Γιώργος Βακαλό by Evripides Art Gallery

ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΑΚΑΛΟ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΑΚΑΛΟ ΖΩΓΡΑΦΙΚΗ

ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΑΚΑΛΟ 1902-1991

ο δημιουργός που ζωγράφισε την ποίηση ο δημιουργός που έγραψε ποίηση με τη ζωγραφική του εικαστικό οδοιπορικό: Από το μικρόκοσμο της φύσης στο μακρόκοσμο του σύμπαντος ο δημιουργός που μετουσίωσε τη ζωγραφική του σε ποίηση Πολυδιάστατος και συνάμα σεμνός, ακάματος, δουλευτής της τέχνης όχι μόνο σε προσωπικό επίπεδο αλλά και σε ευρύτερα εννοημένο παιδευτικό, με τον ευγενή στόχο της παροχής σωστής αισθητικής παιδείας και εκπαίδευσης στην Ελλάδα, ο Γιώργος Βακαλό (1902-1991) ξεχωρίζει για την αυθεντικότητα και την ποιότητα της έμπνευσης, την αστείρευτη φαντασία και κυρίως το πάθος για δημιουργία που αποτελεί, με όποιον τομέα της τέχνης και αν ασχολήθηκε, έναν χαρισματικό συνδετικό κρίκο. Και ειδικότερα, ανάμεσα στη ζωγραφική και τη σκηνογραφία, όπου άφησε εποχή. Ιδρυτικό μέλος της ομάδας «Στάθμη» έχει στο ενεργητικό του περί τις 20 ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και μια πολύ σημαντική συμμετοχή σε 42 ομαδικές παρουσιάσεις ανά τον κόσμο. Το 1957 ίδρυσε μαζί με τους Παναγιώτη Τέτση, Φραντζή Φραντζεσκάκη και Ελένη Βακαλό την πρώτη Σχολή Διακοσμητικών Τεχνών στην Ελλάδα, τη Σχολή Βακαλό, όπου δίδαξε και ο ίδιος μέχρι το 1978. Ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένος σε ό,τι αφορά την πεμπτουσία του εκάστοτε ερεθίσματός του, κυρίως όμως ταυτισμένος με αυτό, ο Βακαλό ενορχηστρώνει τόσο στο καθαρά ζωγραφικό όσο και στο σκηνογραφικό του έργο, όπου όντως μεγαλούργησε σε διεθνή κλίμακα, τις ανεξάντλητες σε έρμα και σε πνοή αποχρώσεις του ψυχισμού του. Γι’ αυτό, και η αυτοφυής, ουσιαστική προσφορά του στον κόσμο της τέχνης –«δημιουργικά» συμπαγής– αντιδρά σε κάθε προσπάθεια τυπικής καταχώρησης-ταξινόμησης. Προσπάθεια που θα αποδυνάμωνε την ουσιαστική και βαθιά εσώτερη και γι’ αυτό χαρισματική ενότητα των δημιουργιών του. Χαρακτηριστικά, η σύζυγος του, γνωστή ποιήτρια και άξια κριτικός τέχνης, Ελένη Βακαλό, σημειώνει στο κείμενο της, «Το θέλγητρο της γραφής», ότι «ο Γιώργος δεν κρατούσε ποτέ αρχείο. ΄Ετσι είναι πολύ δύσκολο να αποκαταστήσομε συστηματικό κατάλογο των δραστηριοτήτων και των αναφορών στα έργα του...»1. Ελένη Βακαλό, Γιώργος Βακαλό «Το Θέλγητρο της Γραφής», έκδοση Γκαλερί Νέες Μορφές, Αθήνα 1994

