Koha 771 by fgjokaj

KOHA Javore Podgoricë e enjte, 6 korrik 2017 Viti XVl Numër 771 Çmimi 0,50

Mozaik i bukur kulturash të ndryshme ISSN 1800-5696

Kundërshton legalizimin e martesave gay

Stina e dasmave

PËRMBAJTJE

Mali i Zi dhe Maqedonia nuk kanë çështje të hapura

Kryeministri Rama dhe at Gjergj Fishta

Partitë e qendrës së majtë me dallime thelbësore

Kur nuk njihet vetja

KOHA Javore Themelues: Kuvendi i Malit të Zi Gazetë javore për aktualitete, shkencë dhe kulturë, Numri i parë doli më 21 shkurt 2002. Botues: Këshilli

Kombëtar i Shqiptarëve Redaktor Përgjegjës: Ali Salaj Gazeta redaktohet nga kolegjiumi:

Fahrudin Gjokaj (Redaktor Teknik & Sistem Inxhinjer) Ismet Kallaba (aktualitete, sport), Toni Ujkaj (kulturë) Vijoleta Berishaj (sekretare teknike) Adresa: Bulevar revolucije 15, Podgoricë Telefon & fax: 020/240-659 E-mail: kohajavore@t-com.me, www.kohajavore.org

Javore KOHA

E ENJTE, 6 KORRIK 2017

PËRMBAJTJE

Ulqini, i bukuri i zanave

Ninulla me motive dhe porosi universale

Hulumtim në teknikat bashkëkohore të mozaikut

Stina e dasmave

KOHA Javore KOHA Javore

Podgoricë e enjte, 22 dhjetor 2016 Viti XV Numër 745 Çmimi 0,50

Podgoricë e enjte, 8 dhjetor 2016 Viti XV Numër 743 Çmimi 0,50

Podgoricë e enjte, 29 dhjetor 2016 Viti XV Numër 746 Çmimi 0,50

Podgoricë e enjte, 15 dhjetor 2016 Viti XV Numër 744 Çmimi 0,50

Pa ndonjë

KOHA Javore NDRYSHIM

Teatri - një dëshirë e munguar e ulqinakëve Qençe

pozitiv

Podgoricë e enjte, 6 korrik 2017 Viti XVl Numër 771 Çmimi 0,50

APATIA politike

Shqiptarët në Mal të Zi gjatë vitit 2016

SHQIPTARËT E 1001 HALLEVE

Komedia e mjerimit

mjerimit Komedia e

Në udhëkryq

1 NSSI

6965-008

ëve ulqinaka re mungu ë e dëshir nhjëet trit-o Teaje Në udhëkryq

Shkodra, qyteti më joshës për krajanët krajanët joshës për qyteti më Shkodra,

Mozaik i bukur kulturash të ndryshme a

ISSN 1800-5696

m uk n e ç Qen 1001 HALL EVE

6965-0081 NSSI

SHQIPTAR ËT E

Qëndrimi anticivilizues i një politikani

ISSN 1800-5696

1 NSSI

6965-008

e luftës viktimat që nderoi Manifestim

nuk jetohet ma

ISSN 1800-5696

Manifestim që nderoi viktimat e luftës

Kundërshton legalizimin e martesave gay

Stina e dasmave

martesave gay legalizimin e Kundërshton

dasmave Stina e

ndryshme kulturash të A Mozaik i bukur re H vo a O J K Podgoricë e enjte,

8 dhjetor 2016

Viti XV Numër

Lufta e Ftohtë duhet shmangur

Kadare meriton Nobelin!

ARKIVI: www.kohajavore.org

Qëndresa dhe flijimi për flamurin tonë kombëtar

743 Çmimi 0,50

avoreHA KJO Podgoricë e enjte,

15 dhjetor 2016

Viti XV Numër

744 Çmimi 0,50

E ENJTE, 6 KORRIK 2017

Javore KOHA

NGJARJE JAVORE

Ministri i Punëve të Jashtme të Kosovës, Enver Hoxhaj, u takua me kryetarin e Komunës së Ulqinit, Nazif Cungu, dhe nënkryetarin e Kuvendit të Malit të Zi, Genci Nimanbegu

Hoxhaj përgëzon për komunën e Tuzit Ulqin - Ministri i Punëve të Jashtme të Republikës së Kosovës, Enver Hoxhaj, është takuar të shtunën me kryetarin e Komunës së Ulqinit, Nazif Cungu, dhe nënkryetarin e Kuvendit të Malit të Zi, Genci Nimanbegu. Në deklaratën për shtyp të Ministrisë së Punëve të Jashtme të Kosovës theksohet se Hoxhaj ka përgëzuar kryetarin Cungu dhe de-

Javore KOHA

E ENJTE, 6 KORRIK 2017

putetin Nimanbegu për kontributin në themelimin e Komunës së Tuzit, në të cilën jetojnë shumë banorë shqiptarë. “Formimi i Komunës shqiptare të Tuzit është një lajm i mirë për të gjithë shqiptarët në rajon, duke ditur se tashmë bashkëkombasit tanë që jetojnë në Tuz do të mund t’i zgjedhin institucionet lokale dhe përfaqësuesit e tyre që do të punojnë

me qëllimin e vetëm të përmirësimit të jetës së qytetarëve”, ka thënë ai. Në këtë takim, Hoxhaj dhe Cungu kanë biseduar edhe për projekte konkrete që kanë të bëjnë me bashkëpunimin ndërmjet Komunës së Ulqinit dhe komunave në Kosovë, ku Hoxhaj ka shprehur edhe mbështetjen e Ministrisë së Punëve të Jashtme. (Kohapress)

NGJARJE JAVORE

Kryetari i Kuvendit të Republikës së Maqedonisë, Talat Xhaferi, në vizitë zyrtare në Mal të Zi

Mali i Zi dhe Maqedonia nuk kanë çështje të hapura Podgoricë / Ulqin – Me ftesë të homologut të tij malazez, Ivan Brajoviq, të hënën dhe të martën qëndroi në vizitë zyrtare në Mal të Zi kryetari i Kuvendit të Republikës së Maqedonisë, Talat Xhaferi, në krye te delegacionit parlamentar të përbërë nga deputetët Xhevat Ademi dhe Maksim Dimitrievski. Në deklaratën për shtyp të Kuvendit të Maqedonisë thuhet se gjatë bisedimeve me kryetarin e Kuvendit të Malit të Zi, Ivan Brajoviq, Xhaferi shprehu nderin dhe kënaqësinë që vizita e parë zyrtare pas zgjedhjes së shumicës së re parlamentare është në një vend në rajon, vend me të cilin Maqedonia nuk ka çështje të hapura, me të cilin e lidhin miqësia dhe lidhjet tradicionalisht të mira politike, ekonomike dhe kulturore dhe vend me të cilin i ndajmë prioritetet e njëjta të politikës së jashtme. Ai ua uroi kolegut të vet dhe qytetarëve të Malit të Zi anëtarësimin e plotëfuqishëm në NATO dhe thek-

soi se realizimi i këtij qëllimi strategjik për shtetin, do të kontribuojë për një siguri dhe stabilitet më të madh, në rajon dhe më gjerë. Xhaferi shprehu besimin se me aderimin e Malit të Zi në NATO, Republika e Maqedonisë fitoi edhe një përkrahës të madh të aspiratave të saj për integrim në bashkësinë Euro-Atlantike të sigurisë dhe nënvizoi se anëtarësimi gjithashtu tregoi se dyert e Organizatës mbesin të hapura dhe se është fort i bindur se së shpejti edhe Maqedonia do ta arrijë anëtarësimin e plotëfuqishëm në NATO. Të dy bashkëbiseduesit këmbyen mendime rreth gjendjes politike aktuale në të dy vendet dhe u pajtuan se ekziston hapësirë e madhe për zgjerimin dhe intensifikimin e bashkëpunimit ekonomik, si në nivel të Qeverisë, ashtu edhe në nivel të odave ekonomike. Kryetari i Kuvendit të Malit të Zi, Ivan Brajoviq, ka shprehur gatishmërinë për transferimin e përvojës së Malit

të Zi te pala maqedonase në lidhje me aderimin në NATO. Dy palët kanë përshëndetur edhe bashkëpunimin në kuadër të Kartës së Adriatikut, me të cilën momentalisht kryeson Republika e Maqedonisë. Delegacioni i Kuvendit të Republikës së Maqedonisë u takua edhe me anëtarët e Grupit të porsazgjedhur të miqësisë në Kuvendin e Malit të Zi, me të cilin kryeson nënkryetari i Kuvendit të Malit të Zi, Genci Nimanbegu. Gjatë vizitës së tij në Mal të Zi, kryetari i Kuvendit të Maqedonisë Talat Xhaferi është pritur edhe nga Presidenti i Malit të Zi, Filip Vujanoviq, nënkryetari i Qeverisë së Malit të Zi për Sistem Politik dhe ministër i Drejtësisë, Zoran Pazhin, ministri për të Drejtat e Njeriut dhe Pakicave, Mehmed Zenka, si dhe ka zhvilluar një vizitë në Komunën e Ulqinit, ku është pritur nga kryetari i saj Nazif Cungu me bashkëpunëtorë. (Kohapress)

E ENJTE, 6 KORRIK 2017

Javore KOHA

VËSHTRIM & OPINION

Sensacioni i Merkelit

Kundërshton legalizimin e martesave gay

Xhoana M. Perkaj

“ 6

Merkel deklaroi se “ka votuar kundër pasi që mendon se martesa li qëndrimi i saj personal, por se shpreson që aprovimi i ligjit në parla

Realisht, shek. XXI ka sjellur limite në të shprehurit e opinionit personal. Çdoherë pritet që të deklarosh atë që pritet, që paraqet “korrektësi politike”. Që të mos hidhërohet kush. Mendimi personal është më pak i rëndësishëm, gjegjësisht i parëndësishëm. Është me rëndësi ti pëlqehesh nga opinioni, veçanërisht nëse je politikan profesionist dhe jeton nga deklaratat e zbrazëta

Javore KOHA

E ENJTE, 6 KORRIK 2017

Kancelarja e Gjermanisë, Angela Merkel, nxiti javen që shkoi një senzacion lidhur me referendumin për legalizimin e martesave të çifteve gay. Ajo deklaroi se “ka votuar kundër pasi që mendon se martesa lidhet mes mashkullit dhe femrës.” Ajo, më tutje, shpjegoi se ky është qëndrimi i saj personal, por se shpreson që aprovimi i ligjit në parlament do ti kontribuojë kohezionit më të madh social.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

VËSHTRIM & OPINION

“

idhet mes mashkullit dhe femrës.” Ajo, më tutje, shpjegoi se ky është ament do ti kontribuojë kohezionit më të madh social Ishte kjo një gjë e papritur. Aq më tepër se vie nga një gjermane. Mediat europiane ishin të shokuara me faktin se Merkel, “e adhuruar nga shumë liberalë në UE, ka qëndrim të tillë ndaj martesave në fjalë”. Gazeta “Telegraf” që botohet të Londër, e citon opinion e një anonimi nga rrjetet sociale: “Prit. Angela Merkel votoi kundër legalizimit të martesave gay??????”. Realisht, shek. XXI ka sjellur limite

në të shprehurit e opinionit personal. Çdoherë pritet që të deklarosh atë që pritet, që paraqet “korrektësi politike”. Që të mos hidhërohet kush. Mendimi personal është më pak i rëndësishëm, gjegjësisht i parëndësishëm. Është me rëndësi ti pëlqehesh nga opinioni, veçanërisht nëse je politikan profesionist dhe jeton nga deklaratat e zbrazëta. Nëse zhvillohen zgjedhjet në Francë, pritet që ta simpatizosh Macronin.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

Mediat europiane ishin të shokuara me faktin se Merkel, “e adhuruar nga shumë liberalë në UE, ka qëndrim të tillë ndaj martesave në fjalë”. Gazeta “Telegraf” që botohet të Londër, e citon opinion e një anonimi nga rrjetet sociale: “Prit. Angela Merkel votoi kundër legalizimit të martesave gay?

Nëse janë zgjedhjet në SHBA, duhet ta simpatizosh H. Clintonin. A është Bashar al Asad i vetmi fajtor për tragjedinë në Siri? Pritet të thuash-po. A është Angelina Jolie shejtneshë? Po, natyrisht. Dhe kështu, me radhë, dhe në këtë stil. Copy-paste. Më në fund, ndodhi dikush që guxon të thotë atë që e mendon. xhoanaperkaj@gmail.com E ENJTE, 6 KORRIK 2017

Javore KOHA

VËSHTRIM & OPINION

Qasje

Kryeministri Rama d

Me këtë poezi të mëposht të At Gjergj Fishtës -- postuar në fejsbukun e tij -- Kryeministri i Shqipërisë, Z. Ed duke ju thënë atyre, “u rritë ndera”, për mbështetjen që i dhanë atij dhe Partisë që ai drejton, në fitoren e

Për Koha Javore:

Frank Shkreli

Janë këto vargje të përshtatshme të Poetit të madh kombëtar, që Kryeministri Rama ka zgjedhur për të falënderuar Shqipërinë dhe elektoratin e saj me këtë rast, duke shprehur mirënjohjen e tij Shqipërisë me fjalët e Fishtës, “Për jetë të jetës të rrnoftë ty ndera.” Dy fjale Shqipes due me ja rreshtue... “Perëndija t’ fali i Amshueshëm,... Sá ‘dhe deka âsht për tý e shieshme: N’ gjí tand vorri âsht i lakmueshëm. Po, edhè hâna do t’ a dijë, Edhè dielli do t’ két pá, Se për qark ksaj rrokullije, Si Shqypnija ‘i vend nuk ká! Rrnosh e kjosh, prá moj Shqypní, Rrnosh e kjosh gjithmonë si vera, E me dije e me Lirí Për jetë t’ jetës të rrnoftë tý ndera.” Përzgjedhja e këtyre vargjeve të At Gjergj Fishtës nga Z. Rama, në falënderim Shqipërisë dhe shqiptarëve për fitoren që i akorduan atij dhe partisë së tij në zgjedhjet e fundit, përkon me një përvjetor tepër të rëndësishëm fishtjan, ndonëse të harruar me qëllim, të historisë së kombit shqiptar – e që është përvjetori i fjalimit të famshëm të At Gjergj Fishtës, në Konferencën e Paqës në Paris më 28 qershor, 1919 mbi “Shqyptarët dhe të drejtat e tyne”. Është ky një fjalim klasik i mbrojtësit më të madh të interesave kombëtare, Homerit të Kombit e të racës arbërore dhe Françeskanit të madh, At Gjergj Fishtës, që deri sot besoj se mbetet një fjalim i pashoq dhe i pashembullt për temën që trajton, i.e. të drejtat e shqiptarëve në trojet e veta.

