Florensis 75 jaar | 2. Jaren van groei

Florensis 75 jaar 2. JAREN VAN GROEI Periode 1970-1990

Een nieuw fenomeen: zaaikisten!

Na Jan ook Wim-Arie en Herman Nieuw, anders, meer

Juli 2016

INHOUD 1 Introductie 2 Een nieuw fenomeen: zaaikisten!

4 Klein, groter, grootst 4 Het blijft handwerk 4 Telstroken 5 Grootgrondbezitter 5 List en bedrog 6 Hart voor de zaak 6 Na Jan ook Wim-Arie 7 Daarna Herman 7 Stap terug 8 Interview Wim-Arie: Bloemenman in hart en nieren 10 Professionalisering 10 Eerste overname 11 Wie is waarvoor 12 De eerste proeftuin 16 Snij- en droogbloemen 18 Interview Janny Lagendijk: Solliciteren met mams 20 Waaghalzerij of visionaire blik?

21 Eigen kwekerij 23 Aparte bedrijfsnaam voor de kwekerij 23 Nieuw, anders, meer 24 Speedcell 24 Voorlopers in de sector 24 Cijfers 26 Kantoor Langeweg 28 Interview Jan Ammerlaan: De man met de groene vingers 30 Gouden Jubileum 33 Een kleine ontstaans­geschiedenis van Hamer Flower Seeds 36 Catalogi 37 Duitsland en Oostenrijk

2. JAREN VAN GROEI Juli 2016

Beste collega’s, Dank jullie wel voor alle enthousiaste r­eacties op het eerste nummer van ons jubileum­ magazine. Dat maakte het werken aan deel twee, dat nu voor jullie ligt, extra leuk, maar ook een uitdaging, want natuurlijk willen we dat alle verhalen en anekdotes over 75 jaar Florensis jullie ook nu weer boeien.

Deel twee is een dik nummer, dat begint in de jaren 70 en eindigt begin jaren 90. Een periode waarin Hamer groeide; niet alleen qua omzet en aantal medewerkers maar ook letterlijk.

Iedere keer kwam er weer een perceel grond van een van de buren bij om verdere groei mogelijk te maken.

Hoe die groei tot stand kwam, lezen jullie op de pagina’s hierna. Maar bijvoorbeeld ook over de ontstaansgeschiedenis van Hamer Flower Seeds, hoe we de eersten waren die planten gingen kweken op eb- en vloed­ vloeren en over het gouden jubileum, waaraan de zonnewijzer in de tuin nog steeds een tastbare herinnering is.

“Een periode waarin ­Hamer groeide; niet alleen qua omzet en aantal medewerkers maar ook ­letterlijk.“

Janny Lagendijk en Jan Ammerlaan groeven ook in hun herinnering naar verhalen van toen en al zoekend naar foto’s en ander materiaal stuitten we ook op veel anekdotes, grappige en bijzondere.

We hopen dat dit alles jullie weer heel veel leesplezier bezorgt!

Herman Hamer

Wim-Arie Hamer

Florensis 75 jaar

23 1

Een nieuw fenomeen: zaaikisten!

Begin jaren 70 stopt J. Hamer Jr. Bloemzaden, Zaadteelt en Zaadhandel met de verkoop van bloemzaadpakjes en richt zich volledig op de professionele markt met levering van zaad en plantmateriaal. Daarvoor had Hamer geen beter moment kunnen kiezen, want de olie­ crisis van 1973 maakt de grote afhankelijkheid van energiebronnen duidelijk en het in de winter opstarten van het kweekseizoen voor de individuele kweker een kostbare aangele­ genheid. Tot de zaaikisten hun opkomst doen.

Pionieren

Piet van der Marel

In Duitsland boden lokale zaadleveranciers en plantenkwekers al enkele jaren zaaikisten aan.

Met de aankoop van zaaikisten hoefde men niet een hele kas warm te stoken voor een relatief kleine hoeveelheid planten. Jan Hamer, die eerder al niet schroomde om iets nieuws te proberen, ziet wel wat in de zaaikisten en laat een eerste serie produceren.

Eerste zaaikisten plantenkwekerij De Merel

2

Florensis 75 jaar

Miniprogramma In vergelijking met nu startte hij destijds met een miniprogramma, drie leverprogramma’s voor zaaikisten en verspeende planten. In eerste instantie biedt Hamer de zaaikisten alleen via losse bestellijsten aan, vanaf 1975 worden de zaaikisten voor het eerst ook in de catalogus opgenomen. Net als de eerste verspeende planten: de in 1973 geïntroduceerde zaaigeranium Sprinter.

Daarna neemt het assortiment jaarlijks toe.

In de zomer komen al snel de zaaikisten met Primula’s erbij. De onderlinge concurrentie, aanvankelijk van met name met Pannevis (Sluis en Groot), het huidige Syngenta, neemt ook toe. Hamer weet er wel raad mee en richt zich op kwaliteit en omvang van het assortiment, maar dat niet alleen. De zaaikisten zelf hebben ook zijn aandacht.

Florensis 75 jaar

3

Handeltje Een invalchauffeur maakte het wel heel bont. Toen hij onderweg in Groningen aan een voorbijganger de weg vroeg, vroeg deze man hem wat voor planten hij daar in de auto zag. Geraniums en ander perkgoed was het antwoord, waarop de man vroeg of hij een traytje kon kopen. Dat was voor deze chauffeur geen probleem, zo kon hij een centje extra verdienen. Het bedrog kwam snel uit. Later op de dag worden we door een zeer boze klant gebeld. Bij levering miste er een tray geraniums, iets wat kan gebeuren en ook genoteerd was op de pakbon, maar hij was met stomheid geslagen dat een kennis van hem met een tray geraniums kwam aanlopen, de tray die hij miste, met de vraag of dat hij deze plantjes voor hem kon opkweken. Het moge duidelijk zijn dat de chauffeur bij terugkomst vriendelijk bedankt werd voor zijn diensten!

Klein, groter, grootst De eerste zaaikisten zijn relatief klein: 30 x40 cm. en laat Hamer produceren bij kwekerij Schneider in Ridderkerk en plantenkwekerij De Merel in De Lier.

Vanaf 1974 wordt een iets grotere zaaikist van 37x47 cm. gebruikt, maar om de concurrentie een stapje voor te kunnen blijven, is er meer nodig. Hamer introduceert daarom een extra grote zaaikist van 38 x54 cm. waarin de planten zich beter kunnen ontwikkelen.

Onderscheidend zijn ook de gekleurde steek­ etiketten op de zaaikisten. De kleur van het etiket geeft zo goed mogelijk de kleur van de bloem in de kist weer.

Het blijft handwerk

Gekleurde steeketiketten

Zoals Jan Hamer bij de start van zijn bedrijf de bloemzaadpakjes met de hand vulde, vindt er ook in de jaren 70 nog veel handwerk plaats.

De orders komen per post binnen en worden dan handmatig geturfd op turflijsten. Alle zaaizakken worden handmatig geschreven en zijn er niet voldoende etiketten op voorraad, dan worden er nieuwe etiketten met de hand geschreven.

Echte handjes leveren Janny Lagendijk, Jan, Wim-Arie en Herman Hamer tijdens het ­afleverseizoen. Samen met vrienden en ­bekenden rapen ze (gedeeltelijk) zelf de zaaikisten op, zetten dan zelf de orders klaar en leveren die soms zelf ook weer af met Ford Transit busjes die in die tijd worden gebruikt.

