Dossier Producenten van verouderde vloeren

DE TREND DIE EEN BLIJVERTJE IS

VRAAG NAAR DOORLEEFD, NATUURLIJK UITZICHT BLIJFT HOOG

Eric Bonneu (Di Legno - B)

“Er was eens …. Een sprookje gebaseerd op waargebeurde feiten”

Bij restauraties van herenhuizen en kastelen ijveren architecten er graag naar om zo veel mogelijk ‘ziel’ en authentieke elementen van panden te vrijwaren. De patine van parket is niet te evenaren door nieuwe materialen en bezorgt het interieur een unieke esthetiek, een rijke ‘fond’ en een subtiele uitstraling. Maar vaak is het hout niet meer in goede staat, ontstaan er tekorten en is de technische passing voor het herplaatsen niet goed genoeg meer en erg arbeidsintensief.

Zo ook gebeurde het een 22 jaren geleden, toen een architectenteam een kasteeltje tot in de puntjes mocht restaureren. De architect ging te rade bij de drie meewerkende stichters van Di Legno om een 100 jaar oud eiken parket te imiteren, inclusief zijn doorleefde patine, zodat de architect zijn tekort kon wegwerken en een mooie én technisch perfecte vloer kon afleveren. Di Legno was geboren… het subtiel verouderen en patineren van eiken vloeren van nieuwe Europese eik, met een goede passing en plaatsing, en volledig beschermd en onderhoudsvriendelijk met natuurlijke oliën.

Tijdens deze zoektocht deden we een tweede ontdekking: door het natuurlijke proces waaraan we het eikenhout onderworpen ontstond er een ‘natuurlijke verwering’. Een verwering die een zeer specifiek vergrijsde uitstraling opleverde.

Het was diezelfde architect die deze grijstint opmerkte tijdens één van zijn bezoeken aan de productiehal en ons expliciet vroeg om deze kleur en uitstraling als dusdanig te behouden. Hij noemde het een kleur en afwerking die enkel de natuur kan bedenken en niet uit een pot of uit een fabriek kan komen. Hij had helemaal gelijk, want de grijstint en uitstraling is de resultante van het natuurlijke proces van het hout. Het is niet door ons, maar door de natuur bedacht. Daardoor is iedere plank verschillend in eigenheid en karakter. Dat natuurlijke proces respecteren wij nog steeds en we geven de natuur de tijd om haar werk te doen, met een uniek resultaat.

Respecteren wat de natuur ons geeft

Uit onderzoek blijkt dat kinderen die in stad opgroeien vaak niet meer weten dat melk van een koe komt. Dit is deels ook van toepassing op parket. Beseffen, respecteren en koesteren we bij de keuze van een eiken vloer wel voldoende dat we een stukje natuur in huis halen? De structuur, de nerven, de kleur… het vindt zijn oorsprong in de boom en daarvan zijn er gelukkig geen twee dezelfde. Bij Di Legno proberen we maximaal de rijkdom, de authenticiteit en het unieke van het natuurlijke product te respecteren en tot zijn recht te laten komen.

Sommige trends zijn een kort leven beschoren, andere gaan heel lang mee. In het geval van verouderde vloeren kijken we duidelijk naar het tweede deel van de openingszin. Kunstmatig verouderen – en dan niet enkel van houten vloeren - is al enkele decennia in en blijft dat ook. Waarbij we wel zien dat het verouderen zich de jongste jaren niet enkel doorzet in het uitzicht van de vloerdelen, maar ook in de terugkeer van klassieke patronen als visgraat en Hongaars Punt.

De vraag is: hoe gaat dat verouderen nu eigenlijk in zijn werk? Het antwoord luidt dat er weinig behandelingen zijn waarbij het scala van verschillende aanpakken zo breed is. Er mogen dan al bepaalde rode draden doorheen het hele verhaal lopen, toch verschilt de aanpak van fabrikant tot fabrikant soms gevoelig. De mechanische mogelijkheden, met onder meer trommelen, kastijden, schaven, zagen, enzovoort van de houten vloerdelen, behandelden we twee nummers geleden al. Deze keer staan we meer stil bij de andere verouderingscomponent, die van het gebruik van chemische middelen. Deze middelen worden gebruikt om een veroudering teweeg te brengen en spelen daarmee in op de vraag naar een natuurlijk uitziende, doorleefde vloer. Daarmee wil men de specifieke kenmerken van een oude vloer zo natuurgetrouw nabootsen, vooral dan de invloed van vocht op hout die de kleur beïnvloedde ,en de sporen van het beloop. Dit gaat gepaard met een suggereren van antieke houtbewerkingstechnieken, waar dan vooral het mechanische onderdeel op de proppen komt.

