KOHA Javore Podgoricë e enjte, 17 maj 2018 Viti XVll Numër 815 Çmimi 0,50
Precedent në politikën e minoriteteve ISSN 1800-5696
Diktaturë në veprim
Vend-takim i adhuruesve të fjalës së shkruar me librin e preferuar
PËRMBAJTJE
8
12 Kuvend me mungesë transparence
VOA për shqiptarët
14
16 Çka pas zgjedhjeve vendore në Ulqin
KOHA Javore Themelues: Kuvendi i Malit të Zi Gazetë javore për aktualitete, shkencë dhe kulturë, Numri i parë doli më 21 shkurt 2002. Botues: Këshilli
Kombëtar i Shqiptarëve Redaktor Përgjegjës: Ali Salaj Gazeta redaktohet nga kolegjiumi:
Fahrudin Gjokaj (Redaktor Teknik & Sistem Inxhinjer) Ismet Kallaba (aktualitete, sport), Toni Ujkaj (kulturë) Vijoleta Berishaj (sekretare teknike) Adresa: Kral Nikolla 27a/4, Podgoricë 81000, Mali i Zi Telefon: 020/240-659 E-mail: kohajavore@t-com.me www.kohajavore.org
2
Javore KOHA
E ENJTE, 17 MAJ 2018
PËRMBAJTJE
18
26 Tradita si identifikim i mikpritjes shqiptare
Ndryshim i perceptimit për rrënjët e të folurit shqip
28
32 Pasqyrim i gjenocidit nazist ndaj hebrenjve Gjatë Luftës së Dytë Botërore
Botim dokumentar i veçantë për Ulqinin KOHA Javore KOHA Javore
KOHA Javore KOHA Javore
Podgoricë e enjte, 22 dhjetor 2016 Viti XV Numër 745 Çmimi 0,50
Podgoricë e enjte, 8 dhjetor 2016 Viti XV Numër 743 Çmimi 0,50
Podgoricë e enjte, 29 dhjetor 2016 Viti XV Numër 746 Çmimi 0,50
Podgoricë e enjte, 15 dhjetor 2016 Viti XV Numër 744 Çmimi 0,50
Pa ndonjë
KOHA Javore NDRYSHIM Podgoricë e enjte, 17 maj 2018 Viti XVll Numër 815 Çmimi 0,50
Teatri - një dëshirë e munguar e ulqinakëve Qençe
pozitiv
APATIA politike
Shqiptarët në Mal të Zi gjatë vitit 2016
SHQIPTARËT E 1001 HALLEVE
Komedia e mjerimit
mjerimit Komedia e
Në udhëkryq
1 NSSI
6965-008
ëve ulqinaka re mungu ë e dëshir nhjëet trit-o Teaje Në udhëkryq
Shkodra, qyteti më joshës për krajanët krajanët joshës për qyteti më Shkodra,
Diktaturë në veprim
ISSN 1800-5696 6965-0081 NSSI
1001 HALL EVE
në veprim Diktaturë
8 dhjetor 2016
Viti
Çmimi 0,50 XV Numër 743
Podgoricë e enjte,
15 dhjetor 2016
Viti
Çmimi 0,50 XV Numër 744
Lufta e Ftohtë duhet shmangur
Kadare meriton Nobelin!
ARKIVI: www.kohajavore.org
Qëndresa dhe flijimi për flamurin tonë kombëtar
Vend-takim i adhuruesve të fjalës së shkruar me librin e preferuar
e preferuar së shkruar me librin adhuruesve të fjalës Vend-takim i
e minoriteteve në politikën Precedent
avoreHA KJO avoreHA KJO Podgoricë e enjte,
Qëndrimi anticivilizues i një politikani
Precedent në politikën e minoriteteve
ma uk Qençe n SHQIPTAR ËT E
ISSN 1800-5696
ISSN 1800-5696
1 NSSI
6965-008
e luftës viktimat që nderoi Manifestim
nuk jetohet ma
ISSN 1800-5696
ISSN 1800-5696
Manifestim që nderoi viktimat e luftës
E ENJTE, 17 MAJ 2018
Javore KOHA
3
NGJARJE JAVORE
Në Ulqin u mbajt Kuvendi i Tretë i Elektorëve për Këshillin Kombëtar të Shqiptarëve në Malin e Zi
U zgjodhën 15 anëtarë të rinj të KKSH-së Ulqin – Në Kuvendin e Tretë të Elektorëve për Këshillin Kombëtar të Shqiptarëve në Malin e Zi, i cili është mbajtur të dielën në sallën e Kuvendit të Komunës së Ulqinit, janë zgjedhur 15 anëtarë të rinj të këtij organizmi që përfaqëson shqiptarët në Malin e Zi. Anëtarë të KKSH-së janë zgjedhur Adriana Hoxha, Agron Dushaj, Edita Nimanbegu, Faik Nika, Ibër Hoti, Ilir Llazorja, Jeta Hasangjekaj, Lindon Gjelaj, Mefit Tela, dr. Nail Draga, Nik
4
Javore KOHA
E ENJTE, 17 MAJ 2018
Gjeloshaj, Qani Osmani, Ruzhdi Lluka, Tahir Tahiri dhe Vasel Sinishtaj. Në Kuvend kanë marrë pjesë 158 elektorë nga 177 sa kanë aplikuar gjithsej, ndërsa për anëtar të KKSHsë kanë kandiduar 35 elektorë. Zgjedhjet për përbërjen e re të KKSH-së janë shndërruar në një luftë të ashpër politike ndërmjet partive politike shqiptare, të ndara në dy alenca kryesore. Nga njëra anë, Forca e Re Demokratike dhe Alternativa Shqiptare, që kanë arritur
të fitojnë, dhe nga ana tjetër Partia Demokratike – Unioni Demokratik i Shqiptarëve dhe Lidhja Demokratike Shqiptare. Përpos 15 anëtarëve të zgjedhur në Kuvendin e Tretë të Elektorëve, anëtarë të KKSH-së në bazë të funksionit janë edhe përfaqësuesit politikë shqiptarë. Mbledhja konstitutive e përbërjes së re të KKSH-së do të mbahet më 2 qershor. (Kohapress)
NGJARJE JAVORE
Mali i Zi, Shqipëria dhe Italia me projekt të përbashkët për peshkim
Model i ri për menaxhimin e biodiversitetit Tiranë – Mali i Zi, Shqipëria dhe Italia kanë filluar projektin në fushën e peshkimit, të quajtur “Blue Lands” (Territoret blu) me qëllim të vendosjes së modelit të përbashkët të menaxhimit të biodiversitetit detar dhe bregdetar, mbrojtjes dhe shfrytëzimit të qëndrueshëm të tij. Projekti është pjesë e Programit të Bashkëpunimit Ndërkufitar INTERREG IPA II ndërmjet tre vendeve. Ai është hapur zyrtarisht me takimin dyditor të zhvilluar në Tiranë ndërmjet partnerëve të projektit, të cilët kanë diskutuar mbi ecurinë e projektit dhe sfidat që i presin përpara. Nga Mali i Zi partnerë në këtë projekt tripalësh janë Ministria e Bujqësisë
dhe Zhvillimit Rural, respektivisht Drejtoria për Peshkim, dhe Instituti për Biologjinë e Detit të Universitetit të Malit të Zi. Tri zonat e projektit përfshijnë habitatet detare dhe bregdetare përgjatë tyre, pjesë e tre shteteve – Mali i Zi, Shqipëri dhe Itali. Këto zona janë: Bregu i Ada-Bunës, duke përfshirë dhe ligatinat bregdetare të Bunës dhe dunat e rërës përgjatë pjesës së deltës së lumit në pjesën e Malit të Zi, zona e gjirit të Porto-Palermos në jug të të Shqipërisë dhe bregu i Otranto-Leuca në Pulia të Italisë. Projekti ka një kohëzgjatje prej 24 muaj, me një vlerë të përgjithshme prej një milion euro.
Projekti paraqet një qasje të re në mënyrën e menaxhimit të burimeve detare dhe bregdetare, me pjesëmarrjen e komunitetit, duke vlerësuar mbrojtjen e burimeve të tyre, të habitateve ndërkufitare, biodiversitetit dhe shërbimeve të ekosistemeve. Përcaktimi i një modeli ndërkufitar menaxhues ka për qëllim zhvillimin dhe ngritjen e një modeli qeverisës me pjesëmarrje në nivel ndërkufitar, duke përfshirë komunitetet lokale bregdetare, përcaktimin e aksioneve për mbrojtjen e mjedisit dhe përdorimin e qëndrueshëm të burimeve detare dhe bregdetare. (Kohapress)
E ENJTE, 17 MAJ 2018
Javore KOHA
5
VËSHTRIM & OPINION
Partitë shqiptare dhe marrëveshja e koalicionit për pushtetin vendor në Komunën e Ulqinit
Precedent në politik Ali Salaj
Marrëveshja për pushtetin vendor në komunën e Ulqinit tregoi përfundimisht fytyrën e vërtetë të liderëve politikë shqiptarë, të cilët për hir të interesave personale bënë pazare në dëm të interesave të qytetarëve dhe votuesve shqiptarë. Edhe pse partitë politike shqiptare i kishin numrat e duhur (18) për të ushtruar vetë pushtetin, ato u përcaktuan për një koalicion të pazakonshëm dhe
“ 6
Marrëveshja shkaktoi një precedent në politikën e minoriteteve, ku pa një partie të spektrit politik malazez. Kjo është diçka e paparë në perce të pakicës shqiptare, përmirësimin dhe mbrojtjen e të drejtave të tyre atipik. Kjo do të thotë se ata nuk u bashkuan rreth programit, i cili te partitë politike shqiptare është gati identik, por u bashkuan rreth “kulaçit” për t’i ndarë postet dhe për t’i sistemuar anëtarët e partisë, familjarët dhe militantët e tyre nëpër vende pune. Po ashtu, Marrëveshja në fjalë bëri që gati të gjitha partitë të marrin pjesë në zbatimin e politikës komunale duke eliminuar bllokun e rëndësishëm
opozitar. Prej 33 këshilltarëve, sa numëron Kuvendi i Komunës së Ulqinit, vetëm tre kanë mbetur në opozitë, gjë që për shkak të këtij numri tejet të vogël, nuk do të arrijnë t’i stimulojnë apo t’i sfidojnë politikat dhe praktikat e qeverisjes në Ulqin. Në këtë kuadër, Marrëveshja shkaktoi një precedent në politikën e minoriteteve, ku pas 28 vitesh në qeverisjen vendore, partitë poli-
Marrëveshja, për fat të keq, u prit me një heshtje relative në opinion dhe në dukje pa ndonjë shqetësim të theksuar nga qytetarët. Në vendet demokratike me një elektorat të ndërgjegjshëm menjëherë do të kërkonin llogari për votat e tyre dhe respektimin e mandateve të fituara duke bërë rezistencë paqësore dhe në ndërveprim me shoqërinë civile mundësisht të ndikojnë në të mirë të proceseve demokratike
Javore KOHA
E ENJTE, 17 MAJ 2018
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
VËSHTRIM & OPINION
kën e minoriteteve
as 28 vitesh në qeverisjen vendore, partitë politike shqiptare me vullnet të plotë ia dorëzojnë pushtetin eptimin e fushëveprimit të partive nacionale, të cilat e kanë detyrim pikërisht implementimin e politikave e tike shqiptare me vullnet të plotë ia dorëzojnë pushtetin një partie të spektrit politik malazez. Kjo është diçka e paparë në perceptimin e fushëveprimit të partive nacionale, të cilat e kanë detyrim pikërisht implementimin e politikave të pakicës shqiptare, përmirësimin dhe mbrojtjen e të drejtave të tyre duke përfshirë këtu kulturën, gjuhën, arsimin e posaçërisht mbrojtjen e resurseve ekonomike të komunës. Kjo Marrëveshje, për fat të keq, u prit me një heshtje relative në opinion dhe në dukje pa ndonjë shqetësim të theksuar nga qytetarët. Në vendet demokratike me një elektorat të ndërgjegjshëm menjëherë do të kërkonin llogari për votat e tyre dhe respektimin e mandateve të fituara duke bërë rezistencë paqësore dhe në ndërveprim me shoqërinë civile
