JON NEWSPAPER

VELLIMI 4, NR.1, JANAR-SHKURT 2009

PIKTORJA ERLA SHEHU f.4

DHIMA KENDON PER KINEZET f.7

THE THIRD EYE OF THE ALBANIAN COMMUNITY

“Ishte dimer dhe binte debore kur une u nisa per ne Rusi.

Udhetova gjithe diten dhe ne mbremje, i lodhur doja te pushoja por pereth shihja vetem bardhesi. Kur ja, shoh nje si kryq. Lidh kalin aty e shtrihem te fle ne nje gjume te thelle. Te nesermen zgjohem reze nje gardhi pa kalin prane. Nga qielli degjoj hingellimat e tij.

Mbreme e paskisha lidhur te shkretin ne kryqin e katedrales dhe gjate nates, bora paskesish shkrire dhe i gjori kale qendronte ne maje te katedrales i lidhur me litar. Menjehere marr pushken dhe qelloj litarin . . .” – shkruan ne kujtimet e tija baroni i famshem Mynhauzen.

Ja, dhe ne kete fotografi te Vankuverit qe ka bere gazeta JON, ne shohim vetem majat e nje qyteti, poshte te cilave ashtu si ate dite ne Rusi, zien jeta e qindra mijera banoreve.

Foto “Jon”

Jetojmë në një kulturë e stërmbushur me imazhe.

Këto imazhe flasin më shumë dhe komunikojnë më shumë për neve se cdo studim apo analizë mbi gjendjen e barazisë gjinore ndër shqiptarë. Shumica dërrmuese e shqiptarëve në Shqipëri dhe në Kosovë argëtimin dhe informimin e marrin nga televizioni, që nënkupton që prej lindjes deri në vdekje kalojmë disa orë në ditë para pikturave të njëpasnjëshme që na shëtitën para syve. Sipas teorive të postmodernizmit, ne identifikohemi me imazhe qe shërbejnë si simbole të të qenurit.

Me apo pa vetdije bëhën pjesë e kulturës tone kolektive, dhe me apo pa dashje shëndrrohen në qëndrime dhe paragjykime.

Si femër, me cfare mund të identifikohem nëse shikoj se si paraqiten gra shqiptare në mediat tona? Figurat tona publike që marrin respect janë politikanë, akademikë apo shrimtarë – shumica janë meshkuj, dhe shumica janë mbi moshën 40. Kur shoh një femër shqiptare, nuk kam me kë të identifikohem. Përpos këngëtarëve dhe moderatorët e lajmëve – mbizotërojnë këngëtarët sipas mendimit tim. Të bukura po, por shumica e ketyre vajzave vuajne nga dashuri të pakthkyer, nga meshkuj tradhëtarë apo thjesht edhe nga epshe nimfomaniake.

S’kanë sense për humor, dhe nuk mendojnë shumë larg problemeve të tyre personale, edhe…cka tjetër, po, si duket jetojnë në

një zonë të pazbuluar Shqiptarisë ku paska diell gjithë vitin, aq pak kanë nevojë për veshmbathje që i përshtatet dimrit (nganjëherë edhe s’kanë nevojë për kurrfarë rrobash). Apo ndoshta është një deklaratë kundër kufizimeve të shoqërisë bashkëkohore. S’jam e sigurtë ende.

Ja cështjet për të cilën mërziten grate tona, nëse mund t’i besojmë vetëm cka thotë muzika jonë: - burr të martuar dashurova - puci puci - trupin tim të bukur - të dua - nuk të dua - pse nuk më don - buzët e mija mos më lini vet - a ka një taksi - shikomë - vallëzim oriental Të gjitha këto marrëzira do ishin qesharake, po të mos ishin të vetmin model që paraqiten para vajzave shqiptare. Më rrënqethet trupi kush vajza të vogla duke kërcyer

dhe kënduar sikur bukuroshet që i shohin në TV – dhe të them të drejtën edhe muzika që këndohet nga vajza të reja shqiptare duken dhe tingëllojnë sikur të jenë të shkruara për njerëz me të meta psiqike. Për tu kundërvajtur ketij opcioni, kemi krijuar mitologjinë e vajzës “të mbarë”: e vyeshme, e ndëgjueshme, serioze, me vlera familjare, e “shtëpisë” p.sh. ajo lloj vajzë që cdo burrë beqar shqiptar mbi moshën 40 kërkon në dashuria.com.

Thellësia shpirtërore dhe mendore e grave tona nuk ekziston në mediat tona, e ajo është tragjedi. Nuk kam dëshirë që vajzat tona të mendojnë që duhet të duken sa më lakuriqe që të jenë të bukura, që duhen patjetër ta kenë një mashkull pranë, dhe që detyra e tyre e vetme është që të jenë vajza të “mbara”. Dua që vajzat tona të kuptojnë se nuk ka një model të të qenurit grua. Nuk ka femër të “keqe” dhe femër të “mire” – ka

njerëz, e dallohen prej njëri tjetrit.

Dua që ato të shohin bukurinë në llojllojshmërinë tone – ka gra shqiptare që dalin prej shtëpisë në continued on p(10)

2

JON

LIBRA -Ne librin “Aggregate and Soil . . .” te autoreve Mark Vasavithasan dhe Stephen Senior, te botuar nga MERO ( Qendra e kerkimeve te materialeve inxhinjierike ) e MTO-se ( Ministrise se Transportit te Ontarios ) ne janar 2009, fjalet e falenderimit te autoreve studiues perfshijne dhe dy specialiste shqiptare. Nje pjese e punes se tyre ( K.V. e A. P. ) paraqitet si shembull shpjegues ne shtjellimin e studimit. Ne liber puna e specialisteve shqiptare paraqitet me ane te tabelave dhe grafikeve qe tregojne qarte dhe cilesine e larte te teknikes se tyre. “ The authors wish to acknowledge the assistance and dedicated work of the laboratory staff of the Soil and Aggregates Section in the preparation of samples and performing the tests.”

- Librat KRONIKE NE GUR, PASARDHESI dhe KESHTJELLA te Ismail Kadarese mund t’i gjeni te perkthyera ne anglisht ne INDIGO. Keshtjella u botua se fundi nga shtepia botuese kanadeze BOND STREET BOOKS me perkthim te David Bellos nga perkthimi ne frengjisht nga shqipja i Jusuf Vrionit. Kronika… eshte perkthyer kryesisht nga Arshi Pipa dhe shtesat qe ka bere autori se fundi jane perkthyer nga David Bellos. Ajo eshte botuar nga ANCHOR CANADA. Pasardhesi ...eshte ne anglisht nga perkthimi ne frengjisht qe ka bere violinisti Tedi Papavrami. Nje artikull promovues u shkrua ne “The Globe and Mail” me 24 janar 2009 nga Brian Gibson per Keshtjellen (The Siege). Nuk e dime se analiza e dobet ne artikull, vjen si rezultat i nivelit te gazetarit apo i lendes se shkundur qe i paraqitet atij pas kalimit dore me dore : shqip-frengjisht-shqip e ripunuarfrengjisht e rindryshuar-anglisht dhe pastaj . . . e komentuar!

- Pasi arshives se kujteses vazhdojne t’i shtohen “hyneret” e VIPave adoleshento-makutaro-rugacoro-palacisto-rezikmadh nga Shqiperia, bibliotekes se Institutit Albanologjik JON i shtohet nje liber i nje ekstremi te kundert me to : Shenjteria e mirenjohur e nje gruaje shqiptare qe shume nga ne mundet dhe ta kene takuar. Eshte nje nga grate me perfaqesuese te races sone : e zgjuar, e ndershme, punetore, e sakrifices, autoritare, modeste dhe shume e dashur, nene Tereza. Libri i botuar nga DOUBLEDAY, shtypur ne Amerike dhe redaktuar e plotesuar me shpjegime nga Brian Kolodiejchuk titullohet MOTHER TERESA & Come be my light, The private writings of the “Saint of Calcutta”.

Redaktori ka lindur ne Winnipeg te Kanadase dhe eshte shoqeruar me te 20 vjetet e fundit te jetes se nene Terezes. Kushton $29.95 CAN. Duke lexuar shkrimet private intime te shenjtores na duket nje

abuzim shume i madh “debati” mbi gjoja dyshimet e nene Terezes ne besimin tek Zoti. Injorantet duan te behen Kristofor Kolomba dhe Ainshtajna, zbulojne pjese te konspiracise qe u ishte mohuar.

Por na vjen keq te pohojme per shumicen e tyre si dhe per gazetaret qe ndihmuan ne kete

katrahure psikologjike qe tu shitet gazeta se bashkimi i germave dhe rokjezimi nuk do te thote se ata dine te lexojne. Ateisti veshtire ta kuptoje nene Terezen, dogmatiku, qofte dhe fetar, deshire ka ta luftoje por s’ka c’ben, bejne sikur e respektojne , por kaq, kaq, deri ketu, se me tej pastaj teprohet dhe Zoti nuk i ka per qejf teprimet.

- Se shpejti pritet te dale ne anglisht novela “Hani me dy porta” i ripunuar ne romanin “The Inn with Two Doors” i shkrimtarit me banim ne Toronto, Kristaq Tur-

tulli. Libri botohet nga nje shtepi botuese amerikane. Autori ka pretendime ambicioze per librin.

JON e vlereson shume dhe e rekomandon. Sado qe ne variantin shqip kjo veper ka marre cmimin “F.S.Noli”, publiku shqiptar hesht ose peshperin. Po ashtu dhe media!

FRIENDS titullohet libri per femije, ne anglisht, qe filloi te qarkulloje ne Toronto gjate janarit, me autor Kristaq Turtullin.

Botues eshte Terrence McKenna, me perkthyes Virgjil Turtullin, 50 faqe me ilustrime me ngjyra dhe $ 5.99. Nje kopje iu dhurua bibliotekes se JON. -Perparim Kapllani na sjell ne anglisht nje pjese teatrale te titulluar “Queen Teuta of Illyria” nepermjet shtepise botuese IOW. Perkthyer nga vete autori, 60 faqe, $15.95.

Teuta.. e Kapllanit u perzgjodh ne16 pjeset teatrore me te mira ne nje konkurs nderkombetar qe organizoi Ministria e Kultures se Shqiperise ne Nentor 2002. Me te drejte Kapllani, gjate nje takimi me Faruk Myrton, Kristaq Turtullin dhe JON, na thote se pjeset teatrale e marrin vleren e plote kur paraqiten ne skene, se per aty jane shkruar.

Sidoqofte libri eshte hapi i pare e le te shpresojme qe se shpejti ta shohim Teuten ne skenat e Torontos. Me qe eshte rasti, kujtojme ketu se edhe shkrimtarja e poetja Luljeta Dano, 5 vjet me pare, e terhequr nga figura e mbretereshes Teuta, ka shkruar nje drame per te ( sic i ka pohuar vete Verlit ).

Nje shofer taksie ne Toronto, me origjine kroate e ekzagjeron vleresimin per Teuten, ne shkallen : Perandoresha juaj. . .( sic i thote pasagjeres se tij shqiptare ) dhe kur kjo i thote se ajo ishte vec nje mbretereshe, ai thote se ishte nje mbretereshe qe kishte nen pushtetin e saj te shkurter disa kombesi ilire.

Ju uroj Zoti Kristaq, për këtë libër të mrekullueshëm që na keni dhënë. Si lexues e vlerësoj këtë vepër shumëdimensionale, të arrirë artistikisht me nivel të lakmuar, ku ngjarjet ndjekin rrjellshëm njëra-tjetrën, të shprehura me një gjuhë të thjeshtë, por të pjekur profesionalisht. Personazhet dhe karakteret janë skalitur dhe fiksohen në memorien e lexuesit për të mos u harruar lehtë.

Fabula është thjesht e kuptueshme dhe duhet te merret

si mësim nga Shqiptarët kudo që jetojnë, në Atdhe apo te hallakatur nëpër botë. Ky është karakteri i Shqiptarit, me virtutet më të mrekullueshme dhe zakonisht burrërore, që ka trashëguar brez pas brezi.

Kënaqësia ime është e veçantë edhe për faktin që vepra “Vetmia e Zërave” m’u dhurua nga vetë autori, me dëshirën e tij. Ndihemi të përkëdhelur edhe nga shënimi tuaj, e i firmosur enkas për ne.

Pres që kjo “Vetmia...” të ndiqet nga vepra të tjera, për të cilat ka nevojë Shqipëria dhe Shqiptarët, duke shpresuar të kem edhe unë fatin t’i lexoj.

Për këtë ju uroj nga zemra shëndet dhe suksese të reja.

Me Shumë Respekt Kristaq dhe Katerina Buli Toronto - Jan. 28/09

ASTRIT LULUSHI Asnjë komb në botë nuk dëshiron të duket më i vogël sesa është, por kjo vetëm kur mungojnë udhëheqës me ambicje për të kontrolluar një vend edhe nëse u duhet t’a copëtojnë e izolojnë atë.

Njerëz të tillë e quajnë veten shpëtimtarë. Ata vijnë duke menduar se njerëzit mezi i kanë pritur. Para tyre, u pëlqen të thonë, vendi ishte pa zot, duke përgatitur terrenin për një politikë të tokës së djegur.

Pasi shkatërrojnë gjithcka që gjejnë, ata ngrenë sarajet. Pastaj hedhin vështrimin për rreth dhe shpallin pronë të vetën, me njerëz e tokë, aq sa u sheh syri, vetëm aq, sepse më shumë nuk janë në gjendje t’a kontrollojnë. Ata nuk janë vetëm dritëshkurtër, por edhe mediokër.

Cfarë ndodh a cfarë ka përtej kësaj prone, ata nuk duan t’ia dijnë. Qëllimi i tyre është pushteti i plotë mbi një territor të rrethuar me mure e gardhe nga ku askush nuk lejohet të dalë. Sa më i vogël cifligu e numri i bujkrobërve brenda tij, aq më i gjatë e më i efektshëm kontrolli, por jo administrimi.

Për shqiptarët në Ballkan është thënë se ndjehen të tkurrur e të vegjël, se ata sot janë jobashkë, të pakët në numër e të ndarë në 4 shtete. Shpesh për këtë faji u hidhet të huajve. Dhe ky arsyetim ndoshta vlen vetëm kur shihet nese udhëheqësit e marrin përsipër këtë detyrë për t'i shërbyer popullit e jo vetes.

Që në fillim të shekullit XX, ndërsa vendet fqinje i shtrinin pretendimet e tyre shumë larg kryeqyteteve të veta; mjaft prej udhëheqësve shqiptare të lëvizjes për pavaresi ishin gati të negocionin gjithcka përvec Vlorës, Tiranës, Durresit e Shkodrës, ku ata kishin pronat e tyre.

Kur rasti e solli gjatë luftës së dytë botërore, që Shqipëria, Kosova e Camëria të bëheshin bashkë, njerezit e kishin mendjen tek lufta vëllavrasëse dhe pak mendonin për integrim trojesh. Pas luftës, për hir të internacionalizmit, ata hoqën dorë, sic ishte rasti i pranimit heshturazi i zbrazjes së Camërisë apo rasti i Kosovës, kur komunistët e Shqipërisë nuk donin t’u rikujtonin jugosllavëve të zbatonin marrëveshjen e arritur gjatë luftës.

Kjo mund të ketë qenë rezultat jo vetëm i një qendrimi gjunjëzues a idealist i komunistëve shqiptarë, por edhe pasqyrim i mendësisë së feudalëve të

vëllimi 4 • numri 1 • janar-shkurt 2009

rinj. Sepse sic e treguan zhvillimet e mëpasme, komunistët donin një vend plotësisht të mbyllur me një numër sa më të vogël njerëzish; sa më i vogël e i mbyllur cifligu, aq më i sigurt e nën kontroll.

Kjo ndodhi gjatë viteve 1944 – 1990, kur Shqipëria u udhëhoq nga njerëz dritëshkurtër. Kushdo që i ka përjetuar ato vite, si brenda e jashtë Shqipërisë, sot nuk ka si të mos pyesë jo vetëm - sa ndryshe do të kishte qënë historia, por edhe sa fatkeqësi do të ishin shmangur, sikur…..?

“Jon” A social-cultural Albanian publication Publisher and Editor-in-Chief Kliton Verli kliton.verli@hotmail.com Secretary Tel: 647-298-1703 Executive Director Florian Osmanaj Tel: 416-358 1680 florosmani@hotmail.com Assistant Editor in Chief Hana Marku Graphics and Layout Mevlana Media Solutions Inc. Tel: 416.789.9933 fmelani@rogers.com Photo Reporter Ermal Zogaj Address: 158 Glouchester Grove Toronto ON M6C 2B1 gazeta-jon@hotmail.com “Jon” is a community based newspaper published every month (12 times annually) delivered to over 5000 homes and businesses accross the GTA. JON 2006 All rights reserved. No part of this publication can be reproduced or duplicated without permission of the editor.

3

JON

-Arnautov eshte mbiemri i nje akrobati te cirkut Cirque Envol ne Quebec City, trupe e specializuar per fluturime ajrore. Vetem shqiptaret thireshin ne perandorine osmane “arnaut”. Cfare historie ka mbrapa ky mbiemer i Dmitrii Arnautovit ?

-Terslleku i ndjek shqiptaret kurdohere. Te huajt shkojne e u zgjedhin per minister te kultures nje bisnesmen te talentuar per klube striptize. E pastaj besoi Europes po deshe ! Si quhej djali ?

Ydhi Banko gjuhej.

