Vogelvrije Fietser

november/ december 1977 jrg.3nr.l

HET BLAD VOOR FIETSERS

Redactioneel

Braaf zo

De

ENWB wil voorrang voor die vormen van vervoer die veilig zijn en het milieu sparen.

De

ENWB wil meer mogelijkheden voor fietsers (maar ook voor voetgangers en openbaar vervoer).

'Want de

fiets is on· misbaar in het verkeertussen waar je woont en waar je werkt, op school gaat of winkelt; voor het verkeer van en naar de binnensteden; als aanvulling op het openbaarvervoeren voor een gezonde manier van recreëren.

2

Interessant cijfermateriaal is de afgelopen weken weer over ons uitgestort. In de (ontwerp-)begroting voor 1978 heeft Westerterp, de demissionaire ministervan Verkeer en Waterstaat , nog net kans gezien de fietser een laatste trap na te geven: 35 miljoen voor de aan leg van fietspaden. Dat lijkt heel wat, maar als we daar het cijfer voor autowegen naast leggen, namelijk 484,3 miljoen , zijn we weersnel met beide benen op de trappers. Zelfs als we die tachtig miljoeneen 'te verwaarlozen' nadelig saldo van 1976- er van aftrekken .

En die zelfde minister wil- zie elders in dit nummer- beweren dat hij zo veel voor de fietser doet. Braaf zo, Tjerk, maar hopelijk is ditwel de laatstezakcent die je aan ons durft door te schuiven. Met ongeduld wachten wij op je opvolger.

Steeds veiliger Intussen hebben wij overigens horen verluiden dat er stagnatie in de wegenbouw is ontstaan . Zou Westerterp die wegenbouw-werklozen nou aan Sociale Zaken gaan betalen uit het Rijkswegenfonds of uit zijn verkeersveiligheidspaarpot? Als er niet méér wegen worden aangelegd wordt het op den duur toch vanzelf veiliger in ons land?

De laatste berichten melden trouwens weer stevige stijgingen in de ongevallencijfers, dus die toeneming van het aantal auto 's gaat kennelijk zonder ingreep onzerzijds vanzelf weer over.

Voor de echte autohaters onder u nog een leuke tip: luister elke ochtend na het nieuws van 7.30 uur naar de verkeersinformatie op de radio. Hoe langer de files her en

der in den lande blijken te zijn, hoe favorieter dit dagelijkse programma voor u wordt. Wij waarschuwen u wel : sommigefanatiekelingen raken er namelijk volledig aan verslaafd. Die komen er zelfs speciaal hetwarme bed voor uit...

11.111 Dit alles heeft niet mogen verhinderen dat ons secretariaat in Amersfoort de laatste maanden is overstelpt met aanmeldingen van nieuwe leden . (Wellichtiserwéleen verband , maar dit terzijde.)

Dat ging zó hard dat we opeens de 10.000 ruimschoots gepasseerd bleken te zijn. Te laat voor een feestelijk onthaal, maar nog net op tijd om dóór te tellen : 11 .111 leek ons een fraai getal. Symbool voor eenheid , en meer van dat soort diepzinnige overwegingen. Het Eerste Enige Echte 11.111 de lid dus. Elders in dit nummer meer over deze heuglijke gebeurtenis.

Kom ook!

Verder in dit nummer uitvoerige informatie in het kader van de studiedag op 26 november. Behalve het programma- dat tevens een uitnodiging is!- een beeld van de activiteiten van gemeen-

ten, provinciesen rijksoverheid, én de plaats van de ENWB daarin. Laat deze gelegenheid om kennis te maken met andere vogelvrije fietsers niet aan u voorbijgaan. Uitwisseling van specifieke ervaringen uit de ene regio kan misschien leiden tot oplossing ervan in de andere. Kom dus ook op 26 november!

Adres Als dit nummervan De Vogelvrije Fietserbij u in de bus valt heeft onze verhuizing intussen plaatsgehad . Zoals al eerder gemeld , ons nieuwe redactieadres is: Minahassastraat 1, Amste!rdam. Telefonisch zijn we voorlopig bereikbaar op nummer 020925050. Als iemand zich dan meldt met 'EL V AS' zit u goed; vraag naar ons en wij staan u te woord. Als de PTT eindelijk uit de dradenkluwen is, volgt ons definitieve nummer. Datzelfde geldt trouwens voor de ENWB-afdeling Amsterdam; ook in onze nieuwe kantoorruimte zullen wij elkaar niet hoeven missen: geen dág ...

Redactie

Inhoud

nuttig kan zijn als u van plan bent naar de studiedag te gaan. Een beschrijving van het fietspadenplan ZuidHolland. Een interview met de heer Hamelynck van Rijkswaterstaat. Verslag van de opening van een deel van het fiets-demonstratieproject in Den Haag. En om het volledig te maken vertelt Gerard Ru ijs wat een Verkeercirculatieplan is.

Colofon Geschiedenis Liefde voor de fiets, gevoel voor techniek en archivering : Charles Crombach praat met Frits de Graaf over diens museum in de dop op pag. 24 en 25.

11111-de lid DickOiiemanswerd het 11111-de lid van de ENWB. En dat binnen 2 jaar. Harwi, Ti neke, Kees, Jan en Pa u lien reikten de gelukkigeeen speldje uit en gaven hem vele cadeaus. Zie pag. 4 en 5.

NIEUW! Op pag. 28 start Paulien Osse de Achterban(d): een pagina over de verrichtingen van de ENWB-afdel in gen.

Voorproefje Op de pagina's 8, 9,10 en 11 vindt u al enige informatie die

Postbus 2000 Amersfoort tel. 033-24224

Kapotslot

Echte kalender

Op pag. 12 en 13kraakt de tietsoloog vakkundig een slot. Is een fiets nog te verzekeren?

Op pag. 32 wordt onze schitterende kalender met foto 's van Cas Oorthuys aangekon digd. Met Sinterklaas kan u daar beslist niet zonder.

Interview

Ik geef me op / wij geven ons op* als lid van de ENWB Naam: Adres : Woonplaats :

Telefoon:

Postcodenummer :

Provincie :

Ik wil wel / niet* actief zijn binnen de ENWB Ik ben gespecialiseerd in / mijn beroep is* : Ik wacht uw acceptgirokaart af. *Doorhalen wat niet van toepassing is.

Aan dit nummer werkten mee: Arie Bos Charles Crombach Tom Eyzenbach Jan de Jong Cleem KĂśllmann Gerrit Muilwijk Christiaan La PoutrĂŠ Barbara Schouw Lex van der Slot Jan Witten berg Gerard Ruijs Freek Ruitenschild Advertentietarief op aanvraag Sluitdatum kopij volgende VVF: 30 november 1977 Redactieadres Minahassastraat 1, Amsterdam tel . 020-925050 (Eivas)

Jaap van Helsdingen had een gesprek met Mikevan Winsen , buschauffeur bij de ENHABO. Een doorlichting van een streekvervoerbed rijf en een herwaardering van een zwaar onderschat beroep op pag.14en15.

Aanmeldingsformulier

Redactie Paulien Osse Ien Deltrap Jaap van Helsdingen Leon Kokhuis TheedeJong

Los nummer I 2,50.

Instellingen kunnen zich abonneren voor minimaal I 25,- .

Contributie naar draag kracht Bij een jaarinkomen van

betaalt u minimaal per jaar :

tot f f 16.501 ,-tot f f 26.501 ,-tot f f 36.001 tot f boven de f

f f f f

16.500,26.500,36.000,46.000 ,46.000,-

f

15,20,25,30 ,35,- of meer

Huisgenoten betalen minimaalf 5,-. Zij ontvangen dan niet het ENWB-blad De Vogelvrije Fietser.

Instellingen als scholen, bibliotheken e.d. kunnen zich abonneren op De Vogelvrije Fietser voor f 25,- .

Formulier sturen naar: postbus 2000, Amersfoort.

3

Tineke en Harwi: 'Het gaat héél hard ... '

ENWB bracht hulde aanhet 11.111·delid Nog vóórdat de ENWB haar tweede verjaardag viert, is het 11 .111-de lid al bekend. Dlck Ollemans, zoon van de hervormde predikant In Culemborg was de gelukkige. Harwl Brandse, Tineke Suringa (metz'n beide hebben ze zo ongeveer al die leden wel twee keer op een kaartje getikt), Jan Wittenberg (landelijk voorzitter), Kees Epping (secretaris-intern), fotograaf Lex van der Slot en ik brachten vele cadeaus voor de achttienjarige student mee.

Allereerst een piepklein handgemaakt speldje van ENWB-Iid Joos Holla uit Den Bosch. Daarna nog een sticker, vier affiches, het autokwartet, het Beleids-

we negenduizend . Het zijn er nu al 11.111 .' Harwi en Tineke : 'Het gaat héél hard .. .'

Waarom werd je lid? ' Met vrienden maakte ik twee jaar achtereen in de zomer een grote fietstocht.

Ik kwam zoveel slechte fietspaden tegen . Of hele stukken waar geen paden waren . Ook realiseerde ik me dat ik als ik 's avonds na halfnegen uit Tiel terug wilde niet met de pont kon, maar met de fiets over de snelweg moest. Toen ik in De Groene over de ENWB las, ben ik lid geworden .'

Zie je ook mogelijkheden om in Culemborg actief te zijn?

Op dat moment komt de dominee binnen. Eerlijkheidshalve moet ik vermelden dat we aanvankelijk de vader als 11 .111-de I id op het oog hadden . Via het telefoonboek hadden we geconcludeerd dat D. Oliemans Ds. was . Het was echter zijn zoon die zich had aangemeld. De dominee rijdt veel in de auto, heeft vroeger wel veel gefietst, zegt hij .

t-

g (/)

a:

UJ 0

z ~

xw

...J

(/)

0t0

u.

plan en een onverwoestbare ENWB-tas plus alletot nu toe verschenen VVF's .

Voor de gelegenheid hield Jan een korte toespraak : ' Precies twee jaar geleden hadden zich 110 of 111 mensen aangemeld bij de ENWB. In dietijdwerd ook het katern van de Werkgroep 2000, Fietser kop op, uitgegeven. De ENWB werd opgericht. Plaatselijke activiteiten van Werkgroepen Fiets en actiegroepen op het gebied van verkeer en vervoer bundelden hun krachten. We hoopten voor het eerste jaar op tweeduizend leden . Het werden er zesdu izend . Voor het tweede jaar verwachtten

4

Preekt u wel eens over het verkeer?

'Nou , enige jaren geleden hebben we wel eens een jeugddienst over het verkeer gehouden. Ik kan me herinneren dat de organist aan het eind van de dienst een donderend stukje verkeerslawaai inzette. Het ging over de verantwoordelijkheid tegenover elkaar.' Tineke: 'Over het agressieve gedrag? ' Dominee: 'Ja, en ook over de verruwing .'

Dick : 'Ik merk wel eens dat auto 's echt wraak willen nemen op de fietser. Laatst gebeurde me dat nog in Utrecht.'

Dominee : 'Het ligt niet aan het feit of die man nou in de auto of op de fiets zit.

Maar aan de mens zelf .' Jan : 'Nou ja, een fiets kan natuurlijk minder kwaad dan een auto met zijn zware pantser .' Dominee : 'Maar er zijn regels waar je je aan moet houden. Als de regels foutzijn moet je die eerst verbeteren .' Kees : 'Ik reed laatst tegen een auto aan die geen voorrang verleende. En ik lag met een hersenschudding . Zonder schuld .' Dominee : 'Vooreen automobilist is dat ook

een nare zaak. Er moet ook veel meer samenspel zijn .' Harwi : 'Je leeft op een klein oppervlak met veel mensen die allemaal fouten maken . Duseen structurele kijk op de zaak moetvoorop staan bij verkeersonderzoek. '

Durf niet in auto Mevrouw Oliemans komt net beneden van een dutje.

Fietst u veel?

'Ja, ik heb de laatste vier jaar niet meer in een auto gezeten . Ik durf niet meer. lk laat het wel verlengen hoor. Je weet nooit wat je nog overkomt. Maar alle boodschappen doe ik op de fiets. Fietstassen achterop. Ik vind zo: een man heeft zijn auto nodig voor het werk . Ach , en ik fiets graag , ookwelvoorde lol.

Studiedag ENWB Wandelen doe ik erg veel hier in de buurt met de hond.

Hier in Culemborg hebben ze toch al veel voor de fietser gedaan . Er staan klemmen bij het ziekenhuisen op de markt. Daar hebben ze de stoep ook verbreed. ' Jan :' Maarvoor het station is hettoch een behoorlijke puinhoop .'

Dick : ' Mensen zetten hun fiets niet altijd in de stalling want daar moetje voor betalen . Die stalling gaat trouwens ook dicht om half elf. Dat houdt in dat als ik mijn fiets in de stell ing zet , naar Utrecht reis en graag de laatste trein wil nemen , ik niet met de fiets naar huis kan .'

We praten nog wat door over de voorzieningen in Culemborg, een plaatsdietot de Betuwe wordt gerekend, maar eigenlijk op Utrecht is georiënteerd . Men is nu bij voorbeeld van plan om het zieken hu is daar op te heffen en de zieken in Tiel onder te brengen . Er is een ingewikkelde verbinding , tetwij l er een goede is naar Ut recht. Nog veellogischerzou het zijn als dergelijke voorzieningen dichtbij de mensen zouden blijven. Na afloop van het gesprek, dat trouwens vooraf ging aan een toost , uitgebracht door meneer Ol iemans op het 22.222-ste lid , gaan we naar buiten , kijken naar een vierentwintig jaar oude Rudge en de nieuwe Raleigh van Dick. Er zijn ook konijnen , een hond en vissen . De hond mag mee op de foto, die genomen wordt in een gevaarlijke bocht , dicht bij het ouderlijk huis. Dominee : 'De bocht is niet gevaarlijk, maar de mensen die door débocht gevaarlijk rijden , zijn gevaarlijk.'

Paulien Osse Van links naar rechts : Mevrouw 0 /iemans, Jan Witten berg, Paulien Osse, Harwi Brandse, de 24-jaar oude Rudge, Dick 0/iemans, de nieuwe Raleigh , Tineke Suringa, ds. Oliemans, Kees Epping.

Uitnodiiging Waarde Bondsleden, . Graag willen het bestuur, cfe redactie en de werkgroep studiedag en vele ENWB-afdelingen en met name afdeling Apeldoorn allen die maar een beetje gevoel voor de verdrukking van fietser, voetganger, en openbaar vervoer kunnen opbrengen, uitnodigen om te komen naar de studiedag van de ENWB. Deze dag zal gehouden worden op 26 november te Apeldoorn. Centraal zal staan : het overheidsbeleicf ten aanzien van het langzaam verkeer met name op gemeentelijk-, provinciaal-, en rijks-niveau , zoals dat door de ENWB leden en afdelingen ervaren worät.

De werkgroep studiedag maakte een dagindeling :

10.00 Ontvangst met koffie

10.30 Opening door de Bondsvoorzitter Jan Wittenberg Drie inleidingen : - Het overheidsbeleid op gemeentelijk niveau; de ENWB-afdelingen Amsterdam en Haarlem vertelle•n over hun ervaringen met de verkeerscirculatieplannen in hun steden.

- Provinciaal niveau ; het Provinciaal Fietspadenplan Zuid-Holland wordt kort toegelicht.

- Rijksniveau; Eisse Kalk ·~n Gerard Ru ijs stellen het eisenprogram van de ENWB voor de komende kabinetsperiode, ter discussie.

12.00 Lunch-pauze.

Gelegenheid tot bezichtiging van de ENWB tentoonstellingen .

13.30 Discussie aan de hand van thema 's in kleine groepen. Enkele voorbeelden : VCP-voorwaarden ; voorwaarden voor de subsidie van fietspaden ; scheiding of integratie van verkeerssoorten .

14.30 Thee-pauze. Het ENWB-c;;tbaret geeft een voorstelling

15.00 Forum . In het forum hebb1m zitting : de heer P. Hamelynck (hoofd Bureau Integratie van de afdeling Stedelijk Verkeer van Rijkswaterstaat), de heer J. Borgman (lid van Gedeputeerde Staten van Zuid-Holland).

Gevraagd zijn : de heer J. van der Doet (P. v.d.A-2e kamerlid), de heer Porringa (wethouder van Ruimtelijke Ordening te Apeldoorn) en de heer J. Wallage (wethouder van Verkeer te Groningen).

Het forum krijgt de vragen voorgelegd die door de discussiegroepen zijn geformuleerd.

