Κατερίνα Γιάννακα - Ζωγραφική–Κεραμική 2018 Κατάλογος

Ζωγραφική - Κεραμική

“Είμαι ζωγράφος. Αυτό ήθελα να κάνω από τότε που κατάλαβα τον εαυτό μου. Αυτό σπούδασα, αυτό μελετάω χρόοοοονια τώρα. Με την ζωγραφική λέω τις ιστορίες μου, με αυτή παλεύω με τα φαντάσματά μου, οι λύσεις στις δυσκολίες που μου δημιουργεί, πάντα με γεμίζουν και με δυναμώνουν. Και το πιο βασικό: αν δεν υπήρχε η ζωγραφική, η κεραμική μου δεν θα ήταν ποτέ αυτή που είναι. Ενδόμυχα, ίσως έψαχνα άλλες επιφάνειες πάνω στις οποίες θα ζωγράφιζα, γι’αυτό κι αποφάσισα να τις κατασκευάσω μόνη μου... Αυτό νομίζω ότι είναι η κεραμική μου, ζωγραφική πάνω σε τρισδιάστατες επιφάνειες, δουλεμένες με τον ίδιο ψυχισμό και κατευθυνόμενες από τις ίδιες εσωτερικές ανάγκες. Άλλωστε, είναι ο ίδιος ακριβώς τρόπος που αντιμετωπίζω-ενστικτωδώς-οποιοδήποτε υλικό πέσει στα χέρια μου. Οι κλωστές, ας πούμε, τις οποίες ξανάρχισα να χρησιμοποιώ και πάλι με μανία.”

