interne nieuwsbrief JUlI 2016 Fontys Hogeschool voor de Kunsten
Hecht FHK-team maakt ‘Project Darling’ onvergetelijk
in dit nummer...
“Een geweldig team. Fantastisch om mee te werken.” Zo kwalificeert Jan Grolleman, artistiek leider van The Darling Collection de groep
1
Project Darling
betrokkenheid van de plaatselijk bevolking van Darling.
3
Mannetje van de praktijk
studenten waarmee hij dit voorjaar bijna zeven weken in Zuid-Afrika verbleef. Ze maakten er maar liefst veertig producties, met een grote
De voorbereiding begon al in 2014, vertelt Jan, die binnen FHK tevens coördinator is van de minor Interdisciplinaire Projecten. Toen vorig jaar de financiering rondkwam, onder meer via de Stichting Steunfonds Fontys, konden de acht studenten worden geselecteerd. Van iedere FHK-sector twee. Zelf bezocht de Rotterdammer vorig jaar Darling en Kaapstad al eens, om het project verder handen en voeten te geven. Op 17 maart jl. streek de FHK-delegatie neer in het Zuid-Afrikaanse dorp. Ze verbleef er tot 3 mei op drie locaties. “De inwoners van Darling hadden eerder al een object aangeleverd”, aldus Jan. “Veertig stuks, met een tekst. Zoals een foto van een dansend paar met het verhaal over een vroegtijdig beëindigde carrière. Of een bakblik, waarbij de zorg voor het bakken van brood symbool staat voor de zorg voor de kinderen. Iedere student kreeg vijf objecten. Met dit als bron en de daaropvolgende, vaak diepgaande gesprekken met bewoners, is er zes weken gewerkt aan het schrijven van songs en het maken van een dans, schilderij of theaterstuk.”
In het laatste weekend van april werden de veertig ‘vertaalde’ verhalen in een doorlopend programma uitgevoerd, in een feestelijke tent voor een groot publiek. Sommige bewoners kregen ook letterlijk een podium voor hun verhaal, omdat ze aan een productie deelnamen als danser of verteller. De reacties waren volgens Jan enthousiast en bijzonder tegelijk. “Het is een samenleving die veel dichter bij emoties zit dan wij. Men reageert buitengewoon spontaan. Lachende en huilende mensen.” De reacties versterkten de band met Darling en met elkaar. “Ik heb meer van dit soort projecten gedaan, maar ik heb nog nooit een team gehad dat zo snel zo hecht is geworden. En gebleven!”, zegt hij trots. “Het is een onvergetelijk ervaring voor ze geweest.” Zoals de onderlinge betrokkenheid binnen het team was, zo was ook de relatie tot het project zelf, schetst Jan. “Het verhaal van de inwoner plaatste de student midden in het leven van de ‘Darling’. Dat leverde een vanzelfsprekend engagement op. Met onze inzet werd in feite
een belofte gedaan aan degene die het object leverde, maar ook aan de mensen er omheen. Het was bovendien voor de meeste studenten de eerste keer tijdens hun studie dat de bron van het werk iemand anders was. Het was nieuw om vanuit dit perspectief iets te maken, maar het liet ook zien waar de kracht van kunst kan liggen. We boden inwoners van Darling een podium, maar kregen er ook zelf een. FHK wil meer interdisciplinair werken, meer internationalisering en meer omgevingsgericht zijn. Dit project gaat daar bij uitstek over.” Een student van Fontys Hogeschool voor Journalistiek maakte de reis mee. Zij heeft alles gefilmd en daar een twintig minuten durende documentaire van gemaakt. Hiermee wil FHK voor volgend jaar meer geldschieters over de streep trekken. Jan: “Wij willen dit een paar jaar doen in Zuid-Afrika en vervolgens mensen vinden die het overnemen. Het moet hún project worden.”
Project Darling
5
Even voorstellen Hong Kong
6
Master Kunsteducatie
7
Nishant Bhola
8
Vocal Leadership
9
Ties Mellema
10
STORM Festival
11
Paul Weiling
Yvonne van de Pol
FHK Meesters #3
Mark Boonstra
12
FHK Kiest FHK Pleisterplaats voor Talentontwikkeling
1
Project Darling
Esther de Bruijn Academie voor Theater
‘ Ieders verhaal mag worden verteld’ “Ik heb van jongs af aan veel gereisd. Andere culturen en landen inspireren me enorm, ook als kunststudent. Ik denk dat voor dit project voornamelijk is gekeken naar de drijfveer van de studenten. Kom je alleen voor jezelf? Of kom je ook om de mensen in Darling iets te bieden? Ik wilde ze in de spotlights zetten, het podium op krijgen en het inzicht geven dat iedereen een verhaal heeft. En dat dat verteld mag worden. Ik had geen flauw idee wat ik zou gaan maken toen ik in het vliegtuig zat. Ieder gesprek met een ‘Darling’ ben ik volledig blanco ingegaan. Al snel had ik door dat je daar iets moet maken voor mensen die theater niet of amper kennen. Het was dus belangrijk dat ik ging begrijpen wie mijn publiek was. Eén voorstelling heb ik gemaakt met negen spelers met verschillende huidskleuren en opa Jack, de Darling zelf. Die stond vooraan, met
Ik heb ingezien wat de kracht is van mijn vak, wat je echt kunt bereiken met theater. Hoe het in zo’n, ooit door apartheid gescheiden gemeenschap als Darling voor een bijzondere verbinding zorgt tussen mensen.”
Bram van de Locht Dance Academy
Het project ‘The Darling Collection’ had als doel de mensen binnen de gemeenschap dichter bij elkaar te brengen, door toedoen van kunstdisciplines. Voor mij betekende dat vijf verhalen vertalen via dans. Ik wilde zo open mogelijk in dit project stappen. Het enige wat voor mij al vast stond, was waar we heen gingen, wat we er zouden doen en wat het einddoel moest worden. Maar alles daartussen had ik nooit zo kunnen bedenken. Voor mij was het idee van het project een wit doek, de mensen uit het dorp hebben dat doek uiteindelijk voor mij gekleurd.
2
Bente van den Oetelaar Conservatorium
‘ Ik heb daar een andere kant van mezelf gezien’
‘Onze kunstwerken gaven zelfvertrouwen’
“Ik moet eerlijk bekennen dat mijn hart sneller ging kloppen van de woorden ‘Zuid Afrika’. Ik heb als student natuurlijk geen groot budget en ik houd van reizen. Maar al snel zag ik er meer een toffe uitdaging in. Ik dacht dat het goed voor me zou zijn om eens uit mijn veilige omgeving met muzikale vrienden te stappen.
Van wat ik gehoord en ervaren heb, waren de bewoners heel erg blij met onze komst. Bij mijn stukken waren sowieso de ‘Darlings’ zelf, de mensen die ons hun verhalen hebben verteld, heel erg ontroerd en dankbaar voor wat ik had gemaakt. Daarom zijn de bewoners me het meeste bijgebleven. Stuk voor stuk waren het prachtige mensen in een geweldig land. Het heeft mij een andere kant laten zien van de mens. Hoe mensen die zo weinig hebben eigenlijk ook weer heel veel hebben. Ik kan dit als danser als inspiratiebron gebruiken.”
“Ik ben tot de conclusie gekomen dat ik niet alleen muziek wil maken voor mezelf, maar om anderen te helpen en te inspireren. Op plekken waar dit nodig is in Nederland, maar nog liever in de rest van de wereld. Muziek gebruiken om mensen bij elkaar te brengen, in dit geval aan twee kanten van de apartheidslijn, sprak mij daarom erg aan.
streng en ze moest ervoor zorgen dat haar kleren netjes waren. Jacoba spreekt gebrekkig Engels, waardoor ik vond dat ik een Afrikaans refrein voor haar moest schrijven:
Ik wilde het in Darling dan ook verder zoeken dan alleen vijf liedjes schrijven. Het eerste voorwerp dat ik daarvoor kreeg was een bakblik dat Nellie van haar moeder had gekregen. Het staat symbool voor het opgroeien van haar kinderen. Zoals je rijzend brood goed in de gaten moet houden, zo moet je er ook altijd voor je kinderen zijn. Daarover heb ik een lied geschreven dat we hebben uitgevoerd met de zoon van Nellie.
Mammie, kan jy die stoof aansteek Sodat ons die yster warm kan maak en skool toe gaan Mammie, kan jy die stoof aansteek Dis vyf uur in die oggend en nog ‘n lang pad skool toe Ook heb ik met de twee andere muzikanten een week lang workshops gegeven aan kinderen van de farmschool, in de passiespelen meegespeeld en op een huis-tuin-en-keukenmanier een cd’tje met mijn vijf nummers opgenomen en uitgedeeld in Darling. Met veel mensen hebben we vriendschappen gesloten.
Voor The Darling Collection heb ik vijf liedjes geschreven. Van Jacoba (76) kreeg ik als voorwerp een oud strijkijzer. Dit was vroeger van haar moeder, die elke ochtend om vijf uur opstond om de kleren van Jacoba en haar broertje te strijken. Vanaf haar achtste liep Jacoba het lange stuk naar school. De leraren waren erg
Van tevoren verwachtte ik dat ik het heel moeilijk zou krijgen met mezelf. Dat we met z’n allen continue zo’n positieve sfeer hebben kunnen behouden is echt wel speciaal. Ook bleek ik ineens veel beter tegen druk en stress te kunnen. Ik heb daar een heel andere kant van mezelf gezien op het podium. Ik (!) werd gezien als de performer van de groep. Mijn zelfvertrouwen is daar echt gegroeid.”
Thirsa van Lier Fontys Hogeschool voor Journalistiek
‘ Een wit doek, door de ‘Darlings’ gekleurd’ “Voor mij was dit project in eerste instantie een kans om mijn laatste stageplek te vinden en hier de uren voor te maken. Toen ik steeds meer details te horen kreeg over wat er precies van ons verwacht werd en wat we daar allemaal zouden doen, werd ik steeds enthousiaster. Het leek me super om mensen te kunnen helpen, inspireren en leren kennen door middel van dans. Ik mocht mezelf lid noemen van een kleine groep mensen die iets bijzonders mee zou gaan maken. Ik stond open voor al het mogelijke wat er op me af zou komen.
