Numër 96 7062
Buletin Informativ
Janar 2020 SHOQATA KOMBĂTARE E GRAVE PROFESIONISTE, AFARISTE E ZEJTARE TĂ SHQIPĂRISĂ
Samiti i grave të biznesit Nga Tefta Demeti
Më datat 16-18 janar 2020, në hotel Rogner Tiranë u mbajt Samiti i Grave të Biznesit, i organizuar nga Fondi i Zhvillimit të Diasporës në bashkëpunim me Ministrinë e by [Article Author] Financës dhe Ekonomisë dhe nën kujdesin e Ministrit të Shtetit për Diasporën. Nga ministrat u prezantuan politikat për nxitjen e sipërmarrjes nga diaspora për të investuar në Shqipëri. Gjithashtu u prezantua Dhoma e Biznesit të Diasporës e cila ka filluar aktivitetin kohët e fundit. Në takim merrnin pjesë gra sipërmarrëse të suksesshme nga Shqipëria dhe
diaspora, si dhe organizata tĂ« shoqĂ«risĂ« civile tĂ« grave sipĂ«rmarrĂ«se. SHGPAZ u pĂ«rfaqĂ«sua nga presidentja znj.Flutura Xhabija si dhe nga 10 gra sipĂ«rmarrĂ«se, te cilat ndanĂ« edhe eksperiencat e tyre. Mjaft interesant ishte paneli âgratĂ« sipĂ«rmarrĂ«se dhe inovacioniâ ku u sollĂ«n eksperiencat inovative tĂ« reja si aplikacioni âEasy Pay Albaniaâ qĂ« na ndihmon pĂ«r tĂ« paguar detyrimet pĂ«r energjinĂ«, ujin, kopshtet, gjobat etj. nĂ«pĂ«rmjet celularĂ«ve smartphone, tabletave apo kompjuterave ose... F.7
NĂ KĂTĂ NUMĂR
Round table me sipĂ«rmarrĂ«set e VlorĂ«s âStandardet krijojnĂ« besimâ MĂ« datĂ« 17 janar 2020, nĂ« Hotel âBolonjaâ nĂ« VlorĂ« u mbajt me... F.5
Si të shkruajmë një projekt propozim? Në kuadër të implementimit të projektit të financuar nga EU nëpërmjet #CFCU pranë Ministrisë... F.4
SHGPAZ, BULETIN INFORMATIV | Nr.96
2
Aktivitetet e SHGPAZ gjatĂ« vitit 2019 tĂ« pasqyruara nĂ«pĂ«r buletine Viti 2019 ka qenĂ« njĂ« vit i mbushur plot me aktivitete tĂ« organizuara nga SHGPAZ nĂ« kuadĂ«r tĂ« implementimit tĂ« projektit tĂ« financuar nga BE-ja âNxitja e sipĂ«rmarrjes dhe e tĂ« mĂ«suarit pĂ«r sipĂ«rmarrjen tek tĂ« rinjtĂ« dhe gratĂ« nĂ« ShqipĂ«riâ, por jo vetĂ«m. GjatĂ« 6-mujorit tĂ« parĂ« tĂ« vitit u zhvilluan 9 seminare pĂ«r âKompe-
tencĂ«n Evropiane tĂ« SipĂ«rmarrjesâ me maturantĂ«t e 5 gjimnazeve dhe studentĂ«t e 4 universiteteve nĂ« 9 qytete tĂ« ndryshme. Gjithashtu u zhvillua Vrojtimi pĂ«r njohjen e programeve tĂ« BE-sĂ« /kombĂ«tare pĂ«r sipĂ«rmarrjen tek tĂ« rinjtĂ« e shkollave. GjatĂ« periudhĂ«s shtator-dhjetor 2019 u zhvilluan 8 tryeza tĂ« rrum-
bullakta dhe seminare me gratĂ« sipĂ«rmarrĂ«se nĂ« 5 qytete pĂ«r âStandardet krijojnĂ« besimâ, si dhe programet e BE-sĂ«/ kombĂ«tare pĂ«r gratĂ« sipĂ«rmarrĂ«se. Por krahas sa mĂ« sipĂ«r janĂ« realizuar edhe mjaft takime rajonale e ndĂ«rkombĂ«tare ku SHGPAZ aderon dhe promovon.