Javore KOHA

E ENJTE, 6 KORRIK 2017

Ishte fati i kombit që At Gjergj Fishta jetoi dhe veproi në një periudhë jashtzakonisht kritike për ekzistencën e shtetit shqiptar. Ai iu përgjigj thirrjeve të atdheut, kudo e kurdo i kërkohej, me pendë e me gojë, t’i shërbente të mirës dhe dobisë së Shqipërisë. At Gjergj Fishta është një përmbledhës i visarit shpirtëror të vuajtjeve, luftërave, mundimeve e përpjekjeve për liri, pavarësi e dinjitet njerëzor të kombit shqiptar, ndër shekuj. Në veprat e Fishtës çdo shqiptar mund të gjejë të pasqyruar fatin e vet dhe të Kombit në luftërat titanike për të mbijetuar. Aty gjen luftërat e mëdha të drangojve ose të luftëtarëve shqiptarë, në përpjekjet e tyre për t’i zbardhur faqen kombit në luftërat kundër kulshedrës ose armiqve të shqiptarëve. Albanologu italian Fulvio Cordignano ka shkruar (në ‘Epopeja Komtare’, Shkodër, 1925) se “Mënyra me të cilën Fishta u del zot ideve të veta, që janë ide lirie, mbrojtjeje për tagre të veta, mësimit kombëtar mbi mbështetjen e gjuhës kombtare, bashkimit të zemrave për qëllime e në veprim për të përtëri popullin shqyptar – ashtë nji mënyrë luftarake, nga nji herë e përcjellme prej nji fuqie të pafrigueshme. Ai këndon në mes të poterës së stuhisë ballkanike, në mes të ngatrresave të fuqive të mëdha, që me një politikë plot dredhi ja mohojnë tagret popujve të vegjël; këndon sa i kërcnohet Shqypnisë përmbrenda ndasia e partive, interesat e veçanta, pabesia, korrupsioni e tradhti politike gjithfarësh”, ka vlerësuar Fishtën, albanologu Cordignano, fillim shekullin e kaluar. Kjo mënyrë “luftarake e një fuqie të pafrigueshme” të ideve të At Gjergj Fishtës vihet re më së miri -- sidomos në kritikat që Fishta i bën politikës së Fuqive të Mëdha karshi shqiptarëve dhe në mbrojtje të të drejtave dhe interesave të kombit shqiptar -- në fjalimin që ai kishte përgatitur për t’u lexuar në

Konferencën e Paqes në Paris, më 28 qershor të vitit 1919. Në atë fjalim, që është një mbrojtje e fortë dhe bindëse në mbështetje të të drejtave të kombit të “pa-përkulun” shqiptar, At Gjergj Fishta, përveçse u “Difton se kush janë e shka janë Shqyptarët” përfaqsuesve të Fuqive të Mëdha në atë konferencë dhe cilat janë të drejtat e tyre, ai njëkohsisht i kritikon ato, përfshirë edhe Francën ku u mbajt fjalimi, për qëndrimin e tyre kundër lirisë, pavarësisë dhe të përcaktimit të kufijve natyrorë, gjeografikë dhe etnikë të kombit shqiptar në Ballkan. “Prej brigjeve gjimuese t’ Euksinit e me borë t’ amshueme t’Alpeve Julje, prej bigave bumulluese t’Akrokeraunvet e më karma të thepisuna të Karpateve, ene’ rijme me gjak njerit, në ato kavaljetet e kalueme të vjetra -- banonte si zotnija e juej mirë e din -- ajo familja e madhe trako-ilire, në nam e në za, në histori të fisevet e të kombeve.” Fishta vazhdon duke thënë se nga kjo familje e madhe trako-ilire, “Atje ndërmjet Thesalijet e Malit të Zi, prej brigjevet lindore t’Adriatikut e më stom të Vardarit, pshtoi gjallë nji grusht njerzish, që xanë vend a mbas murojet të do maleve titanike, a se nen hije të kandshme të disa fushave gratshore e të kërthnesta – banë e përmallueshme e hyjvet të moshës prrallzore – u ban ball me fuqi kurr të përkulme të shpirtit të vet bujar e thellimeve të kavaljeteve e padrejtsive t’hipokrizisë njerzore.” At Gjergj Fishta, “me fuqi të pafrigueshme u sjell ndër mend fuqive të mëdha se shqiptarët, “Të stolisun me nji forcë të jashtzakonshme qindrese, ene kta flasin atë gjuhën e të Parvet të vet ma të hershëm; ene e ruejnë të pandryshuem karakterin e hekurt e fisnik të stërgjyshavet të vet, e sot edhe punojnë shi njat tokë që punuan të parët e tyne prehistorikë.” At Gjergj Fishta, në fjalimin e tij, shpre-

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

VËSHTRIM & OPINION

dhe at Gjergj Fishta

di Rama falënderoi votuesit shqiptarë e zgjedhjeve të së djelës që kaloi het për vuajtjet e mëdha të shqiptarëve nën okupues të huaj gjatë shekujve, duke thënë: “Mbi ta, po, randoi pesha e fuqisë rromake; mbi ta po, u lëshue e irun mnijet e gjithmonë e pabesë sfinksa sllave; rresht për katër kavaljete të gjata i ra sypri boena e barbarsisë azjatike; por me gjith kta, ata nuk ndërruan njininë e vet kombtare, e as s’lshuan doket e idealet e veta” Ai u kujtoi atyre se, “Po, ky popull i papërkulun kurrë, ene gjindet atje mbi ato maje të thepisuna, mbi ato zalli të plleshme, ku të parët e tij prefshin rrasat për me ça me to rrashtat e anmqivet, a u epshin ujë pallavet të hekurta, për me shtrue me to mbarë botën nën kambë të nji Lekës së Madh...” Dhe vazhdon. “E mirë, pra, zotni të mij, ky popull asht njaj populli i vogël shqyptar, aq pak i njoftun e qa zi i gjykuem në Evropë. I vjetër sa fosilat, sa stalagtitat e shpellave jehuese të maleve të te veta vigane, e le të thuesh, prej vet bucet të Shqypnis, ai asht sot zot autokton e i pakundërshtim i tokve të veta. Ene Sllavi s’kishte dalë prej breshtet t’Uralit, e ene s’kje njeshë e sodmja frotë laramane neo-elenike, kur Shqyptari korrte më zagna të Ballkanit edhe mbyllë e kishte nji periudhë të historisë së vet në moshë të rruzullimit. Kush para Shqyptarit ngau qetë sinjorevet të Ballkanit? Historinë e kemi aty, zotni të mij, që na flet kjartë, e asht kot që hipokrizia diplomatike të mundohet me ia shue zanin me shtupa notash zyrtare a se gjysëm-zyrtare...”. Fjalimi është tepër i gjatë për qëllimet e këtij shkrimi, por meriton të kujtohet si një fjalim që duhej të ishte lexim i detyruar në shkollat anembanë trojeve shqiptare. Është për tu lavdëruar fakti që Kryeminsitri Rama përmend Fishtën dhe që përdori vargjet e At Gjergj Fishtës për të falënderuar shqiptarët për votën e tyre, por kjo nuk mohon faktin e tmershëm se për më shumë se 75 vjetë, përfshirë çerek shekullin

e post-komunizmit, emri dhe veprat e Fishtës, zyrtarisht, mbeten ende tabu për brezat e shqiptarëve, ndërsa emri i tij përdhoset ende nga pseudo- historianët dhe nostalgjikët komunistë shqiptarë. Ish- Profesor Namik Resuli i Universitetit të Napolit, në një fjalim në Romë me rastin e 100-vjetorit të lindjes së Fishtës ka thënë se, “Kontributi i çmueshëm që dha Fishta në laminë e letrave dhe në edukimin e kombit, në ruajtjen e kulturës dhe në naltësimin e gjuhës, vërtetojnë njëherë e përgjithmonë se Shqipnija pa Fishtën kishte për të qenë e mangët, ashtu si letrat tona pa pendën fishtjane kishin për të paraqitë nji golle (boshllëk) të paplotsueshme. Këndej del e qartë se vetëm mënija e vëneri ndaj zhgunit e ndaj meshtarit katolik, terratisin mendjet dhe ia mohojnë Fishtës vlerën e vendin që ai xen në panteonin e Kombit’’, ka shkruar Profesor Namik Resuli. Ky përjashtim e mohim nga vet kombi i vetë, të cilit gjithë jetën u përpoq t’ia mbronte të drejtat dhe interesat e tija, në nivele kombëtare dhe ndërkombëtare, është i papranueshëm dhe një përdhunim i historisë së shqiptarëve, nga një grup siç duket gjithnjë me influencë i Ministrisë së Kulturës në vendimmarrje të tilla dhe nga historianë politikë të idoktrinuar, të cilët gjithnjë i referohen Homerit të Shqiptarëve me epitetet më fyese të periudhës komuniste si “fashist” e “tradhëtar”. Është e pafalshme heshtja arrogante e au-

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

toriteteve shqiptare në lidhje me këtë çështje. Kjo heshtje zyrtare nuk është e denjë për një shtet si Shqipëria, anëtar i NATO-s dhe vend kandidat për anëtarësim në Bashkimin Europian. Gjatë viteve, unë kam bashkëngjitur zërin tim të vogël e modest, një kori zërash “ushtarësh të lodhur” të cilët gjatë viteve kanë bërë thirrje për restaurimin e shtëpisë së At Gjergj Fishtës, si monument kulture. Ministria e Kulturës e qeverisë së juaj, Z. Kryeministër, gjatë 4 viteve të fundit, nën drejtimin e Ministres Kumbaro ka bërë veshët e shurdhër ndaj këtyre apeleve, duke treguar -- me heshtjen e saj -- arrogancën dhe njëanëshmërinë e preferencave të saja ideologjike, se cilat figura të kombit duhet të kujtohen e të nderohen, e cilat jo. I nderuar Z. Kryeministër Rama, ka ardhur koha që kombi shqiptar të shkëputet njëherë e mirë, me vepra dhe me mendime, nga trashëgimia ideologjike dhe nga periudha e errët komuniste, duke i dhënë At Gjergj Fishtës vendin që i takon dhe që meriton në historinë e Kombit Shqiptar. Shqipëria me At Gjergj Fishtën është Shqipëria që dëshiron Kombi shqiptar. Pa të Shqipëria është e mangët, siç shtë shprehur Namik Resuli dhe shqiptarët, pa ‘të janë më të varfër shpirtërisht dhe kombëtarisht. Mbrojtës më të madh të Shqipërisë dhe të drejtave të shqiptarëve nuk ka pasur kombi! Ka ardhur koha që si të të tillë ta njohë edhe historia. E ENJTE, 6 KORRIK 2017

Javore KOHA

VËSHTRIM & OPINION

Zgjedhjet në Shqipëri dhe Kosovë

Partitë e qendrë me dallime thelb

Nëse këtë vit do të ndodhë që të kemi dy qeveri të udhëhequra nga PS-ja në Shqipëri dhe LVV-ja në Kosovë ( janë ende të paqarta), do të jetë shumë interesante të shihen politikat sociale, ekonomike dhe zhvillimore që

Ron Salaj

Në Shqipëri ekziston Partia Socialiste (PS), e pozicionuar në qendrën e majtë, por që nuk përfaqëson asgjë nga emri i saj, pra, nga socializmi. Fushata e saj, me artikulimin e së cilës do të merremi më poshtë, i solli rezultat fitues. Madje, fitore bindëse. Në fillim të muajit qershor, Lëvizja Vetëvendosje (LVV) në Kosovë, gjithashtu, doli hapur me pozicion social-demokrat, por që programi i saj “40 Masat e LVV-së” përfaqësonte shumë më shumë socializmin demokratik sesa “Manifesti” i PS-së në Shqipëri. Edhe LVV në mënyrë bindëse, po t’i marrim partitë të vetme dhe pa koalicione, korri fitore elektorale. Tri elemente duhet të analizohen në fushatat e të dyja grupimeve politike: 1) anatomia e kërkesave të tyre që t’u jepet vota; 2) logjika e artikulimit të tyre; 3) natyra e entiteteve kolektive që rezultoi nga kërkesa e tyre. PS-ja kishte vetëm një kërkesë gjatë gjithë fushatës, të cilën mund ta përmbledhim kështu: “më bëni timonierin e vetëm të shtetit dhe do t’i shihni reformat që do t’i sjellim.”. Artikulimi i kësaj kërkese bëhej përmes “tep-

Javore KOHA

E ENJTE, 6 KORRIK 2017

siave”, “kazanave” dhe simbolikave formale (transformimi i liderit nga veshjet ‘chic’ në njeriun me “trenerka” i afërt me popullin). Sigurisht, pjesë e artikulimit të PS-së ishte edhe krijimi i një kufiri antagonist, shpeshherë artificial, që ndante, në njërën anë PS-në si entitet të vetëm, dhe në anën tjetër, gjithë kundërshtarët e tjerë – “mediat e kazanit”, “partitë që kërkojnë një pjesë nga tepsia”, etj. Kjo taktikë e PS-së, që gjatë gjithë fushatës identifikonte dhe etiketonte kundërshtarë të ndryshëm, ngjante me partinë e të djathtës radikale, neo-fashiste italiane të quajtur “Liga e Veriut”, parti e cila përmes taktikës së saj të “teorisë së kundërshtarit”, që nga themelimi i saj në vitin 1989, gjithmonë zbulonte kundërshtarë të cilët i mbushnin diskursin e saj bosh: në fillim ishte ‘partitocrazia’ apo kasta politike në vend, pastaj ndarja e Italisë së veriut nga jugu, më vonë minoritetet (sidomos minoritetet romë dhe emigrantët me origjinë myslimane). Sidoqoftë, dallimi ndërmjet PS-së së Shqipërisë dhe Ligës së Veriut të Italisë ekziston në atë se, PS-ja për dallim prej Ligës së Veriut, kundërshtarët e vet nuk i ka identifikuar në kontekste raciale, por fillimisht përmes përgjithësimit të tyre dhe, pastaj, etiketimi i tyre me zhargona popullorë: tepsia, kazanë, e kështu me radhë. Çfarë mund të thuhet mbi natyrën e entiteteve kolektive që rezultuan nga fushata e PS-së? Besoj që si rezultat i fitores së PS-së

do të rezultojnë dy entitete kolektive (duke u nisur edhe nga eksperienca e qeverisjes së PS-së në mandatin e parë). I pari, është entitet ekskluziv që ‘numërohet’ apo që ‘llogaritet’ si i rëndësishëm gjatë gjithë mandatit. Ky është entiteti i Kapitalit që pasurohet gjatë katër viteve të qeverisjes, privatizon resurse natyrore gjatë mandatit, dhe e mban pushtetin “socialist” përmes mbështetjes me kapital. Ndërsa, entiteti i dytë, është ai i cili ‘llogaritet’ apo ‘numërohet’ vetëm një herë në katër vjet, atëherë kur kërkohet vota. Jacques Ranciere do ta quante këtë entitet i ‘pjesës-e-jo-pjesës’ – entitet që teorikisht bën pjesë në jetën shoqërore, kulturore, ekonomike dhe politike të shtetit, por në praktikë ky entitet nuk është pjesë e asaj jete. Entiteti i dytë është entiteti i cili i vuan pasojat e entitetit të parë: ai i cili e shet punën e tij për hiçgjë, ai i cili kalbet në call center-at e kompanive italiane, ai i cili masakrohet në fasoneri, ai i cili dhunohet strukturalisht në përditshmëri, ai i cili margjinalizohet dhe kështu spostohet nga të qenurit pjesë e shtetit në të qenurit jo-pjesë e shtetit. Pra, ky është entiteti i cili shndërrohet në spektatorë dhe të cilit i servohet spektakli me kapitalin e entitetit të parë. Sigurisht, pjesë fundamentale e spektaklit ishte edhe artikulimi që ju bë përmes pseudo-Rilindjes Urbane; metaforikisht i bie që një pacient i sëmurë rëndë, në vend që të shërohet duke i shkuar në orgjinën e sëmurjes, pacienti mbulohet me ‘make up’, rreg-

