STORYSPACE 24 sept — 1 okt 2021
Digitale Cultuur programma NFF DIGITALE CULTUUR
1
For Real; nieuwe verhalen, nieuwe vormen Het terrein van Digitale Cultuur heeft een brede traditie waarin verhalen op nieuwe manieren verteld worden. Uiteenlopende tools en platformen worden gebruikt om een wereld te verbeelden die ook onder invloed staat van deze technieken. Digitale Cultuur gaat over de manier van verhalen vertellen van morgen, en kan een inspiratie zijn voor de wereld van film- en beeldcultuur. Onderdeel van Digitale Cultuur is Storyspace, de expositie die plaatsvindt in de centrale hal van Bibliotheek Neude. Hier, en op twee extra locaties, zullen de elf projecten te beleven zijn die meedoen in de race naar het Gouden Kalf Digitale Cultuur, voorheen Gouden Kalf voor Beste Interactive. Met een breed arsenaal aan nieuwe vertelvormen krijgt de werkelijkheid van vandaag vorm: Met een game kun je zelf raketten bouwen en lanceren om zo een onafhankelijk internet te stichten, je kan wolken kopen, een intelligent gesprek voeren met een stofzuiger, je eigen VR IVF-X cyborgbaby ontmoeten, je ontworstelen aan een echte internet-escape room, maar ook alles te weten komen over blockchain. Van immersieve installaties tot performances, voorstellingen, games, apps en VR ervaringen: elk werk heeft
2
NFF DIGITALE CULTUUR
zijn eigen vorm, en moet weer op zijn eigen manier benaderd worden. De driekoppige jury die de winnaar uit zal kiezen bestaat dit jaar uit Kianoosh Motallebi, Victoria DoukaDoukopoulou en Angelique Spaninks. Ze vragen zich bij elk werk af: Laat het werk vernieuwende interactie zien, of ontstaan er nieuwe verhaalvormen? Heeft het werk een eigen handschrift of onderscheid het zich op artistiek gebied? En als laatste: Is het werk relevant, is het een verhaal dat nu door deze makers verteld moet worden? Digitale Cultuur is ook onderdeel van het Professionals Programma. Onder de noemer For Real zijn dit jaar zes verschillende panels samengesteld, waarbij in totaal meer dan twintig sprekers uit binnen- en buitenland hun ideeën delen met het publiek. Beleef de wereld van Storyspace van 24 september t/m 1 oktober in Bibliotheek Neude en de Professionalsdagen van 25 t/m 28 september in Stadsschouwburg Utrecht, Kinepolis of online. Veel plezier! Paulien Dresscher Programmeur Digitale Cultuur Het hele NFF Digitale Cultuur programma is te vinden op filmfestival.nl/digitale-cultuur
Praktische informatie Storyspace De elf VR-ervaringen, installaties en multimediale producties die kans maken op het Gouden Kalf voor Digitale Cultuur 2021 zijn te zien in Bibliotheek Neude (van vrijdag 24 september t/m vrijdag 1 oktober), de Theaterzaal van Bibliotheek Neude (Habitat: zaterdag 25 september) en in de Utrechtse wijk Lombok (Good Neighbours: zaterdag 25 september en zondag 26 september). Naast de elf werken in competitie is er in IMPAKT [centrum voor mediacultuur] de tentoonstelling Face Value, te zien van zaterdag 18 september t/m zondag 10 oktober.
Professionals Programma op locatie, dan heb je een coronatoegangsbewijs nodig. De Professionals Programma’s zijn ook online via filmfestival.nl te volgen.
De installaties zijn doorgaans gratis te bezichtigen, voor een aantal werken geldt wel een toegangsprijs: De vier VR-ervaringen en de escape room I Want To Delete It All, But Not Now in Bibliotheek Neude kosten €2.50, en de live performance Good Neighbours in de Utrechtse wijk Lombok kost €8,00. Tickets zijn verkrijgbaar via filmfestival.nl/digitale-cultuur. Wacht niet te lang met boeken van een tijdslot, vanwege de beperkte capaciteit. Tijdens het festival is de tentoonstelling Face Value gratis te bezoeken.