2

3

Κατερίνα Γιάννακα: Σχέσεις από πηλό Η σχέση μας με την ύλη αρχέγονη, αυτονόητη όσο και μυστηριακή, άλλοτε μετασχηματίζεται μηχανικά για να καλύψει ανάγκες του βίου κι άλλοτε πλάθεται συνειδητά για να εκφράσει την άυλη εσωτερικότητα μας. Αντιληπτή δια των αισθήσεων σε ό,τι έχει μάζα, όγκο και βάρος, αρχικά σήμαινε δάσος, ξύλα και λάσπη, ὑλαῖος ήταν ο άγριος που ζούσε στα δάση, όπως ο ομώνυμος Αρκαδικός Κένταυρος. Σε ξύλο και λάσπη, χώμα και νερό, δηλαδή πηλό, αποτυπώθηκαν οι πρώτες ανθρώπινες προσπάθειες οικειοποίησης της ύλης και μετάπλασής της σε νέες μορφές με ανθεκτικότερη την πιο εύπλαστη, τον πηλό από τον οποίο χτίστηκαν κατοικίες ζώντων και τεθνεώτων, φτιάχτηκαν σκεύη όταν σκλήρυνε με τη φωτιά κι έγινε κεραμική, χαράχτηκαν οι πρώτες γραφές, πλάστηκαν τα πρώτα είδωλα θεών και ανθρώπων. Σε έργα από πηλό δοκιμάζονταν οι καλλιτεχνικές αναζητήσεις που κατόπιν εφαρμόζονταν και σε άλλες ύλες, σκληρότερες ή πιο φθαρτές. Ιδανική παλέτα ζωγραφικής έκφρασης διατηρεί το χρώμα λαμπερό, αναλλοίωτο κι ανθεκτικό στο χρόνο, ζωντανό και αδιάψευστο μάρτυρα ταλέντου και εκφραστικής δύναμης. Χθόνιο, άρα γεμάτο ζωή, αλλά και κοντά στις πύλες του επέκεινα, θεωρείται το υλικό κατασκευής του ίδιου του ανθρώπου στο οποίο ενεφύσησε ζωή ο ένας θεός. Αρχέγονη ύλη με κρυμμένα και προαιώνια μυστικά γεμάτη διαρκείς εκπλήξεις, ατιθάσευτη κι απρόβλεπτη, μεταμορφώνεται μυστικιστικά μαγεύοντας συχνά τον ίδιο της το δημιουργό. Έτσι, η σχέση με τον πηλό ως εκφραστική δυνατότητα αφορά ανθρώπους που κι ίδιοι πλάθονται, που δεν αναζητούν εύκολες απαντήσεις, που έχουν απο­φασίσει ότι δεν μπορούν να ελέγχουν τη ροή της ζωής παρά μόνον να «κολυμπούν» μέσα της, που αναγεννιούνται μετά από ένα κατακρήμνισμα, που χαίρονται μετά από έναν μεγάλο πόνο, που εκφράζονται χωρίς δεδομένα και ειδικούς στόχους, που νιώθουν χωρίς πλαίσιο και όριο, που δεν υπακούουν σε συγκεκριμένες διανοητικές διαδικασίες. Είναι όσοι έχουν άμεση σχέση με τη γη, με τη συναίσθηση ότι από αυτήν εκπορεύονται και σε αυτήν καταλήγουν όλα. Είναι όσοι από γεννησιμιού τους είχαν μια απροσδιόριστη ανησυχία, ασύνδετη με οποιαδήποτε γνωστική διαδικασία, σαν να ήταν πηλός η δική τους ύλη κατασκευής που αναζητά να λάβει νέες κι άπειρες μορφές. Βλέποντας τις σχέσεις ζωής της Κατερίνας Γιάννακα με τον πηλό και τις δημιουργίες της, δεν μπορεί παρά να σκεφτεί κανείς όλα τα παραπάνω, δεν μπορεί παρά να επιστρέψει στην αρχή των πραγμάτων, δεν μπορεί παρά να εντυπωσιαστεί από την μυστικιστική σύνδεση της με ένα υλικό στο οποίο αφή­νει τα χέρια της να παραδοθούν και να δημιουργήσουν χωρίς σαφείς οδηγίες, αντανακλαστικά, έκπληκτη και η ίδια, ενθουσιασμένη από την ίδια της τη μύηση, ευτυχής από το ταίριασμα της ψυχής της με την ύλη, την οποία ζωντανεύει με λαμπρά χρώματα, με ένταση, αποσκοπώντας σε έναν πανηγυρισμό των αισθήσεων, ως μόνο ξόρκι στο βιωμένο ασπρόμαυρο, στον απολαυστικό και συνάμα σκληρό αναχωρητισμό. Ο κήπος της ψυχής της, απέραντος όπως και η θάλασσα που αγναντεύει καθημερινά, δουλεμένος από χώμα, νερό και φωτιά, αντανακλά στην ύλη τη διάθεση για παιχνίδι, την άδολη παιδικότητα, εκείνη που διψά για φως και διαύγεια. Μια ειλικρινής αποτύπωση που επιχειρεί να επικοινωνήσει χαρά, πλασμένη από το ακριβώς αντίθετο της, σαν στον ψημένο πηλό να απανθρακώνεται ο ίδιος ο θάνατος. Τα κεραμικά της Κατερίνας γιορτάζουν τη ζωή ως μια συνέχεια αδιάσπαστη από τη μήτρα που τη γεννά, έχοντας επίγνωση του αναπόφευκτου. Τα έργα της έχουν την αίσθηση του ανεξέλεγκτου στη φόρμα για να πείσουν ότι είναι απολύτως έργα χεριών και καρδιάς, που φτιάχτηκαν για να δεχθούν την ουσία του κατόχου τους, να είναι δηλαδή χρηστικά, άρα ζωντανά, προσβάσιμα στην αφή, την όσφρηση και τη γεύση. Έργα πηγαίας τέχνης, τα κεραμικά και τα ζωγραφικά έργα της Κατερίνας Γιάννακα είναι αισθησιακά, έχουν πλοκή, υφαίνουν ιστούς, όπως τα πλεκτά της, περιέχουν αγάπη αδιαπραγμάτευτη, όπως είναι η αγάπη της για τα δένδρα, τα φυτά, τα ζώα, τον ουρανό, τα σύννεφα, τον ήλιο, το φεγγάρι, τη θάλασσα, τα βουνά, τα ποτάμια, δηλαδή την ίδια τη ζωή. Μιμίκα Γιαννοπούλου,