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

VËSHTRIM & OPINION

ës së majtë bësore

(nëse do të ndodhë kjo e dyta duke qenë se konfiguracionet e mandateve ë këto dy parti eventualisht do t’i implementojnë gjatë qeverisjes së tyre ullon flokët dhe e zbukuron pamjen e jashtme – kjo mund të klasifikohet vetëm si një pseudo-kurim. Në anën tjetër, fushata e LVV-së u paraqit më universale duke e vënë ‘zemrën’ në qendër të fushatës (slogani i fushatës ishte Me Zemër) – organi më universal që përbën anatominë e çdo qenie njerëzore, pavarësisht dallimeve klasore, gjinore, etno-kulturore, etj. Anatomikisht, kërkesat e LVV-së ishin formuluar me një ton të fortë politik dhe përmes Prioriteteve të Republikës që në vetvete përmbante “40 Masat e Qeverisjes së LVV”. Gjatë fushatës, artikulimi i Prioriteteve të LVV-së, për dallim prej PS-së, bëhej përmes tri shtyllave kryesore: a) shteti zhvillimor; b) shteti social; dhe c) shteti i së drejtës. Duke qenë se LVV-së nuk

ka qeverisur asnjëherë, nuk mundem ta paragjykoj entitetin kolektiv që do të rezultojë. Por, ajo çfarë tashmë e dimë është fakti se gjatë gjithë poltikëbërjes së tyre, LVV-e ka synuar gjithmonë që të krijojë një entitet, që është, ‘populli’ – i politizuar dhe i vetëdijshëm politikisht. Ky synim i LVV-e mund të jetë i rrezikshëm, një ditë, më së shumti për ata, sepse një popull i politizuar dhe i vetëdijshëm politikisht do të kërkojë llogari nga çdo grupim politik në pushtet. LVV-ja gjithashtu vjen nga një traditë e të qenurit lëvizje shoqërore, e themeluar në bazë dhe mentin në sege rinisë kosovare. Kjo – për dallim nga partitë tradicionale siç është PS-ja, Forumi Rinor i së cilës është oportunist dhe klon i seniorëve të PSsë – i ndihmon LVV-së që të jetë e kontrolluar nga lëvizja prej së cilës ajo vetë ka lindur, qoftë në kohë të tensionesh politike brendapartiake, rrëshqitjeve të pozicioneve ideologjike dhe politike, por edhe në momente krizash jashtëpartiake. Ndërsa, simbolikat fizike të tranformimit të liderit – më e famshmja ajo e futjes së kravatës në personalitetin e liderit e cila nga disa tellallë të neoliberalizmit u mundua t’i vishet LVV-së si akt pop-

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

ullist – nuk janë as të përafërme me ato të liderit të PS-së në Shqipëri. Madje, edhe si akt simbolik, vënia e kravatës është akti më jo-popullist që LVV-ja mund ta ndërmerrte, duke qenë se tradicionalisht partitë populliste janë kundër elitave, ndërsa kravata është simboli i parë që identifikohet me elitën. Nëse këtë vit do të ndodhë që të kemi dy qeveri të udhëhequra nga PS-ja në Shqipëri dhe LVV-e në Kosovë (nëse do të ndodhë kjo e dyta, duke qenë se konfiguracionet e mandateve janë ende të paqarta), do të jetë shumë interesante të shihen politikat sociale, ekonomike dhe zhvillimore që këto dy parti eventualisht do t’i implementojnë gjatë qeverisjes së tyre. Sigurisht, një aspekt tjetër interesant për t’u parë janë edhe tensionet dhe kontradiktat që mund të lindin nga ndarja e tyre në dy orientime poltiko-ideologjike. Derisa PS-ja, sipas të gjitha gjasave, do të orientohet drejt neoliberalizmit a la Blairi (ashtu siç ka vepruar në mandatin e parë) – në anën tjetër, LVV-ja do t’i jap jetë, për herë të parë në 17 vitet e fundit, dhe ashtu siç ka premtuar, një social-demokracie emancipuese që do ta thyente ideologjinë aktuale dominuese dhe që konceptin e saj politik, ekonomik, dhe social e ndërton mbi emancipimin, barazinë, dhe të drejtën, por gjithmonë në nivel universal. Kjo përfundimisht do të mund ta shndërronte Kosovën nga një ‘laborator eksperimentesh’ në një ‘hapje progresiste’; ‘hapje’ e cila nuk e përjashton askënd – pavarësisht origjinës dhe kostumeve etno-kulturore, ngjyrës së trupit, orientimit seksual, etj. – që t’i bashkëngjitet një Ideje kolektive, kritike, progresiste dhe emancipuese. Gjithsesi, kjo thyerje me ideologjinë dominante, mund të sillte eventualisht edhe thyerjen e LVV-së me idenë e saj për bashkimin me Shqipërinë. Në “Prioritetet e Republikës” tashmë veç kemi një thyerje të lehtë, ku Kosova dhe Shqipëria paraqiten si dy entitete që duhet të ‘fuzionohen bashkë’ dhe ‘jo të bashkohen’. Në mendimin tim, ky transformim, nga bashkimi i dy shteteve në fuzionimin e tyre, përbën hapin e parë drejt asaj ‘hapje progresiste’ të cilën e përmenda më lartë. Përfundimisht kjo tregon edhe për një maturi politike të LVV-së që e ka transformuar atë në partinë e parë politike në Kosovë. E ENJTE, 6 KORRIK 2017

Javore KOHA

VËSHTRIM & OPINION

Dolcinium International Festival

Mozaik i bukur kult

Artistët pjesëmarrës të popujve të ndryshëm të Ballkanit me defiletë e tyre nëpër rrugët e këtij qyte feste të vërtetë popullore, e cila u përcoll me ovacione e duartrokitje nga publiku vendas dhe të huaj

Gjekë Gjonaj

Artdashësit ulqinakë dhe mysafirët e tjerë të gjinisë së folklorit, sidomos vlerave të pakontestueshme të trashëgimisë kulturore e shpirtërore, jo vetëm kombëtare, por mbi të gjitha evropiane për dy mbrëmje me radhë, më 28-29 qershor, ndoqën me mjaft interesim vallet popullore plot ritëm, dinamizëm, lirizëm e epizëm të grupeve dhe ansambleve folklorike nga Ukraina, Bullgaria, Lituania, Rumania, Sllovenia, Bosnja e Hercegovina, Serbia, Kosova, Shqipëria dhe Mali i Zi. Njëherazi edhe këngë të bukura, ritme të mrekullueshme dhe kostume mahnitëse plot ngjyra e ornamente të bukura . Artistët pjesëmarrës të popujve të ndryshëm të Ballkanit me defiletë e tyre nëpër rrugët e këtij qyteti dhe me prezentimin dinjitoz, me shumë dashuri e pasion të kulturave të tyre, krijuan një atmosferë feste të

“ 12

“

Ky mozaik kulturash të ndryshme është një kontribut për ruajtjen dhe pasurimin e vlerave të trashëgimisë kulturore e shpirtërore dhe për të përcjellë imazhe pozitive në rrugën e integrimeve. E veçanta e edicionit të katërt të “ Dolcinium International Festival” i organizuar me sukses nga Organizata turistike lokale, në bashkëpunim me Komunën e Ulqinit, afaristët vendas dhe OJQ “ Porta di Danza”, ishte ndërthurja e qëlluar e turizmit natyror me atë kulturor. Po ashtu shërbeu si një mundësi promovimi , njohjeje e lidhjesh të gjera të grupeve dhe ansambleve nga vendet e rajonit

vërtetë popullore, e cila u përcoll me ovacione e duartrokitje nga publiku vendas dhe të huajtë. Ky mozaik kulturash të ndryshme është një kontribut për ruajtjen dhe pasurimin e vlerave të trashëgimisë kulturore e shpirtërore dhe për të përcjellë imazhe pozitive në rrugën e integrimeve. E veçanta e edicionit të katërt të “ Dolcinium Internacional Festival” i organizuar me sukses nga Organizata turistike lokale, në bashkëpunim me Komunën e Ulqinit, afaristët vendas dhe OJQ “ Porta di Danza”, ishte ndërthurja e qëlluar e

Vërtetë është diçka e bukur dhe me vlerë kur shikon dhe përjeton një atmosferë e frymë miqësie si kjo, ku ansamblet shqiptare bashkë me ato të popujve të tjerë, përveçse shpalosin flamujt dhe kulturat e tyre, janë shprehje e integrimit, bashkëjetesës, tolerancës dhe shkëmbimit të vlerave të përbashkëta, në një kohë kur nga vende të ndryshme vijnë lajme tronditëse që duan pikërisht të prishin atmosferën e bashkëjetesës së popujve në qetësi e harmoni

Javore KOHA

E ENJTE, 6 KORRIK 2017

turizmit natyror me atë kulturor. Po ashtu shërbeu si një mundësi promovimi , njohjeje e lidhjesh të gjera të grupeve dhe ansambleve nga vendet e rajonit. Nga ana tjetër, pjesëmarrësit e këtij manifestimi kulturor janë vizitorët e parë turistikë në këto ditë përcëlluese të sezonit veror, edhe pse jo lajmëtarët e parë të ofertës turstike të këtij qyteti, i cili gjithmonë ka qenë, është dhe do të mbetet qytet bregdetar shqiptar me traditë të lasdhtë turistike, detare, kulturore e historike. Vërtetë është diçka e bukur dhe me vlerë kur shikon dhe përjeton një atmosferë e frymë miqësie si kjo, ku ansamblet shqiptare bashkë me ato të popujve të tjerë, përveçse shpalosin flamujt dhe kulturat e tyre, janë shprehje e integrimit, bashkëjetesës, tolerancës dhe shkëmbimit të vlerave të përbashkëta, në një kohë kur nga vende të ndryshme vijnë lajme tronditëse që duan pikërisht të prishin atmosferën e bashkëjetesës së popujve në qetësi e harmoni. Kjo shenjë bashkimi dhe larmie kulturash, na ndihmoftë të kuptojmë se rruga e vetme e paqes është të bashkohemi, duke respektuar ndryshimet.

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

VËSHTRIM & OPINION

turash të ndryshme

eti dhe me prezentimin dinjitoz, me shumë dashuri e pasion të kulturave të tyre, krijuan një atmosferë jtë

Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„

E ENJTE, 6 KORRIK 2017

Javore KOHA

KULTURË

Kur nuk njih

Mund të jetë edhe shok i mirë, me konsideratë për ndjenjat e të tjerëve, prapëseprapë mediokër mbetet, shkak me pasojë, ose të shohë se një ndryshim po vjen ose pse duhet të vijë; ai nuk mund të ndihmohet d se marrëzia mbështetet medoemos në bazë solide, ose është veti e mendjes së betonuar

Astrit Lulushi

Më 1492, Kristofor Kolombo u nis për udhëtimin e tij të parë eksplorues. Biografët thonë se ai mbante me vete edhe një libër me përshkrime lundrimesh të kryera dy shekuj para tij nga

Javore KOHA

E ENJTE, 6 KORRIK 2017

të tjerë eksplorues. Në libër bëhej fjalë edhe për një njeri që u nis me anije drejt perëndimit. Pas shumë kohësh lundrim, ai mbërriti në brigjet e një vendi, ku u befasua nga klima e njëjtë me atë të vendit të tij; kafshët ishin si ato që kishte lënë prapa; njerëzit, jo vetëm me të njëjta veshje e ngjyrë, por gjithashtu flisnin të njëjtën gjuhë si njerëzit në vendin e tij. Jashtëzakonisht i befasuar nga ky zbulim, pa vonesë hyri në anije, lundroi me nxitim prapa në drejtim të

lindjes, vetëm për t’i dhënë popullit të tij lajmin se në një vend të largët kishte gjetur një racë njerëzore identike me racën e tyre. Në fakt, ai kishte lundruar rreth botës duke arritur në vendin e tij pa e njohur atë, dhe pastaj lundroi përsëri rreth botës për t’u kthyer po në vendin e tij. Nëse ky udhëtim do të bëhej sot nga një politikan i yni, mund të arsyetohet me lehtësi dështimi i tij për të njohur vendin dhe popullin e vet; imagjino

het vetja

, me mendje të ngushtë, të shurdhër, të papërkulur - nuk mund të lidhë duke e pëlqyer ose ndonjëherë duke qeshur me të - kjo bën të arsyetosh

pastaj sikur të bëhej nga një parti politike, dikur e vetme, sot e madhe në numër, më e madhe ende në pasuri me pozitë e ndikim mbi turma të ushqyera tradicionalisht me një ideologji - e cila duke hequr dorë nga e shkuara që veç atë përlyen, dhe nga parimet, e ndryshoi sistemin në oligarki që vendos me votime në grup, fshat a fis, dhe blerje votash me para të ndyra, për të mbajtur në pushtet njeriun e vet (bir i llastuar), i cili edhe nëse ka studiuar

“

në shkollat më të mira, udhëtoi në perëndim dhe kthehet e thotë se gjë të madhe ka zbuluar. Mund të jetë edhe shok i mirë, me konsideratë për ndjenjat e të tjerëve, prapëseprapë mediokër mbetet, me mendje të ngushtë, të shurdhër, të papërkulur - nuk mund të lidhë shkak me pasojë, ose të shohë se një ndryshim po vjen ose pse duhet të vijë; ai nuk mund të ndihmohet duke e pëlqyer ose ndonjëherë duke qeshur me të - kjo bën të arsyetosh se mar-

“

KULTURË

Jashtëzakonisht i befasuar nga ky zbulim, pa vonesë hyni në anije, lundroi me nxitim prapa në drejtim të lindjes, vetëm për t’i dhënë popullit të tij lajmin se në një vend të largët kishte gjetur një racë njerëzore identike me racën e tyre. Në fakt, ai kishte lundruar rreth botës duke arritur në vendin e tij pa e njohur atë, dhe pastaj lundroi përsëri rreth botës për t’u kthyer po në vendin e tij

rëzia mbështetet medoemos në bazë solide, ose është veti e mendjes së betonuar.