Habitat Theaterzaal Bibliotheek Neude Za 25 sept: 9:00 - 21:00
Storyspace in Bibliotheek Neude en Face Value bij IMPAKT zijn toegankelijk zonder coronatoegangsbewijs. Er zijn op locatie diverse hygiënemaatregelen getroffen om het risico van besmetting te beperken. Bezoek je de Gouden Kalf Avond, de NFF Conferentie of een ander
OPENINGSTIJDEN Storyspace in Bibliotheek Neude, Neude 11, 3512AE Utrecht: Vr 24 sept: 18:00 - 21:00 Za 25 sept: 9:00 - 21:00 Zo 26 sept: 10:00 - 21:00 Ma 27 sept t/m vr 1 okt: 9:00 - 21:00
Good Neighbours Leidsekade, Lombok, Utrecht Za 25 sept: 10:00 - 17:00 Zo 26 sept: 10:00 - 18:00 Na aankoop ticket ontvang je de exacte locatie Storyspace Gouden Kalf Avond Theaterzaal Bibliotheek Neude Zo 26 sept: 20:30 - 22:30 Face Value in IMPAKT [centrum voor mediacultuur] Lange Nieuwstraat 4, 3512PH Utrecht: Za 18 sept t/m zo 10 okt: 12:00 - 17:00 op woensdagen t/m zondagen Meer informatie: filmfestival.nl/digitale-cultuur NFF DIGITALE CULTUUR
3
Plattegrond Storyspace Bibliotheek Neude, grote hal begane grond
5
7 6
2
4
1
INFO
8
9
10 11
3
ENTREE 1 I WANT TO DELETE IT ALL BUT NOT NOW Reserveer een tijdslot voor €2,50 2 IVF-X POSTHUMAN PARENTING IN HYBRID REALITY: MEET & BREED YOUR CYBORG BABY NOW! Reserveer een tijdslot voor €2,50 3 HABITAT Vrij toegankelijk 4 GOOD NEIGHBOURS Gratis preview in de bibliotheek, reserveer voor de live-ervaring een tijdslot voor €8,00 5 BLOWING THROUGH THE CURTAINS Reserveer een tijdslot voor €2,50
4
NFF DIGITALE CULTUUR
6 BUYCLOUD Vrij toegankelijk 7 TRUST IN THE BLOCKCHAIN SOCIETY Vrij toegankelijk 8 ENGELEN VAN AMSTERDAM Reserveer een tijdslot voor €2,50 9 APART SAMEN Reserveer een tijdslot voor €2,50 10 DUSTIN Vrij toegankelijk 11 NEXT SPACE REBELS Vrij toegankelijk
APART SAMEN Regie: Demian Albers, Micha Hamel Productiebedrijf: Studio APVIS
Te zien in Bibliotheek Neude Reserveer een tijdslot voor €2,50
Deze VR-ervaring van schrijvermuzikant Micha Hamel en maker Demian Albers voelt zowel groots als intiem. Groots omdat je in deze zogenaamde ‘room scale VR’ vrij rond kunt wandelen door de driedimensionale tekeningen, op het ritme van de woorden. Intiem omdat je in Apart Samen letterlijk in een liefdesrelatie duikt die op de klippen dreigt te lopen. Door de speels getekende tableaus en de intuïtieve interactie beleef je de jeugdherinneringen van de geliefden die tegenpolen blijken.
9
Als volwassenen hebben ze hun eigen gevoelens en verwachtingen, maar welke kies jij om aan te horen of te onderzoeken? Door deze keuzevrijheid en het feit dat je nooit alles kunt meekrijgen, wordt hun liefdesgeschiedenis voor de bezoeker een subjectieve én intuïtieve ervaring.
Geselecteerd voor het Gouden Kalf Digitale Cultuur 2021 NFF DIGITALE CULTUUR
5
BLOWING THROUGH THE CURTAINS Regie: Abner Preis Productiebedrijf: Abner Preis Studios
Te zien in Bibliotheek Neude Reserveer een tijdslot voor €2,50
Met een VR-bril maak je een tijdreis naar het Arnhem van voor en na de catastrofale operatie uit de Tweede Wereldoorlog die als de ‘Slag om Arnhem’ de geschiedenisboeken inging. De wereld is opgetrokken uit historisch archiefmateriaal én de herkenbare, handgetekende omgevingen van multimediakunstenaar en verteller Abner Preis. De dagboekfragmenten van een arts die na de mislukte veldslag door zijn kapotgeschoten stad slenterde vormen de basis van deze imposante ervaring. Naast 6
NFF DIGITALE CULTUUR
de oorlogsgruwelen en het leed is er ook een sprankje hoop wanneer duiven zaadjes verspreiden en kleurrijke bloemen en bomen weer leven brengen. Zo eindigt het trauma van de nederlaag met een boodschap van saamhorigheid en hoop voor een nieuw, vreedzaam begin, terwijl de gordijnen door de kapotgeschoten ramen waaien.
Geselecteerd voor het Gouden Kalf Digitale Cultuur 2021
5
BUYCLOUD Regie: Noa Jansma Productiebedrijf: Studio Noa Jansma
Te zien in Bibliotheek Neude Vrij toegankelijk
Op je rug naar wolken kijken en daar dan figuren in herkennen? Anno 2021 doen we dat anders, commerciëler: dan kópen we gewoon een wolk! In deze speciale video-installatie drijven wolken met een QR-code over. Met een speciale app kun je een trotse bezitter worden: prijskaartjes variëren van vijftig cent tot duizend euro. De opzet van Buycloud klinkt misschien eigenaardig, maar ís het dat ook in een maatschappij waarin we stukken land, bomen of een stukje maan kunnen kopen?
6
Noa Jansma (winnaar Gouden Kalf Interactive 2018 met haar Instagramwerk #DearCatcallers) stelt het principe achter ‘eigendom’ van natuurlijke bronnen ter discussie. En of je nu wel of niet een virtuele speculant wordt; het project moedigt aan je eigen rol op de vraag- en aanbodmarkt te overdenken.
Geselecteerd voor het Gouden Kalf Digitale Cultuur 2021 NFF DIGITALE CULTUUR
7
DUSTIN Regie: Niels ‘t Hooft Productiebedrijf: VPRO Medialab
Te zien in Bibliotheek Neude Vrij toegankelijk
Wat als een apparaat slim genoeg is om te merken dat het dom werk doet? Dat is het geval bij Dustin: zogenaamd de slimste maar niet per se de béste stofzuiger. Terwijl je via het chatvenster op jouw iPhone kennis met hem maakt, ontstaat er als vanzelf een wonderlijke dialoog met deze robot met meer persoonlijkheid dan je van zo’n gadget waarschijnlijk verwacht. De gratis iPhone-app bestaat uit vijf hoofdstukken waarmee je niet alleen met de eigenzinnige Dustin communiceert, maar hem ook via 8
NFF DIGITALE CULTUUR
10
Augmented Reality in jouw eigen huis aan het werk probeert te zetten. De humoristische app die stof tot nadenken biedt is een samenwerking van VPRO Medialab en schrijver Niels ‘t Hooft.