“
Partitë politike në vend që të mbesin në harmoni me politikat zgjedhore për të cilat u është dhënë vota, ato reflektuan zhgënjim, i cili në fund të fundit do të jetë shkatërrimtar për vetekzistencën e tyre dhe çdo gjë mund t’ju kthehet si bumerang për të ardhmen politike
mundësisht të ndikojnë në të mirë të proceseve demokratike. Partitë politike në vend që të mbesin në harmoni me politikat zgjedhore për të cilat u është dhënë vota, ato reflektuan zhgënjim, i cili në fund të fundit do të jetë shkatërrimtar për vetekzistencën e tyre dhe çdo gjë mund t’ju kthehet si bumerang për të ardhmen politike. Veprimi aktual i partive politike shqip-
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
tare në Malin e Zi ta rikujton përkufizimin kuptimplotë të gazetarit të shquar amerikan Peter Lucas, i cili vuri në pah defektet gjenetike të shqiptarëve të trashëguara brez pas brezi. “Shqiptarët kanë një defekt në kompozimin e tyre gjenetik. Ky defekt në ADN-në e tyre i bën shqiptarët të urrejnë dhe të përbuzin me zili”, thotë njohësi i mirë i çështjes shqiptare, P. Lucas. E ENJTE, 17 MAJ 2018
Javore KOHA
7
VËSHTRIM & OPINION
Zgjedhja e elektorëve të Këshillit Kombëtar Shqiptar
Kuvend me mung
E kam të qartë se 16 anëtarë duhet të vijnë nga fusha e politikës, por nuk e kam të qartë që edhe 15 të tjerët të vijnë nga kjo fushë. Mendoj se kishte qenë më mirë që 15 të tjerët të jenë apolitikë e jo që i gjithë këshilli të jetë në duar të politikanëve ,,të sinqertë,, shqiptarë
Marash Dedvukaj
Të dielën e kaluar është mbajtur Kuvendi i tretë zgjedhor i Këshillit Kombëtar ( Politiko- Tregtar ) Shqiptar. E kisha quajtur kështu dhe më së miri është që edhe të emërohet i tillë, pra Politiko- Tregtar sesa Kombëtar. I themi Kuvend e në fakt ka mundur të emërohet me çdo emërtim tjetër
“ 8
Disa nuk e kanë ditur këtë tregti, e disa të tjerë e kanë pasë të njohur dhe nuk kanë dëshirua të jenë pjesë e këtij cirku politik. Kjo është arsyeja që them kanë mbetur jashtë. Kjo situatë nuk shkon në të mirën e shqiptarëve të sinqertë, por them as në të mirën e disa personave dhe partive të cilat e kanë politizuar dhe privatizuar Këshillin Kombëtar
Javore KOHA
E ENJTE, 17 MAJ 2018
por jo Kuvend, nga fakti se si ecuria e punës dhe rezultati nuk i ka ngjarë një kuvendi të rëndomtë përveç se, po, prezenca e mjaftueshme e elektorëve. Ishte ky një Kuvend të cilit i ka munguar transparenca. Në radhë të parë ka munguar Raporti i punës 4- vjeçare të Këshillit dhe ai kryesori, Raporti Financiar, që duhet patjetër të prezantohet para Elektorëve të pranishëm. Të jem i sinqertë se nuk dyshoj në shpërndarjen e mjeteve, por prapëseprapë është dashur të prezantohet Raporti financiar. Në fjalën time unë edhe potencova këtë nga fakti se me një veprim të tillë i jepet kredi Këshillit të porsazgjedhur të veprojë në të njëjtën mënyrë. Por le të veprojë se pothuajse të njëjtit persona edhe do ta udhëheqin. E kam të qartë se 16 anëtarë duhet të vijnë nga fusha e politikës, por nuk e kamë të qartë që edhe 15 të tjerët të vijnë nga kjo fushë. Mendoj se kishte qenë më mirë që 15 të tjerët të jenë apolitikë e jo që i gjithë këshilli të jetë në duar të politikanëve ,, të sinqertë,, shqiptarë. Sikur të isha pyetur unë kurrë dhe asnjëherë asnjë politikan nuk kishte qëndruar prapa Këshillit Kombëtar Shqiptar. Edhe kësaj radhe u pa forca politike e kurdisur ndërmjet partive politike, me ç,rast mbetën jashtë disa zona shqiptare pa pasur përfaqësues të vetin në Këshill. Si të mos mbesin jashtë kur çdo gjë ka
“
Edhe kësaj radhe u pa forca politike e kurdisur ndërmjet partive politike, me ç’rast mbetën jashtë disa zona shqiptare pa pasur përfaqësues të vetin në Këshill. Si të mos mbesin jashtë kur çdo gjë ka qenë e kurdisur shumë kohë më parë e vetëm se është dashur të veprohet sipas urdhëresës së kompetentëve
qenë e kurdisur shumë kohë më parë e vetëm se është dashur të veprohet sipas urdhëresës së kompetentëve. Disa nuk e kanë ditur këtë tregti, e disa të tjerë e kanë pasë të njohur dhe nuk kanë dëshiruar të jenë pjesë e këtij cirku politik. Kjo është arsyeja që them kanë mbetur jashtë. Kjo situatë nuk shkon në të mirën e shqiptarëve të sinqertë, por them as në të mirën e disa personave dhe partive të cilat e kanë politizuar dhe privatizuar Këshillin Kombëtar. Pra unë nuk kam përgjigje, por pyes nëse ka të sinqertë: PSE dhe deri kur kështu. (Autori është gazetar në Radio Televizionin e Malit të Zi).
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
VËSHTRIM & OPINION
gesë transparence
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
E ENJTE, 17 MAJ 2018
Javore KOHA
9
VËSHTRIM & OPINION
Fillet e organizimit të jetës kulturore në Krajë që i paraprinë formimit të Shoqërisë Kulturore- Ar
“Dasma e Krajës”, kulmi i suksesit Ali Gjeçbritaj
(vijon nga numri i kaluar) Filluan përndjekjet politike. U morën dhe u analizuan koncertet e dhënë të SHKA “Liria”. Strukturat më të larta shtetërore dhe partiake të komunës së Tivarit u vunë në lëvizje me mekanizmat e veta kuptohet, me në krye Komitetin e Tivarit. Në shënjestër ishin të rinjtë që botën e shikonin nga një prizëm tjetër. Krahas arsimit të brezit të ri në gjuhën amtare në të gjitha nivelet, i kishin vënë vetes detyrë që të zhvillojnë dhe kultivojnë kulturën e traditën kombëtare e që pa dyshim iu pengonte strukturave politiko-shoqërore të kohës, jo vetëm atyre të vendit por edhe të komunës, pse jo dhe më lart. Si sot më kujtohet një mbledhje e zgjeruar e Organizatës së Lidhjes Komuniste të Krajës - Organizatës bazë së partisë së shkollës, në të cilën ishin të pranishëm udhëheqës politikë të komunës, ku u dënua puna e SHKA-së dhe u gjykua aktiviteti i saj i deriatëherëshem. Bile shkuan aq larg
“ 10
sa kërkuan pse i është vendosur emri “Liria”, duke aluduar, sipas tyre, se “ju kërkoni liri”. Udhëheqësit politikë shqiptarë që kishin pozita në komunë kërkuan që për emrin e Shoqërisë të dënohet kryesia e saj dhe të merren masa ideo-politike, anëtarësia e partisë të distancohet nga aktivitetet armiqësore lidhur me emrin e propozuar të Shoqërisë. Bile një udhëheqës i lartë që për kohën mbante pozita të larta në pushtetin e vetëqeverisjes së atëhershme u shpreh: “Ata që kanë kryer shkolla në Kosovë janë gjysma minj e gjysma gjela”, shprehje shumë e rëndë dhe nënçmim për të rinjtë që kishin mbaruar fakultete e shkolla të larta në gjuhën amtare. Reaguam, por partia nuk na përkrahi. Sidoqoftë, duke iu falënderuar një mësuesi veteran që ishte edhe anëtar i Këshillit mbikëqyrës të Shoqërisë, Rexhep Gjeçbitriqi, i cili para organit partiak tha se ai e ka propozuar emrin “Liria”, shpëtuam nga ndëshkimi i rëndë që ishte përgatitur atë ditë. Kjo pasi ai ishte mësues veteran, aktivist dhe kishte qenë edhe udhëheqës, drejtor i shkollës, pastaj edhe sekretar partie. Prandaj nuk u zgjatën më shumë për emrin, por u procedua që për momentin Shoqëria ta pezullojë aktivitetin dhe të gjendet një emër tjetër, por gjithsesi ideo politikisht aktivistët u dënuan. Kështu duke iu falënderuar mësuesit
Rexhep për sinqeritetin e tij, veprimtarët (ne) shpëtuan nga ndëshkimet e rënda, por u zhgënjyem për ndalesën që iu bë aktivitetit tonë në këtë drejtim. Të them të vertetën, zhgënjimin më të madh e përjetoi Muharrem Hardolli, i cili ishte nismëtari kryesor i formimit të Shoqërisë Kulturore Artistike “Liria” në Krajë. Ai ishte në atë kohë edhe kryetar i Rinisë së Krajës. Ngjarjet politiko-shoqërore pas demonstratave të 11 marsit 1981 në Kosovë u reflektuan dukshëm edhe në Krajë, siç ndodhi në të gjithat trevat shqiptare nën Jugosllavi. Jehona e zhvillimeve të reja shoqërore në Kosove tek të rinjtë u manifestua kuptohet heshtazi dhe krijoi në vete forcën psikologjike tek të rinjtë e shkolluar e sidomos tek ata që kishin mbaruar studimet në Prishtinë e gjetiu në Kosovë apo që studionin atje. Përkundër përndjekjeve të intelektualëve në forma të ndryshme, ata u bënë lokomotivë që po tërhiqte vagonët e mbushur me kapital intelektual. Reaksioni monist nuk pati sukses t’ua ngadalësojë hapin sepse ata nuk u ndalën asnjëherë në rrugën e tyre. Edhe pse u zbehën në dukje të parë në këtë dhjetëvjeçar aktivitetet kulturore të mirëfillta, brezi im ruajti fort në qenien e vet entuziazmin, elanin rinor, vullnetin e fortë dhe dëshirën që përsëri në momentin më të volitshëm të organizohemi në një shoqëri artistike.
