Gradimo održivo by Expeditio

www.expeditio.org

EXPEDITIO2

GRADIMO

EXPEDITIO2

ODRŽIVO!

GRADIMO

EXPEDITIO EXPEDITI O2

ODRŽIVO!

osjećaj građanske odgovornosti započinje sa poštovanjem šuma!

oko svijeta oko svijeta oko svijeta oko svijeta oko svijeta 1… većina postojećih struktura i transportnih mehanizama neće biti održive u neposrednoj budućnosti. U odnosu na ostale zemlje, Danska je eko-ekonomski lider. Zabranila je izgradnju termoelektrana, proizvodi 15% svoje struje putem vjetrenjača, a 32% ukupnog prevoza u Kopenhagenu odvija se biciklom. 2… metodologijom ekoloških indikatora, ustanovljeno je da su naši rastući zahtjevi premašili kapacitet zemlje još tokom 1980-tih. Rast svjetske proizvodnje dobara i usluga od 6 triliona (6000 milijardi) dolara u 1950. godini na 43 triliona u 2000.-oj uzrokovao je devastaciju životne sredine u razmjeri kakvu nismo mogli ni zamisliti prije pola vijeka. Ako svjetska ekonomija nastavi sa rastom od 3% godišnje, proizvodnja dobara i usluga će se učetvorostručiti u sljedećih pedeset godina, dostižući iznos od 172 triliona (hiljada milijardi) dolara. 3… svaki građanin Istočne Evrope proizvede u prosjeku 7.34 tona CO2 godišnje a građanin Sjeverne Amerike proizvede 22.02 tona CO2 godišnje! 4… čovjek je relativno mlada vrsta koja može da uči od 30 miliona preživjelih vrsta koje su stvorile od zemlje izdrživ i dugotrajan ekosistem. 5… u drugoj polovini XX vijeka broj urbanih stanovnika na zemlji se učetvorostručio: sa 737 miliona 1950. godine, na oko 3 milijarde danas, što predstavlja polovinu svjetske populacije. 2

oko svijeta oko svijeta oko svijeta oko svijeta oko svijeta 6… kada bi cjelokupno svjetsko urbano stanovništvo živjelo po gustini od 7600 ljudi/km2, kao u urbanim sredinama Istočne Azije, ono bi zauzimalo svega oko 1% raspoloživog kopna na zemlji, što približno odgovara površini Nemačke. 7… noćno nebo iznad sjeverne Evrope … ako je noć vedra i imate sreće, možete vidjeti oko 2000 zvijezda na selu, oko 200 u predgrađu i 20-ak zvijezda ako ste u gradu. Za 20-ak godina nećemo vidjeti ni jednu jedinu zvijezdu, s obzirom na izmaglicu iznad urbanih i industrijskih centara! 8… svakoga dana, do zemlje dopre više sunčeve energije nego što je ukupna količina energije koju bi 6 milijardi njenih stanovnika konzumiralo u toku 27 godina ! 9… po značaju se environmental revolucija koja otpočinje, može porediti sa agrikulturnom i industrijskom revolucijom. Dok je agrikulturna revolucija izmijenila lice zemlje, industrijska revolucija je transformisala zemljinu atmosferu. Obje prethodne revolucije bile su vođene novim otkrićima i tehnološkim prednostima, dok će sadašnja revolucija uglavnom biti vođena instinktom za preživljavanje. 10… na svake dvije sekunde, nestane oblast drevnih šuma veličine fudbalskog igralista.... 60% građe iz tropskih šuma koja se uvozi u Veliku Britaniju je ilegalna a veći dio je jeftina šperploča 3

sos!...gradimo održivo !!! eko / oikos / kuća stanište eko - logija / nauka eko - nomija / upravljanje