SHGPAZ, BULETIN INFORMATIV | Nr.96
3
Historia e një shpikëseje dhe sipërmarrëseje të suksesshme amerikane (Joy Mangano) Nga Albana Laknori
Joy Mangano ka lindur nĂ« New York, nĂ« Long Island, SHBA dhe pas mbarimit tĂ« shkollĂ«s sĂ« mesme, ajo filloi Universitetin e New Yorkut, duke u diplomuar nĂ« by [Article Author] vitin 1978, me njĂ« diplomĂ« BA nĂ« administrim biznesi. Pas kolegjit, Mangano punoi nĂ« vende tĂ« ndryshme, u martua dhe lindi tre fĂ«mijĂ«. NĂ« vitin 1989, Mangano u divorcua dhe shkoi tĂ« jetonte nĂ« Smithtown, New York, dhe zbuloi se ideja e parĂ« qĂ« i kishte lindur, ishte njĂ« frymĂ«zim nga rrĂ«muja e pĂ«rditshme e punĂ«ve tĂ« shtĂ«pisĂ«. âPastruesi Mrekulliâ TĂ« merresh me tre fĂ«mijĂ«, nuk Ă«shtĂ« shpesh punĂ« frymĂ«zuese. KĂ«shtu Mangano, e pashpresĂ« nga punĂ«t e shtĂ«pisĂ« shpiku njĂ«
pastrues, tĂ« cilin e quajti âPastruesi Mrekulliâ. Ajo harxhoi disa vjet pĂ«r ta pĂ«rmirĂ«suar produktin e saj, i cili do ta ndihmonte nĂ« heqjen dorĂ« nga detyra e pashpirt e pastrimit. NĂ« vitin 1990, krijoi njĂ« prototip dhe prodhoi 100 copĂ«, e nĂ« fund tĂ« proçesit, ajo kishte harxhuar mĂ« shumĂ« se 100,000 USD, e kishte harxhuar tĂ« gjitha kursimet dhe madje kishte marrĂ« borxh. Produkti premtonte jetĂ«gjatĂ«si,
shtrydhje tĂ« lehtĂ« dhe zinte pak vend nĂ« supermarket. Me pak reklamĂ« dhe shumĂ« aftĂ«si shitjeje, Mangano manaxhoi tĂ« shiste disa qindra pastrues vitin e parĂ«, sĂ« bashku me fĂ«mijĂ«t e saj tĂ« cilĂ«t e ndihmonin pĂ«r tĂ« plotĂ«suar porositĂ«. Teleshitjet NjĂ« hap tjetĂ«r i rĂ«ndĂ«sishĂ«m ishte dĂ«rgimi i âPastruesit Mrekulliâ nĂ« TV, tek drejtuesit e QVC (njĂ« stacion televiziv). U vu reklama nĂ« televizion, por pa krijuesen e produktit dhe shitjet nuk shkuan mirĂ«, kĂ«shtu Mangano sugjeroi se nĂ«se do tĂ« ishte vetĂ« ajo nĂ« reklamĂ«, pastruesi do tĂ« kishte mĂ« shumĂ« mundĂ«si tĂ« shitej. Dhe kĂ«shtu ndodhi. Dalja e saj pĂ«r herĂ« tĂ« parĂ« nĂ« TV, ndihmoi qĂ« tĂ« shiteshin mĂ« shumĂ« se 18,000 pastrues nĂ« mĂ« pak se njĂ« orĂ«. Por ky ishte vetĂ«m fillimi, si pĂ«r Pastruesin si pĂ«r suksesin e Manganos. QĂ« prej asaj kohe ajo ka shitur miliona âPastrues Mrekulliâ dhe ka arritur shumĂ« edhe pĂ«r kompani tĂ« tjera si Rolykit (çanta e rrotullueshme), Huggable Hangers (varĂ«se rrobash) dhe Piatto Bakery Box (kuti pjekĂ«se e lezetshme). NĂ« vitin 1999, Mangano e shiti kompaninĂ« e saj, âIndigenous
designsâ, tek kompania mĂ«mĂ« âHome Shopping Network (HSN)â, ku ajo mbeti si presidente e kompanisĂ«. NĂ« vitin 2014, rezultoi se âleckatâ e Manganos, kanĂ« arritur nĂ« ekranin e madh, e janĂ« bĂ«rĂ« film, me regji te David O. Russell, me titull âJoyâ, me aktore Jennifer Lawrence nĂ« rolin e Mangano. Filmi doli nĂ« ekran DitĂ«n e Krishtlindjeve nĂ« 2015, nĂ« SHBA dhe aktorja protagoniste ka fituar çmimin Globi i ArtĂ«, pĂ«r komedinĂ« mĂ« tĂ« mirĂ« dhe aktoren mĂ« tĂ« mirĂ«. ThĂ«nie te Joy Manganos: âQĂ« nga fillimi, unĂ« kam qenĂ« e fokusuar qĂ« tĂ« kem vulĂ«n e MbajtĂ«ses sĂ« mirĂ« tĂ« shtĂ«pisĂ«. UnĂ« doja tĂ« dilja nĂ« TV e tâi tregoja tĂ« gjithĂ«ve se âPastruesi Mrekulliâ e ka kĂ«tĂ«. Tani, unĂ« mund tĂ« them me krenari se 26 produktet e mia janĂ« aprovuarâ. âDiçka qĂ« kam mĂ«suar gjatĂ« rrugĂ«s time, Ă«shtĂ« se duhet tĂ« kesh kurajo nĂ« jetĂ«. Mund te bĂ«sh gjĂ«ra fantastike nĂ« çdo nivel. Nuk duhet tĂ« ndryshosh botĂ«n; duhet thjesht tĂ« ndikosh tek njerĂ«zit qĂ« tĂ« rrethojnĂ«, e kjo Ă«shtĂ« mahnitĂ«se.â âUnĂ« do tĂ« jem njĂ« mentore pĂ«r kĂ«do qĂ« dĂ«shiron tĂ« krijojĂ« njĂ« biznes, produkt apo shĂ«rbim dhe nuk Ă«shtĂ« e sigurt sesi ta bĂ«jĂ« atĂ«. PĂ«r mua, Ă«shtĂ« shenjĂ« e vĂ«rtetĂ« suksesi, nĂ«se mund tĂ« ndihmoj dikĂ« qĂ« tâja dalĂ«.â www.joemangano.com