Δρ Αρχαιολόγος

4

Τα έργα της Κατερίνας είναι διαφανές αυλαίες. Πίσω τους μι­σο­φαί­νεται κρυμμένο ένα κοριτσάκι με τρελή δίψα για τη χαρά της ζωής να παίζει με τα κουβαδάκια του και να εκστασιάζεται βλέποντας τι μπορεί να κάνει με τα δυο της χέρια ! Τα έργα της υμνούν και δοξάζουν το μπλε, το κίτρινο, το πράσινο. Τα σχήματα τα χρώματα και τα αρώματα. Ναι κι αυτά τ’ ορκίζομαι, από πού αλλού να ήρθε και να έσπασε τα ρουθούνια μου αυτή η μυρωδιά από φρεσκοπατημένο χαμομήλι. Όλια Λαζαρίδου Ηθοποιός

Με πολλή ειλικρίνεια σου λέω, πως αυτό που πέτυχες στην κεραμική είναι ότι μας έδωσες ένα τελείως προσωπικό εικαστικό στίγμα, συνεπές στην ακαδημαϊκή εικαστική σου μανταλιτέ, χαρακτηριστικά που προσωπικά μου δίνουν το δικαίωμα να σημειώσω ότι έχεις ήδη δημιουργήσει σχολή στην νεοελληνική κεραμική. Μια σχολή που επανέφερε τη χρηστικότητα της χειροτεχνίας, με την ποιότητα της εικαστικής σου αισθητικής. Σου σφίγγω το χέρι. Ηλίας Ν. Κουρτζής Κεραμιστής – Χημικός

Νίκη της χαράς πάνω στη θλίψη Νίκη της λάμψης πάνω στο σκοτάδι Νίκη της ομορφιάς πάνω στην ασχήμια Νίκη των χρωμάτων πάνω στο γκρίζο Νίκη της ζωής πάνω στο θάνατο. Ελισάβετ Γιάννακα 5