Građena sredina nastaje kao produkt odnosa društva/kulture i prirode. Danas su ti odnosi više suprostavljeni nego što predstavljaju smislenu simbiozu, u najvećoj mjeri na račun prirode. Njihovo shvatanje kao dva odvojena isključiva sistema, od kojih jedan (društvo/kultura) neprestano eksploatiše drugi (priroda) ne razumijevajući njegove zakone, rezultiralo je neodrživim izgrađenim strukturama i degradiranom životnom sredinom. Građevinska industrija godinama ima duboko negativan uticaj na ekološko zdravlje Zemlje, u velikoj mjeri zato što ekonomski sistem unutar koga funkcioniše ignoriše svoju međuzavisnost sa prirodom. Ne-ekološke strukture građevinske industrije i istorijski nedostatak ekološke svijesti građevinskih profesionalaca, način na koji su zgrade, građevinarstvo i procesi gradnje kreirani, rezultira dominantno negativnim uticajem na ekosisteme. Ovakav pristup ne može nikako voditi do smislenog rješenja sadašnjih i budućih ekoloških problema. Ljudi i građevine su višestruko i nerazdvojivo povezani sa prirodom. Zato je potrebno tragati za arhitektonskim i urbanim strategijama koje uspostavljaju relaciju sa prirodom u značajnom smislu. »Održiva arhitektura uključuje kombinaciju vrijednosti: estetske, socijalne, političke, moralne i vrijednosti životne sredine.«

>>> O2

Shvatanje pojma građevinarstva mora obuhvatiti sve prirodne sisteme sa kojima dolazi u međuzavisnost. Sagledati cjelokupan tok nastajanja jedne građevine znači imati na umu: - rudnike, minerale i šume od kojih su materijali napravljeni, - drumove kojima su materijali dopremljeni i elektrane i rafinerije koje su proizvele gorivo za prevoz - rijeke koje nas snabdijevaju vodom i koje primaju otpadne vode - ispuštanje materija u atmosferu usljed proizvodnje električne energije potrebne zgradama i usljed sagorijevanja goriva koje se koristi za prevoz ljudi do i od zgrada - zahtjeve koje postavljamo prirodi svojim izborima

Osnova ekološki održive izgradnje je u razumijevanju međuzavisnosti između našeg prirodnog svijeta i našeg izgrađenog okruženja.

Kako su ekosistemi - sistemi koji održavaju život na planeti, neophodna je izgradnja koju će oni podržati, a ne izgradnja koja ih uništava. Stoga, naselja i zgrade moramo shvatati kao eko-sisteme koji funkcionišu po istim zakonitostima po kojima se vladaju i prirodni eko-sistemi, i sa kojima su međusobno zavisni i interaktivni. Integracija građene sredine u prirodnu, njeno usklađivanje sa zakonitostima okruženja ne treba da bude negativna restrikcija u budućnosti, već prilika za pronalaženje novih vrijednosti okoline i nove estetike svojstvene čovjeku. 7

Priroda kao model a ne kao nepogodnost koju treba izbjegavati i kontrolisati !

sa čim raspolažemo / energija Građenje je odgovorno za 40-50% potrošnje svjetske energije i za isto toliki procenat zagađenja! …prvi zakon termodinamike energija ne može biti stvorena, niti uništena, nego samo pretvorena iz jednog oblika u drugi, ona stalno kruži kroz sve žive i nežive sisteme. U svemu tome čovjek, soliter ili vlat trave predstavljaju oblike energije koja je u kretanju. Kada se soliter sruši ili vlat trave osuši, energija koju su oni predstavljali nije nestala, ona je transformisana negdje u okolinu. …drugi zakon termodinamike svaki put kada se energija pretvara iz jednog oblika u drugi, smanjuje se ukupna količina iskoristive energije. Rezultat - zagađenost ili neiskoristiva energija i nestajanje mnogih resursa neophodnih za izgradnju. 8

International Energy agency i World Energy Council predviđaju znatan porast globalne potrošnje energije i to za 40% do 2010.godine, i čak za 400% do 2050.godine. Nastavak korišćenja fosilnih goriva samo će pojačati efekat klimatskih promjena i zato je neophodno da obnovljivi izvori energije preuzmu primat, tako što će učestvovati i sa preko 50% do 2050.godine.