Duke iu falënderuar një mësuesi veteran që ishte edhe anëtar i Këshillit mbikëqyrës të Shoqërisë, Rexhep Gjeçbitriqi, i cili para organit partiak tha se ai e ka propozuar emrin “Liria”, shpëtuam nga ndëshkimi i rëndë që ishte përgatitur. Prandaj nuk u zgjatën më shumë për emrin, por u procedua që për momentin Shoqëria ta pezullojë aktivitetin dhe të gjendet një emër tjetër, por gjithsesi ideo politikisht aktivistët u dënuan. Kështu duke iu falënderuar mësuesit Rexhep për sinqeritetin e tij, veprimtarët (ne) shpëtuan nga ndëshkimet e rënda, por u zhgënjyem për ndalesën që iu bë aktivitetit tonë
Javore KOHA
E ENJTE, 17 MAJ 2018
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
VËSHTRIM & OPINION
rtistike “Kraja” (2) Edhe në shkolla aktivitetet e tjera të lira nuk e kanë më vendin e duhur në këtë dekadë, siç e kishin më parë. Kjo ndoshta për kohën ishte edhe e logjikshme, ngase secilit i kërcënohej rreziku të humbë vendin e punës dhe të mbetet në rrugë të madhe, por arsimtarëve të shkollës nga mendja dhe zemra nuk u hiqej aktiviteti i Shoqërisë Kulturore Artistike “Liria”. Edhe pse u përndoqën dhe u dënuan politikisht. Vitet kalonin ngadalë, por shpresat për një ringjallje kurrë nuk i humbëm. Bile ato sa vinin e shtoheshin. Në këtë mënyrë pasi ra muri i Berlinit, njëmendësisë iu prenë rrënjët, u bë e mundur që të riorganizohet përsëri shoqëria kulturore. Formimi i subjektit politik kombëtar, Lidhjes Demokratike në Mal të Zi – Dega në Krajë (21.10.1990) u bë bazë e shumë organizimeve jo vetëm politike, por edhe kulturore. Në vazhdën e aktiviteteve të shumta, më 5 shkurt 1991 u riorganizua Shoqëria, por tashti me emrin e ri “Kraja”. Meritë për riorganizimin e SHKA “Kraja” edhe këtë herë ka Muharrrem Hardolli, atëherë kryetar i Degës, i cili përsëri inicoi në një mbledhje të Kryesisë së Degës riorganizimin e shoqërisë kulturore. Pa dyshim se kryesia këtë nismë e përkrahu pa rezervë. Në Kuvendin zgjedhor të Shoqërisë, të mbajtur më 5 shkurt 1991, kryetar u zgjodh Ali Gjeçbritaj, sekretar Mujo Koliqi, ndërsa arkatar Bejto Cura. Në kuvend u miratua statuti i Shoqërisë, plani i punës dhe u formuan këshillat dhe trupat punuese të Shoqatës. Në fillim, Shoqata numëroi 25 anëtarë, por brenda pak kohe numri i tyre u dyfishua. Organi kompetent i Komunës, Sekretariati për Veprimtari Shoqërore, më 5 qershor 1991 lëshoi vërtetimin me të cilin vërteton se SHKA “Kraja” nga Ostrosi është regjistruar në Regjistrin e organizatave shoqërore në librin 1, me numër rendor 52. Më këtë rrumbullakësohet aktiviteti i udhëheqësisë së Shoqatës dhe rinisin aktivitetet kulturore nën ombrellën e saj. Gjatë mandatit katërvjeçar (19911995) mbahen mend shumë shfaqje artistike, por pa dyshim mbetet në kujtesë koncerti i vitit 1992 në Ostros, ku morën pjesë më shumë se 1000 spektatorë. Me programe të larmishme anëtarët e Shoqatës kanë marrë pjesë edhe në shumë manifestime kombëtare
Kulmin e suksesit të vet SHKA “Kraja” e arriti me realizimin e dokumentarit “Dasma e Krajës”, që pa dyshim tregon pjekurinë artistike të kësaj shoqërie. Meritë në realizimin e këtij projekti, në rend të parë ka Muharrem Hardolli, i cili me bashkëpunëtorët e realizoi me sukses këtë dokumentar (Dita e Flamurit, Dita e Mësuesit), festivale folklorike e në shumë aktivitete tjera. Krahas grupit të këngëve dhe valleve, në gjirin e Shoqatës kanë punuar dhe Grupi i letrarëve, Grupi i recituesve. Ka qenë i pamundur organizimi i manifestimit “Në fillim të verës” pa pjesëmarrjen e Shoqatës “Kraja”. Bile për shumë vjetë ka qenë edhe bashkorganizatore e këtij manifestimi. Shoqata gjithashtu ka qenë edhe nikoqire e shoqatave tjera, si bie fjala “Maja e Karajfilit” nga Plava etj. Duhet gjithsesi të dihet dhe të merren parasysh se gjithmonë anëtarësia e Shoqërisë respektoi deri në një aktet normative që ishin aprovuar njëzëri në Kuvendin themelues. Pas periudhës katërvjeçare, Kuvendi i Shoqatës zgjodhi kryetarin e ri, Nezir Perashi, arsimtar i matematikës, e më vonë pas tij udhëheqës të Shoqatës “Kraja” ishin Rifat Hardolli e Naser Perashi. Rrethanat politiko-shoqërore ndikuan negativisht në aktivitetin e Shoqatës pasi që një numër i madh i anëtarëve emigruan, por ajo nuk u shua, falë entuziastëve që nuk lejuan të fiket për së dyti. E gjithë kjo duke e ditur se Kraja shquhet për vlera të mëdha historike,
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
etnografike dhe muzikore, vazhdimi i traditës në ruajtjen e këtyre vlerave e cila do të përkujdesej pikërisht për evidentimin, ruajtjen dhe kultivimin e këtyre vlerave, ishte domosdoshmëri e kohës, globalizimi po merrte përmasa të papara edhe në tjetërsimin e vlerave të mirëfillta kombëtare. Dhe në fund, s’do mend se kulmin e suksesit të vet SHKA “Kraja” e arriti me realizimin e dokumentarit “Dasma e Krajës”, që pa dyshim tregon pjekurinë artistike të kësaj shoqërie. Meritë në realizimin e këtij projekti, në rend të parë ka Muharrem Hardolli, i cili me bashkëpunëtorët e realizoi me sukses këtë dokumentar. Po ashtu duhet thënë se “Kraja” u paraqit me sukses në revistën e folklorit në Malësi me “Sofrën kranjane”. Pas këtyre sukseseve disi aktivitetet vijnë duke u zbehur. Pse ndodhi kështu? Shkaktarët nuk duhet kërkuar tek anëtarët, dashamirë të artit e kulturës, por ndoshta te dikush tjetër. E ai “dikushi” patjetër duhet të jetë në mesin e tonë, që më shumë u flen në shpirt arti dhe kultura e importuar apo ndoshta e imponuar nga struktura apo individë me ndikim në momente të caktuara kohore. (Fund) E ENJTE, 17 MAJ 2018
Javore KOHA
11
VËSHTRIM & OPINION
75-vjetori i Zërit të Amerikës në gjuhën shqipe
VOA për shqiptarët 13 Maji i këtij viti shënoi 75-vjetorin e themelimit të Zërit të Amerikës në gjuhën shqipe, ndonëse Zëri i Amerikës si ent i qeverisë amerikane për transmetime ndërkombëtare në anglisht dhe në shumë gjuhë të tjera botërore kishte filluar transmetimet për herë të parë me një program prej 15-minutash në gjermanisht – më 1 shkurt 1942, nga një studio në qytetin e Nju Jorkut — vetëm shtatë javë pasi Shtetet e Bashkuara hynë zyrtarisht në Luftën e Dytë Botërore. Programi i parë i VOA-s filloi me fjalët e folësit Uilliam Hejl: “Po ju sjellim zërat nga Amerika.”
Frank Shkreli
Sot dhe për çdo ditë, ne do t’ju flasim për Amerikën dhe për luftën. Lajmet mund të jenë të mira për ne. Ose lajmet mund të jenë të këqija. Por ne do t’ju themi të vërtetën.” Ndërkaq, ç ‘prej vitit 1976, këto fjalë janë mishëruar në Kartën e Zërit të Amerikës, në dokumentin që detyron me ligj Zërin e Amerikës që të “Shërbejë si burim i besueshëm dhe i mirë-informuar lajmesh”. Për më tepër, ky ligj detyron VOA-n që transmetimet e sajë të jenë, “Të sakta, objektive dhe gjithëpërfshirëse”. Në këtë frymë saktësie, objektiviteti dhe gjithëpërfshirjeje ka vepruar edhe Zëri i Amerikës në gjuhën shqipe, për çdo ditë dhe për çdo program që ka transmetuar për 75-vjetë tani, gjithmonë në mbështetje të lirisë dhe demokracisë së vërtetë në Shqipëri dhe në Kosovë si dhe në mbrojtje të të drejtave të shqiptarëve anembanë trojeve të tyre autoktone. Ashtu si gjatë 75-viteve të ekzistencës së tij, me të njëjtin përkushtim ndaj së vërtetës dhe besueshmërisë
12
Javore KOHA
E ENJTE, 17 MAJ 2018
në emisionet e tij dhe angazhimit për liri e demokraci, Zëri i Amerikës në gjuhën shqipe edhe sot vazhdon të komunikojë me botën shqiptare kryesisht nëpërmjet programit televiziv “Ditari”, por edhe nëpërmjet materialeve “online”, si edhe platformave të tjera siç është “facebook”, duke furnizuar shikuesin dhe lexuesin shqiptar në vendlindje por edhe e anembanë botës, me lajme, analiza dhe intervista nga Amerika, nga bota por edhe nga korrespondentët e Zërit të Amerikës anembanë trojeve shqiptare, mbi ngjarjet në rajon. Zëri i Amerikës në shqip — si njëri prej duzina gjuhësh të huaja që enti i përgjithshëm i Zërit të Amerikës ka transmetuar gjatë 7-8 dekadave të kaluara, pothuaj pa ndërprerje – vazhdon të jetë edhe në këtë përvjetor, pjesë e kësaj historie krenare lajmesh dhe informacioni të saktë, objektiv dhe gjithëpërfshirës. Ndonëse gjatë gjithë historisë së tij 75-vjeçare, Zëri i Amerikës në gjuhën shqipe ka qenë – administrativisht —
një ndër transmetimet e entit Evropian të VOA-s, sot është pjesë e Drejtorisë së VOA-s për Euro-Azinë, nën drejtimin e Dr. Elez Biberajt, ish Shefit të Seksionit shqip të Zërit të Amerikës, gjatë njërës prej periudhave më të arta të këtij enti por edhe më të rëndësishme për fatin e lirisë dhe të demokracisë në Shqipëri dhe sidomos në përpjekjet për çlirimin dhe pavarësinë e Kosovës. Në kapacitetin e tij si Drejtor i VOA-s për Euroazinë, ku bën pjesë edhe seksioni shqip, Dr Elez Biberaj u drejtoji kolegëve aktualë dhe ish-kolegëve të tij të Zërit të Amerikës në gjuhën shqipe këtë mesazh, me rastin e 75-vjetorit të themelimit të tij. “Urime të përzemërta Shërbimit Shqip të Zërit të Amerikës me rastin e 75 vjetorit të transmetimeve në gjuhën shqipe. Programi i parë në shqip ka filluar me datën 13 maj 1943, një kohë kur Zëri i Amerikës transmetonte në shumë pak gjuhë. Kjo dëshmon rëndësinë që Shtetet e Bashkuara u jepnin aspiratave të
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
VËSHTRIM & OPINION
kombit shqiptar për pavarësi dhe demokraci. Transmetimet në shqip u ndërprenë në mbarim të Luftës së Dytë Botërore, në vitin 1945, dhe rifilluan më 13 maj 1951. Zëri i Amerikës ka qenë dëshmitar i ngjarjeve më të rëndësishme të historisë së kombit shqiptar dhe ka shërbyer vazhdimisht si një burim i besueshëm lajmesh dhe informacioni. Është e vështirë të gjesh një mjet tjetër shtypi që të ketë mbuluar dhe që vazhdon t’i mbulojë zhvillimet në Ballkan në një mënyrë të tillë gjithëpërfshirëse dhe gjithë-shqiptare si Zëri i Amerikës. Shërbimi Shqip vazhdon të luajë një rol të rëndësishëm dhe gëzon një ndër audiencat më të mëdha mes shërbimeve në të gjitha gjuhët e tjera të Zërit të Amerikës. Mirënjohje kolegëve të Shërbimit Shqip dhe të gjithë gazetarëve që kanë pasur fatin dhe nderin të punojnë për Zërin e Amerikës dhe të japin ndihmësen e tyre modeste për lirinë dhe demokracinë e kombit shqiptar!”, përfundon urimin e tij Dr. Elez Biberaj drejtuar kolegëve aktualë dhe ish-kolegëve që kanë punuar për 75-vjetë në Zërin e Amerikës në gjuhën shqipe. Ashtu siç thotë edhe Dr. Biberaj në urimin e tij të mësipërm, drejtuar Shërbimit shqip të Zërit të Amerikës, madje edhe 75-vjet pas themelimit të tij, “Shërbimi Shqip vazhdon të luajë një rol të rëndësishëm dhe gëzon një ndër audiencat më të mëdha mes shërbimeve në të gjitha gjuhët e tjera të Zërit të Amerikës”. Në raportin e fundit të Drejtorisë të Zërit të Amer-
Dr. Elez Biberaj, Drejtor i Zërit të Amerikës për Euroazinë
ikës për Euro-Azinë, thuhet se programet e Zërit të Amerikës në gjuhën shqipe, “Tërheqin dhe influencojnë më shumë njerëz se çdo transmetues tjetër ndërkombëtar lajmesh në Shqipëri, në Kosovë dhe në trojet shqiptare në Maqedoni, Serbi e Mal të Zi.” Ky fakt është vërtetuar edhe edhe nga raporte të tjera anketimesh ndërkombëtare, sipas të cilave VOAshqip llogaritet të ketë në Shqipëri një audiencë prej 60.5% në radhët e të rriturve dhe 64% e të rriturve në Republikën e Kosovës në javë, duke theksuar se 4 nga 5 shikues në Shqipëri të programit televiziv të VOA-s shqip, e vlerësojnë këtë emision si “shumë të besueshëm”. Në të vërtetë, ky fenomen është tepër i rrallë në fushën e transmetimeve ndërkombëtare – ndoshta i pa precedencë — kur një program lajmesh e informacioni nga jashtë, siç është Zëri i Amerikës në gjuhën shqipe, të tërheqë një përqindje kaq të madhe të shikuesve, në të gjitha trojet shqiptare. Për aq sa ky fakt është një vlerësim i meritueshëm i punës që Shërbimi Shqip i VOA-s ka bërë gjatë këtyre 75-viteve për mirë-informimin e shqiptarëve kudo — shpeshherë nën rrethana të vështira – aq më tepër kam drojë se është një tregues i dhimbshëm i gjendjes dhe i mjedisit jo të mirë politiko-mediatik, në të cilin vepron media sot, si në Shqipëri ashtu edhe në Kosovë. Ente që mer-
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
ren me mbrojtjen e lirisë së shtypit në botë, siç është organizata “Freedom House”, e kanë karakterizuar median në Shqipëri dhe në Kosovë si, “gjysmë të lirë” dhe subjekt kontrolli dhe influence nga partitë politike dhe nga interesa të tjera biznesi. Sipas ekspertëve, mungesa e një medias vërtetë të lirë, objektive dhe të besueshme, sipas standardeve ndërkombëtare në Shqipëri dhe në Kosovë, pasqyron edhe arsyet e vështirësive të këtij tranzicioni të lodhur dhe të stërzgjatur politik, me të cilin po përballet shoqëria shqiptare — nga komunizmi gjysmë shekullor, në një demokraci vërtetë funksionale. Fatkeqësisht, me prirjet autoritare politike që vihen re në radhët e udhëheqësve aktualë politikë shqiptarë, qoftë në Shqipëri qoftë edhe në Kosovë, ka gjasë që Zëri i Amerikës në gjuhën shqipe të festojë edhe 150-vjetorin e themelimit të tij, megjithëse disa media të caktuara shqiptare ia kanë ndjellë dhe dëshiruar mbylljen, me kohë. Besoj se tendencat autoritare alla erdoganiste dhe putiniste në proceset politike shqiptare, madje edhe gati 30-vjet post-komunizëm, do ia zgjasin jetën VOA-s shqip edhe për 75-vjetë të tjera dhe janë arsyeja kryesore që Zëri i Amerikës, edhe sot në 75-vjetorin e themelimit të tij, vazhdon të jetë kaq popullor dhe të luaj gjithnjë një rol kryesor në hapësirën mediatike shqiptare, 28-vjetë pas shembjes së komunizmit. (Autori ka shërbyer në detyra të ndryshme të Zërit të Amerikës gjatë një karriere 30-vjeçare, përfshirë shef i Shërbimit Shqip dhe drejtor i VOA-s për Europën.) E ENJTE, 17 MAJ 2018
Javore KOHA
13
VËSHTRIM & OPINION
Qasje
Çka pas zgjedhjeve Për momentin më i pëlqyeshëm është emërimi i posteve drejtuese në administratën lokale dhe në ndërmarrjet publike. As ata vetë nuk dinë se si do të sistemohen pasi kushdo që shkon a thua ka për të gjetur karrige boshe ku të ulet, sepse nuk ka mbetur ndonjë zyrë e zbrazët
Shaban Peraj
Kur i dëgjon se si flasin liderët e subjekteve politike shqiptare këtu në Mal të Zi, e kuptojmë se ku jemi. Ata janë bërë pjesë e pashmangshme e problemeve tona, pa ndonjë alternativë. Në Mal të Zi ka disa vite që po të njëjtit , përditë e më shumë po
14
Javore KOHA
E ENJTE, 17 MAJ 2018
“
Nga rezultati i zgjedhjeve të fundit liderëve politikë shqiptarë iu dërgua një mesazh i qartë sepse gjatë këtyre viteve nuk kanë lëvizur asnjë hap e nuk kanë luajtur asnjë gur për hapësirën e trojeve etnike shqiptare në Mal të Zi. Tani që pushtetin e humbën jo me fajin e votuesit, “qajnë e vajtojnë“ për hallin që u sollën qytetarëve të Ulqinit!