Famke Rauch Rockacademie
een microfoontje, voor een bomvolle zaal zijn verhaal opnieuw te vertellen. Het was prachtig hoe ik via theater zijn verhaal als het ware terug kon geven aan hem. Het zijn vijf stukken geworden die ik nergens anders zo had kunnen maken. Het ontstond en ontwikkelde zich daar, op dat moment met die mensen. Dat maakt het zo bijzonder. Na het laatste optreden werd overduidelijk wat het effect was: brieven vol prachtige woorden, cadeaus, knuffels en ontzettend veel tranen. Nog steeds krijg ik wekelijks berichtjes van mensen daar die door willen gaan met theater, een trommelgroep hebben opgericht of nog steeds repeteren.
Project Darling
‘ Mensen kregen het gevoel: ik mag er zijn’ “Onze opleiding werd benaderd omdat FHK voor The Darling Collection een afstudeerder zocht die ervaring had met televisie en editen. Tijdens mijn ‘sollicitatiegesprek’ heb ik ook aangegeven bij interviews een invoelend persoon te zijn. Misschien was dat eveneens doorslaggevend? Ik wist meteen dat ik mee wilde. Een project in een Zuid-Afrikaans dorpje waarin we zouden werken met de persoonlijke verhalen van inwoners. Dat klinkt als iets speciaals. Mijn film over het project heeft eigenlijk een crowdfundfunctie. Die moet laten zien wat zo’n project in een gemeenschap als Darling
teweegbrengt. Ik ging eigenlijk altijd als een soort sidekick mee met de kunststudenten. De ene keer danste ik mee bij iemand thuis en de andere keer pinkte ik wat traantjes weg achter mijn camera, toen een vrouw vertelde over haar overleden moeder. Ik had van tevoren niet verwacht dat je in zes weken tijd echt van mensen kunt gaan houden. Het project is zoiets puurs. Ik merk nu nog dat het echt wat heeft gedaan met de mensen daar. Het was opvallend dat velen zichzelf gewoon niet belangrijk genoeg vinden om aandacht te krijgen. Aan een van de deelnemers liet ik een montage zien van een interview met haar. Ze had zichzelf nog nooit zo teruggezien en leefde helemaal mee. Ze huilde mee toen zij zelf begon te huilen in het interview. Prachtig! Mensen kregen het gevoel: ik mag er zijn. Er wordt naar me geluisterd. Het gaf hun zelfvertrouwen een enorme boost. Ik hoop dat ik bij toekomstige projecten in mijn achterhoofd blijf houden hoe het is om ergens helemaal in te duiken. Ik wil documentairemaker worden. Het was voor mij heel leerzaam om mee te gaan met zo’n groep en te bekijken hoe je zo’n groot project samenvat in beeld.”
Mijn verwachtingen zijn ruim overtroffen. We hebben daar in relatief korte tijd ontzettend veel voor elkaar gekregen. Het is bijzonder om op zo’n persoonlijke manier met iemand bezig te zijn die je nooit eerder hebt gezien. Vooral voor de mensen uit de township was het vreemd dat een blanke student geïnteresseerd was in hun leven. Dat, plus het feit dat we kunstwerken maakten van hun verhalen, zorgde voor trots en zelfvertrouwen. De zoon van Nellie vertelde dat hij nu verhalen wil gaan schrijven. Zelf heb ik ingezien wat je met muziek kunt bereiken, betekenen en losmaken. Ook heeft muziek daar een heel andere functie. Hier wordt het vaak gezien als een vorm van vermaak, daar om verhalen te delen of tot elkaar te komen door samen te zingen of dansen. Als je een muziekopleiding volgt is het goed om te weten hoe belangrijk muziek is voor een cultuur, samenleving of één enkel persoon.”
Laura Jonkers Academie voor Danseducatie
‘ Bijzonder dat bewoners mij zo vertrouwden’ “Ik houd er enorm van om interdisciplinair bezig te zijn; het maakt zo veel meer mogelijk omdat er zoveel talenten en kwaliteiten worden gebundeld. Ook vind ik het fantastisch om verschillende doelgroepen met dans kennis te laten maken. Ik weet wat dit een mens kan geven: een gevoel van vrijheid, blijheid en zelfverzekerdheid. Dat het project in Zuid-Afrika werd uitgevoerd, was ook geweldig. Ik houd van reizen en andere culturen! Het was bijzonder dat deze mensen mij zo vertrouwden en hun verhaal met mij wilden delen. Ik merkte dat het hen ook goed deed. Mijn meest bijzondere gesprek was met Felicia. Zij woont in het township van Darling. Haar voorwerp was een schilderij van een grote steen met wat bloemetjes en een heldere blauwe lucht. We gaven alle aspecten een betekenis: zij is de steen, ze
is immers sterk, stoer en kan alles aan; haar kinderen zijn de bloemen in de schaduw van de steen, wat laat zien dat zij hen beschermt; de blauwe lucht staat voor de positieve toekomst die haar wacht. Toen Felicia vertelde dat ‘You are my rock’ van Beyonce een van haar lievelingsliedjes is, was voor mij duidelijk dat zij zelf zou gaan dansen op dit lied. Al snel was Felicia net als ik in de ban van het dansen. Ze vertelde me dat ze er veel energie van kreeg en zich steeds meer zelfverzekerd voelde. We hebben op vrijdag en zaterdag samen opgetreden en op zondag heeft ze het alleen gedaan. Het publiek ging helemaal uit zijn dak! Felicia heeft laten zien hoe sterk ze is en dat deed haar heel goed. We zijn echt vrienden geworden en hebben nog steeds contact. Daarnaast horen we dat mensen er zelf verder gaan met het maken van muziek en dans.”
Jamie van den Hombergh Conservatorium
‘ Overal waar je komt het nieuwe omarmen’ “Dit project sprak me meteen aan! Het samenwerken met de mensen uit Darling en het ontdekken van een nieuwe cultuur en leefomgeving vind ik geweldig. Ik ben een heel open persoon die graag nieuwe dingen leert en andere mensen dingen wil leren. Aan de hand van hun voorwerpen en verhalen zijn we bij de meeste mensen langs geweest om ze beter te leren kennen en nog meer over het voorwerp te weten te komen. Zoals Kotie Reid, een oudere vrouw die een handgemaakte pot uit Namibië had aangeleverd. Deze pot is speciaal voor haar, omdat die haar herinnert aan de goede tijd toen ze in Namibië woonde. Al pratende kwam ik erachter dat ze op veel plekken gewoond heeft en altijd alle culturen heeft omarmd. De meest speciale plaats voor haar is Namibië. Ik heb uiteindelijk een nummer geschreven over
de mooie dingen die je in dat land allemaal kunt zien en dat je overal waar je komt het nieuwe moet omarmen. Sarie Vlotman, een andere oudere dame, kwam met een kistje dat haar aan haar moeder herinnert. Ik heb daar een tekst over geschreven, melodie en akkoordenschema bij bedacht en het samen met Sarie gezongen. De bewoners vonden het geweldig wat we deden. In die omgeving is het toch specialer wat je doet, want er zijn niet veel mensen die dat ook kunnen. Zelfs nu krijg ik nog appjes over muziek en hoe ze dingen het beste kunnen doen. Dan zie je dat het project echt invloed heeft gehad, niet alleen toen we er waren maar nog steeds! Zelf leerde ik functioneren in een compleet andere omgeving en cultuur. Je leert jezelf heel goed kennen en weet daarna beter hoe je met zo’n situaties om moet gaan.”
3 3
Project Darling
Myrna van Oosterhout Academy for Art, Communication and Design
Foto: Riet Pijnappels
De eerste is om erin te komen. Leg je beide handen losjes op je borst. Trommel
met de ene hand op je borst zonder die hand te verplaatsen. Beweeg tegelijkertijd je andere
hand over je borst en buik in verticale richting heen en weer.
De tweede is iets moeilijker. Steek je armen voor je uit en teken in de lucht tegelijkertijd met beide handen in tegengestelde
richting twee cirkels. Let erop dat het mooie cirkels zijn, geen ovaalvormige bewegingen. De derde. Houd je beide handen boven elkaar, de handpalmen naar elkaar gericht. Houd de ene hand
geopend en de andere tot een vuist. Wissel nu telkens en tegelijkertijd die stand van de
vingers. Ofwel, sluit de ene hand terwijl je tegelijkertijd de andere opent. En andersom. Oefen op een vloeiende, simultane beweging van beide handen.
‘ Mensen geholpen hun talenten te ontdekken’ “Al heel lang heb ik een grote passie voor andere, niet-westerse culturen. Verder vind ik het belangrijk dat wat ik maak een diepere laag heeft en meestal ook een sociale of maatschappelijke betekenis. Daarnaast zag ik ‘Darling’ als mijn kans, die zomaar voorbij kwam, om met een werkveld aan de andere kant van de wereld kennis te maken. Ik vond het heel speciaal om op een andere manier te gaan communiceren door middel van kunst en verschillende kunstdisciplines. Uiteindelijk kunnen de dorpelingen er hun eigen draai aan geven en mee verdergaan. Dat is precies wat we bereikt hebben.
één woord waarmee ik de mensen van Darling bedankte: Ubuntu (I am what I am because of what we all are). Hiermee liet ik zien dat ik waardering heb voor hun cultuur, me welkom heb gevoeld en letterlijk niets uit Nederland heb gemist. Ik denk dat het project meer dan geslaagd is. Er zijn projectjes zoals een drumgroep ontstaan en mensen worden gevraagd voor
Even voorstellen nieuwe collega’s
optredens, omdat wij ze hebben geholpen hun eigen talenten te ontdekken. Het is me duidelijk geworden dat het er om gaat wat anderen ergens van vinden, niet om wat jij als kunstenaar wilt. Het project heeft me laten inzien dat ik voor een opdrachtgever kan werken en graag het verhaal van een ander vertel, in plaats van dat van mijzelf.”