-Arber Krasniqi, 34, me 27 shkurt 2009, u denua me burgim te perjetshem, nga gjykata e Torontos, me akuzen per vrasjen e Jordan Ormonde, 24, ne 24 prill 2007. Per 14 vjet atij ju hoq dhe e drejta e fjales. Ngjarja ndodhi ne nje lokal te Danforth Ave. me emrin Kokkino’s Bar. Ai u kap nga policia e Nju Jorkut e cila u lajmerua prej dy vajzave turiste nga Torontua qe rastesisht e pane ate ne kete qytet ku ai jetonte i fshehur pas vrasjes. Ato e njohen Krasniqin nga nje poster i ekspozuar me fytyren e tij dhe lajmeruan menjehere policine.

-Ish zv/ministri i transporteve te Kosoves, Ibush Jonuzi-Anetar i Bordit Qeverises dhe Dr.sc. Blerim Baruti-Anetar i Bordit Qeverises te Minierave, i cili ka qene per 10 vjet dhe Drejtor Teknik i minieres se famshme te Trepces ishin ne Toronto per te marre pjese ne panairin me te madh ne bote te kerkimzbulimit te vendburimeve minerale dhe te investimeve ne kete sektor nevralgjik te ekonomise boterore PDAC 2009. Ky eshte panairi me i rendesishem ne bote i ketij lloi.

Aktiviteti u zhvillua javen e pare te marsit dhe ne te mernin pjese dhe specialiste te tjere shqiptare qe punojne ne kompani te ndryshme gjeologo-minerare kanadeze me detyra deri ne pozicionin e zv/presidentit. Delegacioni nga Kosova u takua gjate panairit me M.Verlin, perfaqesuese e kompanise Lake Shore Gold Corp. dhe i dhuruan asaj nje sere CD-she si dhe tre libra qe japin nje informacion pothuajse te plote mbi pasurite e medhe dhe te vecanta minerare te treves se Kosoves. Ajo, nje CD ja dha SHBSHK-se dhe pjesen tjeter Institutit Albanologjik JON te Torontos per tu shfrytezuar nga shqiptaret e te tjere studiues te interesuar. CD-ja mban titullin MINING OPPORTUNITIES IN KOSOVO ndersa librat, Kristalet e Kosoves, 2008, KOSOVO land of mining opportunities, 2008, Udhezues per licencimin e aktiviteteve minerare ne Kosove, 2008. I gjithe ky material informativo-shkencor eshte ne dy gjuhe : shqip dhe an-

glisht, me fotografi te bukura me ngjyra dhe i shtypur ne cilesi te larte. Gjithashtu delegacioni nga Kosova u takua dhe me botuesin e JON ku nder te tjera, me qe Klitoni eshte edhe vete inxh. gjeolog, kujtuan pedagoget e tyre te perbashket qe ne nje periudhe te caktuar jepnin mesim ne Shqiperi dhe Kosove si : Besnik Ostrosi, Sotir Guxho, Andon Grazhdani etj.

-Jane 50 kukulla shqiptare te mrekullueshme qe tashme udhetojne neper bote si kujtime nga Xhuli Bobotinca, krijuesja e tyre.

Poetja, gazetarja dhe nenkryetarja e Klubit Te Letrave Shqip te Torontos ka krijuar 10 kukulla me

kostume dhe emra te bukur shqiptare te cilat familja Bobotinca ja dhuron SHBSHK-se. Vlera e tyre e tregut eshte $500. “Me rastin e pervjetorit te shpalljes se pavaresise se Kosoves, familja Bobotinca i ben nje dhurate modeste prej 10 kukullash komunitetit shqiptar ketu ne Toronto. E gezofshim te gjithe se bashku kete enderr shekullore qe u be realitet dhe per te cilen u bene aq shume sakrifica. Toronto, Shabani, Xhuli, Ledori e Joni. 17 shkurt 2009.”

Dhurata shoqerohet dhe me nje flete palosje me fotografi te bukura nga kukulla te ndryshme ku Xhuli ka shkruar me shume ndjeshmeri dhe nje skice te vertete te motivimit te saj per kete pasion kaq te bukur per te qepur e qendisur kostume te bukura popullore dhe per t’i veshur me to kukullat e saj.

-Me qe revista “Profiles of Success” shkruan per Greta Alushin si modeliste flokesh se ajo e ka dhurate t’i bej njerezit te ndjehen mire, atehere vendosem dhe ne te gazetes JON te shkojme t’i presim floket tek Greta. Lame orarin me 25 janar 2009 ora 8:00 pm dhe u nisem. Gjate rruges prane Haj Parkut, ora 8 pa dhjete Greta na merr ne telefon dhe na p yet se ku ndodhemi e te kemi kujdes se ajo po sheh prane dritareve te saj qe bien ne rruge disa police qe vrapojne me revolvere ne dore. U munduam t’i afrohemi shtepise nga te gjitha anet e zones, por ato ishin

te bllokuara. Nje helikopter vinte rotull mbi catite e lagjes. Pritem sa pritem dhe u larguam me floket e pa prera. Te nesermen ( me sakte qe pas nje ore radioja ) gazetat na bene te qarte se dy keqberes qe kishin vjedhur me arme nje dyqan birre ne veri te zones ishin fshehur ne ikje e siper aty prane vendit ku ne, po sipas shtypit kanadez, donim te ndjeheshim mire.

Nje polic ishte plagosur lehte dhe keqberesit ishin kapur. Ne i preme floket pas nje jave dhe Greta nuk pranoi te na i marri parate per faj se Jeromi, 32, dhe Craigu, 29 vendosen te vjedhin birre. Koleget e punes qe e degjuan ngjarjen nga ne, i habiti insistimi yne i rezikshem per tu future ne lagjen e rrethuar. Si ta kuptonin ata se kjo ngjarje ne na dukej si loder kalamajsh ne krahasim me ato qe kishim pare me 1997 ne Tirane !

-Ka shume mundasi qe nje vullkan qe ndodhet 166 km ne jugperendim te qytetit Alaskan, te shpertheje se shpejti, thone gjeologet e B.C.-se. Vullkani quhet Mount Redoubt. Nepunesit e urgjences ne B.C., Yukon dhe Alaska po marrin masat e nevojshme per shperngulje dhe gjendje te jashtezakonshme per zonen e ndikimit te vullkanit.

Shenjat e erupsionit jane shfaqur qysh vjeshten e kaluar.

-Nje grek, Vassilis dhe nje shqiptar, Alket Rizaj, Robin Hudat moderne, aratisen per here te dyte nga nje burg grek i sigurise se larte per nga muret e larta dhe i sigurise se ulet per nga korupsioni. Nje helikopter taxi, vjen i mer ata ne mes te dites dhe shume prane Athines, me 23 shkurt 2009. Lajmin e japin gjithe mas mediat ne bote por pa komente interpretuese se po i hyre ketyre, do kujtosh se dhe nje zoteri i quajtur Zani i Vlores “kur e theriti detyra e Atdheut, u aratis “ nga burgjet e sigurise se larte greke, erdhi ne Shqiperi, u be si puna e Ismail Qemalit a Isa Boletinit, do me thene person i rendesishem politik, e me pas perfundoi ne burgjet shqiptare per vrasje, martohet ditet e fundit ne burg e habitemi si nuk ka mundasi te aratiset kur ai eshte “aratisur” nga burgu i sigurise se larte ne Greqi !!!

-Filmi TAKEN i diteve te fundit, me producent Luc Besson, ka te perfshire ne subjektin e tij dhe shqiptaret. Si ? Si rembyesa vajzash ne Paris. Gazeta kanadeze National Post e 30 janarit 2009, ne rubriken Post Movies i ngushellon grupet shqiptare qe mos te jene shume te zemeruar se filmi ne te njejten menyre paraqet burrat franceze, amerikano veriore dhe sheike arabe. Ngushellim i bukur ! Puna eshte se ku jane filmat per shqiptare qe luajne nje rol te-

per progresist ne bote, si individe dhe si grupe e institucione ? Nuk e kane fain filmat. Shpresojme se shpejte a vone era do te nderoje drejtim !

-Gottman Institute ne Seattle ka arritur ne perfundimin se ciftet e te njejtit seks jane me te ndershem se ciftet e zakonshme. Gjithashtu ata jane shume per te qeshur kur zihen me njeri tjetrin. Per keto konkluzione jane studiuar mijera cifte gay-sh e lesbian-s. Per ciftet e drejta, kjo shkalle e shendeteshme maredheniesh ndershmerie mund te arrihet pas rreth 200 vjetesh, nenvizon studimi.

-Te gjithe ata qe i kane lexuar ditaret e Ana Frankut e kujtojne Miep Gies, gruan e re qe i ndihmonte te ngujuarit, me ushqime, libra dhe sende te tjera te nevojshme. Ajo, ne shkurt 2009 mbushi 100 vjec dhe eshte e fundit qe ka mbetur gjalle nga ata qe ndihmuan familjen e Anes.

-200 vjet me pare lindi ai te cilit i atribuohet teoria e evolucionit dhe e seleksionimit natyral, Carl Darvini. Kujtojme se njekohesisht me te, bile dhe me pare, shkencetare te ndryshem, pavaresisht nga njeri tjetri, kishin arritur ne te njejtat perfundime. Dyqind vjetori i tij u perkujtua kudo ne boten shkencore.

-Me 27 janar 2009, pas nje kariere te shkelqyer ne fushen e letrave, vdiq shkrimtari i madh amerikan John Updike, 75. Ai ishte nje prozator i shkelqyer, poet shokues, analist i mprehte letrar, gazetar sportiv i talentuar, kritik arti i thelle dhe shume me teper.

Disa thone se Updike shkroi ne menyre te bukur rreth asgjeje. Kjo nuk eshte e vertete. Te gjithe ata qe kane lexuar prozen me te mire te tij, e kane shume te veshtire te mos u ndikoje vdekja e tij personalisht.

Per botimin ne anglisht te CHRONICLE IN STONE te Ismail Kadarese, John Updike shkroi ne The New Yorker : “Thoroughly enchanting . . .Sophisticated and accomplished in its poetic prose

and narrative deftness.”

Tre jave pas vdekjes se tij, botuesi Harper Collins tha se i ka kerkuar Adam Begley-it qe te shkruaj biografine e shkrimtarit qe ka fituar Pulitzer Prize dhe National Book Award. Libri me biografine e John Updike-ut pritet te dali me 2011.

-Ja dhe aeroplani i famshem i forcave ajrore amerikane qe ngateroi rrugen ne mjegull e re te ulura poshte dhe perfundoi ne Shqiperi. Ketu eshte i ekspozuar ne muzeun e armeve trofe ne kalane

e Gjirokastres. Fotoja eshte e qershorit 1982. Tani ai eshte hequr se amerikanet nuk i kemi me armiq, perkundrazi. Shume eshte shkruar per kete aeroplan, qysh nga Enver Hoxha, Ismail Kadareja etj.

-At Nikolla Marku, prifti shume i diskutuar i kishes se Elbasanit, gjate muajit shkurt dhe gjysmes se marsit ndodhej per arsye private ne Toronto. Gjate qendrimit ketu ai kerkoi te takohej me drejtuesit e komunitetit shqiptar si dhe me punonjes te gazetes JON. Keto takime vlejten per te informuar njeri tjetrin mbi gjendjen e Kishes Ortodokse Shqiptare ketu dhe ne Shqiperi. SHBSHK ne darken e organizuar me rastin e pervjetorit te pare te pavaresise se Republikes se Kosoves kishte ftuar nder te tjere dhe At Nikolla Markun i cili ne fjalen e tij pershendetese uroi te gjithe shqiptaret ta gezonin kete dite te shenuar ne historine e kombit tone. Me pas, imami i xhamise shqiptare, prifti katolik dhe At Nikolla, bene fotografi se bashku, duke shprehur dhe nje here harmonine e shkelqyer fetare qe ka per tradite kombi yne. Shqiptare te perkatesive te ndryshme fetare kane shfaqur deshiren te ndihmojne materialisht kishen ortodokse te qytetit te Elbasanit. vijon ne faqjen 9

Bashkimi Vellazeror Boteror

vëllimi 4 • numri 1 • janar-shkurt 2009

LIBRI DITURIA

LIBRI I EPOKES SE ARTE, LIBRI I DRITES KOZMIKE Seminare publike falas, çdo te shtune pasdite 3 pm 112-1862 Bathurst St., Toronto (Bathurst & Eglinton) Kontaktoni: www.dkb-mevlana.org.tr Tel: 416-789-9933 * Cel: 647-289-9933

41

Nga ROZI THEOHARI—Boston Një flamur amerikan i përmasave të mëdha në një pikturë murale në sallën e madhe të palestrës së “Collins Middle Sçool” të Salemit, Mass, duket sikur lëviz e valëvitet vazhdimisht në erë. Këtë simbol të kombit amerikan e ka pikturuar dora e 14-vjeçares shqiptare Erla Shehu, kur ajo ishte nxënëse e kësaj shkolle.

Pranë meje qëndron piktorja e talentuar shqiptaro-amerikane Erla Shehu, duke më treguar një artikull të gazetës së Salemit, 25 gusht 2000, me titull “ Vajza shqiptare përdor artin për të treguar dashurinë e saj për SHBA”.

Nën titullin është vendosur fotografia ku shpaloset flamuri valëvitës bardhkuq e blu, më poshtë një shkallë druri dykrahëshe dhe piktorja e vogël shqiptare. Erla, një vajzë simpatike, me një trup “thin” elegant, me një fytyrë të hijshme e dy sy të mëdhenj, të zinj e tepër shprehës, kujton vitin e parë kur erdhi nga Shqipëria në Amerikë dhe krejt “jetën e saj artistike”.

PASIONI I SAJ PËR PIKTURËN Në moshën trevjeçare, në kopsht, kur edukatorja i jepte diçka për të vizatuar, Erla e mbaronte shpejt dhe mësuesja ua tregonte fëmijëve: “Shikoni sa bukur e ka vizatuar Erla!”.

Kur vinte në shtëpi, ajo merrte një laps e një gomë dhe vizatonte me orë të tëra , pa u kujtuar as të hante ushqimin. Çdo ditë ajo gjente kohë të vizatonte dhe vizatimet sa vinin e shtoheshin.Zakonisht,në vizatimet e saj ishin personazhet e filmave vizatimorë të kohës, por pjesa më e madhe e tyre ishin thjesht nga fantazia e saj, njëra më e bukur se tjetra. Prindërit e Erlës, Edmondi, agronom dhe Luljeta, mesuese e matematikës, mendonin se vajza kishte talent dhe provuan që vizatimet e saj t’i shihte një piktor profesionist. Ai, sa i pa, u tha prindërve: “Vajza juaj do të konkurojë për në Liceun Artistik?” Kur ai u informua se vogëlushja ishte 6 vjeç, tha i befasuar: “Ajo jo vetëm ka talent, por pikturat e saj janë të moshës 15vjeçare. Me këto vizatime qe ka bërë, mund të konkurojë në Lice dhe mund të fitojë.”

Sipas rekomandimit të tij, Erla u regjistrua në klasën e z. Bashkim Dervishi , i cili kishte hapur nje studio për fëmijë me emrin “Gezimi i syrit”.

Bashkimi, mbasi i pa të gjitha punimet e pranoi Erlën përnjëherë, pa i bërë testet përkatëse. Erla e vogël “ndriçoi” brenda këtij grupi piktorësh të vegjël, duke marrë pjesë në ekspozita brenda vendit dhe jashtë tij. Së pari ajo punonte me laps te zi, dhe më vonë ngjyroste kompozimin me lapustila (crayola markers) me ngjyra te ndryshme. “ Në çdo ekspozite ku merrte pjesë, -thotë i ati,- i dalloja punimet e saj nga larg. Vizatimet e Erlës binin në sy jo vetëm nga cilësia, por edhe nga perdorimi i ngjyrave. Për moshën e saj të mitur, ajo i kombinonte ngjyrat me mjeshtëri, si të ishte nje piktore profesioniste.” Grupi “Gëzimi i syrit” kishte rreth 50 fëmijë të moshave te ndrysme dhe ishte shumë i njohur në Tiranë për talentin e tyre. Fëmijë rreth moshës 4-12 vjeç liheshin të lirë të vizatonin dhe të ngjyrosninkompozime sipas deshires dhe fantazise se tyre. Nxënësit 13- vjecare vizatonin me laps segmente skulpturash të bardha allçie, të ndriçuara në mënyrë të tillë që të krijonin dritëhije interesante. Pjesëmarrja në këtë grup krijoi një përvojë shumë të mirë për Erlën. Si vajzë e vogël, asaj i pëlqente shume të pikturonte me ngjyra. “

JON

Nuk më gëzonte asgjë,-thotë ajo,- më shumë sesa krijimi i një pikture të bukur plot me ngjyra.” Edhe pse shumë e re, ishte tepër kritike ndaj vetes. Ajo i përsoste vazhdimisht vizatimet dhe rrallë ishte e kënaqur me rezultatet e fundit. Por z. Dervishi e nxiste dhe e pergëzonte për punën e saj.

Kështu Erla filloi t’i besonte vetes dhe krijimeve të saj, pa qenë aspak mendjemadhe me nxënësit e tjerë, por duke besuar në fantazinë dhe aftësitë e saj se një ditë do të ishte e zonja të pikturonte me ngjyra. Kjo ishte edhe ëndrra e saj pa kufi. Z. Dervishi kishte lidhje me vende të ndryshme, si: me Hungarinë, Çekinë, Sllovakinë, Finlandën, Japoninë,Turqinë e Amerikën, kështu iu krijua mundësia edhe Erlës të merrte pjesë në ekspozitat konkurruese të këtyre vendeve, çdo vit. Z. Dervishi i nxiste nxënësit e vet që secili të krijonte nga një pikturë për të marrë pjesë në këto konkurrime.