SHGPAZ, BULETIN INFORMATIV | Nr.96
mund tĂ« shikojnĂ« Trajnimet e fuqisĂ« punĂ«tore pĂ«r 2019 efektet e politikave Nga Kujtime Stefani dhe reformave rregullatore nĂ« performancĂ«n e firmĂ«s. SondaAnketa e NdĂ«rmarrjeve (AN) 2019 Ă«shtĂ« kryer nga Grupi i BankĂ«s BotĂ«rore dhe partnerĂ«t e saj Banka Evropiane pĂ«r RindĂ«rtim dhe Zhvillim (EBRD), Banka Evropiane e Investimeve (EIB) dhe Departamenti i MbretĂ«risĂ« sĂ« Bashkuar pĂ«r Zhvillimin NdĂ«rkombĂ«tar (DFID) dhe pĂ«rfshin firmat e vogla, tĂ« mesme dhe tĂ« mĂ«dha. MadhĂ«sia e firmĂ«s pĂ«rcaktohet nga numri i tĂ« punĂ«suarve: 5 deri zhet e pĂ«rsĂ«ritura ndihmojnĂ« nĂ« 19 (e vogĂ«l), 20 deri 99 (mesatare) studimin e evolucionit tĂ« mjedisit dhe 100 ose mĂ« shumĂ« (e madhe). tĂ« biznesit dhe sesi ndikon ai nĂ« AN fokusohet nĂ« shumĂ« aspekte dinamikĂ«n e sektorit privat. PĂ«r tĂ« mjedisit tĂ« biznesit, faktorĂ« tĂ« ShqipĂ«rinĂ« anketimi 2019 pĂ«rfshin cilĂ«t mund tĂ« jenĂ« lehtĂ«sues ose kĂ«to aspekte: fuqia punÄtore, shtrĂ«ngues pĂ«r firmat dhe tĂ« infrastruktura fizike, tregtia e luajnĂ« njĂ« rol tĂ« rĂ«ndĂ«sishĂ«m nĂ«se jashtme, aksesi nĂ« financĂ«, krimi sektori privat i ekonomisĂ« do tĂ« dhe informaliteti, rregullat, lejet, lulĂ«zojĂ« apo jo. Mjedis i pĂ«rshtattaksat dhe korrupsioni. Le tĂ« shĂ«m i biznesit Ă«shtĂ« ai qĂ« fokusohemi tek trajnimet e fuqisĂ« inkurajon firmat tĂ« operojnĂ« me punĂ«tore. efikasitet, qĂ« forcon stimujt qĂ« firmat tĂ« inovojnĂ« dhe tĂ« rrisin Figurat 1 dhe 2 fokusohen nĂ« produktivitetin pĂ«r njĂ« zhvillimin investimin e firmave nĂ« mjeshtĂ«tĂ« qĂ«ndrueshĂ«m. NjĂ« sektor privat ritĂ« dhe aftĂ«sitĂ« e forcĂ«s sĂ« tyre tĂ« mĂ« produktiv, nga ana tjetĂ«r, punĂ«s. Numri i trajnimeve matet zgjeron punĂ«simin dhe kontribuon nga pĂ«rqindja e firmave qĂ« ofrojnĂ« me taksat e nevojshme pĂ«r investrajnim zyrtar dhe intensiteti i time publike nĂ« shĂ«ndetĂ«si, arsim trajnimit matet nga pjesa e dhe shĂ«rbime tĂ« tjera. punĂ«torĂ«ve qĂ« marrin trajnime nĂ« Anketa pĂ«rfshin tĂ« gjithĂ« sektorĂ«t sektorin e prodhimit. Nga figurat e prodhimit dhe sektorĂ«t e shĂ«rbiduket se firmat qĂ« ofrojnĂ« trajnime meve si: tregtia me pakicĂ« e nĂ« ShqipĂ«ri janĂ« 42% e tĂ« intervisshumicĂ«, riparim automjetesh, tuarve, shifĂ«r qĂ« Ă«shtĂ« mĂ« e ulĂ«t hoteleri dhe restorante, transport, krahasuar me 55% qĂ« ofrojnĂ« magazinim, komunikacion, ndĂ«rfirmat nĂ« vendet e tjera tĂ« EuropĂ«s tim dhe IT. dhe AzisĂ« Qendrore. NdĂ«rsa nĂ« AN pĂ«rsĂ«ritet pĂ«rafĂ«rsisht çdo ShqipĂ«ri trajnohen 46% e fuqisĂ« katĂ«r vjet pĂ«r njĂ« ekonomi (ose puntore brenda firmave qĂ« ofrojnĂ« rajon) tĂ« veçantĂ«. Duke pĂ«rcjellur trajnim dhe kjo shifĂ«r Ă«shtĂ« mĂ« e ndryshimet nĂ« mjedisin e biznesit, lartĂ« se ajo qĂ« ofrojnĂ« firmat nĂ« politikĂ«bĂ«rĂ«sit dhe studiuesit
4
vendet e Europës dhe Azisë Qendrore me 36%. https://www.enterprisesurveys.or g/
Si të shkruajmë projekt propozim?
një
... sĂ« FinancĂ«s & EkonomisĂ« dhe qĂ« zbatohet nga SHGPAZ, mĂ« datĂ« 19 janar 2020 nĂ« VlorĂ« u mbajt trajnimi pĂ«r forcim kapacitete tĂ« OJF tĂ« grave nĂ« VlorĂ« âSi tĂ« shkruajmĂ« njĂ« projekt propozimâ. GjatĂ« kĂ«tij trajnimi u prezantuan etapat pĂ«r tĂ« shkruajtur njĂ« projekt tĂ« sukseshĂ«m si dhe u prezantuan vĂ«shtirĂ«sitĂ« e hasura qĂ« nga shkrimi i njĂ« projekt propozimi e deri nĂ« implementimin e tij. Shembuj u dhanĂ« nga implementimi i projektit nĂ« fjalĂ« dhe u demonstruan nĂ«pĂ«rmjet tabletave.