Geselecteerd voor het Gouden Kalf Digitale Cultuur 2021
ENGELEN VAN AMSTERDAM Regie: Anna Abrahams, Avinash Changa Productiebedrijf: WeMakeVR
Te zien in Bibliotheek Neude Reserveer een tijdslot voor €2,50
In de volumetric VR-ervaring Engelen van Amsterdam word je deelgenoot van een belangrijk hoofdstuk in het leven van vier jonge vrouwen. Aan de bar van een kroegje ontmoet je Maritgen Jans, Juliana, Elsje Christiaens en Soete Cut. Vier strijdlustige engelen voor wie het goud van de Gouden Eeuw onbereikbaar was maar die ieder voor zich, op hun eigen manier, het lot in eigen handen namen. Maak oogcontact en ze delen hun geschiedenis in lied-, dans- of muziekvorm. De installatie verkent de schaduwkanten van
8
de rijkdom en vrijheid die sinds de zeventiende eeuw wordt geassocieerd met onze hoofd- en handelsstad. De geschiedenis van de machtsverhoudingen tussen arm en rijk en vrouw en man in die vroegkapitalistische maatschappij gaat uiteraard ook over ons. Want hoewel de details van hun verhalen nu wellicht vreemd overkomen, blijft de essentie van alle tijden. Geselecteerd voor het Gouden Kalf Digitale Cultuur 2021 NFF DIGITALE CULTUUR
9
GOOD NEIGHBOURS Regie: Natalie Dixon, Klasien van de Zandschulp Productiebedrijf: Affect Lab
Te zien in Bibliotheek Neude Reserveer een tijdslot voor €8,00
Wat gebeurt er als je lokale WhatsApp-groep volledig ontspoort? Good Neighbours is een immersieve ervaring die de hilarische, en ongemakkelijke, waarheden over buren en hun surveillance tools onthult. Het werk combineert live performance, deurbelcamera’s en chatbotberichten in de straten van Lombok, Utrecht. In Good Neighbours word je uitgenodigd om lid te worden van een ontspoorde WhatsApp buurtpreventiegroep om een missie in de buurt te vervullen. Maar niets is wat het lijkt, iedereen wordt verdacht, 10
NFF DIGITALE CULTUUR
de grens tussen realiteit en fictie wordt steeds vager... Good Neighbours roept dringende vragen op over hoe communities ruimte van verbondenheid en vervreemding creëren door middel van technologie. Neem deel aan Good Neighbours op 25 & 26 september 2021 in Lombok!
Geselecteerd voor het Gouden Kalf Digitale Cultuur 2021
4
HABITAT Regie: Heleen Blanken Productiebedrijf: Floating Lake Productions
Te zien op zaterdag in de Theaterzaal van Bibliotheek Neude Vrij toegankelijk
Habitat is een groot werk opgebouwd uit driedimensionale scans van objecten van het Naturalis Biodiversity Center, dat niet statisch is maar continue evolueert. In deze meditatieve, gameachtige omgeving zijn stenen, fossielen en koraalsoorten de hoofdrolspelers: een interactieve audiovisuele installatie waarin de menselijke toeschouwer uiteindelijk een doorslaggevende bijrol speelt. Want in dit datagedreven werk pikken sensoren de acties van de toeschouwer op maar
3
wordt die input met vertraging verwerkt. Soms is het gissen of het waargenomen resultaat echt door jouw aanwezigheid werd veroorzaakt of in het programma besloten zat. Deze interactie is symbolisch voor hoe de mensheid omgaat met de natuur.
Geselecteerd voor het Gouden Kalf Digitale Cultuur 2021 NFF DIGITALE CULTUUR
11
I WANT TO DELETE IT ALL, BUT NOT NOW Regie: Roos Groothuizen Productiebedrijf: Tetem
Te zien in Bibliotheek Neude Reserveer een tijdslot voor €2,50
I Want To Delete It All, But Not Now is een onoplosbare escape room van mediakunstenaar Roos Groothuizen waarin we onze persoonlijke keuzes verkennen om aan de dataindustrie te ontsnappen. Apps, videoplatforms en social media zijn inmiddels een essentieel onderdeel geworden van ons dagelijks leven. We hebben allemaal wel eens overwogen om offline te gaan of alternatieven te verkennen, maar wat houdt ons tegen? De studentenkamer van de spoorloos verdwenen internationale studente 12
NFF DIGITALE CULTUUR
1
Rosa Aringa functioneert als escape room, maar wel eentje zoals je het spel nooit eerder speelde. De muren zijn opengebroken, daglicht stroomt naar binnen, de bekende exitdeur ontbreekt. Wanneer je de eigen smartphone moet inzetten om de puzzels op te lossen rijst de vraag: is ontsnappen wel een optie?
