ESKOLAKO AGENDA 21 MUSKIZ BHI / CPES SOMORROSTRO / SAN JUAN IKASTETXEA
2008-2009 Ikasturtean... Aurkibidea/ร ndice 2. Eskolako Agenda 21 Agenda 21 escolar 3. Herria aztertzen Analizando el municipio 4. Ingurumenagatik mugitzen dira Se mueven por el medio ambiente 5. Ingurumenaren aldeko ekintza gehiago Mรกs actividades a favor del medio ambiente
GAIA/TEMA:
URA / AGUA
6. Eskolako foroa Foro escolar 7. Inkesta Encuesta 8. Noticias Albisteak
Muskizko Udala Ingurumen Saila
Ayto. de Muskiz Dpto. de Medio Ambiente
URA AGUA Zer da eskolako agenda 21? Eskolako Agenda 21 hezkuntza komunitateak hartutako konpromezua da, ikastetxeko eta bere inguruko ingurumenaren kalitatearen eta eraginkortasunaren alde lan egiteko. Progama eskolan lantzeaz aparte, udalerriari begira ere lantzen da, eskolaren eta herriaren arteko erlazioa indartu eta aberasteko, Eskolako Agenda 21 eta Tokiko Agenda 21 bat eginez.
EZINBESTEKO HIRU ARDATZAK:
1. Kurrikulumaren berrikuntza
2. Hezkuntza-komunitatearen partaidetza
eta ingurunearen 3. Ikastetxe kudeaketa iraunkorra
2008-2009 ikasturteko PARTAIDEAK
SOMORROSTRO
SAN JUAN BAUTISTA
Zein da
IES MUSKIZ
gaia?
Proiektua orain hiru urte jarri zen martxan eta ikasturtero gai konkretu bati ematen zaio lehentasuna. Lehenengo bi ikasturteak jorratu zen gaia hondakinak izan zen eta 2008-2009 ikasturte honetan uraren gaia landu dute. Ura bere osotasunean ikasi dute euri bezala jausten denetik ibaietara iritsi arte, helburua urak daukan balioa ematen eta urarekiko jarrera arduratsua izaten ikastea izanik.
2
HERRIA AZTERTZEN ANALIZANDO EL MUNICIPIO
Itinerarios por el municipio La agenda 21 Escolar no se queda unicamente en los centros escolares es muy importante conocer el entorno. ¿Qué ocurre con el agua en el pueblo?.
Con el fin de mejorar la gestión del agua en el municipio, los diferentes centros que participan en el proyecto de Agenda 21 Escolar, realizan unos itinerarios para conocer “in situ” todos los aspectos relacionados con el agua (Consumo de Agua en las fuentes, Calidad de agua de rio, encuestas para conocer el grado de concienciación de los ciudadanos...). Participan en estos itinerarios alumnos/as de educación infantil, primaria y secundaria adaptandose el contenido a cada ciclo formativo.
Diagnóstico del pueblo Después de realizar los itinerarios los centros sacarón sus propias conclusiones haciendo el diagnostico previo, por ejemplo. Estos son algunos de los resultados:
HERRIKO ITURRIAK ZKIA
EDATEKO URA
IRADOKIZUNAK
TXORROTA JARRAIA
IREKITZEKO BOTOIA
GIBA IKURRINA ENPARANTZA KRUZEROKO PARKEA GELTOKIKO PARKEKOA
BAI BAI BAI BAI
Sumideroa konpondu Desagüe txikia (salpica)
12 seg -------13 seg 20 seg
MEATZARI PLAZAKOA
BAI
DONIBANEKO PLAZAKOA ELIZAKO ITURRIA 1 ELIZAKO ITURRIA 2 ERROTA ZAHAR ERROTA ZAHAR (Goikoa) LA GLORIETA (etxeen ondean) LA GLORIERTA (ikastolaren aurrean) FUENTE VIEJA AUTONOMIA MILAGROS
BAI BAI BAI BAI BAI BAI
12 seg-3 l 3 seg-0,25 l
BOTOIA ROSKADUNA BOTOIA BOTOIA SAKATZEN DUZUNEAN BAKARRIK BOTOIA BOTOIA BOTOIA EZER EZ. Ura ez da gelditzen BOTOIA BOTOIA
12seg-3 l
BOTOIA
----------13,7 seg
ROSKADUNA BOTOIA JARRAIAN
BAI BAI BAI BAI
-----Zaborra du ihes tutuan
Ura badoa ez dago estoldarik. Urak gainezka egiten du Ez dago estoldarik, urak gaineza egiten du
Ura etengabe ateratzen da
13 seg- 3 l 7,67 seg 6.62 seg
3
INGURUMENAGATIK MUGITZEN DIRA SE MUEVEN POR EL MEDIO AMBIENTE
Día del árbol Los días 11 y 12 de marzo se celebró en Muskiz el día mundial del árbol en colaboración con la Agencia Vasca del Agua de Gobierno Vasco. Se procedió a la plantación de árboles autóctonos de ribera en la márgen izquierda del Barbadún en la que participarón en torno a 120 escolares de primaria y secundaria —I.E.S Muskiz, San Juan Ikastetxea, P. Cantarrana y la Ikastola—. Esta plantación iba acompañada de una jornada técnica realizada por un técnico de ingeniería de montes, mediante la cual el alumnado pudo ampliar sus conocimientos tanto del estado actual de la vegetación de ribera, como de los recursos hídricos de nuestro entorno, así como de la importancia que tiene la eliminación de especies invasoras (Cortaderia selloana, Robinia pseudoacacia…). Gracias a la implantación de este tipo de actuaciones se favorece la sensibilización de los más pequeños/as, siendo los mismos el canal de información más importante para concienciar a los adultos.