16.30 Sluiting.

De studiedag wordt gehoLJden op 26 november in Cultureel Centrum Orpheus, Churchillplein 1 te Apeldoorn. Het centrum is bereikbaar door het volgen van de ENWB-borcfen door Apeldoorn. Het ligt 1600 meter van het Apeldoornse station af. ZiJ die uit het zuiden komen , kunnen in Arnhem de bus pakken naar Apeldoorn. Deze verbinding is goed.

Er is informatie over de thema 's die op de studiedag behandeld worden . Als u naar de studiedag komt en deze informatie vooraf wilt ontvangen, zou u dit dan vóór 15 november willen aanvragen bij ENWB, postbus 2000, Amersfoort? U kunt daar ook de NS-reductiebonnen aanvragen.

Vriendelijke groet, ENWB-bestuur, redactie De Vogelvrije Fietser en werkgroep studiedag

5

•

•• U)

........ .. •• .,a ., ............. • c ... .... ~

~

~

.G Je u U) Je

c

a =» ."...

..... .... ~

Vrouwtje Ik ben een principieel fietser, maar heb mijn vrouwtje graag naast me. Automobilisten hebben daar blijkbaar bezwaartegen : luid toeteren en bang maken door rakelings te passeren .

Mijn vraag aan de politie : mag je naastelkaarfietsen?

Hun antwoord: als het andere verkeer er niet door wordt gehinderd . Mijn vraag : wanneer gebeurt dat dan , werd beantwoord met een verwijzing naar een uitgereikt boekje van Veilig Verkeer Nederland (' Leest u dat maar 's, dan wordt het u wel duidelijk! ' ) Nou , ik weet het nu nog niet : er staat inderdaad in dat het mag als het andere verkeer er niet door wordt gehinderd , maar of dat gebeurt, wordt blijkbaar aan je zelf overgelaten . En dan vind ik van niet (laat de blikrijder dan maar wat minder hard rijden of vaart minderen om te passeren), maar de blikrijder zelf vindt van wel (hij heeft haast en voelt zich eigenaar van de weg). Hoezit dat?

W. Koster, Veenendaal

Schiphollijn

Eerst links-rechtslinks gekeken, En dan pas oversteken!

Maar blijf steeds kijken! Doe je 't goed, Dan steek je over zoals 't moet!

Vereniging Bescherming Voetgangers

6

Met enigeverbazing vond ik in het vorige nummervan VVF een artikel over het Amsterdamse eind van de Schiphollijn. Mijn opmerkingen daarovervallen intweeën uiteen .

1. Talrijke bladen hebben er al kolommen overvo lgeschreven ; het is niet gemakkeiijk om nog nieuweelementen aan de discussie toe te voegen . Van de VVF had ik dan ook zeker verwacht dat zoiets als de relatie Schiphollijn-fietsend Amsterdam aan de orde zou worden gesteld .

Maar geen woord daarover!

Er was wel een verhaaltje over de lobby 's die een rol spelen bij de eindpuntbepaling, maar daarvoor kon men maanden geleden al bij Vrij Nederland terecht. Kortom : een volstrekt overbodig arti kei.

2. Een aspect dat ik meestal

miste (ook in de WF) is de kwaliteit van het openbaar vervoer op zichzelf. Die is volgens mij het meest gebaat met het station Museumplein in combinatie mét de spoorweg ruit. Die ruit is het belangrijkst en moet het eerst aangelegd worden , maar daarna zou ik de 'Museumlijn ' (als het aan jullie ligt) zeker ook bouwen . a. In feite is de situering van het Centraal Station bekeken op de agglomeratieeen planologische miskleun . Het Rotterdamse CS I igt ook nog al apart , maar daar loopt een spoorlijn dwars door de stad .

In steden als Utrecht, Eind hoven , Haarlem , Groningen etc. ligt het (hoofd-)station veel centraler. Maar in Amsterdam moeten inwoners van uitgestrekte gebieden mijlen afleggen om een station te bereiken.lk heb heteven nagemeten op de kaart en wat blijkt: het exacte midden van de agglomeratie, Amstelveen en Bijlmer incluis, ligt pal bij het Museumplein ! Een station daar, mét Mivervalaan en een paar in de westelijke tuinsteden , zou de stad voor railvervoer ontsluiten . Bovendien-een aspect voor de ENWB- zou overal een stat ion binnen fietsbereik liggen . b. Het station Museumplein zou slechts 5 perronsporen krijgen. Die capaciteit is veel te klein om een echte vervanging te vormen voor het CS (met splitsing a/b zo ' n 20 perronsporen) . Dat blijft gewoon in functie ; het station Museumplein kan alleen een aanvulling vormen. Er treedt dus eigenlijk alleen een uitbreiding van de reismogelijkheden op : woonjein Noord of in somm ige van de oude wijken , dan vertrekje van het CS, woon je in Zuid dan ga je naar het Museumplein. c. Een veel gehoorde klacht is de gebrekkige bereikbaarheid per stedelijk openbaar vervoer van het station Mu seumplein . Is dat wel zo? De Binnenring en het Weteringc ircuit liggen vlakbij , eventueel zouden enkele lijnen een paar honderd meter om gelegd kunnen worden . Bij het Museumplein geldt in elk geval , dat er ruimte is om aan te

leggen, rekening houdend met bijvoorbeeld fietser en voetganger . Dit in tegenstelling met het CS , waar nu wel de meeste lijnen heen gaan, maar de verkeerssituatie mijns inziens idioot is. Mij tenminste breekt het klamme zweet uit als ik Amsterdam bezoek . ls het niet juist gunstig om de zaak wat te spreiden?

Wat overblijft is natuurlijk het Manhattaneffect.lnderdaad geen leuk vooruitzicht. Maar kunnen we niet even wachten tot de stad over een beleidsinstrumantarium beschikt om dat in goede banen te leiden en de lijn dan toch aanleggen?

Als buitenstaander bekruipt me soms het gevoel dat Amsterdam sinds het mislukte metroavontuur lijdt aan een algemene tunnelfobie.

Cuno de Beer, Haarlem

........

«f'

'

~1'1 ·~~

~·,'~é7p~

--~,~:· · 1. ~

~~

. ~ "·~ •, ··~ .ZI 17•.

~~

Fietslied Afgelopen zomervakantie hebben mijn vriendin , Margriet v.d . Poel , en ik een fietstocht naar Vlieland ondernomen . Vanuit Deventer hebben we er de heenweg twee dagen over gefietst. De terugweg echter in een dag. Op de terugweg hadden we het plan een fietslied te maken . Dit is inderdaad gebeurd . Het leek ons welleuk ditfietslied ook voor anderen bekend te maken . Het is misschien een oppepper voor alle eenzame fietsers . Daarom vragen wij of de tekst misschien in uw blad geplaatst kan worden .

De tekst is als volgt :

Vrij als een vogel voel ik mij op de fiets. op naar het vreemde, opgejaagd door niets.

Daar komen donkere wolken ; we worden kliedernat, de bagage is vochtig , we zijn het fietsen zat.

We horen een knal, de band is lek, we beginnen weer te plakken , oh we voelen ons knettergek .

Brommers en auto 's zoeven ons voorbij, ze houden helemaal geen rekening met mij.

Neem dan de andere fietsers , ze leven met je mee, ze peppen je op , je voelt je weero .k.

Vrolijk fluitend kijk ik in het rond , iedere keer wat anders, wat je in de auto niet vond .

Onthou beste mensen :·fietsen is gezond . zing 'knap dat ik trap ' met je benen in het rond.

Fietsen is goed , fietsen is fijn, vriendelijk voor milieu en voorde lijn.

Melodie : 'Hé kijk uitoude zeeman , wat je doet als je op Hawaï een mooi meisje ontmoet. ' Margriet v.d. Poel en Paulien Ese, Groningen

GaSinaskers Weten jullie misschien ook of er gasmaskers/tiltermaskers bestaan , speciaal tegen uitlaatgassen van auto 's? Ikzelf heb namelijk nogal erge last van uitlaatgassen als ik door Amsterdam fiets. (Anderen waarschijnlijkook .) · Natuurlijkzou hetstukken beter zijn als Amsterdam autovrij zou worden, maar zolang dat niet het geval is .. .

Hopelijk kunnen jullieeen firma vinden die deze speciale filtermaskers produceert , óf als mocht blijken dat er helemaal geen filtermaskers tegen uitlaatgassen bestaan is het misschien een goed idee om te stimuleren dat hiermee een begin wordt gemaakt.

Han de Vries, Amstelveen

Naschrift redactie: Of er in Nederland speciale uitlaatgasmaskers in de handel zijn , is ons niet bekend.

Ze bestaan wel; in een aantal Japanse steden worden ze al jaren door de verkeerspolitie gebruikt. Overigens moet een dergelijk masker niet zo moeilijk te construeren zijn.

Dat een autovrije-, of minstens autoarme binnenstad de meest ideale oplossing is voor het uitlaatgasprobleem zijn we met je eens. Beter dan -in afwachting hiervan- de produktie van gasmaskers te stimuleren lijkt het ons om aan te dringen op stringentere voorschriften met betrekking tot uitlaatgassen en motorconstructies. Ten slotte loopt Nederland wat dat betreft ver achter bij bij voorbeeld de Verenigde Staten .

Verder zouden de extraheffingen op auto 's die op mfnder vervuilde brandstoffen lopen dan benzine (LPG, dieselolie, elektriciteit) kunnen worden afgeschaft.

Anti-steel· slang Weet u wat ik bij ons voor het benedenhuis met toestemming van de huisbaas heb laten maken door een smid lasser, Mozes genaamd?

Een stang met 3 bevestigingshouders, 4.30 m lang, op 75 cm hoogte en op 8 cm van de muur af. Voor mijn kamerbewoners, om hun fietsen van voren en achteren aan vast te kunnen maken 's nachts, tegen het stelen.

Was er maar een ideeënbus in De Vogelvrije Fietser, hè?

Maar dat kan nog komen. Het kostte t 100 ,-.

De benedenbuurvrouw (die bang is voor 'precario'- een soort belasting) heeft aan lantaarnpaalschilders gevraagd om de stang even mee te nemen . Hij is nu lichtgrijs, precies de kleur van de betonnen voorgevel. Stadsbesturen moeten nu maar goedvinden dat iedereen die dit wil , dit ook mag doen, hè? En er moeten paaltjes op de stoepen voor het zelfde doel.

N. van Krimpen , Amsterdam

Te koop ofte ruil: autofietsdrager voor zowel race- als gewone fiets. Ned. fabrikaat, 'Caddy Sport'. Eenvoudig te monteren op imperia/. Nw. prijs/89,-, vraagpr. /50,-.

Tevens imperia/1. 10 x 1.30 m ., nw. prijs/69,- , vraagprijs /40,- . Beide slechts één maal gebruikt. Samen /80,-. D. W. den Herder, Haanstraat 1, Wormer. Tel. 02982-4537.

Te koop: grote dichte bakfiets met motor. Verzekerd. /400,- . Ladewijk Maussen , Dahliastraat 60, Malden (bij Nijmegen). Tel. 080-58 OB 09.

Te koop ofte ruil tegen damesmode/ of hoger herenmodel, als nieuwe, 1 jaar oude, witte Gazelle herensportfiets met 10 versnellingen, racestuur, hoogte van de grond tot de bovenste stang : BOem. Prijs/250,-. Corrie Graat, Gasthuisstraat 735, Eindhoven.

Te huur: de film 'Kop op Fietser'. Een film die op humoristische wijze knel- en lichtpunten voorde fiets belicht. Bijzondergeschikt om buurt- of ledenvergadering gedurende een kwartiertje zinvol en plezierig te onderbreken. Zwart-wit, 16 mm, magnetisch geluid (dus niet optisch!). Huur /40,- exclusief verzendkosten.

Reserveringen / bestellingen : Maarten Scha/ij, Davidstraat 35, Groningen . Te/ : 05026 1116.

Gratis advertenties voor leden anYB De omvang van de advertentie mag niet meer dan 50 woorden zijn. Wat de in· houd betreft. u kunt van alles te koop of te ruil aanbieden. va· kaatiefietsgeno· ten vragen. fiets· ervaringen vra· gen van andere leden over een be· paald gebied en· zovoort. U ziet maar. mits het enigszins van doen heelt met fietsen.

Ervaren tekenaar gezocht, die (tegen vergoeding) een gedachte 'fiets-rij-faciliteit ' in een stuk stadszicht, op schaal, kan afbeelden. Br. (tel. nr.) aan Louis, Chrysanten 23, Eindhoven.

Gevraagd: het adres waar de botsing-simulator in aanbouw is.

Te koop: 10 foto 's van een kruispunt; de foto 's zijn gemaakt door een beroepsfotograaf en niet eerder gepubliceerd in vakbladen . Alleen verenigingen of stichtingen kunnen brieven sturen aan : P. H. S. Peeters, Oude Markt 4, Tegelen .

7

Het verbieden van de auto is geen haalbare kaart

Deanonstratieprojecten anoeten aantonen dat het ook anders kan Her en der verspreid in kranten en tijdschriften vonden we heel korte stukjes waarin werd vermeld dat Dordrecht 1.230.000 gulden voor een fietsvoorziening in het stedelijk gebied had gekregen, en dan weer Rijswijk, daarna weer een stukje Hengelo: 800.000 gulden voor de Deldenerstra at. Na enig zoeken kwamen we er achter dat de heer Hamelynck, hoofd bureau Integratie, een onderafdeling van Stedelijk Verkeer, dat weer een onderdeel is van de hoofdafdeling Wegen, over dit beleid ging. Hij gaat overigens ook over de fietsdemonstratieprojecten in Tilburg en Den Haag. In het kader van de studiedag is het niet onaardig om alvast eens te kijken wat 's Rijksinvloed is op de gemeente.

Zou u eerst kunnen uitleggen hoe de verhouding is tussen Rijkswaterstaat en Verkeer en Waterstaat?

'Onder Verkeer en Waterstaat heb je twee directoraten-generaal. Verkeer, (openbaar vervoer, goederenvervoer), Rijkswaterstaat (de "natte" en de "droge"; bij de "droge" hoort de aanleg van infracstructuur: snelwegen en dergelijke), En drie directies: Verkeersveiligheid, Scheepvaart en Luchtvaart. Sinds enige jaren zijn Verkeer, Rijkswaterstaat, Verkeersveiligheid en de Rijksplanologische Dienst samen gaan werken in de Stuurgroep Verkeer en Vervoer .

Deze Stuurgroep bestaat uit zo 'n zestien werkgroepen . Er is onder andere een werkgroep voor het Meerjarenplan Personenvervoer, en eentje voor het Structuurschema Verkeer en Vervoer.

Het voordeel van deze samenwerking tussen de directoraten is dat er nu ook meer samenspel is tussen de fiets en het openbaar vervoer. De verkeersveiligheid valt niet meer tussen wal en schip. ' De ENWB vindt de demonstratieroutes erg duur. Zonde van het geld. Zij is van mening dat de nadruk moet liggen op verbindingen van bestaande routes met goedkope schakels. U bent met dat standpunt niet zo gelukkig.

'Ik wil niet zeggen dat het politieke onwil is, dat is niet de juiste woordkeuze .

Misschien is het gebrek aan creativiteit.

Maar je moet niet vergeten dat het voorbeeld-projecten zijn . Er was niets op dit gebied. Mensen van Gemeentewerken hebben in hun handboeken niet veel moderne oplossingen voor fietspaden staan . Deze projecten zijn er om aan te tonen dat het ook anders kan . Maar de reden waarom deze projecten zo duur zijn : ze lopen langs knelpunten in de binnensteden, door de centra waar iedereen wil komen . Zowel met de auto als per fiets, openbaar vervoer en te voet. En omdat zij die auto niet willen verbieden, moeten we dergelijke delen van de steden herindelen. Er moet ge-

8

broken worden. Veranderd worden.

Daar komt nog bij dat er in Den Haag en Tilburg geen plannen waren , die moesten nog helemaal gemaaktworden.ln de toekomst zal het zo zijn dat als een straat opgehoogd moet worden, in steden die in de " prut " liggen รณm de zeven jaar, er tegelijkertijd naar de herindeling vanhet wegdek gekeken kan worden .

Dit was echter in Tilburg en Den Haag niet het geval.

Echt hoor, het ligt niet zo simpel van: gooi de auto eruit of even wat lijnen veranderen . Je moet de mensen ook nog echt overtuigen . Wethouders zeggen: " Waarom? Niemand fietst toch!

Fietsgebruik loopt zes procent per jaar terug ."