Geselecteerd voor het Gouden Kalf Digitale Cultuur 2021
IVF-X: POSTHUMAN PARENTING IN HYBRID REALITY: MEET & BREED YOUR CYBORG BABY NOW! Regie: Victorine van Alphen
Productiebedrijf: Victorine van Alphen
Te zien in Bibliotheek Neude Reserveer een tijdslot voor €2,50
De virtuele en fysieke realiteit én een post-humane kinderwens komen samen in deze transmediale ervaring, waarin je je eigen digitaal verwekte nageslacht kunt ontmoeten in een hybride couveuse. Wat wil jij doorgeven? Solo of met partner doneer je je persoonlijke voorkeuren: welke keuzes maak jij voor je cyborg baby? Na een intiem interview en keuzeproces in de motivatiekamer word je audiovisueel en persoonlijk voorbereid op het naderende ouderschap. Hoe dat uitpakt zie je wanneer je jouw
2
interactieve cyborgkindje voor het eerst ontmoet in de couveuse. Daar gaan in het geval van deze futuristische IVF-kliniek geen negen maanden overheen, want na enkele minuten sta je al oog in oog met je posthumane nageslacht. De cyborgbaby’s ogen wellicht anders dan de traditionele, maar net als een echte baby zijn ze stuk voor stuk uniek en wekken ze een heel scala aan gevoelens op. Geselecteerd voor het Gouden Kalf Digitale Cultuur 2021 NFF DIGITALE CULTUUR
13
NEXT SPACE REBELS Regie: Floris Kaayk Productiebedrijf: Floris Kaayk
Te zien in Bibliotheek Neude Vrij toegankelijk
Next Space Rebels draait om het kinderlijke plezier om zelfgebouwde raketten de ruimte in te lanceren maar legt tegelijk de reële zorgen bloot over een meer en meer gereguleerd internet. De grote mogendheden en kapitaalkrachtige bedrijven strijden om de macht. Wie bepaalt straks wat er wel of niet gecensureerd wordt? Wie beschermt onze vrijheid van meningsuiting? Het antwoord is: degene die de meeste internetsatellieten in een baan om de aarde heeft. In deze game sluit jij je aan bij een stel 14
NFF DIGITALE CULTUUR
11
activisten die zelf raketten willen knutselen om zo een onafhankelijk, vrij internet te waarborgen. Maar zijn de doelstellingen van de Next Space Rebels zelf eigenlijk wel transparant? Een kunstwerk verstopt in een game waarin de bezoeker geen toeschouwer maar speler is. Dit verhaal toont op een speelse manier de actuele en zorgwekkende strijd om de macht over het internet. Geselecteerd voor het Gouden Kalf Digitale Cultuur 2021
TRUST IN THE BLOCKCHAIN SOCIETY Regie: Leonardo Dellanoce, Francesco Degl’innocenti Productiebedrijf: Submarine Channel, Archis
Te zien in Bibliotheek Neude Vrij toegankelijk
In Trust in the Blockchain Society, een documentaire speciaal ontworpen voor smartphones, gaan regisseurs Leonardo Dellanoce en Francesco Degl’Innocenti dieper in op de impact die blockchaintechnologie heeft op ons concept van vertrouwen. De documentaire biedt een innovatieve manier om de complexiteit van blockchain voor iedereen inzichtelijk te maken: door gebruik te maken van de sensoren van hun smartphone kunnen kijkers de documentaire in hun eigen tempo ervaren
7
en naadloos schakelen tussen video- en tekstinterviews. Experts als internetpionier Marleen Stikker, journalist Brett Scott en cryptoeconoom Shermin Voshmgir bespreken de potentiële sociale gevolgen die de implementatie van blockchain kan hebben.
Geselecteerd voor het Gouden Kalf Digitale Cultuur 2021 NFF DIGITALE CULTUUR
15
Face Value Surveillance en identiteit in het tijdperk van digitale gezichtsherkenning IMPAKT Tentoonstelling Face Value onderzoekt de veranderende betekenis van het gezicht in een digitaliserende samenleving, waarin gezichten steeds vaker worden vastgelegd en geanalyseerd als digitaal portret.
16
Mensen ontmoeten elkaar steeds vaker online en gezichtsherkenning wordt op steeds meer plekken ingezet (van smartphones tot aan grenscontroles). Zo zien we dat gezichten steeds vaker door een technologische ‘lens’ worden gedigitaliseerd en getransformeerd. In dit proces fungeert het gezicht niet slechts als een startpunt van menselijke ontmoetingen, maar ook als wachtwoord, database en doelwit van overheidscontroles.
kenmerken; maar uit onderzoek blijkt dat biometrische systemen bevooroordeeld zijn, en racisme, seksisme en andere vormen van discriminatie kunnen vergroten. Face Value onderzoekt een paar urgente vragen:
Wanneer we op straat lopen, een selfie posten of een demonstratie bijwonen, lopen we het risico dat gezichtsherkenningssoftware ons gezicht analyseert en de informatie opslaat in een database. Omdat dit proces van een afstand gebeurt en doorgaans onzichtbaar blijft, zijn we ons vaak niet bewust van de grote hoeveelheid informatie die van ons gezicht wordt afgelezen en wat daarmee gebeurt. Wanneer, waarom en hoe je herkend wordt is geen neutraal proces, maar een proces dat gekenmerkt wordt door structuren van in- en uitsluiting. Biometrische technologieën identificeren personen op basis van lichamelijke
Welke sociaal-politieke gevolgen heeft het als een algoritme je gezicht reduceert tot een digitale barcode, en op basis van je uiterlijk aannames maakt over je identiteit?
NFF DIGITALE CULTUUR
Gezichten, stemmen en emoties worden voortdurend digitaal gescand, herkend en geprofileerd. Hoe beïnvloedt dit de manier waarop we naar gezichten kijken?
Is het tijd om onze gezichten terug te eisen? Het concept voor deze tentoonstelling is ontwikkeld door Rosa Wevers binnen het Full Spectrum Curatorship Programme, het trainingsprogramma van IMPAKT voor opkomende curatoren met een specifieke interesse in mediakunst en de relatie tussen technologie en de samenleving.