Ευγλωττες φορμες απο αρχεγονη μορφοπλαστικη τελετουργια, στο εργο της Κατερινας Γιαννακα Μα τι ακριβως ειναι αυτα τα εργα με την αυτοδυναμη και ελευθερη περιγραμ­μικη φορμα, τον δυναμικο και παραδεισιο χρωματισμο και τον πλασμενο με τα χερια κεραμεικο υλικο φορεα; Ειναι Κεραμεικη οπως μας προδιαθετει η χρηστικη φορμα καθε εργου; Ειναι ζωγραφικη οπως δηλωνουν με ‘εμφαση οι εντονες εγχρωμες πινελιες που απλωνονται εξπρεσιονιστικα στις επιφανειες; Ειναι Γλυπτικη, οπως μας υποβαλλει η αυτεξουσια φορμα, με τις ισορροπιες και την επιγραμματικοτητα της διατυπωσης; Και, εντελει, ποιος ο στοχος και το αποτελεσμα αυτης της τεχνης που αντικρυζει ο φιλοτεχνος: Καλλιτεχνικα αντικειμενα, που την μια στιγμη μοιαζουν κεραμεικα για καθημερινη αστικη χρηση και την αλλη ως φορμες τοτεμικες απο καποιο γνωστο-αγνωστο πολιτισμο; Αποτυπωμα εικαστικο μιας ορμητικης, αρχεγονης καλλιτεχνικης δρασης με πινελλα πανω σε μια νεα επιφανεια, περα απο το ορθογωνιο πλαισιο και ως προεκταση του; Η ολη συνθεση σε καθε έργο ειναι μορφοπλαστικα ωριμη και ολοκληρω­μενη, αισθητικα ευχαριστη και μεταδοτικη, ιδιαιτερα πειστικη ως προς τον λογο υπαρξης της στον φυσικο κοσμο, ως προς τον οποιο αυτοπροτεινεται ως ισοτιμη. Μ’ αλλα λογια, αυτες οι καινοφανεις φορμες εχουν μια ευγλωττια, σαν να τις εχουμε ξαναδει και σαν να εχουμε ηδη μαγευτει απο οσα εκπεμπουν. Εκπεμπουν προς πολλες πλευρες της προσωπικοτητας του θεατη. Ως πε­ριγραμμικη εξωτερικη – γλυπτικη – φορμα που ερχεται στο βλεμμα καθως βλε­πει κανεις ενα εργο και το πλησιαζει. Ως προκληση απτικης εμπειριας, καθως εντονα αισθανεται κανεις ελξη απο τις περιπετειες της επιφανειας, τις καμπυλες, τις τομες, τις εναλλαγες. Ως ζωγραφικη αφενος χρωματικη εντυπωση ποιοτη­τας χρωματος αλλα ταυτοχρονα και δυναμικης, εντονης, εναποθεσης, σαν σε πρωτογονη ζωγραφικη εξωευρωπαικων λαων. Ενα διακριτικα ισοροπημενο μειγμα απο δημιουργικες διαθεσεις λογιες, σπουδαγμενες, με ιστορικο υποβαθρο, και ταυτοχρονα άγριες, ωμες, επεκτα­τικες, μαγικες/μαγευτικες. Η κατασκευαστικη μαστορια της Γιαννακα εχει σαφες στηριγμα τη δυτικοευρωπαικη εικαστικη παιδεια, αλλα δρωντας μεσα και συμφωνα με αυτην ζητα να αιχμαλωτισει την αδολη ορμη της καλλιτεχνικης διαθεσης οπως θα ηταν αν ηταν παιδι η καλλιτεχνης μιας φυλης. Πηγαια αρχεγονη καλλιτεχνικη ορμη απεναντι στη λογιοτητα. ‘Το ωμο και το ψημμενο’ (Le Cru et le Cuit) μαζι, για να θυμηθουμε τα λογια του πο­λιτισμικου ανθρωπολογου Κλωντ Λεβι Στρως οταν περιγραφει τις δυο αλλη­λοσυμπληρουμενες πλευρες του συγχρονου κοσμου. Σημασια εχει αφενος η εξοχη ικανοτητα της Γιαννακα να διερευνα και να συνθετει τα ίδια τα ορια της εικαστικης δραστηριοτητας: τη ζωγραφικη δηλαδη που γινεται γλυπτικη και αντιστροφως, την αρχεγονα εφαρμοσμενη/χρηστικη καλλιτεχνια η οποια μεταμορφωνεται σε αυτονομη εκφραστικα και αισθητικα, και την μεγαλη ιστορια που υπαρχει πισω απ’ ολα αυτα, ιστορια ομως που δεν ερχεται σε πρωτο πλανο, αλλα αφορα μονο οσους θελουν να την αναζητησουν και να απολαυσουν την αναδρομη. Αναφερομαι σε μια μετα-μοντερνα αναμνηση της σχεσης των εξωευρω­παικων πολιτισμων με τον ευρωπαικο μοντερνισμο. Την αποδημια του Γκωγκεν στη Πολυνησια και την εισαγωγη των εντονων εξπεσιονιστικων/φωβιστικων χρωματισμων, την γοητεια που υπεστη ο Πικασσο στις αρχες του 20ου αιωνα. απο την αφρικανικη και πρωτοηβηρικη τεχνη και την ενσωματωσε στις ‘Δεσποινιδες της Αβινιον’, τον προσεταιρισμο της πρωτογονης κατασκευαστικης τεχνικης απο την arte povera στα πιο προσφατα χρονια. Αλλα επισης και την ηδονη της ‘αθωας’ εναποθεσης του χρωματος απο τον δικο μας Νικο Νικολαου - δασκαλο αγαπημενο της Γιαννακα – μετα απο εντεταμενες ερευνες σε εκλογικευμενες προσεγγισεις της φορμας. Αυτο το αισθητικο εκκρεμμες αναμεσα στο λογιο και το αθωο/αδολο, αναμεσα στο πειθαρχημενο εκφραστικα και το ελευθεριαζον, στο κλασσικιστικα δεδομενο και στο ρομαντικα διαμορφωμενο, ειναι οτι πιο γοητευτικο αποδιδει η συγχρονη τεχνη στη διαχρονικη της εξελιξη.