Jacqueline Moors
Arjan Muller
Rixt Hoekstra
Ik ben Arjan Muller, 41 jaar, getrouwd en
Mijn naam is Rixt Hoekstra en ik ben
als gedragswetenschapper, orthopedagoog en
Daarna heb ik lesgegeven aan kunst-
vader van twee dochters. Ik ben werkzaam cognitief-gedragstherapeut bij een instelling voor
mensen
met
een
verstandelijke
beperking, Lunet in Zuidoost-Brabant. Daar
Voor Samantha heb ik een video-installatie gemaakt. Daarbij heb ik de belangrijkste mensen uit haar leven in een ‘bewegende foto’ geprojecteerd in glazen flessen. Het symboliseert het vastpakken en koesteren van deze levende herinneringen. De flessenprojectie was heel populair. Velen hadden zoiets nog nooit gezien en dan weet je dat je iets te pakken hebt.
ben ik verantwoordelijk voor de ontwikkeling en uitvoering van de behandeling.
Als kind wilde ik eigenlijk leraar aardrijkskunde
gesproken en ideeën opgedaan voor de lessen van komend schooljaar.
Mijn eerste indruk van ArtCoDe? Studenten zijn er de gehele dag en week mee bezig en moeten
hand staat voor het scheppen, het bedenken, het hand staat voor het beheersen, het controleren,
en architectuur en design.
geven van lessen op het gebied van de theoretische
achtergrond
bij
het
begrip
experience design. Ik heb gesolliciteerd omdat
ik het erg leuk vind om designgeschiedenis te
doceren. Ook het uitleggen van een begrip als experience design, bijvoorbeeld aan de hand
van verschillende design theoretici, vind ik leuk en zinvol.
Mijn periode aan de Bauhaus Universiteit in
om mee te denken bij gedragswetenschappen.
werkte daar als docent en wetenschappelijk
In mijn vrije tijd fiets ik, loop ik hard en
het beperken.
mij, vooral op het gebied van genderstudies
vooral kracht, doorzettingsvermogen, motivatie en kennis uit zichzelf halen. Ze zijn erg bereid
losmaken van conventies. En dat de sluitende
Wetenschappelijk
onderzoek is ook een belangrijke activiteit voor
designgeschiedenis en het geven van een
maanden heb ik lessen gevolgd, veel studenten
uitvoering van de oefening – dat de openende
architectuurgeschiedenis.
deeltijd docent te worden bij ArtCoDe. Met ik mijn bijdrage te leveren. In deze eerste drie
Bedenk bij de laatste oefening – dus tijdens de
buitenland op het gebied van de design- en
Mijn taak bij ArtCoDe bestaat uit het
het nieuwe vak gedragswetenschappen hoop
Als je zover bent, rest je dit nog.
academies en universiteiten in binnen- en
worden. Omdat het vak leraar altijd is blijven
trekken, heb ik de mogelijkheid gezocht om
Ook heb ik kaartjes ontworpen die ik uitdeelde op ons festivalweekend. Daarop stond
gepromoveerd in de architectuurgeschiedenis.
Weimar heb ik erg belangrijk gevonden. Ik medewerker, organiseerde een congres en
schreef een boek. Ik was erg onder de indruk
Of, in voetbaltermen: bedenk dat de openende
geef atletiektraining. Ik houd van muziek:
aanvallen, en de sluitende hand voor het
Redelijk ouderwets. Daarvoor ga ik naar
het verdedigen.
mijn verzameling stripboeken, poppetjes en
Verder dans ik in mijn vrije tijd (moderne
op de havo, schreef ik eens per jaar met een
genoeg lenig blijven en conditie hebben, dus
hand staat voor het creëren van kansen, het
Tom Odell, Jose James, R.E.M. en ELO.
knijpen, het kleiner maken van de vrije ruimte,
rommelmarkten en kringloopwinkels, ook om
andere stripprullaria aan te vullen. Vroeger,
Vraag je ook af bij die laatste oefening, nogmaals: tijdens de uitvoering, welke beweging leidt tot voor-
vriend cabaret en trad ik op.
uitgang, tot progressie, tot ontwikkeling, tot winst.
van de enorme geschiedenis van die plek en
van bijvoorbeeld het hoofdgebouw, ontworpen
Ik ben Jacqueline Moors en sinds januari vind je mij op maandag- en woensdagmiddag in het FHK-gebouw als coördinator van de hoofdfase van ArtCoDe. Naast de coördinatie heb ik ook les gegeven in ruimtelijk ontwerp. Door die combinatie van ontwerpen en organiseren heb ik de studenten en docenten van ArtCoDe in dit afgelopen half jaar al best goed leren kennen. Voor het volgend schooljaar staan er nieuwe ontwikkelingen op stapel, waar ik met veel plezier mee aan de slag ga. Vanuit mijn passie voor de openbare ruimte ontwerp ik producten en plekken waar mensen zich kunnen verwonderen én thuis kunnen voelen. Ik heb gestudeerd aan de Design Academy (in mijn tijd nog AIVE) en de van Eijck Akademie, afdeling ontwerpen. Sinds bijna tien jaar vorm ik met Ginette Blom het bureau Blom&Moors - ontwerp openbare ruimte. We hebben bijvoorbeeld, in opdracht van onder meer ProRail en NS, de visie en het ontwerp ontwikkeld voor een reeks nieuw stationsmeubilair voor de Nederlandse stations, ook in Tilburg. Momenteel ben ik lid van de adviescommissie kunst en vormgeving van het Biesbosch MuseumEiland. De derdejaars studenten ArtCoDe gaan voor dit museum komend schooljaar een tentoonstelling maken. Kennismaken met het werkveld vind ik waardevol.
door Henry van de Velde.
dans). Dat is inmiddels wel een kwestie van ben ik ook regelmatig in de sportschool.
Vraag je af welke beweging leidt tot afremmen, tot uiteindelijke stilstand, tot verlies.
Vraag je af welke beweging leidt tot een idee, een initiatief, een plan.
Vraag je af welke beweging om die reden het meest van belang is.
Vraag je af welke beweging zich baseert op vrijheid, welke op angst.
Vraag je af aan welke beweging je uiteindelijk het meest plezier gaat beleven.
Vraag je af van welke beweging je uiteindelijk het meest gelukkig kan worden.
Vraag je af aan welke beweging je uiteindelijk zult terugdenken op je sterfbed.
Vraag je af welke beweging je uiteindelijk zult koesteren als de meest dierbare.
Vraag je ook even af wat de mensen om je heen intussen wel niet van je zullen denken nu je de hele tijd zo in jezelf met je handen zit te klooien. Vraag je gewoon steeds van alles af. Neem geen genoegen met dooddoeners. Denk zelf. Heb vertrouwen. En spreek je uit. Peter Dictus studieleider Academie voor Theater www.peterdictus.nl
4
Laurens van Genderen Academie voor Beeldende Vorming
‘ Ze voelde zich herboren door mijn komst’ “Voorafgaand aan dit project was ik nog nooit in Zuid-Afrika geweest. Ik hoopte dat we de inwoners van Darling zouden kunnen inspireren en aanmoedigen om zich verder te verdiepen in het beoefenen van een kunstdiscipline. Dat hebben we inderdaad gedaan en daar ben ik dankbaar voor. En trots! De gesprekken met de inwoners van Darling groeiden soms uit tot een verblijf van hele dagen, want Zuid-Afrikanen zijn goed voor hun gasten. Een van mijn ‘objecteigenaren’ was Patricia, een vrouw van zo’n 45 jaar. Met haar en haar man
heb ik vele uren doorgebracht. Tijdens een interview vertelde ze me in tranen dat ze zo blij was dat God mij gezonden had om met haar over haar leven te praten. Ze voelde zich hierdoor herboren. Toen kreeg ik toch even een brok in mijn keel. Vlak voordat we naar huis vlogen, vertelde ze dat zij en haar man mij graag zouden adopteren. Dit was niet serieus bedoeld, maar het zegt iets over de band die ik met Patricia en haar familie in korte tijd had opgebouwd. Het project bestond ook uit het samenbrengen van de blanke en gekleurde bevolking. Vooral die laatste groep
behandelde ons alsof we beroemdheden waren. Bewoners kwamen dagelijks kijken naar de voortgang van mijn werk. Het is fantastisch om te ervaren dat mensen bewondering hebben voor wat je doet, voor jezelf en voor hen. Door dagelijks met deze mensen te praten en discussiëren over het werk, werden ze bovendien uitgedaagd om zelf ook aan de slag te gaan. Dit project bood een kans om je creativiteit op de proef te stellen, in een land waar niet alles zo makkelijk te verkrijgen is als in Nederland. Dat denken in oplossingen zal mij voor de rest van mijn leven bijblijven.”
FHK-studenten maken studiereis naar Hong Kong De studenten Iris de Vries en Heleen van Geelen storten zich vanaf 1 augustus in een
groot, onbekend kunsteducatief avontuur. Beiden zijn geselecteerd voor een studiereis naar Hong Kong, waar ze twee weken lang aan The Education University optrekken met internationale medekunststudenten.
Iris (23) volgt de studie Docent Beeldende Kunst en Vormgeving en Heleen (20) studeert Art, Communication and Design. Beiden zijn nog niet eerder in China geweest en verheugen zich enorm op hun verblijf in de metropool die Hong Kong is. Ze verblijven er op de campus van de universiteit, die net buiten de binnenstad ligt. “Iris en ik zijn gevraagd om mee te doen aan het ruimtelijke project ‘Colour the school’, voor internationale kunststudenten. We gaan daar een binnenmuur van het gebouw voor ze transformeren in samenwerking met een Zweeds en een Koreaans meisje”, vertelt Heleen.
Verder hebben ze alleen een globaal programma, maar de twee kijken er naar uit de lokale studenten en overige deelnemers te leren kennen. Twee weken moet daarvoor voldoende zijn volgens Iris: “Vanuit een eerder internationaal project, Apprentice/Master van Kunstpodium T, weet ik dat drie dagen samen optrekken al genoeg is voor een latere ontmoeting in eigen land. Nu hebben we daar veertien dagen voor.” Ze hoopt ook nog wat van de kunst en cultuur in Hong Kong mee te pikken. Niettemin voelt dit project voor Iris als een sprong in het onbekende.