Face Value
De tentoonstelling Face Value kwam mede tot stand dankzij de ondersteuning van de Gemeente Utrecht, Stimuleringsfonds Creatieve Industrie, Stichting Democratie & Media, Pictoright Fonds, Mondriaan Locatie: Tickets: Open:
Fonds, Prins Bernhard Cultuurfonds en de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) en in samenwerking met het Nederlands Film Festival.
IMPAKT [Centrum voor Mediacultuur] Lange Nieuwstraat 4, Utrecht Gratis toegang tijdens het Nederlands Film Festival van 24 september tot en met 1 oktober 2021. Woensdag tot en met zondag, van 12:00 - 17:00 uur.
De tentoonstelling is te bezoeken van 18 september tot en met 10 oktober 2021, tickets buiten de NFF-periode kosten €5,- (€4,- met korting).
NFF DIGITALE CULTUUR
17
PLACES OF ARTICULATION: FIVE OBSTRUCTIONS Effi & Amir (België) Mixed media installatie
Te zien in IMPAKT Vrij toegankelijk tijdens het Nederlands Film Festval
Zijn stemmen het nieuwe doelwit van grenscontroles? Places of Articulation: Five Obstructions is een video-installatie waarin systemen van automatische dialect-detectie onderzocht worden. Deze stemherkenningssystemen worden sinds 2018 door de Duitse immigratiedienst gebruikt bij asielprocedures, en kunnen aan de hand van stem en mondbewegingen identificeren uit welke regio iemand afkomstig is. Het project roept de vraag op hoe deze technologie de stem tot nieuwe grens maakt, en toont hoe het verweven is met structuren van in- en uitsluiting. Places of Articulation: Five Obstructions toont vijf verhalen over de politieke, belichaamde en auditieve dimensies van de stem. Terwijl de individuen hun verhaal vertellen
18
NFF DIGITALE CULTUUR
wordt hun stem geanalyseerd, gemeten en gevisualiseerd. In het interactieve deel van de installatie kun je een visualisatie van je eigen stem bekijken. Places of Articulation: Five Obstructions refereert aan de sjibbolet (het ‘herkenningswoord’), een van oorsprong Bijbelse term die gebruikt werd om op basis van uitspraak vast te stellen of iemand tot een bepaalde groep behoort. Ditzelfde mechanisme wordt tegenwoordig toegepast in Europese asielprocedures. Daarmee is ook de stem een doelwit geworden van overheidssurveillance. De illustraties zijn afkomstig uit een handleiding voor medewerkers van de Duitse Immigratie Organisatie (BAMF) om asielaanvragen te beoordelen.
HOW DO YOU SEE ME? Heather Dewey-Hagborg (Verenigde Staten) Mixed media installatie
Te zien in IMPAKT Vrij toegankelijk tijdens het Nederlands Film Festval
Wat betekent het om herkend te worden door gezichtsherkenningstechnologie? Hoe kijken digitale systemen naar ons en welke informatie slaan ze op? How do You See Me is een zelfportret dat inzicht geeft in de manier waarop technologieën menselijke gezichten waarnemen. Hoewel de portretten voor mensen onherkenbaar zijn als gezicht, zijn ze dat wel voor gezichtsherkenningssystemen. De installatie confronteert ons met de grenzen van de menselijke en technologische blik, en maakt zichtbaar wat er in de digitale transformatie verloren gaat. How do you see me? bestaat uit twee fases: detectie en herkenning. De eerste fase (aangeduid met groene vierkanten) laat een witte ovale vorm zien. Dit zijn de kleur en vorm die door een gezichtsherkenningssysteem als gezicht worden gedetecteerd
en weerspiegelt hoe lichte huidskleuren de standaard zijn waarop deze systemen zijn afgesteld. Die standaard is een belangrijke oorzaak van algoritmisch racisme, en het feit dat mensen (met name vrouwen) van kleur vaak niet goed herkend worden door deze systemen. De tweede fase (aangeduid met blauwe cirkels) toont hoe het systeem het gezicht van de kunstenaar probeert te herkennen. Dewey-Hagborg heeft door middel van een ‘adversarial machine learning’ algoritme een reeks beelden gecreëerd die sterk van elkaar verschillen maar allemaal gebaseerd zijn op haar eigen zelfportret. Met deze algoritmisch gegenereerde beelden probeert ze haar eigen blik terug te richten op de gezichtsherkenning, om zo het systeem beter te leren kennen.
NFF DIGITALE CULTUUR
19
MÉLAS DE SATURNE Josèfa Ntjam (Frankrijk) Video
Te zien in IMPAKT Vrij toegankelijk tijdens het Nederlands Film Festval
Mélas de Saturne speelt zich af op een fictieve plek, waar een onderzeese afgrond en het digitale Darknet samenkomen. We zien ‘Persona’ verschijnen: het fictionele karakter dat op zoek gaat naar hun algoritmische oorsprong in de hoop die te vinden bij de ‘Meta bevolking’ in het noordoosten van Kameroen. Mélas de Saturne is een zoektocht naar identiteit en verbondenheid in een digitale wereld. In hoeverre dragen we online een ‘masker’, en verschilt dit van de rollen of personages die we in de offline
20
NFF DIGITALE CULTUUR
wereld spelen? Welke beperkingen en mogelijkheden biedt technologie om onze identiteit te onderzoeken en om op zoek te gaan naar groepen waarin we ons thuis voelen? Kan de digitale wereld een plek zijn van kosmische verbinding? Dit videowerk verweeft de beeldtaal van codes en data met referenties naar mythologie en kosmologie. Het vormt een portret van de verschillende maskers die we in de digitale en offline wereld opzetten. Geproduceerd in samenwerking met Sean Hart.