Zagađenje okoline i pregrijavanje ekosfere upućuju na usklađivanje potrošnje energije sa lokalnom ponudom - ograničavanje i smanjivanje upotrebe svih izvora energije izuzev onih koji su već integrisani u prirodne energetske tokove ekosfere i ne narušavaju njen balans. pasivno - poznavanjem i primjenom fizičkih i prirodnih zakona (zagrijavanja, hlađenja, cirkulacije vazduha i toplotne izolacije) možemo postići da se sama kuća ponaša kao regulator toplote. aktivno - dodatnu energiju možemo obezbijediti iz obnovljivih izvora energije: solarne ćelije i kolektori, vjetrenjače i generatori na vodu, dobijanje toplote iz dubine zemlje su primjeri tehnologija koje omogućuju da arhitektonske strukture tokom eksploatacije budu racionalni djelovi šireg energetskog sistema prirode. 9

svijest o mjestu / orijentacija / izolacija / mikroklima / topografija / ukopavanje / vegetacija / reciklažni materijali / održivi resursi / energetska fasada / foto ćelije / solarni kolektori / skladišta toplote / geotermalna energija / vjetrenjače / >>> forma i dizajn kao rezultat

>>>>

konvencionalna kuća kao potrošač

>>>>

kuća kao energetski objekat

Od svih energetskih izvora na zemlji, sunčeva energija ima najveći i nepresušni kapacitet. Za pola sata, do zemljine površine dopre dovoljno Sunčeve energije, koja bi zadovoljila svjetske potrebe za energijom na godišnjem nivou. Energija sunca je: Besplatna čista i ne zagadjuje veoma pouzdana i veoma sigurna.

sunce >>>

Arhitektonski objekti kao održive i energetske strukture, poput biljnog svijeta, trebaju inkorporirati solarnu energiju u svoj koncept.

oslanjati se na prirodan protok energije >>> prozvodi ljudskog dizajna, poput živog svijeta, treba da crpe svoju kreativnu snagu iz sunčeve energije ! 11

solarna kuća solarna kuća solarna kuća solarna kuća fotonaponske ćelije >>> električna energija

orijentacija >>> svjetlost / zagrijavanje forma i materijalizacija >>> prihvatanje solarne energije

staklenik / energetska fasada >>> klimatizacija

fotonaponske ćelije >>> zagrijavanje: topao vazduh / topla voda

vjetrenjače / vjetar-oblik solarne energije >>> električna energija

Cijena fotonaponskih ćelija je pala sa 80$ po vatu u 1975. godini na 4$ po vatu trenutno. Cijena ove tehnologije i dalje pada u prosjeku 20% 12

sa čim raspolažemo / materijali Vrsta materijala i način na koji ih koristimo utiču na životnu sredinu, a u procesu njihove proizvodnje i transporta troši se energija. Izvori pojedinih materijala sve su oskudniji i visoka je ne samo njihova cijena, već i cijena energije neophodne za njihovu proizvodnju. Tokom narednih decenija mnogi izvori energije biće iscrpljeni.

građevine troše 40% - 50% materijalnih resursa planete!

