// WETENSCHAP & PRAKTIJK
PENSIOEN IS MEER DAN JE MAANDELIJKSE POEN Door Harry Hummels
Nikki Trip en ik deden onderzoek naar de mate waarin pensioenfondsen oog hebben voor het welzijn van hun deelnemers. De conclusie: er is behoorlijk wat werk aan de winkel. Het Welzijnsweb biedt uitkomst.
Foto: Archief Harry Hummels
‘Het grootste risico voor de mens is niet om dood te gaan, maar om lang te moeten leven in armoede. Op kattevoer.’ Het zijn de woorden van Larry Kotlikoff , hoogleraar aan Boston University. In de documentaire ‘Your Hundred Year Life’ geeft hij aan op welke toekomst onze samenleving mondiaal aanstuurt. Wereldwijd zijn generaties werkenden slecht voorbereid op een leven als gepensioneerde, aldus Theo Kocken, de maker van deze documentaire en tevens CEO van de Cardano Group. Deze situatie wordt nog verergerd doordat jonge generaties door betere voeding en gezondheidszorg steeds ouder worden. Het onderzoek ‘Pensioen is meer dan je maandelijkse poen’ maakt duidelijk dat zelfs met het beste pensioensysteem ter wereld, ook Nederlandse werknemers en gepensioneerden blootstaan aan deze risico’s. De kwaliteit van hun toekomstige
Harry Hummels
60
FINANCIAL INVESTIGATOR
NUMMER 1 / 2021
leven staat op het spel. Voldoende inkomen is daarbij een noodzakelijke voorwaarde, maar niet afdoende voor een menswaardige oude dag. Minstens zo belangr ijk zijn de kosten van levensonderhoud en de mogelijkheden van deelnemers om tijdig bij te sturen. Wat kunnen ze doen als het inkomen onder druk komt te staan?
maatregelen te treffen. Die verantwoorde lijkheid neemt nog toe doordat deelnemers nergens anders heen kunnen. Hun opgebouwde kapitaal zit vast. Zij kunnen slechts toezien hoe hun pensioenfonds omgaat met hun belangen en behoeften, met alle gevolgen voor het welzijn van de deelnemers van dien.
WELZIJN VAN DE DEELNEMERS DE VRAGEN IN DE TOEKOMST De Pensioenwet schrijft pensioenfonds bestuurders voor de belangen van hun deelnemers te behartigen. In het verleden resulteerde het opgebouwde pensioen vermogen in individuele aanspraken op vaste maandelijkse pensioenuitkeringen, maar het in juli 2020 gesloten pensioen akkoord brengt hier verandering in. In de toekomst is louter sprake van een pensioenverwachting. Of die verwachting uitkomt, is afhankelijk van de weersgesteldheid op de financiële markten. Deelnemers profiteren als de zon schijnt en storm gaat ten koste van de persoonlijke pensioenpot. De vraag is dan of bij (sterk) tegenvallende resultaten deelnemers voldoende pensioen hebben om hun levenswijze te continueren na hun pensionering. Zo niet, kunnen ze dan het ontstane gat dichten? Hebben deelnemers ruimte om extra te sparen, extra af te lossen op een hypotheek, of extra te bezuinigen op niet-noodzakelijke uitgaven? Het zijn vragen waar deelnemers van veel fondsen in de toekomst mogelijk antwoord op moeten geven. Pensioen fondsen moeten deelnemers tijdig wijzen op de risico’s en hen informeren over de mogelijkheden die ze hebben om adequate
Over dat welzijn gaat de studie ‘Pensioen is meer dan je maandelijkse poen’. Financieel welzijn is geen nieuw fenomeen, maar het belang ervan neemt toe als gevolg van de recente stelselwijziging. Nu hebben pensioenfondsen niet tot taak te zorgen voor het subjectief ervaren welzijn van de deelnemers. Of iemand uitbundig en risicovol wil leven of niet, bepaalt het individu uiteindelijk zelf, zolang dit maar geen schade toebrengt aan anderen. Subjectief welzijn ligt dus bij de deelnemer en is van meer aspecten afhankelijk dan waar het pensioenfonds invloed op heeft. Wel heeft een fonds tot taak een omgeving te scheppen waarin deelnemers op tijd goede besluiten kunnen nemen over hun toekomstige financiële huishouding. Welzijn in deze studie gaat dus niet om het subjectieve welzijn van individuele deelnemers, maar om factoren die het welzijn van alle deelnemers raken, ongeacht hun individuele voorkeuren of behoeften. We spreken dan over het objectieve welzijn van deelnemers. Dat heeft betrekking op het vermogen van alle deelnemers om te voorzien in hun essentiële materiële en immateriële behoeften. Neem veiligheid en gezondheid. Die behoeften zijn voor
