Juryrapport jacques de leeuw 2017

Juryrapport Jacques de Leeuw 2017 CATEGORIE DOCEREND We hebben ons de hele middag zitten te verdommen in een snikhete kamer zonder bier of jenever met het beklemmende vooruitzicht dat aan het eind er geen ontsnappen was en dat we een oordeel moesten spreken waar zwijgen uit stille bewondering beter had gepast.

Neem Esther de Bruijn, genomineerde van de Academie voor Theater.

Ze trok naar de banlieue van Rotterdam, naar de verschoppelingen van onze ongelijke samenleving.

Ze had het in haar hoofd gezet dat ze een stuk zou maken met hangjongeren uit Rotterdam-Zuid, vanuit hun belevingswereld en met het even eenvoudige als hoog gegrepen oogmerk hun een stem te geven. Ze komt uit een wereld waar iedereen een nagenoeg vanzelfsprekende toegang heeft tot kunst. Ze voelt zich aangetrokken tot juist die groepen, nationaal én internationaal, die dat niet hebben. Ze zet zich heen over schroom en angst en zoekt de niet-vertelde verhalen op in de weggestopte delen van onze maatschappij. Ook omdat Esther er zo sprankelend over praat, zonder opsmuk en omdat ze een diepe liefde aan de dag legt voor haar spelers, waren we als jury stil van bewondering.

Maar ja, daar had je Juul van Stokkom, genomineerd door de Academie voor Beeldende Vorming.

Nog pas 23 en met een doordachte visie op docentschap, kunstenaarschap en kunstbeschouwing waar menigeen in zijn hele leven niet aan toekomt. Ze schreef voor Mister Motley Magazine al een aantal goed gedocumenteerde en doorwrochte besprekingen en interviews. Wat ons trof was haar vermogen om in eenvoudige taal die drie hoedanigheden – docentschap, kunstenaarschap en beschouwing - op elkaar te betrekken. Nieuwsgierigheid, het onbevangen kijken is bij haar de overtuigende verbindende schakel. ‘Bij eb lig ik stil’, dichtte ze. ‘Ik kijk/ en neem waar.’

Anders dan bij bijvoorbeeld Esther de Bruijn die haar engagement beleeft vanuit haar gevoel, is Juuls benadering overwegend cerebraal en intellectueel. Maar daarbinnen toont ze een voldragen visie op haar bestaan als kunstminnaar; ze beheerst de analyse, de reflectie en de zelfreflectie op een wijze die wij als heel bijzonder ervaren voor een student.

We raakten onder de indruk van het leerstuk van het Gepersonaliseerde Leren van Esther Brouwer

de Koning, genomineerd door de Academie voor Muziekeducatie. Geef mensen de ruimte om te leren vanuit eigen interesses, capaciteiten en talenten; de boom in met “verplichte” kennis, lever maatwerk. Je kunt zeggen: ze brengt het compromisloos. Wij zagen ook hoe ze haar ziel en zaligheid heeft gelegd in noodzakelijke onderwijsvernieuwing. Het is niet een bewezen concept, ze blijft het onderzoeken, ofschoon ze in haar eigen opleiding heeft ervaren hoe ze met deze didactische en pedagogische benadering het optimale uit zichzelf heeft kunnen halen. Haar oogmerk is van een aansprekende universele geldigheid: uiteindelijk wil ze haar leerlingen laten zien hoe je in muziek de diepte van je bestaan kunt ervaren.

En tenslotte mochten we het plezier beleven van in de nabijheid te zijn van Charlotte Thyssen, genomineerd door de Academie voor Danseducatie. Vrouw van het Vlaamse land, bezield van dansen, tegen elke verdrukking in, de hartelijke spontaniteit in lijf en leden, de doorzettingskracht tot in haar tenen. Ze onderzoekt de dans als een universele taal, zowel als docent en als danser. Ze laat die twee kwaliteiten samenvloeien vanuit het ideaal om aspecten van zichzelf te delen met haar leerlingen. Ze is goudeerlijk, om te beginnen jegens zichzelf. Ze is een perfectionist; dat is een pluspunt, al helemaal als ze voorkomt dat het een belemmering gaat vormen. Maar het is allemaal uit liefde voor de dans en de danseducatie – laten we dat motief niet uit het oog verliezen. Haar drijfveer is haar leerlingen intensief te begeleiden in de vele dansvormen. ‘Mijn hart’, zegt ze zelf, ‘gaat uit naar de kinderen die kiezen voor de dans. Ik kan hen geven wat ik zelf gekregen heb.’

En zo, dames en heren, beste genomineerden, zaten we ons dus te verdommen in die snoeihete kamer. Wat gaan we beoordelen: authenticiteit of diepgang? Een docent of een persoonlijkheid? Zijn dit eigenlijk wel dichotome begrippen of kun je ze ook in elkaars verlengde bezien? Zo zochten we naar een afweging.

We vonden dat de Jacques de Leeuwprijs moet gaan naar een kandidaat met een voorbeeldfunctie voor de opleiding en voor de wereld daarbuiten. We gunnen de prijs aan iemand die met gretigheid de kansen grijpt om zich op aansprekende wijze te manifesteren.