Χαρακτηριστικό, αντιπροσωπευτικό δείγμα όχι μιας επιδερμικής αλλά της βαθύτερης ενότητας που χαρακτηρίζει τις πτυχές της προσωπικότητας αλλά και του ζωγραφικού έργου του Γιώργου Βακαλό είναι το εκθεσιακό υλικό (λάδια και γκουάς και ακουαρέλες) της τωρινής έκθεσης στην Γκαλερί Ευριπίδης. Υλικό, που προέρχεται από την προσωπική συλλογή του θανόντος καλλιτέχνη. Συλλογή συγκροτημένη αποκλειστικά από τις δημιουργίες του στον αυστηρά εικαστικό χώρο. Συνθέσεις, που σε ό,τι αφορά την έμπνευση και την εικαστική προσέγγιση παρουσιάζουν πολλά και χαρακτηριστικά στοιχεία με το μεγαλόπνοο και πρωτοποριακό για την εποχή του σκηνογραφικό του έργο, με το οποίο έγινε απ’ αρχής γνωστός διεθνώς. Πράγματι, στο πρωτοποριακό Παρίσι, κέντρο της διεθνούς τέχνης, όπου, μετά τη λήξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο μόλις 20ετής τότε καλλιτέχνης πήγε για σπουδές ζωγραφικής (Αcadémie de la Grande Chaumière, Academie Julien, Ecole des Arts Décoratifs) δεν άργησε να διακριθεί στο χώρο της σκηνογραφίας, αντιπροσωπεύοντας, μάλιστα, τη Γαλλία σε διεθνείς εκθέσεις σκηνογραφίας. Σπουδάζοντας παράλληλα με τη ζωγραφική, σκηνογραφία στη σχολή του Charles Dullin και αφού μαθήτεψε δίπλα στον Ούγγρο Ladislas Medgyes, συνεργάστηκε με ονομαστούς σκηνοθέτες, διευθυντές θεάτρων, χορογράφους, ηθοποιούς, φημισμένους ζωγράφους και θιασάρχες με επίκεντρο: τον Jacques Copeau και τον κύκλο του περιώνυμου Atelier με επικεφαλής τον χαρισματικό Charles Dullin, ιδρυτή –το 1927– του «Καρτέλ των Τεσσάρων» με τους Louis Jouvet, Gaston Baty και Georges Pitoeff. Συνεργάστηκε ακόμη με τους: Jean Louis Barrault, Michel Saint Denis, με την Compagnie des Quinze στο Globe Theatre του Λονδίνου, κ.α. To αξιοσημείωτο εδώ είναι ότι στο Παρίσι, όπου τότε μεσουρανούσε ο σουρεαλισμός, πολλά από τα πρωτοποριακά έργα της εποχής, όπως εκείνα του σουρεαλιστή θεατρικού συγγραφέα και ποιητή Roger Vitrac, φίλου του Αndré Breton, του Louis Aragon και του Antonin Artaud, ανέβηκαν με τις σκηνογραφίες του Βακαλό. Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι ο Vitrac δημιούργησε με τον Antonin Artaud το Θέατρο Alfred-Jarry προπομπό του Θεάτρου του Παραλόγου, 20 χρόνια πριν την εμφάνιση του Ιονέσκο. Το 1938 επιτροπή αποτελούμενη από τους Picasso, Despiau κ.α. απένειμε στον ΄Ελληνα δημιουργό το πρώτο Βραβείο για τη συμμετοχή του στην έκθεση «Carmine», με ζωγραφικά έργα θεατρικού περιεχομένου. Σημειώνουμε εδώ ότι στο Παρίσι ο Βακαλό λάμβανε μέρος με ζωγραφικά