Muskiz BHI • San Juan ikastetxea • P. Cantarrana • Muskizko Ikastola
KSan U LTJuan U Rikastetxean ASTEA Apirilaren 27tik 30era Kultur astean hainbat ekintza garatu ditugu, hauetariko bat material birziklatuen tailerra izan da. Horretarako, aurreko asteetan txoko berdearen alboan material erabilia bildu genuen. Tailerren egunean material erabiliarekin hainbat gauza egin genituen eta eskolako agenda 21ek ere bere lekua eduki zuen horma-irudi handi bat margotu baikenuen, bertan, gure maskota agertzen zelarik, uraren erabilpena eta ur ezaren arazoa adierazten zuena. Basamortua urez betetzen zuten tantek gure konpromisoen isladapena ziren. Asteko azken eguna elkartasunerako azoka egin genuen: etxetik ekarritako objektuak eta jostailuak (egoera onean) prezio “sinbolikoan” erosi eta saldu, etekinak behar-izana dagoen lekuan laguntzeko Egun horretan ere amaiera eman genion asteari txokolatada gozo batekin, ea21etik animatu genituen danak edalontzia etxetik ekartzera, horrela plastikozkoak (de usar y tirar) ez genituzke erabiliko. Askok ekarri zituzten eta sorpresa bat eduki zuten: gure maskotaren pegatina
4
INGURUMENAREN ALDEKO EKINTZA GEHIAGO MÁS ACTIVIDADES A FAVOR DEL MEDIO AMBIENTE
IES Muskiz BHI-k antolatutako ekintzak PROGRAMA AZTERKOSTA EGUN BERDEA Hainbat Ekintza antolatu ziren: Lehenengo eta bigarren mailakoek urari buruzko bideo bat ikusi zuten eta ondoren panelak egin zituzten institutuko hormetan jartzeko, beste ikasleak sensibilizarazteko asmoz. Kartulinazko tantak prestatu zituzten egun berdean sarreran banatzeko. Tanta bakoitzean izena idatzi behar zen eta egun osoan eskegita eraman egunaren amaieran tanta erraldoi bat denon artean osatzeko. 3. eta 4. mailakoek urari buruzko tailerrak egin zituzten Ortzadarreko monitoreekin Naturkultura azokaren programaren barruan.
DIAGNOSTIKOA INSTITUTUAN Inkestak egin genizkien eskola komunitateko partaide guztiei jakiteko zeintzuk ziren haien ohiturak urarekin, zelan erabiltzen zuten, ea jabetzen ziren uraren arazoaz... Horretaz gain, neurtu genuen zenbat litro gastatzen genuen dutxa edo txorrota sakatzen genuen bakoitzean eta kontsumoa murrizteko brida eta kartel batzuk kokatu genituen.
Participaron en el concurso de fotos y cuentos del programa Azterkosta y un alumno de segundo curso obtuvo un premio por su cuento.
ITSAS EKOSISTEMAREN ETA ERREKAREN AZTERKETA GOROZIKAN Urriaren 23 eta 24an Gorozikan egon ginen. Itsas ekosistema ezagutzeko helburuarekin, San Juan de Gaztelugatxeko babestutako biotopoa eta Bermeoko itsaslabarrak, hondartzak, portua eta museoa ikusi genituen eta horretaz gain, Gorozikatik pasatzen den errekaren ura aztertu genuen.
CONOCIENDO LAS MARISMAS DE URDAIBAI Los alumnos/as del primer y segundo curso realizaron un itinerario por las marismas de Urdaibai con un guía para conocer a fondo el ecosistema; características, vegetación, fauna… Después expusieron en el centro las fotos para que también lo pudiesen conocer el resto de los alumnos/as.