e damkosin shoqërinë tonë. Këtë e shohin të gjithë qytetarët shqiptarë se po luhet me moralin dhe ndërgjegjen e tyre. I gjithë angazhimi, e gjithë lufta e tyre për votë dëshmon se u ka verbuar sytë politika për të
kapur pushtetin lokal dhe për të realizuar interesat grupore, po çka se në çdo palë zgjedhje kanë shkelur mbi parimet dhe kërkesat e votuesve. Se puna është kështu dëshmuan edhe zgjedhjet e fundit lokale në Ulqin, dhe
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
VËSHTRIM & OPINION
vendore në Ulqin sapo morën rezultatin gati sa nuk i lëshoi shpirti për “fatin” e mëtejmë të pushtetit lokal! Ata (prijësit shqiptarë) pas këtij rezultati vazhduan të sorollaten andej e këndej gjoja për të gjetur ndonjë formulë që i shpëton nga përgjegjësitë politike. Më në fund u bë një koalicion miks, i përzier me ndonjë parti mahallash, por që këtu pa filluar mirë punën duket se ka hatërmbetje nga ata që mundohen akoma të arsyetojnë atë që nuk mund ta arsyetojnë më, pavarësisht se në opinion mundohen të shesin sapunin për djathë. Partia që fitoi përqindje më të madhe votash, në fund ju qiti rrethin dhe i futi të gjithë në vathë. Nga gëzimi të gjithë dolën të kënaqur dhe këta si duket e kanë mësuar mirë këngën : sa me gëzim po shkoj në punë. U bënë trima, ndaj edhe këndojnë duke harruar se tashmë janë bërë përrallë e botës. Tani çështja është : Pse heshtin, pse nuk e tregojnë të vërtetën lidhur me tregtinë e votës që e tjetërsojnë pas
zgjedhjeve? Për momentin më i pëlqyeshëm është emërimi i posteve drejtuese në administratën lokale dhe në ndërmarrjet publike . As ata vetë nuk dinë se si do të sistemohen, pasi kushdo që shkon a thua ka për të gjetur karrige boshe ku të ulet, sepse nuk ka mbetur ndonjë zyrë e zbrazët , ndaj fryrja e administratës lokale i bënë të sillen si pula pa krye e të rrëzohen në mes veti sa shumë që janë. Në këtë pikë ata të mëparshmit patën një “zor” që punësuan pa kritere, moralisht i morën për t’ua bërë qejfin, por edhe për të siguruar veten e për të qenë të rehatshëm në kolltukët e buta. Nga rezultati i zgjedhjeve të fundit liderëve politikë shqiptarë iu dërgua një mesazh i qartë, sepse gjatë këtyre viteve nuk kanë lëvizur asnjë hap e nuk kanë luajtur asnjë gur për hapësirën e trojeve etnike shqiptare në Mal të Zi. Tani që pushtetin e humbën jo me fajin e votuesit, “qajnë e vajtojnë“ për hallin që u sollën qytetarëve
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
“
Më në fund u bë një koalicion miks, i përzier me ndonjë parti mahallash, por që këtu pa filluar mirë punën duket se ka hatërmbetje nga ata që mundohen akoma të arsyetojnë atë që nuk mund ta arsyetojnë
të Ulqinit! Harrojnë se janë vetë dora e keqe e këtij komuniteti dhe “puna e papunë” e tyre vazhdon të dëshmohet në të gjitha zgjedhjet lokale. Janë përulur mjaft sipas interesave personale, radhën e kanë të rinjtë, ndryshe duhet të mbledhin plaçkat e të largohen “sahat” e më parë nga rruga pa krye të cilën e kanë përfunduar tashmë.
E ENJTE, 17 MAJ 2018
Javore KOHA
15
VËSHTRIM & OPINION
E vërteta e konvertimit të shqiptarëve
Shqiptarët e besimit man dhe katolik, vëll një gjuhe dhe të një
Haxhi Zeneli
Në të vërtetë turqit kanë bërë çmos, që të shfarosin shqiptarët dhe t’i shndërrojnë në një popull turk, bile këto tendenca i kemi të pranishme edhe sot, me hapjen e xhamive që bëjnë arabo/turqit në vendet tona, me ndihmën e ruso/sërbëve, dhe nuk duhet një inteligjencë e madhe për ta kuptuar, se përse ata i bëjnë këto investime fetare tek ne, apo mbase mendojnë se ne shqiptarët ishim të pafe!?. Po t’i lexojmë disa nga hulumtimet e historianëve të huaj ku thuan se,nga presioni që u bëhej shqiptarëve nga okupuesit osmanë, po të kishte zgjatur ky sundim i tyre edhe 100 vite më shumë në tokat shqiptare, nuk kishte mbetur asnjë shqiptar pa u konvertu-
16
Javore KOHA
E ENJTE, 17 MAJ 2018
ar ,nga lodhja dhe presionet që bënin sunduesit osmanë mbi ta. Disa të dhëna historike për konvertimin e shqiptarëve tregojnë, se ato nuk ishin të vullnetshme. Këto i ka argumentuar edhe historiani anglez Dr.Prof.Noel Malcolm,në librin e tij “Kosovo a short history”. Si rezultat i konvertimit ,sot ende kemi familje dhe fise që janë të ndara në besimet e tyre, sepse historia nuk është e largët që ata të gjithë i takonin një besimi. Neol Malcolm,vë në dukje konvertimin e shqiptarëve të Kosovës gjatë sundimit osman, se si meshkujt konvertoheshin por femrat qëndronin të krishtera. “Në vitin 1651,raporton Gregor Mazreku, se të gjithë meshkujt e Therandës afër Prizrenit(Suha
Rekës),kanë pasur 160 familje katolike që janë konvertuar në islam, por 36-37 nga gratë e tyre kanë qëndruar katolike. Në rrethin e Gjakovës janë 1637,raporton Gjergj Bardhi, pasi edhe aty kanë qenë të ndarë në këtë mënyrë. Një tjetër i quajtur Shtjefën Gasperi, raporton se i ka gjetur në Has të Gjakovës 300 gra të krishtera, pa asnjë burrë të kësaj feje. Thuhet se disa nga meshkujt në atë kohë kanë dhënë deklarata për këto fenomene të konvertimit: “se ne me zemër thonim jemi katolik, por ne e kemi ndryshuar fenë vetëm për t’u liruar nga taksat, që jo myslimanët paguanin shumë më tepër, që i kanë imponuar perandoria”. Ne për këtë konvertim kemi menduar se nuk
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
VËSHTRIM & OPINION
myslilezër të gjaku
është në rregull, dhe për këtë arsye na kanë quajtur “LARAMAN”. Laramanët tregohet se gjatë ditës ishin “mysliman”, kurse gjatë natës shkonin në kishë për t’u lutur. Në fshatrat e Dibrës(Maqedoni) shpjegohet se në një dokument Otoman të vitit 1568,se shqiptarët e këtyre rajoneve kur ju kanë lindur fëmijët, së pari për ti pagëzuar me emra katolikë i kanë çuar tek prifti, e pastaj më vonë për ti evidentuar i kanë çuar tek kleriku mysliman. Andaj edhe sot ndjenjat e shumicës së shqiptarëve për fenë katolike nuk janë zhdukur në tërësi, dhe kjo është arsyeja që edhe sot shqiptarët të besimit islam janë tolerantë dhe nuk i përbuzin shqiptarët e besimit katolik,
Disa nga shqiptarët parapëlqejnë ta fillojnë historinë e tyre, që nga okupimi i Perandorisë Osmane. Dhe shpeshherë dëgjojmë, se kur erdhën turqit në Ballkan, shqiptarët i pritën “krahëhapur, me tufa lulesh, të cilët erdhën për t’i shpëtuar nga serbët”, bile kemi nga disa pseudohistorianë që krahasojnë Perandorinë Osmane me ndërhyrjen e NATO-s në Kosovë”. Kurse disa të tjerë që janë vënë në shërbim të ruso/serbëve, flasin marrëzira se: “shqiptarët janë një popull që u krijuan nga turqit” ,pa asnjë fakt historik etj
por në të kundërtën ata i afrojnë rreth vetes si vëllezër të një gjuhe dhe të një gjaku. Perandoria Osmane pati islamizuar pothuajse 2/3 e popullsisë shqiptare, por mund të thuhet lirisht se shqiptarët ishin një fenomen, edhe pse atyre ju ishte cenuar dhe nuk ju lejoheshin shkollat në gjuhën shqipe nga Perandoria Osmane, sepse donin që ky popull të tjetërsohet në atë turk, edhe pas këtyre padrejtësive që i bëhënin këtij popull, tek këta u ngjallë dhe u zhvillua ndjenja e lartë kombëtare dhe ajo e paraardhjes së tyre për gjuhën, pa marrë parasysh se cilit besim ata i takonin, dhe nuk bazoheshin në përkatësin fetare, dhe këtu pikërisht rrjedh edhe toleranca
Pikëpamjet e shprehura në fq: OPINIONE & VËSHTRIME nuk përfaqësojnë domosdoshmërisht politikën redaksionale të „KOHA javore„
e tyre si asnjë popull tjetër në botë. Duhet të kemi parasysh se shumica e shqiptarëve nuk pranojnë simbolet dhe traditat e të tjerëve, dhe nuk kanë arsye ta bëjnë këtë, sepse ata janë një popull me tradita dhe simbole të tyre kombëtare. Edhe pse ka pasur dhe ka tendenca për t’i përzier traditat e tyre me ato që nuk i takojnë këtij popull, shqiptarët me një fanatizëm kombëtar ngritën çdo herë në mbrojtje të traditave dhe kombit të tyre, pa marrë parasysh se cilit religjion i takojnë. Andaj tek shumica e shqiptarëve ekziston një ndjenjë, se deri sa një fe nuk i respekton gjuhën, flamurin, traditat, heronjtë e tyre, ajo fe asnjëherë nuk do të ket rrënjët e thella tek ata. E ENJTE, 17 MAJ 2018
Javore KOHA
17
KULTURË
Tradita si identifikim i mikpritjes shqiptare Shtjefën Ujkaj
Jo çdokush mund të gëzojë fatin e të qenit mikpritës, bujar dhe mbi të gjitha të shpreh dashuri dhe respekt ndaj mysafirit ashtu si shqiptari. E sidomos kur flasim për kohë të lashta. Është kjo një traditë shumëvjeçare që është shprehur dukshëm tek
“
18
familjet, si malësore, por edhe tek familjet e tjera. Përveç të qenit mikpritës dhe bujar, ata mbi të gjitha kanë qenë shumë besnikë ndaj mysafirit, ndaj atij që i ka ardhur në shtëpi qoftë të kalojë dy-tre orë qoftë të kalojë një natë, një javë apo edhe më shumë. Janë përkujdesur për të
Në traditën e shqiptarit kanë qenë dhe janë veshjet kombëtare, folklori që çdoherë ka qenë i gërshetuar ngushtë me traditat tona, dasmat e bukura që janë trashëguar brez pas brezi
Javore KOHA
E ENJTE, 17 MAJ 2018
ndoshta edhe më mirë se për një familjar të vetin që të mos i ndodhë diçka e keqe brenda shtëpisë së tij. Përndryshe, nëse ndodh e kundërta, ajo familje ishte “koritur”. Përveç këtyre fakteve të lartpërmendura, në traditën e shqiptarit kanë qenë dhe janë veshjet kombëtare, folklori që çdoherë ka qenë i gërshetuar ngushtë me traditat tona, dasmat e bukura që janë trashëguar brez pas brezi. Por shqiptarët çdoherë kanë pasë tradita dhe zakone të mrekullueshme, e që janë dalluar nga shumë popuj të tjerë.