Izgrađena sredina guta polovinu svjetskih rezervi materijala i sirovina, polovinu šuma. Razmislite o tome - beton, drvna građa, čelik, vinil, granit, namještaj. Razmislite o svim toksinima proizvedenim u rudnicima materijala, aero zagađenju, sažvakanoj zemlji. Nijedna druga ljudska aktivnost nije ni blizu ovakvom uticaju. Širom svijeta građevine troše oko 40%-50% materijalnih resursa planete. Procijenjeno je da se prilikom konstrukcije zgrada potroši 3 biliona tona sirovina godišnje!!! 13

na primjer ... Beton danas predstavlja najkorišćeniji građevinski materijal u čiji sastav ulaze cement i agregati čije dobijanje ima nepovoljne efekte na životnu sredinu. Betonske ruševine se ne mogu reciklirati, a njihovna ponovna upotreba prisutna je u maloj mjeri u izgradnji puteva. Za sada, ne možemo u potpunosti izbjeći upotrebu betona ali možemo pokušati sa njegovom manjom primjenom, uz što veću upotrebu, čelične i drvene konstrukcije, koje su podložne reciklaži ili razgradnji.

… za svaku tonu cementa, najkorišćenijeg građevinskog sastojka na zemlji, potrebno je iskopati oko dvije tone materijala, skoro jednu tonu CO2 i do 6 kg NO, a pri tome se oslobađaju i gasovi koji pospješuju efekat staklenika !!!

Neophodno je koristiti: - materijale iz obnovljivih izvora, ako su štetni efekti pri njihovoj izradi minimalni - materijale koji ne zagađuju sredinu, ne emituju opasne materije ili otrovne čestice - materijale koji se mogu reciklirati i ponovo upotrijebiti ...a ako materijal potiče iz neobnovljivog izvora, koristiti ga za dugotrajne građevine, uz mogućnost da se kasnije ponovo upotrijebe određeni građevinski elementi...

od svih građevinskih materijala drvo se u najvećoj mjeri može smatrati ekološkim obnovljiv izvor ako se planski sadi i čuva/ može se razgraditi / neutrališe veliku količinu ugljen dioksida tokom svog životnog vijeka i proizvodi kiseonik / dugotrajan / ostaci tokom njegove obrade koriste se za proizvodnju drugog građevinskog materijala / 15

arhi-nus produkti ...prilikom kontrukcije zgrada proizvede se i do 40% čvrstog otpada u mnogim zemljama ! Navedeni podatak dovoljno govori o neusklađenosti današnje upotrebe materijala u građevinarstvu sa prirodnim tokom kruženja materije i energije. Postavlja se pitanje, kakve domove sebi gradimo ako to za posljedicu ima potpunu destrukciju našeg najznačajnijeg doma - planete? Da li udobnost koju sebi obezbjeđujemo treba da rezultira pejzažima u vidu nepreglednih deponija?

kuća kao potencijalni otpad! …prosječni građanin Evrope potroši 53 tone materijala godišnje-za kvalitetan život. Prosječan Amerikanac potroši 80 tona da bi postigao sličan standard života. 16

… uzimajući u obzir budući rast oblasti za odlaganje otpada, MVRDV prognoziraju u svom projektu Datatown/ Metacity da “će u sektoru za otpad svaki dan veliki grad budućnosti proizvoditi preko 1.5 milion m3 otpada, što će ovaj sektor, nakon 150 godina načiniti dolomitskim pejzažem.”

u prirodi ne postoji otpad - sve ima svoju svrhu ! ...i vrijedno graditeljsko nasljeđe uči nas mudroj upotrebi materijala, načinu na koji su korišćeni dragocjeni i rijetki prirodni materijali (kamen) za trajne građevine, obnovljivi i razgradivi za druge građevine (drvo, ćerpič). O tome svjedoči i nenarušena životna sredina kao i naslijeđene vrijedne graditeljske strukture. Jedan dio rješenja za nusprodukte savremenog građenja leži upravo u tradicinalnom znanju ali zbog masovnosti današnjih procesa izgradnje, rješenje se mora tražiti : - u novim tehnologijama, mogućnostima recikliranja i razgrađivanja - i u novom pristupu projektovanju arhitektonskih objekata u smislu trajnosti, mobilnosti, ponovne upotrebe i fleksibilne funkcionalnosti.