έργα στο Salon d’ Automne και στο Salon des Independants. Η ανοδική πορεία του Βακαλό στη σκηνογραφία και στην ενδυματολογία συνεχίστηκε και μετά την επιστροφή του –με την κήρυξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου– στην Ελλάδα, όπου συνεργάστηκε με το Εθνικό Θέατρο, την Εθνική Λυρική Σκηνή, το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδος, το Φεστιβάλ Επιδαύρου, καθώς και με γνωστούς θιασάρχες και ηθοποιούς, κυρίως δε, άφησε εποχή εισάγοντας τις πρωτοποριακές σκηνογραφικές και ενδυματολογικές του απόψεις σε μια δημιουργικά παράλληλη πορεία με τη ζωγραφική. Σημειώνουμε εδώ ότι ο Βακαλό δημιούργησε, το 1946, τα πρώτα αφηρημένα σκηνικά στην Ελλάδα για την «Αυλαία» του Τάκη Μουζενίδη στα έργα: «Don Carlos» του Schiller και «Τρικυμία» του Σαίξπηρ. Μερικά από τα διεθνώς αναγνωρισμένα σκηνικά του καλλιτέχνη βρίσκονται σε περιώνυμα μουσεία και βιβλιοθήκες του εξωτερικού (π.χ. βιβλιοθήκη του Χάρβαρντ, Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης κ.α.) Άρρηκτος συνδετικός κρίκος εδώ η αστείρευτη φαντασία του δημιουργού και η ουσιαστικά «ποιητική» του ιδιοσυγκρασία, δεν αποτελούν απλά επιδερμικές εφαρμογές ενός σημαντικού ταλέντου αλλά, τουναντίον, αντιπροσωπεύουν την υπέρτατη επαλήθευση για τη διττή αρμονική ενορχήστρωση των εικαστικών, πνευματικών και ψυχολογικών δυνατοτήτων του. Χαρακτηριστικά, μάλιστα, ο ίδιος είχε σημειώσει ότι: «…η τέχνη δεν είναι συναγωνισμός ούτε μίμηση της φύσης αλλά μετουσίωση της». Και ακριβώς, τα όποια κοινά σημεία «λειτουργούν» ανάμεσα στο σκηνογραφικό και το ζωγραφικό έργο του Βακαλό, εμπεδώνουν ακόμη περισσότερο το εύρος του ταλέντου του και την αυθεντικότητα της έμπνευσης του. Κυρίαρχος συνδετικός κρίκος ανάμεσα στο σκηνογραφικό, το ζωγραφικό έργο αλλά και την εικονογράφηση βιβλίων, στην οποία o καλλιτέχνης επίσης επιδόθηκε για ένα διάστημα, στέκει η ποιητική προσέγγιση και αξιοποίηση του αρχικού ερεθίσματος. Ειδικότερα, τόσο στη σκηνογραφική του δραστηριότητα όσο και στη ζωγραφική του, με πρώτο δάσκαλο στα 14 του χρόνια στη γενέτειρά του, την Κωνσταντινούπολη, τον ζωγράφο και λογοτέχνη Λύσανδρο Πράσινο, πατέρα του Μάριου Πράσινου, παρατηρούμε μια έντονα ποιητική προσέγγιση, αναπόσπαστα συνδεδεμένη με τον ψυχισμό του. Η εμφανής ήδη στα πρώτα ζωγραφικά του έργα στο Παρίσι, όπου έφτασε 20 περίπου χρονών, έντονα ποιητική διάθεση που αφορά το στήσιμο της σύνθεσης, την εκάστοτε οπτική γωνία, την ταυτότητα των μορφών, τον χώρο, όπου αναπτύσσονται και την όλη ατμόσφαιρα που αναδύεται –τόσο στα σκηνικά όσο και στα ζωγραφικά του έργα– δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως ναΐφ όπως έχει, μερικές φορές, διατυπωθεί.