Wij willen met ons project reclame maken voor de fiets . Het moet aanlokkelijk zijn . en die tierlantijnen zijn niet zo duur.

Ik weet niet of ik het allemaal wel zo geloofwaardig vind. ' Het is nou eenmaal zo dat verandering in het centrum van een stad waarweinig ruimte is, erg duur is, Tenzij je natuurlijk de auto 's eruit gooit. In de route van Tilburg zitten twee bruggen en een tunnel. Die maken het ook duurder.

Voor auto 's is dat heel normaal als er een brug van dertig miljoen wordt gegeven.

Overeen jaar is het onderzoek in Tilburg afgesloten. Dan kunnen we zien of het bevorderend werkt. In het onderzoek worden de veiligheid van de route , het gebruik, de beleving, de technische vormgeving en de winkelomzet bekeken.

Voorzitter Epskamp van de winkeliersvereniging in de Weimarstraat in Den Haag vraagt zich af waarom de kranten negatief over de projecten schrijven . In Tilburg hoor je de zelfde geluiden .'

Komt u rond van die vijfendertig miljoen?

'Je kan wel meer geld beschikbaar

stellen, maar de ambtenaren van de gemeenten moeten ook de tijd gegund worden om de plannen te maken. Bovendien moeten de gemeenten ook willen. Het hangt onder andere af van de resultaten van het onderzoek van de twee projecten of de subsidie verder verhoogd zal worden.

Het gaat trouwens om subsidies voor voorzieningen die de gemeenten niet kunnen betalen. De voorzieningen moeten overigensin een kader passen. ' De criteria waaraan een gemeente moet voldoen wil ze 80% subsidie krijgen, zijn : de voorziening moet nodig zijn , en als er een VCP is moet het daar in passen ; het conflict tussen weggebruikers en de auto moet aantoonbaar zijn; de incidentele voorziening moet een evenredige bijdrage leveren aan de rest van de route .

Dat x-aantal-miljoen moet een zeker nut hebben . De soberheid wordt voortdurend in het oog gehouden . Naar de verkeerstechn ische aspecten en de verkeersveiligheid wordt gekeken . Er is een voorkeur voorverkeersluwe gebieden. En het moet het fietsverkeer bevorderen, aldus de heer Hoekwater, ambtenaar van Hamelyncks afdeling.

Op de uitspraak van de heer Beekmans van stadsontwikkeling in Haarlem in De Vogelvrije Fietser van juli van dit jaar ('De nota van hen (afdeling ENWBHaarlem) is onrealistisch en onbetaalbaar. In de praktijk worden negen van de tien dingen geschrapt, tunneltjes en aparte fietspaden zijn een illusie) zegt de heer Hamelynck : 'Gemeenten benutten de mogelijkheden niet genoeg .'

Hoe zit het met de Haagse route. Komt die af?

'De middenstand wil niet echt meewerken om het laatste stuk door de winkelstraat Theresiastraat tot stand te laten komen . De gemeente laat het misschien daarom niet doorgaan . Het is zeker geen geldkwestie. Als de route medio '78 niet af is, zal hij via een andere regeling afgemaakt moeten worden. Zo iets frustreert mij wel hoor. Ik vind het vervelend dat mensen iets tegenhouden dat hen persoonlijk misschien niet zo best uitkomt. Ook de kleine melkboer moet zich van zindelijke argumenten bedienen . Je moet zakelijk blijven. ' Paulien Osse

ENWB'ers deden ambtenarenwerk

Er is nog hoop voor Zuid-Holland Zuid-Holland, land van weidse polders en romantische plassen, maar ook: een van de meest volgebouwde en intensief geasfalteerde provincies in Nederland.

De Leidse Werkgroep Fiets (voorloper van de huidige ENWB-afdeling in die plaats) kwam, samen met een aantal geestverwanten uit omliggende plaatsen, in 1975 het 'Ontwerp Provinciaal Fietspadenplan voor de provincie Zuid-Holland' op het spoor en wurmde zich door de provinciale papierberg om deel te nemen aan de inspraak-procedure. Deze is inmiddels beĂŤindigd en de resultaten liggen concreet op tafel, verpakt in de onmogelijke titel: 'Vaststelling Provinciaal Fietspadenplan 1977 van Zuid-Holland'.

Al in 1954 ontstond een basisplan, dat in 1959 om bezuinigingsredenen werd bekort en dat resulteerde in een ontwerpplan in 1975.1nditstadiumsteldende werkgroepen gezamenlijk een reactie op die, op enkele punten na, tot tevredenheid van de Leidenaren in het huidige plan werd verwerkt.

Doelstelling van het plan is zowel de woon/werk(brom)fietsers als de recreatieve sector door middel van een eigen tracĂŠeen net van vrijliggendefietspaden te bieden, om aldus de volledige ontsluiting van de provincievoor het (brom)fietsverkeerte realiseren . Vrijliggende fietspaden langs wegenworden hier nadrukkelijk buiten beschouwing gelaten .

De werkgroepen gingen aan de slag , bekeken het plan in de eigen omgeving nauwkeurig en leverden kritiek waar hen dat nodig leek.

Een van de opmerkingen had bij voorbeeld betrekking op het feit dat er geen sprake was van een fiets wegenplan, een net van paden die rechtstreeksop elkaar zouden aansluiten. De indruk bestond dat het veelal ging om een verzameling her en der verspreid liggende paden.

In het nieuwe plan zegt de provincie toe er naar te streven ook aansluiting te zoeken met gemeentelijkefietspaden, met paden in aansluitende provincies en met paden in gebieden van recreatieschappen (die overigens niet onder verantwoordelijkheid van Verkeer en Waterstaat, maar onder die van CRM vallen!).

Brommen?

Een belangrijk onderwerp was ook de bromfiets. In het ontwerpplan werd voortdurend gesproken over '(brom)fiets '. Een enorme stroom reacties van bijna alledeelnemers aan de inspraakprocedure deed de provincie een speciale uitgave produceren met betrekking

tot de relatie fiets/bromfiets . (Interessant materiaal- wij hopen er in een volgend nummer op terug te komen .) In het kort komt het er op neer dat de meningen over brommerssinds 1954 nogal aan verandering onderhevig zijn geweest. Was de bromfiets in de jaren vijftig nog het wonderapparaat, sindsdien zijn velen teruggekomen van hun bewondering voor dit onding. Onveilig , lawaaierig, te snel, milieuvervuilend, kortom : het laatsteattribuut dat ooitin een natuurgebied zou mogen komen.

De provincie kon er nauwelijks meer omheen en stelde dat de bromfiets in veel gevallen zal worden geweerd: 'Uitgaande van handhaving voor het nieuwe plan van het doel van de aanleg van vrijliggende fietspaden met een eigen tracĂŠ dient rekening teworden gehouden met de bezwaren van de verspreiding van geluidshinder in het landschap bij het toelaten van bromfietsen op de paden . In verband hiermede dient het bromfietsverkeer zoveel mogelijk op vrijliggende fietspaden langs wegen te worden afgewikkeld ; aanleg en onderhoud van zodanige voorzieningen behoren tot de taak van de wegbeheerder .'

Verder stelde zij dat er naar 'gestreefd moet worden , ander dan fietsverkeer van de paden te houden ' en : 'paden ter ontsluiting van natuur- en stiltegebieden dienen voor bromfietsverkeer gesloten te zijn '.

In de versie-'77 van het plan komt (brom)fietsverkeer ech~er nog al te vaak als gebruiksbestemming ter sprske.

Een waarachtig wapenfeit bereikte de groep met de subsidieregeling uit het Rijkswegenfonds. Men pleitte er namelijk voor om paden die noodzakelijk waren geworden als gevolg van verdringing van de fiets door autoverkeer, ten laste te laten komen van dit Rijkswegenfonds. Het advies van Gedeputeerde Staten aan Provinciale Staten luidde als direct gevolg hiervan: 'Analoog aan het uitgangspunt in reactie 182 (van Werk-

groep Fiets en geestverwanten -ID) heeft het Rijk een subsidieregeling tot stand gebracht, op grond waarvan het Rijk in de kosten van aanleg van fietspaden langs secundaire en tertiaire wegen, welke een duidelijkeverkeersfunctie hebben en waar vaak sprake is van de in de reactie bedoelde verdringing van het fietsverkeer, een subsidie van 50% verleent, welke bijdrage ten laste van het Rijkswegenfonds komt.'

Ook werd aan GS gevraagd om prioriteiten te stellen. Suggesties van de werkgroepen waren in dit opzicht moeilijk te geven omdat deze zelf slechts een klein deel van de provincie konden overzien ; de groepen waren door hun aard in een beperkte regio werkzaam .

Kort geleden werden overigens plannen voor de regio Leiden bekend gemaakt.

Het betreft een definitief uitvoeringsplan meturgentievolgorde voor 1978 tot en met 1981. Voor de liefhebbers het plan voor 1978 : Wassenaar-Leidschendam (met verbinding over de Vliet bij de Knip door middel van een pontveer, een voorstel van veren-fan MetadeVisser-Amelingzie ook VVF jrg . 1 nr. 4); WassenaarLeiden (over de voormalige trambaan); Koudekerk-Alphen (over het jaagpad langs de Oude Rijn) ; WoerdenHarmelen (over jaagpad langs de Oude Rijn) ; Leiden-Zoeterwoude (langs de spoorlijn) ; Den Haag-Meyendel(overde Waalsdorpervlakte) ; HoogmadeLeiderdorp.

Voor 1978 alleen al krijgt de regio Leiden hiervoor ruim vier miljoen gulden . Wasterterp zou dus wel eens te kort kunnen komen aan zijn vijfendertig miljoen .

Verdere definitieve plannen voor de omgeving: vierpaden in 1979, drie in 1980 en twee in 1981 . Het hele plan zou volgens het streven van Gedeputeerde Staten binnen vijf jaarvoltooid moeten zijn.

De inmiddels ENWB geworden Werk, groep Fiets heeft zich ookinde nazorg niet onbetuigd gelaten. Nauwkeurig werd onlangs geanalyseerd hoe de diverse reacties door GS waren verwerkt. ' Neutraal ', maar op diverse plaatsen ook 'positief', was het eindoordeel. Een van de slotconclusies echter: kruisingen van fietspaden met autowegen komen meestal ten laste van het fietspadenplan, slechts hoogst zelden ten koste van de autowegen ...

Sinds de activiteiten van de werkg roepen ontstond de ENWB als landelijke organisatie. Wellicht is een dergelijk soort onderzoek per provincie te organiseren . ENWB 'ers zitten overal. Hechte samenwerking zou de snelwegdreiging misschien kunnen voorkomen . Drente en Zuid-Holland zijn al gedeeltelijk 'fietspaden land '. Er is werk aan de winkel voor alleafdelingen: om te beginnen in Apeldoorn, 26 november, studiedag. fen Deltrap

9

Demonstratieproject

Haagse I ietsroute schept extra parkeerruililIe voorauto•s Van de Haagse fietsroute, een van de twee uit 1976 daterende demonstratieprojecten van het ministerie van Verkeer en Waterstaat, werd op 3 september jl. het gedeelte Welmarstraat geopend. Al eerder was een deel van de route- Albardastraat en de Mi ent- officieus in gebruik. Een volgende stap is het doortrekken van de route naar het Centraal Station, waarna de veelomstreden Theresiastraat aan de beurt moet komen.

Den Haag werd in 1976 'uitverkoren ' tot de 'grote stad ' waarin een experimentele f ietspadenroute zou worden aangelegd . De keuzevooreen 'middelgrote stad ' viel toen op Tilburg. De geplande . route in de Brabantse stad ondervond aanvankelijk felle kritiek van bewoners , winkeliers , automobilisten én fietsers (onder wie behalve de ENWB-afdeling Tilburg ook uw VVF-redactie) . Recente cijfers wezen uit dat de route in elk geval de Tilburgse middenstandgeen schade heeft berokkend. Integendeel, men heeft de aanvankelijke scepsis laten varen en toont zich momenteel zelfs enthousiastover de f ietsroute. De eigen buidel is dus kennel ijk niet aangetast.

Wat allemaal n iet wegneemt dat de laatste Tilburgse getallen de vijftien miljoen gulden (voor ruim tien kilometer fietsroute, waarvan 4,5 door de binnen stad) ruimschoots te boven gingen . Een fikse uitgave, zo lang andere steden in het land nog moeten improviseren met een subsid ie die aanzienlijk lager ligt.

Terug naar de Weimarstraat in Den Haag, waarover het dagblad Trouwop 30 augustus opmerkte : ' In de Weimarstraat wordt al geruime tijd gebruik gemaaktvan de route. Onwennigheid is er één van de oorzaken van dat het er nog echt niet zo veilig is. Zo kan het gebeuren dat fietsers en bromfietsers al hun stuurmanskunsten moeten aanspreken omdat er een voetganger vanachter de geparkeerde auto 's opeens het fietspad op loopt. Het is voor de voetgangers kennelijk nogal onwennig om nu , bij het oversteken van de Weimarstraat, tot twee maal toe op te letten om veilig de overkantte halen . Ook vanaf het trottoir worden de gebruikers van de demonstratieroute regelmatig belaagd door plots overstekende voetgangers.

Tweede moeilijkheid is dat de bestuurders van de auto 's die pal naast het fietspad parkeren, bij tijd en wijlezeer onzorgvuldig de portieren openzwaaien . De fietsers kunnen zo 'n portier slechts ontwijken door naar de andere kant van het fietspad te vluchten.

10

Een bron vanergernis voor fietsers en bromfietsers is het gedrag van automobilisten die kennelijk allerminst van plan zijn ''een stapterug te doen ''. Het komt regelmatig voor dat als de vuilniswagen stapvoets door de Weimarstraat trekt , de automobilisten maar even het fietspad op schieten om voorbij de vuilniswagen weer het gedeelte voor de auto op te zoeken . Ook de wagens die zorgen voor de bevoorrading van de winkeliers in de Weimarstraat staan er naar het idee van de automobilisten te lang stil , zodat er ook dan auto 's op het fietspad te vinden zijn .'

Een fietsroute voor de 'vlotte rijder ' op vier wielen dus. Het wordt tijd voor een échtefietsroute.

Ministersvoetje De opening van dit deel van de route (in totaal nu iets m inder dan de helft van de geplande 9,6 kilometer) werd verricht door minister Westerterp, gezeten in een wagentje. De minister bleek te sukkelen met een voetblessure, een kwaal die- veel voorkomend bij automobilisten -symbolisch is voor zijn beleid : met de mond veel begrip voor de fietser beleiden , met de voet het gaspedaal (laten) indrukken .

Dat er in totaal tien miljoen gulden is uitgetrokken voor het Haagse project is voor Westerterp weer een bewijs dat zijn ministerie 'zo veel voor de fietser doet ' .

Bij de opening voegde hij daarter nadere illustratie aan toe : het achterlicht blijft(!); het regenpak is een succes; en : wéér is vijfendertig miljoen gulden op de begroting uitgetrokken voor fietspaden.

Tot nu toe is van die tien miljoen zeseneenhalfmiljoen gulden besteed .

Verkeerswethouder Wallis de Vries van Den Haag meende te moeten opmerken dat ook de resterende financiering wel met het ministerie kan worden geregeld, ook al wordt het vastgestelde budget overschreden . Slogans van de winkeliersvereniging in de Weimarstraat ('Prettig winkelen, veilig fietsen ,

ru im parkeren ') noemde hij 'bijzonder positief'.

Westerterp I iet overigens doorschemeren dat de fietsroute niet verder zal worden aangelegd dan het Centraal Station, dit in verband met de planning: de aanleg van het gedeelte ná CS (Theresiastraat e.v.) zou p·laatsvinden na de verloopdatum van de subsidieregeling .

In Haagse kringen echter bestaat het vermoeden dat de gemeente op deze manier de ongetwijfeld felle oppositie van de winkeliers in de Theresiastraat wil ontwijken. Een definitief besluit omtrent de Theresiastraat , die niet (zoals het gedeelte in het centrum) is opgenomen in het Haagse Verkeerscirculatieplan , is nog niet genomen .

'Natuurlijk veel meer' Bezwaren tegen de fietsroute van de ENWB-afdeling in Den Haag golden niet alleen de hoge kosten . Nog steeds blijven ook de belangrijkste knelpunten ongemoeid . Bovendien is de uitbreiding van parkeergelegenheid (30% ) langs de route een demonstratie van hoe het niet moet. (Iedere zaterdag neemt de winkeliersvereniging Weimarstraat foto 's van geparkeerde auto 's. De 'gelukkigen ' die een week later hun auto zien afgebeeld , krijgen waardevolle cheques.)

