ΜΕΙΩΣΗ ΤΗΣ ΔΟΣΗΣ ΣΕ ΟΡΓΑΝΑ ΥΨΥΛΟΥ ΡΙΣΚΟΥ ΣΕ ΚΑΡΚΙΝΟ ΤΟΥ ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑΣ ΠΡΩΤΟΝΙΟΝ ΣΕ ΣΥΓKΡΙΣH ME ΤΗ ΑΚΤΙΝΟΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΠΕΔΙΩΝ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ ΔΙΑΜΟΡΦΩΜΕΝΗΣ ΕΝΤΑΣΗΣ IMRT. ΦΕΧΜΗ ΟΥΖΟΥΝ Εισαγωγή Ο καρκίνος του πνεύμονα είναι το δεύτερο σε συχνότητα νεόπλασμα και στα δύο φύλα (μετά τον καρκίνο του μαστού στις γυναίκες και τον καρκίνο του προστάτη στους άνδρες) και ευθύνεται για τους περισσότερους θανάτους από καρκίνο παγκοσμίως.. Υπάρχουν δύο βασικοί ιστολογικοί τύποι καρκίνου του πνεύμονα: - Ο μικροκυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα αντιπροσωπεύει μόνο το 10-15% των περιστατικών αλλά είναι πολύ επιθετικός, αναπτύσσεται γρήγορα και εξαπλώνεται εξίσου γρήγορα, σε άλλα όργανα. - Ο Μη-μικρο κυτταρικός καρκίνος του πνεύμονα αντιπροσωπεύει περίπου το 85-90% των περιστατικών. Καρκίνος του πνεύμονα – ακτινοθεραπεία Η Χειρουργική επέμβαση είναι η θεραπεία εκλογής για τον πρώιμο καρκίνο πνεύμονα στάδιο Ι και και ΙΙ , μη μικροκυτταρικού τύπου. Στο στάδιο ΙΙΙ που διακρίνεται σε σε ΙΙΙα και ΙΙΙβ εφαρμόζεται ακτινοθεραπεία σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία η χωρίς . Ο στόχος της ακτινοθεραπείας είναι η οριστική εξάλειψη της ασθένειας, ταυτόχρονα προφυλάσσοντας τους υγιείς ιστούς με την ελαχιστοποίηση της δόσης σε αυτούς . Διάφορες τεχνικές χρησιμοποιούνται για την ελαχιστοποίηση της δόσης στους υγιούς ιστούς όπως η τρισδιάστατη σύμμορφη ακτινοθεραπεία 3D CRT και η ακτινοθεραπεία με χρήση πεδίων ακτινοβολίας διαμορφωμένης έντασης IMRT. Ο σκοπός τον θεραπειών αυτόν είναι να δώσουν υψηλότερες δόσης στον όγκο στόχο σε μια προσπάθεια να βελτιωθεί ο τοπικός έλεγχος της νόσου ενώ προφυλάσσονται σημαντικά όργανα όπως η καρδιά ο σπονδυλική στήλη ο οισοφάγος . Παρά της προόδους που έχουν επιτευχθεί η ακτινοθεραπεία με φωτόνια εξακολουθεί να παρουσιάζει υψηλή τοξικότητα ειδικά σε μεγάλες δόσης γεγονός που περιορίζει την αποτελεσματικότητα της θεραπείας . Θεραπεία με πρωτόνια – πλεονεκτήματα Στην ακτινοθεραπεία εκτός από δέσμες φωτονίων χρησιμοποιούνται και δέσμες βαρύτερων σωμάτιον κυρίως πρωτόνια. Το πλεονέκτημα τον πρωτονίων είναι ότι εναποθέτουν το μέγιστο της δόσης τους στο τέλος της τροχιάς σχηματίζοντας την καμπύλη Bragg σε αντίθεση με της δέσμες φωτονίων όπου το μέγιστο της δόσης παρουσιάζεται στην αρχή. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι υγιείς ιστοί που βρίσκονται πριν και μετά τον όγκο στόχο να δέχονται λιγότερη δόση. Ενα άλλο πλεονέκτημα τον πρωτονίων είναι ότι η διαδρομή τον πρωτονίων μέσα στην ύλη είναι σχεδόν ευθεία (σχήμα 1). Εξαιτίας τον χαρακτηριστικών αυτόν η χρήση τον πρωτονίων στην ακτινοθεραπεία συνεχώς αυξάνεται παρόλο το υψηλό κόστος. Οι τεχνικές θεραπείας με με πεδία διαμορφωμένης έντασης εφαρμόζονται και στις δέσμες πρωτονίων IMPT.
1
Σύγκριση μεταξύ IMPT και IMRT
Σχήμα 2. Σύγκριση μεταξύ IMPT και IMRT κατανομή δόσης τα ιστογράμματα δόσης όγκου (DVH) παρουσιάζονται για IMRT (γραμμές με τετράγωνα) και IMPT (γραμμές με τρίγωνα) Παρατηρώντας το ιστόγραμμα δόσης όγκου βλέπουμε ότι η θεραπεία με πρωτόνια δίνει χαμηλότερες δόσης στα όργανα ρίσκου σε σχέσει με τη θεραπεία με IMRT(σχήμα 2) . Επειδή όμως η πρόκληση βλάβης δεν εξαρτάτε μόνο από τη δόση άλλα και από το επί της εκατό όγκο V του οργάνου που δέχεται τη δόση παρατηρούμε ότι στης δόσης από 30Gy μέχρι 60Gy: Ο οισοφάγος (esophagus) δέχεται στο 60% δόση 30 Gy στην IMRT θεραπεία ενώ στη θεραπεία με IMPT δέχεται λιγότερο από 60% ,στα 60Gy με τη ΙΜRΤ θεραπεία δέχεται κοντά στο 50% ενώ αντίστοιχα στην IMPT δέχεται κάτω του 40%. 2
Η καρδιά δέχεται άνω του 20% δόση 30 στην IMRT ενώ στην IMPT είναι κάτω τού 10% . H σπονδυλική στήλη δέχεται περίπου το 40% δόση 40Gy στην IMRT έναντι μόλις του 10% στην IMPT. Συμπέρασμα Η θεραπεία με πρωτόνια IMPT μειώνει σημαντικά τη δόση σε υγιείς ιστούς επιτρέποντας έτσι τη χορήγηση μεγαλύτερων δόσεων με αποτέλεσμα το καλύτερο έλεγχο της νόσου. Βιβλιογραφία 1. B. Jeremic (ed.), Advances in Radiation Oncology in Lung Cancer, Medical Radiology. Radiation Oncology, Springer-Verlag Berlin Heidelberg 2011 2. Int. J. Radiation Oncology Biol. Phys., Vol. 77, No. 2, pp. 357–366, 2010
3