Και αυτό, γιατί ακριβώς είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με την ουσιαστική ποιητική του κράση που θα εκδηλωθεί και θα του υπαγορεύσει διαφορετικές αισθητικές λύσεις στο διάβα της σταδιοδρομίας του. Στα σχέδια π.χ. που είχε φιλοτεχνήσει στο Παρίσι, ασκούμενος αρχικά στη Βιβλιοθήκη του Λούβρου με σχέδια από μινιατούρες –τομέα, στον οποίο τον εισήγαγε ο πρώτος του δάσκαλος, Λύσανδρος Πράσινος– αναπτύσσει μεσ’ από την ευαισθητοποίηση και την κινητικότητα του «ίχνους» μια «ποιητική» προσέγγιση της γραμμής. Προσέγγιση που μαρτυρά μεσ’ από τον ρυθμό και τον παλμό του ίχνους, μια μουσική σε υφή αρμονία. Η γοητεία που ασκούσε στον Βακαλό η ποίηση –κοινό χαρακτηριστικό με τον πρώτο του δάσκαλο, τον Λύσανδρο Πράσινο– αποκαλύπτεται και θεματικά με την πρώτη του ατομική έκθεση, το 1946, στην Αθήνα, στον Παρνασσό, με συνθέσεις εμπνευσμένες από Έλληνες και ξένους ποιητές (Ελύτη, Σικελιανό, Lorca, Laforgue, Marlowe κ.α). Έργα, χαρακτηρισμένα από μιαν έντονη ονειρική διάθεση στην ταυτότητα και την απόδοση μορφών, την αίσθηση του περιβάλλοντος χώρου και τα ηθελημένα ετερόκλιτα και συχνά αινιγματικά εικονογραφικά στοιχεία. Ιδιωματισμοί που κυριαρχούν και στη χρονολογικά σύγχρονή τους ενότητα με τις «Νεφέλες» (1946–1947) και που αποκαλύπτουν και εμπεδώνουν απόλυτα την προσωπική εικαστική γραφή του Βακαλό στα πλαίσια του υπερρεαλισμού και κυρίως, το ότι για τον καλλιτέχνη αυτόν, η υπερρεαλιστική γραφή ήταν μια βαθύτερη εσωτερική ανάγκη και όχι ένας επιδερμικός, φευγαλέος προβληματισμός. Η ενδογενής ποιητική υφή της εικαστικής έκφρασης του καλλιτέχνη που ελλοχεύει σε όλο του το ζωγραφικό έργο, ανεξάρτητα από επιμέρους προσπάθειες για ταξινομήσεις και καταχωρήσεις (Σκαριά, αφηρημένες συνθέσεις, δέντρα και πολιτείες, κήποι, τοπία με φεγγάρι, τοπία εμπνευσμένα από τον μικρόκοσμο της φύσης με δέντρα, φυλλώματα, πουλιά κ.α.) και ειδικότερα: οι ανεξάντλητες σε φαντασία όψεις του θαλάσσιου βυθού με ψάρια, μέδουσες, οστρακοειδή σε εμπνευσμένους συσχετισμούς ανταποκρίνονται πλήρως στη ρήση του Σιμωνίδη του Κείου: «η ποίηση είναι μια ομιλούσα ζωγραφική ενώ η ζωγραφική είναι μια σιωπηλή ποίηση». Αυτή, ακριβώς, η σιωπηλή αλλά πόσο αισθαντική και υπαινιχτική ποίηση χαρακτηρίζει στο ακέραιο το ζωγραφικό έργο του Βακαλό συνολικά θεωρημένο, καταργώντας στην ουσία κάθε επιμέρους χαρακτηρισμό, καταχώρηση, ένταξη, αρχειοθέτηση ακόμη και τίτλο! Υπερβατικό το έργο του και από αυτήν την σκοπιά αποτελεί την υπέρτατη μαρτυρία για την αυθεντικότητα και τη συνοχή όχι μόνο της «έμπνευσης» αλλά και της εκτέλεσης. Και αυτό, 4