Telstroken Er ging geen dag voorbij of Jan Hamer sr. liet op een telmachine de exact gefactureerde omzet optellen. De uitkomst vergeleek hij met de dagomzet van het jaar ervoor. Daarna werd de telstrook keurig opgeborgen.

4

Florensis 75 jaar

Lodi Schneider

Grootgrondbezitter Groter groeien zit Jan Hamer in het bloed en wanneer in 1979 de grond van de buurman aan de Burgemeester de Bruïnelaan 1c te koop komt met daarop een woonhuis en loods slaat Jan meteen toe. Een jaar later vraagt hij de bouwvergunning aan om het oude kantoor en de loods met elkaar te verbinden en in 1981 is de verbouwing een feit.

Het totale werkoppervlak neemt met zo’n 50 procent toe.

Arie Korteweg gezien van de achterkant

Visitekaartje Wim-Arie

List en bedrog De verkoop vindt vanaf de jaren 70 steeds professioneler plaats, onder meer door het aanstellen van vertegenwoordigers.

De eerste is Arie Korteweg, die al langere tijd voor Okkerse werkzaam is. De heer Korteweg verricht goed werk en sleept veel orders voor Hamer in de wacht.

Na enkele jaren volgt een andere vertegenwoordiger de heer Korteweg op. En die doet zijn werk gedurende de eerste jaren ook goed, de ene na de andere order haalt hij binnen.

Grote orders, en het vertrouwen in zijn verkoopcapaciteiten neemt dan ook navenant toe. Tot medio april 1978 blijkt hoe hij in dat jaar grote nieuwe orders tot stand heeft gebracht.

Afnamegarantie Grote hoeveelheden planten blijken te zijn verkocht met een ‘afnamegarantie bij bloei’.

En dat is niet het enige. Deze vertegenwoordiger heeft grote hoeveelheden Viola-zaad aan een klant in Beek en Donk verkocht. Op papier dan, want na zijn ontslag blijkt al dit zaad met de rekening en de betalingsherinneringen nog in de kofferbak van zijn auto te liggen.

Claims Er breekt een ontzettend moeilijk tijd aan voor Jan Hamer want de claims van klanten lopen op tot een bedrag van wel een miljoen gulden, een schrikbarend hoog bedrag voor een relatief kleine onderneming. Direct vergoeden is dan ook onmogelijk, maar Jan lost de problemen op en wel op een manier die ook het vertrouwen van zijn klanten herstelt. Gedurende een of soms meerdere jaren levert hij gratis zaad of planten aan de gedupeerde klanten, die uiteindelijk Florensis dankzij zijn inspanningen allemaal klant blijven.

75 jaar

5

Vereende krachten, heel veel werk!

Een van de vaste chauffeurs is Jaap Visser, een goede vriend van Jan Hamer. Op een dag, bij een van zijn eerste afleveradressen, een sociale werkplaats, biedt de bedrijfsleider hem een kop koffie aan. De sociale werkplaats medewerkers zouden die paar trays dan wel even uit het vrachtwagentje halen. Even later de grote schrik, ze hadden niet alleen de bestelling voor de sociale werkplaats uit de auto gehaald, maar alle trays, ca. 600! Alles stond op de vloer in de kas dwars door elkaar heen. Uren later, na alles weer op order gezet te hebben, vertrok Jaap weer.

Geboortekaartje familie Korteweg

Hart voor de zaak Vertegenwoordiger Korteweg houdt zoveel van zijn werkgever dat het nieuwe Hamer-logo de basis vormt van het geboortekaartje van zijn zoon Frank.

Na Jan ook Wim-Arie In 1976 start Wim-Arie als vertegenwoordiger in het bedrijf van zijn vader. Hij heeft dan nog geen rijbewijs en gaat daarom eerst een half jaar mee met vertegenwoordiger Peter van der Leer. Na in Nederland te zijn gezakt voor zijn rijbewijs beproeft hij zijn geluk in BelgiĂŤ en werkt tijdelijk bij Okkerse. Wanneer het rijbewijs binnen is en zijn inwerkperiode afgerond, wordt het gebied boven de grote rivieren zijn werkterrein.

De eerste tien jaar combineert Wim-Arie zijn vertegenwoordigersactiviteiten met het afwegen en verpakken van de pakjes en professionele zaadorders. Daarna werkt hij ruim twintig jaar samen met Janny Lagendijk aan de planning voor de jonge planten productie.

Lees verderop meer over zijn belevenissen en ervaringen.

Wim-Arie en Lucie Kwikkers tijdens een personeelsuitje

6

Florensis 75 jaar

Herman tijdens zijn stageperiode bij PanAm

Daarna Herman In 1977 komt ook Herman onverwacht snel en tegen ieders verwachting in bij zijn vader werken. Jarenlang wilde hij niets weten van de onderneming, maar kort voor hij in dienst gaat, is zijn interesse toch gewekt.

Door een organisatorische fout bij defensie duurt zijn dienstplicht slechts een luttele vier dagen in plaats van veertien maanden en zo gebeurt het dat ook Herman in de zaak komt.

Na enkele maanden kantoorwerk vertrekt Herman voor een stage van drie maanden naar PanAmerican Seed Company in Illinois, West-Chicago, Verenigde Staten. Hier leert hij de grondbeginselen van het zaadvak. Na terugkomst start hij net als zijn broer Wim-Arie als vertegenwoordiger en wel in het gebied onder de grote rivieren.

Stap terug Notulen van een van de eerste ‘directievergaderingen’ d.d. 13-12-1982, agendapunt 8 geven aan dat er waarschijnlijk vanaf deze datum maandelijks eenmaal per maand ­ ‘s avonds zal worden vergaderd. Pa Hamer was aanwezig en gaf aan het einde van de vergadering aan dat hij het een heel goed initiatief vond, maar daar zelf niet verder aan wilde deelnemen. Vrij snel daarna doet hij een stap terug en laat de dagelijkse leiding geheel over aan zijn drie zoons.

Janny Lagendijk en Herman

Florensis 75 jaar

7

Bloemenman in hart en nieren

Geen huiswerk maar bloemzaden voor Wim-Arie

Het was van jongs af aan al duidelijk dat Wim-Arie Hamer bij zijn vader in de zaak ging werken. Hij was na schooltijd altijd direct in de zaak te vinden. Zijn fiets met schooltas nog op de bagagedrager zette hij ’s middags na school bij het hek en dook meteen de zaak in.

Eventueel schoot er ’s avonds nog een uurtje over om toch iets aan dat schoolwerk te doen.

Nu bouwt Wim-Arie zijn werk langzaam af.

“We waren soms 24 uur per dag bezig.”

Als baby zat Wim-Arie al in een zaaddoos onder de werkbank in de zaak van zijn ouders.

Van jongs af aan werkte hij na schooltijd en op zaterdagen mee in de zaak waar hij als 17-jarige fulltime ging werken. Zijn eerste officiële functie in het bedrijf was die van vertegenwoordiger. In Nederland gezakt voor zijn rijbewijs woonde hij op papier een half jaar in België, want daar kon je ‘iedere dag’ rijexamen doen, terwijl hij in Nederland nog maanden moest wachten voor een nieuwe poging. Met het roze papiertje eenmaal op zak kreeg hij de regio boven de grote rivieren onder zijn hoede.