Nu ja, alle vier hebben dat in zich. Voor alle vier ligt zonder twijfel de wereld open.

Vooral vanwege haar visionaire kracht en haar intense belangstelling voor aspecten van globalisering hebben we tenslotte besloten dat de Jacques de Leeuwprijs 2017 gaat naar…

Juul van Stokkom

CATEGORIE UITVOEREND Allereerst willen we als jury het hoge niveau roemen van de genomineerden. Het maakt de onmogelijke opdracht om uit ongelijksoortige disciplines ĂŠĂŠn winnaar te toveren er niet eenvoudiger op en tegelijk onderstreept het de grote waarde van de Jacques de Leeuwprijs voor de opleidingen van Fontys Hogeschool voor de Kunsten.

Wat ons in algemene zin ook is opgevallen, is dat een aantal genomineerden zich, zeker bij de aanvang van de opleiding, een buitenbeentje heeft gevoeld. Vervolgens hebben ze zich niet van de wijs laten brengen en zijn ze volhardend geweest in hun eigen parcours en hun eigenzinnigheid.

Uiteindelijk heeft dezelfde opleiding die hen eerder niet helemaal volgde, de eigenzinnigheid gehonoreerd met een prachtige nominatie.

Hoe we dit verschijnsel moeten duiden, weten we niet precies. Het is in elk geval opmerkelijk genoeg om niet onvermeld te blijven.

Rosie Zopfi van de Academy of Art, Communication and Design heeft na wat omzwervingen haar bestemming gevonden in film en fotografie. Daarin is ze zonder meer een bijzonder talent.

Ze heeft een aantal prachtige fotoseries op haar naam staan. Er spreekt een sterk gevoel uit voor vintage kleuren en sferen. Haar eigenzinnige blik plaatst een sterk stempel op haar werk.

Ze legt de lat hoog; haar horizon reikt ver. Als het ware het hele universum te omvatten lijkt haar ideaal te zijn. Het is ook een valkuil. De concepten die Rosie in beeld (en soms ook in tekst) wil vangen worden dan te abstract en overladen met betekenissen. Als toeschouwer zijn deze moeilijk te volgen, waardoor ze losgezongen raken van de worstelingen van alledag die ze eigenlijk verbeelden.

Een sterk punt vinden wij haar ondernemerschap: om de jury kennis te laten maken met haar werk, heeft ze op eigen kracht een kleine en fijne expositie georganiseerd: intiem en sfeervol.

Rosie komt gedurfd voor de dag met haar eindexamenfilm: een conceptuele en abstracte korte film, in sterk samengebalde vorm. De professionele aanpak en presentatie verdienen bewondering. De begeleidende teksten zijn van een hoog abstractieniveau. Het is de vraag of het publiek beeld en tekst nog wel aan elkaar geknoopt krijgt.

Josephina Hoogstad is genomineerd door de Academie voor Muziek- en Musicaltheater. Hoe gemakkelijk leent haar levensverhaal zich voor de opera: opgegroeid in een arbeidersmilieu in de Haagse Schildersbuurt, vader de grote afwezige, moeder legde haar laatste dubbeltje opzij voor de droom van haar dochter: een glanscarrière in de grote Italiaanse operahuizen als de nieuwe La Divina, de nieuwe Callas. Hoe aansprekend ook, een levensverhaal kan geen grond zijn voor toekenning van een prijs. Dan gaat het om zaken als vakmanschap en authenticiteit.

Josephina toont een enorm zelfbewustzijn. Ze weet overrompelend goed wat ze wil en welk parcours ze daarvoor moet afleggen. Maar ze moet dat, zo lijkt het, voortdurend op zichzelf blijven veroveren, in gesprek met zichzelf. Dan wordt Fientje, zoals ze zichzelf noemt, vermaand, Fientje wordt aangespoord. Het is haar manier om de eenzaamheid en de kwetsbaarheid die verbonden zijn met haar torenhoge ambities te trotseren.

Die ambities hebben haar al ver gebracht. Ze doet masterclasses bij maestro Carmelo Corrado Caruso op Sicilië; in Cesena doorstond ze met succes een grote auditie bij dirigent Claudio Desderi voor een hoofdrol in Le nozze di Figaro.

Haar performance vinden we sterk. Ze heeft een natuurlijk gevoel om te schitteren op een podium.

Opvallend is haar talent voor timing; naast een steengoede zangeres zou ze ook zomaar een comédienne kunnen zijn. Op het podium toont ze leiderschap; van nature trekt ze aandacht, maar naar anderen is ze ook ruimhartig.

Sanne Rambags van de Academy of Music and Performing Arts verkent op intrigerende wijze de menselijke stem. Ze legt een groot ambachtelijkheid aan de dag – haar stem gaat van rafelig naar zijdezacht - om het onbereikbare te benaderen: de stilte, de leegte. De muziek staat in dienst van de intentie. Het knappe is dat ze haar publiek meekrijgt in iets dat groter lijkt dan zijzelf. De verstilling die ze met haar stem zoekt, de bijna mythische wereld waarmee ze contact maakt weet ze toegankelijk te maken voor de zaal. Wij vinden haar zoektocht buitengewoon origineel en overtuigend.

