Ερευνητικές Εργασίες Λυκείου

Ερευνητικές Εργασίες Λυκείου με χρήση εργαλείων ΤΠΕ (Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών)

Από την ιδέα στην ερευνητική έκθεση

Για όλες τις τάξεις Γενικών και Τεχνικών Λυκείων

Φώτης Λαζαρίνης

www.lazarinis.gr

Copyright © 2012, Φώτης Ελ. Λαζαρίνης email: FLbooks@yahoo.gr

Δείτε πληροφορίες για το βιβλίο στις ιστοσελίδες: http://www.lazarinis.gr http://www.ideke.gr

Για οποιαδήποτε ερώτηση σχετικά με το βιβλίο παρακαλώ επικοινωνήστε με το συγγραφέα στο email FLbooks@yahoo.gr

Ηλεκτρονική Σελιδοποίηση & Σχεδιασμός εξωφύλλου: ΦΩΤΗΣ Ε. ΛΑΖΑΡΙΝΗΣ

Κεντρική Διάθεση Βιβλίου: Δ.Β. ΕΛΛΗΝΟΕΚΔΟΤΙΚΗ Α.Ε.Ε.Ε. Ιπποκράτους 82, 106 80 Αθήνα Τηλ./Φαξ: 210 36.13.676 Πρώτη έκδοση: Σεπτέμβριος 2012

Απαγορεύεται η αναπαραγωγή οποιουδήποτε τμήματος του βιβλίου με οποιοδήποτε μέσο (φωτοτυπία, εκτύπωση, μικροφίλμ, ή άλλη μηχανική ή ηλεκτρονική μέθοδο) χωρίς την έγγραφη άδεια του συγγραφέα.

ISBN: 978-960-92721-2-4

Περιεχόμενα

Πρόλογος ................................................................................................................7 Σημείωμα προς μαθητές .........................................................................................8 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΙΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΛΥΚΕΙΟΥ .................................................9 1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ................................................................................................................. 9 1.1.1 Σκοπός ...................................................................................................................9 1.1.2 Επισκόπηση.........................................................................................................11 1.2 ΑΠΟ ΤΟΝ ΟΡΙΣΜΟ ΤΟΥ ΘΕΜΑΤΟΣ ΣΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: ΣΥΝΤΟΜΗ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΦΑΣΕΩΝ ................................................................................................................. 12 1.3 ΤΡΟΠΟΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΣΤΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ............. 17 1.4 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ...................................... 17 1.5 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ................................................................. 18 1.6 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ....................................................................................... 19 Με μια ματιά ......................................................................................................... 21 Συγκεντρωτικός πίνακας με τα βήματα ανά φάση εκπόνησης ............................ 22

2. ΔΙΑΜΟΡΦΩΣΗ ΘΕΜΑΤΟΣ & ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΛΛΟΓΟ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΩΝ .......23 2.1 ΣΚΟΠΟΣ, ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΦΑΣΕΙΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΛΥΚΕΙΟΥ ................. 23 2.2 ΘΕΜΑ, ΤΙΤΛΟΣ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΑ ...................................................... 25 2.2.1 Θέμα και θεματικοί κύκλοι .................................................................................25 2.2.2 Τίτλος ερευνητικής εργασίας..............................................................................26 2.2.3 Εκπαιδευτικοί στόχοι και ερευνητικά ερωτήματα .............................................28 2.3 ΕΙΣΗΓΗΣΗ ΠΡΟΣ ΤΟ ΣΥΛΛΟΓΟ ΔΙΔΑΣΚΟΝΤΩΝ ....................................................... 30 2.3.1 Ενδεικτικά σχέδια υποβολής ερευνητικών εργασιών........................................31 2.4 ΈΓΚΡΙΣΗ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΟΡΙΣΜΟΣ ΣΥΝΤΟΝΙΣΤΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ............. 37 Με μια ματιά ......................................................................................................... 38

3. ΤΜΗΜΑΤΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ ΚΑΙ ΟΜΑΔΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ...............................................................................39 3.1 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ......... 39 3.1.1 Κατανομή μαθημάτων ανά φάση .......................................................................40 3

3.1.2 Συγκρότηση τμημάτων ενδιαφέροντος.............................................................. 41 Δήλωση προτίμησης ................................................................................................. 42 Κατανομή μαθητών με βάση τις προτιμήσεις τους ................................................. 43