SHGPAZ, BULETIN INFORMATIV | Nr.96
5
Round table me sipĂ«rmarrĂ«set e VlorĂ«s âStandardet krijojnĂ« besimâ Nga Tefta Demeti
MĂ« datĂ« 17 janar 2020, nĂ« Hotel âBolonjaâ nĂ« VlorĂ« u mbajt me GratĂ« SipĂ«rmarrĂ«se tryeza e rrumbullakĂ«t âStandardet krijojnĂ« besimâ, si dhe âSfidat e biznesit dhe institucioneve publike nĂ« procesin e integrimit nĂ« BEâ. Ky takim u organizua nga Shoqata KombĂ«tare e Gruas Profesioniste, Afariste & Zejtare (SHGPAZ) nĂ« kuadĂ«r tĂ« implementimit tĂ« projektit âNxitja e sipĂ«rmarrjes tek tĂ« rinjtĂ« dhe gratĂ« sipĂ«rmarrĂ«se nĂ« ShqipĂ«riâ, i cili financohet nga BE nĂ«pĂ«rmjet CFCU TiranĂ«. GjatĂ« kĂ«saj tryeze u prezantuan sfidat qĂ« paraqiten para biznesit pĂ«r pĂ«rmbushjen e standardeve tĂ« BE-sĂ« dhe ato kombĂ«tare nĂ« çdo aktivitet prodhues apo tĂ« shĂ«rbimeve. GjatĂ« kĂ«tij takimi nga pĂ«rfaqĂ«suesi i DrejtorisĂ« sĂ« PĂ«rgjith-
shme të Standarteve, znj.Dea Nini u prezantuan përfitimet e biznesit nga zbatimi i standardeve të BE-së dhe ato kombëtare dhe u përqendrua kryesisht në standardet në fushën e ndërtimit ku duhet të zbatohen standardet ndërkombëtare ISO. Ndër këto standarde ISO mbi 1,100 standarde i referohen ndërte
save dhe ndërtimeve si: në strukturë, në mure, në materiale dhe produkte të ndërtimit, në sistemet ngrohje, ftohje dhe ndriçim, në sigurinë nga zjarri, në shkallë dhe ashensor, në beton dhe çimento, lëndë drusore etj. Më tej u prezantuan edhe standardet në fushën ushqimore. Tema hapi debate dhe interesimi ishte i madh për njohjen dhe zbatimin e standardeve nga bizneset. Nga përfaqësueset e grave sipërmarrëse në fushën e ndërtimit u diskutua mbi nevojën e përmirësimit të kuadrit ligjor për të patur standarde të detyrueshme në çdo proces të fushës së ndërtimit si dhe institucione që i kontrollojnë zbatimin e këtyre standardeve. Standardet kombëtare dhe të EU për të gjitha llojet e produkteve dhe teknologjive mund të gjenden në web e Drejtorisë së Përgjithshme të Standardeve: www.dps.gov.al
Sfida IDEA 2020 Konkursi i Planeve tĂ« Biznesit! ĂfarĂ« e bĂ«n Sfida IDEA 2020 kaq tĂ« veçantĂ«? - aplikimi i njĂ« prej praktikave mĂ« tĂ« mira ndĂ«rkombĂ«tare me emrin CEFE pĂ«r trajnimin e sipĂ«rmarrjes, ndikimin e provuar nĂ« jetĂ«n e pĂ«rfituesve nga IDEA 2018, 2019, pĂ«rqasjen e zhvillimit intensiv tĂ« aftĂ«sive duke kombinuar trajnim, coaching/ kĂ«shillim dhe mentorim. Sfida IDEA 2020 do tĂ« fillojĂ« me 400 biznese tĂ« reja nĂ« tĂ« gjithĂ« ShqipĂ«rinĂ« dhe do tĂ« realizohen 6 konkurse rajonale. Fituesit e çdo rajoni do tĂ« konkurrojnĂ« nĂ« nivel kombĂ«tar.
Për të lexuar të plotë njoftimin mund të hyni në faqen e facebook-ut: www.facebook.com/ideaalba nia dhe aplikimi mund të bëhet në link-un e mëposhtëm: https://docs.google.com/form s/d/e/1FAIpQLSd_j6sFqLD1Ch WiQg74bXyX_mbmHAB2kP9 esQUEvTbprZt6iQ/viewform? fbclid=IwAR3ht_EeJER8xJLi0i PvZXFyUNk6BGIrQXXbxNYHAg cdsNFDxVKWcc9lm4
SHGPAZ, BULETIN INFORMATIV | Nr.96
6
Implementimi i standardeve ISO në ndërtim, një alternativë e sigurt drejt qyteteve të qëndrueshme Materiale të përpunuara nga Dea Nini*
NjĂ« qytet i qetĂ« Ă«shtĂ« njĂ« qytet i sigurt, i aftĂ« tâu bĂ«jĂ« ballĂ« sfidave tĂ« zhvillimit dhe urbanizimit. PikĂ«risht nĂ« kĂ«tĂ« funksion, Organizata NdĂ«rkombĂ«tare e Standardeve (ISO) mundĂ«son njĂ« seri tĂ« gjerĂ« standardesh, tĂ« cilat mbulojnĂ« aspekte tĂ« ndryshme tĂ« ndĂ«rtimit, duke nisur nga strukturat, betoni, projektimi, masat e sigurisĂ«, metodat e provĂ«s si dhe shumĂ« aspekte tĂ« procesit ndĂ«rtimor. NĂ« njĂ« realitet ku numri i popullsisĂ« po rritet me ritme tĂ« larta dhe ku procesi i urbanizimit po shfaq pasoja jo tĂ« lehta nĂ« mjedis, po bĂ«het gjithnjĂ« e mĂ« evident fakti, se qytetet qĂ« dĂ«shirojnĂ« tâu mbijetojnĂ« sfidave duhet tĂ« jenĂ« mĂ« tĂ« pĂ«rgatitur drejt zgjidhjeve tĂ« qendrueshme. Siguria e ndĂ«rtimeve Ă«shtĂ« komponenti mĂ« i rĂ«ndĂ«sishĂ«m i njĂ« qyteti tĂ« qendrueshĂ«m, qĂ« sfidohet çdo ditĂ« nga tĂ« papriturat natyrore, aktiviteti sizmik, ndotja dhe ngjarje tĂ« tjera qĂ« nĂ« kushte tĂ« ndĂ«rtesave jo tĂ« sigurta rrezikojnĂ« jetĂ«n e individĂ«ve. QĂ« sipĂ«rmarrĂ«sit tĂ« ndĂ«rtojnĂ« me kualitet dhe siguri Ă«shtĂ« shumĂ« e rĂ«ndĂ«sishme tĂ« njohin risqet, pikat e dobĂ«ta dhe ato tĂ« forta tĂ« punĂ«s sĂ« tyre dhe tĂ« situatĂ«s aktuale, nĂ« mĂ«nyrĂ« qĂ« tĂ«
1
Deri në Janar 2020.