WEALGO Martine Stig (Nederland) Online platform
Te zien in IMPAKT Vrij toegankelijk tijdens het Nederlands Film Festval
WeAlgo is een online ontmoetingsplek waar je kunt communiceren via zelf ontworpen digitale gezichtsmaskers. WeAlgo maakt het mogelijk om digitaal met elkaar te communiceren door middel van gezichtsherkenningssoftware, zonder dat je data worden opgeslagen. Door de beeldtaal van deze systemen als visueel startpunt te nemen maakt het project zichtbaar welke informatie voor die algoritmische systemen belangrijk is. Tegelijkertijd geeft het project de mogelijkheid om
een vorm van anonimiteit en zelfexpressie te bewaren in een tijd waarin we onszelf meer en meer in de digitale sfeer bewegen. Door gebruikt te maken van vectoren in plaats van een videostream wordt de bandbreedte – en dus ook de CO2 footprint – met 95% verminderd. WeAlgo is een project van Martine Stig (kunstenaar) Stef Kolman (productontwikkelaar), Tomas van der Wansum (software developer, encryptiespecialist) & Roel Noback (front-end Javascript developer).
NFF DIGITALE CULTUUR
21
FACE TO FACE Ningli Zhu (China) Video
Te zien in IMPAKT Vrij toegankelijk tijdens het Nederlands Film Festval
Face to Face onderzoekt de intieme connecties tussen mensen en emotie-herkenningssoftware, en de momenten waarop de grenzen tussen mens/technologie en zelf/ander vertroebeld raken. Het fictionele video-essay onderzoekt hoe algoritmische systemen zijn geïmplementeerd bij menselijke interacties, en hoe dit invloed heeft op hoe we onze identiteit uitdragen.
22
NFF DIGITALE CULTUUR
Face to Face toont niet alleen hoe gezichtsherkenningstechnologie onze gezichten categoriseert en reduceert tot binaire code. Het video-essay onderzoekt ook hoe deze systemen het mogelijk maken om onze digitale identiteit op alternatieve wijze te verkennen, en hoe het daarbij onder meer mogelijkheden biedt voor mensen met sociale angsten.
NFF Conferentie De NFF Conferentie keert terug tijdens het Professionals Programma als dé vinger aan de pols van de Nederlandse audiovisuele en digitale cultuurindustrie. Die stand van zaken weerspiegelt in de hybride vorm van de conferentie, met dit keer gelukkig wel weer veel ruimte voor ontmoetingen, wederzijdse inspiratie en kruisbestuiving. In een veelzijdig dagprogramma vol panels, discussies, presentaties en casestudies bespreken we hoe het ervoor staat in de sector en kijken we met open vizier naar de wereld van nu en straks. Het Digitale Cultuur programma maakt deel uit van dit Professionals Programma.
For Real ‘We take for granted that only certain kinds of things exist - electrons but not angels, passports but not nymphs. This is what we understand as ‘reality’. But in fact, ‘reality’ varies with each era of the world, in turn shaping the field of what is possible to do, think and imagine. (Federico Campagna in Technic and Magic: The Reconstruction of Reality, 2018) Met het werk van Campagna in gedachten, die ons wijst op het feit dat wat wij als werkelijkheid beschouwen onderhevig is aan de tijdgeest van dat moment, zoeken wij naar die werkelijkheid van vandaag. Wat is de impact van online media op ons leven? Ontstaat er een nieuwe emotionele en zintuiglijke werkelijkheid? En hoe verhoudt die zich tot hoe we werken, leven en liefhebben? Het onderscheid tussen ‘echt’ en ‘fake’ staat voortdurend ter discussie nu de essentie van algoritmes, machine learning, blockchain scams en NFT-miljonairs onze pet meer en meer te boven gaat. Tegelijkertijd drukt de natuur ons met de neus op de feiten: de klimaatcrisis is ernstiger dan de meeste doemscenario’s. We zijn terechtgekomen in een nieuwe werkelijkheid: het is nu For Real. Wat is de positie en de rol van de filmmaker, de scenarioschrijver, de verhalenverteller, de producent, de kunstenaar binnen deze werkelijkheid? Welke verhalen moeten verteld worden, en hoe dan? Het NFF Professionals Programma maakt ruimte voor inspiratie en verbinding, met een programma met gasten uit binnen- en buitenland, zowel online als ook live op locatie. Voor tickets zie filmfestival.nl/professionals
NFF DIGITALE CULTUUR
23
NFF Conferentie: The Real Truth In de sessie The Real Truth kijken we met drie journalistieke organisaties hoe zij op onorthodoxe en interdisciplinaire wijze de werkelijkheid achter schijnbaar voldongen feiten achterhalen en in kaart brengen. Wat zit er verborgen achter de beelden die iedereen voor waar of natuurlijk aanziet? Kunnen we kritisch leren kijken en zijn daar tools voor? Wat is onze rol daarin? 