Al snel daarna ging Wim-Arie zich bezig houden met de planning. Destijds nog handwerk.

Grote lijsten met de hand turven, tussendoor zaadorders klaarmaken, met een viltstift routes plannen op papieren wegenkaarten en samen met familie, vrienden en bekenden uiteindelijk de orders uitrijden.

8

Florensis 75 jaar

‘Een vriend van een van mijn broers bleek aan het eind van de dag eens een heel bijzondere route te hebben gevolgd. Hij kwam terug met zowel Limburgse vlaai als Deventer koek!’

‘We waren soms 24 uur per dag bezig’, vertelt Wim-Arie. ‘Het was de sport en de uitdaging om zo min mogelijk planten over te houden. Dat was toen zo en nu nog steeds. Ik heb veel met Janny samengewerkt, al als schooljongen werkten we samen aan bestellingen van Okkerse. Meer dan 40 jaar lang hadden we dagelijks contact over orders, routeplanningen en losten we iedere dag weer de puzzel op van orders, tekorten na het inboeten, surplus dat we kwijt moesten. Onze klantcontacten waren niet altijd de leukste, omdat wij de ‘slecht nieuws gesprekken’ deden. De telefoontjes waarin we moesten melden dat een bepaald deel van de order niet geleverd kon worden. Janny had daar een mooie uitdrukking voor om klanten haar goede wil te tonen. Ze zei altijd: ‘Als ik bakker was, ging ik de hele nacht bakken, maar ja plantjes hebben nu eenmaal tijd nodig’.

Ondanks de steeds verdergaande automatisering en het wegvallen van een deel van het werk blijft planning ook mensenwerk. Daarnaast heeft de automatisering er juist voor gezorgd dat ik jarenlang een vraagbaak voor het hele bedrijf werd. De computer beantwoordt je vragen immers niet en veel kennis zat en zit ook in de hoofden van de mensen die al lang bij Florensis betrokken zijn.’

Wim-Arie is inmiddels 40 jaar in dienst van Florensis en bouwt zijn werkzaamheden langzaam af.

‘Dat vind ik niet erg, want ik heb veel hobby’s, waaronder bijvoorbeeld een hobbytuin van een hectare groot waar ik recent een kas gebouwd heb. Een kweker blijf ik natuurlijk. Daarnaast

besteed ik veel tijd aan een aantal goede doelen. Ik ben onder meer bezig met een stichting die een winkel voor luxe tweedehands kleding in Zwijndrecht gaat openen, waarvan de opbrengst bestemd is voor opleiding van meisjes in Gambia.’

‘De start van de Afrikaanse activiteiten van Florensis vond ik een bijzondere ontwikkeling. Mooi omdat er ook een goed doel achter zat. Ieder jaar ga ik wel een keer naar Ethiopië en Kenia, want jaarlijks maken we een groepsreis met klanten naar die landen. Een week lang zijn we dan met klanten op pad. Die reizen kosten wat, maar leveren ook veel op. Het is goed om te laten zien dat Florensis meer doet dan stekken produceren.

Drie jaar geleden waren we met een groep Oostenrijkers op pad en die waren zo onder de indruk van hetgeen we in Afrika doen, dat een van hen een halfjaar na die reis spontaan een envelop gaf met geld voor de bouw van een klaslokaal.’

Trots is Wim-Arie ook op het feit dat zijn ouders zo lang bij het bedrijf betrokken zijn geweest en meemaakten dat er een eigen kwekerij en nieuw kantoor kwamen. Net als hij ook trots is op de gigantisch snelle ontwikkeling die Florensis doormaakt en de jaarlijkse groei die ook nu nog wordt gerealiseerd. ‘Dat is mede te danken aan een goed directie- en MT-team.’ Over een aantal jaar neemt Wim-Arie met een gerust hart afscheid.

Florensis 75 jaar

9

De eerste schreden Zowel Herman Hamer als Adriaan Vonk zetten in 1984 de eerste schreden op een nieuw pad. Wel op twee verschillende paden: die van het vaderschap en het vertegenwoordigerspad, herinnert Adriaan zich.

‘Als 21-jarig broekie ben ik mijn carriere als vertegenwoordiger begonnen bij Hamer. Ik mocht het rayon van Herman overnemen in het zuiden van het land. Voor de klanten was Herman dé meneer Hamer. De eerste klanten bezochten wij samen zodat ik het een en ander kon leren. Maar ja, na een aantal keren samen op pad te zijn geweest, moest ik vrij plotseling alleen. Reden: Rian, de vrouw van Herman, was hoogzwanger en tsja als je dan onderweg bent bij Eindhoven zonder in die tijd mobiele telefonie zou je weleens te laat kunnen zijn...

De eerste weken was dan ook mijn excuus bij de klanten dat Herman hen nog had willen bezoeken, maar dat hij hoopte heel snel papa te worden. Na een paar weken was mijn zelfvertrouwen echter gegroeid, en dat van Herman ook denk ik, zodat ik toch maar vertelde dat ik de nieuwe vertegenwoordiger was.’

Professionalisering De start van Arie Korteweg in 1971 als vertegenwoordiger luidde het begin in van een nog steeds voortdurende weg van professionalisering. Het aannemen van vertegenwoordigers zag Jan Hamer niet alleen als middel om de verkoop te verhogen, maar ook om kennis in huis te halen.

Simon & Johan In november 1980 treedt Simon Eekhout als vertegenwoordiger in dienst. Simon was werkzaam bij de Nederlandse Zaadcentrale en is gespecialiseerd in de verkoop van snijbloemzaden. Hij brengt specialistische kennis over de snijbloemenmarkt mee.

Op 1 mei 1983 komt Johan van der Boom in dienst, die daarvoor bij de firma Tubbergen actief was, een concurrent van Hamer op het gebied van bloemzaden en zaaikisten.

Adriaan 1 augustus 1984 is Adriaan Vonk de volgende vertegenwoordiger die in dienst komt van Hamer. Hij neemt het rayon van Herman Hamer onder de grote rivieren ofwel Zuid-Nederland over. Herman gaat vervolgens aan de slag als verkoopleider en hoofd van de jonge planten afdeling.

Het aantal vertegenwoordigers groeit na de komst van Simon, Johan en Adriaan daarna gestaag.

Adriaan Vonk

Eerste overname De verdere professionalisering en groei blijken begin jaren 80 ook uit de eerste bedrijfsovername van Jan Hamer. In 1980 worden alle bloemzaadactiviteiten van de Nederlandse Zaadcentrale overgenomen.

Eerste salarisstrook Adriaan

10 Florensis 75 jaar

Johan van der Boom in de kwekerij

Wie is waarvoor De visie van Leo Leo Hoogendoorn, inmiddels niet meer weg te denken bij Florensis, begon op 1 november 1985 als medewerker op de zaadafdeling ter ondersteuning van Jan Hamer jr. bij de inkoop, het voorraadbeheer en verpakken en distribueren van zaden. In die dagen vormde ook de aanlevering van zaden voor de productie van jonge planten een belangrijk onderdeel van zijn werk, waarvoor hij nauw samenwerkte met Albert Scheurwater, de verantwoordelijke op de zaaiafdeling in de eigen kwekerij.

