Foto: Archief ECR Research
DOOR ANDY LANGENKAMP, SENIOR POLITICAL ANALYST BIJ ECR RESEARCH
Europa – Go big or go extinct Edge of Tomorrow en Pacific Rim, twee sci-fi blockbusters die zich in 2020 afspelen, herbergen lessen en waarschuwingen voor een Europa dat overeind moet blijven tussen Amerikaanse en Chinese reuzen.
In het filmspektakel Edge of Tomorrow legt Tom Cruise keer op
Sowieso staat de internationale samenwerking onder druk.
keer het loodje in zijn strijd tegen buitenaardse wezens. Maar
Verdragen sneuvelen, multilaterale organisaties haperen en
telkens als hij sneuvelt, komt hij in een tijdlus terecht en
zowel conservatieven als progressieven plaatsen kantteke
belandt hij steeds opnieuw in hetzelfde gevecht. Elke keer leert
ningen bij globalisering. Ze worden daarbij naar de flanken
hij weer nieuwe skills, tot hij uiteindelijk wint.
getrokken door populisten, wat het moeilijker maakt om tot compromissen te komen.
Een invasie van buitenaardse wezens, of van zeemonsters zoals in de kaskraker Pacific Rim, is onwaarschijnlijk. Maar ook
In Edge of Tomorrow zegt Cruise’s metgezel op een gegeven
Europa lijkt gevangen in een tijdlus waarin telkens dezelfde
moment ’What do we do now?’ Zijn antwoord: ’I don’t know.
zorgen terugkeren als in de afgelopen jaren: lage productiviteits
We’ve never gotten this far.’ Westerse economieën bevinden
groei, schuldenbergen, nationalisme en deglobalisering.
zich eveneens op onontgonnen terrein.
Terwijl Tom Cruise zich perfectioneerde, is het nog maar de vraag of we in Europa snel structurele hervormingen zullen zien
Centrale banken hebben gigantisch opgeblazen balansen en de
die de productiviteit opschroeven, de schulden aanpakken en de
rentes staan op historisch lage niveaus. Monetair beleid blijft
samenwerking aanzwengelen.
ruim, ook al is de werkloosheid laag en liggen schulden op recordhoogtes. Tegelijkertijd vergrijst het Westen snel. Hierop
Politicoloog Ivan Krastev ziet een verschuiving van een
zijn pensioen- en zorgstelsels niet berekend, zeker niet als de
republiek van burgers naar een republiek van fans. Van
mondiale groei wordt geraakt door verdere politieke onrust.
Reagans ‘vertrouw, maar verifieer’ naar ‘aanschouw en
Hong Kong laat zien hoe desastreus politieke instabiliteit kan
bewonder’. Het vermogen en de wil om kritisch te zijn op de
uitpakken. In Latijns-Amerika dreigt een verloren decennium.
eigen politicus of de eigen partij verdwijnen, met alle gevolgen van dien voor de kwaliteit van bestuur.
Naast de impact van protesten stijgen de spanningen tussen autoritaire landen en het Westen. De handelsoorlog mag dan
De politiek beïnvloedt steeds sterker de economie, omdat
wel tot bedaren zijn gebracht, de economische ontkoppeling zet
toenemende ongelijkheid de maatschappelijke spanningen
door als onderdeel van de geopolitieke strijd tussen Amerika en
vergroot en politici de druk voelen om op te treden door onder
China en tussen autoritaire regimes en het Westen.
meer hogere winstbelastingen te heffen en economische machtsposities op bijvoorbeeld technologiegebied aan te pakken.
Als economische en politieke tegenwind aanwakkert, biedt fiscale stimulering – waarvoor overheden langzaam
Europa zit tussen twee vuren, met China aan de ene kant en de
warmlopen – maar tijdelijk soelaas: schuldenbergen worden
overmacht van Amerikaanse bedrijven als Amazon aan de
alleen maar verder opgehoogd en onderliggende problemen
andere kant. Overheden zullen steeds meer doen om hun eigen
worden onvoldoende aangepakt.
nationale kampioenen overeind te houden dan wel op te zetten.
70
Industriepolitiek wordt weer hip.
Eén ding staat als een paal boven water: door eigengereid
Europa etaleert veel ambitie, maar samenwerking wordt
Amerikaans optreden en Chinese assertiviteit blijven kleinere
bemoeilijkt door de nationale politiek. Menig land heeft een
machten moeilijker overeind. In een wereld met reuzen moeten
zwakke (minderheids)regering en het zijn vaak de zwarte
Europese landen hun samenwerking intensiveren met de
schapen waar leiders wel stevig aan de touwtjes trekken, zoals
ondertitel van Pacific Rim in het achterhoofd: Go big or go
Polen en Hongarije.
extinct.«
FINANCIAL INVESTIGATOR
NUMMER 1 / 2020