KULTURË
Përveç të qenit mikpritës dhe bujar, ata mbi të gjitha kanë qenë shumë besnikë ndaj mysafirit, ndaj atij që i ka ardhur në shtëpi qoftë të kalojë dy-tri, orë qoftë të kalojë një natë, një javë apo edhe më shumë. Janë përkujdesur për të ndoshta edhe më mirë se për një familjar të vetin që të mos i ndodhë diçka e keqe brenda shtëpisë së tij. Përndryshe, nëse ndodh e kundërta, ajo familje ishte “koritur”
Nuk them se edhe popujt e tjerë nuk kanë zakonet e veta, por të hyjsh dhe të studiosh në thellësi përmbajtjen e tyre, ato janë shumë të ndryshme e shpeshherë edhe shumë të çuditshme për botëkuptimin tonë. Por sa u qëndrojmë sot besnikë këtyre zakoneve të identifikimit? Besoj se një pjesë e mirë është duke harruar se çfarë ka bërë babai, gjyshi e kështu me radhë. Janë duke i kushtuar rëndësi dhe janë duke iu “përshtatur” kohës së modernizmit, e që në realitet është akoma larg. A kemi më nga ata që me vite të tëra do e kishte mbajtur njeriun
mysafir të fshehur në shtëpi për t’ia shpëtuar jetën ? Këto janë fakte jo të rralla që kanë ndodhur në të kaluarën. Ndoshta edhe sot ka nga ato familje që e kishin bërë një gjë të tillë, por sigurisht që ka edhe nga ato që e kishin dorëzuar tek hakmarrësi. Gjeneratat e reja mund të bëjnë ndryshime të dukshme e të pahijshme, mund të bëjnë shumë ndryshime për keq. Por një e mirë është dhe mbetet, të kaluarën nuk mund ta ndryshojnë, ajo mbetet një identifikim i mirë dhe shëmbëlltyrë për gjithë popullin tjetër.
“
Gjeneratat e reja mund të bëjnë ndryshime të dukshme e të pahijshme, mund të bëjnë shumë ndryshime për keq. Por një e mirë është dhe mbetet, të kaluarën nuk mund ta ndryshojnë, ajo mbetet një identifikim i mirë dhe shëmbëlltyrë për gjithë popullin tjetër
E ENJTE, 17 MAJ 2018
Javore KOHA
19
KULTURË
Diktaturë në veprim Astrit Lulushi
Jeta në tokë qarkullon. Besëtytnitë, legjendat janë të lidhura me realitetin. Njeriu, kjo qenie e vetëvënë në qendër, s’është gjë tjetër veçse si çdo gjë në tokë. Shpirti kalon nga trupi në trup pas vdekjes, pavarësisht nëse është njeri a kafshë. Kur themi se kafsha mendon, bëjmë historinë tonë, dhe kafsha bën historinë e saj. Historia është e përbashkët. Të dy janë robër të këtij planeti, edhe ky vetë i mbyllur në qeli, sepse gjithësia s’është gjë tjetër veçse një burg
20
Javore KOHA
E ENJTE, 17 MAJ 2018
pa anë e pa fund. Prandaj ekzistojnë edhe mendime të shumta, sepse njeriu në vetmi ka kohë të mendojë. Natyra është varr i njeriut. Njeriu ha kafshën dhe në fund kafsha bluan njeriun. Çdo gjë riclikohet. E bukura bëhet e shëmtuar dhe anasjelltas. Trupi është asgjë. Shpirti endet. Aty ku fryma hyn sendi vihet në jetë, jo vetëm njeriun, por çdo gjë. Kur fryn erë, gjethet e pemës lëvizin, përndryshe, ato qëndrojnë në vend, bëhen pa mendim, siç ndodh me trupin e pajetë të njeriut. Në histori ka periudha përkohësisht
“
Diktatura shënon gjendjen e vdekur. Asgjë nuk lëviz, çdo gjë paralizohet nga frika. Askush nuk është i qetë a i lumtur në kuptimin e vërtetë të fjalës, madje as diktatori, për të cilin, pas vdekjes, thonë se mjekët e tij e vranë
pa jetë, pavarësisht se si duam t’i paraqesim. Në historinë e ndonjë vendi ka edhe periudha të vdekura.
KULTURË
Në histori ka periudha përkohësisht pa jetë, pavarësisht se si duam t’i paraqesim. Në historinë e ndonjë vendi ka edhe periudha të vdekura. Vdekja vjen kur trupi dekompozohet, kalbet. Kështu ndodh me një vend që nuk di të përtërihet, apo kur mësohet me gjendjen e nderë
Vdekja vjen kur trupi dekompozohet, kalbet. Kështu ndodh me një vend që nuk di të përtërihet, apo kur mësohet me gjendjen e nderë. Diktatura shënon gjendjen e vdekur. Asgjë nuk lëviz, çdo gjë paralizohet nga frika. Askush nuk është i qetë a i lumtur në kuptimin e vërtetë të fjalës, madje as diktatori, për të cilin, pas vdekjes, thonë se mjekët e tij e vranë. Jeta e një tirani, krahasuar me jetën e një njeriu të thjeshtë, është aq e dëshpëruar sa pas krimeve në masë, atij nuk i mbetet gjë tjetër veç të vrasë veten. Prandaj, edhe nëse vdes natyrshëm, gjithmonë dalin
zëra që thonë se kreu vetëvrasje. Këto nuk janë thjesht analogji. Edhe shkrimtarët dhe autorët e çdo gjëje artistike të periudhës depresive nën diktaturë i shërbyen qëllimit për ta bërë diktatorin të ndjehej mirë kur ky ishte i dëshpëruar. Veprat e tyre ishin fjalime drejtuar diktatorit nga njerëz plotësisht nën thundrën e tij. Ato vështirë se ishin të sinqerta, prandaj sot duhen hedhur poshtë si të rreme e të turpshme. Çdo gjë filloi me propagandë, dhe vetëm me shfarosjen e saj, kjo periudhë helmuese në rrënjë mund të marrë fund, përndryshe diktatura vazhdon.
“
Edhe shkrimtarët dhe autorët e çdo gjëje artistike të periudhës depresive nën diktaturë i shërbyen qëllimit për ta bërë diktatorin të ndjehej mirë kur ky ishte i dëshpëruar. Veprat e tyre ishin fjalime drejtuar diktatorit nga njerëz plotësisht nën thundrën e tij. Ato vështirë se ishin të sinqerta, prandaj sot duhen hedhur poshtë si të rreme e të turpshme
E ENJTE, 17 MAJ 2018
Javore KOHA
21
PANORAMË
“Atmosferë” e kompozitores kosovare në New York “Atmosferë” – një vepër për dy saksofonistë, e cila nëpërmjet notave përshkruan një atmosferë shpirtërore që rrethon njeriun – e kompozuar nga Dafina Zeqiri-Nushi, do të interpretohet në New York. Vepra e kompozitores kosovare është pjesë e koncertit të titulluar “Mother Nature” (Nëna natyrë), që organizohet nga “Asian Women Composers Association” (Asociacioni i kompozitoreve aziatike) dhe “Concrete Timbre”në New York. Në koncertin ku është përfshirë ve-
22
Javore KOHA
E ENJTE, 17 MAJ 2018
pra e kompozitores kosovare e që mbahet më 19 të këtij muaji në “Olli Studio”, do të prezantohen vepra të kompozitoreve të ndryshme, nga një grup saksofonistësh. Mes kompozitorëve që do të prezantohen në “Mother Nature” janë Ann Warren, Alex Chadwell, Amy Brandon, Anthony Izzo, David Loed, Jacob Elkin dhe Jin Hee Han. Asociacioni i kompozitoreve aziatike në New York, që drejtohet nga kompozitorja Jin Hee Han u shërben kompozitorëve të rinj aziatikë dhe et-
nive të tjera nga e gjithë bota, për ta ndarë historinë e tyre nëpërmjet muzikës. Ndërsa “Concrete Timbre” ka për qëllim të prezantojë shfaqje të guximshme ndërdisiplinore në kanonin e muzikës bashkëkohore duke krijuar mundësi për kompozitorët për të punuar në mjedise multidisiplinare. “Atmosferë” është përshkrim muzikor i atmosferës shpirtërore që rrethon. Zeqiri-Nushi është e vetmja kompozitore jashtë Amerikës që është përfshirë në programin e “Mother Nature.
FOTOGRAFIA E JAVËS
FAHRUDIN GJOKAJ FLUTURIMI MBI LUMIN CEM
„Qesh pak, shiko këtu”
„Nëse një fotograf profesionist fotografon të njëjtin objekt që fotografon edhe një person i zakonshëm, ku qëndron ndryshimi„.