97x133 cm

104x104 cm

γιατί η μαρτυρία ανταποκρίνεται σε μια διττή δημιουργία. Ο Βακαλό ποιώντας ζωγραφική, «ποιεί» στην ουσία «ποίηση», δηλαδή μεταφέρει αυτούσια τη δομή του ψυχισμού του –το έρμα της προσωπικότητάς του– στις δημιουργίες του, κωφεύοντας σε περαστικές μόδες και σε «συνταγές». Έτσι, η διευθέτηση του εικαστικού χώρου στα «Σκαριά» που εμπνεύστηκε από τα καρνάγια της Χαλκίδας και της Ερέτριας, και παρουσίασε το 1952 στον Ζυγό, αποκαλύπτει μια ονειρική ατμόσφαιρα ανάλογη με εκείνη των πρώιμων έργων του, στην παρισινή περίοδο. Ατμόσφαιρα ενορχηστρωμένη μεσ’ από την έμφυτη ευαισθητοποίηση του καλλιτέχνη στη πεμπτουσία του εκάστοτε ερεθίσματός του. Τα όποια αντικείμενα εδώ –εκτός από τα ίδια τα σκαριά– ιδωμένα μεσ’ από μια ποιητικά εννοημένη προοπτική και κλίμακα, προβάλλουν ατόφια τον ονειρικό «μικρόκοσμο» του καλλιτέχνη ενθαρρύνοντας έναν δημιουργικό διάλογο τόσο αυτούσια στο ίδιο το έργο όσο και με τον θεατή. Η αγάπη του Βακαλό για την θάλασσα και τον κόσμο της θα φανεί και στις πρώτες αφηρημένες ακουαρέλες που ζωγράφισε, το 1958, στην παραλία του Αγίου Ανδρέα, κοντά στο Κατάκολο. Μετουσίωσε ευρηματικά τον κόσμο του βυθού –μόνιμο και υπέρτατο ερέθισμά για τον ζωγράφο σε όλη του την πορεία– μεσ’ από την ιδιωματική χρήση και κινητικότητα του χρώματος, σε παλλόμενες σε ρυθμό αφηρημένες συνθέσεις. Συνθέσεις που προηγούνται μιας γεωμετρικά δομημένης έκφανσης της αφαίρεσης από τα τέλη περίπου του 1959 και για μια σχεδόν δεκαετία, στην οποία συμπεριλαμβάνονται τα Δέντρα, οι Πολιτείες και τα Λιμάνια. Έργα ενεργοποιημένα μες από ένα «ρυθμό» που προκαλεί συνειρμούς με μια μεταφυσική σε υφή αρμονία. Όντως, η καθεμιά από τις συνθέσεις με τα Δέντρα, τις Πολιτείες και τα Λιμάνια αποτελεί και από ένα παλμογράφημα των ψυχικών δονήσεων του ζωγράφου αντίκρυ στο ερέθισμά του. Γνώρισμα που, προικίζοντας με μια μεταφυσική πνοή τη σύνθεση, απομακρύνει κάθε επιδερμικόδιακοσμητικό σε υφή προβληματισμό. Υπαινιχτική –στο έπακρον– είναι η επικεντρωμένη στη φύση (δέντρα, φυλλώματα, κήποι, λουλούδια, πουλιά, τοπία του θαλάσσιου βυθού, φεγγαρόλουστα τοπία) γραφή του Βακαλό με όποια τεχνική (ακουαρέλα, γκουάς, λάδι, μικτή τεχνική, σχέδιο με μελάνι) και αν αποκρυπτογράφησε την έμπνευσή του. Ανεξάρτητα από το εκάστοτε αρχικό ερέθισμα, οι ζωγραφικές συνθέσεις του καλλιτέχνη είτε θεωρούνται ή και τιτλοφορούνται Δέντρα, Πολιτείες, Λιμάνια, Κήποι, Φανταστικά Τοπία, Τοπία με Φεγγάρια, μας παραπέμπουν όχι μόνον οπτικά αλλά και ψυχικά σε μια «κοσμογονία». Και αυτό, επειδή τα όποια ερεθίσματα του ζωγράφου επεξεργασμένα-φιλτραρισμένα 7