marrin vendime të informuara mbi aktivitetin e tyre sipërmarrës. Pikërisht në funksion të proceseve të ndërtimit, Organizata Ndërkombëtare e Standardeve (ISO), e organizuar në këtë fushë në 11 komitete teknike ekspertësh, ka prodhuar dhe vijon të prodhojë në përputhje me dinamikat e zhvillimit, rreth 1200 1 standarde. Fushat e mbuluara, nisur nga tematika që fokusojnë Komitetet Teknike mbulojnë përkatësisht strukturat, materialet dhe produktet e ndërtimit, performancën dhe qendrueshmërinë, sigurinë nga zjarri dhe ndezjet e papritura, betonin dhe çimenton e përdorur, menaxhimin e informacionit në ndërtim, ngrohjen, ftohjen dhe ndriçimin, shkallët dhe ashensorët si edhe qëndrueshmërinë dhe shërbimet e mirëmbajtjes që i bëhen ndërtesave në një fazë të dytë. Disa nga standardet ISO më të aplikuara statistikisht në fushën e
ndĂ«rtimit nĂ« mbarĂ« botĂ«n janĂ«: Sistemet e menaxhimit tĂ« cilĂ«sisĂ« â KĂ«rkesat (ISO 9001:2015); Sisteme tĂ« menaxhimit tĂ« mjedisit KĂ«rkesa me udhĂ«zime pĂ«r pĂ«rdorim (ISO 14001:2015); Sistemet e menaxhimit tĂ« mjedisit UdhĂ«zuesit pĂ«r pĂ«rmbajtjen e projektit tĂ« pĂ«rshtatshĂ«m (ISO 14006:2011); Testimi i betonit â Pjesa 2 : VetitĂ« e betonit tĂ« frekĂ«t (ISO 1920-2:2016). KĂ«to standarde, sipas fushĂ«s sĂ« interesit, mund tâĂŹ blini pranĂ« DrejtorisĂ« sĂ« PĂ«rgjithshme tĂ« Standardizimit, e cila pĂ«rfaqĂ«son Organin KombĂ«tar tĂ« Standardeve nĂ« ShqipĂ«ri, tĂ« krijuar rreth 70 vite mĂ« parĂ«. Standardet mund tâĂŹ kĂ«rkoni pĂ«rmes numrit apo fjalĂ«ve kyçe nĂ« Katalogun e Standardeve Shqiptare 2019, nĂ« linkun http://www.dps.gov.al/standard/i ndex.php. PorositĂ« e standardeve mund tĂ« kryhen pĂ«rmes internetit ose nĂ« zyrat e DPS. Standardet e porositura janĂ« tĂ« aksesueshme nĂ« version elektronik ose hardcopy Aplikimi i standardeve nĂ« ndĂ«rtim krijon besim! *Faktet e pĂ«rmendura nĂ« kĂ«tĂ« artikull bazohen nĂ« publikimin `ISO & Construction` tĂ« OrganizatĂ«s NdĂ«rkombĂ«tare tĂ« Standardeve. Artikulli u pĂ«rshtat nga D.Nini, specialiste, Drejtoria e ĂĂ«shtjeve Ligjore dhe MarrĂ«dhĂ«nieve me publikun, Drejtoria e PĂ«rgjithshme e Standardizimit
SHGPAZ, BULETIN INFORMATIV | Nr.96
Projekti "Mbështetja e sigurisë ushqimore, standardeve veterinare dhe fitosanitare" Projekti "Mbështetja e sigurisë ushqimore, standardeve veterinare dhe fitosanitare" i financuar nga BE dhe që zbatohet nga një konsorcium i udhëhequr nga Autoriteti i Sigurisë Ushqimore të Irlandës (FSAI), ka filluar implementimin e aktiviteteteve në Shqipëri që nga janari i vitit 2019.