E ENJTE, 17 MAJ 2018
Javore KOHA
23
KULTURË
Në qendrën tregtare “Delta City” në Podgoricë u mbajt Panairi i 13-të Ndërkombëtar i Librit
Vend-takim i adhuru së shkruar me librin Podgoricë – Panairi i 13-të Ndërkombëtar i Librit është mbajtur në Podgoricë nga data 7 deri më 14 Maj të cilin e organizoi Shtëpia Botuese “Nova Knjiga” dhe Ministria e Arsimit e Malit të Zi me mbështetje edhe të disa partnerëve tradicional. Hapja zyrtare e këtij panairi është zhvilluar më 7 maj. Në ditën e parë morën pjesë me dhjetëra personalitete të arsimit, shkencës, kulturës e artit nga vendi dhe rajoni. Fillimisht, si nikoqir i kësaj ngjarjeje kulturore ka përshëndetur drejtori i Shtëpisë botuese “Nova Knjiga”, Predrag Uljareviq, i cili tha se panairi i librit është momenti kur libri është në plan të parë, pasi asnjëherë më përgjatë vitit sytë e publikut nuk janë të drejtuar kah libri dhe si i tillë, Panairi i librit – tha ai- është i domosdoshëm sepse pa të, shumë krijimtari botuese dhe ngjarje kulturore do të mbeteshin të padukshme për opinionin. “Rruga e lexuesit të librit është komplikuar më shumë se kurdoherë më parë, por panairet e librit janë të rëndësishme për lehtësimin e kësaj rruge, për raportin, libër- lexues. Çdo vit në Panirin e librit në Podgoricë kemi rritje të numrit të librave të ekspozuar, të programeve të ndryshme të shtëpive botuese të cilët janë pjesë përbërëse e panairit, të pjesëmarrësve të huaj, të partnerëve të cilët panairin e librit e njohin si mision kulturor, si fuqi e bashkimit dhe si mundësi reale për takime dhe bashkëpunime”, ka thënë në mes tjerash Uljareviq. Ndërkohë, për rëndësinë e librit dhe për segmentin e arsimimit ka folur Zj. Mubera Kurpejoviq, drejtoreshë e përgjithshme e Drejtorisë për Arsimimin e Lartë e cila e tha se panairet e librave paraqesin harmonizimin e elementit kulturor dhe arsimor, çfarë u jep atyre edhe rëndësi më të mad-
24
Javore KOHA
E ENJTE, 17 MAJ 2018
he. “Duhet të pranoni se s’ kemi shpeshherë rastin që në një vend të njihemi me atë çfarë ofrojnë shkollat në Mal të Zi, çfarë ofrojnë institucionet e arsimimit të lartë, posaçërisht në momentin kur të rinjtë tonë duhet të përcaktohen për profesionin e tyre të ardhshëm dhe për zgjedhje të fakultetit që do të studiojnë. Panairi i librit dhe i arsimimit ju ofron mundësi që të shkëmbeni përvojat me përfaqësuesit e një numri të madh të institucioneve të cilat janë sonte këtu, që në stendat e tyre të informoheni në detaje për shkollimin universitar. Për rëndësi të libri nuk ka nevojë të flitet shumë. Libri ushqen shpirtin, e bën njeriut më kualitativ dhe më të pasur”, theksoi Kurpejoviq. Në të njëjtën kohë, ka përshëndetur drejtori i Bibliotekës Kombëtare të Malit të Zi “Djurdje Crnojeviq”, Bogiq Rakoçeviq, i cili vuri në dukje rëndësinë që kanë organizimet e panaireve të librave dhe frekuentimit të tyre për arsimin, shkencën e kulturën, duke shpalosur programin e
kësaj biblioteke të paraqitur në këtë panair libri. Ndërkaq, në kuadër të këtij panairit të librit, Ambasada e Republikës së Italisë në Mal të Zi, në bashkëpunim me Ministrinë e Shkencës së Malit të Zi, kanë paraqitur ekspozitën, “Trashëgimia e Fermit” e cila i është kushtuar kontributit të madh të fizikanit italian, Enrico Fermi që i dha shkencës italiane në fushën e fizikës atomike dhe fizikës së grimcave elementare. Ekspozitën në fjalë e hapi ministrja e Shkencës Dr. Sanja Damjanoviq e cila ka thënë se ndjehet e privilegjuar të flasë për ekspozitën kushtuar nobelistit dhe njërit ndër emrave më të mëdhenj të shkencës së shekullit XX, italianit Enrico Fermi. “I inspiruar me punën e shkencëtarëve të cilët në të njëjtën kohë kanë krijuar dhe kanë lëvizur kufijtë e diturisë, puna e Fermit ka lënë gjurmë të pashlyera duka ua shtruar rrugën gjeneratave të reja të fizikanëve. Enrico Fermi kishte fuqi të inspirojë gjeneratat e reja, ndërsa studentët e
KULTURË
uesve të fjalës n e preferuar tij kanë pasur karrierë të shkëlqyer, disa prej të cilëve janë dhe vetë nobelistë”, tha në mes tjerash ministrja e shkencës, Sanja Damjanoviq. Në të njëjtën kohë, i pranishëm në këtë panair ka qenë dhe ambasadori i Italisë në Mal të Zi, Luca Zelioli, i cili duke përgëzuar organizatorët për organizimin e këtij panairi, ka thënë se ndjehet i nderuar dhe i vlerësuar që stenda e shtetit të tij ndodhet në këtë panair të librit në Podgoricë si dhe që ka rastin ta hapë një ekspozitë kaq të rëndësishme që është “Trashëgimia e Fermit”. “Ndoshta mund të pyesni se pse ambasada e një shteti siç është Italia e cila ka histori të begatë dhe si e tillë mund të zgjedhë në mes qindra shkrimtarësh dhe artistësh nga të gjitha fushat, ka sjellur në vëmëndje vetëm një shkencëtar. Përgjigja është shumë e lehtë: sepse kreativiteti gjenial dhe frymëzimi italian, nuk shprehen vetëm nëpërmjet artit dhe nuk i takojnë vetëm traditës së pasur kulturore. Italia kontribuon në krijimtarinë e së ardhmes për të gjithë
ne, falë punës së shpikësve, investiguesve dhe shkencëtarëve të cilët punojnë në qendrat më prestigjioze botuese. Inovacioni i tekonogjisë së avancuar përbën zemrën e sistemit tonë ekonomik me të cilin fuqizohet suksesi i sipërmarrjeve të vogla dhe të mesme në tregun botëror”, theksoi në mes tjerash ambasadori i Italisë në Mal të Zi, Luca Zelioli, duke shtuar se para pak kohësh ka hyrë në fuqi marrëveshja bilaterale në mes Malit të Zi dhe Italisë mbi bashkëpunimin në fushën e Shkencës dhe Teknologjisë. E pranishme në këtë panair ka qenë dhe shkrimtarja e re e suksesshme, Rumena Buzarovska, të cilën para dy vitesh juria e panairit të Londrës e ka renditur në mesin e dhjetë shkrimtarëve/eve të reja më zbavitëse (interesante) në Evropë. Buzarovska ka folur për librin dhe për lexuesit sot, duke paraqitur një analizë që ajo ka bërë nga një histori e studentëve anglezë, duke treguar për historitë paragjykuese e të llojllojshme me të cilat sot merren shumë të rinj, për
absurditetin që ato paraqesin, duke bërë thirrje që të mos merremi me gjëra fiktive por t’i kushtohemi letërsisë që është zgjedhja më e duhur për këdo. Panairin e 13-të Ndërkombëtar të Librit e ka shpallur të hapur ministri i Kulturës së Malit të Zi, Aleksadër Damjanoviq, i cili tha se gjatë trembëdhjetë viteve të shkuara, ky panair ka dhënë një kontribut të veçantë, duke e rritur çdo vit numrin e shtëpive botuese pjesëmarrëse dhe të vizitorëve. Bogdanoviq ndër të tjera ka potencuar mbështetjen financiare sipas tij të konsiderueshme që jep Ministria e Kulturës për panaire librash në vend dhe për pjesëmarrjen e botuesve malazezë në arenën ndërkombëtare. Panairi i 13 Ndërkombëtar i Librit është organizuar nën patronazhin e Ministrisë së Kulturës së Malit të Zi dhe Qeverisës së Malit të Zi. Panairi ka qëndruar i hapur për tetë ditë rresht nga ora 11.00 deri në orën 21.30, kurse vizitorët kanë pasur rastin të njihen nga afër me qindra vepra letrare, libra shkollor, universitar, programe studimi e lloj- lloj literature nga krijuesit vendas dhe nga letërsia e huaj. Në panairin e sivjetshëm të librit kanë marrë pjesë dhjetëra shtëpi botuese nga vendi, rajoni e Evropa ndërsa nuk kishte asnjë shtëpi botuese shqiptare. Panairi Ndërkombëtar i Librit në Podgoricë, çdo vit ndanë çmimin për: Prodhimin e plotë të botimeve (botuesi më i mirë), për sipërmarrje botuese; për edicionin më të mirë; për avancim të botimeve për fëmijë; edicionin më të mirë të pajisur artistik; edicionin më të pajisur; librin më të pajisur mirë; stenda më e pajisur mirë; njohje për progres në arsimim dhe për avancim të procesit arsimor. t. u. E ENJTE, 17 MAJ 2018
Javore KOHA
25
KULTURË
Në Ulqin u përurua libri i dr. Entela Komninos “E vërteta për Nolin”
Ndryshim i perceptimit për rrënjët e të folurit shqip “Ajo që nisi si studim i thelluar për jetën dhe veprën e Fan Nolit, e tejkaloi edhe vetë Entelën dhe aktivitetin e Nolit, duke u shtrirë në rrënjët e shqipes, e duke na sjellë një vepër mirëfilli shkencore e mjaft sfiduese”, ka thënë gazetarja Valbona Kurti Ulqin – Në Bibliotekën e Qytetit në Ulqin, të shtunën është përuruar libri “E vërteta për Nolin” i dr. Entela Komninos. Vetë autorja, e cila është gazetare dhe doktore e shkencës në letërsi, ka thënë se “figura e Nolit është e padiskutueshme, por pjesët tjera që ai na i ka lënë si indikacione për kulturën tonë, nuk më duket që kanë ardhur me atë forcë me të cilën ai e ka lënë ose me atë vëmendje dhe me atë thellim të cilin ai e ka bërë”. Sipas saj, “e vërteta ligjërimore e Nolit, e vendosur mbi të vërtetën e kohës së tij, rezulton me përfundime unike, me fakte të tilla, për shembull, se si një eksperiencë e paprovueshme, ëndrre, shkruhet përmes datave dhe fakteve të jetëshkrimit të tij”. Komnino ka pranuar se në studimin e saj, ajo nuk ka zbuluar ndonjë dorëshkrim të ri të Nolit, duke thënë se ky nuk ka qenë synimi i saj. “Vepra e botuar deri tani është e mjaftueshme për përfundime. Nuk ka qenë synimi im për të gjetur aspektin bibliografik të ndryshëm, të ri, as për të vënë në diskutim disa raste, disa
26
Javore KOHA
E ENJTE, 17 MAJ 2018
tipologji të mospërputhjes së shkrimit të Nolit brenda veprës së tij”, është shprehur ajo. Gazetarja Valbona Kurti, kryeredaktore e emisionit “Stop” në Televizionin “Klan”, ka thënë se si një prej lexuesve të parë të librit “E vërteta për Nolin” të koleges së saj Entela Komnino e ka kthjelluar “në nevojën e përgjithshme, për t’ju kthyer vlerave e rrënjëve, si bazat më të qëndrueshme të ecjes përpara”. “Ajo që nisi si studim i thelluar për jetën dhe veprën e Fan Nolit, e tejkaloi edhe vetë Entelën dhe aktivitetin e Nolit, duke u shtrirë në rrënjët e shqipes, e duke na sjellë një vepër mirëfilli shkencore e mjaft sfiduese”, ka theksuar ajo. Kurti ka thënë se leximi i këtij libri ia ka ndryshuar perceptimin për rrënjët e të folurit shqip dhe përditshmërisë së punës së saj si gazetare. “Rrënjët e të folurit shqip rezultonin thellë e më thellë, e në koshiencën time, ekuilibronin, madje ndryshonin perceptimin e lajmeve të ditës, që flisnin për bëma me shqiptarë, edhe kur personat në fakt nuk kishin lidhje