μεσ’ από τον ιδιαίτερα ευαισθητοποιημένο ψυχισμό του και τη φυσική ροπή του για την ποίηση, προικίζουν την κάθε σύνθεση με τα χαρακτηριστικά ενός στην ουσία και όχι μόνον επιδερμικά ιδωμένου «μαγικού» τοπίου. Γνώρισμα που άγγιξε μια πρώτη διαπασών στην ενότητα «Τοπία με Φεγγάρια», 1973-74, που παρουσιάστηκαν στο Πανεπιστήμιο Loyola (Λος Άντζελες) και ενυπάρχει σε όλα τα έργα του Βακαλό συνολικά θεωρημένα. Χρώμα, σύσταση ζωγραφικής ύλης, εικονογραφικά στοιχεία, ρυθμός ενός πάντοτε εξαιρετικά παλλόμενου σχεδίου, χαρισματικός χειρισμός της σύνθεσης, ώστε να αξιοποιείται στο έπακρον η ονειρική διάθεση, αποπνέουν στα «τοπία ψυχής», όπως θα μπορούσαμε να χαρακτηρίσουμε τις συνθέσεις του καλλιτέχνη, μια απαράμιλλη γητειά. Ο έμβιος θαλάσσιος κόσμος, αφετηρία για ευρηματικούς σε έμπνευση σχηματισμούς και «οντογενέσεις» μεσ’ από την αξιοποίηση του χρώματος σε υπαινιχτικά επίπεδα διαφάνειας ή πυκνότητας, το ίδιο, όπως και τα όποια φεγγαρόλουστα τοπία, ενισχυμένα σε παλμό από στροβίλους χρώματος και σχεδίου, είναι προικισμένα με μια ανεξάντλητη αινιγματικότητα ως προς την ταυτότητα τους σε συνάρτηση με τον τρόπο που ερμηνεύεται το χρώμα-φως. Και γι’ αυτό ακριβώς ενορχηστρώνονται σε ένα εικαστικό έπος της φύσης με την έννοια της μεταφυσικής. Ο Γιώργος Bακαλό άδραξε, αποκρυπτογράφησε και μας άφησε παρακαταθήκη την ψυχή των δέντρων, των φυλλωμάτων, των λουλουδιών, του θαλάσσιου βυθού, τη μαγική υπόσταση του φεγγαριού. Και αυτό, σε μιαν όσο γίνεται πιο άμεση σχέση με τον παλμό της κοσμογονίας, τις απόκρυφες διαδρομές της φαντασίας, το DNA του έμβιου κόσμου αλλά και την ιδιωματική σύσταση του φαινομενικά μόνον άψυχου και ανόργανου. Καταγραφέας του μυστικού της κοσμογονίας στην ωριμότητα και μέχρι τέλους της ζωής του, ο Γιώργος Βακαλό μας κληροδότησε ένα έργο με έρμα και ψυχή επειδή ακριβώς ήταν ο ίδιος διαπερασμένος από αυθεντικό πάθος για δημιουργία. Το έργο του, συνολικά θεωρημένο, αποτελεί μια επαλήθευση του ορισμού που έδωσε ο Πλάτων για την τέχνη, ότι δηλαδή, για να είναι αυθεντική πρέπει να εκφράζει μια Ιδέα και όχι να αποτελεί μια μίμηση. Αυτήν καθαυτή την Ιδέα της κοσμογονίας εκφράζει στις συνθέσεις του ο Γιώργος Βακαλό και μάλιστα με τον πιο ποιητικό τρόπο.

Ντόρα Ηλιοπούλου-Ρογκάν

Δρ. Ιστορικός της τέχνης-τεχνοκριτικός Οfficier des Arts et Lettres

55x76 cm

100x194 cm

72x49 cm

38x46 cm

55x75 cm

34x48 cm

55x78 cm

25x35 cm

38x46 cm

76x124 cm

46x38 cm

61x46 cm

75x55 cm

39x59 cm

59x39 cm

76x55 cm

34x48 cm

100x194 cm

76x98 cm

53x66 cm

53x66 cm 24

53x66 cm

53x66 cm 25

35x50 cm

76x100 cm

58x80 cm

50x70 cm 28

53x66 cm

60x78 cm

65x79 cm

66x85 cm

33x47 cm

32x46 cm

32x44 cm

32x46 cm

53x66 cm

64x79 cm 32

53x66 cm

53x67 cm

53x66 cm

51x64 cm

14x23 cm

34x48 cm

23x33 cm

50x73 cm

34x48 cm

50x65 cm

46x60 cm

34x48 cm

53x66 cm

50x80 cm

68x85 cm

61x78 cm

61x129 cm 45

Ατομικές Εκθέσεις 1946 1952 1957 1958 1959 1961 1963 1964 1965 1968 1971 1972 1972 1974 1978 1979 1982 1982 1982 1994