Het geheel maakt (ondanks Westerterps beweringen) géén deel uitvan een totaalplan . De afdeling noemde het dan ook een losse flodder.

commentaar op deze kritiek wi Ide Westerterp ook nog wel even spuien voor de Vara-radio (Dingen van de dag) : Hu go van Krieken :' Min ister Westerterp , u hoort het, deze fietsroute zou een losse flodder zijn '.

Westerterp :'Ja , dat is bepaald niet het geval, uhm, het is, eh , het maakt een onderdeel uit van een totaalplan om de fietser wat meer veiligheid te geven , en de fiets ook eigen baan te geven in ons land. Dezefietsrouteszijn duur, maar dat is omdat er een aantal voorzieningen in worden verwerkt, waarvan we nagaan of die inderdaad de veiligheid van de fietser verhogen. Ik wil erop wijzen dat er natuurlijk veel meer gedaan is. Voor het eerstworden in de begroting van Verkeer en Waterstaat , ten lástevan het Rijkswegenfonds, dat wil zeggen dus door de automobilisten betaald, per jaar 35 miljoen gulden uitgetrokken om overal in het land fietspaden en fietsroutes aan te leggen. En daarbij zijn er natuurlijk heel wat goedkopere dan hier in Den Haag en in Tilburg, maar dat móést omdat we hier alle mogelijkevoorzieningen hebben opgenomen omervaring op te doen: wat is nu wel en wat is nu niet nodig. ' HvK: 'En u zegt , die kleine ingrepen bij stoplichten enzovoorts , die doen we ook. ' W: 'Die mogelijkheid is er ook. We leggen ook heel eenvoudige fietspaden aan , of we subsidiëren die, wanneer die door de provincie of door de gemeente worden aangelegd . Het maaktallemaal onderdeel uit van een integraal plan, dus van een plan in z'n geheel, om de fiets weer iets meer ruimte in onze Nederlandse steden en wegen te geven .

Het is namelijk een vervoermiddel dat niet alleen uit energie-oogpuntzeer verantwoord is, maar ook uit gezondheidsoogpunt. Alleen de veiligheid van de fietser, daar is het niet zo goed mee gesteld, en die probeer ik nu te verbeteren .' /en Deltrap

De I iets staat zo gezellig in het VCP De gemeenteraadsverkiezingen staan al bijna weer voor de deur. Politieke partijen zijn druk aan het sleutelen aan de verkiezingsprogramma's. Ongetwijfeld zullen er weer ontroerend mooie verzen in staan over bevordering, voorrang en prioritelt van het langzaam verkeer. Uitzonderingen zoals Groningen en Delft daargelaten, blijft het bij mooie praat.

Op de ·studiedag (26 november) zullen de ervaringen van enkele ENWBafdelingen met betrekking tot het verkeerscirculatleplan een belangrijke plaats innemen. Voor dit Vogelvrije Fietser-Verkeerscirculatieplan-voorproefje beperk ik me hoofdzakelijk tot Amsterdam, onder meer omdat ik daar woon.

Wat is nu een verkeercirculatieplan oftewel VCP? De minister van Verkeer en Waterstaat heeft enkele jaren geleden aan de grote plaatsen in den lande de eis gesteld dat zij een VCP moesten opstellen , wilde het Rijk de tekorten van de gemeentelijke vervoerbedrijven overnemen . Zo 'n plan moest behalve voor verbetering van kruispunten, betere afwikkeling van het openbaar vervoer, (brom)fietsvervoer en realisering van verkeersluwe gebieden (zo iets als woonerven) ook zorg dragen vooreen goed parkeerplan voor de binnenstad . Een dergelijk parkeerplan lag er al min of meervoor de Amsterdamse binnenstad , evenals een plan voor een ring voor het openbaar vervoer om de oude stad . Dit laatste vormde weer een belangrijk onderdeel voor het Meerjarenplan OpenbaarVervoer van Amsterdam. Het Parkeerplan , het Binnenringplan en het Meerjarenplan werden aan elkaargelijmd met hier en daar een vriendelijk woordje in de richting van voetganger en fietser , zo van : ' Hou het nog even vol , want het staat zo gezellig en levendig in de stad .'

Voor de duidelijkheid : het Binnenringplan is enige tijd geleden door de raad aangenomen.

winkelier of de winkelende automobilist?

Ten behoeve van de fiets worden er drie fietsroutes aangelegd die die naam nauwelijks verdienen , terwijl in de doelstellingen van het plan nog werd gesproken over de wenselijkheid van een 'net' van fietsroutes . Kortom : in Amsterdam lijkt eerder de auto dan de klant de koning te zijn .

Het Amsterdamse fietsverkeer is in tien jaartijd vijftig procentteruggelopen ; men stapte over op de auto. De plannenmakers schrijven deze ontwikkeling zelf toe aan het groter worden van de afstanden (vooral tussen het wonen en werken). Maar zolang men weigert bij het ruimtelijk ordenen de afwikkeling van het verkeer mede tot uitgangspuntte nemen en scheiding van functies het parool blijft, zal het er voor de fietser, het openbaar vervoer en de voetganger somber blijven uitzien .

Voor de draagkrachtigen onder ons is de verkeersenleefbaarheid reden genoeg om de stad uitte trekken; een groep mensen die het Amsterdamse stadsbestuur juist zo graag binnen haar grenzen had willen houden.

Gerard Ru ijs

De belangrijkste maatregel wordt het weren van de langparkeerders; dat wil zeggen het woon-werkverkeer naar de binnenstad, opdat er meer plaats komt voor het openbaar vervoer en de fietser, maar meer nog voor de winkelende , kortparkerende automobilist. Want al heeft men het niet gewaagd 'essentieel ' autoverkeer precies te omschrijven , tussen de regels door is te lezen dat het Amsterdam hoofdzakelijk te doen is om heteconomisch fu netioneren .

Voor de bevordering van het langzaam verkeer komt het er dan op neer dat in de binnenstad het aantal voetgangersstraten zal worden uitgebreid. De vraag is: voor wie? Voor de voetganger, de 11

De fietsoloog

Slot op de verzekeringen

Op 17 augustus meldden de dagbladen de komst van een 'onverwoestbaar' fietsslot dat het aantal fietsdiefstallen grondig zou kunnen reduceren. Pogingen om het slot open te knippen met een betonschaar leverden alleen maar een kapotte schaar op.

De redactie van uw blad heeft geprobeerd het wonder te bemachtigen om dit te testen, maar de produktie ervan blijkt nog niet op gang gekomen.

Proefexemplaren waren dan ook niet (meer?) beschikbaar. Jammer, jammer.

Men kon ons alleen schriftelijke Informatie verstrekken. Wat bleek echter het geval? Het 'wonder' bleek geen echte primeur, want er is al ongeveer een jaar lang een ander slot op de markt in de zelfde 'onverwoestbare' categorie. De importeur bleek bereid om enkele exemplaren af te staan, waarop wij onze laagste lusten mochten botvieren.

Dat ik hiermee ijverig aan de slag ben gegaan zal waarschijnlijk niemand verbazen.

Het gaat hier dus om twee merken : het Assa-slot en Trelock-156-slot. De kran teberichten hadden betrekking op het Assa-slot dat eind oktober/begin november in Veenendaal in produktie wordt gebracht. Het Westduitse Trelock-slot is al op de markt en dit is het type dat ik op deugdelijkheid heb beproefd .

Mijn conclusie is dat Trelock inderdaad afrekent met schroevedraaier, ijzerzaagje en breinaald, als het gaat om respectievelijk openbuigen , doorzagen of openwurmen van het slotmechan iek.

Het bleek echter wel degelijk mogelijk om het slot binnen vijf kwartier op drie plaatsen te vernielen. Voorwaarde is dat het juiste (echt niet heel bijzondere) gereedschap voorhanden is en dat de fiets even rustig apart genomen kan

worden . De kans op even snel ter plekke onklaar maken van het slot is vrij klein, maar wanneer de professionele fietsen dief de fiets gewoon afgesloten meeneemt, is het binnen de kortste keren gepiept.

Over het Assa-slot kan ik geen prakti sche ervaringen meedelen. Beide merken voldoen volgens de bijbehorende documentatie aan de eisen van het keuringsinstituut van de Zweedse Inbraak/ dietstal-preventievereniging .

Een fiets kan in Zweden alleen worden verzekerd als het fietsslot voldoet aan d ie eisen . (Misschien aardig om te weten voor Nederlandse verzekeringsmaatschappijen- zie elders op deze bladzijden.)

Het Trelock-slot is volgens de wervende tekst op de verpakking 'gekeurd en aanbevolen ' door de politietechnische adviescommissie Stockholm én door genoemd instituut. Tot slot de eisen van dat instituut. (Het gecursiveerde commentaar is van uw tietsoloog .)

1. Het slot moet zodanig zijn geconstrueerd dat, wanneer de fiets op slot gaat, het niet mogelijk is de fiets op normale wijze te gebruiken of mee te nemen .

(Lijkt me noga/logisch.- GM) 2. Het slot moet een dusdanige weerstand tegen beschadiging hebben dat het slechts met grote moeite geforceerd kan worden . (Opmerking: een fietsslot behoeft niet bestand te zijn tegen grof gereedschap zoals koevoet, hamer of dergelijke.) (Gemeten naar mijn eigen maatstaven had ik met het Tre/ock-slot geen 'grote moeite '. Dit blijft echter een subjectief begrip. Ik ben erg benieuwd naar het Assa-slot. - GM)

12

3. De onderdelen van het slot moeten met uitzondering van de sleutels en de bevestigingsonderdelen één geheel vormen .

4. De constructie moet zodanig uitgevoerd zijn dat het slot tijdens het rijden niet op slot kan gaan . (Dit is van belang wanneer kinderen achterop zitten. Het Trelock-slot biedt geen beveiliging tegen op slot doen tijdens het rijden . Het Assa-slot krijgt een 'extra stop in open stand'.- GM) 5. Blokkeerstiften , -schijven respectievelijk klavieren moeten minstens vijf in aantal zijn . (Dit heeft betrekking op de constructie van het blokkeringsmechanisme. -GM) 6. Van ieder slot moeten binnen het land waar het op de markt komt minstens 1000 verschillende sleutelvariaties bestaan . (Van het Trelock-slot bestaan 5000 variaties, het Assa-slot krijgt er 1000. -GM) 7. Het blokkeermechanisme moet zo uitgevoerd zijn dat het slot, op een andere wijze dan met de sleutel , slechts met grote moeite kan worden geopend . ('Grote moeite ': subjectief. Bovendien lijkt deze bepaling erg veel op nummer 2. -GM)

8. Bij wielsloten moet het slot de verdraaiing van het wiel verhinderen . (Opmerking : constructies die gebouwd zijn op blokkering van de remmen zijn niet toegestaan.)

9. Bij een stuurslot moet de voorvork worden vastgezet in een hoek van 25° met de langsrichting van de fiets.

10. Bij wielsloten die zijn uitgevoerd met op de vorkscheden gescheiden vastzittende onderdelen , moet de constructie zo zijn dat het slot het uit elkaar breken van de vorkschede verhindert.

11. Fabrieksgemonteerde sloten moeten vastgelast zijn , hardgesoldeerd , vastgeschroefd of op een andere degelijke manierop de fiets zijn vastgezet. a. Wat is degelijk? b . Fabrieken mogen/ kunnen dus geen kettingsloten toepassen . - GM) 12. Sloten voor na-montage moeten zijn voorzien van een gebruiksaanwijzing die het mogelijk maaktdeze opeen degelijke manieropdefietsvastte zetten. (Zie 11a ; de gebruiksaanwijzing bij het Trelock-slot bestaat uit een schetsje dat alleen de plaats van montage aangeeft, niet de manier waarop . GM) De prijs van beide sloten zou liggen tussen de twintig en vijfentwintig gulden .

Fietsverzekeringen Dat het verzekeren van een fiets een bijna onmogelijke zaak is geworden , zal zo langzamerhand iedereen duidelijk zijn. De grote verzekeringsmaatschappijen hebben besloten dat het maar eens uit moet zijn met die paar lastige

Het Assa-slot

fietspolisjes die alleen maar geld kosten en dus niet aantrekkelijk meer zijn .

Hiermee wordt het kleinschalig (fiets-) vervoer een flinke trap gegeven , die met enige fantasie heel gemakkelijk op andere manieren (combinatieverzekeringen , gezinspolissen, bij voorbeeld) te voorkomen zou zijn geweest. Nee ; de premie-inkomsten uit fietsverzekeringen (honderdduizenden guldens) wegen niet meer op tegen de schadeclaims (vooral diefstallen, meerdan 100.000 aangiften per jaar) en dus : weg ermee.

Over autoverzekeringen (premies: tientallen miljoenen guldens) die ook vaak verlies opleveren, wordt niet gerept. Dit is de 'sociale functie ' van oom Verzekeraar. De WA-verzekering vooreen automobiel is namelijk verplichtfOpnieuw wordt aangetoond dat de naam van dit blad nog zeer actueel is.

Tweede-Kamerlid Cornelissen, die een open oog heeft voor de problemen der fietsers, stelde op 22 augustus een aantal vragen aan de ministers van Justitie, Verkeer en Waterstaat en Financiën in verband met deze ontwikkelingen. Hij wilde weten wat de ministers nou eigenlijk vonden van de acties van de verzekeringsmaatschappijen en hij vroeg cijfers overfietsendiefstallen en de eventueletoename hiervan in de laatste jaren. Hij vroeg tevens of de ministers fietskluizen wilden bevorderen en het op de markt brengen van een degelijk en veilig fietsslot. En verder of bewaakte fietsenstallingen niet rendabeler (en aantrekkelijker voor exploitanten) gemaakt konden worden door het lagere btw-tarief tarief toe te passen .

Naar de antwoorden zijn ook wij benieuwd.

Voor wie zijn of haar nieuwefiets 'koste wat het kost ' verzekerd wil hebben , volgen hieronder de summiere, nog bestaande mogelijkheden . Sommige maatschappijen schijnen nog wel wat te doen, hoewel de situatieerg onduidelijk is. Een overzichtvan mogelijkheden is moeilijk samen te stellen , omdat per maatschappij het enewoongebied wel en het andere niet wordt geaccepteerd.

Ook schijnen nog niet alle maatschappijen beslist te hebben wat ze nu wel en niet gaan doen .

Een andere mogelijkheid is misschien weggelegd voor degenen die belangrijke andere polissen of belangen bij verzekeringsmaatschappijen hebben; levensverzekering, hypotheek en dergelijke. Via rechtstreekse chantage: fiets verzekeren of anders ... maakt men volgens diverse bronnen nog wel kans. Een 'uitstekende ' regeling dus, behalve dan voor de minder draagkrachtigen, maar wiedaarop let!

Verder biedt de BOVAG-COT(!) haar leden-fietsenhandelaren de mogelijkheid om nieuwe fietsen all risk te verzekeren. Maximale looptijd 3 jaar, daarna afgelopen . Premie vooraf te betalen . Bij dietstal eindigt de verzekering zonder premierestitutie.

Eigen risico : bij diefstal binnen 1 jaar geen eigen risico ; in het 2de jaar : aftrek van 1% per maand , in het 3de jaar : aftrek van 2% per maand extra (aan het eind van het 3e jaar is het verzekerde bedrag dus nieuwprijs min 36%.) Bij schade is het eigen risico f 25,-. Maximum bedrag voorWettelijkeAansprakelijkheid

!250.000.

Premies: Nieuwprijs

f f f f f f f

201,-tot/ 300,301 ,-tot f 400 ,401,-tot/ 500 ,501 ,-tot/ 600,601,-tot/ 800,801 ,-tot/ 1000,1001 ,-tot f 1200,-

Premie

f f f f f f f

54,69,87 ,102,135,165,198,-

Ongeveer 80% van de rijwielhandelaren is aangesloten bij de BOVAG-COT. De mogelijkheid is er dus wel. Doe er uw twijfelachtig(!) voordeel mee.

Stelling-werk 'De bereikbare vertraging van met velgremmen uitgeruste rijwielen is bij nat weer onvoldoende; toepassing van een dergelijk remsysteem dient derhalve uit veiligheidsoverwegingen te worden verboden. ' (Stelling nr. 10, behorende bij het proefschrift C0 2 -rich fluids during regionat metamorphism on Naxos, astudyon fluid inclusions and stabie isotapes van R. Kreulen te Utrecht.)