Nëse ky udhëtim do të bëhej sot nga një politikan i yni, mund të arsyetohet me lehtësi dështimi i tij për të njohur vendin dhe popullin e vet; imagjino pastaj sikur të bëhej nga një parti politike, dikur e vetme, sot e madhe në numër, më e madhe ende në pasuri - me pozitë e ndikim mbi turma të ushqyera tradicionalisht me një ideologji - e cila duke hequr dorë nga e shkuara që veç atë përlyen, dhe nga parimet, e ndryshoi sistemin në oligarki që vendos me votime në grup, fshat a fis, dhe blerje votash me para të ndyra, për të mbajtur në pushtet njeriun e vet (bir i llastuar), i cili edhe nëse ka studiuar në shkollat më të mira, udhëtoi në perëndim dhe kthehet e thotë se gjë të madhe ka zbuluar

E ENJTE, 6 KORRIK 2017

”

Javore KOHA

KULTURË

Ulqini, i buk (Përshtypje nga legjendat e botuara nga Gazmend Çitaku)

“Tregime të veçanta nga Ulqini” të botuara së fundmi janë një ogur dhe mundësi e mirë për t’u njohur me një pjesë të pashprehur të vendit dhe njeriut tonë. Pasi të keni lexuar ato tregime, secili prej jush, do të nisë ta vlerësojë ndryshe të kaluarën e njeriut dhe vendit tonë. Secili nga tregimet përbën vlerë dhe vlerëson qytetin dhe qytetarinë tonë, siç çmon lart secilin lexues me mënyrën sa të kujdesshme aq dhe artistike të të shkruarit

Argëzon Sulejmani

Preferoj ta them që në fillim se, deri më tani nuk kam treguar ndonjë interes të veçantë për rrëfimet me legjenda. Një kohë dhe diku, madje, mbaj mend t’i kem quajtur përralla për të rritur. Diku më vonë duhet ta kem kuptuar dhe arsyen e gjithë këtij mospëlqimi. Pavarësisht moshës, tek secili prej nesh, mbetet thellë e skalitur pjesa prej fëmije. Dhe, nëse me përrallat në fëmijëri krijova armiqësi ngase personazhet e dashur u shkrinë si dordolecë në diell, me legjendat nuk munda assesi të krijoja një raport simpatie për arsye se personazhet dhe ngjarjet nuk kishin asnjë lidhje me vendin dhe njeriun tim. Të rritur në një kohë kur nuk lejohej të mësohej asgjë nga historia e bashkëkombësve dhe përtej kësaj, detyroheshe të dëgjoje pafund ngjarje të një vendi që po zhbëhej përvit dhe akoma më rëndë, të shënoje data e ngjarje të një kombi që i ishte sulur me të dy duart frymës tënde. Kujtoj pjesën e letërsisë ku, ndonjëri prej vëllezërve Frashëri rrinte gjithnjë në fund të tekstit mësimor dhe shumica e profesorëve nuk arrinin apo nuk guxonin të përmbushnin mu deri në të fundit pikë planin e paraparë

Javore KOHA

E ENJTE, 6 KORRIK 2017

“

Pasi të keni lexuar ato tregime, secili prej jush do të nisë ta vlerësojë ndryshe të kaluarën e njeriut dhe vendit tonë. Secili nga tregimet përbën vlerë dhe vlerëson qytetin dhe qytetarinë tonë, siç çmon lart secilin lexues me mënyrën sa të kujdesshme aq dhe artistike të të shkruarit. Përkushtimi dhe qasja e autorit ndaj kësaj pasurie të paçmuar mesiguri do të nxisë dhe të tjerë ulqinakë, dashamirës të Ulqinit e pse jo dhe studiues të mijëvjeçarëve të tij, drejt një pikëshikimi më ndryshe ndaj gojëdhënave e fantazive tona legjendare që do të mund të hapte një faqe të re me theks shtimin e interesimit, gërshetimit dhe ruajtjes së këtyre vlerave të shpëna drejt pakujtesës

vjetor. Nga një ambient i tillë mund të vetëkuptohet se si një brezi pretendohej t’i mësohej arti i të jetuarit: “historia magistra vitae est”. Njeriu nuk ka si të respektojë e dojë tjetrin pa e njohur mirë vetveten. Mundësia e aftësia për të njohur tëndin njeriun dhe njeriun brenda teje është hap i parë për raporte të shëndosha me rrethin e ngushtë të sidoqoftë organizuar dhe pastaj botën si tjetër njësi. Kjo e metë vazhdon të na privojë, tashmë, jo veçse neve si njësi e shtypur, por dhe shtypësit si njësi e mashtruar. Nëse neve na thuhej që

historia juaj s’është gjë tjetër veçse legjendë, atyre u servireshin legjenda të krehura si ngjarje historike. Si përfundim, me bollëk gjenerata të terrorizuara, keq informuara e smirësuara. Rrëfimet e mrekullueshme ulqinake, siç unë parapëlqej t’i quaj “Tregimet e çuditshme nga Ulqini” të Gazmend Çitakut, të botuara si risi e tij letrare, më bëri të mendohem dhe një herë mbi legjendat dhe personazhet e tyre. Privimi që iu është bërë brezave të tërë në dëm të historisë dhe gjithçkaje tjetër identitare, s’do mend

KULTURË

kuri i zanave

Foto: Beqir Sina

që ka nisur të ndikojë dhe në rrëfimet e lashta, trashëgiminë kulturore, personazhet heroike, etj. Kjo fare lehtë vihet re në takimet e ndonjë rasti ku rrëfimet e prezantuara si legjenda ulqinake vinë sa rrëmujshëm - aq cungueshëm dhe nuk arrijnë të zgjojnë kërshërinë dhe entuziazmin e pritur për shkak edhe të mungesës së konsolidimit dhe përshtatjes, që për to përbën domosdo vitale. “Tregime të veçanta nga Ulqini” të botuara së fundmi janë një ogur dhe mundësi e mirë për t’u njohur me një pjesë të pashprehur të vendit dhe njeriut tonë. Pasi të keni lexuar ato tregime, secili prej jush, do të nisë ta vlerësojë ndryshe të kaluarën e njeriut dhe vendit tonë. Secili nga tregimet përbën vlerë dhe vlerëson qytetin dhe qytetarinë tonë, siç çmon lart secilin lexues me mënyrën sa të kujdesshme aq dhe artistike të të shkruarit. Përkushtimi dhe qasja e autorit ndaj kësaj pasurie të paçmuar me siguri do të nxisë dhe të tjerë ulqinakë, dashamirës të Ulqinit e pse jo dhe studiues të mijëvjeçarëve të tij, drejt një pikëshikimi më ndryshe ndaj gojëdhënave

e fantazive tona legjendare që do të mund të hapte një faqe të re, me theks shtimin e interesimit, gërshetimit dhe ruajtjes së këtyre vlerave të shpëna drejt pakujtesës. Siç do të mund të vërejë secili lexues, tregimet kryesisht i rrëfehen një fëmije apo një grupi fëmijësh, gjë që në anën më të fortë përçon simbolikën mbi rëndësinë e trashëgimësisë së këtyre vlerave, kurse në anën tjetër kjo i mundëson autorit liri të plotë shtjellimi mu si bota fantastike fëmijërore. Secili tregim veçohet me gjuhën e bukur e të pasur, të praruar aty-këtu me terma e frazeologji lokale e të detarisë që përbëjnë tej rrëfimeve një vlerë të rrallë. Me secilën legjendë autori na prezanton kujdesshëm, nuk nxitohet veçanarisht në hyrjet e tyre, iu jep personazheve dhe lokacioneve atribute fantastiko-letrare, na lë kohë të zhvillojmë paralelizma dhe na nxjerrë papritur jashtë bedenave të tyre me shijen e zhvilluar për rikthim të përsërishëm. Është botërisht e njohur që një pjesë e mirë e legjendave kanë përbërë brumin e shumë veprave romanciere,

teatrore e filmike. Edhe në rrafshin tonë kombëtarë mbeten pikante disa prej tyre, si: Princesha Argjiro, Legjenda e Rozafes, Gjergj Elez Alia, etj. Një nga legjendat e rrëfyera në këto tregime, jo më larg se para dy vitesh, u ngjit në skenë nga nga një trupë entuziaste e Ulqinit. Bëhet fjalë për Legjendën e Servantesit, e cila është shënuar mjeshtërisht së fundmi dhe nga autori Çitaku. Kjo e shumë të tjera, të botuara e të pabotuara tregojnë për nivelin e lartë të qytetarisë dhe botëkuptimësisë së banorëve të atyre kohëve. Nisur nga kjo, lirisht mund të themi se, paraardhësit tanë i kanë dhënë jetë një përralle të bukur, një fiksioni të pakapshëm nga të sotmit, një niveli te pakuptueshëm për elitat materjaliste. Autori Çitaku, me anë të këtyre tregimeve, siç nëpërmjet veprimtarisë së tij disavjeçare intelektuale, kërkon të rigjejë dhe rizgjojë shpirtin e një qyteti të mbuluar me male të tëra injorance, harrese e betoni. Teuta nuk duhej ta kishte bërë atë gabim, ndër të tjera do replikonin të sotmit. E ENJTE, 6 KORRIK 2017

Javore KOHA

KULTURË

Libra të rinj

Ninulla me motive dhe porosi universale Ibrahim Berjashi, Kungulli ziliqar, Art Club, Ulqin, 2017. Poeti dhe shkrimtari Ibrahim Berjashi nga Kraja, që jeton e vepron në Ulqin, opinionit letrar i prezantohet me vëllimin më të ri poetik, të titulluar “Kungulli ziliqar”. Libri është i mbarështruar në pesë cikle, të cilët ndërtojnë një terësi sublime artistike dhe estetike. Vëllimi është ndërtuar me ninulla me motive dhe porosi universale, por hetohen reflektimet krijuese nga ambienti i vendlindjes, e sidomos ninulla nga jeta e përditshme në bregdet. Sikundër në veprat tjera për fëmijë, edhe këtu vargjet përshkohen nga

Javore KOHA

E ENJTE, 6 KORRIK 2017

një ndjenjë e hollë humori dhe aventurat e personazheve të ninullave. Ibrahim Berjashi është autori i vetëm te shqiptarët në Malin e Zi që tash një gjysmë shekulli merret me poezinë për të vegjëlit, por shkruan edhe prozë. Në këtë hark kohor ka botuar shtatë vepra në poezi e prozë për fëmijë. Redaktor i librit është Ismet Kallaba, ndërsa përgatitjen teknike dhe artistike e ka bërë Gazmend Çitaku. Libri është botuar nga Shoqata e Artistëve dhe Intelektualëve “Art Club”, me mbështetjen e Ministrisë

së Kulturës, ndërsa është shtypur në shtypshkronjën “Press Studio” në Ulqin. Shkrimtari Ibrahim Berjashi ka botuar deri më tash këto libra: “Lule prej guri”, “E tej malësi e det”, “Veloret e bardha”, “Lundra e humbur”, “Orët e vetmisë”, “Floçka e liqenit”, “Dritaren lëre hapur” (Antologji e poezisë shqipe - bashkautor), “Ora e Rumisë”, “Gati u harruem” dhe përzgjedhjen e tregimeve për fëmijë “Sirena e liqenit”. Përmbledhja me poezi për fëmijë “Kungulli ziliqar” është libri i tij i njëmbëdhjetë. (Kohapress)

MOZAIK

Aksion i Shoqatës “Ora”

Pastrohet Ura e Vjetër e Klleznës Aksioni ishte në vazhdën e aktiviteteve të Shoqatës “Ora” për mbrojtjen dhe mirëmbajtjen e monumenteve kulturore-historike, si prioritet i çdo shoqërie. Ai u zhvillua në fillim të sezonit turistik dhe ka për qëllim ndërgjegjësimin e qytetarëve për ruajtjen e mjedisit, tërheqjen e vëmendjes së munguar të institucioneve përgjegjëse komunale dhe shtetërore, si dhe krijimin e kushteve për vendosjen e këtij monumenti në shërbim të turizmit si pikë për vizitorë Ulqin -Shoqata “Ora me ndihmën e Ndërmarrjes Publike “Veprimtaritë Komunale” organizoi të shtunën aksionin e pastrimit të Urës së Vjetër të Klleznës. Në aksion morën pjesë anëtarë të Shoqatës, disa të rinj nga fshati Kllezën dhe punëtorë të angazhuar për pastrim. Aksioni ishte në vazhdën e aktiviteteve të Shoqatës “Ora” për mbrojtjen dhe mirëmbajtjen e monumenteve kulturore-historike, si prioritet i çdo shoqërie. Ai u zhvillua në fillim të sezonit turistik dhe ka për qëllim ndërgjegjësimin e qytetarëve

për ruajtjen e mjedisit, tërheqjen e vëmendjes së munguar të institucioneve përgjegjëse komunale dhe shtetërore, si dhe krijimin e kushteve për vendosjen e këtij monumenti në shërbim të turizmit si pikë për vizitorë. Ura e Vjetër e Klleznës përbën një nga monumentet kulturore-historike me rëndësi të veçantë në Komunën e Ulqinit. Ajo mendohet të jetë ndërtuar rreth vitit 1696/1697 dhe ka shërbyer për lidhjen e Shkodrës me Ulqinin deri në vitin 1954, kur pranë saj u ndërtua ura e re, me ç’rast Ura e Vjetër doli jashtë përdorim-

it. Ndonëse përbën një objekt mbi 300-vjeçar, me arkitekturë impozante dhe paraqet një monument unikat në Komunën e Ulqinit dhe në Mal të Zi, fatkeqësisht nuk ndodhet në regjistrin e monumenteve kulturore-historike të mbrojtura me ligj. Shoqata “Ora” ka ndërmarrë deri tani një sërë nismash dhe aktivitetesh konkrete me qëllim të mbrojtjes, konservimit, rikonstruktimit dhe valorizimit të Urës së Vjetër të Klleznës që do të mundësonin futjen e saj në agjendën turistike. (Kohapress)

E ENJTE, 6 KORRIK 2017

Javore KOHA

MOZAIK

Artisti Zharko Gllavatoviq hapi ekspozitën e tij individuale me skulptura dhe mozaikë

Hulumtim në teknikat bashkëkohore të mozaikut

Tuz- Në kuadër të manifestimit “Vera kulturore e Podgoricës”, në QKI “Malësia” është hapur ekspozita individuale me punime, skulptura dhe mozaikë i piktorit nga Podgorica, Zharko Gllavatoviq, si rezultat i punës së tij hulumtuese mbi dhjetëvjeçare me skulptura e punime në dru dhe peizazhe të ndryshme me portrete njerëzish dhe kafshësh të punuar me gurë. Ekspozitën në fjalë e ka hapur piktori malazez, Petar Vujosheviq i cili e vlerësoi lart krijimtarinë artistike të z. Gllavatoviq, duke e konsideruar atë si një artist me një mjeshtëri të veçantë mozaiku. “Zharku është njëri ndër artistët e rrallë i cili merret me mozaik duke e prezantuar atë në një mënyrë të jashtëzakonshme. Punimet në mozaik nuk janë aspak të zakonshme, duke qenë se duhet njohur teknikat klasike të pikturës siç është vaji në pëlhurë, raportet me hapësirën e ngjyrës dhe vijave, kurse krahas kësaj,

Javore KOHA

E ENJTE, 6 KORRIK 2017

që të merresh me mozaik, duhet të njohësh gurin por dhe shpirtin, gjë që në këto punime është prezantuar qartë. Gllavatoviq është një artist i mirëfilltë dhe origjinal dhe për këtë e përgëzoj për krijimtarinë e tij në mozaik, që është fushë universale dhe e cila mund të zbatohet në të gjitha sferat e jetës”, u shpreh mes tjerash Vujosheviq në vështrimin e tij për punimet e artistit Gllavatoviq. Autori i kësaj ekspozite, Zharko Gllavatoviq, në prononcimin për “Koha Javore” tha se këto punime vijnë si rezultat i punës së tij kërkimore dhe hulumtuese nga një periudhë mbi dhjetëvjeçare, nga koha kur ai ishte student i Akademisë së Arteve. “Në mesin e punimeve që shikoni këtu, ndodhen punime të cilat prezantojnë hulumtimet e mia të reja, analiza, forma dhe ide të reja me të cilat ndërtoj stilin tim personal në zhanrin e skulpturës dhe mozaikut, pra, hulumtimet e mia janë në vijim e sipër dhe besoj që për disa

vjet do të kem me çfarë të lavdërohem në këtë sferë”, theksoi Gllavatoviq. Zharko Gllavatoviq është piktor i ri akademik nga Podgorica. Ai pas përfundimit të Shkollës së Mesme Artistike “Petar Lubarda” në Cetinë, ka diplomuar në Fakultetin e Arteve Pamore në Beograd në klasën e profesorit, Sllobodan Roksandiq. Në të njëjtin fakultet ka mbaruar dhe studimet pasuniversitare në klasën e profesorit, Gjuro Radulloviq. Deri më tani ka hapur një sërë ekspozitash individuale brenda dhe jashtë shtetit. Gllavatoviq është fitues i disa çmimeve të rëndësishme për vizatime dhe mozaik. Ndër angazhimet e tij të deritanishme veçohen pjesëmarrjet në kampin restaurues (CHWB) në Gjirokastër dhe ai i UNESCO-s, kampi restaurues, konservim i qeramikës nga periudha e helenistikës, i mbajtur në Tiranë. Jeton dhe vepron në Podgoricë. t. u.