Roken, beitsen en kleurverouderen

De techniek die het meest in het oog springt, is die van het roken, een techniek die al héél lang bestaat. Dat roken, zeker dan van eik met zijn hoge looizuurgehalte, wordt veroorzaakt door het opwekken van

ammoniakdampen (het heeft dus niets te maken met vuur maken), die een reactie beogen met het looizuur in het hout. Door het inwerken van de dampen krijg je een ietwat donkerder uitzicht. Dit kleuringsproces levert geen egale kleuring op omdat spinthout niet verkleurt en je kunt het enkel of dubbel laten gebeuren. Wordt het hout dubbel gerookt, dan verandert de kleur van licht- naar donkerbruin. Een donkerder kleur die je ook bekomt met een nauw verwante techniek, die van het beitsen (voor meer info over reactieve beitsen verwijzen we naar het dossier hierover elders in het magazine).

Waarom ammoniakdampen, zien we je al denken? Dit is niet meer dan logisch én in lijn met hoe het vroeger ging. Zo bevonden de huiskamers van boerderijen zich heel dikwijls net naast de stal. Wie dieren zegt, zegt ontlasting en bijgevolg ook… ammoniak, die natuurlijk inwerkte op het hout.

Daarnaast moeten we het ook over de boeg van het nauw verwante kleurverouderen gooien. In dit geval wordt gebruikgemaakt van speciale pigmenten of kleuroliën, waarbij opvalt hoe populair wit- en grijstinten zijn. In tegenstelling dus met het resultaat van roken, waarmee je op donkerdere kleuren mikt.

Patineren

Een andere mogelijkheid is het aanbrengen van patines tussen de grondlak en de aflaklagen. Deze worden gebruikt om schaduweffecten of kleurnuances aan te brengen. Droge patine, waar soms naar verwezen wordt als stofpatine, bestaat uit een speciaal kleurpigment met gedenatureerde ethanol als oplosmiddelsysteem. Door de zeer snelle aandroging, hecht de patine nauwelijks aan de ondergrond. De aflaklaag lost de patine weer op, zodat er een goede hechting tussen de lagen ontstaat. De patine wordt ofwel licht verneveld, ofwel met een patinespuit aangebracht. Het overschot wordt later weggeschuurd met, bijvoorbeeld, een schuurspons.

Milieuoverwegingen

Wie het heeft over het gebruik van chemische middelen, moet uiteraard ook meteen denken aan de mogelijk schadelijke invloed op zowel het milieu, de bewerker als de gebruiker. Bij een Limburgs bedrijf stond dat bewustzijn daar al van bij het begin meer dan 20 jaar geleden centraal en is het op vandaag iets waarop nog maar weinigen toegevingen op maken. Inmiddels hebben ook de andere fabrikanten deze boodschap begrepen, niet in het minst onder invloed van steeds strenger wordende milieuwetgevingen.

Het woord aan nog 2 andere specialisten :

Houtbedrijf Kerkhofs

Houtbedrijf Kerkhofs biedt verouderde uitvoeringen aan in tapis 6mm, 9mm Bourgogne, 15mm en 20mm massief, 15/16mm en 20mm engineered. Houtbedrijf Kerkhofs verkoopt nog steeds veel verouderde vloeren. Het is in ieder geval vrij populair, maar of we over een trend kunnen spreken is een vraagteken. De meest populaire verouderingsmethode is verouderen door te trommelen. Wat momenteel ook veel wordt toegepast is handverouderde zijkanten zonder veroudering op de vlakkant. Over de geborstelde uitvoering heeft men hier een eigen mening: “Dit is volgens mij een totaal verschillende uitstraling. Wat ik persoonlijk mooier vind is geschaafde planken te gebruiken bij een verouderde vloer. Als je gaat borstelen gaat de veroudering niet opvallen op het vlak gedeelte. Wellicht zie je dat alleen bij de zijkanten omdat deze dan meer gebroken / kapot zijn.” Ook bij Houtbedrijf Kerkhofs is het merendeel wat voor verouderen wordt gebruikt eiken. Maar men kan het op vele andere houtsoorten toepassen. Houtbedrijf Kerkhofs levert wat de uiteindelijke klant wenst. Q-Floor – Antiqua

Bij een verouderde vloer uit onze Antiqua collectie vertrekken we steeds van een nieuw geproduceerde plank, zowel voor de massieve als het samengestelde parket. Onze “met de hand” verouderde eiken vloeren krijgen hun authentieke en verweerde look door de toepassing van meerdere technieken: van handgeschaafd tot handgeschraapt, al dan niet licht of zwaar geborsteld. Ook manuele oppervlakte veroudering, zaageffect, verouderde of manueel geschraapte kanten behoren tot de mogelijkheden. Door het hout te gaan roken of te behandelen met reactieve beitsen krijgen de planken een extra dimensie, die zorgen voor een intense en warme kleur. Hierdoor heeft men keuze uit een brede waaier aan kleuren. Het is van groot belang dat het hout voldoende looizuur bevat, daarom is oorsprong en regio bepalend voor een mooi eindresultaat. De combinaties van deze afwerkingen en technieken zijn eindeloos, daarom werken wij Q-Floor steeds op maat van de klant. Visgraat en Hongaarse Punt blijven ongekend populair, samen in combinatie met de verouderde en verweerde look zijn deze een echte eyecatcher in het interieur.