7
për të përmirësuar mundësitë e shkëmbimit tregtar, ndërsa Shqipëria përparon në përpjekjen e saj për t'u anëtarësuar në Bashkimin Evropian. Burimi: www.thefoodsafetyproject.eu
Gjatë këtij seminari u prezantuan programet kombëtare dhe të BEsë për mbështetjen me grante të grave sipërmarrëse sidomos ato start up nëpërmjet fondeve të AIDAs si fondi i start up-eve, fondi i konkurrueshmërisë, fondi për artizanatin, fondi për inovacionin, skema IDEA grant.
Seminar nĂ« VlorĂ« âProgramet e BE-sĂ«/ KombĂ«tare dhe grante pĂ«r gratĂ« sipĂ«rmarrĂ«seâ
Gjithashtu u prezantuan website-t se ku mund të gjendet informacioni i nevojshëm për programet e BE-së dhe kombëtare për mbështetjen me grante.
Nga Tefta Demeti
Projekti ka si qëllim forcimin e strukturave teknike, rritjen e ndërgjegjësimit të publikut, forcimin e angazhimit me operatorët e biznesit të ushqimit dhe përmirësimin e legjislacionit në lidhje me sigurinë e ushqimit, shëndetin e kafshëve, shëndetin e bimëve dhe sistemet e kontrollit në Shqipëri. Drejtoresha e Përgjithshme i FSAI znj. Pamela Byrne vizitoi Shqipërinë në 15-16 Janar 2020 duke u bashkuar me ekipin e Projektit të Sigurisë Ushqimore në nisjen e Planit të Punës 2020 dhe takimin e zyrtarëve kryesorë shqiptarë. Në takimet e saj në Shqipëri, Dr. Pamela Byrne foli për angazhimin e projektit për të ndihmuar në forcimin e aftësive të Shqipërisë për të mbrojtur konsumatorët dhe
MĂ« datĂ« 18 janar 2020, nĂ« Hotel âBolonjaâ nĂ« VlorĂ« u mbajt Seminari me GratĂ« SipĂ«rmarrĂ«se âProgramet e BE-sĂ«/ KombĂ«tare dhe grante pĂ«r gratĂ« sipĂ«rmaby [Article Author] rrĂ«seâ . Ky takim u organizua nga Shoqata KombĂ«tare e Gruas Profesioniste, Afariste & Zejtare (SHGPAZ) nĂ« kuadĂ«r tĂ« implementimit tĂ« projektit âNxitja e sipĂ«rmarrjes tek tĂ« rinjtĂ« dhe gratĂ« sipĂ«rmarrĂ«se nĂ« ShqipĂ«riâ, i cili financohet nga BE nĂ«pĂ«rmjet CFCU TiranĂ«.
Samiti i grave të biznesit Nga Tefta Demeti
... nĂ« zyra shĂ«rbimi kudo, qĂ« lehtĂ«sojnĂ« qytetarĂ«t nĂ« pagimin e shpejtĂ« tĂ« kĂ«tyre detyrimeve etj. Gjithashtu mjaft interesant ishte by [Article Author] prezantimi nga znj.Mirela Mezani, Presidente e ShoqatĂ«s NdĂ«rkombĂ«tare âWomen Alb Worldâ me qendĂ«r nĂ« GjenevĂ«. Ajo prezantoi kĂ«tĂ« organizatĂ« tĂ« re mbarĂ« botĂ«rore tĂ« krijuar sĂ« fundmi me qĂ«llim organizimin e tĂ« gjitha grave me origjinĂ« shqiptare nĂ« tĂ« gjitha fushat e jetĂ«s. Iu urojmĂ« suksese tĂ« gjitha grave sipĂ«rmarrĂ«se brenda dhe jashtĂ« vendit dhe le tĂ« shpresojmĂ« se do tĂ« pĂ«rmirĂ«sohet mĂ« tej klima e biznesit pĂ«r tĂ« tĂ«rhequr investitoret e diasporĂ«s dhe jo vetĂ«m, qĂ« tĂ« investojnĂ« nĂ« ShqipĂ«ri.
SHGPAZ, BULETIN INFORMATIV | Nr.96
FAKTE
25.7% Biznese aktive tĂ« drejtuara/ pronare gra, pĂ«r vitin 2018 nĂ« ShqipĂ«ri rezultojnĂ« 25.7% me njĂ« ulje ïŠ prej 4 pikĂ« % krahasuar me 2017 (29.7%). (INSTAT, qershor 2019)
8
Vdekjet nga Alkooli në Një studim i kryer nga Instituti Kombëtar për Abuzimin me Alkoolin dhe Alkoolizmin zbuloi se numri i Amerikanëve që kanë vdekur nga problemet e lidhura me alkoolin është më shumë se dyfishuar gjatë 20 viteve të fundit. Hulumtimi u botua në revistën Alkoolizmi: Kërkime Klinike dhe Eksperimentale dhe zbuloi se në vitin 2017 pak më shumë se 72.500 njerëz vdiqën nga sëmundjet e lidhura me alkoolin, siç janë sëmundjet e mëlçisë. Në 1999, pati pak më pak se 36,000 vdekje. Burrat vdesin në një shkallë më të
lartë se gratë, megjithëSh.B.A. se gratë të racës kaukaziane llogariten për rritjen më të madhe të vdekjeve. Në vitin 2017, alkooli u dëshmua edhe më vdekjeprurës se medikamentet e paligjshme, si opioidet.