MOZAIK

SHKA-të në Malësi organizuan mbrëmje folklorike

Angazhim për ruajtjen dhe kultivimin e vlerave të lashta Tuz- Trashëgimia kulturore autoktone e trevës së Malësisë, ruajtja dhe kultivimi i vlerave të çmuara të thesarit tonë, duket që është sot e disa vite më parë në epiqendër të shoqërive kulturore-artistike që veprojnë në Malësi, edhe pse ndoshta jo në atë masë që kërkohet. Herë pas here ato pak SHKA aktive në Malësi, impenjohen për të organizuar ndonjë ngjarje kulturore (koncert), për të shpalosur krijimtarinë e tyre të trashëguar folklorike muzikore me objektiv kryesor ruajtjen, kultivimin dhe avancimin e vlerave të thesarit të pasur kulturor-artistik që treva e Malësisë e posedon ndër shekuj. Fundjavën e kaluar, SHKA “Rapsha” ka ftuar të gjitha shoqëritë

kulturore- artistike që veprojnë në Malësi për t’iu bashkëngjitur koncertit të tyre, mirëpo vetëm SHKA “Besa” nga Trieshi, SHKA “Liria” nga Mileshi, SHKA “Dedë Gjon Luli”- Traboin, SHKA RapshaDrume i janë bashkëngjitur ftesës së organizatorit, të mbështetur edhe nga QKI “Malësia”. Shoqatat pjesëmarrëse kanë shfaqur një koncert me këngë e valle të muzikës folklorike popullore kushtuar folklorit në Malësi me moton “T’i ruajmë dhe kultivojmë vlerave tona kulturore“. Interesimi për t’a ndjekur këtë koncert ka qenë i lartë. Salla e QKI “Malësia” ka qenë e stërmbushur, ndërsa repertori i pasur i SHKA-ve pjesëmarrëse është mirëpritur

ngrohtësisht nga audience, duke u duartrokitur dhe ndjekur me shumë ëndje. Folkloristët pjesëmarrës kanë sjellë çaste të këndshme dhe argëtuese për audiencën pjesëmarrëse, një repertor të ndërthurur me këngë, melodi instrumentale e skenografi vallesh të ndryshme të trevës së Malësisë. Organizatori kryesor i këtij koncerti, SHKA “Rapsha”, ka bërë me dije se në muajin gusht, për të pestën herë me radhë, për katër netë rresht do të jetë organizatore dhe nikoqire e Festivalit Folklorik Mbarëkombëtar “Rapsha 2017”, i cili do të mbahet në Vitojë nga data 18 deri më 20 gusht. t. u.

E ENJTE, 6 KORRIK 2017

Javore KOHA

KULTURË

Manifestimi letrar “Muzat e Alpeve 2017”

Javore KOHA

E ENJTE, 6 KORRIK 2017

KULTURË

Moikom Zeqos çmimi “Teuta” Nisi në Istog dhe përfundon më 6 korrik në Tuz manifestimi letrar ndërkufitar ‘Muzat e Alpeve 2017’. Shoqata Rajonale e Shkrimtarëve ‘Teuta’, e themeluar nga shkrimtarë nga Kosova, Mali i Zi dhe Shqipëria, në bashkëpunim me Drejtorinë për Arsim dhe Kulturë në Istog, bibliotekën ‘Marin Barleti’ në Shkodër si dhe Muzeun Etnografik të Malësisë - në Lekaj të Tuzit, më 4, 5 dhe 6 korrik mban manifestimin V letrar ndërkufitar ‘Muzat e Alpeve 2017’. Në kuadër të manifestimit të përvitshëm letrar ndërkufitar “Muzat e Alpeve” Shoqata Rajonale e Shkrimtarëve ndan edhe çmimin letrar ‘Teuta’. Laureatë paraprak të këtij çmimi deri tash ishin shkrimtarët e mirënjohur shqiptarë dhe malazezë: Jevrem Berkoviq, Dritëro Agolli, Ramiz Kelmendi dhe Mirash Martinoviq. Ndërsa sivjet çmimi letrar “Teuta” shkon për njërin ndër

personalitetet më të shquara të kulturës shqiptare, profesor Moikom Zeqo. Ndër aktivitetet e parapara brenda programit të sivjetshëm janë: Historiku i ‘Teutës’, biografi e shkurtër e laureatëve të Çmimit për Vepër Jetësore “Teuta” si dhe homazh për dy laureatët e ndjerë Dritëro Agolli dhe Ramiz Kelmendi; kumtesa mbi temat: “Krijimtaria studimore e Dr. Ibrahim Rugovës”, “Letërsia shqipe dhe roli i saj historik” dhe “Feminizmi, bota dhe kundërbota e tij” si dhe promovim i librave dygjuhësh: “Svi moji-Të gjithë të mitë”, me autor Zuvdija Hoxhiq (Berisha) – sot në Istog, “Këngët e përgjërimit-Zavjetne pjesme”, me autor Lulzim Tafaj, si dhe “Ardhësit-Këngët e Ali Binakut”, përkthim dhe botim i ri nga Anton Nikë Berisha. “Moikom Zeqo, autor i rreth 70të veprave poetike të cilat fillojnë

maratonën e madhe të postmodernizmit shqiptar që në vitet 70të të shekullit që lamë pas, marrin përsipër nëpërmjet plazmimeve të gjuhës shqipe, përgjegjësin e dendësimeve, kundërthënieve dhe vazhdimësisë së një realiteti të ri poetik. Erudit i rrallë i historisë dhe traditës së qytetërimit shqiptar, akademiku Moikom Zeqo me veprën e tij iu takon pararendësve të brezit të lindur pas Luftës së Dytë Botërore, duke shprehur me një kurorë të re mendimtari dhe njeriu të shqetësuar dykuptimësinë e njeriut të sotëm, pa pasur drojë të na japë përgjigje të pafundme nëse është ky realitet i thellësive historike që ka krijuar njeriun, apo është njeriu i paepur për ëndërrim që krijon realitetin e një bote të përbashkët dhe universale”, thuhet ndër të tjera në komunikatën për ndarjen e çmimit ‘Teuta’.

E ENJTE, 6 KORRIK 2017

Javore KOHA

KULTURË

Dukuri

Stina e da

Ka plot raste që i zoti i dasmës, pak ditë më pas, ta zërë kokën me grus zhurma e tupanave. Rrëqethet i tëri, kur sjell në mendje “fustanin e bardh si fantazmë! Katër – pesë gra në dasëm të veshura me veshje kombëtare njëjta, të palogjikshme si vetë dasma!

Hajrudin S. Muja Unë nuk parapëlqej të flas shumë për “dasmën tradicionale” ose siç e quajnë në disa vende “Dasma e Kanunit”, që hidhte në erë gjithë ekonominë e familjes dhe i duhej një kohë e gjatë për ta rimarrë veten. Relatorët shpeshherë kanë shpjeguar për të tilla dasma ndër shqiptarët, dasma që zgjatnin një javë dhe në të cilat dasmorët rrinin në “sofër” nga 7-8 orë, duke ngrënë e duke pirë? Ata flasin gjithashtu edhe për shpenzimet e mëdha, të cilat familjet e varfra i bënin për një dasëm! Cili popull tjetër ka flakur gjithë ekonominë e familjes për një dasmë dhe ka investuar gjithë ekonominë e shtetit për të ndërtuar bunkera?! Ndoshta do të ishte më mirë t’i bëjmë hesap në llogari të së kaluarës, por përveç që janë shtuar zgjedhimet e foljes në kohën e tashme “martohen” dhe në kohën e ardhshme “ndahen”, as sot nuk kanë ndryshuar shumë gjërat! Ka plot raste që i zoti i dasmës, pak ditë më pas, ta zërë kokën me grushte nga borxhet e mëdha që është zhytur, ende pa i ardhur veshët nga zhurma e tupanave. Rrëqethet i tëri, kur sjell në mendje “fustanin e bardhë” të pa identitet, të cilin e ka paguar mijëra budallallëqe, e tani i duket si fantazmë! Katër – pesë gra në dasëm të veshura me veshje kombëtare, katërqind të tjera të “paveshura” fare! Dhuratat e dasmës të gjitha të njëjta, të palogjikshme si vetë

Javore KOHA

E ENJTE, 6 KORRIK 2017

dasma! Dhe më e keqja, të gjitha i shohim dhe i ndjejmë, e megjithatë askush nuk merr mësim, sepse budallallëku e krijon logjikën vet, që është bërë si sëmundje ngjitëse e kësaj tragjikomedie të zhgënjyer! Është kjo stina e verës dhe stina e dasmave, kur do të shikoni çdo ditë kolona automjetesh të zbukuruara me lule e flamuj. Në dritaret e tyre, vajza e gra, të cilat i nxjerrin kokat jashtë, nuk e di, nga gëzimi i tepërt, apo që të tjerët t’ua shohin modelet e flokëve që kanë!? Është stina e salloneve të frizurave, përplot me gra të të gjitha moshave, me orar të caktuar dhe me çmime 20, 50 apo edhe 100 euro! Është stina e rrobaqepëseve që qepin fustane nga më të ndryshmet e më provokativet, pa ndonjë problem për çmimin! Është stina e sallave të dasmave, të këngëtarëve të njohur e të panjohur, që të shpojnë veshët me dhunën akustike të ‘zmadhuesit’, pa të dhënë asnjë mundësi ta përshëndetësh mikun. Të gjithë të ulur në një vend, injorantë e intelektualë. Në mes një valle e madhe, ku më shumë se të vallëzojnë ekspozojnë fustanet, apo frizurat e shtrenjta enkas për këtë mbrëmje. Është sezoni i tallavaxhinjve dhe i këngëve patriotike, që ia kallin “zemrën” dhe xhepin gurbetxhinjve, se “kush po qet pare ma shumë”, skenë e përsëritur nga dasma në dasmë e nga viti në vit. [Newborn 23/08/2015] Sapo gjejnë një rast për biseda, ia nisin ankesat: “Ja, është kohë e vështirë ekonomike e sociale, djemtë tanë janë

të pa punë, madje burri im më tepër qëndron në shtëpi pa punë, se sa me punë”. Ankohen po ato që për frizurën e tyre kanë shpenzuar 50 euro, pa u turpëruar nga bashkëshortët e tyre të papunë! Dasmat nuk bëhen më nëpër shtëpi, por nëpër lokale speciale e të shtrenjta, të cilat po nuk i rezervove në dimër, iku stina e verës! Në këto vende të mbyllura, muzika të shurdhon timpanin e veshëve, gra të shfrenuara, armë zjarri, shpenzime të tepërta, thyerje traditash fetare dhe kombëtare. Për fe nuk duam t’ia dimë, për komb rrehim çiftelinë! Në historinë e dasmave shqiptare veçohet Dasma e Zogut. Kishte qenë i fejuar me vajzën e Vërlacit, Behije Hanëmin, një fejesë që e prishi kur filloi të mendojë për kurorëzimin si mbret. Ishte viti 1938 kur u martua me Geraldinën, martesë që e lejoi Papa Piusi me kusht që fëmijët e dalë nga kjo martesë, të rriteshin si katolikë [Fevziu:2012/19]. Dasma ishte madhështore, shpenzimet e së cilës nuk i mësuam kurrë. Gazeta shkruante për një shumë prej 10.000 franga ar, që Banka Kombëtare kishte vënë në dispozicion për dasmën e sovranit [Shtypi, 24/4/1938]. Hitleri i kishte dhuruar një Mercedes 540K kabriolet, njëjtë me atë që i pati dhuruar mbretit Faruk të Egjiptit dhe liderit sovjetik Stalinit në 60-vjetorin e lindjes [Ny Sun, 27/4/1938]. Dasma u bë në një atmosferë gjysmë përendimore e gjysmë orientale. Gegë nga veriu e toskë nga jugu, përshende-

KULTURË

asmave

shte nga borxhet e mëdha që është zhytur, ende pa i ardhur veshët nga hë” të pa identitet, të cilin e ka paguar mijëra budallallëqe, e tani i duket e, katërqind të tjera të “paveshura” fare! Dhuratat e dasmës të gjitha të

tnin Mbretin që nga një kryetar fisi, u bë Monark edhe me një mbretëreshë. “Albania” e Faik Konicës [#9/1898], na njofton me martesën e Qamil Beut, djali i Jashar Beut, që u martua me vajzën e një agai nga Shkupi. Nga tetëmbëdhjetë kaza të ndryshme, kishin shkuar disa qindra të ftuar. Dasma kishte zgjatur një javë. Në martesën e korçarëve Spiro Toçka’s me znj. Vanthi Pllucka: “për katër ditë e katër netë, muzikantët shqiptarë kanë luajtur me radhë melodi kombëtare. Kishte shqiptarë të ftuar nga shumë qytete të tjera”. Pak më vonë “The Echo” [3.10.1902] na njofton për një gjë të çuditshme: “Në Milano do të bëhet një Pazar grash, ku do të zgjidhen më të bukurat, secilës prej tyre do t’u vihet nga një numër, e do të shiten disa mijëra bileta, secila për nga dhjetë lira italiane. Këto të holla do të ndahen në mes të vajzave për pajën e tyre. Kur të marohen së shituri biletat, do të hiqet lotaria, e kujt t’i bjerë numri i mirë, do të fitojë një grua me pajë. Deri në dhjetorin që shkoi,, 87 vajza ishin shkruar për të dalë në pazar që të zgjidhen”, pohonte “The Echo”. Në historitë e mesjetës, takojmë plot dasma madhështore të cilat të zgjojnë kureshtjen. Një dasëm e madhe mund të zgjaste për disa ditë. Një e tillë përshkruhet në romancën e quajtur “Flamenca”, që kishte zgjatur disa javë. Rrugët ishin dekoruar me sixhade, erëza duke u djegur në secilin kënd të qytetit, “500 palë rroba, të dekoruara me fletë të argjendëta, 1000 bi-

zhuteri, 1000 shpata, 1000 parzmore dhe 1000 kuaj lufte”, ishin përgatitur si dhurata për mysafirët e dasmës. Numri i dasmorëve përbënte një linjë tepër të gjatë, me festa të pasura “a thua se jemi në parajsë” [Gies:1969/73]. Një kronikë e vitit 1440, na tregon për martesën e princit Don Enrique dhe princezës Dona Blanca, bijës së Don Zhuanit, mbretit të Navarrës në Gadishullin Iberik. Një dasëm e madhe, që zgjati plot katër ditë, vallëzuesit më të njohur, kënaqësi e gëzim i madh. Aty kishin ardhur të ftuar çifutë me Toran dhe maurë me Kuranin. Muzicientë me trompa, me tamburinë, me daulle, me flauta, të cilat bënin zhurma të mëdha, që të linin përshtypjen se njerëz të shumtë po vinin. Në të hyrë në qytet, të gjithë së bashku, fisnorë, zejtarë, çifutë, maurë, e shoqëronin mbretëreshën dhe princeshën për në oborrin mbretëror. Të përgatitura një zgjidhje e madhe ushqimesh, pula të pjekura, lloje të ndryshme mishi e peshku, ëmbëlsira nga më të ndryshmet. Fruta të të gjitha llojeve, diçka si nuk ishte parë e dëgjuar. Në shërbim një numër i madh zonjash të veshura me veshje festive. Me Urdhër i mbretit, ato ditë askush nuk mund të shiste asgjë me para, të gjitha ato që do të blenin do t’i paguante mbreti. Të gjithë ata që vinin në qytet, vendas apo të huaj, ishin të ftuar në dasmë. Një skenë e ngritur nërgut për dasëm, një fontanë e argjendtë me një krua vere të shijshme, ku secili mund të merrte aq

sa dëshironte. Për tri ditë nuk pushuan dancet. Në ditën e katërt u vendos një skenë speciale në një livadh, një “dhomë” e veçantë që kishte njëzet shkallë, për të hyrë në majë. I mbështjellë e gjitha me bar, dukej si një mal i vogël, maje së cilës do të qëndronte mbretëresha dhe princesha, nusja e re. Kur dasma mbaroi, dy thasë të mëdhenj parash ju ndanë muzikantëve dhe të gjithë atyre që bënë të mundur “festën e madhe” për katër ditë. Princeshës i dhanë një xhevahir shumë të kushtueshëm, kurse secilës zonjë që shoqëroi princeshën, i dhuruan nga një unazë diamanti dhe nga një smeraldë [Constable:1997/317-319]. Ndërmjet vitit 1589 dhe 1608, festat e dasmave nuk ishin vetëm zbavitje e argëtim, por morën një karakter manifestues të artit [Silli, f.58]. Martesa e Duka Ferdinandit me Kristinën e Lorraines në maj 1589, provoi të ishte një aferë e madhe në qarkun e monarkive evropiane. Katër Statujat, të Augustusit, të Çarlemagnes (Karlit të Madh), të Cosimo Pater Patriac dhe të Cosimo i I-rë, u vendosën në katër këndet e Ponte Santa Trinita’s, të cilat Borsook i konsideron si një skemë elegance e një prodhim tradite [Borsook:1966/206]. Katërmbëdhjetë burra ishin të angazhuar të përcjellin organizimin për të qenë gjithçka në rregull. Shtatë të tjerë ishin të caktuar për pritjen e mysafirëve [Storia di Etichetta, f.3]. Pesëdhjetë aristokratë të Florencës ishin “zgjedhur” prej Dukës të bartnin tendën (çadrën) e nuses, kur ajo do të hynte në qytet. 29 të tjerë për t’i shërbyer asaj [Manoscritti, 130, fs.107r, 159r]. Në dasëm u konsumuan 9.000 litra verë dhe 7.286 shinikë grurë. Llogaria mund të bëhet lehtë, kur dihet se 6.056 dukatë u shpenzuan vetëm në përgatitjen e ëmbëlsirave! Një dasëm tjetër jo më pak ekstravagante e kësaj qeverisjeje, ishte martesa e mbesës së Dukës – Marijes, kur u martua me mbretin Henry IV të Francës, në tetor të vitit 1600. Më shumë se 1000 vetë ishin të angazhuar në përgatitjet dhe më shumë se 60.000 florina u shpenzuan për dasmë. Morën pjesë 800 zonjusha të Florencës dhe 300 fisnikë [Studies in the Renaissance, Volume XVII, f.222]. Tetë vjetë më vonë (1608), ishte martesa e Dukës Cosimo II, për të cilën u desh një përgatitje për plot një vit [Silli, f. 75]. E ENJTE, 6 KORRIK 2017

