bent niet je gevoelens en gedachten’

Lijden is een symptoom van niet goed kijken naar de werkelijkheid, zegt schrijver en leraar Tibetaans boeddhisme Jan Geurtz. Hoe leer je beter kijken?

door Djuna Spreksel

Vijfendertig jaar geleden was Jan Geurtz (1950) wanhopiger dan ooit. Hij had burn-outklachten, lag in scheiding en was ernstig verslaafd – met name aan amfetamine. Toen hij op een avond alleen thuis was, zijn hoofd in zijn handen nam en zich ten einde raad afvroeg wat hij moest doen, kwam er ineens een antwoord. ‘Ga eens goed voor jezelf zorgen, Jan,’ hoorde hij een vriendelijke stem zeggen. De stem, die van binnen kwam, bracht een ommezwaai in zijn leven teweeg, en luidde zijn eerste stappen op het spirituele pad in.

‘Na die avond ben ik opnieuw begonnen,’ zegt Geurtz. ‘Ik ging bij mijn partner weg, stopte met verdovende middelen, pakte een tasje kleding en vertrok naar Amsterdam.’ Bovenal ging hij aan zichzelf werken. In eerste in- stantie door wat hij de ‘psychologische manier’ noemt: therapie en trainingen in persoonlijke ontwikkeling volgen. Pas tien jaar later kwam de spiritualiteit op zijn pad.

Geurtz: ‘Bij persoonlijke ontwikkeling gaat het nog steeds om het ego dat aan zichzelf werkt. Spirituele groei speelt zich af in een geheel ander domein, op een soort metaniveau, waarin logica en gedachten ons niet verder helpen. Spiritueel bewustzijn gaat over de realisatie dat je niet je ego bent, maar datgene wat je gedachten en gevoelens kan waarnemen vanuit een liefdevol, oordeelloos gewaar-zijn. Maar dat is zelf geen gedachte, en kan ook niet waargenomen worden.’

Inmiddels woont Geurtz niet meer in Amsterdam, maar in het groen, met een tuin die uitkijkt over de glooiende

Veluwse bossen. Vanaf deze plek geeft hij (online) lessen in Tibetaans boeddhisme en spiritualiteit, evenals meditatiecursussen en -retraites. Onlangs verscheen zijn tiende boek, Een lieve klap voor je kop Daarin werkt hij aan de hand van persoonlijke contemplaties het idee uit dat het ervaren van nare gevoelens symptomatisch is voor niet goed naar de werkelijkheid kijken, en dat een heftige crisis ook een zaadje kan zijn voor een (versnelde) groei van spiritueel bewustzijn.

De kern van dit idee is terug te vinden in zijn gehele oeuvre, waarvan de bekendste titels De verslaving voorbij (2021), Verslaafd aan denken (2013) en Verslaafd aan liefde (2009) zijn. Volgens Geurtz vertroebelt een onjuist geloof in de echtheid van onze gedachten en gevoelens – door een ego dat zich identificeert met die