me kombin tonë”, është shprehur ajo. Ndërkaq moderatorja e përurimit, Ardita Rama, ka thënë ndër të tjera se libri është një vështrim publicistik, retorik e shkencor, i shkruar me një stil të veçantë dhe me një qasje krejtësisht ndryshe të publicistikës së Nolit. Dr. Entela Komnino ka studiuar piano dhe histori arti në Liceun Artistik “Jordan Misja” në Tiranë, e më pas gjuhë e letërsi shqipe në Fakultetin Histori-Filologji të Universitetit të Tiranës. Në vitin 1994-1995 ka kryer studimet pasuniversitare për retorikë e gazetari televizive në Universitetin e Tuebingenit në Gjermani. Punon gazetare që nga viti 1992, fillimisht në programin satelitor “Mirëdita” në Radio Televizionin Shqiptar, gazetën “Rilindja” të Kosovës 1992-1993, dhe që nga viti 1995 gazetare në Departamentin e aktualitetit në RTSH-së. Në vitin 1997 ka botuar librin “30 minutat e darkës ‘20” që ka të bëjë me historikun e lajmit televiziv në Shqipëri që nga fillimet e tij. Është doktore shkencash në letërsi me disertacionin “Kodi retorik në publicis-
KULTURË
tikën e Fan Nolit”. Libri “E vërteta për Nolin” është botuar nga Shtëpia Botuese “G&L
Print” – Tiranë në vitin 2017. Përurimi i librit, ku ishte e pranishme edhe zëvendës ambasadorja e Republikës
së Shqipërisë, Ermira Braho, është organizuar nga Biblioteka e Qytetit – i. k. Qendra për Kulturë. E ENJTE, 17 MAJ 2018
Javore KOHA
27
KULTURË
U përurua libri i Hajrullah Hajdarit “Ulqini në dokumentet malazeze (1880-1915)”
Botim dokumentar i “Në këtë botim dokumentet e përzgjedhura paraqiten në formën e tyre të plotë, duke qenë dëshmi autentike për pozitën dhe statusin shoqëror që kishin shqiptarët, përkatësisht Ulqini dhe rrethina e tij në këtë periudhë kohore… Duke analizuar disa dokumente të tilla del qartë politika e kohës e pushtetit të principatës së Malit të Zi në territoret e reja të dhuruara e sidomos qëndrimi i popullatës shqiptare ndaj administratës së re malazeze”, ka thënë recensenti i librit dr. Nail Draga Ulqin – Shoqata e Artistëve dhe Intelektualëve “Art Club” në bashkëpunim me Qendrën e Kulturës Ulqin - Bibliotekën e Qytetit organizuan të hënën mbrëma përurimin e librit të Hajrullah Hajdarit “Ulqini në dokumentet malazeze (1880-1915)”. Në sallën e mbushur plot të Bibliotekës së Ulqinit, ku merrnin pjesë dashamirë të artit dhe kulturës, miq, shokë dhe familjarë të autorit, është folur për vlerat dhe rëndësinë e këtij botimi dokumentar që trajton qytetin e Ulqinit në 35 vitet e para nën pushtetin e Malit të Zi. Recensenti i librit, dr. Nail Draga, ka thënë se kemi të bëjmë me një botim të veçantë. “Në këtë botim dokumentet e përzgjedhura paraqiten në formën e tyre të plotë, duke qenë dëshmi autentike për pozitën dhe statusin shoqëror që kishin shqiptarët, përkatësisht Ulqini dhe rrethina e tij në këtë periudhë kohore. Dhe janë pikërisht këto dokumente që dëshmojnë në mënyrë transparente rrethanat e kohës nën pushtetin e ri malazias. Duke analizuar disa dokumente të tilla del qartë politika e kohës e pushtetit të principatës së Malit të Zi në territoret e reja të dhuruara e sidomos qëndrimi i popullatës shqiptare ndaj administratës së re malazeze”, ka theksuar ai. Sipas tij, dokumentet e publikuara dëshmojnë për rrethanat shoqërore të kohës me të cilat është ballafaquar populli shqiptar në këtë mjedis, i cili me shumë sakrificë ruajti dhe mbrojti iden-
28
Javore KOHA
E ENJTE, 17 MAJ 2018
titetin e vet kombëtar. “Duke marrë parasysh se hulumtimi dhe sistematizimi i këtyre dokumenteve nuk ishte punë e lehtë por sakrificë personale e profesionale për autorin, këtë botim e vlerësojmë si një dhuratë të çmuar nga autori për të gjithë ata që iu intereson të dinë për Ulqinin në këtë periudhë kohore”, është shprehur Draga. Ai ka thënë se duke analizuar këto dokumente del se kemi të bëjmë me çështje shumëdimensionale, si: politike, arsimore, ushtarake, demografike, sociale, ekonomike, turistike etj. “Andaj çdo studiues varësisht prej profilit profesional ka mundësi për t’i shfrytëzuar dokumentet në fjalë që janë në favor të temave përkatëse në lidhje me Ulqinin dhe rrethinën e tij të ngushtë në këtë periudhë kohore”, ka thënë studiuesi Draga. Autori i librit, Hajrullah Hajdari, ka folur mbi objektin e studimit të librit, i cili “pasqyron të kaluarën e popullatës së Ulqinit dhe rrethinës së tij, vuajtjet, peripecitë, të drejtat dhe padrejtësitë e ushtruara ndaj tyre, arsimimin apo thënë më mirë mohimin e arsimimit në gjuhën antare shqipe, zhvillimin ekonomik dhe gjendjen sociale të tyre, socializimin dhe përfaqësimin e tyre në instancat shtetërore vendimmarrëse të cilat si rrjedhojë reflektohen në ekzistencën e tyre këtu”. Ai ka thënë se ky është një libër ndryshe nga të tjerët dhe në dijeninë e tij, i pari i këtij lloji për Ulqinin.
Hajdari ka treguar se arsyet për t’u marrë me këtë libër lidhen me faktin sepse këtë vit është 140-vjetori “i okupimit e pastaj aneksimit të trojeve etnike shqiptare nga Mali i Zi, ndarja e tyre nga trungu mbarëkombëtar dhe nisja e një jete të re në kushte krejtësisht të ndryshme e të pabarabarta me popullin malazez, me të cilin nuk i lidhte asgjë e përbashkët - as historia, as gjuha, as kultura apo etnografia”. Ai ka folur edhe për metodologjinë që ka ndjekur në përpunimin dhe përgatitjen për botim të dokumenteve duke thënë se nuk e ka pasur qëllim parësor analizën e dokumenteve në veçanti, por paraqitjen e dokumentit në tërësi, ashtu siç është gjetur dhe me përmbajtje origjinale, duke i dhënë rëndësi kriterit të kronologjisë së ngjarjeve. “Me qëllim të caktuar nuk jam shërbyer me metodën e analizës teorike dhe metodën krahasuese, por vetëm me metodën historike, përshkruese dhe atë statistikore, pasi kam menduar se paraqitja e tabelave statistikore për ngjarjet e ndryshme dhe në kohë të ndryshme, përveç faktit se ato flasin vetë, i japin mundësi lexuesit, madje edhe studiuesit të ardhshëm, të rikonstruktojë ngjarjen nga e kaluara për të kuptuar më mirë të tashmen dhe për të aspiruar një të ardhme më të ndritshme e të barabartë me të gjithë të tjerët”, është shprehur autori. Në emër të botuesit, të pranishmit i ka përshëndetur kryetari i SHAI “Art Club”, Ismet Kallaba, i cili ka thënë se
KULTURË
i veçantë për Ulqinin libri “Ulqini në dokumentet malazeze (1880-1915)” është rezultat i kërkimeve dhe gjurmimeve disavjeçare të autorit në Arkivin Shtetëror të Malit të Zi në Cetinë. “Përdorimi i kriterit kronologjik të renditjes së dokumenteve na ndihmon për të krijuar një ide të qartë dhe për të parë vazhdimësinë e politikës diskriminuese të shtetit malazez ndaj popullsisë autoktone shqiptare. Përmes dokumenteve autori fakton shkeljen dhe mohimin e të drejtave të shqiptarëve në trojet e tyre, që për pasojë kanë shpërngul-
jen e popullsisë shqiptare, asimilimin e shqiptarëve dhe malazezimin e trevave shqiptare, proces i cili në mënyrë të heshtur vazhdon edhe sot”, ka theksuar ai. Gjatë përurimit, moderatorja Ardita Rama, udhëheqëse e Bibliotekës së Ulqinit, ka lexuar pjesë nga disa dokumente që janë paraqitur në libër. Hajrullah Hajdari u lind në fshatin Bobosht të Krajës në vitin 1949, ku kreu edhe shkollën fillore. Shkollën e mesme ekonomike e kreu në Gjakovë, ndërsa shkollën e lartë administrative
e pastaj fakultetin juridik në Prishtinë. Pas kthimit të tij në Ulqin në vitin 1975 është punësuar në komunën e Ulqinit, ku punoi deri në vitin 1990. Nga ky vit kreu detyrën e drejtorit në disa ndërmarrje publike. Për 20 vite rresht ishte këshilltar i LD në MZ-së në Kuvendin e Komunës së Ulqinit. Në vitin 2016 ka botuar librin “Shqiptarët në Mal të Zi nga Kongresi i Berlinit deri në vitin 1941”, ndërsa libri “Ulqini në dokumentet malazeze (1880-1915)”, i botuar para disa ditësh nga SHAI “Art i.k. Club”, është libri i tij i dytë.
E ENJTE, 17 MAJ 2018
Javore KOHA
29
MOZAIK
Njerëzit në nevojë
Edhe një vepër bamirësie e Fondit Humanitar “Trieshi” në Nju-Jork Gjekë Gjonaj
Familja pesanëtarëshe e Nikollë Hasanajt nga Treshi, e cila me vite ka jetuar në lagjen Mali i Kakarriqit në Podgoricë në gjendje jo të mirë të banimit, nga tani e tutje do të bëjë një jetë shumë më të mirë jetese nga që kësaj familje i është rindërtuar shtëpia e re funksionale. Ky rindërtim është bërë i mundur falë kontributit të konsiderueshëm dhe solidaritetit të madh të njerëzve vullnetmirë e bamirës trieshjanë të tubuar në Fondin Humanitar “ Trieshi” në Nju-Jork, të cilin e kryeson me shumë sukses Marash Lucaj. Kjo vepër njerëzore e radhës e vëllezërve trieshjanë në Nju-Jork e gëzoi shumë familjen Hasanaj, së cilës përherë i bënë të mundur sigurimin e një jete më me dinjitet, duke e nxjerrë nga gjendja e palakmueshme e banimit. Ky kontribut për familjen e Nikollë Hasanajt u dha edhe në nderim të axhës së tij, Gjergj Hasanaj, njërit ndër themeluesit dhe ish-drejtorit të Shkollës Fillore “ Gjergj KastriotiSkënderbeu” të Trieshit, njëherazi edhe autor i librit “ Malësori këndon”. Kryefamiljari Nikolla tash njëzet vjet është krejtësisht i verbër. Është invalid. Jeton me bashkëshorten Kristinën nga Kosova, djemtë Robertin
30
Javore KOHA
E ENJTE, 17 MAJ 2018
( 10 vjeç) Rigonin ( 3 vjeç) dhe vajzën Renatën ( 6 vjeç). Ata jetojnë vetëm nga pensioni i vogël invalidor prej 108 euro dhe nga asistenca sociale në shumë prej 64 euro. Të gjithë pjesëtarëve të kësaj familjeje tashmë iu është rikthyer buzëqeshja. Ata të përlotur nga gëzimi nuk kursejnë fjalët më të mira falënderuese për donatorët e Fondit Humanitar “ Trieshi”. “Ende e kam të pabesueshme që kjo është shtëpia ime. Falënderoj shumë donatorët e Fondit Humanitar “ Trieshi”. Ju falënderoj me gjithë shpirt, që m’i ndihmuat këta fëmijë të rriten në shtëpinë e tyre, si të gjithë fëmijët e tjerë. Ju falënderoj sinqerisht nga zemra. Gjithçka është falë jush, nuk ka lidhje me shtëpinë që ka qenë. Jeni ju ata që e bëtë këtë shtëpi kështu siç shihet sot. Unë, derisa të jetoj, do t’ju kujtoj dhe s’do t’ju harroj kurrë. Vetëm ditën që të mbyllen sytë e mi, atëherë do t’ju harroj”, deklaron Nikollë Hasanaj. Edhe gruas së shtëpisë dhe nënës së fëmijëve i shumëfishohet lumturia kur i sheh fëmijët e vet të rehatuar me një shtëpi funksionale. Kristina thotë se kjo është hera e parë prej se është martuar që derdh lot gëzimi.