“De taken zijn nog niet zo duidelijk ­afgebakend.”

Binnen een klein bedrijf zijn de taken echter vaak niet zo duidelijk afgebakend. Zo kwam het dat Leo ook al snel onderdeel uitmaakte van het verkoop(ondersteunende) team en groeide zijn rol vanuit de inkoop uit tot de verkoop op groothandelsniveau aan concurrenten, collega-plantenkwekers en exportklanten.

Op die laatste groep legt hij zich vervolgens meer en meer toe. Arthur Baan neemt dan zijn inkooptaken over en Leo richt zich op verkoop en productmanagement. Zo ziet hij in een beperkt aantal jaar een groot deel van de bedrijfsafdelingen en dat doet Herman Hamer in augustus 1989 aan Leo vragen vanaf dat moment mee te denken over de algemene bedrijfsvoering.

Dat is niet tegen dovemansoren gezegd.

Begin 1990 zet Leo zijn kritische visie over de bedrijfsvoering op papier in het organisatieplan ‘Wie is waarvoor’. De titel verklapt de inhoud van dat plan al, dat overigens goed werd ontvangen. Vanaf augustus 1989 heeft Leo namelijk altijd deel uitgemaakt van het managementteam van Hamer/Florensis.

Staand v.l.n.r.: Jan, Herman, Hans Veenstra (vertegenwoordiger), Marco Zwaan (vertegenwoordiger), Adriaan Vonk, Simon Eekhout, Johan van der Boom.

Zittend v.l.n.r.: Leo Hoogendoorn, Janny Lagendijk en Wim-Arie Florensis 75 jaar

11

De eerste proeftuin Kwaliteitsverbetering en uitstraling doen begin jaren 80 de wens ontstaan om eigen verge­ lijkingsproeven, zowel kas- als vollegronds­ proeven, te hebben. Daarom komt in 1983 de eerste proeftuin tot stand.

Kwaliteit Eigen vergelijkingsproeven stellen Hamer beter in staat genetica te beoordelen op bloeivroegheid, gelijkmatigheid en tuinprestatie.

Eigen proeven maken het ook mogelijk om zelf series samen te stellen uit het brede genetica-­ aanbod. Aan de slag dus!

“Eigen proeven maken het mogelijk zelf series samen te stellen.”

Rudolf Ernst Benary, Jan Hamer sr. en Herman bij proeftuin van Benary (1984)

Herman en Rian samen op proeftuinbezoek bij Benary Duitsland (1982)

12 Florensis 75 jaar

In het voorjaar van 1983 worden de eerste setjes proeven voor Hamer bij Plantenkwekerij Schneider opgekweekt. Een groot deel daarvan wordt begin mei gebruikt voor de aanplanting van de allereerste proeftuin aan de Munnikensteeg in Zwijndrecht, een locatie nabij rangeerterrein Kijfhoek, vlakbij de huidige Florensis-locatie.

Het bezoeken van (buitenlandse) proef­tuinen en kasproeven wordt ondertussen steeds belangrijker. Het vroegtijdig op de hoogte zijn van introducties was en is immers een belangrijk onderdeel van het onderscheidend vermogen van Hamer.

Herman op bezoek bij Floranova in Engeland (1982)

Jan en Herman op proeftuinbezoek bij Royal Sluis

Jan, Herman en Wim-Arie per privĂŠvliegtuig (piloot was plaatselijke BMW-dealer Los) naar Norwich voor bezoek aan Floranova.

Wim-Arie maakte de foto.

Florensis 75 jaar

13

Uitstraling Het hebben van een proeftuin draagt ook bij aan de uitstraling van Hamer, omdat er dan ook open dagen kunnen worden georganiseerd. Al snel komt er daarom een grotere proeftuin. Jan Hamer gaat in gesprek met de eigenaar van het achter het kantoor gelegen stuk land aan de Bruïnelaan, de oude proeftuin van zaadhandel Jo’s Reijers, met als doel de grond over te nemen. Dat lukt gelukkig vrij snel en in de zomer van 1984 verrijst voor de eerste keer een proeftuin op het stuk land.

In het najaar van 1984 worden ook een loods voor de eerste eigen vrachtwagen en een kas van ca. 1.000 m2 gerealiseerd. Die kas is volledig bestemd voor het houden van proeven van zowel perkplanten als snijbloemen.

De proeftuin aan de Bruïnelaan blijft tot 1991 bestaan, waarna voor de eerste keer een proeftuin aan de Langeweg wordt gerealiseerd.

Eerste proeftuinbeplanting Bruinelaan

14 Florensis 75 jaar

Bouw eerste eigen kas aan de Bruinelaan

Florensis 75 jaar

15

Niet echt MVO

Jan Hamer sr. was een verwoed sigaretten­ roker, zeg maar kettingroker. Bij vrijwel alles wat hij deed, rookte hij gewoon door.

Zelfs toen er door klanten voor het eerst gevraagd werd om met Thiram ontsmet Carthamus-zaad. Binnen korte tijd had hij een rood en opgezwollen gezicht. Roken is niet gezond, maar dit was wel heel erg ongezond.

Snij- en droogbloemen

Brief aan klanten

Snijbloemactiviteiten zijn begin jaren 80 eigenlijk droogbloemactiviteiten. De verkoop van zaden voor de droogbloemenmarkt, die dan vrij groot is en veel aanbieders kent, voert de boventoon. Daarnaast wordt ook een beperkt aantal gewassen, zoals violieren, leeuwenbekken en asters, voor de normale snijbloemenmarkt verkocht. Met de overname van de Nederlandse Zaadcentrale in 1980 haalt Hamer de eerste snijbloemactiviteiten in huis.

Marktleider Simon Eekhout, afkomstig van de Nederlandse Zaadcentrale en specialist in de verkoop van snijbloemzaden, treedt als vertegenwoordiger in dienst en vindt al snel Johan van de Boom aan zijn zijde. Met vereende krachten zorgen zij er al gauw voor dat Hamer marktleider is op het gebied van snijbloemzaden.

Contract overname Nederlandse Zaadcentrale

16 Florensis 75 jaar

Eerste eigen vrachtwagen

Oh la, la

Zomerbloemententoonstelling Rijnsburg

Het succes is niet alleen aan Simon en Johan te danken. Topkwaliteit speelt zoals te doen gebruikelijk ook een rol bij het veroveren van het marktleiderschap. Die kwaliteit weten Leo en Johan te vinden bij Franse zaadproducenten waar zij de beste selecties in zijn geheel opkopen. Ook weten zij Karel Hoog, in die tijd baas bij Tezier, een belangrijke leverancier voor droogbloemenzaad, volledig voor Hamer te winnen.

De introductie van nieuwe gewassen zoals Anemone Mona Lisa, Lisianthus, Trachelium en kleinere soorten als Limonium Confetti en Craspedia zorgen ervoor dat de snijbloemactiviteiten in de jaren 80 snel belangrijker worden.

Aanvankelijk worden deze soorten op zaaikisten of als verspeende plant aangeboden, maar in 1988 ook voor het eerst op speedcell trays.