Sanne heeft tijdens haar opleiding tegenwind ervaren in haar keuze voor deze richting. Zelf weet ze ook nog niet waar het eindigt. Maar ze blijft trouw aan haar zoektocht. Die wordt terecht al beloond met een concertagenda en een aanmoedigingsprijs. We geven haar wel in overweging zich te blijven voeden met klankkleuren, om een zekere eenvormigheid te vermijden. Ook denken wij dat het haar ontwikkeling als leading lady zal helpen als ze in improvisaties met begeleidende muzikanten zelf voorop gaat en zich met wat meer kracht presenteert.

Liza Wallerbosch van de Dance Academy heeft na haar opvallende stage nu al een contract op zak van Conny Janssen Danst, een groot en gerenommeerd dansgezelschap. Het bewijst dat ze op een niveau opereert dat ongebruikelijk hoog is voor beginnende dansers. In haar performance maakt ze een binnenwereld zichtbaar waarnaar je wilt blijven kijken. Haar ambitie richt zich op een internationale carrière. Voor een plaats in topgezelschappen heeft ze absoluut potentie.

Dans, en met name het fysieke, uitvoerende aspect ervan, beheerst haar leven. Ze is een perfectionist. Haar drive en discipline maken dat ze al vroeg door choreografen is opgemerkt. Dat een artistieke ontwikkeling ook mentale rust behoeft, heeft ze naar eigen zeggen inmiddels ontdekt.

Liza oogt klein en frêle. Maar haar aanwezigheid op toneel is sterk en theatraal. Niet in de grootse zin van het woord; het zijn juist de kleine bewegingen die haar kwaliteit verraden. Daarnaast hebben we kunnen constateren hoe ze uitblinkt in duetten. Ze geeft zich volledig zonder zichzelf te verliezen.

Haar dans is doorleefd; alles komt van binnenuit.

Petra Steindl, Josse De Broeck, Hendrik Van Maele en Felix Zech are nominated by the Academy of Circus and Performance Art. This foursome constitutes a powerful collective, probably due to the fact that each one of them possesses a strong personality. The whole is greater than the sum of its parts.

They indicate that, among themselves, these four have fierce discussions during their process of creation, and we actually tend to believe that that must be the case. What is more, they probably need this combat to evolve as a group in the unique direction they have embarked on. In their performances they hover at the interface between circus, dance and movement; or as they put it: “We want to redefine what people call circus nowadays.”

During their performances they demonstrate what astonishing and exciting acts this task setting can bring about: they explore the concept of collapse instead of the pyramid so typical of the classic acrobatics. They do not take this theme and turn it into a mere act; they build an entire performance around it. We would like to advice them to take this process of redefining the circus genre to a more explicit level. Their ambition is to reach a wide audience, something they deserve. But this towering enterprise is somewhat at odds with their notion that everything is possible “…without explaining ourselves…” That is just a bit too matter-of-factly. What might also help, as far as we are concerned, is to try and curb that carefree disorganized approach to a certain extent. That certainly has its charm and is in line with what the world of circus is about, but a somewhat enhanced professional attitude might do the trick.

Laura Beekman, de genomineerde van Rockacademie. Ze koppelt een aangename persoonlijkheid aan een talent voor het schrijven en uitvoeren van goed in het gehoor liggende liedjes. Ze onderneemt, ze investeert en het resultaat daarvan blijft binnen de populaire muziek niet onopgemerkt. Ook Laura is een student die nu al een profiel heeft binnen haar professionele wereld.

Dat is des te bewonderenswaardiger omdat de commerciĂŤle muziekindustrie niet de meest waarachtige sector is in de wereld van de kunsten. Laura kent het klappen van de zweep en weet zich staande te houden.

Ze is er tijdens haar opleiding door medestudenten op aangesproken toen ze koos voor Nederlandstalige muziek. Het maakte haar aanvankelijk onzeker, maar inmiddels is ze gesterkt in haar keuze voor deze eigen biotoop. Ze heeft optredens achter de rug in Ahoy en Paradiso. Haar werk vindt dus een groot publiek, al is haar product nog jong en zal het nog aan diepgang moeten winnen. Maar die potentie heeft het zeker.

And so, after having taken all of this into consideration and after extensive sessions of deliberation, we had to reach a conclusion.

Supported by the fact that a final decision very often implies also a rather arbitrary one, we eventually picked a winner – and we did so unanimously. We were slightly surprised to have come to a unanimous decision; however, it underlines the fact that our decision is based on convictions.

We have chosen a nominee who is true to herself, who has plenty of faith in her own abilities, and who is blessed with an iron willpower; a nominee who already has evolved into a true theatre personality.

The Jacques de Leeuwprijs 2017 is awarded to Josephina Hoogstad