Heleen geeft aan dat de universiteit in een groene omgeving ligt. “Dit betekent dat ik niet twee weken lang in een gigantische stad hoef door te brengen, maar ook nog mooi van de natuur kan genieten.” Ze noemt het ‘ontzettend tof’ dat FHK de studietrip kan aanbieden. “Het is een reis waarbij ik veel zal leren van andere studenten en waarbij ik hopelijk ook anderen wat kan leren.”
5
‘ Master Kunsteducatie leidt vaak tot carrièreswitch’ Binnen de Master Kunsteducatie van FHK zijn momenteel 38 studenten op zoek naar verbreding en verdieping. De muzikant, docent, museummarketeer: ieder heeft zo zijn beweegredenen om deel te nemen. Samen in de leergemeenschap, resulterend in een individuele ‘meesterproef’. Een proef die bovenal verrassend moet zijn, vinden docent onderzoeksvaardigheden Elsje van Leeuwen (40) en docent beleid en ondernemerschap Jan Staes (44). Zij behoren tot het vierkoppige master-kernteam. Jullie hebben één minuut de tijd om de Master Kunsteducatie te pitchen. Ga je gang! Elsje: “Verdieping en verbreding binnen de kunsteducatie is de kern. Het is leuk om nieuwe mensen, methoden en technieken te leren kennen op dat gebied. Het is interessant om met andere mensen te praten over kunsteducatie. En het is geweldig om je te kunnen mengen in gesprekken daarover binnen de literatuur en het onderzoek.” Jan: “Wat weerhoudt je om jezelf uit te dagen? Ga nadenken en reflecteren, om via deze leergemeenschap te komen tot verschillende mogelijkheden. Niet één oplossing. Uiteindelijk neem je wel een beslissing en ga je de consequenties daarvan aan.”
Klinkt goed! Wat is de Master Kunsteducatie precies? Jan: “Een HBO-deeltijdopleiding. We proberen studenten gedurende twee jaar verder te bekwamen in kunsteducatie. Enerzijds door hen bij te brengen hoe je kritisch, reflectief kunt nadenken over zaken als werkveld en beleid. Deelnemers stellen zichzelf daarbij de vraag wat hún standpunt is ten aanzien van kunsteducatie en dat van bijvoorbeeld hun (toekomstige) werkgever. Dit toetsen ze ook aan nieuwe inhouden, studies en (inter)nationale rapporten. Het is bovendien een leergemeenschap, waar studenten van verschillende leeftijden en met een diverse achtergrond - van muzikant, docent, beeldend kunstenaar tot museumbeleidsmedewerker - bij elkaar komen en elkaar kritisch bevragen.”
Hoe is het gesteld met de onderzoeksvaardigheden bij jullie studenten? Elsje: “Dat wisselt. Als je van een conservatorium komt of bijvoorbeeld een kunstacademieachtige achtergrond hebt, is die vaardigheid op het gebied van literatuur en dergelijke soms niet groot. Je ziet daarin wel duidelijk generatieverschillen. Tegenwoordig worden veel basisvaardigheden al geleerd op de middelbare school.”
Dat moet voor jullie ook verrassend zijn. Elsje: “Dat is ook de bedoeling. Op het moment dat wij niet worden verrast, hebben wij de opdracht mogelijk slecht vormgegeven of begeleid. Dat is juist zo leuk aan deze opleiding. Wij leren ook van onze studenten.”
Het lijkt een jongensboek: Indiase migrant wordt mondiaal vermaard topchoreograaf. Nishant heeft zijn eerste hoofdstukken in ieder geval al af. Terwijl hij op zijn dertiende eigenlijk door toeval met dans in contact kwam. “Ik woonde destijds in South Delhi en tijdens de zomervakantie was ik overal en nergens te vinden. Mijn vader had daar genoeg van en schreef me in bij een dansschool. Niet dat hij daar iets mee had; ik kom uit een familie die in de handel zit en mijn vader is makelaar. Maar ik denk dat hij mij toch liever een andere richting in zag gaan.” Nu is Nishant van nature nieuwsgierig aangelegd. Daarom trok hij de volgende dag in nette, en dus totaal ongeschikte kleren richting de dansschool. Een maand lang bezocht hij die plichtmatig en toen pas viel het kwartje: “Dit wilde ik de rest van mijn leven doen.” De jeugdige Indiër bleek aanleg te hebben en na anderhalf jaar danste Nishant al bijna aan de top. Hij kreeg een studiebeurs, voor jonge dansers die geïnteresseerd waren in lesgeven. Al vrij snel mocht hij docenten assisteren en lessen overnemen. Tot die dag in 2002, waarop er een uitnodiging kwam voor een uitwisselingsproject met
Nederland. “Nederland? Ik kende het niet eens van naam! Er moest een groep geformeerd worden met twaalf dansers uit heel India. Die mochten een maand naar Nederland om op te treden in schouwburgen in Utrecht, Den Haag en Amsterdam. Ik werd geselecteerd en een half jaar later zat ik in een hotel in Purmerend.” Zijn eerste indruk van Nederland was ‘mooi, maar ook schoon!’. Inmiddels had Nishant bij zijn Indiase dansschool een baan als docent aanvaard. Hij maakte kennis met de klassieke Indiase dans, met Bollywood, maar ook met klassiek en modern ballet, jazzdance en salsa. “Ik ben overal evenveel thuis. Daarom heet mijn gezelschap ook Nishant Bhola World of Dance; het begint bij mij, maar het einde is de rest van de wereld. Ik hou van mensen en hun verschillende kleuren. De kern van mijn dansgezelschap is ook menselijke thema’s. Enerzijds zijn dat persoonlijke ervaringen, anderzijds zoek ik universele thema’s die vertaalbaar zijn naar elke cultuur. Denk aan wat er nu met mensen uit Syrië gebeurt. Ik heb ook met koffers gezeuld, maar ik ging daar mijn toekomst mee opbouwen. Zij worden weggejaagd, die context is heel anders. Omdat ik wel iets weet van een
nomadisch bestaan, ben ik heel nieuwsgierig wat dat voor deze mensen betekent.” Toen hij bijna 18 was, volgde een uitnodiging voor twee festivals in Tilburg: Mundial en Fontys Dans Festival. Toen de Indiër FHK betrad, was het voor hem meteen duidelijk: “Hè hè, eindelijk thuis! Hier moest ik zijn! Ik ben al snel naar de studentenadministratie gegaan om te vragen of ik hier kon studeren.” Hij deed auditie, verkocht in India zijn auto, zegde zijn baan op en nam al zijn spaargeld op. Drie maanden later begon Nishant in Tilburg. Hij behaalde er de Bachelor Dans, de Master of Choreography en ging na zijn opleiding direct als docent bij FHK aan de slag. De wereld blijft echter zijn werkterrein. Nishant is ook actief geweest in Indonesië, Vietnam, Kenia en gaf les op alle Nederlandse dansacademies. “Een half jaar geleden werd me duidelijk dat ik toch vooral choreograaf wil zijn; voorstellingen maken met een eigen gezelschap.” Roosendaal had zoiets nog niet en gesprekken met de wethouder en culturele organisaties in die stad vielen in goede aarde. Vanuit Roosendaal wil hij met Nishant Bhola World of Dance, waarin ook drie oudstudenten van FHK dansen, de rest van de wereld veroveren. “Dat durf ik te zeggen, ja. Ik heb een fantastisch bestuur achter me dat er flink de wind onder heeft maar me ook terugfluit als dat nodig is. Het geeft me het gevoel dat ik met de wildste plannen kan komen.”
verstand van zaken leiding heeft gegeven aan een zeer complexe opleiding.”
Jan: “Ja. Er komen zelfs vaak carrièreswitches uit voort. Mensen die na twee jaar de master gevolgd te hebben concluderen dat ze iets heel boeiend vinden waar ze mee verder willen.” Elsje: “Het verruimt je mogelijkheden en perspectief. Het laat je zien dat er een heleboel andere dingen mogelijk zijn. Je komt in contact met medestudenten die al werkzaam zijn in zo’n veld. Dat is fijn. Het is even een soort speeltuin.”
Wat is bij jullie deeltijd? Elsje: “Tweeënhalve dag per week waarvan één stevige contactdag op FHK, omdat onze studenten uit Limburg, Vlaanderen en Zeeuws-Vlaanderen moeten komen. Wij hebben deelnemers met kinderen, die een baan hebben van drie of vier dagen en er dan ook nog ‘even’ een parttime opleiding bij doen. Voor een intensieve opleiding moet je offers brengen.”
Jan: “Dat kan, of studenten geven aan dat ze het niet meer weten. Ze doen iets al twintig jaar heel graag, maar hun vraag is of er wellicht nog meer is. Sommigen vragen zich af hoe ze hun werk kunnen blijven doen terwijl ze toch meegaan in alle veranderingen. We dwingen ze ook om zichzelf aan het begin van de master dat soort vragen te stellen.”
Is het makkelijker als je al flink wat jaren ervaring hebt in het werkveld?
Hoe ziet zo’n onderzoek eruit en wat komt daaruit voort?
Elsje: “Dat ligt eraan. Soms denk je daardoor dat iets maar op één manier mogelijk is, omdat je dat al jaren zo aanpakt en om je heen ziet. Soms kost het meer tijd om te studeren, omdat je al jaren geen studieachtige rol meer hebt. Maar het kan ook zo zijn dat je allerlei zaken kunt toetsen aan je praktijk, nieuwe inhouden sneller oppikt en van een rijker kader kunt voorzien.”