ZUHAITZAREN EGUNA HERRIAN. Herrian ospatu zen
Zuhaitzaren eguna eta Kalorkos izeneko errekaren birlandaketa. Ekintza hauetan institutuko ikasle, familia eta irakasle batzuek parte hartu zuten.
5
ESKOLAKO FOROA FORO ESCOLAR HELBURUA •
Eskolako Agenda 21eko proiektuan dauden ikastetxe guztien ikasleak ezagutzea eta esperientziak elkartrukatzea. Ikasturte amaieran Udaletxean ospatzen den Udal foroan ikasleen ordezkeriek helarazi behar dituzten konpromezu eta proposamenak erabakitzea.
•
DINAMIKA
Apirilaren 28an Meatzari plazako Gaztelekuan
Sarreran koloretako txartelak banatu zaizkie eta 6 taldetan antolatu dira. Denak nahastuta zeudela, haien burua aurkeztu behar izan dute eta ikasturtean zehar urari lotuta eginiko aktibitate guztiak elkartrukatu dituzte. Ondoren, taldeka Konpromezu eta proposamenak landu eta bateratzelan baten ondorioz udal foroan aurkeztuko dituzten herria hobetzeko 7 proposamen eta bakoitzak hartutako hainbat konpromezu aukeratu dituzte.
30 ikaslek eta 6 irakaslek parte hartu dute: • Somorrostro irakasgunetik 12 ikasle eta irakasle bat • Muskiz BHI-tik 10 ikasle eta 2 irakasle • San Juan ikastetxetik 8 ikasle eta 2 irakasle Ondo bukatzeko, parte-hartzaileak hamaiketako goxo bat dastatu zuten.
ESKAERAK •
Edateko ez den ura kaleak eta ibilgailuak gabitzeko erabili. Usar agua no potable, no clorada para la limpieza de las calles y auto-lavado de los coches.
•
Iturri guztietan “reductores de flujo” izenekoak ipini, iturrien funtzionamendua kontrolatu eta iturrietan pultsadoreen denbora-tartea gutxitu —La Casería dagoen iturrian bezala. Poner eco-reductores de flujo, controlar funcionamiento de las fuentes y disminuir el tiempo de los pulsadores de las fuentes. Ejemplo, la fuente de la Casería.
•
Errekara edo bere inguruetan zaborra botatzen dutenei multa jarri. Multar al que tire basura en el río o en sus alrededores.
•
Barbadun eta Castaños ibaietatako bazterrak garbitu. Ibaiaren garbiketa egin. Padurarena ere bai. Herriko ibaietan kartelak jarri ibaietako ezaugarriekin eta aholkuekin ibaiak zaintzeko. Limpiar las orillas del Barbadun y Castaños. Organizar campañas de limpieza
• • • • •
tanto del río como de la marisma. Colocar carteles en los ríos del pueblo con información acerca de sus características y dando consejos para cuidarlos. Etxetresna ekologikoak erosteko laguntzak eman. Dar ayudas para comprar electrodomésticos ecológicos. Kiroldegietako dutxetan sentsoreak kendu. Quitar sensores de las duchas del polideportivo. Estoldak hilean behin gutxienez garbitu. Limpiar las alcantarillas una vez al mes. Herrian uraren astea edo aste berdea ospatu. Celebrar la semana del agua o la semana verde Euri-ura jasotzeko gordailuak jarri eta ura kaleak garbitzeko erabili. Recoger el agua de lluvia en unos depósitos y utilizarlos para limpiar las calles.
KONPROMEZUAK CENTRO FORMACIÓN SOMORROSTRO
I.E.S MUSKIZ B.H.I.
1. Zentroan 1. Kontsumoa murrizteko konpromezua: a) Komunontzia zakarrontzi gisa ez erabili. a) Txorrotak eta zisternak aztertu ur jariorik egon b) Gorputz Hezkuntzako eskolan azkarrago duez dadin. txatu. b) Eguneroko ohiturak aldatu: c) Txorrotak hondatuz gero, jakinarazi. — Hortzak garbitzean txorrotak itxi. — Bainatu beharrean dutxatu. 2.Etxean c) Txorrotetan bridak jarri ur kantitate gutxiago a) Zisternaren botoi bikoitza erabili. botatzeko. b) Dutxako ura berotzen den bitartean, ateratzen d) Dutxetan behar adina ur erabili, ez gehiegirik. den ur hotza balde batean bildu eta beste zerbaitetarako erabili. 2. Kutsadura murrizteko Konpromezua: c) Bainuaren ordez, dutxa hartu. a) Komunera zaborrarik ez bota. d) Bazkarian ur botilak erabili, txorrotako ura edan b) Naturari kalte eragiten ez dioten produktuei beharrean. buruzko informazioa bilatu eta gero familiei e) Txorrotak konpondu. eta garbitzaileei luzatu lortutako informazioa f) Sukaldeko harraska betetzeko. (adibidez ekobola). g) Paperontziak komunean. h) Ur asko behar ez duten landareak erosi 3. Sensibilizatzeko konpromezua: a) Institutuan uraren garrantziari buruzko kanpainak egin horma-irudiak eta power pointen bidez.