Is dit zo? Of hebt u geen lastvan in-effect ieve velgremmen bij nat weer?

Of hebt u met nat weer juist béter remmende remmen?

Graag een briefkaartje met ervaringen en gegevens over de remblokjes naar : De Vogelvrije Fietser, t.a.v. de fietsoloog , Minahassastraat 1, Amsterdam .

Gerrit Muilwijk

13

'Ik heb er mijn buik vol van'

Een buschaufleur heelthet anoeilijker dan je denkt ...

'Zo nu en dan moet Ik er even tussen ult. Dan wordt het allemaal iets te veel.

Chauffeurs hebben altijd last van hun rug of pijn in hun hoofd, moellijk te controleren kwaaltjes. Omdat Ik ver van het hoofdkantoor vandaan woon, komt er pas na een week iemand van de bedrijfsvereniging. Die week hebben ze nodig om mijn ziekmelding door te geven van het ene rayon naar het andere. Zo'n controleur zegt dan: "Volgende week maarweer eens beginnen." Heb je toch veertien dagen om weer wat op verhaal te komen. Dat heb je dan ook hard nodig!'

het passagiersaanbod is véél groterdan toen ik begon . Bovendien zijn de mensen veel agressiever dan vroeger. Zowel in als buiten de bus. Daarbij komen natuurlijk nog de problemen die binnen het bedrijf spelen. Normaal gesproken heb je daar niet zo veel mee te maken.

Talloze mensen begeven zich dagelijks beroepshalve in het verkeer. ledere dag weer worden ze geconfronteerd met files, opstoppingen, ongevallen, wegomleggingen, agressief rijgedrag en andere zaken die het beroep dat ze ooit kozen , langzamerhand tot een hel maken. De categorie die het misschien wel het zwaarst te verduren heeft, is die der buschauffeurs. Afgelopen zomer verschenen er berichten in de landelijke pers over een verhoogd ziekteverzuim bij het personeel van Openbaar Vervoerbedrijven . Vooral in de grotere steden, waaronder Amsterdam en Nijmegen had men te kampen met ziektepercentages van twintig of meer. Naar de oorzaken hiervan wordt door de GGD van Amsterdam een uitgebreid onderzoek ingesteld. Resultaten zijn nog niet bekend , maar vooralsnog wordt aangenomen dat de oorzaken in de 'maatschappelijke sfeer' liggen . Men sprak eufemistisch van 'een stijgende afwezigheidsbehoefte '. Vast staat in ieder

Op de bus ben je een kleine zelfstandige, een van de leuke kanten van dit beroep. Toch kan je er niet altijd omheen. Dat geeftwel spanningen . Daartegenover staat dat je minder dan vroeger wordt ingeschakeld bij het onderhoudswerk in de garage. Wassen, oliepeil controleren, aftanken , dat wordt allemaal voor je gedaan. En het materiaal is veel moderner. Het is nu allemaal minstens half-automatisch , vroeger moest je steeds tussengas geven . Dat betekende tweemaal zoveel trappen. Een jaar of wat geleden nog reed ik zo 'n bus , waarbij je ook nog min of meer achter je moest schakelen , weet je wel. Na verloop van tijd was mijn rechterschouder tien centimeter lager komen te staan. Je zat soms elf uur achter elkaar achter het stuur en schakelde dan zo ' n drie à vier duizend keer in een dienst. Daar ging het lichaam helemaal naar staan , op de lange duur. Een fysiotherapeutische behandeling van een maand of wat heeft dat toen verholpen. Alhoewel het wel terugkomt als ik een beetje moe ben .'

Mike is achter in de dertig en ziet er redelijk fit uit. Toch is ook hij het afgelopen jaar diverse malen ziek thuis geweest. Ook op dit moment loopt hij in de ziektewet. Een paar zenuwen in zijn rechterarm zijn bekneld geraakt, zodat er helemaal geen kracht meer in zit.

'Ja, het is dit jaarwel heel erg! Ik was net weer een weekje aan het werk, na een verstuikte enkel, en nu zit ik alweer thuis. Ze kennen me nauwelijks meer bij de ENHABO. Een jaar of drie geleden is mijn blindedarm eruit gehaald. Van het bedrijf is niemand in hetziekenhuis geweest, maar ik was nog geen dag thuis of ze stonden voor mijn deur.

Wanneer ik weer aan hetwerk ging?

Voor het eerst sinds ik daarwerk is er van de week een fruitmand gegaan naar iemand die in het ziekenhuis ligt. Het personeel is wel de sluitpost bij de ENHABO. Ook op andere punten. Als er een klachtbinnen komt van een passagier. Ik zou bij voorbeeld te vroeg bij de halte zijn geweest. Die kans is klein , natuurlijk, maar goed. Dan wordt bij

14

geval dat het een onderschat, ondergewaardeerd , een zwaar beroep is. Zowel fysiek als geestelijk. Onregelmatige diensten, (te) strakke dienstregelingen en verkeersdruktevergen veel van de buschauffeur. Velen gaan er vroeg of laat onderdoor. Of zijn voor korte of lange tijd uit de roulatie. Chauffeurs die na hun vijftigste nog rijden worden schaars. Alleen een laconieke instelling houdt ze langere tijd op de chauffeursplaats.

Sluitpost Mikevan Winsen is zo ' n buschauffeur, een van de duizenden die er in Nederland rondrijden. Tien jaar doet hij dat nu. Eerst bij Maarse & Kroon en sinds een jaar of zes bij de ENHABO, een Noordhollands streekvervoerbedrijf.

Het gaat hem slecht.

'Het is de laatste jaren steeds moeilijker geworden. Het iszó druk op de weg en

voorbaat aangenomen dat die passagier gelijk heeft. Je krijgt nauwelijks de kans om je eigen verhaal te doen . Je bent het pispaa~tje van iedereen: je hebt nooit gelijk en je bent nooit op tijd .' ' Er wordt bij ons gewerkt met proefroosters. Die worden samengesteld door mensen die of nooit op een bus hebben gereden, of tien jaar geleden voor het laatst. Die dus geen notie hebben van wat wel en wat niet kan in het huidige verkeer. Gevolg is, datje, wil je de achterstand die onderweg ontstaat binnen de perken houden, je de hele weg moet jakkeren. En aan de eindhalte schiet je rustpauze er toch bij in. Dat is natuurlijk op allerlei manieren in strijd met de wet.

Rechtse directe Er is een RijksVerkeersInspectie die

het ware gedwongen de maximumsnelheid te overschrijden. Maar de bon betaal je zelf! Sinds kort hebben we gezamenlijk geweigerd nog langer op • proefroosters te rijden. Misschien dat er nu wat verbetering in de situatie komt. ' 'Uiteindelijk is het publiek toch de dupe van zo 'n soort bedrijfsvoering. Rustig en gelijkmatig rijden kan bijna niet, vooral voor oudere mensen is het geen pretje op deze manier. Maar de pret is er helemaal een beetje af en dat komt ook door de passagiers zelf. De ene helft komt sjagrijnig binnen en de andere helft heeft een grote mond. Alleen al daarom ga ik soms met frisse tegenzin aan het werk . Op de ene lijn is dat trouwens wel veel sterker dan op de andere. Ik word weleens uitgeleend aan het Amsterdamse GVB en dan zit ik op de 55 naar de Bijlmermeer. Daar is men een stuk vriendelijker dan op mijn vaste lijn naar Landsmeer. Ja, en dan heb je natuurlijk de mensen die geen kaartje hebben of nietwillen betalen. Je hebt van die lui , die dat komen zeggen. Nou, ik vind het best. Dat is iets voor de controleur. Daarmee ben ik ze dan een stap voor. Ik laat me niet provoceren .

Alleen laatst, in Landsmeer. Daar is een dancing vlak voor de bushalte. En iedere zaterdagavond was het daar mis. Op een avond kwam er weerzo 'n groepje binnen. Maar nu was er eentje met een mes. Ik haalde meteen uiten raakte hem vol op z'n kin. De deuren stonden nog open en hij was in een keerweer buiten .

Dat moet ik niet hebben in mijn bus.

Daarna heb ik bij die halte geen last meer gehad. Maar die sjagrijnige gezichten, daar doe je veel minder tegen. '

Fietsers

zo'n rooster toetst aan voorschriften betreffende rusttijden, lengten van diensten, enzovoort. Bij de ENHABO worden die proefroosters altijd afgekeurd . Toch mag er dan een half jaar mee gewerkt worden . Daarna wordt dat afgekeurde proefrooster vervangen door een nieuw proefrooster. De RVI keurt het nieuwe proefrooster vervol gens weer af . De cirkel is rond: de ENHABO kan weer allerlei voorschriften aan haar laars lappen . Wat is het gevolg? Te korte rusttijden, te lange diensten , te weinig slaapdagen, te weinig vrije dagen, enzovoort. Natuurlijk zijn er van die jonge chauffeurs die tachtig gaan rijden op B-wegen om toch maar vooral zo veel mogelijk op schema te rijden . En de rest moet meedoen.

Anders zijn het geen goeie chauffeurs. " Zij kunnen het wel, waarom jij dan niet? " Ik heb daar niet zo 'n last van . Als ik vast zit, ga ik niet proberen om me nog door dat gaatje te wurmen . Zoiets gaat op je zenuwen werken. Je wordt als

'Niet alleen in de bus , ook daarbuiten zijn de mensen veel agressiever geworden . Vroeger gebeurde het regelmatig dat je als bus voorrang kreeg , al had je het niet. Nu krijg je het niet al heb je het wel! Het duurt soms minuten voor je bij een halte weg kunt rijden . Dat geldt niet alleen voor automobilisten , nee bijna alle weggebruikers schijnen het openbaarvervoer te willen dwarsbomen. Ook fietsers geven je nauwelijks de kans om weg te komen. Een heel stuk van mijn route gaat over een smalle dijk. Het gebeurt regelmatig , dat ik honderden meters achter een drietal naast elkaar rijdende fietsers aan moet sukkelen.

Soms ga ik er dan toch voorbij en druk ze dan een beetje de berm in. Dat is natuurlijk levensgevaarlijk, maar wat wil je?

Er staat sanctie op als je vaak te laat op heteindpunt aan komt. ' Als ik Mike tenslotte vraag of hij lid wil worden van de ENWB .. .zegt hij geen nee!

Technologen en swingende juristen

Hans de Rijk , erkend rijwielhersteller en kunstenaar, roept mensen op die mee willen werken in een vereniging die zich bezig gaat houden met de technische ontwikkeling van het perfectefietsslot De vereniging zal ook nieuwe systemen gaan ontwikkelen op het gebied van overbrengingen en versnellingen , en wil graag nadenken over de toepass ing van moderne materialen . De verenig ing wil ook fietskleding gaan ontwikkelen die zowel moo i als goed moet zijn .

Hans de Rijk is momenteel bezig met een regenboog project. Door de stad Amsterdam wil hij een 30 km lang fietsspoor in kleur aanbrengen , waarvoor hij aandelen uitgeeftvan f 25,- per stuk . ledere aandeelhouder kan zijn of haar eigen straat claime n en ontvangt een schitterend gezeefdrukt certificaat.

Hans de Ri j k roept technologen, swingende juristen en anderen op om zitting te nemen in de groep.

(Jacob van Lennepkade 274, Amsterdam . Telefoon : 020-1601 51.)

Jaap van Helsdingen

15

FOTO : PIET DEN BLANKEN

Bijlmermeer

Be~oners breken

fietspad op

Een van de jongste parels aan de Amsterdamse kroon die Bijlmermeer heet, is de flat Huigen bos. Nóg iets verder van het kloppend stadshart ligt de nieuwste wijk: Holendrecht.

Bij toeval ontdekten bewoners van Huigenbos eind 1976 in een bestemmingsplan dat op een nogal ongelukkige plaats een (brom)fietspad was gedacht: vanuit Holendrecht, langs Huigenbos, tussen enkele schoolgebouwtjes door stadwaarts. Een ongelukkige plaats, waar honderden kinderen dagelijks te voet gaan.

In de Bijlmerzijn de verhoogde wegen uitsluitend bestemd voor snelverkeer, terwijl (brom)fietsers gebruik maken van paden op wat zo rustiek het 'maaiveld ' heet. In het nabije Holendrecht zijn de verschillende verkeersdeelnemers minder streng gescheiden . Een hellend pad nu, zou er voor moeten zorgen dat brommers en fietsers die de Bijlmer naderen vanuit Holend recht , weer op het niveau komen waar ze thuishoren: het maaiveld .

Ouders van kinderen op d rie kleuter- en

nog eens een trio basisscholen , maakten zich zorgen . Toen het gewraakte pad door boze tongen al was opgeblazen tot 'snelbromfietspad ', had de actieve bewonersverenig ing al menige instantie aangesch reven. Niet zonder resultaat , leek het aanvankelijk. De reeds gegraven hellingbaan verdween , jonge aanplant verscheen en de rust keerde weer.

De prille st ruiken hadden echter nog geen kans gezien te wortelen , toen de gemeentelijke schaftwagens opn ieuw

verschenen. Volledige kaalslag volgde en de werkzaamheden werden hervat.

Kortsluiting tussen gemeentelijke diensten? Werkverschaffing? Een stratemakersconcours? Het eerste, waarschijnlijk.

De ouders trachtten verantwoordelijke ambtenaren te bereiken . Niet geheel onverwachts, toch nog vrij plotseling, besloten de ouders bij het vallen der duisternis het vers geplaveide pad op te breken . Publiciteitsbelusten tipten de politie , maar deze verscheen te laat.

Tragikomedie De volgende ochtend gingen de gemeentewerkers vrolijk verder. 's Avonds kwamen de omwonenden terug om hun vertragende werk te doen . Deze tragikomedie werd drie keer achtereen opgevoerd .

Op 1 maart 1977schrijftdebewonersvereniging onder andere aan Publieke Werken : 'Aangezien het ons onmogelijk is geworden alle bewoners van de flats , die reeds begonnen het bedoelde fietspad eigenhandig afte breken , in de hand te houden , verzoeken wij u thans dringend deze kwestie met voorrang af te doen . U zult begrijpen dat de verantwoordelijkheid voor ditsoort acties niet door ons kan worden genomen en wij betreuren het dan ook dat de gemeente het zo ver heeft laten komen .' Op 17 april volgde een brief van gelijke strekking .

Al op 8 september werd het verlossende antwoord verzonden. Van de onzalige plannen zal PW definitief afzien . Een alternatief tracé zal binnenkort gereed zijn . Niét het alternatief dat de bewoners in de eerste fase van de slepende affaire op tafel hadden gelegd . Wél een pad dat fietsers en brommers ruim baan verschaft en toch jonge voetgangers op weg naar school ontziet.

Overigens worden achter gemeentelijke tekentafels intussen plannen uitgebroed om in de Bi j lmermeer bromfietsers op een eigen pad naast de verhoogde snelweg te laten rijden. De lager gelegen paden zouden dan exclusief voor voetgangers en fietsers zijn . Geldgebrek is hier de vertragende factor.

Leon Kokhuis

18

Texel

Cadeautje uit de verkeerde pot De busverbindingen op het eiland Texellaten nogal te wensen over. Het is dus niet alleen vanwege de lichaamsbeweging dat dagelijks honderden scholieren op de flets stappen om hun kilometers verderop gelegen school te bereiken.

Vanuit Oosterend loopt via De Waal een vrij drukke verkeersweg naar de grootste plaats op het eiland: Den Burg. Deze bijna negen kilometer lange tweebaansweg is te druk, te smal en dus te gevaarlijk om fietsers aan te wagen.

In samenwerking met de TexelseCouranthebben actievoerende eilandbewoners eens uitgezocht hoe gevaarlijk deze weg voor fietsers -nu werkelijk is.

Bij de politie waren weliswaar een aan tal ongevallen geregistreerd , waarvan enkele met dodelijke afloop , maar het vermoeden bestond dat een groot aantal ongelukken niet te boek stond , laat staan de bijna-ongelukken. Een inventarisatie onder de bewoners over de laatste vier jaar leerde dat zich zeker veertig keer een min of meer ernstig ongeluk op dit traject moet hebben voorgedaan waarbij een fietserwas betrokken. Een trieste balans. Een score die de autoriteiten niet anders dan tot spoed kan manen om te zorgen voor eenveilig rijwielpad.

Toch worden er op Texel wel fietspaden aangelegd. Nog in juni jl. werd metveel feestelijk vertoon een toeristischpad in

gebruik genomen , dat de aanzet moet zijn tot een uitgebreid recreatief rijwielpaden net. Financier van dit ambitieuze project is het ministerie van CAM . De gemeente Texel hoefde er maar een schijntje bij te leggen. De realisatie van dit fietspad tussen De Koog en het noorden van Texel , langs de Ruigendijk, riep vraagtekens op bij de bewoners .