“Nga zemra falënderoj Fondin Humanitar “ Trieshi “që arriti deri këtu, që ne të kemi këto të mira, se unë nuk e kam parë ndonjëherë shtëpinë time kaq të bukur. Ka ndryshuar tërësisht dhe dua të falënderoj trieshjanët bujarë që kanë bërë shumë për ne, që na mundësuan të kemi një shtëpi kaq të mrekullueshme sa s’më besohet. Ju arritët të plotësoni dëshirën time, që unë të jetoj e kënaqur me burrin dhe fëmijët e mi. Tani jam e lumtur”, rrëfen Kristinë Hasanaj. Kështu, pra, bamirësit trieshjanë të tubuar në fondin e lartpërmendur humanitar dëgjuan fjalët e baballarëve të vet : “ Bir, kur sheh keq , zgjate dorën dhe ndihmoi” . Edhe pse ata jetojnë dhe punojnë në Amerikë, në çdo bisedë, në çdo vend ku shkojnë mundohen ta promovojnë vendin e tyre dhe të kontribuojnë për të. Ata vazhdimisht apelojnë tek njëri-tjetri në diasporë që t’i ndihmojnë vëllezërit dhe motrat e tyre që kanë nevojë, sepse, siç shprehen ata, ia kemi borxh vendlindjes tonë. Fondi Humanitar “ Trieshi”, edhe pse i ri për nga formimi, vitin e kaluar pati sukses jashtëzakonisht të madh në grumbullimin e pothuaj 1 milion dollarëve për meremetimin
MOZAIK
e rrugës ekzistuese automobilistike të Trieshit deri në Koritë në gjatësi prej 24 kilometrash. Përveç kësaj ky fond, siç u njoftuam nga burime të sigurta, vitin e kaluar ka dhënë 13.700 dollarë për pajisjen me kompjuterë të Shkollës Fillore “ Gjergj Kastrioti-Skënderbeu” të Trieshit, ndonëse ky donacion i çmuar i trieshjanëve larg vendlindjes ende nuk dimë se është publikuar në media nga autoritetet e shkollës. Me kompjuterizimin e shkollës fillore të Trieshit dhe qasjen në internet, nga ana e trieshjanëve bamirës në Amerikë, shkollarëve të rinj
nga kjo trevë ( djem e vajza) do t’u bëhej i mundur zhvillimi i mësimit në mënyrë bashkëkohore dhe të suksesshme, të cilën gjë mund t’ua kenë lakmi moshatarët e tyre
në shumë shkolla me mësim në gjuhën shqipe në Mal të Zi, dhe jo vetëm. Fondi Humanitar” Trieshi” po ashtu është i gatshëm të financojë edhe ndërtimin e bustit të Gjergj Kastriotit – Skënderbeut para Shkollës fillore te Trieshit me rastin e 550 vjetorit të vdekjes së tij dhe 50 vjetorit të emërtimit te kësaj shkollë me emrin e heroit tonë kombëtar. Me këto, e vepra të tjera madhështore e fisnike, trieshjanët bamirës në Amerikë po përparojnë vendlindjen dhe po përmirësojnë kushtet për jetesë dhe për shkollim të bashkëvendësve të vet në vatrat e tyre stërgjyshore. E ENJTE, 17 MAJ 2018
Javore KOHA
31
TEATËR
Në QKI “Malësia” u shfaq drama “Ditari i Ana Frankut”
Pasqyrim i gjenocidi hebrenjve gjatë Luftë Tuz – Aktorët profesionistë të teatrit të qytetit të Gjakovës “Hadi Shehu”, në prani të një numri të vogël të adhuruesve të kulturës, kanë shfaqur në Tuz dramën “Ditari i Ana Frankut”, të autorëve: Frances Goodrich dhe Albert Hackett, me regji të Drita Begollit, dhe interpretim të: Jahja Shehut, Myrvete Kurtishit, Vlera Pyllës, Ylber Mehmetit, Altina Kusarit, Besfort Berberit, Edmond Hafizademit, Elida Shasivarit dhe të Valon Pallaskës. Shfaqja “Ditari i Ana Frankut”, reflekton një ngjarje të vërtetë të familjes Hebreje gjermane Frank, e cila ka ndodhur në vitet 1940, gjatë pushtimit nazist të qytetit holandez, pra
32
Javore KOHA
E ENJTE, 17 MAJ 2018
në periudhën e gjenocidit që është bërë nga nazistët gjermanë ndaj Jahudistëve (Judaistëve), një ditar që e ka shkruar vetë Ana Frank, ku janë dokumentuar ndodhitë që kanë ngjarë gjatë luftës, vrasjet çnjerëzore, bastisjet, përndjekjet, e situatat e ndryshme, pra një ditar real i Frankut e cila u shpall poete pas vdekjes së saj. Aktorja e kësaj shfaqjeje Elida Shasivari, e prononcuar për Kohën Javore, tha se vetë Jahuditët (Judaistët) e shpallën Ana Frankun poete pasi ajo kishte shkruar një ditar të thjeshtë në moshën 13 vjeçare, ku tregonte çdo gjë për ato dy vite të fshehura në errësirë dhe plot
frikë, ku vite më pas e shpallën atë poete. “Kjo është një ngjarje e vërtetë, janë të reflektuara peripecitë e Ana Frankut dhe e Jahudistëve (Judaistëve) që kanë qenë atëherë, peripeci që krahasohen me ato tonat shqiptare, sidomos gjatë luftës së fundit që e patëm. Nëpërmjet kësaj shfaqjeje që e prezantuam në Gjakovë, secili kujtoi se çfarë ka ndodhur atje në luftën e fundit, duke bërë krahasime me kohën e kaluar, ku kemi pothuajse të njëjtën histori. Sepse, edhe ne kemi pasur një vajzë e cila u ekzekutua nga paramilitarët serbë në moshën 17 vjeçare dhe ka qenë po ashtu poete, ajo është Yllka Domi e
TEATËR
it nazist ndaj ës së Dytë Botërore shpallur dëshmore”, u shpreh Elida Shasivari. Shfaqja në fjalë është mirëpritur jashtëzakonisht mirë nga spektatorët e pranishëm, ndonëse me një minutazh të gjatë kohor, ajo u ndoq sikur të kishte qenë vetëm pak minuta, pasi vet tematika që trajtonte zgjoi kureshtje dhe interesim tek të pranishmit e po ashtu interpretimi i shkëlqyer dhe profesional i aktorëve i dhanë kësaj shfaqje një gjallëri dhe një origjinalitet sikur në atë moment po ndodhte e gjithë historia e asaj periudhe të zymtë. Mesazhi që përçon kjo shfaqje tek publiku është që ne duhet të kemi përherë forcën që të mbijetojmë dhe
në asnjë moment të mos dorëzohemi përballë rreziqeve dhe sfidave eventuale të jetës. Premiera dhe rishfaqja e dramës “Ditari i Ana Frankut” është dhënë muajin e kaluar në qytetin e Gjakovës, kurse kjo është hera e parë që shfaqet në Tuz. “Ditari i Ana Frankut” është bërë një ndër librat më të lexuar në botë, i përkthyer në 70 gjuhë të huaja, kurse shtëpia ku ishte fshehur familja Frank “Shtëpia e Ana Frankut” në Amsterdam sot është e hapur për vizitorë në të cilën vit për vit tubohet rinia në emër të paqes në botë. Në të gjendet edhe ditari i Ana Frankut, që është t.u. pjesë e letërsisë botërore.
“
“Ditari i Ana Frankut” është bërë një ndër librat më të lexuar në botë i përkthyer në 70 gjuhë të huaja, kurse shtëpia ku ishte fshehur familja Frank “Shtepia e Ana Frankut” në Amsterdam sot është e hapur për vizitorë në të cilën vit për vit tubohet rinia në emër të paqes në botë. Në të gjendet edhe ditari i Ana Frankut që është pjesë e letërsisë botërore
E ENJTE, 17 MAJ 2018
Javore KOHA
33
MOZAIK
Orë letrare në Shkollën Fillore “Dacaj” të Rozhajës Ditën e enjte në orën e parë të mësimit u mbajt ora letrare për të gjithë nxënësit e shkollës. Në fakt mysafire jona ishte shkrimtarja e re dhe e talentuar Amina Ramoviq, gjimnaziste maturante në Gjimnazin” 30 Shtatori “ të qytetit të Rozhajës. Ajo erdhi para nxënësve dhe mësimdhënësve me romanin e saj të parë “Poslednji treptaj radosti” - “Shkrepja e fundit e gëzimit”. Në fillim të pranishmit i përshendeti drejtori i shkollës Haxhi Lajçi me ç rast autores i ka dëshiruar suksese në krijimtarinë e saj letrare. Arsimtarja Muratka Nurkoviq para të pranishmëve ka lexuar një recension mbi veprën, të punuar nergut për këtë përurim. Ajo bëri një vështrim kritik letrar mbi përmbajtjen e romanit, duke theksuar se romani në fjalë është një
34
Javore KOHA
E ENJTE, 17 MAJ 2018
vepër e arritur artistike e autores, ku gërshetohet elegjia dhe realiteti i dhembjes shpirtërore për personin e humbur , në këtë rast për vëllain e mitur i cili vdiq nga leukemia në moshën 12- vjeçare. Duke përgëzuar autoren për librin, ajo tha se vepra është tejet emocionuese për lexuesin. Më pastaj fjalën e mori njëri nga recensentët e librit Prof. Ismet Mujeviq i cili lexoi recensionin e tij mbi veprën e publikuar duke vlerësuar lartë romanin e Amina Ramoviqit. Fjalën pastaj e mori autorja e librit me përmbajtje shumë prekëse tragjiko- familjare. Aty në librin e saj ajo ka trajtuar edhe ngjarjet e luftës së fundit të në këto troje afër bjeshkës së Hajlës ,kushtuar viktimave të luftës në veçanti , vdekjes edhe të fëmijëve, grave dhe pleqve . Në fund autorja falënderoi drejtorin e
shkollës Z. Lajçin , gjithë stafin dhe nxënësit e shkollës fillore “Dacaj” në Dacaj për organizimin e përurimit të veprës së parë të saj. Ajo lexoi disa pjesë nga vepra me ç rast u duartrokit nga të pranishmit, ku pati edhe lotë dhembjeje nga pjesa e madhe e të pranishmëve. Në mbyllje autorja bibliotekës së shkollës i dhuroi një ekzemplar të veprës së saj. Krejt në fund drejtori ka blerë nga autorja dhjetë ekzemplarë për bibliotekën e shkollës, duke ndihmuar sadopak autoren në vazhdimin e studimeve dhe shkrimin e veprave të tjera gjatë jetës, duke I dëshiruar që kurrë më në jetën e saj të mos ketë raste të tilla tragjike të humbjes së anëtarëve më të dashur të familjes! H. Lajçi
SPORT
Taekwondo “Ulqini”, kampion i dyfishtë në Mal të Zi Dy trofe për Klubin e Taekwondo-së Ulqini. Sot me datë 13.05.2018 në Podgoricë u mbajt Kampionati i Malit të Zi në sportin olimpik të Taekwondo-së për kategorinë e pionierëve në të dy disiplinat Forma dhe Dyluftim. Klubi i Taekwondo-së Ulqini u paraqit me 29 garues në të dy disiplinat. 25 garues dolën të suksesshëm. Në disiplinën e ndeshjeve nga klubi i Taekwondo-së Ulqini dolën plot 10 kampionë të Malit të Zi. Garuesit më të suksesshëm ishin Bledar Kasmi me katër medalje të arta, Merisa Malokraja me tri medalje të arta dhe Amella Nuti me tri ndeshje të fituara. Medaljet e arta i fituan garuesit: Amar Bakalli, Besart Kuqi, Arta Ismailaga, Mervana Mucaj, Merisa Malokraja, Sara Kraja, Harun Dervishi, Bledar Kasmi, Amella Nuti,
Mersida Demiri. Medaljet e argjendit i fituan: Hadi Resulbegu, Erblin Avdiu, Jahja Dervishi, Erlind Avdiu Medaljet e bronzit: Hava Malokraja, Abdullah Dermaja, Hakush Fici, Enes Dushku, Abdullah Dervishi, Isuf Gjenciq. Në renditjen e përgjithshme klubi i Taekwondo-së Ulqini u shpall kampion i malit të Zi për vitin 2018, duke fituar kupën e vendit të parë. Në disiplinën e Formave Taekwondo Ulqini pati këtë suksese: Gjithsejtë 22 medaljet të fituara, 13 medalje të arta, 6 të argjendta dhe 3 të bronzta. Kategoria Individuale kampion fituan garuesit: Hava Malokraja, Bledar Kasmi, Amella Nuti, Hadi Resulbegu, Enes Dushku, Merisa Malokraja, Arta Ismailaga. Kategoria Çift:
Vesa Dervishi / Bledar Kasmi Enes Dushku / Sara Kraja Kategoria Ekipore: Harun Dervishi / Hadi Resulbegu / Amar Bakalli / Enes Dushku / Muhamed Ukoshata / Bledar Kasmi / Vesa Dervishi / Amella Nuti / Mervana Mucaj / Arta Ismailaga / Sara Kraja / Merisa Malokraja Nënkampion: Kategoria Individuale, Sara Dervishi, Muhamed Ukoshata, Vesa Dervishi, Sara Kraja. Kategoria Çift: Mervana Mucaj / Hadi Resulbegu, Muhamed Ukoshata / Arta Ismailaga Medalje bronzi fituan garuesit. Harun Dervishi, Naxhije Hasanaga, Mervana Mucaj Në renditje të përgjithshme klubi i Taekwondo-së Ulqini edhe në kategorinë e Formave u shpall kampion i Malit të Zi për vitin 2018. (Kohapress)
E ENJTE, 17 MAJ 2018
Javore KOHA
35
e A avorH KJO Podgori cë e enjte, 17 maj 2018
Viti XVll Numër 815 Çmimi 0,50
Precedent në politikën e minoriteteve ISSN 1800-5696
Dik taturë në veprim
Vend-takim i adhuruesve të fja së shkruar me li e preferuar