Javore KOHA

KULTURË

Mbi librin “Lidhja Shqiptare e Prizrenit dhe Porta e Lartë (1878-1881)” të autorit prof. dr. Iljaz Rexha

Ndriçim i periudhës më të trazuar të historisë kombëtare Vepra “Lidhja Shqiptare e Prizrenit dhe Porta e Lartë (1878-1881)” e autorit prof. dr. Iljaz Rexha është kontribut madhor, që mund të përfshihet pak a shumë në kuadër të hulumtimeve dhe shkrimeve të tjera që janë duke u bërë në vijimësi për të ndriçuar në mënyrë sa më objektive dhe argumentuese Lëvizjen e Rilindjes Kombëtare Shqiptare, veçanërisht Lidhjen e Prizrenit, që veproi me këshillat dhe organet e saj në të gjitha qendrat e viseve të banuara me popullsi shqiptare Shaban Hasangjekaj Vepra “Lidhja Shqiptare e Prizrenit dhe Porta e Lartë (1878-1881)” e studiuesit, historianit dhe orientalistit prof. dr. Iljaz Rexha, të cilën autori me kënaqësi ia paraqet opinionit të gjerë shkencor, në veçanti dhe lexuesit të pasionuar në përgjithësi, është fryt i kërkimeve të tij arkivore disavjeçare, të kryera jashtë dhe brenda vendit, që kanë të bëjnë me ndriçimin e ngjarjeve historike të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, për njërën prej periudhave më të trazuara të historisë kombëtare shqiptare. Në fillimin e parathënies së kësaj vepre, autori shprehet se “Historiografia e vërtetë shkencore shqiptare filloi të zhvillohet menjëherë pas Luftës së Dytë Botërore. Ajo ka shënuar arritje të rëndësishme në trajtimin e problemeve themelore historike në të gjitha çështjet që kanë të bëjnë me historinë e popullit shqiptar, duke u mbështetur kryesisht në burimet autentike arkivore, të zbuluara në kohë të fundit, në arkivat perëndimore dhe lindore, sidomos në Arkivin Qendror Osman (BOA) të Turqisë”. Në këtë drejtim, autori shton se “sip-

Javore KOHA

E ENJTE, 6 KORRIK 2017

as burimeve osmane, teza dhe platforma politike kryesore e rilindësve të Lëvizjes Kombëtare Shqiptare, e borgjezisë së re të shqiptarëve myslimanë edhe të krishterë, si edhe e shumicës së prijësve fetarë, me prirje atdhetare dhe vetëdije kombëtare shqiptare, ishte që në embrion të formohet së pari një shtet autonom, duke siguruar autonominë territoriale - administrative në kuadër të Perandorisë Osmane, ku do të bëhej bashkimi kombëtar dhe do të sigurohej integriteti i tokave shqiptare, kundrejt pretendimeve territoriale të shteteve ortodokse ballkanike. Kjo autonomi do të çonte gradualisht drejt formimit të shtetit të pavarur kombëtar shqiptar”. Materiali burimor që përfshihet në këtë vepër dhe të cilin autori e ka shfrytëzuar për trajtimin e studimit, përbëhet kryesisht nga dokumentacioni i administratës osmane. Pjesën më të madhe të këtyre dokumenteve e ka hulumtuar personalisht në Arkivin Qendror të Kryeministrisë së Turqisë, në Arkivin e sulltan Abdyl Hamidit II, si dhe në bibliotekat shtetërore dhe private në Stamboll dhe në Ankara. Autori po kështu ka hulumtuar, përpunuar dhe analizuar disa akte dhe vendime të nxjerra nga organet e Komitetit Qendror, të Kuvendit të Përg-

jithshëm, të Këshillit Drejtues të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, si edhe akte të tjera të këshillave - degëve të saj. Mjerisht, aktet dhe dokumentet e hartuara nga Lidhja dhe organet e saj, përveç disa kopjeve, krejtësisht janë zhdukur, me ose pa hiri, por edhe gjatë procesit të gjykimeve dhe hetimeve që janë bërë nga gjykatat ushtarake dhe policia sekrete e Administratës Osmane, janë fshehur që të mos zbulohen aktivistët e Lidhjes. Brumin e lëndës së përfshirë në këtë vepër autori e ka ndarë, radhitur dhe sistemuar në dhjetë kapituj. Lëndën e trajtuar dhe shtjelluar në vepër, autori e ka demonstruar, konkretizuar dhe prezantuar në: 35 fotografi të ndryshme në teknikën bardhë e zi, 16 fotoportrete personalitetesh të shquara shqiptare, 19 shkresa dorëshkrimi dhe shtypi në gjuhën shqipe dhe arabo-turke, dy harta topografike, tetë tabela administrative të projekteve të vilajeteve dhe kazave dhe tekstit të një telegrami. Nga pikëpamja e karakterit, materialet burimore, të cilat prof. dr. Iljaz Rexha i ka shfrytëzuar për realizimin e këtij studimi, i ka ndarë në këtë mënyrë: akte, vendime, raporte, procesverbale të Këshillit të Ministrave të Portës së Lartë, në akte perandorake apo në urdhëresa të sulltanit, në akte dhe

KULTURË

shkresa të korrespondencës së valinjve të vilajeteve me Portën e Lartë, të cilët qeverisnin në viset shqiptare, me komandantët e forcave ushtarake, në shkresa të Ministrisë së Punëve të Jashtme dhe të Brendshme, të Ministrisë së Luftës, si dhe në dokumente dhe shkresa që kanë dalë nga organet e Lidhjes. Kjo do të thotë se fjala është për aktet e administratës civile dhe të asaj ushtarake osmane. Autori në vazhdim thekson se “Në trajtimin e këtij studimi shpeshherë i është dashur të përdorë burime dhe të dhëna të tjera, qoftë në gjuhën osmane-turke, ose në gjuhë të tjera evropiane: angleze, franceze dhe gjermane, kronikat e asaj kohe dhe disa memoare osmane-turke të botuara dhe të pabotuara. Ai sidomos ka shfrytëzuar dy organet e shtypit të asaj kohe në gjuhën osmane: “Tercüman-i Şark” (Interpreti i Lindjes) dhe “Tercüman-i Hakikat” (Interpreti i së Vërtetës) të vitit 1878. Në këtë kontekst, autori veçon se “Kryeredaktor i gazetës së parë ishte Sami Frashëri dhe me artikujt e paraqitur në të, mund të thuhej lirisht se ishte zëdhënësi i Lidhjes që me dinjitet dhe me forcën e argumenteve i mbrojti të drejtat legjitime të kombit shqiptar, jo vetëm në faqet e kësaj gazete. Ai drejtoi edhe disa gazeta dhe revista të tjera. Polemizoi me shumë oponentë të shtypit grek, sllavo-rus, sllavo-serb, francez, anglez dhe natyrisht edhe me ata të shtypit osmano-turk, që pa të drejtë trillonin dhe shtypnin gjëra të pavërteta për shqiptarët. Propagandën dhe intrigat e tyre i neutralizonte me një fjalor të pasur dhe stil të lartë, saqë ua mbyllte gojën të gjithë kundërshtarëve,

natyrisht me argumente dhe fakte të pamohueshme. Vetë turqit, edhe pse e xhelozonin, e quanin si njërin ndër mendimtarët dhe dijetarët më të mëdhenj të shekullit XIX në Perandorinë Osmane. Ishte i pari enciklopedist që e shkroi dhe botoi enciklopedinë Historike-Gjeografike të Perandorisë Osmane”. Autori prof. dr. Iljaz Rexha në veprën e vet “Lidhja Shqiptare e Prizrenit dhe Porta e Lartë (1878-1881)” opinionin e gjerë e njofton se “Në emër të Komitetit Qendror të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, më 10 qershor 1878, Samiu në gazetën e tij që e drejtonte, e bëri të njohur versionin e programit të parë të Lidhjes, të hartuar në muajin maj 1878, nga Komiteti Shqiptar i Stambollit, pikërisht në ditën kur mbahej mbledhja e parë e Kuvendit Themelues të Lidhjes së Prizrenit. Ky ishte programi i parë i Lidhjes me karakter kombëtar dhe autonomist”. Versioni i Programit të dytë të Lidhjes, i cili sipas autorit pësoi ndryshime, u modifikua dhe u reduktua nga 7 në 5 nene, i cili sipas studiuesit turk Syleyman Kulçes dhe historianit shqiptar Gazmend Shpuza u miratua nga ana e Kuvendit të Lidhjes më 15 qershor 1878, dy ditë para se të miratohet kararnameja - Aktvendimi i datës 17 qershor 1878”. Mirëpo, sipas autorit, tri kërkesat e versionit të programit të parë janë parafrazuar dhe janë publikuar më 10 qershor 1878 dhe përsëri më 15 qershor, para se te miratohet versioni i programit të dytë nga Kuvendi i Lidhjes. Autori në vazhdim veçon se “Versioni i Programit të Parë të Komitetit të Stambollit ka ekzistuar në dorëshkrim si paraprojekt ideor që nga janari i vitit 1877, kur edhe u themelua Komiteti i Stambollit, por ai nuk ishte bërë i njohur deri më 10 qershor 1878”. Ndërkaq, në versionin e dytë të 15 qershorit që e bëri të njohur studiuesi turk nën nenin 1, autori pohon se “Kërkohet formimi i një administrate autonome me emrin Vilajetet e Unisuara (Tevhid-i Vilayat) me qendër në Manastir. Në këtë formulim apo modifikim të këtij neni, nuk determinohet territori që do të përfshijë, as emri i këtij vilajeti, madje as gjuha shqipe që do të mësohet në shkolla dhe përdorimi i saj në administratën e këtij Vilajeti. Mirëpo, kuptohet se fjala ishte për vilajetet e banuara nga popullsia shqiptare, edhe pse neni 1 ishte formuluar në mënyrë shumë të përgjithësuar.

Autori bën me dije se “Gjatë shtjellimit të këtij studimi, duke i analizuar materialet burimore osmane, ka gjetur të dhëna të shumta për aspektet themelore të Lidhjes Shqiptare të Prizrenit, për organizimin e saj, për qëndresën e armatosur të popullit shqiptar, të cilin e udhëhiqte Lidhja e Prizrenit për mbrojtjen e identitetit shqiptar dhe të integritetit tokësor të viseve të banuara në shumicë me shqiptarë”. Në përfundimin e këtij studimi, sipas burimeve osmane, autori ka konkluduar se: “Një pjesë e mirë e dokumenteve osmane hedhin dritë mbi idenë për bashkimin kombëtar të të gjithë shqiptarëve myslimanë e të krishterë, gegë dhe toskë”. Aktet e administratës osmane që autori i ka shfrytëzuar për hartimin e këtij punimi, e përpunoi në mënyrë indirekte programin e autonomisë territoriale-administrative shqiptare gjë që vërehet edhe në një akt të valiut të Kosovës, ku gjen të dhëna me interes dhe ku thuhet se kërkohet formimi i një vilajeti të vetëm, të përbërë nga krahinat e ashtuquajtura Gegëri dhe Toskëri. Në këtë lëmsh të dokumentacionit dhe të burimeve osmane ka shumë të dhëna të cilat tregojnë se diplomacia evropiane dhe ajo ballkanike, bënë përpjekje të mohojnë karakterin kombëtar të Lëvizjes Shqiptare dhe të Lidhjes së Prizrenit gjatë viteve 1878-1881, të konsideruar si krijesë dhe vegël e Portës së Lartë. “Dokumentet osmane që në atë kohë konsideroheshin të jenë konspirative, tregojnë qartazi se kishin dështuar përpjekjet e Portës së Lartë për të detyruar shqiptarët që të heqin dorë nga kërkesat për formimin e autonomisë”, shprehet autori dhe në vazhdim shton se “Ato tregojnë po ashtu që sulltani dhe klasa sunduese osmane ishin të shqetësuar nga sukseset dhe arritjet e Lëvizjes Kombëtare Shqiptare”. Në fund, pa ngurrim dhe me plot gojë mund të konkludohet se vepra “Lidhja Shqiptare e Prizrenit dhe Porta e Lartë (1878-1881)” e autorit prof. dr. Iljaz Rexha është kontribut madhor, që mund të përfshihet pak a shumë në kuadër të hulumtimeve dhe shkrimeve të tjera që janë duke u bërë në vijimësi për të ndriçuar në mënyrë sa më objektive dhe argumentuese Lëvizjen e Rilindjes Kombëtare Shqiptare, veçanërisht Lidhjen e Prizrenit, që veproi me këshillat dhe organet e saj në të gjitha qendrat e viseve të banuara me popullsi shqiptare”. E ENJTE, 6 KORRIK 2017

Javore KOHA

MOZAIK

Në Pallatin “Venezia” në Kalanë e Ulqinit u përurua libri “Në derë të oborrit” i Gani Karamanagës