HENDEKU GLOBAL GJINOR
3.2% Kredia për vitin 2018 rezulton me një rritje të moderuar me vetëm 2% krahasuar me një vit më parë dhe zë 35,2% ndaj PPB, me një ulje prej 2,2 pikë përqindje krahasuar me 2016. (Banka e Shqipërisë, 2019)
Rruga e gjatë për barazinë gjinore Bazuar në tendencat aktuale, hendeku global gjinor nuk do të mbyllet edhe për 99.5 vite të tjera. Sipas Forumit Ekonomik Botëror (WEF) do të duhen 257 vjet për të mbyllur hendekun gjinor ekonomik, një pabarazi e cila në të vërtetë po rritet për shkak të: "Mungesës së përparimit në mbylljen e hendekut të Përfshirjes dhe Mundësisë Ekonomike". Një aspekt pozitiv, në nivelin aktual, është që hendeku arsimor duket se do të zvogëlohet pothuajse plotësisht brenda 12 viteve. Duke folur për raportin Klaus Schwab, themeluesi i WEF, paralajmëroi: "Në
ritmin e tanishĂ«m tĂ« ndryshimit, do tĂ« duhet gati njĂ« shekull pĂ«r tĂ« arritur barazi, njĂ« afat kohor qĂ« thjesht nuk mund ta pranojmĂ« nĂ« botĂ«n e sotme tĂ« globalizimit, veçanĂ«risht midis brezave tĂ« rinj qĂ« kanĂ« pikĂ«pamje gjithnjĂ« e mĂ« pĂ«rparimtarĂ« nĂ« lidhje me barazinĂ« gjinoreâ.
SHGPAZ, BULETIN INFORMATIV | Nr.96
9
panjohur (shkak i panjohur), i zbuluar nĂ« qytetin Wuhan, provinca Hubei e KinĂ«s. MĂ« 7 Materiale tĂ« pĂ«rpunuara nga Arlinda Demeti janar autoritetet kineze identifikuan virusin shkaktar, njĂ« ĂfarĂ« Ă«shtĂ« njĂ« koronavirus? koronavirus i ri (2019-nCoV). MĂ« 10 janar, OBSH publikoi njĂ« Koronaviruset (CoV) janĂ« njĂ« sĂ«rĂ« udhĂ«zimesh tĂ« pĂ«rkohshme familje e madhe e viruseve qĂ« pĂ«r tĂ« gjitha vendet se si ata mund shkaktojnĂ« sĂ«mundje duke filluar nga ftohja e zakonshme deri te tĂ« pĂ«rgatiten pĂ«r kĂ«tĂ« virus, duke sĂ«mundjet mĂ« tĂ« rĂ«nda siç janĂ« pĂ«rfshirĂ« mĂ«nyrĂ«n e monitorimit Sindromi i FrymĂ«marrjes i Lindjes pĂ«r njerĂ«zit e sĂ«murĂ«, mostrat e sĂ« Mesme (MERS-CoV) dhe testimit, trajtimin e pacientĂ«ve, Sindromi i FrymĂ«marrjes i RĂ«ndĂ« kontrollin e infeksionit nĂ« qendrat Akut (SARS-CoV). NjĂ« koronavirus i ri (nCoV) Ă«shtĂ« njĂ« formĂ« e re e virusit qĂ« nuk Ă«shtĂ« identifikuar mĂ« parĂ« tek njerĂ«zit.
Koronavirus
Koronaviruset janĂ« zoonotikĂ«, qĂ« do tĂ« thotĂ« se ato transmetohen midis kafshĂ«ve dhe njerĂ«zve. Hetimet e hollĂ«sishme zbuluan se SARS-CoV u transmetua nga macet âcivetâ te njerĂ«zit dhe MERS-CoV nga devetĂ« âdromedaryâ (ose somaleze) te njerĂ«zit. Disa koronaviruse tĂ« njohura qarkullojnĂ« te kafshĂ«t, por ende nuk kanĂ« infektuar njerĂ«z. Koronaviruse tĂ« tjerĂ« mund tĂ« transmetohen nga personi nĂ« person, zakonisht pas kontaktit tĂ« ngushtĂ« me njĂ« pacient tĂ« infektuar, pĂ«r shembull, nĂ« qendrĂ«n e kujdesit shĂ«ndetĂ«sor. MĂ« 31 Dhjetor 2019, Zyra e OBSH nĂ« KinĂ« u njoftua pĂ«r raste me pneumoni me etiologji tĂ«
shëndetësore dhe komunikimin me publikun për këtë virus të ri. Cilat janë simptomat e dikujt të infektuar me koronavirus? Shenjat e zakonshme të infeksionit përfshijnë simptoma të frymëmarrjes, ethe, kollë, gulçim dhe vështirësi në frymëmarrje. Në raste më të rënda, infeksioni mund të shkaktojë pneumoni, sindromin e rëndë akut të frymëmarrjes, insufiçiencë të veshkave dhe madje edhe vdekje.