5R = REDEFINE + RETHINK + REDUCE + REUSE + RECYCLE Eliminisati koncept otpada ! Procjenjivati i optimalno razvijati potpuni životni ciklus građevina i procesa u njima, kako bi one dostigle stanje prirodnih sistema, u kojima nema otpada. 18

zeleno je urbano … 90% ispitanika u gradskoj sredini, kao najznačajniji kvalitet navodi neposrednu blizinu zelenih površina!

E. Hauard je svojom idejom o “vrtnom gradu” ponudio “trajnu bračnu vezu između grada i prirodnog okruženja” kao rješenje za tadašnju umornu industrijsku civilizaciju. Današnja aktuelnost ove ideje govori o neodrživosti stroge podjele na grad i selo, na izgrađeno i prirodno okruženje. Jedan od osnovnih aspekata ovakvog principa i možda onaj koji u sebi sažima sve ostale (politički, ekonomski i socijalni) je upravo ekološki aspekt. Fizički parametri poput velike količine CO2 u gradskim sredinama, povećanje temperature, efekat staklene bašte i buka, kao i psihološki .... ukazuju na potrebu i za značajnim uvođenjem prirode u izgrađene gradske strukture. Upravo se kroz prožimanje žive prirodne forme i urbanih i arhitektonskih elemenata otvaraju začuđujuće mogućnosti, ne samo u ekološkom već i u estetskom i formalnom smislu. 19

Tokom 12 sati trajanja dnevne svjetlosti lišće prosječno proizvede oko 4 litra kiseonika po kvadratnom metru lisne površine. Čovjek prosječno potroši oko 335 litara kiseonika na dan. 20

zeleni zid estetika +... zelena obloga fasade ljeti ima rashladno dejstvo (lišće reflektuje približno 10% sunčevog zračenja a upija oko 70%), a zimi povećava termičku izolaciju (vazdušni jastuk koji se stvara između lišća i zidova smanjuje koeficijent gubitka toplote zida) i ima povoljan efekat na klimu enterijera tokom cijele godine. Funkcioniše i kao zaštita od vjetra i zadržava čestice prašine prečišćavajući vazduh. zeleni krov estetika + ...nivo termičke zaštite krovova pokrivenih tresetom i travnjacima toliko je visok da ove građevine ne zahtijevaju intenzivno grijanje čak ni pri oštroj zimi. Le Korbizije u svojim teorijskim radovima krovni vrt definiše kao ključni životni prostor gradskog stanovništva u budućnosti. 21

uputstvo za upotrebu

Bez obzira na motivaciju na kojoj počiva izgradnja neke građevine, osnovne činjenice ne mogu biti izmijenjene: - građevina će uvijek biti povezana sa Zemljom; - zavisiće od resursa iz prirode; - izazivaće ekološke promjene; - uticaće na ljude i neživu prirodu. Potrebna je : -efikasna izgradnja koja ograničava izloženost prirodnih sistema destruktivnoj ljudskoj aktivnosti - nov pristup izgradnji i građevinskim aktivnostima koje bi omogućile da građevine podržavaju funkcionisanje ekosistema 22

ODRŽIVO GRADJENJE ... stvarna potreba dizajn i konstrukcija destrukcija prirode socijalna organizacija cijena ljepota i uživanje kvalitet lokacije upotreba funkcionalnost eksploatacija održavanje trajnost rušenje otpad ... UKLJUČUJE CIO ŽIVOTNI CIKLUS GRADJEVINE !

principi efikasnosti : ::: rušiti i ponovo graditi samo kada nije ekonomično i praktično ponovo koristiti, adaptirati ili proširiti postojeću strukturu; ::: smanjiti potrebu za transportom za vrijeme rušenja, obnavljanja i građenja, i precizno kontrolisati sve procese kako bi se smanjila buka, prašina, vibracija, zagađenje i otpad; ::: kreirati položaj, proučavajući istoriju i svrhu mjesta, lokalnu mikroklimu i preovlađujuće vjetrove i vremenske obrasce, solarnu orijentaciju, dostupnost javnog transporta i formu okolnih građevina ; ::: dizajnirati građevinu tako da se minimizira koštanje svojine i uticaj na životnu sredinu nakon njenog životnog vijeka, čineći je lakom za održavanje i inkorporirajući tehnike i tehnologije za očuvanje energije i vode i smanjivanje štetnih emisija u zemlju, vodu i vazduh;