Erla ulej në tavolinën e saj për orë të tëra duke menduar, pikturuar dhe fshirë atë ç’ka kishte vizatuar, për të filluar përsëri nga e para. Çdo gjë që do të pikturonte dhe do të ngjyroste, duhej të vinte drejtpërdrejt nga përfytyrimi i saj. Duke përdorur fantazinë dhe idetë ajo fitoi një përvojë të mirë për të zhvilluar stilin e saj vetjak. Dhe të mendosh se ka qenë në moshë të njomë kur ka fituar aq çmime: “Silver Diploma” nga Galeria e artit të fëmijëvë në Hungari, më 1994; “Diploma” në ekspozitën e Finlandës, më 1996; vendin e tretë në konkursin e SOROS-it në Tiranë, më 1997; vendin e parë në konkursin e UNICEF-it në Tiranë më 1997; “Diplomë speciale” në konkurimin artistik në Bangkok, Tailandë, më 1998 e shumë e shumë çmime të tjera.

Me rastin e 1 Qershorit, në vitin 1993 u organizua një ekspozitë e madhe në Tiranë ku erdhi edhe presidenti i republikës në atë kohë z Berisha.

Në këtë ekspozitë, ku merrnin pjesë mbi 100 fëmijë të moshave të ndryshme, Erla fitoi çmimin e parë. Kur vajti të merrte diplomën u habitën të gjithë sepse ata panë një vajzë të vogël 8-vjeçare! Mes përgëzimesh e lavderimesh kryetari i jurisë pohoi se “edhe një piktor profesionist nuk kishte ç’t’i shtonte ose t’i hiqte asaj pikture!”…

Në ekspozitën ndërkombëtare të fëmijëve që u hap në Budapest, Hungari, Erla u vlerësua me çmim të dytë.

Ky lajm u dha në Radio Televizionin dhe në gazetat shqiptare. Ceremonia e dorëzimit të çmimit u organizua në ambasadën hungareze në Tiranë, ku u dha edhe një koktejl për të pranishmit. Fjalën e rastit e mbajti ambasadori hungarez dhe ministri shqiptar i Kulturës dhe i Arteve. Ambasadori i dorëzoi Erlës çmimin, në prani të përfaqësuesve të shtypit e te Televizionit Shqiptar. Ishte një ditë e shënuar jo vetëm për familjen Shehu, por edhe për kulturën shqiptare.Kur Erla u bë 13 vjeçe babai i saj, Edmondi, i propozoi të zgjidhte një metodë tjetër trainimi. Instruktor i saj i ri u bë z. LecShkreli, mjeshtër i njohur e i respektuar në gjithë vendin. Erla u shtang kur vizitoi studion e pedagogut: “Pikturat e tij me ngjyra uji më janë skalitur në kujtesë,- thotë ajo,- më befasuan panoramat me ngjyra vaji, portretet dhe vizatimet bardhezi të bëra kur ai ishte i ri…

Z. Shkreli ishte i pari që ndikoi në krijimtarinë time për të pikturuar nga observimi si dhe për të parë e ndier të bukurën në çdo send të thjeshtë.”

Gjithashtu në studion e tij Erla pa për të parën herë libra voluminozë ilustrativë me pikturat e famshme të

piktorëve më të mëdhej të botës dhe ajo, e vendosur, filloi të hedhë hapat e parë në këtë botë të mrekullueshme e marramendëse…Njerëzit e pyesin Erlën vazhdimisht nga i erdhi ky talent!

Ajo pohon me modesti se talenti i saj u nxit nga prindërit, sidomos nga i ati, i cili ka qenë një admirues i artit dhe i pikturave. Ai ishte i pari që e pikasi talentin e së bijës dhe e inkurajoi atë t’i futej kësaj rruge plot pasion. Gjyshja e saj gjithashtu, ishte një qëndistare e zonja dhe me duart e saj të arta krijonte zogj, lule e dekorime qëndismash, të cilat kanë ndikuar estetikisht tek Erla e vogël.

STUDENTE NË AMERIKË Pasi Erla mbaroi klasën e shtatë, në moshën 14-vjeçare prindërit e saj gjetën mundësinë ta dërgonin në Amerikë pranë familjes së gjyshes dhe të hallës. Në verën e vitit 1999 Erla i la shëndetin familjes, miqve e shoqeve dhe u nis për në vendin e madh ku për mundësitë që të krijon ai dhe për lirinë pa kufi të zhvillimit të artit, ajo besonte pa asnjë mëdyshje.

Erla banonte në Salem, Mass, dhe u regjistrua në “Collins Middle Shool” për të plotësuar 8-vjeçaren.

Në fillim, vajza e vogël shqiptare pati vështirësi për të kuptuar anglishten e nxëënësve e të mësuesve. Ajo u shokua psikologjikisht nga ndryshimi i kulturës dhe i përvojës së jetës së përditshme , po të shtojmë këtu edhe mungesën e prindërve. Nxënësja e re shqiptare, e mësuar dhe e kalitur me një disiplinë të fortë pune, iu vu mësimit të gjuhës angleze, natë e ditë, duke kufizuar edhe orët e gjumit, aq të nevojshme për organizmin e saj. Dhe ndodhi mrekullia, nuk kaloi shumë kohë e ajo filloi të komunikonte shumë mirë me studentët dhe mësuesit dhe, në fund të vitit shkollor ajo u nderua me një çmim si studentja më e mirë e diplomuar nga “Collin Middle Sçool” më 2000. Por ajo që rriti më shumë vemendjen e amerikanëve ndaj Erlës ishte talenti i saj i madh në vizatimet e pikturimet.

Erla pohon se arti i saj i pikturimit

ishte më i vlerësuar nga nxënësit e studentët sesa përparimi i saj në mësime…” Sinqerisht, unë e ndjeva dhe isha “praud” (krenare) ta quaja veten student i merituar në Amerikë”.

Ajo pikturoi një tablo murale 2m x 4m me pamje nga “Jeta nën ujë”, në Sallën e madhe të artit. Ajo fitoi nderimin, admirimin dhe respektin e mesuesve dhe studentëve të klasave të artit.

Me çmimin që meritoi si studentja më e mirë, Erla fitoi një bursë për të ndjekur një program arti gjatë pushimeve verore. Vajza pohon se ishte dhurata më e mirë që i bëhej. Në mbarim të programit Erlës iu propozua nga “principali” i shkollës të pikturonte një tablo murale me flamurin amerikan në një faqe muri të gymnasium –it (palestrës). Erla kujton me emocion: “Unë punoja në mur, hipur në një shkallë dykrahëshe, për orë e orë të tëra, për gati dhjetë ditë. Dëshiroja që piktura e flamurit të ishte e përsosur, kështu që fillimisht, vizatova me shume kujdes vijat e përthyera të flamurit dhe yjet , para se t’i pikturoja me ngjyra akriliku. Ishte hera e parë që përdorja media akrilik…Në ditën e fundit, kur e mbarova, ndjehesha e lumtur me punën që kisha kryer.

Në të majtë të flamurit, në cep, shkrova emrin tim dhe, nën të, shkrova ALBA , për të paraqitur dhe nderuar vendin tim.”…Erla është shqiptarja e dytë piktore murale në Massaçusetts. E para, Thomaidha Zengo, ndër ikonografet e para të vetme gra, ka qenë e përmendur në fillim të shekullit të kaluar për pikturat murale në kishat shqiptare e greke të Bostonit dhe në rrethinat e tij. Në një artikull të gazetës së Salemit, mësuesja e pikturës zonja Flynn, shkruante ndër të tjera: “ “Është hera e parë gjatë 14 vjetëve që unë jap mësim, të kem një nxënëse si Erla…Aftësitë teknike dhe krijuese të saj, në një moshë kaq të re, janë mahnitëse!... Krijimet e saj në pikturë ngjasojnë me pikturat që mund t’i shikosh nëpër galeritë…Është e pabesueshme, gjithashtu kur shikon vizatimet e saj me laps, në skulpturë dhe në pikturimin me ngjyra!” Së fundi

vëllimi 4 • numri 1 • janar-shkurt 2009

erdhën në Amerikë edhe prindërit e Erlës dhe tani familja e tyre u vendos në Beverly, MA, ku Erla u regjistrua në “Beverly High Sçool”.

Ajo tregon me humorin e saj të zakonshëm se tashti, nuk i krijonin më shqetësime anglishtja ose ndryshimi i kulturës. “Unë u poqa e u përshtata kaq shpejt me jetën amerikane dhe i vetmi qëllim i jetës sime tani ishte piktura.”…Ajo mbante nën sqetull pikturat dhe vizatimet e saj dhe me hap të sigurt shkoi në zyrën e pedagoges më të respektuar të artit Mrs. Paula Borsetty.

Erla tregon: “Paula vështroi me vemendje pikturat e mia dhe tha disa fjalë. Pastaj shkroi diçka në një copë letër, të cilën ma dha mua e më drejtoi në zyrën e regjistrimeve...Automatikisht unë hyra në “Art class” të Mrs. Borsetis. Që nga ai çast, me nxitjen dhe kujdesin prej nëne të Paulës, mora pjesë në shumë konkurrime dhe ekspozita të shkollave të mesme të Massaçusettsit, të organizuara në rang shteti…Unë i përballova të gjitha, madje, bëra edhe më tepër…

Në Amerikë, po punove shumë, të njihet e të çmohet puna dhe mundi”-, thotë vajza. Dhe s’kishte si të ndodhte ndryshe, kur emri i Erlës u përmend në revistën e artit me titull “Aegis”, me një vjetërsi më shumë se 100 vjet. Kjo revistë seleksionon studentët më të mirë piktorë, poetë dhe tregimtarë. Botuesit e “Aegis” kishin dëgjuar për sukseset e Erlës në pikturë dhe ata i propozuan vajzës shqiptare t’u dhuronte një punim për kopertinën e revistës, si dhe disa të tjera për ilustrimin e faqeve të brendshme.

Erla kujton: “Kjo revistë u bë pjesë e pandarë e viteve të mia në shkollën e mesme…unë gati rashë në dashuri me të…Shumë kopertina të tjera dhe ilustrime të mia u përdorën nga kjo revistë, të cilat, më vonë kalonin automatikisht në konkurrime. Së fundi, nga botuesit e “Aegis” mora propozimin që të bëhesha “Art Editor” e re e revistës. Unë pranova dhe në vitet qe pasuan punova me ngulm dhe dhashë maksimumin e aftësive të mia të mundshme.” …

Erla fitoi “Çmimin e trete” (ose special recognition) në konkurrimin nacional “Art of Harmony” të organizuar nga kompania Coca Cola.

Gjithashtu, me dizenjimet që kreu në bluzat “T-shirt”te skuardave te futbollit, ajo dhuroi kohën dhe talentin pa asnjë përfitim material. Të gjitha të hollat ia dhuroi fondacionit për të ndihmuar fëmijët e varfër në zonën e Bostonit.E njohur tashmë për talentin dhe sukseset e saj, në vitin 2004, në vitin e fundit të shkollës së mesme studentet e shkollës shfaqen dëshirën që Erla të ilustronte kopertinën e librit të shkollës për vitin 2004. Asnjë student më parë nuk kishte disenjuar mbulesën e parë të librit të vitit. “Unë e mora përsipër edhe këtë përgjegjësi, -thotë Erla.- Të gjithë ishin të kënaqur me ilustrimin tim.”

HISTORIA E NJË PORTRETI Erla e vazhdoi miqësinë me Mrs. Paola Borsettin, e cila, mes të tjerash, ia pëlqente shume vizatimet që vajza kryente me të moshuarit. Erlës gjithmonë i ka pëlqyer të vizatojë këto lloj portretesh , duke filluar nga gjyshi i saj i nderuar. Ajo pëlqen shprehjen e fytyrës së pleqve, e cila rizbulon karakterin dhe personalitetin…Çdo rrudhë tregon një histori…” Mrs. Borsetti solli një xhentëlmen plak në klasën tonë,- kujton Erla,- ky xhentëlmen ishte babai i saj.

Veçse fytyra e tij nuk kishte rrudha,

5

JON ishte shumë e bardhë dhe e pastër. Më ngjante me Plakun e Vitit të Ri. Ne filluam vizatimin. Por babai ishte i sëmurë e nuk rrinte dot më shumë se 2-3 orë. Unë kisha punuar një pjesë të madhe të vizatimit dhe kisha dëshirë ta përfundoja, kështu që i bëra edhe disa fotografi në kënde të ndryshme, që të punoja me detajet më vonë.

Punova me këtë vizatim për shumë orë dhe në fund, isha e kënaqur me çka kisha arritur; e titullova “Alëood”.

Mrs. Paula mbeti e mallëngjyer nga portreti “Alëood”. Një ditë ajo më kërkoi që ta blinte këtë portret, për t’ia dhuruar babait të saj për ditëlindjen. Unë dëshiroja t’ia dhuroja portretin, për respektin që kisha për mësuesen time.

Ajo nuk pranoi e më shpërbleu, duke më porositur që të mos isha kaq dorëdhënë..” Portretin e pëlqeu shumë i ati i Paulës, dhe, tre vjet më vonë kur ai vdiq, pranë arkivolit të tij vendosën edhe portretin qe kishte puar Erla, për t’u çmallur!…Kur u krye ceremonia e diplomimit të nxënësve të shkollës së mesme të Beverlit, ku u ndanë çmimet për nxënësit e dalluar të vitit të katërt, Paula mbajti një fjalim shumë prekës dhe me lot në sy prezantoi Erla Shehun duke i dhënë asaj çmimin “Exellence in Fine Arts” Erla, e prekur, kujton : “ U ngjita në skenë, përballë më shumë se 500 nxënësve e mësuesve, dhe e përlotur, e përqafova për disa çaste mësuesen time të vyer…, shoqëruar nga duartrokitjet e pandërpera…Ishte një moment që nuk do ta harroj kurrë…”

NË GJURMËT E MJESHTRAVE TË PENELIT Prej shtatorit 2004 deri në pranverë të 2008-s Erla ndoqi studimet në “Massaçusetts College of Art and Design”, në Boston. Erdhi koha që shqiptarja e talentuar dhe e suksesshme tashmë të studionte mjeshtrit e pikturës dhe veprat e artit të madh në të kaluarën, të cilat ndikuan pa masë në punën dhe talentin e saj… “Unë besoj se çdo artist ka për detyrë të studiojë shumë mjeshtër të penelit dhe shkolla të stileve të ndryshme të pikturimit.”thotë Erla. Ajo studioi impresionizmin, ekspresionizmin abstrakt, realizmin, kubizmin, romantizmin, prerafaelizmin e të tjerë. “Unë mësova shumë nga të gjithë mjeshtrit,- vijon ajo,- nga Pikaso mësova për dritën pozitive e negative, aq mirë sa dhe për perspektivën dhe dekonstruksionin.

Nga Rubensi dhe Moneti mësova forcën e ngjyrave…, nga John Singer Sergeant mësova realizmin dhe teksturën…” Ajo adhuron Paul Klee, i cili thotë: “Arti nuk riprodhon atë çka ju shikoni, por ju bën ju të shikoni!”Erla, me kërkesa të rrepta, ëndërronte që një ditë të bëhej artiste e denjë. Ajo nuk e dinte çfarë rrugë do të ndiqte, por e dinte se ishte e talentuar dhe kishte pasion dhe synim që një ditë të arrinte të plotësonte dëshirat dhe ëndrrat…Ajo kujton me nostalgji se si, qysh e vogël , pas lapsit filloi të vizatonte edhe me lapistula (crayola markers), të cilat ishin të shtrenjta e ajo nuk mundej t’i blinte gjithnjë…

Sot, piktorja nga Tirana nuk i ka më këto vështirësi. Asaj nuk i mungon asgjë, as bojrat, as vullneti, as aftësitë e as profesionalizmi. Stili i saj evoluon vazhdimisht...

E mbushur plot ide, ndjenja e dashuri për artin, piktorja e re pohon se të pikturosh është një rrugë e pabesueshme komunikimi, është gjuha artistike dhe mënyra se si njerëzit komunikojnë njeri me tjetrin. Ky ka qënë gjithnjë frymëzimi i saj i madh për vizatimet bardhë e zi dhe për pikturën me ngjyra…”Me pikturën time dëshiroj të tregoj një histori, kështu unë pikturoj e jap një “expression” (shprehje të mendimit) , e bëj trupin njerëzor “të flasë”, jap karakterin e tij, por gjithnjë, “e le derën hapur” për interpretimin personal të vizitorit…

Unë synoj që shikuesi te ketë lidhje

të ndërsjellta me pikturën time, duke krijuar një marrëdhënie “subjektobjekt”…Gjatë ekspozitave të tablove të mia mua më pëlqen kur vizitorët afrohen e më pyesin për kuptimin e pikturës, të ndonjë fragmenti apo të një detaji të caktuar.

Kjo i fut ata në meditim dhe unë ndiej kënaqësi estetike nga ky reagim.”… E pyes Erlën se çfarë i pëlqen më tepër të pikturojë. “Çdo gjë!”, është përgjigjja e saj,- “çdo gjë që lidhet me imagjinatën.” Asaj i pëlqen të pikturojë në park, në zoopark, në pozime modelesh, në familje, në sfiladën e modës, në party e ceremoni të ndryshme, në klasat e shkollës etj.

Ajo kujton kohën kur konkurronte në ekspozitat e fillimit: “Një botë e bashkuar rreth artit”, “Fëmijët për demokracinë” “Rainboë”(Ylberi), “Shoqëria e parë mes syrit të fëmijëve”, “Dita e nesërme” etj. …”Para se të nis një pikturë të re,-vijon ajo,- së pari përqëndrohem në formën humane të trupit e më vonë në fytyrën! Puna më e rëndësishme e projektit tim është të përqëndrohem ose të lidhem me pjesën më të dukshme të trupit, me fytyrën! Fytyra dhe shprehja e saj janë kyçi i suksesit të një piktori…

Fytyrave të karaktereve të mi u jap më shumë saktësi nga sa paraqiten në realitet, për të arritur atje ku vizitori të thotë: ‘Ja një fytyrë që tregon një histori dhe shërben si një dritare e shpirtit.’ Atëhere unë filloj një punim tjetër, të ri.”Në veprimtarinë e saj krijuese, vërehet prirja për të pikturuar njerëz te bukur e të hijshëm, veçanërisht subjekte gra.