A ka njĂ« vaksinĂ« apo trajtim pĂ«r njĂ« koronavirus tĂ« ri? Kur njĂ« sĂ«mundje Ă«shtĂ« e re, nuk ka vaksinĂ« derisa tĂ« zhvillohet njĂ« e tillĂ«. Mund tĂ« duhen disa vite qĂ« njĂ« vaksinĂ« e re tĂ« prodhohet. Gjithashtu nuk ka asnjĂ« trajtim specifik pĂ«r sĂ«mundjen e shkaktuar nga njĂ« koronavirus i ri. SidoqoftĂ«, shumica e simptomave mund tĂ« trajtohen dhe pĂ«r kĂ«tĂ« arsye trajtimi varet nga gjendja klinike e pacientit. PĂ«r mĂ« tepĂ«r, kujdesi mbĂ«shtetĂ«s pĂ«r personat e infektuar mund tĂ« jetĂ« shumĂ« efektiv. ĂfarĂ« mund tĂ« bĂ«jmĂ« pĂ«r tâu mbrojtur? Rekomandimet standarde pĂ«r tĂ« parandaluar pĂ«rhapjen e infeksionit pĂ«rfshijnĂ« larjen e rregullt tĂ« duarve, mbulimin e gojĂ«s dhe hundĂ«s kur kolliteni dhe teshtitni, gatuani plotĂ«sisht mishin dhe vezĂ«t. Shmangni kontaktin e ngushtĂ« me kĂ«do qĂ« tregon simptoma tĂ« sĂ«mundjes sĂ« frymĂ«marrjes, siç janĂ« kolla dhe teshtitja. Bazuar nĂ« informacionin aktualisht tĂ« disponueshĂ«m, OBSH nuk rekomandon ndonjĂ« kufizim tĂ« udhĂ«timeve ose tregtisĂ«. Vendet inkurajohen tĂ« vazhdojnĂ« tĂ« forcojnĂ« gatishmĂ«rinĂ« e tyre pĂ«r emergjencĂ« shĂ«ndetĂ«sore nĂ« pĂ«rputhje me Rregulloret NdĂ«rkombĂ«tare tĂ« ShĂ«ndetit.
Numër 96 7062
KONSULENCĂ LIGJORE PĂR PRONĂSINĂ INTELEKTUALE: MARKAT TREGTARE, PATENTAT E SHPIKJEVE, E DREJTA E AUTORIT, ETJ. OfrojmĂ« mbrojtje, konsulence teknikoshkencore dhe ligjore, si pĂ«r personat fizike, si pĂ«r bizneset qĂ« operojnĂ« nĂ« ShqipĂ«ri dhe jashtĂ« saj: NĂ« fushĂ«n e PronĂ«sisĂ« Intelektuale: -Zgjidhje tĂ« problemeve tuaja nĂ« lidhje me: âą Markat tregtare dhe tĂ« shĂ«rbimit, logot tregtare -KonsulencĂ« nĂ« hartimin e logos sĂ« biznesit tuaj. -KonsulencĂ« nĂ« krijimin e logos tuaj tĂ« re. -KĂ«rkim pĂ«r marka ndĂ«rkombĂ«tare. -Si tĂ« aplikojmĂ« pĂ«r marka tĂ« Madridit. -Si tĂ« bĂ«jmĂ« njĂ« kontratĂ« license market e huaj âą Patentat e shpikjeve âą KonsulencĂ« nĂ« formulimin e njĂ« patente shpikjeje -Si tĂ« mbrojmĂ« atĂ« qĂ« kemi krijuar apo shpikur. -Si tĂ« aplikojmĂ« pĂ«r njĂ« patente shpikjeje evropiane. -Si tĂ« aplikojmĂ« pĂ«r njĂ« patente PCT (nĂ« ĂIPO), ZvicĂ«r.
me
-Si tĂ« sjellim nĂ« ShqipĂ«ri patentat e huaja? âą Modelet e pĂ«rdorimit -ĂfarĂ« Ă«shtĂ« njĂ« model pĂ«rdorimi? -Si tĂ« dallojmĂ« njĂ« patentĂ« shpikjeje nga njĂ« model pĂ«rdorimi. -Si tĂ« mbrojmĂ« njĂ« model pĂ«rdorimi. âą EmĂ«rtimet gjeografike -ĂfarĂ« Ă«shtĂ« njĂ« emĂ«rtim gjeografik? -Si tĂ« bashkangjisim njĂ« emĂ«rtim gjeografik produktin. âą Dizenjot industriale -ĂfarĂ« Ă«shtĂ« njĂ« dizenjo industrial? -Sa dimesnione (pĂ«rmasa) ka nje dizenjo. -Si mund tĂ« mbrohet njĂ« dizenjo. âą TĂ« drejtĂ«n e Autorit -Kuptimi i Copyright (tĂ« DrejtĂ«s sĂ« Autorit) -Si mund tĂ« mbrojmĂ« njĂ« produkt artistik tĂ« ri. -Si mund tĂ« pĂ«rdorim njĂ« produkt artistik te ri duke respektuar tĂ« drejtĂ«n e autorit. MbrojmĂ« tĂ« Drejtat e PronĂ«sisĂ« Intelektuale nĂ« tĂ« gjitha Gjykatat e tĂ« gjitha niveleve
-Në ju përfaqësojmë në Bordin e Apelit të Drejtorisë së Patentave dhe Markave. -Ju përfaqësojmë në Dhomën e Arbitrazhit pranë Dhomës së Tregtisë dhe Industrisë. -Në Gjykatën e Faktit Tiranë, të Apelit / Administrative. -Në Gjykatën e Lartë. ⹠Konsulencë të specializuar për shpikjet në Unversitetet publike dhe private -Në fushën e legjislacionit të IP. -Në fushën e ligjeve ndërkombëtare të IP. -Në fushën e patentave të shpikjeve, markave tregtare. -Si të kthejmë një diplomë në një aset të Pronës Intelektuale. -Si mund të përshtaten në këto asete në një biznes. Na kontaktoni në çdo kohë në: PhD Candidate. Albana Laknori mobile+355 693410000 E-mail:, albanalaknori@gmail.com
Shënim: Opinionet e paraqitura në buletin janë ato të vetë ekspertëve dhe nuk paraqesin opinionin e BE-së
Buletin Informativ Janar 2020
PĂ«rgatitur nga: Msc. Flutura XHABIJA & Msc.,MA Arlinda DEMETI &Redaksia