Jan: “Vanuit de wijk Jeruzalem in Tilburg kwam de vraag hoe wij oud en nieuw met elkaar zouden verbinden. Oude en nieuwe bewoners, maar evengoed erfgoed versus nieuwbouw. Eerst hebben de studenten gemeenschappelijk een bronnenbank gemaakt. Die informatie hebben ze op een website gezet waar iedereen uit kon putten. Daarna bekeken ze individueel welk deelaspect ze wilden onderzoeken. Zo ontdekte een student dat de mooie lanen van vroeger verdwenen zijn. Hij heeft daarover met bewoners gesproken. Uiteindelijk kwam hij met een interactieve wandeling, met QR-codes en
Jan: “Ja. In het eerste jaar krijgen ze in elk blok opdrachten van externen. Dit jaar was
beelden die de verhalen uit Jeruzalem ontsluiten. Zo heeft elke student een aspect van die wijk uitgewerkt. Wat uiteindelijk verrassend is, is dat deze verhalen in die leergemeenschap vaak weer bij elkaar komen. Een aantal van die ideeën wordt ook daadwerkelijk gerealiseerd. De studenten hebben hun ideeën ook moeten pitchen bij de gemeente en de woningcorporatie. Die geven aan dat het voor hen ook interessant is.”
“Ik heb een stip op de horizon en daar wil ik naartoe”. Nishant Bhola (29) heeft zijn doelen duidelijk voor ogen. De gedreven docent en choreograaf van Fontys Dance Academy heeft sinds een half jaar ook zijn eigen gezelschap, Nishant Bhola World of Dance. Dit krijgt nu als stadsgezelschap van Roosendaal vaste voet aan de grond. Volgende halte: de wereld!
Sluipt er wel eens twijfel in bij de studenten?
Is dat ook een reden om aan de master te beginnen?
Doen jullie studenten van meet af aan onderzoek?
6
dat bijvoorbeeld het Bonnefantenmuseum in Maastricht, met de vraag hoe het museum kan samenwerken met een asielzoekerscentrum. Dit betekent dat studenten literatuur moeten raadplegen, mensen gaan interviewen en in discussie moeten met de wethouder. Daarin worden de studenten begeleid. In het tweede jaar doen ze dit zelfstandig. Dan voert hun persoonlijke onderzoek de boventoon. Maar ook dit onderwerp moet steeds een relevantie hebben binnen of iets wezenlijks toevoegen aan het brede domein van de kunsteducatie.”
Vanuit FHK en Roosendaal de danswereld veroveren
‘Een goed moment om afscheid te nemen’ “Ik heb vaak willen ruilen met de studenten die het voorrecht is gegund om aan deze
bijzondere
academie
te
mogen
studeren”, zegt Yvonne van de Pol. De 42-jarige studieleider van de Academie
voor Muziek- en Musicaltheater kondigt tegelijk met die ontboezeming echter haar
afscheid van FHK aan. “Het is tijd om mijn vleugels uit te slaan en nieuwe werelden te gaan verkennen.”
In totaal heeft ze twaalf jaar voor verschillende afdelingen bij FHK gewerkt. Overigens kende
Yvonne de hogeschool al, want ze kwam in 1992 als student aan het Conservatorium binnen en studeerde af in 1999. “In 2003 werd ik gevraagd voor enkele gastcolleges Ondernemerschap aan het Conservatorium en ging daarna aan de slag als coördinator van de Young Musicians Academy. Ook werd ik medeontwikkelaar en docent van het vak Ondernemerschap aan het Conservatorium.” Vervolgens ging ze meedenken en -bouwen aan de minor Creatief Management, waarin ze eveneens coach was. “Later werd ik coördinator van deze minor. Ik mocht die mee
doorontwikkelen tot de minor Cultureel Ondernemerschap, waarvan ik coördinator werd.” Haar gedrevenheid en vakmanschap bleven niet onopgemerkt. Volgens Jur van der Lecq, sectorleider Theater, beschikt Yvonne bovendien over een enorm netwerk, dat ze regelmatig heeft ingezet voor de opleiding. In 2012 kreeg Yvonne haar huidige functie: studieleider van de Academie voor Muzieken Musicaltheater. Jur: “In deze periode heb
ik haar leren kennen als een zeer bevlogen, betrokken en hardwerkende collega, die met
Zelf zegt ze daarover: “De ervaring die ik bij FHK op mocht doen op het vlak van ontwikkeling van onderwijs, aansturen en leidinggeven, zakelijk inzicht, sociale vaardigheden, werkattitude, kortom management in de breedste zin van het woord, is bijzonder leerzaam geweest. Je zou kunnen stellen dat FHK me heeft gefaciliteerd in twee opleidingen: die van musicus én manager.” Daarvoor spreekt ze bij dit afscheid haar dankbaarheid uit. Voor Yvonne is er echter ook een werkomgeving naast FHK. Zo heeft ze haar eigen agentschap voor musici, STRIJKT, en levert ze bijvoorbeeld de strijkers voor de stadionconcerten van Guus Meeuwis. “Door de veeleisende functie van studieleider kom ik te weinig toe aan mijn artistieke ontplooiing. Ik mis het musiceren, creëren en organiseren van bijzondere theatrale concerten en ik wil me hier weer op gaan toeleggen, naast mijn lopende onderneming in artiestenmanagement”, geeft ze aan. En hoewel haar werk bij FHK niet als ‘af’ voelt, vindt Yvonne het een goed moment om te vertrekken. “Er staat een academie voor Muziek- en Musicaltheater met drie prachtige profielen en een bijzonder gedreven en betrokken team, waarvan ik weet dat het garant staat voor continue kwaliteit en ambities.” Jur weet dat velen met hem het jammer vinden dat Yvonne heeft besloten om FHK te verlaten. “Maar ik kan mij voorstellen dat je na een aantal jaren op zoek gaat naar andere uitdagingen in je leven.”
7
Vocal Leadership daagt koren uit om te improviseren
De kracht van muziek als medicijn tegen kanker Conservatoriumdocent Ties Mellema heeft zeven heftige jaren achter de rug. In 2008 leek een ongeluk een einde te maken aan zijn
carrière als saxofonist. Nadat hij die strijd op wilskracht had gewonnen, werd de 40-jarige Amsterdammer vorig jaar getroffen door kanker. Ook daar kwam hij bovenop. Muziek maken bleek in beide gevallen een uitstekend medicijn. Foto Marco Borggreve
Foto Frank Hermann
U zult nooit meer saxofoon kunnen spelen, zeiden de artsen in 2008 tegen Ties. Hij was destijds met zijn rechterhand in een espressokopje gevallen, waarbij onder meer een zenuw werd doorgesneden. Die hand is nu voor ongeveer de helft verlamd. “Ik heb mijn saxofoon daarop aangepast. Het is wel lastiger spelen, maar zelfs mijn eigen Amstel Quartet merkt het verschil niet. En daar speel ik al twintig jaar in.” Ties is nu tien jaar hoofdvakdocent saxofoon (klassiek) bij FHK. Naast zijn muzikale werkzaamheden is hij fotograaf. In april vorig jaar ging hij met pijnverschijnselen naar de huisarts. Bovendien voelde hij zich eigenlijk al sinds 2013 erg moe. “Een midlifecrisis, burn-out of een depressie, dacht ik. Ik twijfelde ontzettend of ik de energie had om verder te gaan met mijn carrière.” Ties sukkelde verder, tot hij in juli op vakantie in Mexico heftige pijnen op zijn borst kreeg. Een echo daarvan lieten vlekken zien. “Maar de artsen konden en wilden niet zeggen wat dat was. Ik vermoedde toen al het ergste. Drie uur nadat ik in Nederland was geland, werd ik met spoed opgenomen in het ziekenhuis.”
Amper een jaar geleden begonnen de eerste besprekingen en nu al staat er een aansprekend studieprogramma met internationale allure: Vocal Leadership. De Academie voor Muziekeducatie van FHK biedt deze verfrissende kijk op koorleiding aan, samen met Codarts in Rotterdam en de Deense Royal Academy of Music Aarhus/Aalborg (RAMA).
Het Vocal Leadership-programma onderscheidt twee soorten koorconcepten: The Intelligent Choir en The Organic Choir. “Iedere koorzanger brengt een dosis eigen muzikaliteit mee”, zegt Hans van
Daarmee spelen zij in op een beweging die wereldwijd steeds meer
De nieuwe opleiding is niet alleen voor koordirigenten bedoeld maar
weerklank vindt, stelt docent Hans van den Brand van de Academie voor
zeer zeker ook voor zangers. Hans denkt wel dat de master met name
Muziekeducatie. Bij de traditionele manier van werken bepaalt de dirigent
interessant is voor mensen die een koor willen leiden. Tegelijk geeft hij
voor 80 procent hoe en wat er wordt gezongen. Het koor voert uit. “Vooral
aan dat je bij Vocal Leaderhip als koorzanger óók de leider kunt worden
en kunde, te musiceren. Da’s dus een
in de klassieke koren gebeurt dat heel sterk. In de lichte vocale muziek
van je ensemble tijdens een repetitie of concert. “Het biedt de dirigent de
andere werkwijze dan iemand een
zie je nu trends ontstaan waarbij veel meer de interactie wordt gezocht.
mogelijkheid even opzij te stappen en bijvoorbeeld een bas te vragen om
partituur geven om in te studeren en
Een aantal aspecten van het zingen wordt bij de koorzanger zelf gelegd,
aan de gang te gaan met het koor.”
volgens de interpretatie van de dirigent
Vocal Leadership vindt zijn oorsprong in de lichte koormuziek uit de
Hans wil in dit verband Peder Karlsson
bijvoorbeeld ritmisch en melodisch improviseren”, geeft Hans aan. Hij noemt ook soundpainting, waarbij je met gebaren allerlei klanken kunt oproepen en beïnvloeden.
Scandinavische landen. Hans: “RAMA in Denemarken is de eerste die
den Brand over het Intelligent Choir. “In dit type koor vraag je een zanger actief om, op dát moment en met diens kennis
noemen. Karlsson is medeoprichter van The Real Group, een toonaangevend Zweeds a
Hetzelfde geldt volgens hem voor het publiek dat erbij wordt betrokken.
doorontwikkelt. Scandinavië is altijd wel een voorloper geweest in de licht
capella kwintet. “Hij is tevens één van de
Spontaan begint hij een ostinaatje te zingen, een makkelijk in het gehoor
vocale muziek.”
docenten in ons VLS-programma.”
verzin je dan extra stemmen bij en je laat een koorzanger er overheen improviseren. Zo maak je op een heel simpele maar authentieke manier samen muziek. Het is een vernieuwend element in de koorzang.”