Kjo, mbase, lidhet edhe me bukurinë e fytyrës së saj dhe me një hollësi: kur ishte nxënëse në shkollën e Tiranës, fitoi kurorën e mis-it gjatë një konkursi bukurie…Erla i “krijon” gratë me një shtat të gjatë, të holla, gra elegante, duke u shtuar edhe pak arrogancë, për t’i pare ato në një dritë më të arrirë të mundshme…” Çdo grua interesohet gjithnjë të duket e hijshme, por bukuria e vërtetë e një gruaje, -thotë Erla,- vjen nga brendësia, nga zemra e shpirti i saj…Ja çfarë jam e interesuar të kap nga një pozim modeli!…Për mua, çdo grua është e bukur!” ÇMIM TË ARGJENDTË NË EKSPOZITËN E “BOSTON GLOBE” Erlës i pëlqen të pikturojë në bardhezi aq sa i pëlqejnë edhe ngjyrat.

Ajo është e bindur se lapsi i zi shpreh gjendjen shpirtërore të saj për të ndikuar te gjendja shpirtërore e shikuesit. Ajo tani vizaton drejtpërdrejt nga observimi i natyrës së gjallë, nga pozime modelesh etj. Dhe, kur nuk është e mundur të vazhdojë me modelin, përdor fotografimet për të plotësuar më vonë ndonjë detaj.Në ekspozitën “Cell signal Exhibition” zonja amerikane Jean Pembroke bleu një pikturë të Erlës të titulluar “Critical Thinking” (Meditimi).

Mrs. Pembroke i dërgoi një email Erlës e i kërkonte disa hollësi rreth këtij punimi. Ajo shkruante: “Hello Erla, gëzuar Vitin e Ri! Unë bleva një nga pikturat tuaja të ekspozitës. Është tabloja që paraqet një xhentëlmen të menduar, i cili ka mbështetur kokën në krahun e tij. Ndoshta vizitorët menduan se është gjyshi juaj , por mua më kujtohet se ju më thatë “jo”…Pikturën tuaj ia dhurova bashkëshortit për krishtlindje dhe ai e pëlqeu atë jashtë mase! Motra ime dhe bashkëshorti i saj gjithashtu e adhurojnë punën tënde. Faleminderit! Do të dëshiroja të më dërgonit ndonjë të dhënë rreth kësaj pikture dhe rreth jetës suaj, në mënyrë që t’u tregoj miqve tanë. Unë kujtoj kur ju më thatë se ju ka marrë shumë kohë pikturimi i portretit.

Faleminderit!” Dhe ja më poshtë fragmente nga përgjigjja e Erlës: “… ky portret është një nga kompozimet e mia më të preferuara dhe ndjeva aq dhembje e vështirësi që të ndahesha

prej tij. Portreti paraqet me një gjuhë të qëlluar artistike një moment të caktuar të shprehjes së personalitetit, karakterit dhe ngjashmërisë së personit që ka pozuar. Ky portret që është vlerësuar e pëlqyer nga të gjithë, u paraqit në ekspozitën që organizoi gazeta “Boston Globe” në vitin 2003, ku morën pjesë më shumë se 3600 studentë të shkollave të mesme të Massaçusettsit. Me “Critical Thinking” unë fitova çmimin e argjendtë…

Gazeta “Boston Globe” organizoi në rang shteti një ekspozitë pikture me të gjitha shkollat e mesme të Massaçusettsit. Pjesëmarrja ishte jashtzakonisht e madhe dhe mund të kenë qenë më shumë se 1000 punime nga gjini të ndryshme të pikturës dhe të skulpurës.

Në këtë ekspozitë Erla fitoi çmimin e dytë, “Silver Key” në kategorinë bardhezi. Për Erlën ky ishte një suksese i madh dhe mund të themi që u bë një nxitje për të, për të punuar më shumë e për të ndjekur rrugën e veshtirë dhe të bukur të artit të pikturës. Emocionues ishte dhe vlerësimi i marrjes së çmimit në një ceremoni që u organizua nga bashkia e qytetit të Beverlit, ku ajo jeton sot. Ishte një ceremoni serioze, ku merrnin pjesë kryetari dhe punonjësit e bashkisë.

Pasi u këndua himni kombëtar amerikan dhe u ngrit flamuri amerikan, mes duartrokitjesh, Erla u përgëzua nga autoritetet e bashkisë sepse kishte nderuar qytetin e Beverlit dhe shkollën e mesme.

Piktorja shqiptare më tregon me emocion për ditën e ceremonisë… ”Kryetari i bashkisë së Beverlit, MA, më ofroi ta blinte këtë pikturë që ta varte në murin e zyrës së tij. Ky propozim, siç mund të përfytyrohet, ishte një nder për mua, por unë në atë kohë isha e dashuruar dhe e lidhur shumë me atë copë arti…”, - thotë ajo.

Kam qenë e pranishme në disa ekspozita të Massaçusettsit ku ka marrë pjesë edhe Erla me punimet e saj. Më kanë bërë përshtypje vizitorët amerikanë, të cilët qëndronin në heshtje, për çaste të tëra para pikturave të vajzës shqiptare. Në të njëjtën kohë, më kanë bërë përshtypje prindërit e saj, Luljeta dhe Edmondi, të pranishëm në çdo ekspozitë, me sa dashuri, respekt e zemërdhembshuri i rrethojnë ata dy vajzat e tyre…

Duhet përmendur këtu edhe motra e dashur Lorina, pak më e madhe në moshë, një vajzë e këndshme, e sjellshme, edhe ajo aq e suksesshme në studimet e saj të larta akademike, e cila sot vazhdon “master degree” ne Harvard…Të dyja ato, bija të prindërve të tillë të devotshëm që ndjekin me merak e vemendje ecurinë në jetë të fëmijëve të tyre, vërtetojnë thënien popullore : “Dardha bie nën dardhë!...”Ne kemi ndjekur të gjitha ekspozitat ku ajo ka marrë pjesë, jo vetëm ditën e parë, por edhe në vazhdimësi,- thotë Edmondi,- dhe kemi dëgjuar vlerësimet dhe përshtypjet e vizitorëve. Më kujtohet, në Salem, MA, u hap një ekspozitë, dhe Erla mori pjesë me një portret të Xhon Lennonit.

Per mua ky është një nga portretet më të arrirë te saj dhe kudo ku e ka paraqitur këtë punim, ka pasur sukses… Qëndroja para punimit të Erlës duke e parë portretin me vemendje e shumë i përqëndruar. Ndërkohë erdhi një grua e moshuar dhe më tha: “Unë jam mesuese arti ne shkollen 8-vjeçare të Salemit dhe kam ndjekur nga afër punimet e saj. Më kanë pelqyer shumë! Ajo është shumë e talentuar dhe “she ëill succeed” (do të ketë sukses). Për mua, kompozimi i këtij portreti është i mrekullueshëm, me një cilësi të lartë artistike…” Portreti kishte pseudonimin ALBA dhe Erla njihej me këtë pseudonim.

E R L A S H E H U - NJË DHURATË!

Duke parë koleksionin e pikturave

KONTROLLI I ZEMËRIMIT SHPËTON JETËN Kërkime të reja në këtë fushë tregojnë se zemërimi prish qëndrueshmërinë e valëve elektrike të zemrës, gjë që mund të shkaktojë çrregullim të ritmit në rrahjet e zemrës. Ritmi jo normal mund të shpjegojë arsyen përse ndonjëherë zemra pushon papritur kur njeriu përballet me tronditje, dëshpërim të thellë a stres ekstrem. Këto dhe të dhëna të tjera të ngjashme i bëjnë ekspertët të mendojnë se emocionet e forta mund të ndikojnë për ndalje të papritur të rrahjeve të zemrës. Por është ende e paqartë se në ç’mënyrë zemërimi, tronditja e thellë , trishtimi a dëshpërimi, mund të dëmtojnë zemrën. Studimi i ri lë të kuptohet se emocionet e forta mund të ndryshojnë drejtpërdrejtë stabilitetin elektrik të zemrës.

Shkencëtarët pranë universitetit Yale morrën në shqyrtim 62 pacientë që përdornin pejsmejkër, pajisje e implantuar në trup për trajtimin e sëmundjes së tyre në zemër. Shkencëtarët u kërkuan pjesmarrësve në studim që të kujtonin një kohë kur ata ishin ndjerë të zemëruar, dhe vëshguan veprimtarinë e zemrës për të parë nëse do të ndodhte ndonjë ndryshim. Gjatë këtij vëzhgimi me aparat, shkencëtarët vunë re se zemërimi shkaktoi tronditje në valët elektrike të zemrës dhe se disa pacientë reaguan më shumë se të tjerët ndaj zemrërimit. Një vit pas këtij eksperimenti, personat që kishin reaguar më fortë ndaj zemërimit, kishin ndjerë nevojën e ndërhyrjes së aparatit pejsmejker për të rivendosur ritmin normal të rrahjeve të zemrës. Shkencëtarët mendojnë se ky çrregullim në zemër si pasojë e zemërimit ka të ngjarë të shkaktohet nga një vërshim i adrenalinës. Ekspertët thonë se ruajtja e qetësisë shpirtërore ndihmon në zbutjen e rrjedhës së adrenalinës.

Për të kontrolluar zemërimin, ekspertët rekomandojnë përtë punuara gjatë viteve të studimit në Massaçusetts College of Art and Design, befasohesh nga tablotë magjepsëse: “Zonjat pinë çaj”, Pylli lakuriq”, “Frutat e pjekura”, “Zonja me kone”, “Jetë”, “Ledi lexon letër dashurie”, Fluturat”, “Dashuroj poezinë” e të tjera. Në këto kompozime elementet piktorike, pikëvështrimet, kombinimi e shkrirja e ngjyrave dhe loja me dritën të shkaktojnë një ndjenjë drithëruese. Piktura e Erlës rrezaton energji. Metafora e penelit të saj bashkon formën me përmbajtjen, i jep rrugë narracionit, duke zbuluar me delikatesë idetë dhe subjektet. Tablotë e artistes reflektojnë metaforën e jetës, mbuluar nga një vel i hollë e transparent , ndërthurur pazgjidhshmërisht me damarët e jetës.

vëllimi 4 • numri 1 • janar-shkurt 2009

dorimin e teknikave qetësuese përfshi frymëmarrje të thellë dhe ushtrime jo stresuese si yogën ose ecjen.

MBIPESHA MES ADOLESHENTËVE Shkencëtarët shqetësohen se rastet e mbipeshës në radhët e të rinjëve nën moshën 20 vjeçare po vjen duke u rritur. Sipas tyre, kjo rritje ndikohet edhe nga takti apo mënyra se si i thuhet pjestarëve të kësaj grupmoshe se ata janë mbipeshë. Mbipesha trupore është një problem shqetësues mes të rinjëve e të rejave amerikane. 1 në çdo 5 prej tyre janë mbi peshë.

Por nxitja e kësaj grupmoshe për të rënë nga pesha nuk është e lehtë, pasi fjalët duhen zgjedhur me kujdes. Kështu thuhet në një studim 5 vjeçar ku morrën pjesë 2 mijë e 500 të rinj e të reja me peshë trupore mbi atë normalen.

Mënyra më e mirë për t’i motivuar ata ishte përjashtimi nga fjalori i fjalës “dietë”. Studimi tregoi se t’i thoje kësaj grupmoshe të mbante dietë, shkaktohej efekt i kundërt.

Ata që ishin të vetëdijshëm rreth mbipeshës së tyre, kur u thuhej të mbanin dietë, kalonin në ekstrem, duke marrë tableta kundër mbipeshës, duke mos ngrënë fare gjithë ditën, ose duke shkaktuar vjelljen e ushqimit nëpërmjet futjes së gishtave thellë në gojë.

Shkencëtarët rekomandojnë që mjekët t’u thonë pacientëve të tyre se dieta ekstreme aktualisht shton peshën trupore dhe nuk e pakëson atë. Sipas studimit, mbipesha shfaqet më shumë tek ata të rinj e të reja të cilët mendojnë se nuk kanë trup të bukur, prandja prindërit nuk duhet t’i kritikojnë ata për mbipeshën. Përkundrazi, familjet duhet të përqëndrohen në ngrënie ushqimesh të shëndetëshme dhe veprimtari të përbashkëta fizike siç janë lojra sportive me top ose shetitje me biçikleta.

Astrit Lulushi Zëri i Amerikës, Uashington

Shfletoj gazetat lokale të Bostonit ku janë botuar artikuj vlerësues për talentin dhe veprimtarinë e piktores shqiptare. Gazeta e Beverlit, MA, ndër të tjera shkruan: “Një person kaq i admirueshëm dhe i shoqërueshëm, Erla Shehu po plotëson me sukses planet dhe qëllimet e saj artistike, e pajisur me një talent të jashtëzakonshëm, që rrallë e gjen mes studentëve…” Më poshtë radhiten çmimet e shumta që ajo ka fituar.Beverly, MA, është qyteti ku Erla jeton bashkë me prindërit, është vendi ku ajo u kualifikua me sukses në Montserrat College of Art” Beverly, MA, është komuniteti që i njeh më mirë e i vlerëson pikturat e saj në ekspozita e në media. Lexoj rezymenë e saj të pasur me emra shkollash kualifikimi e përfitimi vijon ne faqjen 9

61

JON

Diten e djele, me 15 shkurt 2009, ne Toronto, SHBSHK-ja organizoi nje darke per pervjetorin e pare te pavaresise se Ko-

soves. Kishte te ftuar te ndryshem dhe atmosfera ishte shume e gezuar. Oratore te ndryshem e morren fjalen per te pershendetur

dhe nga te gjithe u theksua rendesia historike e kesaj ngjarje. Turta festive, ne formen e flamurit tradicional kombetar, ishte

porositur tek cifti Adrian dhe Brunilda Brari dhe u transportua nga Marlee per tek restoranti i Sokolit ne Mississauga nga mjetet e gazetes JON. Muzika, pijet, vallet, shakarat, njohjet e takimet vazhduan gjate. Sopranoja Mariana Dhima qe kohet e fundit

po behet gjithnje dhe me e pranishme ne aktivitetet e komunitetit tone, pershendeti me disa kenge shqiptare te tradites me te mire. Nje pjese e tyre ishin dhe varianti perfundimtar, sic na thote dhe muzikanti Jeton Kaci qe njekohesisht eshte dhe aranxhuesi i

kengeve, i albumit te saj te pare ne Toronto. Ish kryetari i SHBSHK-e, z. Muharem Xhaferri preu torten qe ju servir pjesmaresve.

Ne krye te salles ishte vendosur nje portret ne kembe i Heroit Adem Jashari, veper ne allci e skulptorit Hytbi Tarelli.

GRETA’S HAIR DESIGN GRETA E KA DHURATE T’I BEJ NJEREZIT TE NDJEHEN MIRE

Contact: Edlira Sula for a quote

416-245-1779 vëllimi 4 • numri 1 • janar-shkurt 2009

SHKRUHET NE REVISTEN KANADEZE “PROFILES OF SUCCESS”

1

JON

Sopranoja shqiptare Mariana Dhima interpreton Puccinin

... dhe Traviaten e Verdit

Ne daten 17 Janar 2009 ne Toronto Convention Centre ne bashkepunim me artiste kanadeze dhe kineze u organizua gala Canadian - Chinese Lunar New Year Show 2009.

Ne kete mbremje mori pjese sopranoja shqiptare Mariana Dhima, e cila u paraqit perpara publikut me arie nga opera " La Traviatta" Verdi dhe gjithashtu me arie nga opera " Gianni Schicchi " Puccini.

Sopranoja Mariana Dhima u mireprit me duartrokitje te nxehta nga publiku

Si te gjithe shqipetaret qe kane emigruar ne Kanada, edhe une nje nene 70 vjecare kam nje vit qe kam ardhur ketu.

Vajza ime punon parukiere dhe nje klient i saj i dhuroi nje gazete shqipetare te emertuar "JON". - Merre mami, - me tha - lexoje, se te ka marre malli te lexosh shqip ne Kanada. Mbasi kam punuar ne shtyp, me thene te drejten me jane neveritur ato lajme te stisura te kohes se monizmit..

Me vone me ardhjen e demokracise, liria e shtypit solli shtimin e gazetave. Por ç'te lexosh: politike, vrasje, aksidente etj. - reflektim i jetes stresuese te shqiptarit.

Me nje kuriozitet fillova te lexoja gazeten "JON". Te faqja e 4-t shikoj nje foto me dicituren: "Me syrin e nje femije". Ndala te kjo foto dhe djali i trete nga e djathta, dicka me kujtoi. Ky ishte Kliton Verli. E lexoj shkrimin me shume kuriozitet... Me rrodhen lote.

Kisha pothuajse 30 vjet qe nuk e kisha pare. "Toni i vogel" - keshtu e therrisnim. Ishte djale i urte dhe i edukuar. Me mamane e tij, Gonin, kam qene shoqe.

Kur takoheshim, e pyesja, dhe me thoshte se Toni eshte ne Kanada, eshte mar-

i shumte dhe foli gjithashtu ne intervista te ndryshme ne televizionin kinez CityTV dhe ne nje nga gazetat e njohura kineze.

Ne kete koncert te madh ishin te pranishem personalitete kanadeze dhe kineze.