In de jaren 90 groeit ook de snijbloemenproductie door Nederlandse kwekers in Afrika en ook daar is Hamer zeer succesvol in de verkoop van bloemzaad. Ook wordt nauw samengewerkt met Van Egmond, het latere VEGMO, dat dan nog in Leiderdorp is gevestigd. Op het moment dat zij zelf overgaan tot veredeling en zaadproductie van meerdere grote snijbloemenproducten stopt de samenwerking.

Brochure van Van Egmond Florensis 75 jaar

17

Solliciteren met mams Janny Lagendijk

werkte 47 jaar bij Hamer/Florensis

Fris en groen van de Mulo werd Hamer de ­eerste en naar inmiddels blijkt ook de enige werkgever van Janny Lagendijk. Ze ging er samen met haar moeder solliciteren, startte op kantoor en begon met een vrije dag, want op vrijdag beginnen vond meneer Hamer niet nodig. Haar laatste functie was bij F­ lorensis Customer Service, maar eigenlijk heeft ze gewoon altijd gedaan wat ze het allerleukste vindt: contact onderhouden met mensen. Een dame met een willetje neemt ons mee in korte geschiedschrijving van 47 jaar Hamer/Florensis.

“Iedereen was er altijd en iedereen deed alles.”

18 Florensis 75 jaar

Om met het einde te beginnen meteen maar iets over het afscheid van Janny op 63-jarige leeftijd in 2014. ‘Het was mooi geweest, ik was onderhand de oma van Florensis en als je je gaat irriteren aan kleine dingetjes dan moet je stoppen.’

Vervolgens kreeg de dame die zich normaliter niet laat verrassen een afscheid in vier bedrijven en iedere keer wist ze van niets. Het begon tijdens de laatste dag van de beurs in Boskoop waar champagne, bitterballen en een etentje op het programma stonden.

Daarna volgde afscheid twee, dat wel deels bekend was, in de vorm van een high tea met de meiden van kantoor, echter geheel onverwacht gevolgd door varen op een platbodem, een barbecue en een overnachting in een B&B samen met partner Cora in Hoek van Holland. Officieel afscheidsmoment was een receptie met barbecue bij Florensis.

Toespraken en cadeaus hoorden daar natuur-

lijk ook bij en meest bijzondere cadeau was een reis voor twee naar Afrika, het vierde en laatste afscheidsmoment. ‘Ik kan en kon alleen maar denken wat heb ik het toch getroffen met zo’n werkgever.’

Alle feestjes ten spijt was het natuurlijk ook gewoon hard werken voor Janny, Annie Vliegenthart en alle anderen die vanaf het begin bij Hamer actief waren. ‘Iedereen, ook mevrouw Hamer, was er altijd. Meneer en mevrouw Hamer waren mijn andere vader en moeder, ik at tussen de middag warm bij hen. We maakten dagen van half negen ’s morgens tot tien uur ’s avonds.

Maar in de zomer als het mooi weer was, zei meneer Hamer ook dat we maar lekker moesten gaan zwemmen. Of ik zat lekker op het terras bij mevrouw Hamer de administratie te doen, terwijl ik ook zomaar tuinboontjes kon zitten doppen.

Iedereen was er altijd en iedereen deed alles.’

‘Alles’ bestond in de eerste jaren uit kantoorwerk, klusjes in de huishouding, zaadzakjes vullen, zakjes bedrukken, koffie zetten op het elektrische plaatje in het keukentje wat wel een half uur duurde, zakjes plakken, bosjes maken en orders in dozen klaar zetten. Toen Hamer met zaaikisten startte, kwamen daar ook het wegbrengen van de planten, bestellingen turven en het rapen van de orders bij.

Janny haalde binnen drie maanden nadat ze achttien werd haar rijbewijs en zo kon ze ook al snel bestellingen wegbrengen. ‘Heerlijk! Zelf in een busje rijden en heel veel contact met

klanten hebben. Ik ken nu nog steeds heel veel plaatsen omdat we toen altijd zelf de routes uittekenden op landkaarten van Shell of Esso.’

In de jaren 70 waren oogsten en uitleveren nog voornamelijk handwerk. ‘De familie Hamer respecteerde de zondagsrust, dus verzamelden we altijd om 23.45 uur op zondag en reden stipt om 00.00 uur naar Kwekerij De Merel die onze planten kweekte. Daar begon het rapen, sorteren, klaarzetten per klant en uitleveren. ’s Middags aten we altijd snel een patatje, niks geen gezond blaadje sla, gingen twee uurtjes slapen en dan weer verder tot diep in de nacht.’

Toen de automatisering zijn intrede deed, ging Janny zich samen met Wim-Arie meer bezig houden met de planning en logistiek. De dagen werden er niet minder lang door en roken was destijds ook nog de normaalste zaak van de wereld. ‘Wim-Arie en ik waren een keer zo lang aan het werk en de stress was zo hoog dat we zoveel rookten dat het rookalarm afging!’

Naast planning en logistiek hield Janny zich ook met de organisatie en het bezoeken van beurzen bezig. Een kolfje naar haar hand want met klanten omgaan, is wat ze het liefste deed. ‘Ik heb altijd alle vrijheid gehad en daarom ook nooit ergens anders willen werken. De beurzen waren hartstikke leuk, maar ook de latere afdeling Customer Service. Ik heb bijna alle meiden die daar nu zitten mee opgeleid, maar nu is het ook klaar. Ik heb nog geen dag spijt van mijn Florensis pensionering!’.

75 jaar

19

Blaffende honden…

Leo Hoogendoorn heeft ook nog ‘goede’ herinneringen aan die periode.

‘In die tijd was ik altijd wat angstig om het kantoor van Van Egmond in Leiderdorp te bezoeken, omdat de teckel van Ankie Anker in het kantoor bezoekers aanviel. Ankie had geen controle over hem en voordat Jaap op kantoor was, hing de hond al in je broek. Maar ja, ik durfde er niets van te zeggen bij deze mega klant.’

Japan Een zeer nauwe samenwerking met Sakata in Japan zorgde ervoor dat Hamer een zeer hoog marktaandeel in Lisianthus kon opbouwen. Een samenwerking die vandaag de dag nog steeds goed is, onder meer door de vele bezoeken aan Sakata eind jaren 80, en in de jaren 90.

De samenwerking met Sakata leverde in 1989 ook de allergrootste order uit die eeuw op: ruim 1,2 miljoen gulden bij Van Egmond in Leiderdorp. Jaap Anker, die later een collega werd, bestelde destijds 120 miljoen Lisianthus-­ pillen. Een mega order die de relatie met Sakata nog verder verstevigde.

Waaghalzerij of visionaire blik?

Pluggenteelt is een geheel nieuwe opkweektechniek die begin jaren 70 vanuit de Verenigde Staten komt overgewaaid. In plaats van los gezaaid in zaaikisten wordt ieder zaadje individueel op een celletje uitgezaaid. Niet zo’n simpel proces en bovendien een techniek die om grote investeringen in machines, trays en productietechnieken vraagt. Het is een moeilijke en risicovolle beslissing om van op contract laten kweken over te stappen op zelf kweken, maar de firma Hamer besluit er in 1986, vooruitstrevend als zij is voor te gaan. Pluggenteelt is waar een bestendige bedrijfsvoering om vraagt en die komt er dus.

Eerste trip naar Japan (medio 1989)

“De samenwerking met Sakata leverde in 1989 de allergrootste order uit de eeuw op.”