> >>>>>>>>>>>>>>>

principi efikasnosti : ::: kad god je izvodljivo, koristiti konstruktivne tehnike koje su karakteristične za tu oblast, učeći iz lokalnih tradicija u dizajnu i upotrebi materijala; ::: postaviti dobro funkciju građevine i komfor njenih stanara; fleksibilno i prilagodljivo i prema budućim zahtjevima; ::: graditi prema odgovarajućem kvalitetu i da traje; dugovječnost umnogome zavisi od forme, završne obrade i metode sklapanja, kao i upotrebe materijala; ::: izbjegavati upotrebu materijala iz neobnovljivih izvora ili onih koji ne mogu biti ponovo upotrijebljeni ili reciklirani, naročito u strukturama kratkog vijeka. ::: primjenjivati nove pametne tehnologije i ekološke principe dizajna koji doprinose održivosti građevine

>>>>>>>>>>>>>>> > 25

...na primjer Reichstag, Berlin / arh. Foster / rekonstrukcija + nove energetski efikasne tehnologije / Energetski sistemi na bazi fosilnih goriva koji su instalirani u Reichstagu ‘60-ih godina proizvodili su ugljen-dioksid po alarmantnoj stopi od 7000 tona godišnje. Zagrijavati Reichstag danas na ovaj način značilo bi potrošiti toliko energije godišnje kojom bi se mogli zagrijati domovi 5000 ljudi. Primjenjene instalacije u Reichstag-u utiču na smanjenje emisije ugljen-dioksida za 94%. 90% energetskih potreba zgrade se zadovoljava kroz korišćenje obnovljivih izvora energije - fotonaponske ćelije, prirodni ventilacioni sistem u staklenoj kupoli, korišćenje bio-goriva i podzemnog toplotnog skladišta.

Kuća R128, Stuttgart / arh. Werner Sobek / “emission-free” kuća + reciklaža / Zagrijavanje je regulisano pomoću visoko efikasnog termalnog zastakljivanja i klimatskog sistema u tavaničnoj konstrukciji koji prikuplja i skladišti toplotu u podzemnoj etaži. Zahvaljujući svom modularnom dizajnu i upotrebi prefabrikovanih elemenata, bilo je moguće sagraditi kuću brzo, i umjesto da bude potencijalni otpad ona će se moći kompletno reciklirati. Centralna krovna površina nosi 48 solarnih panela koji pod idealnim uslovima proizvode maksimum 6,7 kW/h.

Kuća u Nacionalnom parku , Wells / arh. Future System / sjedinjavanje sa pejzažom / Na osjetljivoj lokaciji Nacionalnog parka - ukopavanjem objekta u padinu terena, učinili su da on bude skoro nevidljivi dio pejzaža. Kako je najveći dio omotača ukopan, objekat je prirodno izolovan i unutrašnje temperature ostaju skoro neizmijenjene. Svi djelovi objekta koji su u kontaktu sa tlom napravljeni su od zemljanog materijala; cement i blokovi su bazirani na supstanci vulkanskog porijekla. Dvije stambene zgrade, Kassel / arh. ASP GmbH / optimizacija volumena u odnosu na jug + fotonaponske ćelije / Optimizovana površina u odnosu na volumen za prihvatanje sunčeve energije i velikim dijelom orijentacija prema jugu, osnovne su karakteristike ovih objekata. Na krovu je postavljen sistem fotonaponskih ćelija koji uglavnom snabdijeva javnu potrošnju električne energije ovih objekata. Primjena zelenog dizajna prisutna je na zaobljenoj površini krova. Mala kuća , Bern / arh. Bauart Architekten / prefabrikovana gradnja + upotreba lokalnog izvora materijala / Fabrička proizvodnja ove stambene jedinice štedi na energiji i spriječava urušavanje lokacije i stvaranje veće količine otpada. Velika prednost je u upotrebi drveta kao obnovljivog izvora građevinskog materijala i ekološki zdravog. Dobra izolacija drvenih zidova i veliki prozorski otvori od termo-stakla utiču na uštedu energije za zagrijavanje.