Urime te ngrohta tek artistet pjesemarres ne kete koncert derguan Prime Minister Mr.Stephen Harper, Premier of Ontario Mr. Dalton McGuinty dhe gjithshtu nga Ontario Minister of Citizenship and Immigration , Minister Michael Chan.

tuar dhe ka nje vajze.

Sa mall, sa kujtime te kaluara e nostalgji...

Klienti i vajzes erdhi mbas nje muaji perseri dhe me solli nje gazete tjeter. I fola atij per Tonin dhe ai me premtoi se do te bisedonte me te.

Keshtu, nje dite, Klitoni vjen ne shtepine tone. E njoha menjehere... Mall, shume mall dhe emocione...

Ndenjem bashke disa ore duke kujtuar ato kohe. Eh! Dita, muajt, vitet kalojne, por une nuk besoja se Klitonin do ta takoja prape nje dite.

Gazeten "JON" e lexoj te gjithe. Eshte pa politike. Te ben per vete origjinaliteti i artikujve, aktualiteti, historia, kultura. Me te vertete nje "BRAVO" per te gjithe stafin e gazetes. Do t'i uroja te gjitheve nga zemra te kini shendet, dashuri e te ndihmoni njeri-tjetrin, se jeni vellezer ne dhe te huaj.

Perralle ZOGU DHE NENA Nje dite dimri nje nene po shkonte ne pazar. Rruget ishin plot me bore. Qe larg pa dicka te zeze ne toke.

Afrohet dhe shikon nje zog.

Ishte i mbledhur tok dhe me sy te mbyllur. E merr ne dore

me te shpejte dhe filloi ta ngrohe me afshin e gojes.

U kthye ne shtepi. Nena donte patjeter ta shpetonte zogun. E mbeshtolli me nje pecete te ngrohte dhe e mbajti mes duarve. S'kaloi shume dhe trupi i zogut te vogel filloi te levizte. Hapi syte dhe deshi te ikte. Nena e ledhatoi... Zogu u duk sikur donte te thoshte: "Une nuk kam mama, as shtepi! Dhe ti nene me shpetove jeten!"

Kaluan dy dite dhe zogu u be gati te vazhdonte flu-

turimin e tij. Nena e mori zogun ne dore per here te fundit dhe e leshoi jashte me mallengjim. - "Lamtumire" - u duk sikur thoshte zogu. Ndaloi ne nje dege peme, e veshtroi nenen me mirenjohje, dhe fluturoi drejt diellit qe sapo kish dale.

"Fluturim te mbare" - tha nena.

Nene Vasilika

Te dielen e pare te marsit, me date 1, ne nje nga kinemete e Torontos u promovua filmi i ri dokumentar i Valdet Salihu “1999”, me skenar te Ilir Lenes. Filmi paraqet fakte nga ngjarjet unikale te vitit 1999. Ne to bejne pjese dhe pritja e ndihma e refugjateve kosovare nga shteti i Kanadase.

Pjesemarja ishte e kenaqeshme. Ndodhej ne salle dhe ambasadori i Shqiperise ne Kanada z. Besnik Konci si dhe nje delegacion nga Kosova i cili merrte pjese ato dite

Me 28 mars ne Tirane do te zhvillohet takimi I vlefshem per eleminatoret e Kupes se Botes, Afrika e jugut 2010, midis Kombetares se Shqiperise dhe asaj te Hungarise.Sic dihet Shqiperia dhe Hungaria bejne pjese ne Grupin 1 se bashku me Danimarken, Portugaline, Suedine dhe Malten. Kjo ndeshje eshte mjaft e rendesishme per ekipin tone duke konsideruar barazimin pa gola ne Malte me 11 shkurt te ketij viti, barazim i cili ishte nje zhgenjim I madh per ekipin tone duke na hequr dy pike te sigurta ne leter. Por sic dihet futbolli luhet ne fushe dhe ekipi yne luajti mjaft dobet per te merituar te treja piket.

Per kete ndeshje traineri Haan ka thirrur sulmuesin e Tiranes Migen Memelli per te cilin do te jete ndeshja e pare me Kombetaren.

Bie ne sy lenia jashte e Erion Bogdanit dhe e Edmond Kapllanit. Bogdani

vëllimi 4 • numri 1 • janar-shkurt 2009

ne nje panair industrial ne Toronto.

Ne fund, ekipi realizues i dokumentarit ju pergjigj pyetjeve te shikuesve. Pati dhe diskutime te lira. Ibush Jonuzi, Anetari i Bordit Qeverises te Kosoves i dhuroi ambasadorit Konci si dhe Valdet Salihut nga nje kristal te bukur te mineraleve te Kosoves. Ky dokumentar do te shfaqet se shpejti dhe nga TV OMNI 1. Publiku i huaj, ishte kryesisht dhe destinacioni prodhues i “1999”.

shenoi javen e fundit ne kampionatin Italian. Ekipi I tij Chievo fitoi ne transferte kunder Lazios 0-3 ku Bogdani shenoi golin e pare. Kapllani gjithashtu nuk eshte titullar me ekipin e tij Karlsruhe dhe nuk ka shenuar asnje gol kete sezon. Per repartin e sulmit Haan ka thirrur Hamdi Salihin qe luan ne Austri me SV Ried dhe Besart Berishen qe luan ne Danimarke me AC Horsens te cilet mendohet se do te jene ne formacionin startues,ndersa Xhevair Sukaj(Vllaznia) dhe Memelli (Tirana) do te jene ne

stol te gatshem per ndonje zevendesim te mundshem.

Ne mesfushe bie ne sy rikthimi pas demtimit i kapitenit Lorik Cana dhe Altin Lales. Te dy munguan ne ndeshjen kunder Maltes, mungese e cila u ndje shume pasi mesfusha ishte pika me a dobet ne ate ndeshje. Mosha mesatare e Kombetares per kete ndeshje do jete 26.8 vjec, relativisht e re. Lojtari me i vjeter ne moshe eshte Lala 34 vjec dhe me i riu eshte portieri I trete Samir Ujkani 21 vjec.

Ne kete ndeshje nuk pritet rezultat tjeter pervec fitores, pasi edhe nje barazim do ti shuante me tej shpresat e ekipit per kualifikim. Mbas 4 ditesh me 1 prill Kombetrja luan ne Kopenhagen kunder Danimarkes nje ndeshje sa e veshire aq dhe e rendesishme. I urojme Kombetares sone suksese ne te dyja ndeshjet me nje loje sa me te bukur.

8

JON

Merita Toçila, stiliste

Relacioni midis modës dhe vizatimit shpesh është i fortë dhe disa herë i dobët, por megjithatë është një përpjekje e vazhdueshme e ideve dhe tensionit estetik midis tyre, gjë e cila ndikon në influencën e këtyre dy fushave paralele. Fushat e tjera të funksioneve të ndryshme u vijnë në ndihmë duke ardhur gati automatikisht në një ide për veshje, aksesorë, etj. Forma më minimale e modës pastaj zbulon një sekret të ri, që pjesa e ideuar është shpesh më interesante se veshja e përfunduar. Porse, mund të ndodhë edhe që pjesa e prodhuar të jetë më e specifikuar dhe më interesante se ideja e fillimit. Disa produkte të modës prodhohen mbështetur mbi abstrakten. Ato injorojnë edhe mbajtësin e veshjes duke mos respektuar as të dhënat fizike, duke mos i vënë në vendin e duhur pjesë të ndryshme të veshjes dhe duke e sjellë atë jo praktike. Që këtu ka lindur ideja që trupi duhet konsideruar si një telajo ku duhet piktuar, ose si një objekt të cilit do t`i jepet forma skulpturore sipas konceptit të krijuesit.

Arkitektura e parë që ka realizuar njeriu është veshja, për të krijuar një ambient mbrojtës. Pra në kuptimin e parë, veshja të çon tek mbrojtja nga të ftohtit apo të nxehtit. Porse në kuptimin e dytë ajo përcjell kënaqësinë e përkatësisë në një grup apo shkallë të caktuar dhe në sisteme të tjera përcjell mesazhe

Astrit Lulushi “Më mirë vone se kurrë” – kjo shprehje të përgëzon për dicka që duhej të ishte bërë me kohë, e të ngushëllon për atë që s’duhej të kishte ndodhur.

Më në fund “Vatra" ka vatrën e saj në internet - http://www. federatashqiptarevatra.com/, falë punës së degës së kësaj organizate përfaqësuar nga Merita Bajraktari McCormack në Uashington DC, qëllimi i së cilës është lehtësimi i lidhjeve mes shqiptarëve kudo që ndodhen. Kjo nismë sikur të ngroh se Vatra nuk do të shuhet,

sensuale ndaj një grupi të caktuar njerëzish, të një tribuje apo klani.

Me kohë ajo filloi të perfeksionohej duke u shtuar dhe me objekte zbukurimi, apo ornamente, për të treguar hierarkinë apo dinastinë.

Pak e nga pak veshja krijoi gjuhën e vet vizive e cila duhej të ishte në koherencë me gjeometrinë e kohës.

Kështu për shumë kohë veshja i përshtatej trupit dhe ndryshimet nga shekulli në shekull ishin shumë të vogla. Vetëm në fund të shekullit XIX, filloi të zbulohej kënaqësia e çrregullsisë dhe e mos respektimit të raporteve; e përmbysjeve të gjuhës së ndërtuar vizive. Kjo filloi me përmbysjen e rregullave në pikturë nga avangardat ruse, vazhdoi me eksperimentet e Yves Klein në vitet `60 (për ta parë trupin si një vëllim mbi të cilin mund të manipulosh idetë duke vepruar direkt me ngjyrë mbi të) dhe të tjerë pas tij që ushtruan body-art duke u dhënë shkak stilistëve të krijonin veshje direkt në trup vetëm me ngjyrë.

Këto ide qenë shumë novatore, saqë i shndërruan pasarelat në një shfaqje të vërtetë arti. Çdo lëvizje në pikturë apo në gjinitë e tjera të artit pasqyrohet dhe në modë. Çdo stilist mund të krijojë një fytyrë të vetën, një krijimtari artistike tërësisht personale dhe të pavarur nga të tjerët.

Për të krijuar një individualitet të tillë stilistët rendën për të zbuluar ide të reja për të qëndruar gjithmonë ndër më të mirët dhe ky kërkim idesh solli dhe kthimin tek tradita, si baza më e mirë për të justifikuar krijimet dhe për fat të mirë, tradita duke qenë një ekstrat i krijimtarisë në shekuj ka se me çfarë të furnizojë; mbetet gjithmonë një fushë që duke e eksploruar zbulon gjëra të reja.

Edhe tradita jonë në këtë drejtim është shumë e pasur. Një veshje popullore shqiptare është një ekspozitë më vete e artit popullor. Është e mahnitshme larmia e ko-

sepse do të përllogaritej si mëkat kombëtar nëse qoftë edhe heshtej përpara shpërjes së këtij institucioni - më i herëshmi mbarë shqiptar në mërgim, dhe më dobiprurrësi. “Gjaku i ri” më në fund ka vendosur t’a kthejë vemendjen drejt Vatrës, për t’a mbajtur gjallë qoftë edhe virtualisht.

Por mbyllja e gazetës “Dielli”, është ajo që s’duhej të kishte ndodhur – më mirë kurrë se vonë.

Ndoshta thonë se punonte me humbje e falimentoi, por ky është argument materialistësh, sepse idetë nuk numërohen e as peshohen. “Dielli” ishte vepër ideal-

stumeve popullorë në vendin tonë dhe puna aq e hollë me detajin.

Kemi një pafundësi florealesh të qëndisura mrekullisht nga duart e vajzave dhe grave. Qëndisja dhe endja kanë qenë traditë vetëm për femrat të cilat kalonin një pjesë të mirë të ditës mbi to. Ato qëndisnin veshjet për femra, meshkuj dhe për fëmijët e familjes. Mund të ndodhte që përgatitja e një kostumi shkonte me vite të tëra dhe ajo ishte një pasuri e madhe për familjen, e cila trashëgohej në çdo brez. Rrallë ndodhte që një veshje të ishte e thjeshtë në ndërtimin artistik të saj, edhe ato që i përkisnin shtresave jo të larta të shoqërisë shqiptare. Pothuajse të gjitha veshjet kishin të njëjtin seriozitet përgatitjeje dhe të njëjtin shpenzim në kohë, në punë dhe në materialet e përdorura në të. Çdo veshje kishte ngjyra, shumë ngjyra. Gjejmë në to të bardhën që zë pjesën më të madhe të veshjeve(këmishat, fustanellat, jelekë, tirqe, çitjane…);kjo e bardhë e plotë(reminishencë e veshjeve ilire) kombinohet me të kuqen hallej, të artën, me blu kobalt, të gjelbrën smerald, vishnjen e errët madje dhe të zezën(jelekë, xhubletë, gjoksore, tunikë…). Si pëlhura ka ndërthurje të damaskut apo velurit me mëndafshin dhe të gjitha këto të qëndisura me fije fine metali të çmuar(ar ose argjend).

Motivet e qëndisura janë kryesisht floreale, lulet e stilizuara, shpendë, insekte si evokim i kohës së interesimit të njeriut mbi natyrën, arabeskat dhe motive gjeometrike më të vona dhe më pak me simbole pagane, por edhe në ato veshje që gjenden janë shumë potentë si motive, sepse mbizotërojnë dukshëm.

Qëndisja shpeshherë shoqërohet me punë kryq për të krijuar një element tjetër dekorativ dhe copa të mbivendosura si reliev. Pjesët më tepër të qëndisura janë jakat, mëngët shpinoret, gjoksoret, tu-

nikat, etj., të cilat gjenden në modele nga më të larmishmet. Çdo krahinë ka një veshje të ndryshme nga tjetra. Çdo ceremoni apo rast gëzimi ishte një okazion për të veshur kostumet më të bukura në botë. Ato që janë më tepër të përdorshme janë jakat rrumbullake, mëngoret e qëndisura në fund, tek burrat i gjejmë të mbledhura, tunikat janë të përdorura shumë dhe të larmishme në formë në pjesën fundore të tyre, gjoksoret e Shqipërisë së mesme me jakat e mëdha dhe të gjera, Xhubletat me kindet e mëdha, rripat e trashë me togëzat e rënda prej bronxi, dhe një mori kapelesh, shamish apo përparjesh.

Dhe të gjitha këto të qëndisura me fije të arta dhe argjendtta, me motive ku asnjë nuk i përngjan tjetrit.

Edhe në veshjet e mesjetës të imponuara nga sundimi turk, përsëri u ruajt karakteri kombëtar duke i sjellë ato si një vepër origjinale shqiptare, siç është veshja e Shqipërisë së mesme me çitjanet që zbresin deri tek kavilja. Me qëndismat në rrethorin mbyllës, me jelekun që zbret sa mbaron gjoksi dhe ka vetëm një mbyllje duke lënë të kuptohet forma e gjoksit, veshja është trasformuar në një veshje tërësisht shqiptare dhe po aq e hirshme dhe joshëse. Edhe kaftani që është një xhaketë e gjatë që zbret deri në fund të këmbëve më mëngë të gjatë të rëna nga pas.

Kokat zakonisht mbuloheshin me shami në zona të veçanta dhe diku me kapele të stilizuara ku gratë mund të shprehnin gjithë dëshirën dhe talentin e tyre për t`i zbukuruar me lule ose dhe me zbukurime me gurë ose pare. Një veshje të tillë dhe një mbretëreshë e asaj kohe do ta kishte zili. Një fakt është që veshja shqiptare eshte prekur pak, ose thuajse fare nga tendencat fetare, në të nuk gjenden kryqe, figura shenjtësh, aty gjithmonë ka lule të stilizuara, flutura, zogj, figura gjeometrike etj.

Në këto kohë dhe pëlhurat filluan të

zëvendësohen me linone dhe pambukun si më pak të kushtueshme.

Edhe në kohë të mëvonshme qëndisja ka zënë një pjesë të mirë kohe të vajzave shqiptare deri në mesin e viteve `80 duke e zhvilluar si hobi në kohën e lirë, madje në këto vite pati një ndryshim të stilizimeve të cilat vinin më të studiuara dhe inspiroheshin shpesh herë nga krijimet e artistëve që punonin në ndërrmarrjet artistike të asaj kohe.

Sot qëndisja vjen si një objekt koleksioni. Interesimi ndaj saj qëndron në vlerën historike të veshjes shqiptare edhe pse në këndvështrim të vogël nuk mund të quhet një vepër e mirëfilltë arti, ajo vjen si një thirrje e fortë e së kaluarës tonë, përcjell mendimin, ndjenjat dhe informacione të çmuara të kohëve të tjera. Është një pasuri e jona.

Nga gjithë ajo trashëgimi kulturore që kemi, nga dokumentet historike, artistikë dhe muzealë dhe nga objektet e gjalla që kanë mbetur në sëndukët e vjetër të shtëpive karakteristike shqiptare apo dhe nëpër ato pak muze etnografike, jemi të ndërgjegjshëm për atë pasuri të madhe qëndismash, aksesorësh të mrekullueshëm byzylykësh, togëzash, varësesh aq të rralla, veshjesh mëndafshi dhe kadifeje të qëndisura dhe të punuara aq bukur, saqë mahnitin mbi të gjithë vizitorët e huaj. Kjo tërheqje ka ndodhur në çdo kohë, aq sa artistë, piktorë dhe estetë të huaj nuk kanë mbetur pa e vënë në dukje këtë krijimtari të larmmishme, duke krijuar vepra me vlera dhe artistike. Ndër këta mund të përmendim; piktorin anglez Eduart Lir, piktorin francez Leon Zherome, piktorin kroat Pajo Jovanoviç, autoren angleze Edit Durham, etj, që me krijimtarinë e tyre kanë lënë dokumente shumë të vyera jo vetëm artistike, por dhe historike mbi veshjet karakteristike shqiptare.

istësh, që nga dita kur u krijua në shkurt 1909.