6
SAN JUAN IKASTETXEA 1. Ura alferrik ez dugu gastatuko (ura aurreztuko dugu). a) Garbiketan: hortzak eta eskuak garbitzean txorrota itxita eta dutxan xaboitzean ere bai. b) Eskolan txorrota berriak jartzean ura aurrezten dutenak jarrito ditugu eta dauden txorrotetan ahal bada “ekonomizadoreak” jarri. c) Pulsadorea dauzkaten txorrotak arduraz erabiliko ditugu alferrik ez sakatzen eta pultsada bakoitza ondo aprobetxatzen. d) Eskolako ikaslei eta beraien familien urarekiko praktika onei buruzko informazioa emango diegu. 2. Ez dugu botako ezer komunetik 3. Ez dugu etxean olioa botako harraskatik edo komunetik. Olioa birziklatuko dugu. 4. Ez dugu lurrera (patioan) ezer botako.
INKESTA ENCUESTA
ZER USTE DUTE IKASLEEK? ¿QUÉ OPINAN LOS ALUMNOS? SAN JUAN
Jessica, Andoni eta Asela (5 eta 6. maila)
Zein da betetzen duzuen papera ingurumen batzordean? • Ikastetxe osoa errebisatzen dugu, hau da, bainugeletan ea iturriak ondo itxita dauden eta holako gauzak behatzen ditugu. Klaseko papera eta kartoia birziklatzera eramaten dugu... • Gainera besteok kontzientziatzen saitzen gara, panelak eginez eta ikastetxetik jarriz.... • Beste ikastetxeekin eta udaletxean dauzkagun batzarretara joateko arduradunak gara, bertan gure ingurua, herria, hobeto zaintzeko gauzak pentsatzen ditugu eta gero udaletxekoei esaten diegu haiek egin dezaten.
SOMORROSTRO
Andrea, Ane, Miriam
¿Crees que el proyecto de Agenda 21 es importante? ¿por qué? Hemos trabajado mucho sobre todo centrandonos en el ahorro de agua y creemos que es necesario. Por ello estamos dispuestas a seguir con el proyecto el año proximo para poco a poco ir siendo más sostenibles. Sin embargo, nos preocupa la gente que en un principio parece involucrarse pero que a la hora de la verdad se nota la falta de implicación y no se llega a conseguir todo lo que quisiesemos.
MUSKIZ BHI
Natalia, Maitane
Ingurumen batzordekideak izanda zein da zuen funtzioa? Gure funtzioa da, batez ere jendea konzentziatzea ingurumenarekin. Herriko egoera aztertzea eta batez ere eskolako egoera. Erakustea nola guztion ardura dela natura zaintzea eta nola jendea jakin behar duen gure planeta ez dela bakarrik gurea baizik eta denona orain bizi garenona eta etorkizunean biziko direnena. Jarduera ezberdinekin, irtereekin... eta halako gauzekin ikasleak motibatu nahi genituen ardura hori hartu dezaten.
Zer Ikasi duzue Agenda 21eko ikasturte honetan? Pozik gaude lortu dugunarekin eta jarraitu behar dugula uste dugu. Izugarria da ikustea nola jendea inplikatzen da. Nahiz eta topikoa bat dirudi, talde-lana egitean hobeto heldu gara jendearengana eta errazago izan da egin dugun lan guztia. Naturarekin zerikusia duten gauza asko ikasi ditugu eta ez bakarrik guk orokorrean ekintzetan parte hartu duten guztiok. Oso esperientzia onuragarria izan da. Asko ikasi dugu eta gainera emaitzak ikusten ditugu egunero herrian, jendea poliki poliki bere ohiturak ari da aldatzen, eta hori ere gurekin ikasi dute. Ikastea erraza da, baina praktikan jartzea ez hainbeste eta hori lortu dugu guk.
7
INFORMAZIOA GEHIAGO: MÁS INFORMACIÓN:
Ayuntamiento de Muskiz medioambiente@muskiz.com
CONTACTO: HARREMANA:
Teléfono: 94.670.60.00 Ext. 114 www.muskiz.org
Muskizko Udala Ingurumen Saila
Ayto. de Muskiz Dpto. de Medio Ambiente