Kontribut i rëndësishëm kronikës së pasur të Ulqinit “Gani Karamanaga është njëri prej atyre njerëzve që mblodhi kujtimet e tij dhe rrëfimet e të tjerëve në një vend, në këtë libër, duke i siguruar përjetshmëri shumë personazheve, por edhe duke zbardhur ngjarje që dikur kanë ndodhur nëpër rrugicat e Kalasë”, ka thënë recensentja e librit, Ardita Rama Ulqin – Qendra e Kulturës Ulqin dhe Bashkimi i Krijuesve Shqiptarë në Malin e Zi organizuan të martën e kaluar në Pallatin “Venezia” në Kalanë e Ulqinit përurimin e librit më të ri të prim. Dr. Gani Karamanagës “Në derë të oborrit”. Vetë autori i librit ka thënë se përveç kallëzimeve, libri është tregues se si ka qenë Kalaja dikur dhe është një amanet për ta ruajtur atë. Ai ka treguar se me sugjerimet e tij e ka ndihmuar redaktori i librit, shkrimtari Hajro Ulqinaku, ndërsa duke shkruar ka pasur takime me të moshuar të Kalasë së Ulqinit. Recensentja e botimit në gjuhën shqipe, Ardita Rama, ka thënë se Gani Karamanaga është njëri prej atyre njerëzve që mblodhi kujtimet e tij dhe rrëfimet e të tjerëve në një vend, në këtë libër, duke i siguruar përjetshmëri shumë personazheve, por edhe duke zbardhur ngjarje që dikur kanë ndodhur nëpër rrugicat e Kalasë. “Duke kujtuar fëmijërinë e tij, autori përmes tyre shpalos ngjarje e personazhe, duke u zhytur thellë në historinë dhe të tashmen e Kalasë. Ngjarje tragjike, anekdota, histori dashurie, shoqërie e detarie, përjetime personale, të gjitha këto gërshetohen dhe na sjellin para syve tanë jetën e banorëve të Kalasë dikur dhe sot”, është shprehur ajo. Recensenti tjetër i librit në gjuhën shqipe, publicisti Gjekë Gjonaj, ka

Javore KOHA

E ENJTE, 6 KORRIK 2017

thënë se ky libër evidenton dukshëm lidhjet e autorit me vendlindjen, bashkëqytetarët, njerëzit e afërt apo shokët e udhëve të jetës. “Në njëfarë mënyre, kjo vepër është një ‘pasaportë’ tjetër për vendlindjen e autorit, për Ulqinin”, ka theksuar ai, duke shtuar se “me këtë botim, duke përshkruar ngjarjet mirë e qartë përmes kujtimeve e fotografive autentike, autori e plotëson një mozaik dhe një zbrazëti të theksuar për pasqyrimin e ngjarjeve nga e kaluara historike e këtij qyteti të lashtë”. Duke folur për librin, gazetarja Ana Zhivanoviq ka thënë se dr. Gani Karamanaga “ka arritur që me shkrimin e tij të pasqyrojë shpirtin e kohëve të vjetra dhe të ruaj nga harresa tregimet që rrëfejnë për fatet njerëzore”. “Në momente lirik, por kryesisht faktografik, ky libër është enciklopedi e shpirtit të Qytetit të Vjetër dhe flet mbi shumë aspekte të jetës që është zhvilluar dhe zhvillohet brenda këtyre bedenave”, ka thënë ajo. Recensenti i botimit në gjuhën malazeze, shkrimtari Muzafer Çaushi, ka thënë se “Në derë të oborrit” është libër i kujtimeve, është memoar i shkruar me kujdes, me dituri dhe me dashuri. “Ai është edhe një kontribut i rëndësishëm kronikës së pasur të Qytetit. Por, ky libër merret me historinë e shpirtit të Kalasë, e deri te këto të dhëna në arkivat historike gjithmonë arrihet shumë vështirë. Për këtë vlera

e tij është edhe më e madhe”, është shprehur ndër të tjera ai. Vlerësime për librin kanë dhënë edhe folës të tjerë, si redaktori i botimit në gjuhën shqipe, Hajro Ulqinaku, i cili e ka moderuar mbrëmjen, redaktori i botimit në gjuhën malazeze, akademiku Zuvdija Hoxhiq, si dhe është lexuar vështrimi i recensentit tjetër të librit, shkrimtarit Asllan Bisha. Ndërkaq kanë përshëndetur dhe e kanë uruar autorin për librin drejtori i Fondit për Mbrojtjen dhe Realizimin e të Drejtave të Njeriut, Safet Kurtagiq, dhe Genci Nimanbegu, kryetar i KKSH-së dhe nënkryetar i Kuvendit të Malit të Zi. Pjesë nga libri, në gjuhën shqipe dhe malazeze, kanë lexuar nxënësit Kenan Karamanaga, Edita Hysi dhe Learta Gorana. Libri “Në derë të oborrit” (Kallëzime nga Kalaja) është botuar nga Bashkimi i Krijuesve Shqiptarë në Malin e Zi. Botimin e tij në gjuhën shqipe e ka mbështetur Fondi për Mbrojtjen dhe Realizimin e të Drejtave të Pakicave, kurse në gjuhën malazeze Ministria e Kulturës. Prim. Dr. Gani Karamanaga është kryetar i Bashkimit të Krijuesve Shqiptarë në Malin e Zi. Ai është autor i librave: “Mjekimi me faktorë natyrorë në regjionin e Ulqinit”, “Historiku i shërbimit shëndetësor në Ulqin”, “Dielli, deti, shëndeti”, “Udhëtimi i një mjeku”, “Materniteti në Ulqin”, “Zgjimi” dhe “Rrënjët”. i. k.

MOZAIK

Në QKI “Malësia” u shfaq komedia “Mirandolina”

Dashuria familjare të rrënjoset nga vlerat morale dhe jo nga paraja Tuz- Aktorë të teatrit të Universitetit të Arteve në Tiranë kanë shfaqur komedinë “Mirandolina”, një vepër e autorit Karlo Goldon, me regji të Dajana Nenaj, drejtor artistik, Milto Kutalit, skenografi të Arnold Gramit, ndërsa në role interpretuan: Eglantina Tuka, Klajd Zeqaj, Xhuliano Brisku, Donald Shehu, Joana Omeraj dhe Kriks Dumo. Kjo shfaqje, edhe pse kishte një numër shumë të ulët spektatorësh, u mirëprit me ovacione dhe duartrokitje të ngrohta nga ata pak adhurues të artit e kulturës që ndodheshin në sallën e QKI “Malësia”. Kjo komedi pasqyron qartësisht fenomene, dukuri e shqetësime të cilat fatkeqësisht janë ende dominante në shoqërinë shqiptare, si në Tuz, Ulqin, Shkodër, Tiranë, Prishtinë e kudo tjetër, pra problemi i dashurisë njerëzore, e në veçanti i asaj që quhet, lidhja njerëzore e familjes. Aktori, drejtori artistik i kësaj shfaq-

je dhe profesori në Universitetin e Arteve në Tiranë, Milto Kutali i tha “Kohës Javore” se shoqëria shqiptare është futur në rrjedha të një shoqërie të hapur, duke përjetuar krizat dhe goditjet e saja edhe pse në traditën e Popullit tonë, familja përbën një bërthamë shumë të shëndetshme. “Rinia e sotme, përveç asaj që merr si pjesë e trashëgimisë dhe traditave tona të vyera, ndeshet dhe përballet me një shoqëri të hapur me rregulla të reja të një shoqërie të re, sa perëndimore aq dhe liberale. Unë mendoj se nuk duhet hequr diçka nga këto tradita të vyera dhe duhet përherë t’i qëndrojmë besnikë gjithë asaj që quhet familja, sepse ne shqiptarët nëpërmjet familjes kemi ditur të mbajmë të fortë edhe lidhjet tona shoqërore. Pra, duke pasur një familje të shëndetshme, ne kontribuojmë për një shoqëri të shëndetshme, sidomos gjeneratës të së ardhmes

duhet t’i garantojmë një shoqëri të shëndetshme”, theksoi Kutali. Kutali ndër fenomenet që e devijojnë shoqërinë shqiptare veçoi paranë si shkaktarin kryesor për ndryshime në bërthamën e shoqërisë së shëndetshme shqiptare. “Paraja sot përbën një komponent shumë të rëndësishëm të shoqërisë njerëzore, por unë dhe mbarë stafi teatror i kësaj shfaqje, përforcojmë këtë ide që dashuria e vërtetë nuk është ajo që kalon përmes parasë, dashuria e vërtetë është ajo kur njerëzit ndjejnë disa motive , ndjenja, bashkojnë disa interesa që kanë të bëjnë me atë që quhet trashëgimia familjare e cila i çon ata në bashkëshortësi dhe nuk duhet të jetë paraja patjetër elementi vendimtar”. Kjo është hera e parë që komedia “Mirandolina” shfaqet në Tuz, kurse premiera e saj është shfaqur para afro një viti në Tiranë dhe më pas në disa t. u. qytete të tjera të Shqipërisë.

E ENJTE, 6 KORRIK 2017

Javore KOHA

MOZAIK

OJQ “Ul Info” prezantoi analizën e implemtimit të Planit lokal të veprimit për luftë kundër korrupsionit në Komunën e Ulqinit

Rezultatet e arritura janë të pamjaftueshme Ulqin – Përfaqësuesit e Organizatës Joqeveritare “Ul Info” kanë prezantuar të hënën në një konferencë për shtyp rezultatet e analizës së studimit mbi implementimin e Planit lokal të veprimit për luftë kundër korrupsionit në Komunën e Ulqinit. Ky dokument është miratuar nga Kuvendi i Komunës së Ulqinit në dhjetor të vitit 2014, si dokument strategjik i cili do të jetë bazë për luftimin dhe parandalimin e korrupsionit në këtë vetëqeverisje lokale. Me të janë përcaktuar 39 masa dhe 96 aktivitete, bartësit e tyre, afatet për realizim dhe indikatorët e rezultateve të arritura. Drejtori ekzekutiv i OJQ “Ul Info” dhe koordinatori i projektit, Mustafa Canka, ka thënë se “analiza ka treguar që disa masa nuk janë realizuar”. Ai theksoi nevojën që komuna dhe nëpunësit lokalë të bashkëpunojnë me sektorin privat, sektorin civil dhe qytetarët, si shfrytëzues përfundimtar të shërbimeve të tyre, në mënyrë që të përcaktohen nevojat afatgjate të qytetit, e jo vetëm përfitimet afatshkurtra me qëllime politike dhe interesi të individëve dhe grupeve të

Javore KOHA

E ENJTE, 6 KORRIK 2017

ndryshme të interesit. Bashkëpunëtori në projekt, Admir Gjoni, ka paraqitur në mënyrë të detajuar rezultatet e analizës. Ai ka treguar se informacionet e pasqyruara në analizë janë grumbulluar kryesisht duke përdorur institutin për qasje të lirë ndaj informacionit, ku për katër muaj i kanë dërguar rreth 160 kërkesa organeve të vetëqeverisjes lokale në Ulqin. Gjoni ka thënë se janë analizuar vitet 2014, 2015 dhe 2016. “Ajo çfarë dua të theksoj është se sa i përket realizimit të masave viti 2016 ështe tejet më i mirë sesa viti 2014 dhe 2015, sidomos në tre aspekte kryesore të ndjeshëm për korrupsionin, si planifikimi hapësinor, realizimi i buxhetit komunal dhe punësimet”, është shprehur ai. Megjithatë, sipas tij, rezultatet e arritura nuk janë të mjaftueshme pasi që “nevojitet akoma edhe shumë punë e administratës lokale në mënyrë që lufta kundër korrupsionit të ketë sukses”. Gjoni ka thënë se për këtë flet edhe

hulumtimi i perceptimit të qytetarëve për korrupsionin që e kanë realizuar organizata “Ul Info” dhe “MogUl” nga gjysma e shkurtit deri në gjysmën e marsit të këtij viti, ku 80 për qind e qytetarëve mendojnë se administrata lokale është shumë ose kryesisht e korruptuar. Analiza dhe publikimi i studimit mbi implementimin e Planit lokal të veprimit në luftë kundër korrupsionit në Komunën e Ulqinit është pjesë e projektit “Ulqini kundër korrupsionit” – Lufta kundër korrupsionit në nivel lokal, të cilin në komunën e Ulqinit e realizojnë organizatat joqeveritare “Ul Info” dhe “MogUl”, në kuadër të projektit që në nivel të Malit të Zi realizohet nga Qendra për Arsimim Qytetar në bashkëpunim me OJQ “Bonum” nga Plevla, OJQ “Inkubator” nga Kotorri dhe Qendra për Gazetari Hulumtuese nga Podgorica. Ndërsa të martën, në kuadër të këtij projekti në hotelin “Mediteran” u mbajt tryeza e rrumbullakët me temë “Korrupsioni në nivel lokal në komunën e Ulqinit”. i. k.

MOZAIK

Në seancën e tretë të rregullt të Kuvendit të Komunës së Gucisë

Emërime të reja në pushtetin lokal Guci - Në seancën e tretë të rregullt të Kuvendit të Komunës së Gucisë, të mbajtur të premten e kaluar në sallën e Qendrës për Kulturë, pas miratimit “njëzëri” të procesverbalit nga seanca e fundit e Kuvendit, këshilltari i Lidhjes Demokratike Shqiptare në Mal të Zi, Asdren Çelaj, ka kërkuar që në rendin e propozuar të ditës prej 19 pikash të radhitet pika mbi dhënien e pëlqimit për emërimin e nënkryetarit të Komunës së Gucisë nga radhët e popullatës shqiptare. “Me emërimin e nënkryetarit në fjalë do të respektohej dëshira e popullatës shqiptare, jo vetëm që do të mbroheshin interesat shqiptare, por me kualitet më të madh do të veprohet në përmirësimin dhe avancimin e tërë situatës në Komunën e Gucisë. Gjithashtu, përmes nënkryetarit do të vendoseshin edhe marrëdhëniet me Shqipërinë dhe Kosovën që do të përmirësoheshin edhe interesat e ndërsjella”, ka thënë këshilltari Çelaj. Mbi propozimin e tij ka pasuar debati prej rreth dy orë e gjysmë, dhe atë sipas çështjeve teknike, për t’u gjetur në fund modusi që ai të nxirret në votim. Të gjithë të pranishmit janë pajtuar që të miratohet propozimi, me përjashtim të këshilltarit të Partisë Boshnjake, Ruzhdija Radonçiq, i cili ka thënë se një gjë e tillë do të ishte ngarkesë për buxhetin edhe ashtu të varfër të Komunës. Këshilltari i Partisë Popullore Socialiste, Mihaillo Jovoviq, ka kërkuar po ashtu që një nënkryetar i Komunës të emërohet nga radhët e popullatës ortodokse. “Çështja e emërimit të nënkryetarit të Komunës nga radhët e popullatës shqiptare, në mënyrë që sa më mirë të bashkëpunohet me Shqipërinë dhe Kosovën, kurse statuti i Komunës këtë e mundëson, nuk kam asgjë kundër kësaj, por me respekt të sinqertë theksoj që zotërinjtë shqiptarë janë mjaft të përfaqësuar

në qeverisje edhe pa këtë funksion. Analogjikisht me këtë mendoj që nuk do të ishte i pavend emërimi edhe i një nënkryetari të Komunës nga radhët e popullatës ortodokse në mënyrë që ashtu të vihet lidhja dhe bashkëpunimi me Serbinë dhe Rusinë, sepse ne jemi baronë të kësaj Komune dhe ashtu të avancojmë marrëdhëniet me ato shtete”, ka theksuar ai. Në votimin me aklamacion të propozimit të këshilltarit Çelaj, “kundër” ka qenë këshilltari i PDSsë, Adell Damjanoviq, kurse të gjithë këshilltarët e tjerë kanë qenë “pro”, derisa për propozimin e këshilltarit Jovoviq, “pro” kanë qenë 21 këshilltarë, “kundër” sërish Adell Damjanoviq, dhe “të përmbajtur” të gjithë këshilltarët e subjekteve politike shqiptare. Kryetarja e Komunës, Anella Çekiq, ka kërkuar që rendi i ditës të plotësohet me pikën Propozim vendimi mbi llogarinë përfundimtare të buxhetit për vitin 2016, duke konfirmuar se këshilltarët janë të njoftuar me materialin dhe se komisioni ekstern i auditimit ka dhënë mendimin pozitiv. Pas dy orësh e gjysmë, rendi i ditës është miratuar dhe është kaluar në shqyrtimin dhe debatimin e 22 pikave të propozuara, 16 prej të cilave janë miratuar për gjysmë ore jo të plotë, kryesisht me shumicë votash,

e pastaj është dhënë pushimi prej një ore në mënyrë që këshilltarët të cilët festojnë festën e ramazanit, t’i kryejnë obligimet e veta fetare. Këshilltarët kanë vendosur që nënkryetar i Komunës së Gucisë të jetë mr. Huso Belli Brdakiq nga Partia për Gucinë, kurse sekretar i Parlamentit lokal është emëruar Enver Dedushaj nga Unioni Demokratik i Shqiptarëve, i cili këtë funksion e ka kryer në të gjitha mandatet që nga themelimi i Komunës së Gucisë. Në vazhdim të punës së seancës janë shqyrtuar dhe miratuar edhe gjashtë pika të tjera të rendit të ditës, ndër të cilat veçojmë: Propozim vendimi mbi llogarinë përfundimtare të buxhetit për vitin 2016, kurse dy pikat e radhës për nënkryetarë nga radhët e popullatës shqiptare dhe ortodokse, këshilltarët i kanë dhënë referencë kryetares së Komunës që të shikojë nëse janë në pajtim me parimet ligjore. Këshilltarët po ashtu miratuan edhe Propozim vendimet: për dhënien e pëlqimit ndaj Statutit të SHPK “Veprimtaria komunale” në Guci, ndaj Statutit të IP “Qendra për Kulturë” në Guci, ndaj Statutit të Organizatës Turistike në Guci, si dhe ndaj Propozim vendimit për emërimin e Komisionit për përcaktimin e simboleve dhe Ditës së Komunës së Gucisë. Sh. Hasangjekaj E ENJTE, 6 KORRIK 2017