Të pallogaritëshme mbeten vlerat e “Diellit”. Vitet e fundit botimi i saj erdhi duke u rralluar, si për t’i bërë vatranët të mësoheshin pak-nga-pak pa të. Gazeta që i nxiti shqiptarët “jepni për nënen”, duket se harroi t’i mësonte të kujdeseshin për atë vetë.

“Dielli”, pararendëse e “Vatrës” dhe zëdhënësja 97 vjecare e saj, nuk është më. Ishte kjo mbyllje e nevojëshme, e mirë, e drejtë? – Nëse jo, atehere c’u desh authanassia?

E botuar atëhere kur shqiptarët e Amerikes përbënin bashkësinë më të varfër e më të pa-arsimuar të këtij kontinenti, sot “Dielli” nuk del më, për arsye financiare, thonë, edhe pse shqiptaro-amerikanët ndjehen relativisht më të pasur e më të shkolluar, por ndoshta jo më idealistë se para-ardhësit e tyre.

Duke ju konsideruar gjithenje si simbol te vlerave te gruas shqiptare JON vazhdimisht mban kontakte me ju. Per kete numer te gazetes do te donim mendimin tuaj per dy pyetje qe na i kane bere disa lexues.

A keni menduar ndonjehere per t’u hakmarre karshi atyre qe ju kane demtuar jeten tuaj dhe a ndjeni urrejtje per ta ?

Hakmarja dhe urrejtja nuk jane ne natyren time. Me aq sa me ka demtuar mua dhe familjen e tim shoqi regjimi i kaluar do te ishte e justifikueshme cdo ndjenje hakmarjeje dhe urrejtjeje por une e kam kapercyer kete cak dhe as e desheroj revanshin. Ai nuk eshte konstruktiv, nuk sjell asgje te mire. Une jam per drejtesine, per rivendosjen e vlerave te demtuara dhe per nje kompensim sa te jete e munduar me te madh per njerezit e demtuar.

Kuptohet sipas shkalles se demtimit dhe mundesive te kompensimit.

Mendoj se me nje deshire te mire jane te gjitha mundesite per te re-

alizuar kete higjiene shoqerore qe shoqeria shqiptare te jete e shendeteshme dhe te mos vuaj gjithnje nga komplekset e keqia te hakmarjes dhe urrejtjes. Ne i dime se c’pasoja kane keto, i kemi provuar dhe na kane kushtuar shtrenjte.

vëllimi 4 • numri 1 • janar-shkurt 2009

Cila do te ishte per ju rruga me e drejte per forcimin e komunitetit shqiptar ne Kanada dhe a eshte e mundur kjo ?

Sigurisht eshte plotesisht e mundur. Ky komunitet eshte i shendetshem dhe i forte por jo aq sa duhet i organizuar. Ekzistojne ketu shume organizime shqiptare ne baze krahinash, moshash dhe ne feve. Keto jane shume te mira por ne pretendojme per nje perfaqesim me te madh dhe gjitheperfshires. Mendoj se keto mundesi dhe drejtime jane ne Shoqaten e Bashkesise Shqiptaro Kanadeze. Eshte bere nje pune mjaft e mire ne kete drejtim. Ajo eshte shtuar dhe fuqizuar dhe na Vijon në f. 9

9

JON

10 6

-Perse deshironi te shkoni ne Skoci, perse e doni vizen angleze?

-Per te pare vendin ku ka jetuar e vdekur poeti im i preferuar.

-Po arsye te tjera a keni?

-Po, disa, por besoj se Robert Bernsi eshte kryesorja dhe e mjaftueshme per te kerkuar nje vize!

-Per vajzen eshte veshtire .

-E veshtire ?! Si mundet te shkoj pa te!

-OK , me sill pashaportat. (nga biseda ne konsullaten angleze ne Tirane midis konsullit anglez dhe K.Verlit ne mars 1995) Kudo ku skocezet kane emigruar ne bote, kane sjelle me vete dy gjera shume te rendesishme per ta: dashurine per uiskin dhe pasionin per poezite e Robert Bernsit. Nje here ne vit, ne pervjetoret e ditlindjes se tij, me 25 janar, ata i kthejne keto te dyja ne nje feste te vertete qe eshte dhe festimi me i madh ne bote, i pervitshem, i punes se nje shkrimtari. Dakort, por jo vetem skocezet . . . edhe nje pjese e madhe e lexuesve te tij ne mbare boten, sic eshte rasti i bisedes se me siperme te nje shqiptari. Pse shume shqiptare e duan Robert Bernsin ? Mos ndoshta ngaqe qarkullon nje hipoteze qe

vijon nga faqja 5 përvojash profesionale.

Shumë herë “Free lance ëork”— bashkëpunëtore e jashtme e shtypit dhe botimeve jo vetëm në Massaçusetts, por dhe në shtete të tjera të USA. Pjesëmarrëse në ekspozita të pikturës në “Starbuck Cofee”, Beverly, më 2009; në “Barnes & Noble Booksellers” Peabody, MA, më 2009; në “The Gallery Della-Piana, Little Gems” në Venham, MA më 2008; në “Degree Project Shou, Mass Art” në Boston më 2008; në “Portfolio Open House, Mass Art” në Boston më 2008; në “All Sçool Shou , Mass Art, në Boston më 2005 e në dhjetëra ekspozita të tjera të Massaçusettsit. Të panumërta janë edhe çmimet që ka fituar, duke përmendur mes të tjerash, çmimin “Stephen Phillips”, me të cilin fitoi një bursë prej 12.000 dollarësh, më 2008.

Më 2007 fitoi çmimin “Calvin Burnett Aëard” nga “Mass Art Faculty Design Department”. Më 2004 fitoi “1st Place” nga “Theater Company”.

Më 2004 fitoi “Silver Key” dhe “Portofolio Nominee” nga gazeta “The Boston Globe Sçoolastic Art Aëards”.

Më 2004 fitoi “Special Congressional Recognition, Massaçusetts 6th Congressional Art Competition”, pasuar nga shumë çmime të tjera, të fituara qysh në vitin e parë të mbërritjes në Amerikë. Piktorja shqiptare është

ato qenie njerezore qe i ka bekuar perendia. Zoti patjeter qe ishte poet se pa nje frymezim poetik nuk do kishte mundur te krijonte ato mrekullira qe ka bere. Prandaj dhe poetet e mire i ngjajne disi Atij ose kane marre shume nga Ai.

skocezet jane me origjine te lashte te nje dege te pellazgeve ? Ngaqe veshin ate lloj fustanelle dhe i bien gajdes si ne ?! Apo mos ngaqe na afrohet temperamenti ?! Por temperamentin e tyre ne nuk e kemi pas ditur se nuk para kemi bredhur deri aty. Jo ! Dicka kemi ditur.

Ate lloj informacioni te nevojshem per skocezet e kemi marre nga perkthimet e bukura te poezise se magjishme te Bernsit nga duar profesionistesh si Dritero Agolli dhe Dhori Qiriazi. Dhe kaq mjafton per ate komunikim universal qe e ben vetem nje “teknologji” e nje shkalle te pa aritshem nga niveli i cilesise shpirterore, ajo qe quhet arti poetik, ajo gjuhe qe eshte e kuptueshme nga te tere

anëtare e “Museum of Fine Arts” në Boston.Erla është vlerësuar gjithashtu nga media si mjeshtre e formës dydimensionale që përdor ngjyrat e ujit, ngjyrat e vajit, lapsat me ngjyrë, grafitin, akrilikun, kanvasin, pikturimin mural, median digitale etj. i rikthehemi edhe një herë pikturës murale të flamurit amerikan në sallën e madhe të shkollës së Salemit.

“Unë pikturoja gjatë pushimeve verore,- thotë ajo-. Së pari hipa shkallët dhe e skicova figurën e flamurit në mur, me laps. Ditën e tretë, kur zbrita nga shkallët dhe pashë tërë atë tablo të madhe, psherëtiva: “O Zot!” Ajo ishte vetëm 14 vjeç! Por tepër e pjekur për të dhënë një vepër dinjitoze, flamurin e USA pranë të cilit, qysh prej vitit 2000, në çdo 4 korrik studentët e më-

MERI MORISON O Meri dil, rri ne dritare, Tani eshte or’e deshiruar; Veshtrimi yt qe shkrep si zjarre Thesaret vete ka varferuar !

Me ankth te madh do te renkoja Si skllav i djegur, i keputur, Po vec, ah, ty te te fitoja Moj Meri Morison e bukur ! .......................................

EPITAF PER PUSHTIN E MAKLINIT E qajne burrat ne Maklin Se pse i pat ndihmuar Dhe grat’ e tyre, sigurisht, S’i pati hic nencmuar.

Dhe kalamanet ne Maklin S’i shkelin kurre tek varri, Se ndoshta ishte, kush e di, Baba per ta qyqari ! (perkthime te Bernsit nga origjinali, prej Dhori Qiriazit)

suesit e kësaj shkolle këndojnë himnin kombëtar. Ata kujtojnë Erlën me nënshkrimin e saj poshtë pikturës së flamurit. Ata kujtojnë se ajo është “Albanian” nga sigla “ALBA”, pseudonim që ajo zakonisht e vendos në pikturat.…

E pyes për planet e saj. Si në një metaforë artistike, kur zbriti nga flamuri, ashtu i ngjan dhe tani, duke vështruar mes perspektivës, tablonë e madhe të punimeve të saj skicuar në “pëlhurën” transparente të së ardhmes.

Ajo punon “part- time” (me orar jo të plotë) për “bissnes office” në “Mass.

College of Art and Design” në Boston, në kolegjin ku përfundoi studimet dhe pjesën më të madhe të kohës e kalon në shtëpi duke pikturuar e ilustruar “me të dy duart”…”Planet e mia?... Së pari, —observimi—krijimi—ilustrimi! – në unitet edhe me idetë filozofike, siç kam vepruar deri tani…Së dyti, dëshira për të vizituar Shqipërinë e për të hapur një ekspozitë vetjake në Tiranë, duke përfshirë edhe kompozime me peizazhe nga natyra e bukur e atdheut tim”,përfundon ajo.Erla është një dhuratë për prindërit, për motrën Lorina; është një dhuratë për diasporën shqiptaroamerikane, për komunitetin amerikan, e më tej, për vendlindjen e saj.

Ps. Punimet e E.Shehut mund të ndiqen në adresën: www.erlashehu.blogspot.com

vijon nga faqja 3 -Mississauga, 8 mars. Restoranti shqiptar i Sokolit nga Dukagjini, ne Drew e Bramalea Rd. Shoqata shqiptare “Malesia e Madhe” gjate nje mbledhje te zakonshme pune te saj te drejtuar nga veprimtari dhe bisnesmeni i suksesshem ne Kanada dhe Amerike, Tony Sufaj, mblodhi dhe nje sasi prej disa qindra dollaresh ndihme per te mbeshtetur veprimtarine e kishes ortodokse te Elbasanit. Sasia e te hollave, ne emer te kesaj shoqate, ju dorezua At Nikolla Markut nga Tony Sufaj. JON nuk mund te rri pa theksuar me kete rast faktin qe pothuaj te gjithe anetaret e shoqates jane te besimit katolik dhe ata me dashamiresine e shqiptarit dhe thjeshtesine e malesorit, fare natyrshem, me nje fjale te Tony-t, japin ndihma per vellezerit e tyre ortodokse.

-Nje kanadez me origjine austro-hungareze ( R.S. ) qe punon ne fushen e ndertimeve duke hulumtuar mbi origjinen e gruas se tij italiane nga Sicilia, verteton sipas sugjerimit te kolegut te tij shqiptar ( K.V. ) origjinen e saj te vjeter shqiptare. Si arriti kolegu shqiptar t’i sugjeroi atij nje hipoteze pak sa te cuditeshme per te ? Thjesht nga pershkrimi i temperamentit te saj si dhe nga mbiemri i vajzerise – Spatari, Spata, do me thene shpata. Ky lloj mbiemri ka qene shume i perhapur ne mesjete e deri sot ne Shqiperine e jugut dhe ate te veriut. Le te kujtojme vetem familjen princerore te Gjirokastres – Bua, -e Shpata, Gjin Bue Shpata si dhe disa oficere trima qe i kane sherbyer Skenderbeut, origjina e te cileve eshte nga zona veriore e vendit.

-Ka me se tre vjet qe nje shqiptare ka hapur ne Toronto, zona e Forest Hill-it, nje kopesht privat femijesh. Deri tani ai funksionon shume mire dhe frekuentohet pothuajse krejtesisht nga te huajt (po t’i quanim keshtu ata qe nuk jane shqiptare).

-Ne fund te janarit dhe me 5 shkurt u mbushen dy vjet nga vdekjet e futbollistit te mirenjohur Arben Minga dhe poetit Ylli Dervishi, ketu ne Kanada.

-Qe nje njeri me kombesi shqiptare te mos kete deshire te jete shqiptar, nuk eshte ndonje gje per t’u cuditur se kjo ndodh me shume njerez. JON njeh shume turq, greke, indiane, kineze, ital-

iane, sudaneze, arabe etj. qe do kishin deshire te mos kishin kombesine qe kane por ate shqiptare. Fatkeqesisht kjo nuk varet nga njeriu. Ai ashtu lindi, nuk e la kush te zgjidhte. Per shtetesine edhe mund te besh ndonje levizje sipas kushteve dhe preferencave individuale. Ajo qe na duket pak si jashtezakonisht e cuditshme me disa bashkekombas shqiptare me shtetesi kanadeze eshte fakti se pasi na kane mbushur mendjen se nuk jane me shqiptare a me origjine shqiptare ( te qenurit apo jo nuk varet nga ta ) vijne e na nderoje me pranine e tyre neper aktivitetet tona, bile kerkojne e marrin dhe fjalen kur kane nje fare publiku perpara. Deri ketu mire apo “so far so good” sic thuhet rendom ketu. Per ne te JON-it lepuri fle tjeterkund. Si do t’i shkruajme lajmet ne raste te tilla ?! Se keshtu sic na erdhi nje shkrim, kryeredaktorit ju duk pak si e cuditeshme ta botoje, p.sh. : “Ne takimin e fundit qe bene shqipetaret e Torontos ishte ftuar dhe deputeti i parlamentit te Ontarios z. Jhon Smith. Ashtu si shume shqiptare te pranishem dhe ai foli anglisht ne pershendetjen e tij, pastaj fjalen e moren dhe disa te huaj te cilen na pershendeten ne gjuhen tone te bukur shqipe. Zoti Kasem Hysenbegasi dhe zonja Bakushe Njazi Kumrie Vata e mbyllen falenderimin e tyre me fjelet e ngrohta “ Ne jemi hepi. F-a-l-em-i-n-d-e-r-i-t Albania”. Reporteri yne pas aktivitetit u takua me zotin Kejs dhe zonjen Bejk per t’i pyetur ato mbi aktivitetin dhe se ku e kishin mesuar shqipen tone te lashte dhe te bukur. Zoti Kejs na tha se i respektonte shqiptaret dhe se gjuhen shqipe e kishte mesuar aty ne Shqiperine e dashur dhe te bukur kur kishte qene drejtor i ujrave te zeza, te dashura dhe te bukura dhe plehrave te pa ricikluara te kendeshme te Mamurasit. Zonja Bejk na tha se me shqiptaret ishte njohur per here te pare ne zonen e Bonxhornos sic i thone latinet ku dhe kishte lindur pasi i jati, nje militeri gaj, ishte caktuar me nje mision aty. Dhe shkollen ne Permet dhe Korce e kishte kryer e rrethuar me shoke qe flisnin shqip. Aj llav Albania, e mbylli ajo fjalen, e mbushur ne lot”.

Ne do te bejme ceshte e mundur per te nderhyre prane ambasades tone si dhe, pse jo, edhe prane qeverise shqiptare per t’i nderuar sic duhet dashamiresit e kombit dhe vendit tone.

Timothy’s World Coffee

... me atmosferë shqiptare vijon nga faqja (8)

DY PYETJE MESHAN ÇINISË

ka perfaqesuar ne disa evenimente te rendesishme kombetare. Mendoj se ne duhet te shtojme punen ne kete drejtim si dhe te perfaqesohemi tashme dhe ne ngjarje te ndrydhme nderkombetare, qofte ato kulturore, shkencore, sportive, politike etj. Ky mendoj eshte nje drejtim i ri i punes se SHBSHK-se.

Per kete duhet me teper pjesmarje dhe kontribut ekonomik dhe intelektual nga te gjithe ata qe jane krenare per prejardhjen dhe identitetin e tyre dhe qe shohin vlera te cmuara ne kulturen tone. Keto duhet t’i ndajme me te tjeret ashtu sic dhe ata i ndajne me ne. Ne kete veshtrim une nen peshen e 81

vjeteve qe mbaj mbi supe, me kete rast, i bej thirrje gjithe shqiptareve qe te mbeshtesin sa me shume SHBSHK dhe te kontribuojne ne forcimin, zgjerimin dhe emancipimin e saj. Nga kjo do te perfitojme te gjithe, do te ndjehemi me mire dhe do t’i kemi bere nje sherbim shume te cmuar dhe Shqiperise.

vëllimi 4 • numri 1 • janar-shkurt 2009

1070 Eglinton Ave. W

(Allen Road & Eglinton), Toronto, ON Tel: (416) 785 8600

10

9

JON

A mendoni ndonjehere se ku i keni harxhuar leket ne fund te muajit? E veshtire ta thuash! Ju besoj. Jetojme ne nje bote te mbushur me fatura, relklama, ulje çmimesh Fjoralda Beneja per produkte te mirash dhe luksi.