28 september 14:00 — 15:30 Locatie: Kinepolis Jaarbeurs Utrecht en online ‘Follow the Money’, zegt klokkenluider Deep Throat in de film All The President’s Men uit 1976 tegen de journalisten Carl Bernstein en Bob Woodward, en zet zo de val van president Nixon in. Journalistiek platform Follow The Money heeft sinds 2009 hetzelfde, glasheldere doel: waarheidsvinding in dienst van de samenleving. Te gast is een van de oprichters, Eric Smit. Forensic Architecture (FA), verbonden aan de universiteit van Londen, onderzoekt mensenrechtenschendingen. Met baanbrekende technieken in ruimtelijke en architecturale analyse, open-source-onderzoek, digitale modellering en immersieve technologieën probeert FA tot de kern te komen van wat er is gebeurd, wat er niet gebeurd kan zijn en wie er verantwoordelijk kan worden gehouden. Imani Jacqueline Brown presenteert tijdens The Real Truth het nieuwste FA-project Louisiana: een onderzoek naar het gebied van de voormalige plantages en de huidige relatie tussen de petrochemische industrie, milieuproblematiek en geïnstitutionaliseerd racisme. Foeke Postma is onderzoeker en trainer bij Bellingcat, het onafhankelijk internationaal collectief dat open-source-onderzoek, ‘citizens journalism’ en online bronnen inzet om aan waarheidsvinding te doen. Bellingcat publiceert de uitkomsten van haar professionele en burgerjournalistieke onderzoeken naar oorlogsgebieden, mensenrechtenschendingen en de onderwereld en kreeg wereldwijde bekendheid door onthullingen over de Syrische Burgeroorlog en de aanslag op vlucht MH17. Met:
24
Eric Smit - Follow the Money Imani Jacqueline Brown - Forensic Architecture Foeke Postma - Bellingcat
NFF DIGITALE CULTUUR
NFF Conferentie: Digital Life Kunnen we nog blindvaren op wat we zien, voelen, horen en zelfs ruiken? De in razend tempo toenemende digitalisering heeft een verwarrend effect op onze voorheen zo vertrouwde zintuigen en onze perceptie van de werkelijkheid. In de sessie Digital Life kijken we naar nieuwe vormen van ervaren die de voortschrijdende technologie met zich meebrengt. Wat betekent bijvoorbeeld de toenemende versmelting van mens en machine voor onze beleving, onze verbeelding en ons auteurschap? Moeten we opnieuw leren waarnemen? Een deskundig panel gaat hierover met elkaar en het publiek in gesprek. 28 september 16:00 — 17:45 Locatie: Kinepolis Jaarbeurs Utrecht en online Roosje Klap, van de Amsterdamse ontwerpstudio ARK, zoekt met een eclectisch team van kunstenaars, ontwerpers, architecten, curatoren, historici, restauratoren en denkers naar de grenzen van nieuwe vormen van communicatie en verbeelding. Grace Boyle van The Feelies onderzoekt de rol van onze fysieke zintuigen in de digitale wereld. Met Greenpeace maakte deze Londense creatieve studio Munduruku, een project dat de kijker met VR, parfumerie, infrasound en andere zintuiglijke prikkels in de wereld van de inheemse Munduruku bracht, dat in het Braziliaanse Amazonegebied strijdt tegen de ontbossing. Ondernemer Avinash Changa van WeMakeVR is een pionier op het gebied van digitale concepten en productietechnieken. Zijn bedrijf onderzoekt en ontwikkelt nieuwe manieren van verhalen vertellen en wijdt ons in de wereld van metaverses, social VR en virtuele werelden. Creatief directeur Amber Jae Slooten van The Fabricant ontwerpt door alle disciplines heen mode die laat zien hoe we met VR, AR en MR onze digitale identiteit kunnen vormgeven. Zo verrijst een fascinerende nieuwe manier van fashion design op de overblijfselen van een vervuilende mode-industrie. Met:
Roosje Klap - ARK Grace Boyle - The Feelies Avinash Changa - WeMakeVR Amber Jae Slooten - The Fabricant
NFF DIGITALE CULTUUR
25
NFF Prof Talk: Face Value Mensen ontmoeten elkaar steeds vaker online en gezichtsherkenning wordt op steeds meer plekken ingezet —van smartphones tot aan grenscontroles. Zo zien we dat gezichten steeds vaker door een technologische ‘lens’ worden gedigitaliseerd en getransformeerd. In dit proces fungeert het gezicht niet slechts als een startpunt van menselijke ontmoetingen, maar ook als wachtwoord, database en doelwit van overheidscontroles. 27 september 15:50 — 17:30 Locatie: live vanuit de Stadsschouwburg Blauwe Zaal en online Wanneer we op straat lopen, een selfie posten of een demonstratie bijwonen, lopen we het risico dat gezichtsherkenningssoftware ons gezicht analyseert en de informatie opslaat in een database. Omdat dit proces van een afstand gebeurt en doorgaans onzichtbaar blijft, zijn we ons vaak niet bewust van de grote hoeveelheid informatie die van ons gezicht wordt afgelezen en wat daarmee gebeurt. Wanneer, waarom en hoe je herkend wordt is geen neutraal proces, maar een proces dat gekenmerkt wordt door structuren van in- en uitsluiting. Tijdens de panel gaan we in gesprek met experts over de politiek van gezichtsherkenning, gevolgd door een Q&A waarin jij ook vragen kunt stellen aan de sprekers. Vragen die tijdens het gesprek centraal staan: • • •
Gezichten, stemmen en emoties worden voortdurend digitaal gescand, herkend en geprofileerd. Hoe beïnvloedt dit de manier waarop we naar gezichten kijken? Welke sociaal-politieke gevolgen heeft het als een algoritme je gezicht reduceert tot een digitale barcode, en op basis van je uiterlijk aannames maakt over je identiteit? Is het tijd om onze gezichten terug te eisen?