Porodični niz kuća , Švajcarska / arh. Daniel Lischer / Principi pasivne solarne kuće / zeleni krov / Devet dupleks jednoporodičnih kuća u nizu izgrađeno je u drvenom konstruktivnom sistemu, sa fasadnom oblogom od kestenovog drveta. Zasebne drvene komponente su proizvedene u fabrici i dostavljene na lokaciju. Izgradnja cijelog objekta je bazirana na principima pasivne solarne kuće. Kompaktna, kubična forma obezbjeđuje minimalan gubitak toplote. Svi prostori za boravak su orijentisani ka jugu a ventilacija je mehanička. Ravan krov je zaštićen slojem humusa sa zasađenim biljkama. Trin kuća , Švajcarska / arh. Andrea Gustav Rüedi / Solarni kolektori i dr. pasivni solarni principi Dizajn kuće baziran je na principima pasivnog korišćenja solarne energije i ovdje je sunce jedini izvor energije za zagrijavanje. Uprkos oštroj planinskoj klimi , kuće uspijevaju da se isključivo zagrijavaju putem skladištenja toplote od sunčeve energije u termalnoj masi tavanica i zidova. Stoga su zastakljene površine orijentisane ka jugu a solarni kolektori za zagrijavanje vazduha instalirani su na krovu kuće.

Zelena kuća, Francuska / arh. Edouard Francois-a i Duncan Lewis-a / zeleni dizajn / U selu Jupilles u Francuskoj, kreirana je zajednica domova za iznajmljivanje tokom cijele godine. Da bi izbjegli pretvaranje zajednice u konvencionalno naselje, svaki set od dvije kuće je dizajniran kao kutija sakrivena iza žive ograde stopljena sa prirodnim okruženjem. Za nekoliko godina, živa ograda će kompletno pokriti kuće. Umjesto kreiranja građevina kao sistema koji je tehnički integrisan sa lokalnim prirodnim okruženjem, korišćen je princip kamuflaže kako bi se stvorila veza između građevina i okolnog pejzaža, spajajući ih na formalnom nivou, što je važno za osjetljive prirodne predjele.

Mont Cenis akademija / arh. Jourda / obnovljivi izvori energije (solarni sistemi) i materijala (drvo) / Sistem fotonaponskih ćelija postavljen je za proizvodnju električne energije i obuhvata krovni dio strukture od 10 000 m2 i u trenutku kada je postavljen na ovom objektu, bio je najveći instalirani sistem te vrste na svijetu. Kompletna konstrukcija omotača napravljena je od drveta koje se smatra obnovljivim i “most environment friendly” građevinskim materijalom. Cijeli kompleks sagrađen je pod zajedničkim krovom po principu “kuće u kući”, gdje zaštitna mikroklimatska opna stvara posebnu mikroklimatsku sredinu za unutrašnje objekte.

IZDAVAČ:

EXPEDITIO Centar za održivi prostorni razvoj, Kotor, Crna Gora www.expeditio.org expeditio@cg.yu

DIZAJN:

Nataša Ilinčić

FOTOGRAFIJA:

Nataša Ilinčić Smart Architecture / Ed van Hinte, Marc Neelen, Jacques Vink, Piet Vollaard

DONATOR:

Skupština Crne Gore

TIRAŽ:

GRADIMO ODRŽIVO! www.expeditio.org