Wellicht is het ook een remedie om nieuwe impulsen te geven aan koorzang in Nederland. Want de docent constateert daarbij een sterke vergrijzing. Jammer, want er is volgens hem niets zo fijn als samen zingen. “Met
Ook Merel Martens is hierbij betrokken. Zij behaalde de Master Vocal Leadership in Denemarken en heeft daarvoor zelf het Dutch Organic Choir opgezet.
Vocal Leadership sluit je aan met leuke, uitdagende improvisatorische
“Ze is veelgevraagd om dit concept
Hans zegt bewust ‘vernieuwend’ en niet ‘nieuw’. Improvisatie is namelijk
elementen op ieder denkbaar niveau. Ook merk je dat je met een groep
uit te dragen”, weet Hans. Dat bestaat
van alle tijden en komt ook voor in klassieke muziek. Meerstemmige
mensen vrij snel tot een mooi klankresultaat kunt komen.”
er onder meer uit dat de koorleden het
koormuziek is weliswaar gebonden aan een aantal regels. “Maar er is in de geschiedenis zeker ruimte geweest voor ‘vrijheden’. De evangelist in de passies van Bach kan best een eigen interpretatie geven aan het notenbeeld, door versieringen aan te brengen en daarmee de tekstboodschap een persoonlijke kleur geven. In de lichte muziek is dit
Duidelijk is dat Hans enthousiast is over deze nieuwe loot aan de stam van zijn academie. Maar dat geldt volgens hem ook voor iedereen die de eerste kennismaking met Vocal Leadership al achter de rug heeft. “Je kunt niet anders dan erin meegesleept worden. Je wilt het muzikale plezier delen.”
echter meer vanzelfsprekend”, geeft de docent toe. Vocal Leadership bevat een master, een minor, nascholingstrajecten (post-HBO) en een afstudeerprofiel Vocal Leadership binnen het curriculum van de opleiding Docent Muziek in Tilburg. “Voor de master, die na de zomervakantie start, hebben we zes aanmeldingen. Dat is een heel mooi aantal om mee te beginnen.” Daarnaast kan worden gekozen uit een aantal kortlopende elementen. Bijvoorbeeld de Inspiration Day: een dag lang kennismaken met het gedachtegoed van het Intelligent Choir (zie kader). Ook zijn er Inspiration Courses: drie keer een weekend, november en december.
8
Foto Wilco Smith
waarin dieper op de materie wordt ingaan. Dit jaar zijn die in oktober,
leiderschap laten roteren, zelfs tijdens een uitvoering. Ook mogen allen origineel materiaal hiervoor aandragen en kan er in ieder stuk worden geïmproviseerd.
Merel Martens
Hij is trots op wat er in een jaar tijd is bereikt. Het kersverse programma
Eind augustus begon een zware chemokuur. Wel mocht de saxofonist van zijn arts nog een muziektheaterstuk en een cdopname afmaken. “Die opname was met harpist Remy van Kesteren, een goede vriend die me ook door die kuur van zes maanden heen heeft getrokken.” Ties moest tijdens de behandeling blijven spelen. Zijn fysiotherapeut had gezegd dat hij een medicijn gebruikte dat de zenuwen kan aantasten. “Als ik saxofoon bleef spelen, kon ik mijn fijne motoriek in de gaten houden. Mocht die minder worden, dan zou dat medicijn uit mijn ‘cocktail’ worden gehaald.”
De kanker is nu bedwongen. Als gevolg van de chemokuur kan hij wel sneller ziek worden en ook de vermoeidheid speelt hem nog parten. “Bij Fontys heb ik dit schooljaar nauwelijks les kunnen geven. Ik hoop in september weer hele dagen aan de slag te kunnen.” Op 30 oktober verzorgt hij in het Muziekgebouw aan ‘t IJ in Amsterdam het benefietconcert Hard Reset - De Kracht van Muziek. “Tijdens de chemo heb ik als het ware mijn harde schijf gewist en nu ben ik weer langzaam alles erop aan het zetten. Ik wilde aanvankelijk iets anders gaan doen, maar heb gemerkt dat ik niet bij de muziek en de saxofoon vandaan wil.” De opbrengst van het concert is bedoeld voor onderzoek naar lymfeklierkanker. Uiteraard treden hierbij onder anderen Remy van Kesteren en zijn eigen Amstel Quartet op, maar ook het Fontys Saxofoon Ensemble en Niels Bijl, die Ties momenteel vervangt bij FHK. Kaarten zijn tegen die tijd via www.tiesmellema.nl te bestellen.
FHK Meesters wat jij ziet, ziet de ander weer anders
uit te voeren.”
de methodologie op academisch niveau heeft vormgegeven en ook
liggende melodie. Je hoort de zaal als het ware meteen inhaken. “Daar
Er volgde een verschrikkelijk onderzoekstraject, waarna de diagnose lymfeklierkanker (Hodgkin) werd gesteld. “Dat is een kanker die over het algemeen goed te genezen is, terwijl ik me had voorbereid op het allerergste”, aldus de docent. “Ik was opgelucht. Terwijl je een totaal omgekeerde reactie zou verwachten met de diagnose kanker. Toen begonnen de lessen al die ik hier nog steeds uit trek: hoe kan ik dit in iets goeds omzetten? Je realiseert je dat je het leven moet leven alsof het de allerlaatste dag is.”
Hij oefende onder meer voor de Nederlandse première van het Russisch saxofoonconcert van Edison Denisov. “Dat duurt veertig minuten en is één van de moeilijkste stukken die ik ooit heb ingestudeerd. Eigenlijk gekkenwerk, maar het werd één van de beste concerten uit mijn carrière. Dat snap ik wel: ik heb een half jaar geen stress en deadlines gehad. Ik had alle tijd van de wereld, hoewel ik ook vaak misselijk was.”
In september vorig jaar liep Jan van Breugel 28 dagen lang met een mysterieus karretje
langs de rivier de Lek bij Culemborg. Nee, de docent theatervormgeving bij Fontys Dance Academy was niet kierewiet geworden en op vakantie was hij evenmin. In het kader van een kunstenaarsresidentie werkte Jan aan een installatie om veranderende
zichtlijnen aan te tonen. Binnenkort verschijnt hierover de derde uitgave in de reeks FHK Meesters.
Iedere dag maakte hij ‘s ochtends om acht uur en ‘s avonds om zes uur op een vast punt afbeeldingen van het Leklandschap, met vier verschillende technieken. Een volgende dag herhaalde hij dit, maar dan iets verderop. Het resulteerde in een panorama van vier maal 28, soms sterk afwisselende vergezichten.
Hollandse Waterlinie. Drie jaar eerder had hij in deze prachtige, rustgevende omgeving ook al in residentie gezeten. Bij zijn dagelijkse tochten richting Fort Everdingen, eveneens onderdeel van de linie, liep de docent zowel bovenlangs op de winterdijk als onderlangs bij de rivier.
De 65-jarige Tilburgse kunstenaar is al jarenlang gefascineerd door het subjectieve karakter waarmee mensen iets waarnemen en vervolgens weergeven. Vanuit een beeldende invalshoek heeft hij dat op diverse manieren onderzocht en op verschillende wijzen vastgelegd in installaties. “De laatste jaren doe ik dat projectmatig: een gebied over een langere periode waarnemen en op verschillende manieren registreren. Het doel is om duidelijk te maken dat er geen absolute werkelijkheid bestaat. Die wordt gevormd door het instrument waarmee wordt gewerkt en de persoon die dat doet.”
De gekozen werkwijze bedacht Jan zelf: hij legde het uitzicht met een fototoestel vast maar sjouwde in zijn karretje eveneens een pinhole-camera mee: een vierkant kastje met een gaatje erin, dat het beeld volgens het camera obscura-principe ondersteboven projecteert. Hiervan maakte hij ook een foto plus, gezeten onder een doek - het moest donker zijn - een tekening op transparant papier. Tenslotte legde de beeldend kunstenaar datzelfde rivierlandschap nog eens met zijn eigen ‘handtekening’ vast in een aquarel.
Jan verbleef in de ‘wachterswoning’ van Werk aan het Spoel bij Culemborg, dat als fortificatie deel uitmaakte van de Nieuwe
Jan maakte echter ook gebruik van natuurlijke elementen rondom verandering. “Door in de ochtend en avond te werken, draait de lichtinval met 180 graden. In september
wordt het al eerder donker en later licht. Door de serie over 28 dagen te verdelen, wijzigt de waarneming bovendien ook. De natuur verandert in die periode.” De opgedane ervaringen in deze residentie zijn terug te zien in zijn werk voor de Dance Academy. “Je kunt in het theater heel snel van scène veranderen, maar het kan ook heel langzaam. Ik ben heel bewust bezig met de spanningsboog die wordt opgebouwd en het verlopen van het beeld. Daarom denk ik dat ik dat ook kan overbrengen op studenten.” Het werk van Jan is vastgelegd in een uitgave binnen de serie FHK Meesters. Het initiatief voor deze reeks is van ABV-docent Huib Fens, die de eerste uitgave voor zijn rekening nam met gedichten over zijn residentie in Ierland. In die van Jan is het resultaat van acht dagen te zien tijdens zijn verblijf bij de Lek. Het wordt op 7 juli gepresenteerd bij de personeelsbarbecue en gratis verstrekt aan FHK-medewerkers.