Αίθουσα Παρνασσός, Αθήνα Γκαλερί Ζυγός, Αθήνα Γκαλερί Ζυγός, Αθήνα Εμποροβιομηχανικό Επιμελητήριο Χαλκίδας Γκαλερί Ζυγός, Αθήνα Αίθουσα Τέχνης, Θεσσαλονίκη Αίθουσα Τέχνης Αθηνών Χίλτον, Αθήνα Τουριστικό Περίπτερο, Φιλότεχνοι Βόλου Αίθουσα Τέχνης Νέες Μορφές, Αθήνα Γκαλερί Χίλτον Λευκωσίας, Κύπρος Καλλιτεχνικό Πνευματικό Κέντρο «Ώρα», Αθήνα Γαλλικό Ινστιτούτο, Θεσσαλονίκη Κολλέγιο Αθηνών, Αθήνα Malone Art Gallery, Loyola University, Λος Άντζελες Multi, Αθήνα Καλλιτεχνικό Πνευματικό Κέντρο «Ώρα», Αθήνα Αίθουσα Τέχνης Νέες Μορφές, Αθήνα Αίθουσα Τέχνης Έψιλον Μι, Βόλος Galerie Lytra, Λάρισα Αίθουσα Τέχνης Νέες Μορφές, Αθήνα

Ομαδικές Εκθέσεις 1944 1946 1947 1947 1948 1950 1952 1953 1956 1956 1957 1957 1957 1957 1959 1959 1959 1959 1959 1959

«Ομαδική Έκθεση», Άσυλο του Παιδιού, Θεσσαλονίκη «6 contemporary greek painters», British Council, Λονδίνο Σχέδια γυμνού», Αίθουσα Ρόμβος, Αθήνα «Grekish Konst», Kunglica Akademia foer de Fria Konsterna, Στοκχόλμη «Ομαδική Έκθεση», Αίθουσα Ρόμβος, Αθήνα «Α΄ Έκθεσις Ζωγραφικής-Γλυπτικής-Χαρακτικής Ομάδας «Στάθμη», Ζάππειο Μέγαρο, Αθήνα «Δ΄ Πανελλήνιος Καλλιτεχνική Έκθεσις», Ζάππειον Μέγαρο, Αθήνα «Mostra di pittura hellenica contamporanea», Galleria Nazionale d΄ Arte Moderna, Ρώμη «Ελληνική Έκθεση Ζωγραφικής», Υπερωκεάνειο Ολύμπια «Ομαδική Έκθεση», Πρακτορείο Καβουνίδη, Πειραιάς «Έκθεσις Ελλήνων Καλλιτεχνών», Δ.Ε.Θ., Θεσσαλονίκη «Ε΄ Πανελλήνιος Καλλιτεχνική Έκθεση», Ζάππειο Μέγαρο, Αθήνα «Το Ελληνικό τοπίο», Γκαλερί Ζυγός, Αθήνα «Έκθεση Ελληνικής Σκηνογραφίας», Αίθουσες Πολυτεχνείου, Αθήνα «Έκθεσις Συγχρόνου Ελληνικής Ζωγραφικής», Υπερωκεάνιο Ολυμπία «Art Grec Contemporain», Galerie Raymond Creuze, Παρίσι «Ομαδική Έκθεση», Σύνδεσμος φίλων γραμμάτων και τεχνών Καβάλας «Η Ελλάς σήμερα», Marburg «Έκθεσις Ελληνικής Σκηνογραφίας», Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών, Αθήνα «Ομαδική Έκθεση», Γκαλερί Ζυγός, Αθήνα

14x46 cm

Γιώργος Βακαλόπουλος (Βακαλό) Ζωγράφος, Σκηνογράφος, Ενδυματολόγος.

