Boeken

Het Pijnstillerimperium

Door Hans Amesz

Meestal zijn flapteksten overdreven, maar de beoordelingen op de boekomslag van ‘Het Pijnstillerimperium’ zeggen niets te veel. Volgens The New York Times Book Review is het een boek dat je bloed laat koken en de recensent van de The Boston Globe noemt het een verslavend boek. ‘Sommige boeken maken je zo kwaad, dat je stenen wilt gooien naar de ontmaskerde slechteriken’, schreef John Arlidge in de Londense Sunday Times.

Patrick Radden Keefe, schrijver en journalist voor The New Yorker, heeft zo’n boek geschreven. Hij onthult de geheimen van een van de machtigste, rijkste en meest gesloten families ter wereld. ‘Het Pijnstillerimperium’ begint met het verhaal van de drie broers Sackler: Arthur, Raymond en Mortimer, alle drie dokter. Arthur deed baanbrekend onderzoek naar behandelingen met medicijnen. Hij bedacht de marketing voor valium en bouwde zo het eerste grote Sacklerfortuin op. In 1952 kocht hij een geneesmiddelenfabrikant, Purdue Frederick, die zijn broers Raymond en Mortimer en andere familieleden zo’n zeventig jaar hebben geleid. De Sacklers begonnen kunst te verzamelen en doneerden grootscheeps aan musea en universiteiten in ruil voor hun namen op de muren van wereldberoemde instellingen als Harvard, Oxford, het Louvre en het Guggenheim.

Het model dat Arthur Sackler creëerde om valium te verkopen – artsen omkopen, de FDA (Food and Drug Administration) beïnvloeden, de verslavende werking van het medicijn bagatelliseren – werd gebruikt om een veel krachtiger pijnstiller te lanceren: OxyContin. Dat middel bracht zo’n 35 miljard dollar op en veroorzaakte uiteindelijk een opiatencrisis in de volksgezondheid waaraan een half miljoen mensen zou overlijden: meer dan er zijn omgekomen in alle oorlogen die de Verenigde Staten sinds 1945 heeft gevoerd. Toch kwamen de Sacklers er decennia lang mee weg.

Toen er echter officiële onderzoeken tegen Purdue en de Sacklers op gang kwamen, deed de familie van gevierde filantropen er alles aan om verantwoording te ontlopen. Ze werd bijgestaan door bedrijfsadvocaten, lobbyisten en consultants van McKinsey. Toen de Sacklers twee jaar geleden voor hun zwaarste juridische uitdaging kwamen te staan, maakten ze hun belang in Purdue te gelde, brachten ze het grootste deel van hun geld naar het buitenland over en lieten ze Purdue failliet gaan. Tot op de dag van vandaag is geen enkele Sackler ooit strafrechtelijk vervolgd.

Patrick Radden Keefe

Het Pijnstillerimperium Nieuw Amsterdam ISBN: 9789046829097

Samen

Door Hans Amesz

Door wederzijdse verplichtingen in ons gezin, onze familie, op ons werk en in de samenleving maken we elke dag deel uit van ‘het sociaal contract’, aldus Minouche Shafik, auteur van ‘Samen’. Wanneer ze het over het sociaal contract heeft, bedoelt ze het samenwerkingsverband tussen individuen, bedrijven, het maatschappelijk middenveld en de staat, dat bijdraagt aan een stelsel waarin collectieve voordelen worden gerealiseerd.

Als Directeur van de London School of Economics and Political Science, die Vicepresident van de Wereldbank was en hoge functies bekleedde bij het IMF en de Bank of England, stelt ze vast dat het huidige sociale contract onder druk staat en dat we een nieuw sociaal contract voor de 21ste eeuw nodig hebben. Een contract dat zekerheid en kansen biedt voor iedereen, dat minder gaat over ‘mij’ en meer over ‘wij’. Een genereuzer en inclusiever sociaal contract erkent volgens Shafik dat we onderling afhankelijk zijn, zorgt voor een bepaald minimum aan bescherming voor iedereen, spreidt sommige risico’s over de hele samenleving en vraagt van iedereen zo veel en zo lang mogelijk een bijdrage te leveren.

Het boek van Shafik biedt een keuzeprogramma aan alternatieven voor een beter sociaal contract met betrekking tot families, onderwijs, gezondheid, werk, ouderdom en de verschillende generaties. Het is volgens haar geen blauwdruk, maar wijst een richting aan die economisch haalbaar is.