9
KunstZaken stimuleert cultureel ondernemerschap Goed nieuws: het is het Impresariaat Kunsten (IK) wederom gelukt een vervolg te geven aan het project KunstZaken. Samen met Rotary Oisterwijk de Kampina worden FHK-studenten begeleid in het ‘vermarkten’ van hun gave. Marieke Machado-Veekens, projectleider IK: “KunstZaken is een samenwerkingsprogramma van FHK met Rotary Oisterwijk de Kampina voor beginnende, ondernemende kunstenaars. Ons eerste contact is ontstaan door een heel mooi project, Muziek Jong voor Oud, waarvoor de Rotary sponsoring heeft geregeld. Zodoende konden studenten van ons in 2014 concerten geven in zorgcentra door heel Noord-Brabant. Dat was echter eenmalig en Rotary wilde graag voor een langere periode iets betekenen voor onze studenten. Een jaarlijks terugkerend project. Zo is op initiatief van Ingrid Straet van
de Rotary KunstZaken ontstaan. Studenten kunnen hiermee bekijken hoe ze zakelijk in de markt staan. Het programma duurt een half jaar en is in stukken opgedeeld: de kunst van je persoonlijk leiderschap (soft skills), de kunst van het zaken doen (hard skills) en de mentorgesprekken. We hebben dat nu twee jaar gedaan en onlangs groen licht gekregen om komend schooljaar door te gaan. Hiervoor worden tien studenten uitgekozen door de studieleiders. Vorig jaar hadden we er twee uit de sector Dans, drie uit Muziek, drie uit Theater en twee
Aangetoond elektronica maakt saxofoon veelzijdiger Paul Weiling, hoofdvakdocent saxofoon Lichte Muziek aan het Conservatorium, geeft elektronische muziek een nieuwe wending. In een multidisciplinaire perfor-
mance combineert hij met sound design bewerkte
saxofoonklanken
in
sound-
scapes. Daarnaast brengt de muzikant Esther de Bruijn tijdens haar voorstelling in Darling Zuid-Afrika
Het STORM Festival, waarbij de makers van de Academie voor Theater tonen wat ze allemaal in huis hebben, bestaat in 2017 tien jaar. Eigenlijk al langer, maar bij de verhuizing van de opleiding van Eindhoven naar FHK in Tilburg, is het roer omgegooid: niet enkel voorstellingen vanuit de docenten, maar ook van studenten. Het resultaat: een theaterfestival met een educatief karakter. Docent Maarten Tas van de Academie voor Theater was destijds al bij die verandering betrokken. Als coördinator van het STORM Festival kijkt hij er tevreden op terug. “Het is nu een onderwijsactiviteit geworden en tevens het podium waarop wij als academie laten zien waar we voor opleiden. Er staan zeer diverse stagevoorstellingen op het programma van derde- en vierdejaarsstudenten. Die kunnen met verschillende groepen hebben gewerkt: bejaarden, kinderen of semiprofessionals. Het hele werkveld zien we een week lang terug in de voorstellingen.” Ook studenten uit het eerste en tweede jaar die iets willen uitproberen, kunnen er terecht in het laagdrempelige onderdeel ‘Tussen de schuifdeuren’. Het evenement is volgens de 47-jarige Bredanaar uitermate geschikt om de diverse onderdelen van een festival te leren begrijpen: wat je bijvoorbeeld moet doen om je publiciteit op orde te hebben, of om een begrijpelijk lichtplan te maken. “Bovendien worden er die week geen lessen gegeven. Al onze andere studenten komen kijken naar wat er is gemaakt.”
Dit jaar is het STORM Festival gehouden van 13 tot en met 17 juni. Een keur aan voorstellingen was niet alleen te zien in FHK, maar eveneens in De NWE Vorst, Theaters Tilburg, theater LOFT en een buitenlocatie in de Tilburgse spoorzone. “Studenten hebben kennis kunnen maken met het werkveld in een enigszins beschermde omgeving”, geeft de coördinator aan. “Als een voorstelling niet goed genoeg is, dan kan die altijd door de begeleidende docenten teruggenomen worden. Toch tonen we ons ook aan de buitenwereld. We staan in de ‘Vorst’ en mensen moeten daar een kaartje voor kopen.” STORM Festival wil een dwarsdoorsnede zijn van het potentieel van studenten, maar nog steeds ook van docenten. “We laten zien wat de docenten zelf maken op deze opleiding. Al zijn er wel altijd studenten bij betrokken.” Dat docenten nu de spotlights moeten delen, heeft volgens Maarten met de veranderingen in zowel het werkveld als de samenleving te maken. “De afstudeervoorstelling van de student werd steeds belangrijker. Toen
we naar Tilburg kwamen, vonden we dat dit om een gewijzigde aanpak vroeg. Het kan niet zo zijn dat de student in de laatste presentatieweek van de opleiding alleen maar te zien is in de rol van speler. We wilden de student in de rol van docent theater en theatermaker laten zien. Daarom is gekozen voor een andere naam, andere opzet en ook presentaties naar buiten toe. Vroeger was het echt alleen maar in de school.” Die snel veranderende samenleving blijkt dit jaar bovendien de aanleiding te zijn geweest om aan het educatieve deel van het STORM Festival voor het eerst een thema te koppelen: Diversiteit. In zijn werkkamer wijst Maarten naar de wand met portretten van theaterstudenten, met bijna allemaal blanke gezichten. Hij constateert dat er sprake is van een ‘witte schoolsamenleving’. “We hebben één Marokkaan. Ik volg zelf lessen aan de Hogeschool Rotterdam en daar is de helft buitenlander. Voor mezelf is het ook bewustwording. Ik denk via de tv en krant alles te weten van buitenlanders, hoe ze wonen en leven. Maar dat is natuurlijk niet zo.
Ik ben nog nooit bij een Marokkaans gezin op de thee geweest en woon in een compleet ‘witte’ wijk.” Maar zelfs blanken onderling zijn zich in de ogen van de coördinator niet zo bewust van hun diversiteit. Daarom is dat thema een soort rode draad door het festival geworden. “We hebben als sprekers bijvoorbeeld studenten uitgenodigd die in Suriname en Zuid-Afrika zijn geweest. Die zelf al de behoefte voelden om andere doelgroepen op te zoeken. Het is heel interessant om te horen hoe het voor hen was om daar te werken.”
de jaren 20 van de vorige eeuw, heden en verleden bij elkaar. Met dit optreden heeft hij eerder deze maand zijn Master of Music saxofoon/jazz afgerond.
Hoewel Paul aanvankelijk klassieke gitaar leek te gaan spelen, zette een plaat van jazzsaxofonist John Coltrane hem op het
Er is absoluut belangstelling voor de saxofoon op FHK, waar Paul behalve docent ook mentor is: “Iets meer voor de klassieke richting dan voor jazz. Maar ik merk dat er steeds meer samenwerking komt.” De master volgde hij enerzijds om als docent zijn visie op het vak saxofoon te verbreden. Anderzijds trok de researchopdracht hem aan. Paul onderzocht of sound design (geluidsbewerking) iets toevoegt aan de praktijk van een muzikant.
Ik denk dat het een enorme toegevoegde waarde heeft. Je wordt uitstekend persoonlijk begeleid, vanuit een andere invalshoek. De vijf Rotarymensen bekijken de student helemaal vanuit de markt, om te bepalen wat nu daadwerkelijk diens product is. Ze moeten een businessplan maken met strategieën, marketing en cijfers leren begrijpen. Dit soort zaken krijg je op FHK ook, maar bij de ene opleiding is dat dieper geworteld dan bij de andere.
“Dat blijkt zo te zijn. Ik kan op die manier bijvoorbeeld de rol van andere instrumenten overnemen met mijn saxofoon.” Hoewel de docent het uitvoerende gedeelte van de afronding van de master mocht overslaan omdat hij al een diploma uitvoerend musicus heeft, vond Paul dat een eindrecital niet mocht ontbreken. Op 8 juni bracht hij in het Academietheater zijn ‘geluidspalet’ in soundscapes ten gehore, samen met zijn saxofoonimprovisaties ter begeleiding van enkele stomme films. Hij is zeker van plan om deze technieken ook toe te gaan passen tijdens optredens. “Dat kan in een soloperformance, maar ook in combinatie met een groep of andere disciplines als bijvoorbeeld dans, theater of circus.”
Mr pBone maakt kinderen enthousiast voor muziek
“Scholen en gemeenten zijn op zoek naar activiteiten waarbij op korte termijn iets kan worden gerealiseerd met kinderen én in grote groepen. Je hebt in Nederland de hype met djembé-workshops. Wat ik doe met blazen is weer iets nieuws.”
Als de vrolijke trombonist mr pBone
Daarnaast is er volgens hem een vraag vanuit orkesten en muziekscholen om nieuwe leden en leerlingen. “Mr pBone is daar een mooi antwoord op. Normaal gesproken leer je een instrument vanuit een boek kennen. Ik doe het 100 procent auditief, met voorspelen, naspelen en kopiëren. Lichaamstaal is ook belangrijk om kinderen in dezelfde groove te krijgen. Vanuit dat enthousiasme wil ik ze overhalen om voor
doet Mark Boonstra niets liever dan kinderen overhalen om te kiezen voor
een instrument, of te leren genieten van
muziek. Een aanpak die staat als een huis volgens Mark, bij het Conservatorium
docent in het hoofdvak Trombone. “Maar ook voor studenten is het leerzaam.”
Zijn agenda is rijk gevuld. Behalve voor zijn werk als mr pBone en docent - hij doceert ook Didactiek bij Codarts in Rotterdam - reist Mark (40) het hele land door als bastrombonist bij het New Trombone Collective. Scholen zien hem graag komen als mr pBone, met zijn petje achterstevoren en 120 felgekleurde plastic oefentrombones in zijn bagage. Het is een educatieproject dat hij zelf heeft ontwikkeld.
KunstZaken wordt afgesloten met een eindpresentatie. Het leuke is dat studenten die het al hebben gevolgd aangeven dat het een heel waardevol traject voor hen is. Bekijk de compilatie op https://youtu.be/TP9qAwZdGak
Foto Marcel Bakker
STORM Festival ontleedt betekenis van diversiteit
met live improvisaties bij silent movies uit
spoor van de saxofoon. Het was de unieke klank die hem betoverde. Inmiddels speelt de Amsterdammer in diverse gezelschappen en maakt hij graag muzikale uitstapjes vanuit de jazz naar de wereldmuziek, zoals flamenco. “Maar dit is voor het eerst dat ik iets met elektronica doe.”
uit Beeldend. Ze krijgen dit traject naast hun studie aangeboden door FHK.
een instrument te kiezen of naar een concert te gaan. Het slaat enorm aan.” Mark betrekt mr pBone eveneens bij de stagebegeleiding van studenten. Voor hun ontwikkeling is het leerzaam om te zien wat je met een groep kunt doen. “Muziekeducatie is vaak één-op-één. Zo’n workshopvorm vraagt heel andere vaardigheden. Hoe presenteer je je aan een school en leerlingen? Hoe haal je opdrachten binnen?” De eerste studenten die interesse hebben in zijn aanpak hebben zich al bij hem gemeld.