Γεννήθηκε το 1902 στην Κωνσταντινούπολη, όπου πήρε τα πρώτα του μαθήματα ζωγραφικής και μικρογραφίας δίπλα στο ζωγράφο και λογοτέχνη Λύσανδρο Πράσινο. Μετά το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου μετέβη στο Παρίσι, όπου σπούδασε στην Ecole des Arts Decoratifs και στα εργαστήρια της Grande Chaumière και της Academie Julian (1922-1928). Μαθήτευσε επίσης ως σκηνογράφος κοντά στον Ladislas Medgyes, καθώς και στο πρωτοποριακό Theatre de l’Atelier του Charles Dullin, του οποίου έγινε μόνιμος συνεργάτης κατά τη δεκαετία του 1930. Συνεργάστηκε επίσης και με άλλους παρισινούς θιάσους όπως η Compagnie des Quinze κ.α. Επιστρέφοντας στην Ελλάδα το 1940, συνέχισε τη σκηνογραφική του δουλειά, αναπτύσσοντας αξιόλογες συνεργασίες με όλα τα κρατικά θέατρα και με τους σημαντικότερους σκηνοθέτες του ελεύθερου θεάτρου. Παρουσίασε την πρώτη του ατομική έκθεση ζωγραφικής το 1946 στον «Παρνασσό». Το ζωγραφικό του έργο χαρακτηρίζεται από μια προσωπική εκφραστική γλώσσα με καθαρά ποιητική διάθεση. Στα πρώιμα έργα του εντάσσει υπερρεαλιστικά στοιχεία και σχηματοποιημένες μορφές σε χώρους φανταστικούς, δημιουργώντας μια ονειρική ατμόσφαιρα. Βαθμιαία υιοθετεί μια πιο αφαιρετική γραφή, με έμφαση στο δυναμισμό των συνθέσεων και στο λαμπερό χρώμα. Η απομάκρυνσή του από την παραστατική απεικόνιση και η στροφή του προς την αφαίρεση συμπίπτει με μια γενικότερη τάση των Ελλήνων καλλιτεχνών προς αυτή την κατεύθυνση κατά τη δεκαετία του 1960. Οι συχνές αναφορές στον κόσμο της φύσης, κυρίως της θάλασσας, που κυριαρχούν στη θεματολογία του, αποδίδονται με αφαιρετικό τρόπο και συνθέτουν ιδιόμορφα λυρικά τοπία, αναδεικνύοντας τη διακοσμητική διάσταση των ποιητικών εικόνων. Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Ομάδας «Στάθμη» (1949). Το 1957 μαζί με τους Π. Τέτση, Φ. Φραντζεσκάκη και Ελένη Βακαλό, ίδρυσε την πρώτη Σχολή Διακοσμητικών Τεχνών στην Ελλάδα, στην οποία και δίδαξε ως το 1978. Κείμενά του έχουν δημοσιευθεί στον ημερήσιο και περιοδικό Τύπο. Το 1979 εκδόθηκε από τις εκδόσεις Κέδρος το βιβλίο του «Σύντομη Ιστορία της Σκηνογραφίας». Παρουσίασε το έργο του σε ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Συμμετείχε επίσης σε πολλές ομαδικές, σε διεθνείς εκθέσεις σκηνογραφίας, σε παρισινά Salons, στις Πανελλήνιες 1952, 1957, 1965, 1969 και 1975, στις εκθέσεις Grekish Konst (Στοκχόλμη 1947) και Modern Greek Artists (Λονδίνο 1966), στη Μπιενάλε της Αλεξάνδρειας (1968), κ.α. Το 1938 έλαβε το Α’ βραβείο στην Έκθεση Carmine στο Παρίσι, ενώ το 1953 η γαλλική κυβέρνηση του απένειμε το παράσημο του Ιππότη της Λεγεώνας της Τιμής για τις υπηρεσίες του στο γαλλικό θέατρο. Ζωγραφικά και σκηνογραφικά έργα του υπάρχουν σε σημαντικά μουσεία και συλλογές σε Ελλάδα, Ευρώπη και Αμερική. 47

26x35 cm

Η έκδοση πραγματοποιήθηκε με την ευκαιρία της έκθεσης, ΓΙΩΡΓΟΣ ΒΑΚΑΛΟ Στην EVRIPIDES ART GALLERY, τον Σεπτέμβριο του 2018 επιμέλεια Ειρήνη Ευριπίδου κείμενα Ντόρα Ηλιοπούλου-Ρογκάν φωτογράφιση έργων Γιάννης Κατούφας Μιχάλης Κατούφας σχεδίαση - παραγωγή www.art.com.gr

Ηρακ λείτου 10 & Σκουφά, Κολωνάκι, 106 73, Τ: 210 36 15 909 w w w. e v r i p i d e s - a r t . g r, i n f o @ e v r i p i d e s - a r t . g r