Por ne qofte se do kishit nje buxhet familjar do ta dinit me saktesi se ku shkuan leket. Buxheti eshte nje element teper kryesor per te planifikuar financat personale apo familjare. Me kujtohet gjyshja, me vjen per te qeshur. Kur ajo bente buxhetin mujor me dukej sikur ishim te varfer ose gjyshja me dukej e prapambetur; edhe pse gezohesha kur ajo shkruante dhe une lexoja akulloren time apo kulacin pese lekesh ne buxhet.

Tani e kuptoj rendesine e buxhetit.

Eshte i rendesishem jo vetem per te ditur se ku leket harxhohen por gjithashtu per te pasur anen financiare nen kontroll.

Dhe pa diskutim cdo pune paguhet.

Buxhetimi ndihmon – ne mireqenie financiare me te mire dhe akumulim pasurie.

Per te organizuar buxhetin, perdor nje program te thjesht ne kompjuter, ose perdor flete fletoreje duke vizatuar kollona.

Fillo me keto pika.

1. Llogarit te ardhurat Rendit tere te ardhurat, pagesa, shperblime ne pune, te ardhurat qe mund te keni per femijet nga qeveria, te ardhura investimesh apo leke qe mund tju vijne direkt nga Shqiperia. Te ardhurat duhet te llogariten gjithnje pas taksave.

Kur llogarit shpenzimet mujore merni ne konsiderate deri te kafja e punes. Shpenzimet me kryesore jane: pagesa e shtepise, fatura, pagimi i borxheve te ndryshme, transportimi, ushqimet, aktivite, dhurata, dreka, si dhe kursimet dhe investimet mujore.

3. Mblidh dhe zbrit.

Tani mblidh tere te ardhurat nga pika e pare dhe mblidh nga pika e dyte tere shpenzimet, per te pare se sa leke mblidhen dhe se sa shpenzohen. Pastaj zbresim te ardhurat nga shpenzimet per te patur idene e gjendjes ne fund te muajit. Ky eshte nje numer teper kryesor –tregon se sa te suksesshem keni qene ne menaxhimin e lekeve. Neqoftese kjo shume eshte e vogel (ose me e keqja ka nje minus perpara), eshte e qarte qe me shume pune kerkohet nga ana juaj.

Sa me I madh ky numer eshte aq me teper mundesira ke per te siguruar mireqenie financiare me te mire. Cfaredolloj rezultati qe te keni me siguri ka hapesira per ta rritur kete numer.

Perdor buxhetin per te gjetur menyra per te rritur kursimet dhe investimet. Si? Le te marrim parasysh pikat e meposhtme; 4. Kontrollo shpenzimet Buxheti do te te ndihmoje per te gjetur shpenzime me pak te rendesishme qe mund te priten, dhe per te inkurajuar per ti vene vetes objektiva te reja ne drejtim te shpenzimeve. Mendo, sa harxhon cdo muaj nga buxheti ne gjerat personale dhe behu realist se sa nga keto shpenzime mund te priten. Mos e genje veten- cdo here mundohu te zbresesh nje perqindje te vogel. Neqoftese I ve vetes nje qellim te paharitshem, eshte me e lehte te dekurajohesh. Ashtu si thote dhe shprehja popullit “gure, gure behet mur�.

2. Llogarit shpenzimet Rendit tere shpenzimet. Kete informacion shume lehte mund ta merrni nga bankat, ku tregohet tere aktiviteti mujor qe keni bere ne debit kart apo kredit kart.

Shpenzimet variojne, per nje rezultat me te sakte merni mesataren e tre-kater muajve te fundit. Mos harroni pagesat fikse qe behen nje here ne vit, si sigurimi I makines, taksat qe mund te paguani per shtepine, udhetimet (i llogarisni si pjese e buxhetit duke mare nje mesatare mujore ).

5. Rishiko borxhet Si mund ti paguani me shpejt borxhet qe keni? A ka ndonje menyre qe mund tju ndihmoje per te zbritur koston e interesit, si konsolidimi I te terave borxheve ne nje pakete te vetme.

Se bashku, mund te ulemi dhe te bisedojme se si mund te ulim koston e borxheve, menaxhojme te ardhurat ne menyre me efektive dhe bisedojme per mundesite qe kemi per te implementuar nje plan per te ulur shpenzimet dhe rritur investimet per te ardhmen.

KĂ‹RKIM PERSONASH

Per cdo pyetje ju lutem me kontaktoni.

Fjoralda Beneja Konsulente financiare INVESTORS GROUP FINANCIAL SERVICES INC. 601 - 2345 Yonge St., Toronto, ON M4P 2E5 Ph. (416) 483-7667ext -551 Cell. (416) 897-8020

Kerkohet te gjenden kontaktet e z. Arben Karamani. Kushdo qe ka informacion eshte i lutur te kontaktoje Shoqaten Shqiptaro-Kanadeze ne Toronto: Tel: 416-503-4704 email: info@albcan.org

Mirela Begaj

Albanian Settlement Counselor Konsulence per emigrantet shqiptare qe banojne ne Toronto.

Shoqata jone eshte non-proďŹ t dhe ofron sherbime falas per shqiptaret ne fushen e emigracionit. N.q.s deshironi me shume informacione kontaktoni Mirelen ne adresen e meposhtme.

Northwood Neighbourhood Services 2625 Weston Rd. Building D, 2nd Floor, Unit 27, Toronto, ON, M9N 3V8 NCFHBK!OPSUIX DB t XXX OPSUIX DB 1IPOF FYU t 'BY

surpizat. E bejne te vecante kete mbremje pjesmarrja e kengetares se mirenjohur Merita Halili e cila vjen nga New Yorku si dhe e kengetares Morena Reka te cilet do te kendojne live nen shoqerimin e orkestres se Raif Hysenit. Muzika do te jete e larmishme nga te gjithe trevat shqiptare.

Menuja eshte pergatitur me kujdes nga shef.

Igli Selamaj, i cili ka nje eksperience 17 vjecare ne artin e guzhines. Me rastin e festes se veres do pergatisim embelsiren tipike te kesaj feste dhe do sherbehet me fiq te thate dhe arra

Me rastin e dites se veres me 29 mars 2009, ora 17:00 "Pasion catering" ne bashkepunim me z. Benon Lopari dhe me sponsorizimin e "Pasqyra shqiptare" organizon nje mbremje festive ne Lithuanian Banquet Hall. Salla ndodhet ne Bloor dhe Dundas (1573 Bloor Street West).

Mbremja do te kete nje program te larmishem artistik se ciles nuk do ti mungojne edhe

vijon nga faqja 1 moshÍn njÍzet vjecare, sikur qÍ ka gra shqiptare qÍ jetojnÍ nÍ shtÍpi deri nÍ martesÍ – dhe nuk ka asgjÍ tÍ keqe aty, perderisa ÍshtÍ vendimi i saj. Ka gra shqiptare qÍ nuk besojnÍ nÍ martesÍ, dhe ka gra qÍ martohen me tÍ dashurin e tyre tÍ pare. Ka gra shqiptare qÍ dirigjojnÍ filma, qÍ bejnÍ operacione kirurgjike, qÍ sherbejnÍ si police, qÍ shkruajnÍ libra, qÍ udhÍtojnÍ nepÍr Azi, qÍ shkruajnÍ kod kompjuteri, qÍ drejtojnÍ biznise – nuk jemi vetÍm kÍngÍtare. NÍse kjo larmsheri nuk tregohet, atÍhere nuk shihet.

Cka ndodh nĂŤse cdo dite shohim Ciljeta dhe Genta? Na bĂŤhĂŤt gjĂŤ normale, e pritur, dhe bile na duket qesharake apo e mĂŤrzitshme kur na shfaqet dicka jashtĂŤ normĂŤs.

Edhe kur njĂŤ vajzĂŤ gjashtĂŤ apo shtatĂŤ vjecare benĂŤ belly-dance me njĂŤ kĂŤngĂŤ tĂŤ Nora Istrefit, nĂŤ mungesĂŤ tĂŤ ndonjĂŤ lloj muzikĂŤ tjetĂŤr (pos asaj tradicionale tĂŤ stilit Mic Sokoli), i themi ‘Bravo, bukuroshe’ – pohojmĂŤ saktĂŤsinĂŤ dhe domosdoshmĂŤrinĂŤ e pĂŤrfilljes tĂŤ atij modeli. Kemi shumĂŤ arsye pĂŤr tu qenĂŤ krenare, perse tĂŤ krenohemi me CiljetĂŤn?

E gjithĂŤ kjo s’do ishte problem fare sikur ta kishim njĂŤ rrymĂŤ (dhe traditĂŤ) tĂŤ forte emancipuese – nuk po flas vetĂŤm pĂŤr tĂŤ drejta ligjore – po flas pĂŤr konceptet qĂŤ mbajmĂŤ ne nĂŤ ndĂŤrdijen tonĂŤ mbi domĂŤthĂŤnien e tĂŤ qenurit “mashullâ€? apo “femĂŤrâ€?. Ato krijohen me vite, trashĂŤgohen me gjenerata dhe shumĂŤ vĂŤshtirĂŤ çrrĂŤnjosĂŤn. Mund tĂŤ fillojmĂŤ me dekonstruktimin e imazheve tona.

Hana Marku

vÍllimi 4 • numri 1 • janar-shkurt 2009

Perberja e menuse do te kete: 1. Pjatance mezeje Me qofte, gjize, speca kokozhare,fergese me melci vici, ullinj, qepe te njoma veze te ziera dhe turshi.

2. Sallate jeshile me kastravec, domate dhe ullinj.

3. Gjel deti i pjekur Me zarzavate te fresketa te stines dhe pure patatej 4. Ballokume 5. Sallate frutash Ne tavoline do kete 2 shishe vere te kuqe dhe nje shishe vere te bardhe si dhe shishe me uje te gazuar dhe uje natyral Bileta per te rritur kushton $50.00 dhe per femijet nga 4-15 vjec kushton $30.00 Hyrja fillon ne oren 17:00.

Per me shume informacion mund te kontaktoni ne numrin 416-856-9978 ose vizitoni faqen e internetit www.mbremjefestive.com

"Me rastin e disa gezimeve familjare se bashku i urojme familjes simpatike Mullai: Sindit te vogel qe mbushi 5 vjec, te behet edhe 100!

Gezuar Ditelindjen Bujar dhe Elda! Shendet e mbaresi ne familje!

Shoket e miqte tuaj Petraq Peci, Gezim Agastra, Hytbi Tarelli, Eshref Ago, Medali Beshi etj.

Women workers wanted for worm picking.

Very Good money!

Call Jimmy at

416 409-5006

11

JON

tÍ rrugÍs‌

SĂŤ pari dua tĂŤ di si jeni me shĂŤndet dhe si e ndieni veten nĂŤ "KosovĂŤn e pavarur"?

A.D.- Me shÍndet jam shumÍ mirÍ edhe pse Kosova ende nuk ÍshtÍ e pavarur. Çka mendoni ju pÍr kÍtÍ "pavarÍsi" tÍ KosovÍs. ËshtÍ kjo ÍndÍrra e shqiptarÍve e pritur me shekuj? ËshtÍ ky amaneti i dÍshmorÍve tÍ lirisÍ, apo ÍshtÍ vetÍm edhe njÍ mashtrim i radhÍs?

A.D.- Shpallja e pavarÍsisÍ qe vetÍm fillimi i procesit drejt pavarÍsimit tÍ KosovÍs. Ëndrra e shqiptarÍve ishte çlirimi e bashkimi kombÍtar, mirÍpo pÍr tÍ sendÍrtuar kÍtÍ dÍshirÍ tÍ madhe popullit tonÍ i mungoi kapaciteti i nevojshÍm. Pas kÍsaj ÍndÍrre e dÍshire tÍ madhe filluam tÍ vepronim e tÍ punonim pÍr sendÍrtimin e njÍ Índrre mÍ tÍ vogÍl – pavarÍsinÍ e KosovÍs. MirÍpo, as kÍsaj here nuk patÍm kapacitet tÍ mjaftueshÍm qÍ ta fitonim vetÍ, me forcat tona, lirinÍ tonÍ tÍ plotÍ. NdonÍse njÍ pjesÍ e popullsisÍ qÍ mori anÍn e UÇK-sÍ u pÍrpoq e u flijua pa kursim, megjithkÍtÍ nuk arritÍm qÍ tÍ liroheshim vetÍ, sepse pjesa mÍ e madhe e popullsisÍ mori anÍn e atyre qÍ predikonin durim e pritje tÍ pafund dhe mosflijim!

Prandaj, nĂŤ fund u detyruam qĂŤ tĂŤ kĂŤrkonim edhe mbĂŤshtetjen e faktorĂŤve ndĂŤrkombĂŤtarĂŤ. KĂŤshtuqĂŤ si rezultantĂŤ e kĂŤtij bashkĂŤpunimi me faktorĂŤt e jashtĂŤm sot kemi kĂŤtĂŤ KosovĂŤ me pavarĂŤsi tĂŤ shpallur, por me njĂŤ realitet qĂŤ ĂŤshtĂŤ ende larg nga pavarĂŤsisa.

I nderuari bacÍ, pas shpalljes sÍ pavarÍsisÍ, ka dalur sllogani "BAC, U KRY"! Kjo nÍnkupton idenÍ se i drejtohet legjendarit Adem Jashari. Çka mendoni ju – a u krye me kÍtÍ shpallje çÍshtja e KosovÍs?

A.D.- Jo. Ky ĂŤshtĂŤ vetĂŤm hapi i parĂŤ drejt pavarĂŤsisĂŤ. Ata qĂŤ lektisin pĂŤr kolltuqe e fshehin kĂŤtĂŤ tĂŤ vĂŤrtetĂŤ.

Sllogani objektiv do tÍ duhej tÍ ishte: BAC, U NIS! Ju keni qenÍ PÍrfaqÍsues i pÍrgjithshÍm politik i UÇK-sÍ gjatÍ luftÍs nÍ KosovÍ dhe keni qenÍ bashkÍpunÍtor i Adem Jasharit. A mund tÍ na thoni se çfarÍ do tÍ thoshte Komandanti legjendar pÍr kÍtÍ lloj pavarÍsie?

A.D.- UnĂŤ kam qenĂŤ bashkĂŤpuntor i heroit tonĂŤ Adem Jashari vetĂŤm permes ndĂŤrmjetĂŤsimit tĂŤ Rexhep UkĂŤ DrenicĂŤs, nga Zabeli i UlĂŤt. Po tĂŤ ishte gjallĂŤ Adem Jashari do tĂŤ na porosiste qĂŤ tĂŤ mos ndalemi nĂŤ gjysmĂŤ

I nderuari baci Adem, pak para shpalljes sÍ "pavarÍsisÍ", kryeministri Thaçi ju ftoi edhe juve nÍ njÍ takim me tÍ. A mund tÍ na thoni se cila ishte arsyeja e kÍsaj ftese dhe lidhur me çka biseduat me z. Thaçin?

A.D.- Kjo ishte njÍ nderim qÍ i bÍri zotÍri Thaçi udhÍheqjes sÍ ZyrÍs sÍ PÍrfaqÍsuesit tÍ pÍrgjithshÍm politik tÍ UshtrisÍ Çlirimtare tÍ KosovÍs qÍ veproi gjatÍ luftÍs nÍ PrishtinÍ e qÍ pÍrbÍhej nga Skender Kastrati, zÍvendÍs, Fehmi Baftiu, pÍrgjegjÍs pÍr MarrÍdhÍniet diplomatike dhe unÍ. ( Albin Kurti, sekretari i ZyrÍs, mungoi). Biseduam lidhur me ruajtjen e veprave, tÍ gjurmÍve dhe tÍ veprimtarÍve tÍ luftÍs heroike tÍ UÇK-sÍ, sidhe pÍr disa propozime tonat lidhur me konkretizimin e kÍtyre ideve.

Parlamenti i KosovÍs shpalli KosovÍn shtet tÍ pavarur dhe demokratik, por aty nuk u pÍrmend fare sovraniteti i KosovÍs. ÇfarÍ mund tÍ na thoni Ju, bacÍ, lidhur me kÍtÍ deklaratÍ dhe çfarÍ pasojash mund tÍ ketÍ kjo?

A.D.- Nuk kishte si tĂŤ pĂŤrmendej sovraniteti kur ai ende nuk ekziston.

Pa ushtrinÍ tonÍ tÍ vÍrteÍ e tÍ plotÍ, pa policinÍ e komanduar plotÍsisht nga vetÍ ne dhe pa ulÍsen tonÍ nÍ okb – nuk ka dhe nuk mund tÍ ketÍ pavarÍsi tÍ plotÍ e sovranitet. KÍto mungesa kÍrkojnÍ nga ne pÍrpjekje e flijime tÍ mÍtutjeshme.

Pas takimit qÍ patÍt ku edhe thatÍ disa fjalÍ, na habiti fakti qÍ shkuat nÍ Parlamentin "kukull" tÍ KosovÍs, tek ata daitÍ siç i quani edhe Ju? A.D.- Momenti historik ishte shumÍ serioz, i rÍndÍsishÍm dhe me plot rreziqe nga regjimi çetnik i Beogradit dhe i mbÍshtetÍsve tÍ tij nÍ Lindje. Ishte e palejueshme qÍ, nÍ kÍto rrethana, ne tÍ qÍndronim vetÍm si shikues e kritikues. Nuk mund tÍ lejonim qÍ pÍr shkak tÍ ujit tÍ ndotur qÍ ÍshtÍ mbledhur ta hidhnim tej edhe beben e porsalindur tÍ lirisÍ!...