Maarten zou graag zien dat studenten zich op diversiteit gaan bezinnen, zowel bij het theater maken als bij het lesgeven. “En ten derde als het gaat om je doelgroep: welke mensen wil je dat er in de zaal zitten? Studenten bij onze opleiding denken daar niet altijd over na. Die focussen vooral op de opdracht om een voorstelling te maken. Hopelijk heeft het STORM Festival een bijdrage geleverd aan de bewustwording.”
Foto Fred Ernst
10
11
FHK kiest
3 focuspunten
Voor wie de wereld naar de andere kant doet draaien, voor wie het onmogelijke mogelijk
In december 2015 zijn - op basis van de informatie uit alle bijeenkomsten - drie focuspunten geformuleerd die de basis gaan vormen van komend FHK-beleid:
wil maken, biedt Tilburg Hogeschool voor de Kunsten een onderzoekende leeromgeving.
• FHK biedt structureel interdisciplinair grensoverschrijdend onderwijs.
Ze leren in samenwerking nieuwe artistieke praktijken ontwikkelen. De hogeschool
• FHK geeft haar maatschappelijke betrokkenheid vorm door onderwijs in co-creatie met het hybride werkveld.
Studenten worden gecoacht in exploratief leren en geven hun eigen curriculum vorm. is onderdeel en ontwikkelaar van een veranderende onderwijs- en beroepspraktijk.
Toekomstige docenten en kunstenaars stimuleren elkaar om er de wereld van morgen te onderzoeken en te maken.
Karen Neervoort: “Met deze visie zijn we een jaar geleden begonnen met het profileringsproces ‘FHK Kiest’. In negen verschillende en altijd inspirerende bijeenkomsten hebben docenten en medewerkers van FHK met elkaar gesproken over het onderwijs van de toekomst, de student van de toekomst en welke focuspunten belangrijk zijn voor het ontwikkelen en innoveren van het onderwijs de komende jaren.
Citaat uit bijeenkomst Het beroepenveld van de toekomst: Kwalitatief kunstonderwijs in een dynamische omgeving waarin verandering meer regel dan uitzondering is, vraagt om een hogeschool die flexibel is en goed kan inspelen op de veranderingen om ons heen. Op basis van een heldere profilering moeten we keuzes maken die passen bij de strategie voor de toekomst.
Veel van het huidige onderwijs laat ook nu al zien dat we met de blik naar buiten de studenten opleiden. Er worden inspirerende projecten gemaakt, met festivals, musea en scholen samengewerkt, internationale
• FHK is een internationale leergemeenschap. gezien voor inspiratie en ontwikkeling. Ook werden in een aantal gesprekken vraagtekens geplaatst bij de grenzen tussen opleidingen, sectoren, landen en over de ruimte die de student zelf kon invullen. Daarnaast werd de zorg geuit dat in alle nieuwe ontwikkelingen het ambacht, de discipline een ondergeschikte rol zou spelen. Citaten uit routebijeenkomst Van autonomie naar samenhang:
Citaat uit bijeenkomst De student van de toekomst: De student anno 2025 is een intrinsiek gemotiveerde student met een ondernemende houding die weet hoe hij het meeste uit zijn studie kan halen. Hij is regisseur van zijn eigen studie en kiest voor persoonlijke ontwikkeling en staat open voor interdisciplinaire studieactiviteiten.
digitalisering en flexibilisering onderwijs’ werd ook als een belangrijk thema genoemd dat binnen de opleidingen op verschillende manieren uitgewerkt gaat worden. De vijfde pilot, ‘Connect’, is op dit moment nog niet verder uitgewerkt.
Een interessante onderzoeksvraag hierin is hoeveel je kan opsteken van andere disciplines en manieren van leren ten behoeve van je eigen discipline/ambacht. Interdisciplinariteit: Pluriforme werkvloer zonder muren. Ambachtelijkheid is vaak gekoppeld aan disciplinariteit. Daarom ‘interdisciplinaire ambachtelijkheid’. Niet alleen de grenzen tussen de disciplines, maar ook grenzen tussen landen en culturen werden ter discussie gesteld. Hoe internationaal zijn wij als school, weerspiegelen wij de diversiteit van de wereld om ons heen en wat vraagt dit van ons? Citaat uit routebijeenkomst Van regionaal naar internationaal:
‘Elkaar ontmoeten’ bleek een terugkerend onderliggend thema dat als voorwaarde werd
We zijn ‘internationaal at home’: je hoeft niet altijd een oceaan over om ervaring op te doen of kennis te maken met een andere cultuur of een andere manier van denken en werken.
Als afronding van het eerste jaar ‘FHK Kiest’ is op 17 mei jl. een studentendebat georganiseerd waar de studenten werd gevraagd letterlijk en figuurlijk positie in te nemen t.a.v. de focusdoelen van FHK. Duidelijk werd dat de studenten de noodzaak tot ontwikkeling herkennen, vaak al ervaring hebben in het interdisciplinair samenwerken, maar dezelfde vragen hebben als hun docenten t.a.v. de relatie van hun discipline tot de nieuwe ontwikkelingen. Citaat uit magazine Studentdebat May 17th: The three goals were also ranked; clear winner-interdisciplinarity; then social involvement; then learning community.
Pilots De eerste stappen van doelen naar concrete actie zijn gemaakt. Vijf pilots worden op dit moment door verschillende docenten en medewerkers uitgewerkt. ‘Expeditie / op safari’ is een pilot waarin we worden meegenomen om kennis met elkaar te maken, een testcase voor een toekomstig FHK idea lab. ‘Internationalisation at home’ gaat interculturele competenties van docenten en medewerkers ontwikkelen. ‘Verhaal halen’ is een samenwerking tussen de docentopleidingen waarin studenten inhoudelijk materiaal en inspiratie ontlenen aan de samenleving. ‘Onderzoek
projecten en onderzoeken zijn gestart. En tot slot zien we in de ‘Get Out weken’ dat we een zeer divers talent opleiden. Talent dat zich geëngageerd toont en klaar staat voor de volgende fase van hun ontwikkeling.
FHK Kiest, hoe verder? De eerste keuzes zijn gemaakt, de eerste uitwerkingen beginnen vorm te krijgen. In het komende studiejaar gaan we verder, met alle medewerkers, docenten en zeer zeker ook met studenten. Uit de bijeenkomst met het beroepenveld kwam als afronding een uitdagend advies, dat ik graag ook komend studiejaar met me meeneem: Durf lef te hebben FHK!
FHK pleisterplaats voor talentontwikkeling Talentontwikkeling niet alleen voor onze studenten maar ook voor medewerkers! Vaak hoor je in de wandelgangen dat een collega een cursus of opleiding volgt, geslaagd is voor een cursus of een module of met het idee speelt “iets te gaan volgen”. Het lijkt ons goed als anderen dat weten. Een evaluatie over een opleiding door iemand die je kent, spreekt meer aan dan een evaluatie of recensie op een website. En misschien twijfel je over wat te gaan doen en kun je door met een collega te overleggen een betere keuze maken. Hieronder vind je een aanvulling op het overzicht uit de vorige nieuwsbrief. In de volgende nieuwsbrieven wordt deze lijst aangevuld! Naam: Naam:
Jan van Ampting
Afgeronde scholing: Masterclass Cyclus “Leiderschap en Management van Non-Profit en Publieke Sector” afgerond met onderzoek naar “Leiderschap in leanmanagement, leiderschapsstijlen bij het implementeren van continu verbeteren) Bij: TIAS Tilburg, School for Business and Society Naam:
Ties Mellema
Afgeronde scholing: “The Artist’s Way”
Bij: Bij:
Afgeronde scholing: Presenteren met overtuiging Learnit, Rotterdam
Naam:
Lieke van Hoogenhuyze
Afgeronde scholing: Master Dramaturgie, Bachelor Theaterwetenschap
The Artist’s Way, Amsterdam
Naam:
Inge Mulder
Naam:
Fontys Dienst IT
Naam:
Marielle Hulshoff
Afgeronde scholing: Photoshop, 2-daagse training Bij:
Computrain
Naam:
Maartje Keijzers-van de Pol
Afgeronde scholing: Photoshop, 2-daagse training Bij:
12
Computrain
ExplainiT, Tilburg
Bij:
Bij:
Bij:
Fontys Dienst IT
Afgeronde scholing: Skype for Business - Gevorderden
Bij:
Afgeronde scholing: Mindmanager
Helma van Hout
Afgeronde scholing: Sharepoint 2013 gevorderde training Prezi workshop HP Recordmanager en N@tschool beheer
Universiteit van Amsterdam Heddy van Asten en Alan Boom
Afgeronde scholing: Creative Problem Solving (CPS) – Clarifying Challenges Bij:
CREA Conference, Siestre Levante (Italië)
Naam:
Joop Meulman
Afgeronde scholing: Kurzweil
Naam:
Renske de Groot en Kai van Hasselt
Afgeronde scholing: Creative Problem Solving (CPS) – Creativity Foundations Bij:
CREA Conference, Siestre Levante (Italië)
Naam:
Sandra van Teeffelen
Afgeronde scholing: Infopath 2013, 2-daagse training Photoshop, 2-daagse training Sharepoint Workflow 2010 Bij:
Computrain
Afgeronde scholing: Experttraining Sharepoint
Prezi workshop
Bij:
Fontys Dienst IT
Naam:
Paul Weiling
Afgeronde scholing: Master of Music saxofoon / jazz (verkort docenttraject) Bij:
Fontys Hogeschool voor de Kunsten
Naam:
Andreas van Zoelen
Afgeronde scholing: toelatingsexamen promotietraject klankeigenschappen saxofoon
Bij: Incompany training Lexima Marian van der Woert
Bij:
Interne Nieuwsbrief juni 2016 FHK Teksten Tim Durlinger / www.textim.nl
Eindredactie Mariëlle Hulshoff / Projectbureau FHK Grafisch ontwerp Merijn Klerx / www.blendblink.nl
Universiteit van Brussel