Minouche Shafik

Samen Nieuw Amsterdam ISBN: 9789046826799

The New Climate War

Door Joost van Mierlo

Voorzichtig optimisme, daarover spreekt wetenschapper Michael Mann in zijn boek ‘The New Climate War’. Alle oudere klimaatoorlogen zijn feitelijk verloren als gevolg van onderschatting en regelrechte naïviteit. Maar op dit moment is er sprake van een ‘perfect storm’, aldus Mann.

In de eerste plaats wordt de wereld geteisterd door een aanhoudende reeks natuurrampen, waardoor het steeds moeilijker wordt het klimaatrisico te negeren. Daarnaast heeft de COVID-19-pandemie de wereld geconfronteerd met haar eigen kwetsbaarheid. Maar het belangrijkste is volgens Mann dat kinderen hun stem laten horen als het gaat om de klimaatcrisis. Daarmee wordt het een generatieconflict dat iedereen raakt.

Mann, een klimatoloog aan Penn University, ontleent zijn faam aan de ‘hockeystick’, een grafiek waarin de stijging van de gemiddelde temperatuur op aarde zeer beeldend is weergegeven. Al Gore gebruikte de grafiek in zijn film ‘An Inconvenient Truth’, waarna Mann een geliefd doelwit werd voor klimaatontkenners, met als gevolg talloze doodsbedreigingen. In de afgelopen jaren constateert Mann dat de druk om klimaatverandering de kop in te drukken, verschoven is van de producenten van vervuilende energie naar de gebruikers daarvan. Maar volgens Mann is dit niet voldoende. Het gaat er niet om mensen persoonlijk verantwoordelijk te maken voor het gebruik. Dit kan immers leiden tot wanhoop en inertie. Dat is het laatste wat op dit moment nodig is.

Het voorzichtige optimisme van Mann wordt gevoed door de opkomst van tal van innovatieve groene technologieën, waar Mann in zijn boek veel aandacht aan besteedt. Hij benadrukt ook de cruciale rol die beleggers, en dan vooral institutionele beleggers, spelen in het financieren van innovatie. De druk die beheerders van pensioenfondsen en verzekeringsmaatschappijen kunnen uitoefenen, wordt volgens Mann mede gevoed door de wensen van jongeren. Dit is onderdeel van de door Mann als noodzakelijk bestemde gedragsverandering. Hij merkt echter op dat er nog een lange weg te gaan is.

Michael Mann

The New Climate War Scribe ISBN: 9781913348687

The World for Sale

Door Joost van Mierlo

De wereld van de grondstofhandel blijkt uitermate kleurrijk. Dat geldt niet alleen voor de handelaren zelf, maar ook voor de plekken waar deze handelaren actief zijn. Vooral burgeroorlogen bieden tal van mogelijkheden. Zo geeft ‘The world for sale’ het voorbeeld van oliehandelaar Mick Taylor, die in een privévliegtuigje naar Benghazi in Libië vliegt om het verzet tegen het Gadaffibewind van olie en wapens te voorzien. Of lees over de Nederlandse oliehandelaar John Deuss, die in het boek ruim bedeeld wordt met aandacht. In de jaren ’70 en ’80 was hij een van de meest daadkrachtige handelaren ter wereld. Hij voerde risicovolle interventies uit in de oliemarkt, waarbij honderden miljoenen per transactie werden verloren of gewonnen. Meestal gewonnen natuurlijk. Dankzij uitstekende politieke connecties in vooral het MiddenOosten werd Deuss schatrijk. De handel in olie blijkt, niet geheel verrassend, het meest lucratief. Maar ook de handel in andere grondstoffen heeft veelal in de schaduw opererende handelaren nodig. Ze zorgen als het ware voor de smeerolie in de wereldwijde reguliere handel. En natuurlijk vaak in geopolitieke brandhaarden. Het relaas over de voor batterijen cruciale kobalthandel in het door burgeroorlog geteisterde Congo is adembenemend. Dat geldt feitelijk voor het hele boek dat, net als het elders gerecenseerde ‘The New Climate War’, door The Financial Times genomineerd is voor het beste Business Book van het jaar. Blas en Farchy, beiden werkzaam voor Bloomberg, denken overigens dat er een einde komt aan de wildwesthandel. De grote handelshuizen zijn immers steeds vaker beursgenoteerd. De openheid die daar wordt geëist, staat haaks op het achter de schermen opereren van Deuss & Co.

Javier Blas & Jack Farchy

The World for Sale Random House Business ISBN: 9781847942654