20 Florensis 75 jaar

Bouwplanning kas en loods

Eigen kwekerij De start met pluggenteelt maakt het hebben van een eigen kwekerij nodig en al vrij snel nadat besloten is om op pluggenteelt over te stappen, wordt een geschikt stuk grond voor een kwekerij aan de Langeweg in Hendrik-Ido-Ambacht aangekocht. In augustus 1986 vindt de fysieke overdracht van de grond plaats.

Eigen bedrijfsleider Nu de grond er is, moet er ook een bedrijfsleider komen voor de nieuw te bouwen kwekerij.

Jan Ammerlaan, die al enige jaren zaaikisten voor Hamer kweekt bij Plantenkwekerij De Merel, is degene die die kar kan trekken, besluit Hamer en in mei 1986 komt Jan in dienst.

Zijn opdracht is helder: zo snel mogelijk een ­nieuwe kwekerij neerzetten.

Eigen kennis

Jan Hamer sr. naast de fundering van de loodsen en kassen

Jan Ammerlaan had al enorm veel teeltervaring en besloot vanuit zijn wetenschap over de materie dat de pluggenteelt zou plaatsvinden op eb- en vloedvloeren. Mede dankzij zijn vooruitziende blik en vooruitstrevende aanpak, waarbij hij zich continu hard maakte voor de inzet van de modernste technieken, werd Hamer Plant zeer succesvol in de pluggenteelt.

Eigen bouw Voordat het zover was, moest er echter nog een kassencomplex worden gebouwd. VEK Adviesgroep begeleidt het vergunningentraject, ontwerp en de bouw van de kassen en de bedrijfshal. De totale investering exclusief de aankoop van de grond bedraagt circa Fl. 1,8 miljoen.

Op 2 september 1986 wordt de bouwvergunning verleend, maar ruim daarvoor zijn de voorbereidende werkzaamheden al gestart.

De planning is bijzonder strak en wordt nog strakker wanneer Kwekerij Schneider in september plotseling aangeeft het komende seizoen niet meer voor Hamer te willen telen. Dat betekent dat van niets zelf telen de overstap moet worden gemaakt naar ruim 80 procent zelf telen. Een enorme uitdaging en ook een enorm risico. De bouwplanning moet hoe dan ook worden gehaald.

Florensis 75 jaar

21

Close finish Op 22 september 1986 wordt de eerste paal voor de bedrijfshal geslagen. Begin december moeten de eerste trays en zaaikisten Begonia’s worden ingezaaid. Op 5 december brandt de verwarmingsketel voor het eerst. De kassen zijn grotendeels klaar en nog diezelfde week start de jonge planten productie.

In de loop van 1987 wordt ook een woning voor Jan Ammerlaan en zijn gezin gebouwd.

22 Florensis 75 jaar

Eerste kas, loods en woonhuis Jan Ammerlaan

Eerste zaailijn met Albert Scheurwater en Marcel van Valen

Aparte bedrijfsnaam voor de kwekerij!

Nieuwe teelttechnieken, een nieuw kassencomplex, nieuwe medewerkers, dat alles vraagt ook om een aparte bedrijfsnaam voor de kwekerij. Op 18 juli 1986 ziet Hamer Plant BV dan ook het levenslicht.

Nieuw, anders, meer De veranderingen bij Hamer Plant buitelen na oplevering van het eigen kassencomplex en de bedrijfshal in hoog tempo over elkaar heen. Vaak zijn dat uiterst vooruitstrevende veranderingen.

Uittreksel KVK, Oprichting Hamer Plant

Allereerst worden er in het najaar van 1986 twee nieuwe medewerkers aangenomen: Albert Scheurwater en Marcel van Valen. Die laatste werkt nog steeds bij Florensis!

Flier uit Barendrecht levert de eerste geĂŻntegreerde zaailijn die geschikt is voor het vullen en inzaaien van zaaikisten en pluggentrays. Destijds de eerste volledig geĂŻntegreerde productielijn.

Samen met Plantenkwekerij Kloer in Duitsland importeert Hamer Plant de eerste generatie trommelzaaiers uit de Verenigde Staten. Grote en veel geluid producerende machines die echter veel sneller zijn dan de tot dan toe bekende zaaimachines.

Marcel van Valen en Albert Scheurwater

Florensis 75 jaar

23

En wat te denken van het kweken op eb- en vloedvloeren in plaats van op tafels. Jan ­Ammerlaan heeft er goede ervaringen mee bij het opkweken van groenteplanten dus wordt besloten ook deze gewaagde stap te zetten.

Experts uit binnen- en buitenland raadden het af, maar Hamer Plant gaat jonge planten opkweken op eb- en vloedvloeren. De geschiedenis spreekt voor zich over het resultaat van dit besluit.

Telen op eb- en vloedvloeren vraagt om alweer een nieuwe vinding: een tempex tray op pootjes. Hordijk Verpakkingen gaat deze produceren in twee types, de 416- en 150-gaats tray. Een ware uitdaging voor Hordijk.

In het eerste productiejaar 1987 produceert Hamer Plant zo’n 80.000 zaaikisten/trays.

Speedcell Met de introductie van pluggen wordt ook een nieuw merk geïntroduceerd: Speedcell, de naam waaronder Hamer Plant de pluggen aanbiedt. Uiteraard hoort daar een logo bij en in 1989 alweer een nieuw en moderner logo.

Trays op vloer met water

LOGO’S

24 Florensis 75 jaar

Voorlopers in de sector Het kweken van jonge planten op trays op eb- en vloedvloeren is een nieuwe vinding.

Wanneer die visionaire methode goed blijkt te werken, vinden al snel aanpassingen aan de trays plaats. Als echte veranderaars gaan Jan Ammerlaan en Herman Hamer aan de slag. De Speedcell Stertray 264 in combinatie met een perskluitje is het resultaat en meteen een groot succes. De andere traytypes worden al snel ook omgezet naar de Stertray, die tot de introductie van de Nieuwe Florensis Tray in 2007 gebruikt zullen blijven.

“De Speedcell ­Stertray 264 is ­meteen een groot succes.”

Cijfers

Vanaf de start van de eigen kwekerij stijgt jaarlijks de productie en om dat mogelijk te maken, bouwt Hamer Plant ook bijna jaarlijks nieuwe kassen.

1986 – 7.000 m2 1988 – 5.000 m2 1989 – 5.000 m2 In 1990 koopt Hamer Plant de grond van buurman Van den Berg aan, in totaal circa 5,5 ha.

Nog datzelfde jaar wordt het kassencomplex verdubbeld naar ca. 3,7 ha. De totale investering inclusief aankoop grond bedraagt ruim Fl. 6 miljoen.

Eerste ster trays

Florensis 75 jaar

25

Kantoor Langeweg Het aantal personeelsleden neemt gestaag toe en Hamer Bloemzaden groeit qua kantoorruimte uit z’n jasje. In 1990 worden daarom de plannen gemaakt voor de bouw van een nieuw kantoor.

Op 14 januari tekent Jan Hamer jr. het gunningcontract met bouwbedrijf Hijbeek en in het voorjaar van datzelfde jaar wordt door Jan Hamer sr. de eerste paal geslagen. In de loop van 1991 vindt oplevering al plaats.