Javore KOHA

MOZAIK

Javore KOHA

E ENJTE, 6 KORRIK 2017

MOZAIK

Firma “Hebral Montenegro” organizoi në Tuz ligjeratë trajnuese me kultivues të bimëve mjekësore nga Malësia

Të rritet numri i kultivuesve të bimëve mjekësore Tuz- Firma “Hebral Montenegro”,në bashkëpunim me Ministrinë e Bujqësisë dhe Zhvillimit Rural, Agjencinë për Mbrojtje të Mjedisit dhe Komunën Urbane të Tuzit kanë organizuar ligjeratë trajnuese për vjelës të bimëve mjekësore dhe frutave të pyllit me temën: “Praktika e mirëfilltë e vjeljes, edukimi dhe liçencimi i vjelësve të bimëve mjekësore dhe frutave të pyllit”. Mbi këtë temë në prani të një numri të vogël të vjelësve të bimëve në fjalë, kanë ligjëruar prof. Sllavolub Tasiq nga Instituti “Josip Pançiq” nga Beogradi dhe Radovan Bogdanoviq nga firma “Hebral Montenegro”. Drejtoresha ekzekutive e firmës “Hebral Montenegro”, Jellena Zhizhiq i tha “Kohës Javore”se këto ligjërata kanë për qëllim trajnimin dhe kualifikimin e prodhuesve në këtë sferë. “Ky është programi i tretë i trajnimit pesëvjeçar i cili i dedikohet vjeljes së

qëndrueshme të bimëve mjekësore dhe frutave të pyllit, duke qenë se firma jonë ka interes dhe qëllime strategjike për bimët mjekësore të cilat janë karakteristike për zonën e Tuzit dhe Podgoricës. Në Tuz jemi sot që të trajtojmë vjelësit mbi mënyrën e qëndrueshme të vjeljes, ku shpalosëm disa të dhëna interesante me synim që këtyre vjelësve , firma jonë t’ua grumbullojë këto bimë mjekësore, pasi ne kemi kërkesa nga blerësit tonë dhe kështu për të arritur synimet tona, ne duhet të trajnojmë më së miri vjelësit e këtyre bimëve. Kjo është pjesa teorike e trajnimit të vjelësve, kurse deri në fund të gushtit do të organizojmë dhe pjesën praktike, punimet në terren”, përfundoi Zhizhiq. Ndërkaq, këshilltarja për Bujqësi dhe Mbrojtje të Mjedisit në KU të Tuzit, Ismeta Gjoka, tha se synimi kryesor i këtij projekti është rritja

e numrit të kultivuesve të bimëve mjekësore në Malësi, duke qenë se aktualisht numri i tyre është i vogël. “Organizatorët e ligjeratës të sivjetme duket që kanë filluar të merrem më seriozisht me këtë sferë, pasi sot ata kanë ftuar që të bashkëbisedojnë me kultivues nga Malësia. Nuk kemi të dhëna ekzakte se sa është numri i sipërfaqeve të kultivuara me këto bimë mjekësore në Malësi por di që dominon sherbela dhe makthi dhe duket që është prodhimtari profitabile. Ne synojmë që të rritet numri i kultivuesve dhe që kjo prodhimtari të jetë produktive në të ardhmen pasi aktualisht ka afro trembëdhjetë të regjistruar si prodhues të cilët janë paraqitur për subvencionime”, theksoi Gjoka. Në fund të këtij takimi me kultivuesit e bimëve mjekësore, janë dhënë dhe licencat për vjelje nga ana e organizatorëve të kësaj ligjerate. t. u.

E ENJTE, 6 KORRIK 2017

Javore KOHA

SPORT

Javore KOHA

E ENJTE, 6 KORRIK 2017

SPORT

UEFA merr masa paraprake për ndeshjen Maqedoni – Shqipëri

Ndeshje me rrezikshmëri të lartë Stadiumi në Strumicë, ku do të luhet ndeshja, nuk i plotëson kushtet minimale sportive. Por në një ndeshje si kjo, me nivel rrezikshmërie të lartë, më shumë rëndësi ka siguria. FSHF ka bërë një notë proteste në UEFA për këtë, por organi më i lartë i futbollit evropian nuk ka treguar as minimumin e disponimit për ta diskutuar këtë vendim UEFA ka vendosur që ndeshja mes Maqedonisë dhe Shqipërisë të luhet jashtë Shkupit, pikërisht në një qytet sa më larg komunitetit shqiptar, në Strumicë. Një vendim që favorizon ndjeshëm vendasit në aspektin e mbështetësve, e që ka detyruar Federatën Shqiptare të Futbollit të bëjë notë proteste në UEFA për këtë vendim, por këtë herë organi më i lartë i futbollit evropian nuk ka treguar as minimumin e disponimit për ta diskutuar këtë vendim, pavarësisht se FSHF-ja ka pasur të drejtë. “Kemi marrë një përgjigje nga zv. sekretari i Përgjithshëm i UEFA-s, i cili na tha se ndeshja do të luhet në Strumicë, pavarësisht se ai stadium nuk i plotëson kushtet minimale sportive. Por në një ndeshje si kjo,

me nivel rrezikshmërie të lartë, më shumë rëndësi ka siguria. Ne kemi bërë kërkesa, por në fund të fundit është vetë UEFA që vendos për të tilla çështje”, ka thënë Denis Bastari, drejtor administrativ në FSHF. Hera e fundit që përfaqësuesja maqedonase nuk ka luajtur në stadiumin “Filipi II” në Shkup, ka qenë miqësorja me Shqipërinë e zhvilluar në Prilep në vitin 2011. Gjithsesi, pas gjithë këtyre situatave të krijuara, për kombëtaren shqiptare ka edhe një lajm të mirë. Tifozeria kuqezi do të jetë e pranishme në Strumicë, me rreth 400 bileta, pasi kaq është 5 përqindshi i kapacitetit të këtij stadiumi. “Bashkë me konfirmimin e fundit për zhvillimin e ndeshjes, na është konfirmuar nga UEFA se do të lejohen

tifozët shqiptarë që të marrin pjesë në këtë ndeshje. Pra, do të na lejohet 5 për qind që është parashikuar në rregullore, që përkon me rreth 450 tifozë në raport me kapacitetin që ka ai stadium”, tha Denis Bastari. Ndeshja kthyese mes Maqedonisë dhe Shqipërisë, e vlefshme për kualifikueset e Botërorit “Rusi 2018”, është parashikuar për t’u zhvilluar më 5 shtator. Ndeshja e parë ndërmjet këtyre dy kombëtareve në kuadër të kualifikimeve për Kampionatin Botëror “Rusi 2018” është zhvilluar në shtator të vitit të kaluar në Shkodër, kur Shqipëria ka fituar me rezultatin 2-1, në vazhdimin e zhvilluar ditën e nesërme, pasi që ndeshja është ndërprerë në minutën e 77-të për shkak të një rre(Kohapress) beshi shiu.

E ENJTE, 6 KORRIK 2017

Javore KOHA

KOHA Javore Sfidat ndaj KJa O vorH e A pushtetarëve

e A KJaO vorH Krijimi i hapësirës H e rbAashkët avorpë KJO së re

Podgoricë e enjte, 19 janar 2017 Viti XVl Numër 748 Çmimi 0,50

Podgoricë e enjte, 26 janar 2017 Viti XVl Numër 749 Çmimi

Podgoricë e enjte, 23 shkurt 2017 Viti XVl Numër

0,50

amoralë

Podgoricë e enjte, 2 mars 2017

753 Çmimi 0,50

Viti XVl Numër 754 Çmimi 0,50

kulturore shqipta

KOHA Javore

KOH Javore A

KOH Javore A KOH Javore A Podgoricë e enjte, 8 dhjetor 2016 Viti XV Numër

Podgoricë e enjte, 22 dhjetor 2016 Viti XV Numër

745 Çmimi 0,50

743 Çmimi 0,50

Podgoricë e enjte, 15 dhjetor 2016 Viti XV Numër

744 Çmimi 0,50

Mësuesit e harruar

Podgoricë e enjte, 6 korrik 2017 Viti XVl Numër 771 Çmimi 0,50

Teatri - një dëshirë e munguar e ulqinakëve

APATIA politike

SHQIPTARËT E 1001 HALLEVE

ISSN 1800-5696

Qençe nuk jetohet ma

Manifestim që nderoi viktimat e luftës

Komedia e mjerimit

mjerimit Komedia e

ISSN 1800-5696

e luftës viktimat

Kadare meriton Nobelin!

6965-00

Shkodra, qyteti më joshës për krajanët krajanët joshës për qyteti më Shkodra,

Në udhëkryq

që nderoi Manifestim

Lufta e Ftohtë duhet shmangur

81 NSSI

ve ulqinakë ar e mungu e dëshirë het ma - një jeito Teatr nuk 81 NSSI

6965-00

Në udhëkryq

Qençe

Rëndësia e mbështetjes së nismave me ide të reja

SHQIPTARË

e A vorH KJaO e A vorH KJaO Numër 743

Çmimi 0,50

Podgoricë

Stina e dasmave

Podgoricë

Çmimi 0,50

Nato mbetet gurthemeli i mbrojtjes së vlerave perëndimore

” ve perëndimore “Moonlightvlera themeli i mbrojtjes së triumfon në Oscars Nato mbetet gur-

e enjte, 8

dhjetor 2016

Viti XV Numër

743 Çmimi

e enjte, 15

dhjetor 2016

Viti XV Numër

744 Çmimi

0,50

rs triumfon në

0,50

“Moonlight” Qençe nu Teat jeri - nj hëet m k dështo a mun irë e SHQIPTARËT

E 1001 HALLEVE

guar e ulqina këve

ISSN 1800-5696

Në udhëkry

Manifes tim që nderoi 6965-0081 NSSI

Shkodra qyteti më, joshës për krajanët krajanët joshës për qyteti më Shkodra,

Në udhëkryq

viktimat e luftës

Komedia mjerimit e

jetohet ma Qen ulqin akëvçe nuk

e luftës viktimat që nderoi Manifestim

6965-0081 NSSI

ISSN 1800-5696

Kundërshton legalizimin e martesave gay

Numër 744

KJO avorH e A KJO avorH e A Osca

ISSN 1800-5696

mjerimit Komedia e

e munguar e dëshirë e Teatri - një SHQIPTARËT E 1001 HALLEVE

6965-0081 NSSI

mbie it të sllavizim e Dukuria

2016 Viti XV

shënuar progres Kosova ka Kaosi urbanistik, Durmishi: apo dalldia e ndërtimeve pa leje

ndërtimeve pa leje apo dalldia e Kaosi urbanistik,

6965-0081 NSSI

1 NSSI

6965-008

Halili njohur Merita n e më këngëtarë kluzive Intervistë eks

enjte, 15 dhjetor

Durmishi: Kosova ka shënuar progres

Mozaik i bukur kulturash të ndryshme mrave

itinerar Treni pa

2016 Viti XV

6965-0081 NSSI

Intervistë ekskluzive më këngëtarën e njohur Merita Halili

ISSN 1800-5696

1 NSSI

6965-008

origjinale e kulturës Fosilizimi

Treni pa itinerar

enjte, 8 dhjetor

Podgoricë e

Fosilizimi e kulturës origjinale

të reja ide nismave me së jes tet ësh mb Rëndësia e

T E 1001 HALLEVE

Podgoricë e

ISSN 1800-5696

Dukuria e sllavizimit të mbiemrave

shmangur Ftohtë duhet Lufta e

Nobelin! meriton Kadare

politike APATIA

amoralrëëve ku e lthuraorrersh uqiaptr are pushtettandajndryshme s ë p ë rb a a d fi S ë i iuhesshitkët kulturash të KM rijims JavoreHA KO JavoreHA KO Podgoricë e enjte, 15 dhjetor

6965-0081 NSSI

martesave gay legalizimin e Kundërshton

dasmave Stina e

Podgoricë e enjte, 8 dhjetor

2016 Viti XV Numër 743

2016 Viti XV Numër 744

Çmimi 0,50

JavoreHA KO

Çmimi 0,50

Podgoricë e enjte, 22 dhjetor

2016 Viti XV Numër 745

Çmimi 0,50

apësirës A Mozaik i bukur e r o H v a KJO KJO avoreHA e A avorH KJO KJO avoreHA ARSIM Podgo ricë e enjte,

19 janar 2017

748 Çmim i 0,50

Viti XVl Numër

Podgoricë e enjte, 23 shkurt

Podgo ricë e enjte,

26 janar 2017

Viti XVl Numër

SOCIALE

HISTORI VËSHTIME & OPINIONE

PORTRET PANORAMË SOCIALE

Çmimi 0,50

749 Çmim i 0,50

SPORT

SOCIALE

PANORAMË

2017 Viti XVl Numër 753

KULTURË PORTRET

SOCIALE PANORAMË INTERVISTË

ARSIM Podgoricë e enjte, 2 mars

PORTRET SOCIALE

PANORAMË INTERVISTË

TEKNOLOGJI

SPORT

MOZAIK

Çmimi 0,50

KULTURË SHKENCË PANORAMË VËSHTIME & OPINIONE

PANORAMË

ARSIM

KULTURË

VËSHTIME & OPINIONE

Javore KOHA

TEKNOLOGJI

VËSHTIME & OPINIONE

2017 Viti XVl Numër 754

KULTURË TEKNOLOGJI

SPORT

VËSHTIME & OPINIONE

ARSIM

TEKNOLOGJI

KULTURË

MOZAIK INTERVISTË INTERVISTË

Podgoricë e enjte, 6 korrik 2017 Viti XVl Numër 771 Çmimi 0,50

TEKNOLOGJI

PANORAMË

SPORT

VJET ME JU www.kohajavore.org

ARSIM

KOHA Javore