Het panel bestaat uit beeldend kunstenaars en onderzoekers en de discussie wordt gevolgd door een Q&A. Moderator en samenstelling: Rosa Wevers. In samenwerking met IMPAKT (Centrum voor Mediacultuur). Heather Dewey-Hagborg - kunstenaar en onderzoeker Christine Quinan - onderzoeker Nakeema Stefflbauer - CEO FrauenLoop / senior digitalization executive Ella Jakubowska - beleidsadviseur 26
NFF DIGITALE CULTUUR
NFF Prof Talk: Boundaries of Being ‘When you look at yourself in the mirror, does your image exist? Is that you or someone else? Do you exist only as yourself or, quite the opposite, do you have more than one existence?’ Jean-Luc Godard stelde in 1977 vragen die vandaag relevanter lijken dan ooit. Ze raken aan de finesses van het debat over de kloof tussen beeld en representatie, over wat echt is en wat niet en de relatie tussen ons zelfbeeld en hoe we door anderen worden gezien. Door het alomtegenwoordige digitale beeld en het toenemende gebruik van AR-filters op sociale media heeft het debat bovendien nieuwe dimensies gekregen. 27 september 14:00 — 15:20 Locatie: live vanuit de Stadsschouwburg Blauwe Zaal en online Nu we meer en meer afhankelijk worden van digitale interacties en onze fysieke identiteit overschaduwd dreigt te worden door de virtuele, begint het belang door te dringen van een kritische blik naar de maatschappelijke, culturele en politieke implicaties van ons maakbare digitale zelfbeeld. Het wijdverbreide gebruik van AR-filters, Snapchat-lenzen en 3D-modellering roept vragen op over zelfrepresentatie, visuele cultuur en realiteit. Welke nieuwe mogelijkheden brengen deze technologieën met zich mee en wat zijn de risico’s? Hoe verandert het de manier waarop we onszelf en anderen zien? En hebben deze technologieën invloed op het beeld van de toekomst? Curators Daniela Tenenbaum & Niv Fux nemen je met de drie prominente AR-kunstenaars Ines Alpha, Andy Picci en Marcela Baltarete mee op een zoektocht naar de antwoorden. De kunstenaars presenteren hun werk en delen hun inzichten met het publiek. Moderators en samenstelling: Daniela Tenenbaum & Niv Fux. In samenwerking met Noorderlicht Festival. Met:
Ines Alpha Andy Picci Marcela Baltarete
Het panel is een samenwerking tussen Noorderlicht en het Nederlands Film Festival. Hier: noorderlicht.com/en/programma/boundaries-of-being is een essay te lezen van Tenenbaum en Fux, waarin ze dieper ingaan op de beeldende rijkdom en achterliggende gedachten van Boundaries of Being.
NFF DIGITALE CULTUUR
27
NFF Prof Special: Ways of Seeing 30 september 09:30 — 11:30 Locatie: live vanuit de Stadsschouwburg Blauwe Zaal en online Multimedia-archieven zijn van grote waarde voor ons collectieve geheugen en bieden een schatkist aan materiaal voor onze creatieve verbeeldingskracht. Erfgoedinstellingen nemen samen met jonge talenten en makers maar ook met ervaren filmmakers een nieuwe rol op zich: ze zoeken betekenis voor en in dit soort collecties. De digitale sporen die we achterlaten vormen zo de basis voor nieuwe manieren van (immersieve) storytelling. Het visualiseren van patronen met behulp van kunstmatige intelligentie is een aan belangrijke manier om beeldarchieven te begrijpen. In dit panel leren we van filmmakers, programmeurs en storytellers. Ze passen creatief en kritisch computer vision toe op archieven, geven kennis over hoe we de wereld op nieuwe manieren kunnen bekijken en ons een weg kunnen banen door de informatieoverload. Moderator en samenstelling: Philo van Kemenade - Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid en Storytellers United netwerk. Met: Kyle McDonald - Kunstenaar en creative techologist (kylemcdonald.net) Bregtje van der Haak over Archive of the Future Documentairemaker VPRO en journalist Bram Bogaerts & Robin Smits - Founders Superposition (superposition.cc/studio#!) Piotr Winiewicz & Sofie Stenstrop van Kaspar AI en Randi Cecchine over Untold Stories Het panel is een samenwerking tussen het Instituut voor Beeld en Geluid en het Nederlands Film Festival.
28
NFF DIGITALE CULTUUR
Ways of Seeing NFF DIGITALE CULTUUR
29
Screen shot van Environmental Racism in Death Alley, Louisiana, Forensic Architecture 30
NFF DIGITALE CULTUUR
Het NFF bedankt zijn partners NFF Hoofdsponsors
NFF Partners
Appmanschap • Beeld en Geluid • Buma Music in Motion • Camalot • Clipit • CommITment • Event Engineers • Film Commission Utrecht Flex IT • Gofilex • IFFR • Intermission • Jaarbeurs • La Bolleur • LiGHT-UP • Maloney • Ramdath vs Loudmouth • See NL TSC Crowd Management • Universiteit Utrecht • VideobriX
Speciale dank aan alle bioscopen & filmtheaters die deelnemen aan landelijke festivalpremières.
Subsidiënten en Fondsen
CoBO • Elise Mathilde Fonds • Pauwhof Fonds • Stimuleringsfonds Creatieve Industrie • Van Baaren Stichting
Speciale dank aan alle makers, vrijwilligers, donateurs en vrienden!
32
NFF DIGITALE CULTUUR