Eerste ruwe schetsen van architectenbureau Campman Tennekes de Jong Jan Hamer sr. slaat 1e paal nieuwbouw kantoor

26 Florensis 75 jaar

Allereerste ideeën voor het pand

“Hamer groeit qua ­kantoorruimte uit z’n jasje.”

Kantoor in aanbouw

Florensis 75 jaar

27

De man met de groene vingers

Jan Ammerlaan

medegrondlegger succesvolle pluggenteelt

op 1 mei 1986 startte hij als projectleider van de nieuw te bouwen kwekerij van Hamer, nadat Herman hem overhaalde weg te gaan bij De Merel. Verhuizen naar ­Hendrik-Ido-Ambacht was wel een dingetje voor deze Westlander. En zijn baas bij De Merel was ook behoorlijk pissig. ‘Maar ja er lonkte een verschrikkelijk leuke uitdaging’, vertelt Jan, ‘en er was een goede klik.’

“Maar ja er lonkte een verschrikkelijk leuke uitdaging.”

28 Florensis 75 jaar

De functie van projectleider was een pittige.

‘Ik ging plotseling beslissen over het geld van iemand anders en ik had daarnaast nog nooit een project geleid. Ik werd in het diepe gegooid, maar kwam ook vanzelf boven drijven.

Het vertrouwen is altijd groot geweest. Alles kon, om welke investering het ook ging.’

Zo’n anderhalf jaar pendelde Jan heen en weer tussen het Westland en ­Hendrik-Ido-Ambacht, toen stond er een huis klaar voor hem naast de kwekerij. Het gele huis. Met vrouw en dochter verkaste hij en was vervolgens jarenlang ‘dag en nacht’ bezig met de nieuwe kwekerij en alle uitbreidingen die daar al snel op volgden.

‘De groenteteelt, waar ik vandaan kwam, liep in die tijd zo’n tien jaar voor op de sierteelt. Dat wat daar al succesvol was gebleken, gingen we ook toepassen in de teelt van bloemen en planten.

Mijn leven bestond uit plantjes maken, met de jongens praten en bouwen. Ik was altijd druk maar daar stond ook veel tegenover.’

Wat begon met de bouw van een eigen kwekerij breidde zich al snel uit. Hamer groeide continu.

‘Al snel was de hoek aan de Langeweg volgebouwd dus gingen we praten met buurman Van den Berg die eerst niet wilde verkopen. Uiteindelijk toch, waardoor we er zo’n zes ha. bijkregen en we onder meer het huidige kantoor konden bouwen. We huurden ruimte in Bleiswijk en kochten weer later de grond van buurman Wim Los voor toekomstige uitbreiding van de kwekerij en ook die van buurman Niek de Koning voor de bouw van een zaailoods.’

‘De tijd is omgevlogen. Op een gegeven moment kwam de stekmarkt erbij, Kenia en later Ethiopië.

Alles werd meer. Het was én én én. Uiteindelijk liep ik daar zelf in vast. Ik werd geleefd. Het was te groot geworden. Misschien had ik duidelijker moeten afbakenen welk deel van het ­bedrijf ik onder mijn hoede kon hebben, maar toen het

idee eenmaal in mijn hoofd zat dat stoppen beter was, was er geen weg meer terug.’

In 2004 nam Jan Ammerlaan, de man met de groene vingers die medegrondlegger is van de succesvolle pluggenteelt van Hamer/­Florensis, afscheid. Hij kocht een kas van twee ha. in ­Barendrecht en startte voor zichzelf. Zijn oudste dochter, die opgroeide in de kwekerij, heeft dezelfde groene vingers en liefde voor planten als haar vader. Samen runnen ze het bedrijf. ‘We hebben best moeilijke tijden gekend. Achteraf gezien vraag je je dan af of het de juiste beslissing is geweest om weg te gaan bij het bedrijf waar je met zoveel plezier hebt gewerkt. Maar gelukkig is de goede band nooit verdwenen.

De klik is er nog steeds en sterker nog, ik ben ook weer actief voor Florensis. Samen met Alfons en Herman kijk ik naar de mogelijkheden voor Florensis in Turkije.

Als jonge projectleider ben ik destijds hartstikke goed opgevangen door de familie Hamer, overal bij betrokken. Ze gaven mij het gevoel bij de familie te horen en dat is nog steeds zo. Oude liefde roest niet.’

Florensis 75 jaar

29

Gouden jubileum Op 8 februari 1992 vindt de feestelijke opening van het nieuwe kantoor en de kwekerij plaats en viert Hamer Bloemzaden ook haar 50-jarig jubileum. Een jaar ‘te laat’, omdat destijds geschiedvervalsing is toegepast om de opening van de kwekerij en het 50-jarig jubileum gezamenlijk te kunnen vieren. Eigenlijk bestond Hamer dus toen al 51 jaar! Dat maakte de feestelijkheden uiteraard niet minder leuk met een open dag en een personeelsavond.

Speciale bijlage in de Bloemisterij

Advertentie in de Bloemisterij

30 Florensis 75 jaar

Felicitaties van toeleveranciers

v.l.n.r. Jan, Jan sr., Herman en Wim-Arie

Zilveren openingshamertje, speciaal gemaakt voor Jan Hamer sr.

“Het gouden jubileum krijgt een koninklijk tintje.”

Hamertje

Lintje

Natuurlijk verrichte Jan Hamer sr. de openings­ handeling en Dick Passchier, destijds een bekende televisiepresentator van grote spelprogramma’s, zoals het Spel zonder Grenzen, was de ceremoniemeester.

Tijdens de openingsceremonie zorgt burgemeester Corporaal van Zwijndrecht voor een sprakeloze Jan Hamer sr. Hij spelt hem namelijk de eremedaille in goud in de Orde van Oranje Nassau op. Zo krijgt het gouden jubileum ook nog een koninklijk tintje.

Gerda Pons op een elektrische kar

Florensis 75 jaar

31

Bij de opening waren zowel de ­burgemeester van Hendrik-Ido-Ambacht als die van Zwijndrecht aanwezig. Hamer is van origine een Zwijndrechts bedrijf, de kwekerij is echter net op de grens van Zwijndrecht en ­Hendrik-Ido-Ambacht gebouwd, op ­Ambachts grondgebied. Daarom is de Ambachtse ­burgemeester bij de opening. Het lintje ontvangt Hamer sr. echter uit handen van de Zwijndrechtse burgemeester.

Jan Hamer jr. overhandigt ter gelegenheid van de opening van het nieuwe pand en het jubileum een cheque van Fl. 15.000 aan de Hortus Botanicus van de Vrije Universiteit Amsterdam. Hortulanus Daan Smit neemt de cheque in ontvangst en spreekt een mooi dankwoord uit.

Zonnewijzer Het personeel heeft ook nog een verrassing in petto. Namens de personeelsvereniging overhandigt Teun Nugteren een zonnewijzer.

Dezelfde zonnewijzer die nu nog steeds de kantoortuin siert.

“De zonnewijzer siert nog steeds de ­kantoortuin.”

32 Florensis 75 jaar

Een kleine ontstaans­ geschiedenis van Hamer Flower Seeds Al vroeg keek Hamer over de landsgrenzen heen om haar handel te verkopen, vertelden we in het eerste nummer van het jubileummagazine. In 1985 plant Hamer met de aanstelling van Bert de Kruijk het eerste zaadje van wat later uitgroeit tot Hamer Flower Seeds.