Waarqm wĂŠl geld voor een pad voor vakantievierders-enkele maanden per jaar te gast- en niet vooreen onmisbare voorziening elders? Touwtrekkerij tussen de gemeente Texel en de provincie Noord-Holland . De eerste beschikt niet over de benodigde geldelijke middelen , te rwijl de provincie de aanleg niet voor haar rekening neemt op formele gronden : de weg ligt op gemeentegrond en behoort bovendien niet tot de categorie wegen die de prĂśvincie in voorkomende gevallen van fietspaden voorziet .

De feestelijke opening van het toeristische pad betekende tevens een wat luidruchtiger vervolg van de acties. Letterlijk en figuurl ijk werd aan de weg getimmerd . Men kantelde in de berm van de weg des aanstoots een bestelauto , met daar half onderuit een vermorzelde kinderfiets . Het naar de rijbaan gekeerde autodak beschilderde men met de woorden : 'Hoeveel nog?'

Deze blikvanger is inmiddels verdwenen . Act ievoerder Siem Plaatsman is op dit moment gematigd optim istisch.

Hoewel er door gemeente en bewoners samen een bezwaarschrift is ingediend bij de provinciale overheid ten einde de weg te laten herwaarderen in een categorie die wĂŠl t oelaat dat de provincie een fietspad bekostigt, is op het eiland offic ieus bekend dat de gemeente overweegt om maar vast de helft aan te leggen . De ei landbevolking wacht in spanning . Voorlopig nog geduldig, maar veellangerwachten zal hernieuwde actie betekenen . Dan met een ongetwijfeld grimm iger karakter.

Leon Kokhuis

19

Automobilisatie in Ede

Fietsen of verzanden

Je zou het niet zeggen, maar op de ranglijst van in oppervlakte grootste gemeenten van Nederland komt het dorp Ede op de derde plaats. Ede heeft op zijn grondgebied onder andere het nationale park De Hoge Veluwe, en zo iets tikt natuurlijk lekker aan. Tot de gemeente Ede behoren ook Bennekom, Lunteren, Harskamp, Otterloo, Wek erom en Ederveen. Het dorp zelf is niet zo groot, ruim 50.000 inwoners. Het gemeentebestuur wil Ede echter graag laten meeëten van de verstedelijkingskoek en om dat te bereiken zijn er niet alleen nieuwe woonwijken nodig, maar ook brede, rechte wegen waarover geautomobillseerde Edenaars zich met zo min mogelijk moeite en tijdverlies kunnen verplaatsen. De wegen in het buitengebied, dat uit bossen, heide en weilanden bestaat, zijn zowel voor auto's als voor fietsen toegankelijk, wat betekent dat de auto er domineert.

Een werkterrein van duizenden hectaren voor de ENWB-afdeling Ede. De afdeling is in april van dit jaar opgericht. Bij de oprichtingsvergadering waren twee wethouders aanwezig , van wie er een zelfs een toespraakje hield. Er zullen nietveel ENWBafdelingen zijn die zich zo in de belangstelling van de autoriteiten mogen verheugen. Ook de plaatselijke krant is daar niet krenterig in . De afdeling, die ook Barneveld en Voorthuizen voor zijn rekening neemt, telt op dit moment ongeveer honderd leden , van wie er twaalf actief zijn . Die twaalf hebben zich verdeeld in drie groepen : Ede centrum, het buitengebied en Ede-Veldhuizen , een nieuwe woonwijk in aanbouw. Een moeilijkheid daarbij is dat de actieven allemaal in Ede zelf wonen . Om de knelpunten voor fietsers in het buitengebied op te sporen heb je mensen nodig die regelmatig van die wegen en paden gebruik maken . Als je er af en toe eens gaat kijken heb je weinig kans om gevaarlijke situaties tegen het lijf te lopen . Tot nu toe heeft het de groep aan contactpersonen in het buitengebied ontbroken. Nu wil het toeval, dat de gemeente wat betreft het buitengebied wel oog heeft voor fietsersbelangen . Er staat een plan op stapel dat voorziet in de afsluiting van een groot aantal wegen voor auto's, vooral in het bos- en heidegebied ten oosten van Ede. Het betreft veelal zandwegen, waaronder verscheidene hessen- en herwegen, de routes waarlangs mensen vroeger van Duitsland naar Amsterdam en terug reisden.

Soms ligt er een fietspad van schelpengruis naast, maar ook dáár krijgen de fietsers wolken stof, opgeworpen door auto's, over zich heen. Zeker aan fietsers die contactlenzen dragen gaat zo 'n stofwolkwerper niet ongemerkt voorbij.

Op mooie zondagen komen de recreanten, zetten hun auto in de berm of rijden hem een eindje de hei op naareen

20

aantrekkelijk boomgroepje. H.e idestruiken zien er weliswaar taai uit, maar het gewicht van een auto is toch te veel voor ze. Met het gevolg dat de zandwegen steeds breder worden door het afsterven van de berm beplanting . Ook kale plekken op de heide komen steeds vaker voor.

De gemeenteraad wil daar nu iets aan gaan doen, een plan dat de ENWB 'ers uiteraard van harte steunen . Bekeken zal nog moeten worden of er wel genoeg wegen voor auto's afgesloten worden. Een ander probleem is het wel of niet asfalteren van buitenwegen. Vaak wordt een zandweg plus fietspad tot één weg geasfalteerd met het argument dat dit voor fietsers gemakkelijker rijdt .

Maar ook voor auto 's rijdt het prettiger, waardoor fietsers weer voortdurend op hun hoede moeten zijn .

Aardige straatjes Direct na de oprichtingsvergadering zijn de ENWB 'ers druk aan het studeren geslagen. Gemeentelijke rapporten over verkeren en parkeren en over verkeersveiligheid in Ede worden doorgenomen en er wordt zo veel mogelijk nagegaan in hoeverre de beschreven situatie voor fietsers klopt en welke fietsvoorzieningen zouden moeten worden aangelegd. Zoals iedere zich zelf respecterende gemeente wil Ede (dat onlangs onder hevige protesten van de bevolking een stadhuis van dertig miljoen heeft laten neerzetten) een glad, strak wegennet rondom het centrum.

Van Bennekom wordt naar het noorden een weg aangelegd , die de verbinding met Apeldoorn moet verbeteren . Voor die weg moeten een paar aardige straatjes gedeeltelijk tegen de grond.

Ook voor Ben nekom, waar de weg dwars door het centrum komt te lopen ,

is die weg een onding . Zelfs de midden standers , die vroeger handenwrijvend het aantal nieuwe kilometers autoweg in nieuwe klanten omrekenden , zijn er niet meer zo happig op. Zo 'n weg heeft aan- en afvoerwegen nodig en aansluitende verbindingen en het zijn vooral deze aansluitende vierbaanswegen , die dwars door Edese woonwijken zullen lopen , waar de afdeling nu tegen ageert.

Overigens met een kleine kans op succes : de hoofdweg is al voor een groot deel klaar en de eerste gemeenteraad die bereid is een genomen besluit terug te draaien , moet nog worden gekozen .

In Ede wordt de dienst uitgemaaktdoor CDA en VVD, doorgaans geen grote voorvechters van fietsen , maar de be-

trekkingen tussen de afdeling en gemeentebestuur zijn heel redelijk . Zo heeft de gemeente op verzoek van de afdeling vijftig fietsklemmen bij het station geplaatst. Om het contact te vergemakkelijken willen de ENWB'ers zitting krijgen in de plaatselijke verkeerscommissie, waarin op dit momentvooral rijschool- en garagehouders de burgerij vertegenwoord i gen .

In haar plannen rept de gemeente van een fietsroute door Ede. Ze spreekt van het selectieve autogebruik, het verlevendigen van het straatbeeld door fietsverkeer en het bevorderen van de verkeersveiligheid door scheiding van verkeerssoorten . Doordat aan dit alles pas echt zal worden gedacht als de optimale voorzieningen voor de auto zijn aangelegd, klinken deze mooiewoorden wel wat wrang .

De belangrijkste punten waar de ENWBEde momenteel voor ijvert zijn de aanleg van een voorrangsroute voor fietsers van de nieuwe wijk Veldhuizen naar het station en het verbeteren van de spoorwegovergang bij het station . Deze overweg is een van de drukste van

Nederland. Vlak voor het spoor is een van de weghelften verbreed om opstelling van twee rijen voorsorterende auto 's mogelijkte maken . Als je autorijles neemt, leer je dat je, wanneer je bij een stoplicht rechtsaf moet slaan , de auto tegen de stoeprand moet opstellen om bij het afslaan rechtdoorgaande fietsers niet te hinderen . Ik heb in Ede op een zaterdagmiddag, toen er betrekkelijk weinig verkeer was, samen met ENWB 'erJos Kamphuiseen tijdje naar het opstellen van de auto 's voor de overweg staan kijken en jawel, overeen lengte van tientallen meters was de weg voor fietsers versperd, de automobilisten houden zich keurig aan deze regel : Fietsers die regelmatig de spoorwegovergang passeren reden al meteen de stoep op, die dan vaak weerwerd versperd door openstaande autoportieren, als er 'even ' iemand moest uitstappen.

Anderen wrongen zich in slalom tussen de auto's door, of stepten door het nauwe strookje tussen stoeprand en auto 's, scheef hangend om het blik niet te beschadigen. De afdeling is voorstander van een fietstunnel of, als dat niet lukt, van een vrijliggend fietspad langs de weg, dat makkelijk aan te leggen is

aangezien daar geen hu izen langs de weg staan .

Wanneer er een afdeling Wageningen ontstaat wil de groep Ede proberen om een fietsroute van Wageningen naar Ede te laten aanleggen . Jos Kamphuis is begonnen aan het omvangrijke karwei een fietskaart van de omgeving te maken, waarop de voorfietsers veilige wegen met groenworden aangegeven, de nietonveiligemet oranjeen onveilige met rood. Voorfietsersonbruikbare wegen, autowegen, blijven wit. Tekens op de kaart verwijzen naar paddestoelen, fietsernakers en gevaarlijke kruispunten. Een ander probleem waar de afdeling zich mee bezighoudt, is de vraag of er in de natuurgebieden misschien paden voorfietsers gesloten moeten worden in plaats van geopend.

In sommige gebieden is zelfs de fiets te veel. In de afdeling Ede wordt niet alleen de auto maar ook de fiets kritisch bekeken.

TheodeJong

Liever de lucht in!

Gedurende zeven minuten en twintig seconden is het de Amerikaan Bryan Allen gelukt in de lucht te blijven met een fietsvliegtuigje. Deze 31 kg wegende 'Gossamer Condor', zoals het geval wordt genoemd, legde op drie meter hoogte in achtvorm een afstand af van twee kilometer. Daarmee zou zijn voldaan aan de voorwaarden van de prijsvraag (beloning: 86.000 dollar- genoeg dus om een paar nieuwe fietsen te kopen) die was uitgeschreven door de Britse industrieel Henry Kremer.

Ontwerper van het vliegende fietsje is Paul McReady uit Pasadena, California, doctor in de aerodynamica en ex-zweefvlieger.

Na deze mijlpaal in de fietsgeschiedenis wachten wij vol spanning op een dergelijke mijlpaal in de verkeersgeschiedenis : betekent dit het einde van de onveilige situatie voor de fietser op straat? Gaan we er binnenkort gewoon een paar meter boven vliegen?

Vliegfiets-enthousiastelingen kunnen hun hart ophalen aan de bundeling van een door Bob den Uyl geschreven vl iegfiets-historie, die eerder is verschenen als onderdeel van de catalogus De fiets, uitgegeven door het Rotterdamse Museum Boymans-van Beuningen . Het boekje, De vliegende Fiets, kost f 2,50 en is door ons gesignaleerd in de 'betere ' boekhandel.

21

Met de dokter op de fiets

Langza~ne

vergiftiging door uitlaatgassen (vervolg) Zet je tanden maar op elkaar voor dit stukje, want het wordt niet leuk. We gaan het namelijk nog eens over uitlaatgassen hebben. Inmiddels kwamen me meer gegevens over 't effect van de verschillende bestanddelen van uitlaatgassen in handen. Erg opwekkende lectuur was het niet.

In de 7de aflevering van The Voiceofthe Pedestrian van de Internationale Federatie van Voetgangersverenigingen (waar Paulien Osse in het vorige nummer over schreef) wordt het nog eens uit de doeken gedaan .

voorkomen van deze stoffen . Veel van het bovenstaande is namelijk ook geldig voor sigaretterook. Mensen die fietsen preferere n vanwege de schone lucht zouden ook niet moeten roken , waarom zou ik dat niet eens gewoon zeggen?

De vorige keer schreef ik nog geruststellend dat koolmonoxide alleen in een afgesloten ruimte kwaad kon . Er lijken echter ook effecten op langere termijn te bestaan . CO zou verantwoordelijk zijn voor een toename van het aantal hartinfarcten en ook een schadelijk effect op het zenuwstelsel hebben en wel bij een concentratie die bij straten met een gebruikelijke verkeersdichtheid (5000-10000 voertu igen per dag) al voor kan komen . Het is voor stadsbewoners ook allesbehalve een opluchting te weten dat bij een hogere snelheid het percentage uitgestoten koolmonoxyde minder wordt.

Op het lood in de superbenzine ben ik vorige keer al vooru itgelopen . Twee Zwitserse artsen vonden in hun praktijk een opeenhoping van patiënten met kanker rond een doorgaande verkeersweg . Ook na statistische bewerk ing bleven de uitkomsten overeind : waar volgens de Zwitserse sterfte-statistiek maar 12 pat iënten aan kanker 'mochten ' overlijden , waren d it er in werkelijkheid 25, dus meer dan tweemaal zoveel. Deze hoge sterfte aan kanker werd door de artsen toegeschreven aan het lood in de benzine.

Dat voor stikstofoxyden het omgekeerde geldt is ook nauwelijks opbeurend .

Stikstofoxyden werken in op het longweefsel en veroorzaken op de lange duur longemphyseem , iets dat in de volksmond ' longen waar de rek uit is ' heet. Dit is een van de afschuwelijkste ziekten die er zijn . In verder gevorderd stadium wordt elke stap die je moet doen bekocht met een langdurig happen naar adem . Uiteindelijk komt het neer op een soort langgerekt st ikken .

Dat de longen in deze toestand ook nog veel vatbaarder zijn voor infecties is duidelijk.

Dat is nog niet het enige : stikstofoxyden verbinden zich in de lucht met waterdamp, waarbij salpeterzuur gevormd wordt. Dit verzuurt het regenwater. De gevolgen hiervan zijn voorlopig niet te overzien .

We zijn nog niet klaar. Er zitten ook polyaromatische koolwaterstoffen in de uitlaatgassen . Deze hebben kankerverwekkende eigenschappen . Eén daarvan is 3,4-benzpyreen dat een van de meest kan karverwekkendesubstanties is d ie bekend zijn. Er wordt aangenomen dat de kankerverwekkende eigenschap van sigaretterook ook afhankelijk is van het 22

Deze gegevens vragen toch wel om maatregelen . Het zo u bijvoorbeeld aanbeveling verd ienen grenswaarden van de verschillende componenten van de luchtvervu iling vast te stellen , zoals dat in de U.S.A. is gebeurd. Met eventuele gevonden te hoge waarden in drukke delen van de steden als leiddraad zouden verkeerssituaties veranderd moeten worden . Duidelijk is dat, wat het openbaar vervoer betreft , de tram , de trolleybus, de witkar en de metro de voorkeur verdienen. Per 'personen kilometer' zijn deze namelijk de schoon ste vervoersvormen , ook al wordt de elektric iteit door vetkolen - of oliegestookte centrales opgewekt. Eindelijk een argument vóór de metro.

Als privévervoer komen dan eigenlijk alleen nog de fiets en het paard in aanmerking . De gedac hte hieraan bezorgt me het zelfde gevoel van opwin d ing, als wanneer ik foto 's zie van de Amish in Pennsylvanië in de U.S.A. , die het nog altijd bi j paard en wagen houden en zonder kunstmest , ijskast, televisie en dergelijke zegen ingen van de vooruitgang een goed leven lijken te leiden . Helaas is zoiets kennelijk alleen mogelijk dankzij een bi jzonder dogmatische en behoudende religieuze levenshouding . Dit neemt niet weg dat er toch een doorslaggevend aantal rat io -

nele argumenten bestaan om de overlast door het gemotoriseerd verkeer een halt toe te roepen .