Kosova e shpalli "pavarÍsinÍ" e saj me 17 shkurt 2008, mirÍpo, nÍ anÍn tjetÍr nÍ KosovÍ hyri edhe njÍ qeveri e re e quajtur EULEX. Kosova, tani ka pothuajse tri qeveri: UNMIK-un, QeverinÍ e KosovÍs tÍ z. Thaçit dhe EULEX-in. NjÍ fjalÍ popullore thotÍ se kalin qÍ mban tri shtÍpi e han ujku!

Cila qeveri, nĂŤ tĂŤ vĂŤrtetĂŤ po e qeverisĂŤ KosovĂŤn? Mos vallĂŤ, me kĂŤto tri qeveri KosovĂŤn tonĂŤ do tĂŤ na e hajĂŤ ujku?!

A.D.- GjĂŤrat janĂŤ bukur tĂŤ ngatĂŤrruara, por tani pĂŤr tani, faktori vendimtar nĂŤ KosovĂŤ tash e tutje do tĂŤ jetĂŤ Bashkimi Evropian. Ky faktor edhe pĂŤr kohĂŤ tĂŤ pacaktuar do ta ketĂŤ asistencĂŤn aktive tĂŤ amerikanĂŤve.

MegjithĂŤkĂŤtĂŤ rreziqet janĂŤ tĂŤ mĂŤdha dhe serioze, por edhe vetĂŤdija e popullit tonĂŤ pĂŤr kĂŤto rreziqe dhe pĂŤr gabimet e lĂŤshimet e shumta nĂŤ rrugĂŤn tonĂŤ drejt lirisĂŤ po rritet e po ngrihet.

Prandaj, jam i bindur se parakushtet pÍr sigurinÍ, pÍr pavarÍsinÍ e sovranitetin tonÍ, megjithÍ sfidat e shumta e tÍ mÍdha qÍ kemi para vetes, do tÍ krijohen, do tÍ forcohen e do tÍ japin rezultatet e dÍshiruara e tÍ merituara. ÇfarÍ mendoni pÍr misionin e EULEX-i, kur dihet se PBKSH DHE LÍvizja VetÍvendosje e kanÍ kundÍrshtuar, kurse "pushtetarÍt" e KosovÍs e kanÍ mirÍpritur? A ÍshtÍ nÍ dÍm, apo

nĂŤ dobi tĂŤ KosovĂŤs ardhja e kĂŤtij misioni evropian?

A.D.- Mekanizmi i KÍshillit tÍ Sigurimit pÍr shkak tÍ vetos sÍ mundshme tÍ RusisÍ dÍshtoi. PÍr tÍ vazhduar mÍ tutje procesi paqÍsor i gjetjes sÍ zgjidhjes pÍr KosovÍn, - deshÍm s'deshÍm, - pÍrveç AmerikÍs, u bÍ e domosdoshme edhe vÍnia nÍ lÍvizje e mekanizmit dhe e potencialit tÍ Bashkimit Evropian.

A do tÍ ketÍ EULEX-i mÍ shumÍ fuqi ekzekutive se sa UNMIK-u, deri tani mbi udhÍheqjen e KosovÍs e mbi organizimin politik, ekonomik dhe ushtarak? Dua tÍ shtoj edhe konkretisht – a do tÍ ketÍ dorÍ tÍ fuqishme mbi udhÍheqjen, mbi gjykatat, policinÍ dhe mbi ushtrinÍ e ardhshme me 2500 ushtarÍ (e ashtuquajtura Forca e SigurisÍ e KosovÍs (SFK), apo kÍtÍ udhÍheqje do ta kenÍ vendorÍt?

A.D.- Pritet qĂŤ EULEX tĂŤ jetĂŤ mĂŤ energjik, mĂŤ i shpejtĂŤ e mĂŤ i drejtĂŤ dhe tĂŤ korrigjojĂŤ shumĂŤ gabime e lĂŤshime tĂŤ UNMIK-ut dhe gjatĂŤ realizimit, tĂŤ korrigjojĂŤ shumĂŤ pika tĂŤ projektit tĂŤ padrejtĂŤ tĂŤ Ahtisaarit pĂŤr KosovĂŤn.

NĂŤ rastin tonĂŤ paragjykimet nuk janĂŤ tĂŤ mira. ShumĂŤ shpejt vetĂŤ rrjedha e ngjarjeve gjĂŤrat e planifikuara gabimisht ka pĂŤr t'i qitur nĂŤ sipĂŤrfaqe e ka pĂŤr t'i hedhur poshtĂŤ...

A do tĂŤ ketĂŤ EULEX-i fuqi ekzekutive qĂŤ tĂŤ rrĂŤzojĂŤ ndonjĂŤ vendim tĂŤ parlamentit tĂŤ KosovĂŤs, pra, Piter Feith, a do tĂŤ ketĂŤ rolin e fuqishĂŤm nĂŤ rrĂŤzimin e vendimeve e ligjeve tĂŤ Parlamentit tĂŤ KosovĂŤs si dikur kryeadministratorĂŤt e UNMIK-ut?

A.D.- Me fjalĂŤ e formalisht EULEX deklarohet se do tĂŤ ketĂŤ vetĂŤm rol mbikĂŤqyrĂŤs e kĂŤshillĂŤdhĂŤnĂŤs, por dihet nga tĂŤ gjithĂŤ se nĂŤse do tĂŤ ketĂŤ nevojĂŤ ai mund tĂŤ bĂŤjĂŤ edhe shkarkime e ngarkime!

Edhe pas shpalljes sÍ pavarÍsisÍ Rezoluta 1244 e OKB-sÍ mbeti nÍ fuqi, kÍshtu tha edhe Sekretari i pÍrgjithshÍm Ban Ki Mun, nÍ mbledhjen e fundit. ÇfarÍ mund tÍ na thoni Ju, baci Adem lidhur me kÍtÍ rezolutÍ e cila ÍshtÍ ende nÍ fuqi?

A.D.- Derisa tĂŤ nxirret njĂŤ rezolutĂŤ e re nga Asambleja e PĂŤrgjithshme e OKB-sĂŤ, Rezoluta 1244 do tĂŤ mbetet nĂŤ fuqi.

Rusia po kÍrcÍnon BE-nÍ dhe NATO-n edhe me forcÍn ushtarake nÍ qoftÍ se BE-ja nuk zbaton rezolutÍn 1244 tÍ OKB-sÍ . KÍtÍ e tha Dimitrij Rogozhin, pÍrfaqÍsuesi i RusisÍ nÍ OKB. ÇfarÍ mund tÍ na thoni Ju lidhur me kÍtÍ dhe çfarÍ interesash ka Rusia nÍ KosovÍ?

A.D.-Dimitrij Rogozhin i tĂŤrhoqi fjalĂŤt e veta kĂŤrcĂŤnuese, sepse Rusia nuk ĂŤshtĂŤ e gatshme tĂŤ fillojĂŤ LuftĂŤn e TretĂŤ BotĂŤrore pĂŤr hatrin e SerbisĂŤ.

MirÍpo Rusia ka interes tÍ madh qÍ duke marrÍ KosovÍn si shkas tÍ pengojÍ sa tÍ jetÍ e mundur mÍ tepÍr zgjerimin e Bashkimit Evropian dhe forcimin e NATO-s, sepse qÍ tÍ dyja kÍto po zgjerohen e po zhvillohen nÍ ish sferÍn e kontrollit e tÍ ndikimit rus dhe nÍ dÍm tÍ hegjemonizmit rus. Çka mendoni pÍr heqjen e flamurit kombÍtar shqiptar dhe pÍr zÍvendÍsimin e tij me njÍ flamur i cili nuk ka asnjÍ shenjÍ tÍ flamurit tonÍ, nÍn tÍ cilin janÍ betuar e pÍrulur sa e sa heronj e heroina tÍ hapÍsirÍs shqiptare dhe pÍr tÍ cilin u derdh aq shumÍ gjak

e djersĂŤ nĂŤ betejat pĂŤr liri e ribashkimpĂŤr tĂŤ bĂŤrĂŤ ShqipĂŤrinĂŤ ShqipĂŤri.

Me kĂŤtĂŤ rast, mĂŤ lejo bacĂŤ i nderuar tĂŤ ju pĂŤrgĂŤzoj juve e tĂŤ gjithĂŤ luftĂŤtarĂŤt pas jush pĂŤr qĂŤndresĂŤn tuaj pĂŤr kĂŤtĂŤ flamur! Dhe, po shtoj:A mendoni Ju se me kĂŤtĂŤ akt u shkel rĂŤndĂŤ identiteti kombĂŤtar shqiptar, gjĂŤ kjo qĂŤ u nxit nga Evropa e "re" dhe qĂŤ fatkeqĂŤsisht u pranua nga vetĂŤ udhĂŤheqĂŤsit "kosovarĂŤ", por edhe nga vetĂŤ shqiptarĂŤt tĂŤ mashtruar me ca sheqerka politike tĂŤ EvropĂŤs "demokratike"?

A ka mundur tĂŤ ishte flamuri i RepublikĂŤs sĂŤ KosovĂŤs i njĂŤjtĂŤ si flamuri i RepublikĂŤs sĂŤ ShqipĂŤrisĂŤ administrative, apo sĂŤ paku a do tĂŤ mund tĂŤ ishte i ngjashĂŤm me tĂŤ, kuptohet, me sa mĂŤ pak ndryshime?

A.D.- Dy shtete tÍ ndryshme tÍ pavarura nuk mund tÍ kenÍ njÍ flamur. MirÍpo, falÍ pÍrbÍrjes etnike tÍ popullatÍs sÍ KosovÍs, ka pasur mundÍsi dhe ÍshtÍ dashur qÍ flamuri i KosovÍs tÍ kishte krejt pak dallim nga flamuri i ShqipÍrisÍ. Ky ÍshtÍ edhe njÍ gabim trashanik, nÍ vargun e gjatÍ tÍ gabimeve tÍ faktorÍve ndÍrkombÍtar perÍndimor ndaj KosovÍs e lidhur me KosovÍn. Kosova ka nÍ thelbin e pÍrmbajtjen e vet identitetin qÍ as faktorÍt ndÍrkombÍtarÍ sado qÍ tÍ pÍrpiqen nuk do tÍ mund ta zhbÍjnÍ kurrÍ. DARDANIA ÍshtÍ mÍ e moçme se tÍ gjithÍ faktorÍt e sotÍm evropianÍ e amerikanÍ. BurokratÍt evro-amerikan ende nuk e kanÍ kuptuar se ne jemi njÍ material qÍ nuk e ha kurrfarÍ lime!... Çka mendoni Ju pÍr pÍrpjekjet e tÍ ashtuquajturve reformatorÍ tÍ gjuhÍs shqipe, me bazÍ dialektin gegÍ siç janÍ Migjen Kelmendi, Nexhmedin Spahiu e disa tÍ tjerÍ? KÍta, nÍn pretekstin se nÍ Kongresin e Drejtshkrimit tÍ mbajtur me 1972, nÍ TiranÍ ÍshtÍ dÍmtuar popullata shumicÍ gege, po tentojnÍ tÍ kthejnÍ prapa rregullat e pranuara tÍ gjuhÍs letrare mbi bazÍn e toskÍrishtes dhe tÍ imponojnÍ bazÍn e dialektit gegÍ. PÍr mÍ tepÍr, kÍta po dalin me tezÍn se, pÍr shkak tÍ fatit tonÍ tÍ hidhur, zhvillimi ndaras nga ShqipÍria paska krijuar edhe njÍ identitet tjetÍr, tÍ ri kombÍtar!!!

Mbase, jo rrallĂŤ, kĂŤsaj daulleje po i bien, jo rrallĂŤ edhe disa politikanĂŤ nga tĂŤ dy anĂŤt e BjeshkĂŤve tĂŤ Nemuna.

Sa kanĂŤ tĂŤ drejtĂŤ t'i bĂŤjnĂŤ kĂŤto orvatje (sipas meje krejt tĂŤ pakuptimta dhe kundĂŤr-shqiptare) dhe ku, sipas teje na

shpien kĂŤto "zbulime shkencore"?!

A.D.- GjuhĂŤs sonĂŤ tĂŤ mrekullueshme letrare i mungon vetĂŤm infinitivi tĂŤ ciln nuk e ka toskĂŤrishtja, por e ka gegĂŤnishtja. NĂŤse kĂŤtĂŤ plotĂŤsim e kĂŤtĂŤ korrigjim tĂŤ domosdoshĂŤm do tĂŤ ngurrojnĂŤ qĂŤ ta bĂŤjnĂŤ gjuhĂŤtarĂŤt tanĂŤ sa mĂŤ shpejt, atĂŤherĂŤ kĂŤtĂŤ do ta bĂŤjmĂŤ ne letrarĂŤt vetĂŤ. Sot e pĂŤrgjithmonĂŤ letrarĂŤt e gjuhĂŤtarĂŤt nuk janĂŤ dhe nuk do tĂŤ jenĂŤ kurrĂŤ mĂŤ nĂŤn diktatin e politikanĂŤve toskĂŤ a gegĂŤ. ShqiptarĂŤt janĂŤ njĂŤ dhe gjuha e tyre letrare ĂŤshtĂŤ dhe do tĂŤ jetĂŤ njĂŤ!

MÍ 17 shkurt 2008, me shpalljen e pavarÍsisÍ, shumÍ shqiptarÍ nÍ trojet shqiptare dhe jashtÍ nÍ botÍ, kanÍ festuar kÍtÍ fitore tÍ madhe, siç thonÍ ata/ ato, por ka edhe tÍ atillÍ/a qÍ nuk kanÍ qenÍ aq entuziastÍ e tÍ mos themi se ishin krejt tÍ pakÍnaqur me kÍtÍ "pavarÍsi", duke thÍnÍ se edhe ky ishte njÍ mashtrim tjetÍr i radhÍs sÍ pafund.

Po ti, me cilin tabor ishe ato ditĂŤ tĂŤ shpalljes sĂŤ kĂŤsaj pavarĂŤsie? Shkurt: a je i kĂŤnaqur me kĂŤtĂŤ lloj pavarĂŤsie?

A.D.- UnĂŤ isha me tĂŤ gjitha taboret.

Isha edhe me hapin e parÍ tÍ madh tÍ domosdoshÍm tÍ nisjes sÍ procesit tÍ pavarÍsisÍ e do tÍ jem edhe me hapin e fundit tÍ pÍrmbylljes sÍ pavarÍsisÍ! ÇfarÍ tÍ bÍjmÍ tani e tutje ne shqiptarÍ qÍ tÍ ecim pÍrpara nÍ procesin e ribashkimit kombÍtar dhe tÍ bashkimit, ose tÍ integrimit me EvropÍn, ide kjo qÍ po trumbetohet aq fort nga politikanÍt e sotÍm?!

A mundemi ne tÍ integrohemi nÍ EvropÍ pa u integruar fillimisht si komb i lashtÍ dhe i ri – ashtu siç jemi ne shqiptarÍt?

A.D.- Evropa e ka shpejtÍsinÍ e vet dhe ne nuk po na pret, as nuk po na vetÍ. Prandaj – nÍ ecje e sipÍr- duhet t' i plotÍsojmÍ tÍ gjitha çfarÍ po na mungojnÍ. Ata qÍ e duan seriozisht dhe pa hile popullin e vet duhet me zell e me kÍmbÍngulje tÍ punojnÍ pa u ndalur nÍ zgjerimin e thellimin e dijes sÍ vet. TÍ ngrenÍ sa mÍ lart e sa mÍ shpejt vetÍdijen e tyre kombÍtare e njerÍzore. TÍ pÍrsosin me fanatizÍm organizimin nÍ tÍ gjitha fushat. TÍ besojnÍ nÍ zot pa dallavere dhe – nÍ rend tÍ parÍ - tÍ mbÍshteten nÍ forcat e veta!

VetĂŤm si tĂŤ kĂŤtillĂŤ do tĂŤ na dojĂŤ e do tĂŤ na pĂŤrkrahĂŤ evropa e bota e jo si dofarĂŤ lypsarĂŤsh e sahanlĂŤpirĂŤsish!

HOUSE OF COMMONS DEBATES Petitions Monday, March 2, 2009 OE 4FTTJPO t UI 1BSMJBNFOU 7PMVNF t /VNCFS

5BCBK 'BNJMZ .S #PSZT 8S[FTOFXTLZK &UPCJDPLF $FOUSF -JC .S 4QFBLFS QVSTVBOU UP 4UBOEJOH 0SEFS * IBWF UIF IPOPVS UP QSFTFOU B QFUJUJPO TJHOFE CZ PWFS DPOTUJUVFOUT XIP BSF QSPGPVOEMZ DPODFSOFE CZ UIF EFDJTJPO PG UIF HPWFSONFOU UP EFQPSU UIF 5BCBK GBNJMZ UP "MCBOJB 5IJT GBNJMZ nFE UP $BOBEB BGUFS BO BTTBTTJOBUJPO BUUFNQU PO UIF MJGF PG .S "SKBO 5BCBK JO XIJDI UXP PUIFS QFPQMF XFSF NBDIJOF HVOOFE UP EFBUI 8JUI UIF BTTBTTJOT TUJMM BU MBSHF JO "MCBOJB UIF EFQPSUBUJPO PG .S "SKBO IJT XJGF "OJMEB BOE UISFF DIJMESFO CBDL UP UIBU DPVOUSZ XPVME DMFBSMZ QVU UIF MJWFT PG IJT GBNJMZ JO KFPQBSEZ 'PS UIJT SFBTPO UIF QFUJUJPOFST VSHF UIF .JOJTUFS PG $JUJ[FOTIJQ *NNJHSBUJPO BOE .VMUJDVMUVSBMJTN UP SFWFSTF IJT EFDJTJPO UP EFQPSU UIF 5BCBK GBNJMZ

vÍllimi 4 • numri 1 • janar-shkurt 2009

7