BGLA tentoonstelling (jan. 1985)

Bert de Kruijk die al enige jaren in Engeland actief is voor Handelskwekerij M. van Veen uit Rijsenhout, start op 1 augustus 1985 ook bij Hamer Plant. Bert wil een breder assortiment kunnen aanbieden en komt zo bij Hamer terecht.

Visitekaartje Bert de Kruijk met verschillende zijden

“Al vroeg keek Hamer over de landsgrenzen heen om haar handel te verkopen.”

Bert de Kruijk bij de stand van M. van Veen

Florensis 75 jaar

33

Gewapend met een van de eerste ‘mobiele’ autotelefoons reist Bert iedere maand een aantal weken door Engeland. Hij heeft een tomeloze inzet en sleept de ene na de andere order in de wacht. Al snel neemt het assortiment van Hamer de overhand in zijn verkopen en worden plannen gemaakt om de handel in Engeland serieuzer aan te pakken. Een Engelse dochter van Hamer Bloemzaden is het resultaat.

Bert de Kruijk verhuist in 1988 naar 153 The Syeamores, Milton, Cambridge en dat is ook het officiële vestigingsadres van Hamer Flower Seeds in oprichting. In 1988 komt de eerste Engelstalige catalogus uit en wordt Simon Early aangenomen als vertegenwoordiger voor Zuid-Engeland. Presentatie van de catalogus en aankondiging van oprichting van Hamer Flower Seeds vindt plaats tijdens de BGLA-beurs.

“Bert reist ­iedere maand een aantal ­weken door Engeland.”

34 Florensis 75 jaar

Philip Bailey met op de achtergrond Ian Howard 31 maart 1989 is de officiĂŤle oprichtingsdatum van Hamer Flower Seeds Ltd. (HFS) Bert en Simon hebben dan al gezelschap gekregen van Ian Howard als vertegenwoordiger voor Noord-Engeland, omdat de groei niet te stuiten is. HFS verkoopt op provisiebasis ook producten van Van Veen. In een samenwerkingsovereenkomst is exact vastgelegd welke producten HFS aanbiedt en welke Van Veen om onderlinge concurrentie te voorkomen.

Bert de Kruijk heeft het in 1990 wel gezien in Engeland en wil wel in Duitsland aan de slag voor Hamer Bloemzaden. Philip Bailey, al jaren actief in de bloemzadenmarkt bij Nutting and Thoday, is zijn opvolger. Per brief bevestigt hij op 26 mei 1990 dat hij de functie van UK Marketing Manager Hamer Flower Seeds aanvaardt, 1 juli is zijn eerste werkdag. Tegelijkertijd huurt HFS een echt kantoor in Sheraton House Business Park, Office 29, Castle Park, Cambridge CB3 OAX. Bert gaat zijn ervaring inzetten in Duitsland.

Florensis 75 jaar

35

CATALOGI

36 Florensis 75 jaar

Foutje bedankt

Duitsland & Oostenrijk De samenwerking met JULIWA GmBH in Heidelberg is de eerste stap van Hamer Bloemzaden op de Duitse markt. JULIWA is gespecialiseerd in groente- en bloemenzaden en heeft nog geen jonge planten in het assortiment.

JULIWA begint als agent, in april 1989 presenteren zij de Hamer-producten al middels een speciale jonge planten catalogus.

De samenwerking met JULIWA start glorieus. Eén van de eerste bestellingen bestaat uit 3.500 zaaikisten primula’s verdeeld over vijf verschillende rassen, twee maal 1.000 trays en driemaal 500 trays. Kort voor aflevering blijkt dat er een enorme vergissing is begaan.

JULIWA heeft het aantal planten doorgegeven in plaats van het aantal zaaikisten.

De bestelling had moeten bestaan uit zeven zaaikisten…foutje!

Florensis 75 jaar

37

In mei 1989 komt Eric Herget op bezoek bij Hamer Bloemzaden. Eric werkt bij Zwaan Pannevis (Sluis en Groot) en is verantwoordelijk voor de Oostenrijkse markt. Hij geeft aan interesse te hebben in een agentschap voor Oostenrijk en zo ontstaat een samenwerking die uiteindelijk zo’n twintig jaar stand houdt.

Groeiende bekendheid De afdeling Marketing & Communicatie bestaat weliswaar nog niet maar dat betekent niet dat Hamer geen publiciteit krijgt. Door de jaren heen publiceren buitenlandse media een groot aantal artikelen over het bedrijf, met name over de innovatieve kracht, snelle groei en exportactiviteiten.

38 Florensis 75 jaar

Britse Junior Minister met Jan Ammerlaan, Jan en Herman Op 1 februari 1990 leiden die kenmerken ertoe dat Mr. Curry, de Britse Junior Minister (staatssecretaris) van het Ministry of Agriculture, Fisheries and Food, een bezoek brengt aan Hamer Plant. Via diverse kanalen is een bezoek hem geadviseerd, omdat hij zich bij Hamer op de hoogte kan stellen van de ­allerlaatste ontwikkelingen in de Nederlandse tuinbouw. Uiteraard is Hamer bijzonder vereerd met zijn bezoek.

“Uiteraard is Hamer bijzonder vereerd met zijn bezoek.”

Florensis 75 jaar

39

Wiet weetje

Hamer liep en loopt voorop in de markt. Zo ook als het ging om de in Nederland nu nog steeds gedoogde cannabis! Van 1964 tot en met 1987 bood Hamer Bloemzaden in de catalogus cannabiszaad aan en wel met de volgende promotietekst: ‘voor het wegwerken van onooglijke plaatsen’. Voor iedereen op verschillende wijze een nuttig plantje kennelijk.

Uiteindelijk verdween de cannabis uit het assortiment, omdat export sowieso niet was toegestaan.

Oprichting Hamer Bloemzaden BV Jan Hamer jr, Herman en Wim-Arie tekenen bij notaris Loeff & Van der Ploeg voor de oprichting van Hamer Bloemzaden BV.

Van vader op zoons Op 30 september 1988 draagt Jan Hamer sr. zijn aandelen over aan zijn drie in het bedrijf werkende zonen: Jan, Herman en Wim-Arie.

Hamer zette toen circa Fl. 8.000.000 om en had circa 25 medewerkers in dienst. Helemaal afscheid nemen deed senior niet, althans niet in zijn hart. Tegen vrienden en bekenden zei hij namelijk: ‘Ik kijk nog altijd wel mee hoor’. En dat deed hij ook, zelfs toen de omzetvolumes en bedragen hem zo langzamerhand duizelden.

Hamer- en spijkerpen als relatiegeschenk

40 Florensis 75 jaar

Benieuwd hoe het verder gaat?

Er verschijnen dit jaar 4 edities die het verloop van de geschiedenis van 75 jaar Florensis vertellen.

De volgende editie verschijnt eind september en zal gaan over de periode 1990-2000.

De editie daarna verschijnt in december.

Benieuwd hoe het verder gaat?

REDACTIE Regina Dinkla (eindredactie) Herman Hamer (hoofdredacteur) Wim-Arie Hamer Anne Nootenboom (vormgeving)

Carola Aardenhout (Beebuzz)

Florensis 75 jaar

41

www.florensis.com