Zo staan er een paar sprekende voorbeelden in het boek Orderand Chaos van Angrist en Hapier van het Carneg ie lnstitute ofTechnology : de hoeveelheid benzine die door alle voertu igen in de U.S.A. in 1962 verbrand werd was 59 ,3 duizend miljoen U.S. gallons (190 mil joen ton) . 'Als we de Afrikaanse rivier de Zambes i met deze hoeveelheid benz ine moesten vullen , zou deze ongeveer 2 dagen (bij 25 miljoen gallons per mi n u ut) nodig hebben om het van de Victoria-watervallen te storten .' De verbranding hiervan soupeerde ongeveer 5 14 x 10 1iter zuurstof op en produceerde 630 miljoen ton kooldioxyde en 100 miljoen ton kool monoxyde. Op die manier is, volgens Prof. Lamb van de Climatic Research Unitvan de Un iversiteit van East Anglia, de hoeveelheid koolzuur in de atmosfeer-vergele ken met het niveau in 1900- met 5% toegenomen in 1944en met 10% in 1967. Deze toename wordt aan de verbranding van fossiele brandstoffen toegeschreven .

Koolzuur absorbeert in de atmosfeer iets van de langgolvige infrarode straling die door de aarde wordt uitgezon den en straalt een deel daarvan terug .

Het gevolg hiervan zou het langzaam warmer worden van ons klimaat (en een stijging van het zeewaterpeil door extra smelten van het poolijs) kunnen zijn (broe ikaseffect) .

Reep Ik kreeg een brief van mevrouw C. Koning-Stroink uit Haarlem , die door haar ervaring meteen vuile aardgaskachel mij nu vertelt dat koolmonoxyde zwaarder is dan lucht en dus niet uit kan wijken naar hogere luchtlagen . Een knappe chem icus vertelde mij dat de relatievedichtheid van CO 14,0 is en van lucht (stikstof en zuurstof) 14,4. Dit betekent dat koolmonoxyde toch iets lichter is. Trouwens ook zware gassen, zoals co2(koold iox ide, rel. dichtheid 22), ontwijken na een bepaalde tijd naar hogere luchtlagen . Een reep onder aan de kamerdeur weghalen , hetgeen de gasinspectie u adviseerde , zal zekerwat co maarvooral co2wegzuigen .

ArieBos

'Het woord is aan Jan de Jong'

De vooruitgang

Uw columnist is in 'n goede stemming!

Afgelopen week hebben we op de zaak de voorlopige resultaten van hetderde kwartaal doorgenomen en die vielen niks tegen. Vooral wat de autoverzekeringen betreft zitten we in de lift. Toevallig is dat mijn afdeling, al zeg ik het zelf.

De adjunct groette me ook zeer vriendelijk vanmorgen en knoopte een ontspannen gesprekje met me aan over de vallende herfstbladeren. Mijn carrière zie ik zich dus in opwaartse richting ontwikkelen. De beste zet, waar ik me met succes voor heb beijverd, is geloof ik het schrappen van de rijwielverzekeringen uit ons assortiment. Daar moest de laatste tijd zelfs geld bij! Om de haverklap kregen we aangiften van diefstal binnen . 't Schijnt dat die fietsers het verschil tussen 't mijn en 't dijn hebben

afgeschaft. Ze bestelen elkaar waar ze bij staan. Daar gaan wij onze centen natuurlijk niet aan verspelen . En de politie kan er ook weinig of niets tegen doen. Trouwens, daar had je die jongen (Martijn of Mathijs, zo 'n moderne naam heeft-ie) van Nee/ (m 'n dochter) over moeten horen! Hij vond dat wij (Securitas B.V.) ons verrijkten aan de onveiligheid van het verkeer en de slapheid van oom agent, die een fiets(er) niet ziet staan. Alsof wij er iets aan kunnen doen dat mensen dronken achter het stuur gaan zitten of anderszins niet uitkijken op de weg . Of elkaar bestelen. Het is natuurlijk zo 'n slordig type met baard, met iedere dag diezelfde smerige spijkerbroek aan. Student. Moethij nodig zeggen: wat die de gemeenschap per jaar kost! Dat moet toch ergens vandaan

komen, dat geld. Betweterige opmerkingen maken tegenover mij, die met stug werken een positieve bijdrage probeert te leveren aan onze kwakkelende economie. Daar heeft meneer natuurlijk geen kaas van gegeten. 'Auto 's moesten verboden worden, ' zei hij ook nog. Toen heeft Jan toch even uitgepakt, verloofde of geen verloofde. Het is gewoon ondenkbaar: de auto-industrie plus alle toeleverende bedrijven en wegenbouw stilleggen. Het idee! Dan kunnen we beter me te~n terugschakelen naar de Batavieren. Half Nederland komtdan op straat te staan. Wat was ik giftig, vooral omdat Nee/ ook nog partij voord 'r vrindje koos. En Ria stond te snikken in de keuken ... Gezellige avond! Ik heb Studio Sport maar aangezet, daar word je weer rustig van .

Jan de Jong

23

Industriële archeologie

Een ~nuseu1n bij ~noeder op zolder Frits de Graaf, net gepromoveerd juri st te Utrecht, keert een sigarenkistje om: tientallen merkplaatjes van fietsen die ooit gereden moeten hebben verspreiden zich over de werkbank. We staan bij hem op zolder, waar zich de kern bevindt van zijn groeiend 'fietsenarchief'. In de nok hangt een rij velgen. 'Tot 1930' zegt hij , 'had je misschien wel 500 merken.' Het ging meer om kleine smederijtjes. Toch waren de gefabriceerde fietsen vanaf de twintiger jaren in grote lijnen identiek: de baanbrekende uitvindingen (ruitframe , vering, versnelling, ketting) waren toen een feit.

De bedoeling van Frits is om een zo compleet mogelijk overzicht bij elkaar te brengen van de rijwielindustrievanaf 't eind van de 19e eeuw tot± 1940. Na 5 jaar verzamelen heeft hij nu 6 fietsen compleet (zie kader) . Ze staan onder het dak van het huis van zijn ouders , enkele straten verderop .

Verder heeft hij ± 30 fietsen in onvolledige staat (opgeslagen in een pakhuis) en een berg onderdelen . 'Het probleem is hoe je ze moet opbergen, zodat je ze terug kan vinden op 't moment dat je ze nodig hebt. ' Hij toont ons een aantal dynamo 's van zeer uiteenlopende con structie : onder andere een platte, als een schoensmeerdoosje, en een langwerpige met 'n magneet die tegeli j k als beschermend omhulsel dient, alle zwaar van degelijkheid . Een handboek uit 1933, geschreven voor de fietsenmaker, blijkt uitsluitend over verlichtingssystemen te gaan . 'Mijn opa is vroeger eens door een plaatselijke koddebe ier bekeurd omdat zijn lamp niet brandde , terwijl de fiets stil stond . Het heeft jaren geduurd voor de carbidlamp door de elektrische verlichting verdrongen werd .'

Pon De datering van een oud rijwiel is niet altijd even eenvoudig . De grote merken (Fongers, Burgers, Simplex) hebben waarschijnlijk lijsten met framenummers bijgehouden , maar van Burgers'de oudste en interessantste fabriek ' kon Frits geen lijst bemachtigen. Pon , de bekende autoverkoper, heeft Burgers overgenomen , maar bleek niet te weten waar het archief was .

Bij Fengers het tegenovergestelde : er werden fietsen met de hand in elkaar gezet volgens een gespecificeerde opdracht, die op een bon genoteerd werd .

Deze bonnen zijn door de fabriek bewaard , waardoor een fiets soms tot op de maand dateerbaar is. Verder is direct

24

te zien of een fiets van ná 1935 is : dan heeft hij een achterspatbord dat van binnen én van buiten wit is (door middel van dompeling geverfd) . Bij de toen reeds bestaande rijwielen werd in 1935 meestal een witgeverfde plaat op het spatbord geschroefd . Ook rond dietijd werden tot dan toe verzinkte onderdelen voor het eerst verchroomd .

Het idee voor een verzameling kwam bij Frits op toen hij een keer 's nachts in de stad een Fengers 1937 onder 't stof zag staan op een binnenplaatsje . Gelukkig w ist hij de aandrang om hem mee te nemen te onderdrukken : 'Iemand die een dergelijke fiets zó behandelt , is het niet waard zich eigenaar te noemen .'

Toen hij kort daarop de eigenaar vond , bleek deze meer oude fietsen te hebben , maar geen kans te zien ze op te knap pen . Frits verwierf ze tegen een symbolisch bedrag en ging op zoek naar oude onderdelen . Later ontmoette hij iemand in Leiden d ie in het bezit was van systematische informatie over Gazelle en Fongers. De aanzet tot de verzamelwoede was gegeven .

'Als ik langs het station loop, heb ik in

één minuut uit 150 fietsen twee interessante ontdekt. Daar hang ik dan een labeltje aan met het verzoek erop zich met mij in verbinding te stellen .'

Veel oude fietsen komen naar de grote stad als de kleinzoon of -dochter van de bezitter uit de provincie vertrekt om te gaan studeren . Vaak verdwijnen ze natuurlijk voorgoed door diefstal en verwaarlozing. Wat voortdurend opvalt is de degelijkheid van het 'antieke' rijwiel, die tot in alle detai Is volgehouden is.

Een groot verschil met tegenwoordig is bovendien dat vroeger haast elk onderdeellos te koop was en vervangen kon worden.

'Er was zelfs een tijd dat je de fiets naar de fabriek kon opsturen, waar hij aan een totale revisie onderworpen werd. Je kreeg dan een geheel opgeknapte fiets terug voordesomma van /30 ,- .'

Frits de Graaf heeft intussen een oude wasserij in de Utrechtse binnenstad opgekocht. Daar moet het archief annex werkplaats tot volle bloei komen . In de winkelruimte aan de voorkant kunnen fietsen , die na van authentieke onderde-

ot nu toe bestaat de officiële verzameling van Frits de Graaf uit :

T

-Burgers 1ste Soort B(± 1934) (zie beneden) -Dames Gazelle (1930), uitvoering 'Populair', met bandrem en VTverlichting - Fongers (1942-45), hoog model -Dames Fongers (1927) met speciaal remsysteem: stangetje met overbrenging via nokken -Fiets met Duits frame (begin 30-er jaren), spieloos crankstel en houten velgen, uit diverse onderdelen door de verzamelaar samengesteld .

Het spreekt vanzelf dat Frits de Graaf alle fietsen uit de periode 1896-1940 en hun onderdelen in principegoed kan gebruiken . Met name ziet hij uit naarzadelsen lampen in merkuitvoering. Onmisbaar voor zijn archief zijn tenslotte boeken , catalogi en prijslijsten , die op genoemde fietsen betrekking hebben. Zijn adres is : Goethelaan 45 , Utrecht (030-942237).

veen zegt hij : 'Daar zitgeen enkele systematisering of dynamiek in .'

Voor het huis van zijn ouders wordt een Burgers Eerste Soort 8 op het asfalt gezet. Frits heeft hem met een speciale techniek twee trappen af geloodst : de rechterhand om het achterwiel, de linkerhand om de trapleuning , de beste manier om het al lemaal alleen te doen .

Buiten kiest Freek Ruitenschild positie , staande op de gestoffeerdezitting van een inderhaast aangevoerde stoel. Hoewel het zeer rustig is in deze wijk (Oog In Al) komt er een auto de straat inrijden .

Hij wijkt uit en passeert ons nauwgezet langs de linkerstoeprand ... De omgekeerde wereld.

Charles Crombach

Ien ontdaan en weer rijklaar gemaakt te zijn, te koop aangeboden worden , evenals diverse onderdelen .

Uitkijken Van een fietsenmaker in Meppel , die ermee stopte, heeft hij hele partijen onderdelen en curiosa losgekregen . Zo bezit hij bijvoorbeeld 80 houten handvatten. Soms is hij moreel gedwongen van mensen die 'voor hem uitkijken', onbruikbare spullen op te kopen. De laatste tijd komt van het restaureren weinig terecht omdat eerst de wasserij opgeknapt moet worden: er moet bijvoorbeeld nog een betonnen vloer in gestort worden.

'Gazelle zou bij zijn detaillisten veel authentiek materiaal kunnen verzamelen en ruilen tegen nieuwe fietsen. Ze zouden via hun vertegenwoordigers veel meer los kunnen krijgen dan ik.'

Over het Batavus-museum in Heeren-

Burgers 1ste soort B

25

Voordelen, verbeteringen en voorschriften

Renaissance van de bakfiets Ondanks het feit, dat de flets In de loop der jaren voor een niet onaanzienlijk deel in het goederentransport heeft voorzien, houdt de ENWB zich hoofdzakelijk bezig met de fiets als personenvervoermiddel. Natuurlijk kan je op een gewone fiets ook heel wat kwijt met behulp van fietstassen of door er een wagentje aan te hangen. Bij uitstek echter lenen zich voor het goederenvervoer de speciaal voor dat doel geconstrueerde fietsen, waarvan de bakfiets en de onverwoestbare transportfiets, die in de volksmond slagersfiets wordt genoemd, de bekendste voorbeelden zijn. Maar er bestonden vroeger ook driewielige voertuigen met één wiel voor en twee achter.

Een zeer apart variatie op de transportfiets zagen wij deze zomer in Denemarken . De bak , die gewoonlijk boven het voorwiel zit is hier tussen het voorwiel en de trapas geplaatst. Deze fiets is bijzonder handig om er bijvoorbeeld boodschappen mee te doen . De bestu ring gaat met stangen . Denemarken is trouwens toch wel een interessant fietsland. Zo zie je daar de postbodes 's ochtends op zware gele transportfietsen post rondbrengen . Maar wij zullen ons in ditstukjevooralsnog beperken tot de bakfiets.

Bladveren

De bakfiets blijkt in vroeger dagen een belangrijke taak te hebben gehad in het goederenverkeer. Schilders, bakkers, straatvegers, aannemers, de PTT en plantsoenendiensten maakten volop gebruik van dit transportmiddel. In 1908 werd zelfs een soort ziekenwagen geïntroduceerd, waar in plaats van een bak

Wat is nu precies de reden dat de bakfiets zo uit de gunst is geraakt?

Terwijl hij toch ook de voordelen van de fiets heeft, zoals het goedkoop, milieuvriendelijk, makkelijk te parkeren en wendbaar zijn- eigenschappen die vooral in steden erg handig zijn. Naast heteconomische nadeel, dat je er niet

een afneembare brancard op was gemonteerd. Toch ging het na de oorlog snel bergafwaarts met de bakfiets. Terwijl de fiets zich , ondanks de sterke opkomst van de auto, tegen de verdrukking in redelijk wist te handhaven , is de bakfiets geheel verdrongen door de bestel- en vrachtauto. Daarbij komt nog , dat de tendens nog steeds richting auto gaat. Kijk maar hoe de NS steeds meer vrachtvervoer afstoot.

zoveel tegelijk mee kunt vervoeren , ligt het vooral aan de constructie van de bakfiets. De techn ische ontwikkeling van de bakfiets, staat feitelijk sinds de dertiger jaren stil. Daarom zitten we nu met een veel te logge, zwaar trappende constructie , die vooral bij de spil , het draaipunt van de bak, zwaar belast wordt. De lager vertoont daar dan ook vaak slijtage. Er ligt voor werktuigbouwkundigen en andere knutselaars dus nog heel wat werk .

Als eerste verbetering ligt een versnelling voor de hand. Eenmaal op gang is de bakfiets simpel voort te bewegen.

Doch voor het op gang komen of een hellinkje is een klein verzet zeer wenselijk. Ook kan de bakfiets veellichter geconstrueerd worden door het toepassen van lichtere materialen en een lichterveersysteem in plaats van de zware bladveren .

Ook het ontwikkelen van een bakfiets met de bak achter en één wiel voor, waarmee wordt gestuurd , is interessant.

De voordelen zijn het lichtersturen en de betere constructie doordat de bak nu stijf aan het frame kan worden verbon den . Met zo 'n lichte, makkelijk voo~t te bewegen bakfietszijn de mogelijkheden groot voor hettransporteren van kleine vrachten , in het bijzonder besteldiensten , loodgieters en het bevoorraden van winkels in voetgangersgebieden . Ook voor plantsoenendiensten , die overigens ook nu nog de trouwste gebruikers zijn , is de bakfiets door zijn milieuvriendelijkheid zeer bruikbaar.