6

Θυμαμαι πως το ειχα γραψει παλιοτερα: “Εντελει, η ζωγραφος στα εργα αυτα φτιαχνει κυριολεκτικα μικρους κηπους, παραδεισους, με τις ικανοτητες του χεριου και του ματιου αλλα και της δημιουργικης ψυχης σε μια αρμονια που μεταδιδεται αμεσα στον θεατη. Ατμοσφαιρα ρεμβασμου στο χρονο και στις πηγες των τεχνων, θα μπορουσε να πει ο λογιος φιλοτεχνος. Homo Faber εναλλακτικα προς τον Homo Sapiens, δηλ. ο ανθρωπος με χειροτεχνικη νοημοσυνη - οπως λεν οι ανθρωπολογοι του πολιτισμου - και ο ανθρωπος της νοησης...Η ζωγραφος βυθομετρα αυτες τις αρχεγονες πηγες δημιουργικοτητας, αλλα δεν εχει τη τραχυτητα των εξωευρωπαικων εικαστικων διακοσμητικων μοτιβων, ουσιαστικα κανει τη δικη της μορφοπλασια, διακριτικη, αγαπη, ταπεινη, με τη χαρα της αθωας ματιας... Ζωγραφισμενα κεραμεικα δεν ειναι αυτα τα εργα λοιπον, ειναι εργα πλαστικης, τρισδιαστατης ζωγραφικης, ειναι και ‘κατασκευαστικη πολιτισμικων αντικειμων’(fabrics of culture) δηλ. εναρκτηριες φορμες ολοκληρωτικης τεχνης που προτεινονται ως αντικειμενα μιας αρχεγονης ζωης, λειτουργικα στοιχειωδως αλλα και φορτισμενα με μαγικη αισθηση του χρωματος και του αναγεννημενου περιγραμματος. Εντελει ομως, κανενα εργο της Γιαννακα δεν ειναι ιδιο με τα αλλα, καθενα με την δικη του τελετουργια μορφοπλασιας και τη δικη του ιδιαιτερη γοητεια. Χαρης Καμπουριδης ιστορικος τεχνης-σημειολογος μελος της Academia Europaea

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

36

37

38

39

40

41

42

43

44

45

46

47

48

49

50

51

52

53

54

55

56

57

58

59

60

61

62

63

64

65

66

67

68

69

70

71

72

73

74

75

76

77

Κατερίνα Γιάννακα Γεννήθηκε στη Λάρισα το 1954. Σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, ζωγραφική με τον Νίκο Νικολάου και τον Γιάννη Μόραλη, σκηνογραφία-ενδυματολογία με τον Βασίλη Βασιλειάδη, ψηφιδωτό με τον Γιάννη Κολέφα. Συνέχισε τις σπουδές ψηφιδωτού στη Ραβένα με δάσκαλο τον Paolo Racagni. Άρχισε να ασχολείται με την κεραμική το 2006. Έχει πραγματοποιήσει μέχρι σήμερα δεκατρείς ατομικές εκθέσεις ζωγραφικής στη Λάρισα, Αθήνα, Ιωάννινα, Αίγινα και οκτώ ατομικές κεραμικής στο Ναύπλιο, Αθήνα και Αίγινα. Έργα της υπάρχουν στις συλλογές της Πινακοθήκης της Λά­ρισας, του Μουσείου Μπενάκη, του Πελοποννησιακού Λαογρα-φικού Ιδρύματος, σε ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα, Γαλλία, Ελβετία, Ιταλία, Αρμενία και Λουξεμβούργο. Η παράλληλη αγάπη της για την ζωγραφική και την γλυπτική, εκφράζεται μέσα από τα χειροποίητα, μοναδικά, αλλά και χρηστικά κεραμικά της. Το 2012 πήρε μέρος στον πανελλήνιο διαγωνισμό κεραμικής και απέσπασε τον δεύτερο έπαινο. Το 2013 στον ίδιο διαγωνισμό, απέσπασε το πρώτο βραβείο. Από το 1988 ζει και εργάζεται στην Αίγινα.

79

Η έκδοση πραγματοποιήθηκε με την ευκαιρία της έκθεσης, ΚΑΤΕΡΙΝΑ ΓΙΑΝΝΑΚΑ Στην EVRIPIDES ART GALLERY, τον Μάιο του 2018 επιμέλεια Νάσια Ευριπίδου κείμενα Μιμίκα Γιαννοπούλου Χάρης Καμπουρίδης Όλια Λαζαρίδου Ελισάβετ Γιάννακα Ηλίας Ν. Κουρτζής φωτογράφιση έργων Γιώργος Μουρατίδης φωτογράφιση πορτραίτου Δημήτρης Βλάικος σχεδίαση - παραγωγή www.art.com.gr

Ηρακ λείτου 10 & Σκουφά, Κολωνάκι, 106 73, Τ: 210 36 15 909, 210 36 15 249 w w w. e v r i p i d e s - a r t . g r, i n f o @ e v r i p i d e s - a r t . g r