Ook zijn er interessante mogelijkheden in ontwikkelingslanden , waardankzij de lage exploitatiekosten dit transportmid-

26

transportmiddel, is het misschien wel goed om eensopeen rijtje te zetten , waar de bakfietsen zijn berijdervolgens de wet aan moeten voldoen .

Bakfietsartikelen

del kan bijdragen tot een beter vervoer in de steden.

Omdat steeds meer ENWB-afdelingen in het bezit komen van een bakfiets als publiciteitsstand of als alternatief

De wet waarin dat vermeld staat is de Wegenverkeerswet, welke zowaar de bakfiets nog steeds als verkeersmiddel erkent, wantvolgens het RVV (Reglement Verkeerstekens en Verkeersregels) artikel31id 2 is de bakfiets een fiets op 3 wielen en volgt daarom de regels voor on bespannen wagens en de bestuurders nemen bovendien de bijzondere verplichtingen voor fietsers in acht.

Dit betekent, dat de bakfiets niet breder mag zijn dan 1,50 men ten minste één goed werkende rem moet bezitten (remvertraging 1,65 m/sec•; hoe een agent dat moet nagaan weet ik echt niet). Deze rem moet vastgezet kunnen worden of er moet een afzonderlijke vastzetinrichting zijn. Voor de verlichting geldt, dat de bakfiets twee koplampen voert en één achterlicht. Dit achterlicht mag niet hoger zitten dan 0,60 mboven het wegdek. Als ze st i Istaan behoeven bakfietsen, in tegenstelling tot on bespannen wagens echter niet verlicht te zijn .

Een wit achterspatbord is net zoals bij de fiets verplicht. Bovendien moet deze

van een rode reflector zijn voorzien. Dit wordt trouwens ook voor de fiets binnenkort verplicht.

De bijzondere verplichtingen , waaraan de bestuurderzich moet houden, zijn o.a. het zich niet laten duwen anders dan door een fiets, het niet met losse handen rijden , het niet vervoeren van gevaarlijke goederen in hetverkeer en het niet vervoeren van meer dan één persoon boven de 10 jaar; onder de 10 jaar mogen er twee vervoerd worden.

Bestuurders jonger dan 18 jaar mogen slechts één persoon vervoeren die jonger moet zijn dan de bestuurder. Het is dus niet waar , dat je met de bakfiets niemand mag vervoeren .

Aangezien een bakfiets zich aan de regels voor on bespannen wagens moet houden , mag hij niet op een rijwielpad komen . Waar een bord met een handkar en een rode rand staat , mag de bakfiets niet in. Problemen voor de bakfietser doen zich voor , als hij bij een autoweg komt, met daarnaast een rijwielpad.

Hier zal hij dus noch op de weg, noch op het rijwielpad mogen rijden. Dat betekent voor iemand die volgens de wet wil leven omrijden .

Voor degene, die alles nog eens in de wet wil nakijken volgen hier de bakfietsartikelen : RVV 3.2, 91 , 92 , 71 .2, 75; WVR 80.1, 80 .2, 82 , 84, 27.4.

Jan Ploeger en Huub Saven ije

De bak van Sinterklaas.

27

Achterban(d)

Castric:u~nse

""ethouder onttrekt I iets aan oog Een pagina ván de afdelingen en voor mijn part ook dóór de afdelingen gemaakt.

Het Is de bedoeling dat deze pagina gevuld wordt met kleine landelijke nieuwtjes.

Zó dat de lezers een beetje een beeld krijgen van wat er te koop is in de ENWB-wereld.

Bijvoorbeeld de afdeling Apeldoorn vraagt dringend om contactpersonen in haar omgeving . De afdeling Geldrop zoekt mensen die mee willen doen in de fietspadeninventarisatiegroep en in de knelpunteng roep . De afdeling Leiden vraagt of alle mensen toch nog hun knelpunten-enquête-formulierwillen invullen. Het is nooit te laat. De afdeling Arnhem vraagt om actieve werkers. Er is er namelijk nog maar eentje overgebleven van de oude garde. Actieven kunnen bellen naar de Vrijwilligerscentrale, Mariënburgstraat 1, Arnhem (085422833).

Bakfietsmensen Breda klaagt over een te geringe opkomst op haar jaarvergadering (6). Breda meldt ook dat de gemeente bezig is met een VCP. 'De algemene trend is daar de kool en de geit sparen; fietsverkeer bevorderen zonder autoverkeer te benadelen ,' aldus de afdeling. Voordat het VCP in de raad is geweest zal deze afdeling een populaire en een officiële nota uitbrengen .

Eindhoven richt een verzoek aan de actieven . Ze hebben 'bakfietsmensen ' nodig in de publiciteitsgroep.

Ook Willemijn van de Werf zit met gebrek aan mankracht (overige afdelingen hebben daar trouwens niet echt hun beklag over gedaan) . Ze zegt : 'Er zijn mensen die al jaren hulp aanbieden, maar ik zie ze nooit als er wat gedaan moet worden. En van diestudenten moet je het ook niet hebben . Die helpen een keer en nooit weer.' Willemijn heeft namens de afdeling Friesland zitting in de raad voor het ' Fietspadenplan Friesland '. Het is een initiatief van de Friese Nationale Partij, die ook de actie'Friesland is mooi, houen zo .. .' voert. Allerlei oude kerkpaden en dorpspaden zullen in het plan opgenomen worden.

Contactpersoon Ruud Joling van Purmerend heeft met de inspraakprocedure van de Waterlandroutes meegedaan .

Deze routes werden voorgesteld door de Waterland raad . Ruud Joling : 'Je kan het plan van de Waterlandroute wel een beetje beschouwen als een voorloper 28

van het totale fietspadenplan in NoordHolland . Dat plan zal eind dit jaar door de provincie naar voren worden gebracht. Het is belangrijk,' zegt Ruud , 'dat alle afdelingen en contactpersonen in Noord-Holland tijdig de koppen bij elkaar steken om dit plan te bestuderen .' De Purmerendse ENWBzitook nog in een werkgroep die zich bezig houdt met het VCP. Deze groep werkt goed samen met de ambtelijkewerkgroep die hetVCPsamenstelt. Enkele dagen geleden ontvingen we van Purmerend een soort afdelingsblad, De Lekke Band, met bondige informatie overWaterland en de ENWB. In Amersfoortwerd een maand geleden een demonstratieve fietstocht gehouden ter ere van het feit dat de ENWBfietsnota een jaar geleden door de gemeenteraad werd aangenomen . Er is echter niets, maar dan ook helemaal niets gebeurd . Voor de tocht hebben ze een paar punten uit de nota weer opgepakt. Zoals : rechtsaf vrij (door rood) en tweerichtingsverkeer voor fietsers. Het was mooi weer op de dag en er waren zo 'n 250 man op de been .

Delftwil wat gaan doen aan de mentaliteitsverandering bij de schooljeugd. Ze heeft ook een stel bakfietsers die het vrachtverkeer per bakfiets propageren .

De bakfietsen zijn te huur. Afdeling Delft bracht , heel bijzonder, een sluipverkeernota uit die erg positief door de omliggende gemeentes werd ontvangen.

Afdeling Utrecht heeft sinds korteen werkgroep in Maarssen die als onderafdeling van de afdeling Utrecht fungeert.

D.m.v. plaatselijkeactiviteiten en publiciteitwil ze binnenkort een afdeling van de grond zien te krijgen . Ze hebben helpers nodig. Spoedig zullen ze een knelpuntennotaatje uitbrengen.

Rotterdam heeft geageerd tegen het voorontwerp structuurplan van de Rotterdamse binnenstad . Ze pleitte daarin o .a. voor oeververbindingen uitsluitend voor langzaam verkeer. De gemeente achtte ditfinancieel niet haalbaar. De publiciteitsgroep van Rotterdam wil binnenkort het kruispunt van de maand uitroepen. Zo 'n puntwordt dan helemaal onderzocht. De bevindingen war-

den naar de pers gestuurd .

Afdeling Apeldoorn roept al enige tijd het knelpunt van de maand af.

Elke derde maandag van de maand vergaderen de werkgroepen gemeentepolitiek , knelpunten , publiciteit en techniek en de coordinatiegroep van de afdeling Nijmegen in No. 42. N.a.v. de demonstratieve fietstocht t.b.v . het openbaar vervoer die de ENWB in samenwerking met SP, PPR en de PSP organiseerde kwam er een goed stukje in de plaatselijke krant.

Afdeling Haarlem gaat over een tijdje een tweemaandelijks blad uitgeven . Ze vinden het inspreken bij het VCPzo · langzamerhand een frusterende bezigheid. 'lets wat krom is, kan je niet recht praten ', zeggen ze . Enkele 'tweerichtingsverkeer-gevallen ' van ENWB-zijde zijn aangenomen . Verder zijn er wat voorstellen in het middellange-termijn onderzoek ondergebracht.

In Enschedeschreef de ENWBeen reactie op de 'Verkeersstructuurvan Enschede '. Deze reactie werd onmiddellijk in de plaatselijke kranten geplaatst. In de 'Verkeersstructuur' staat wel dat ze langzaam verkeerwillen bevorderen, maar het komt niet echt tot uiting . Gelukkig is er een PvdA'er lid van de raad en de ENWB. Iemand van de afdeling heeft ook zitting in de verkeerscommissie .

In Castricum hebben ze met maar 5 actieven al twee enquêtes gehouden .

Bij een van de enquêtes werd aan 2000 schoolkinderen vanaf de zesde klas van de lagere school van alles over knelpunten gevraagd. Met de resultaten van deze enquête maakte de afdeling een gevaren kaart. De woordvoerster van Castricum verteld dat ze daar een wat vreemde CDA-verkeerswethouder hebben . Deze wi I de fiets aan het oog onttrekken . Hij zet stenen muurtjes neer waar fietsen achter moeten staan of laat 'losse ' fietsen pervrachtauto ophalen .

Gelukkig is ook hier een ENWB 'er in de raad die voor verstandiger zaken pleit.

Den Haaggaf de afgelopen maand nog een knelpunten-nota uit en Zoetermeer werd op 28 oktober de 34-ste afdeling .

Paulien Osse

Adressen

ENWBOp de leden raad van 10 septemberin Utrecht is de voorlopige begroting voor het verenigingsjaar '77 1'78 goedgekeurd. Dezewasgebaseerd op de begroting van '761'77 . Uit dat beeld sprak een sterke groei in de uitgaven, die vooral werd veroorzaakt door een sterke leden groei. Dit veroorzaakte weer een grotere oplagevan De Vogelvrije Fietserdan voorzien , meer kosten aan ledenadministratie en dergelijke.

De kostenstijging wordt dit jaar echter wel gedekt door de meerinkomsten die we binnenkregen. Maar een verdere groei van de ENWB betekent ook dat er meer eisen aan de organisatie gesteld gaan en mogen worden. Dat wil zeggen dat er voor het komende verenigingsjaar een verdere stijging van de uitgaven , nog afgez ien van het stijgende prijspeil, tegemoet moet worden gez ien .

Het secretariaat in Am ersfoort zal beter moeten worden toegerust om de enorme bergen werk te kunnen verzetten. Ook binnen de redactie van De Vogelvrije Fietser blijkt een betere organisatie , in de vorm van een betaalde part-time redactiesekretaris, noodzakelijk.

Het voorafgaande op een rijtje gezet, leidde ertoe dat de ledenraad op grond van de begroting akkoord ging met een noodzakelijke contributieverhog i ng: een verho ging van f 5,- , waarmee de minimum-contributie op f 15,- pe r jaar komt te I iggen . Het lidmaatschap voor gezinsleden, of een gewoon I idmaatschap zonder toezending van De Vogelvrije Fietser is op f 5,- gehouden .

Immers: iedereen moet lid kunnen worden van de ENWB. We hopen dat ook u de noodzaak van deze contributieverhoging zult begrijpen.

Voor de besteding van de ENWB-gelden verwijzen we naar de begroting voor het jaar '77 /' 78.

KeesEpping penningmeester

afdelingen Amersfoort (alléén de afdeling) Bloemendalsestraat 46, tel . 033-29668 Amsterdam Minahassastraat 1, tel . 020-92 50 50 (ma. tl m vr . 17-19uur) Apeldoorn Graanweg 2 Arnhem Alexanderstraat 95 Bilthoven/De Bilt Valkenierlaan 38 , tel . 030-785444 Den Bosch Westwal 6, tel. 073-14 42 84 Breda Achter de Lange Stallen 8, tel. 076-135270 Castricum Bakkersplein 1 tel. 02518-51800 Delft Oude Delft 231, tel. 015-122509 Deventer Postbus 196 Dordrecht In dus 21 , tel. 078-70230 Drente Eem 11 , Assen , tel. 05920-52536 Ede Hooghof2, tel. 08380-19247 Eindhoven Postbus 7645, tel. 040-436941 Enschede Belgiëlaan 134, tel. 053-766605 Etten-Leur Vioolstraat 33 Friesland Schwarzenbergweg 13, Hichtum, tel. 05157-3103 Geldrop Benedenbeekloop 91, tel . 040-866306 Groningen Cornoeljestraat 2 kr. 823, tel . 050-779808 Den Haag Postbus 11638, tel . 070-450537 Haarlem Lange Wijngaardstraat 19, rood) , tel. 023-327288 Helmond p/ a Kerkstraat 17

Houten Huize 'Wickenburgh ' Kerkrade Oranjestraat 20, tel. 045-455436 Leiden Apollolaan 192, tel. 071-76 37 60 Maarssen Boomstede 424 , Maarssenbroek tel. 03465-67293 Maastricht Hoogbrugstraat 74, tel. 043-12213 Midden-Holland Lucas van Leijdenstraat 1 Woerden, tel. 03480-17690 Nijmegen Postbus456 tel. 080-55 55 65 Rotterdam Valkeniersweg 43, tel. 010-857204 Tilburg Vincentiusstraat 10, Utrecht Oude Gracht 36, tel. 030-314314 Venlo/BLVV Herungerstraat 107 Zeeland Drieweghof 329, Middelburg Zoetermeer Postbus 271 , tel. 079-21 02 08 Zwolle Mauritsstraat 20 A

Contactpersonen Bedum Menne Menninga, Prof. Boermastraat 29 Gouda Henk Stultiens, Da Costakade 65 Meppel Jan Mulder, Piersonstraat 1 Naarden Peter Faay , Pr. Marijkehof 64, tel. 0215944629 Purmerend RuudJoling , Roggebotstraat 79, tel. 02990-22849 Uitgeest AdCorten, Weth . Kromstraat 21 Zeist R. de Graaf, Laan van Valkenhove813

Gl 1: Gl

"a ........"' ..."a ....

• 1: 1: ;.

U»

Gl

~ :1

Gl

Dringend verzoek aan de leden ENWB-Ieden zijn mobiel, in vele opzichten! Het aantal verhuizingen onder ENWB-Ieden is groot.

Van diverse afdelingen bereikte ons het verzoek om aan onze leden te vragen, eventuele adreswijzigingen rechtstreeks aan Amersfoort door te geven.

Dat voorkomt dubbel werk en verwarring op de secretariaten van de afdelingen.

Dus, stelt men prijs op het ontvangen van ons blad : schrijf dan even bij verhuizing of stuur de wikkel van deVVF naar : ENWB, ledenadministratie , postbus 2000, Amersfoort. Gironummer 30255. En vermeld, indien bekend , het postdistri ct.

29

Met de autonaar de :mooiste fietsroutes!

Mogelijk gemaakt door de CADDY'S. CADDY TOUR, i!!r moeiteloos 3 fietsen achterop de auto.

CADDY SPORT, in een wip 3 fietsen bovenop de auto.

CADDY PORTER, solide imperiaal-beugels voor CADDY SPORT. Met de CADDY aan de auto naar de mooiste fietsroutes. Vraag uw rijwielhandelaar. t.unl·t···· gijnatraat 12 rljswljkzh tel. 070·982327

Fietskiezen?Keusgenoeg!

0) Ontspanning, boodschappen doen, werk, trimmen of zomaar blokjes om .. . waarvóór u uw nieuwe fiets wilt gebruiken is uw zaak .

Maar die fiets staat voor u klaar!

In het programma 1977 van Gazelle zijn zoveel modellen en uitvoeringen dat er altijd één voor u bij is..

GAZELLE

Loop 's aan bij een Gazelle fiets-handelaar.

Grote kans dat u wegfietst. Of vraag een folder aan bij: GAZELLE RIJWIELFABRIEK B.V. Postbus '1 - Dieren

Gazelle fietsen hebben Vredestein banden 30