3.2 ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΟΜΑΔΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΤΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ................... 44 3.2.1 Αναλυτικά τα σχήματα οργάνωσης των ομάδων εργασίας .............................. 45 3.2.2 Τρόποι κατανομής μαθητών στις ομάδες εργασίας .......................................... 48 3.3 ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΣΤΙΣ ΟΜΑΔΕΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ................................................. 49 3.3.1 10 βήματα που πρέπει να κάνουν οι μαθητές ................................................... 51 3.3.2 Ομαδικός και ατομικοί φάκελοι υλικού ............................................................. 51 3.4 ΟΙ ΤΠΕ ΣΤΗΝ ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΤΩΝ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ...................................... 52 Με μια ματιά ......................................................................................................... 54

4. ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΑΘΗΤΩΝ: ΕΥΡΕΣΗ ΚΑΙ ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΠΗΓΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ........ 55 4.1 ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΒΗΜΑΤΩΝ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ................. 55 4.2 ΓΙΑΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΗ Η ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΣΧΕΤΙΚΩΝ ΠΗΓΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ... 56 4.3 ΕΥΡΕΣΗ ΠΗΓΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗΣ ......................................................................... 57 4.3.1 Πηγές πληροφόρησης ....................................................................................... 57 4.3.2 Αξιοπιστία πηγών πληροφόρησης ..................................................................... 57 4.3.3 Αναζήτηση πηγών πληροφόρησης ..................................................................... 60 Τα βήματα που πρέπει να γίνουν για την αναζήτηση βιβλιογραφίας ..................... 66 4.3.4 Πως χρησιμοποιούμε τις σχετικές πληροφορίες ............................................... 66 Πως αναφέρουμε τις εργασίες μέσα στο κείμενο ................................................... 67 Πως παραθέτουμε τις πηγές στο τέλος της ερευνητικής έκθεσης .......................... 67

4.4 Η ΕΝΝΟΙΑ ΤΗΣ ΛΟΓΟΚΛΟΠΗΣ ΚΑΙ ΠΩΣ ΝΑ ΤΗΝ ΑΠΟΦΥΓΕΤΕ ............................... 68 4.5 ΠΩΣ ΒΟΗΘΟΥΝ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ ΟΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΤΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ .................. 69 Με μια ματιά ......................................................................................................... 70

5. ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΑΘΗΤΩΝ: ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ..... 71 5.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ................................................................................................................ 71 5.2 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ .................................................................. 72 5.3 ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ....................................................................... 75 5.3.1 Ερωτηματολόγια ................................................................................................ 77 5.3.2 Κατηγορίες ερωτήσεων κλειστού τύπου ........................................................... 80 5.3.3 Δειγματοληψία και μέγεθος δείγματος κατά τη συλλογή δεδομένων .............. 82 5.4 ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ........................................................................................ 83 5.4.1 Επεξεργασία ποσοτικών – ποιοτικών δεδομένων ............................................. 86 Ποσοτικά δεδομένα.................................................................................................. 86 Ποιοτικά δεδομένα................................................................................................... 88 4

5.5 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΑΙ ΑΝΑΛΥΣΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ............................................................................................................. 89 Με μια ματιά ......................................................................................................... 91

6. ΕΡΓΑΣΙΑ ΜΑΘΗΤΩΝ: ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ............................93 6.1 ΔΟΜΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ............................................................................. 93 6.2 ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ...................................................... 94 6.2.1 Περίληψη ............................................................................................................94 6.2.2 Λέξεις κλειδιά .....................................................................................................95 6.2.3 Εισαγωγή ............................................................................................................95 6.2.4 Επισκόπηση βιβλιογραφίας & Παράθεση βιβλιογραφίας .................................96 6.2.5 Σκοπός έρευνας, ερευνητικά ερωτήματα και μεθοδολογία ..............................97 6.2.6 Αποτελέσματα έρευνας ......................................................................................98 6.2.7 Ανάλυση και κριτική θεώρηση των αποτελεσμάτων .........................................99 6.2.8 Συμπεράσματα και μελλοντική εργασία ............................................................99 6.2.9 Υπόδειγμα μορφής ερευνητικής έκθεσης ........................................................100 6.3 ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΣ ................................................................................. 101 Με μια ματιά ....................................................................................................... 104

7. ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ................................................................................ 105 7.1 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΒΑΘΜΟΛΟΓΗΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ ................................................... 105 7.1.1 Παράγοντες που επηρεάζουν την αξιολόγηση .................................................105 7.1.2 Τρόπος υπολογισμού του τελικού βαθμού ......................................................106 7.2 ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΠΡΟΣΕΞΟΥΝ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ ΓΙΑ ΝΑ ΕΧΟΥΝ ΥΨΗΛΗ ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ 107 7.3 ΠΩΣ ΜΠΟΡΟΥΝ ΝΑ ΒΟΗΘΗΣΟΥΝ ΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ ΤΟΥΣ ΜΑΘΗΤΕΣ .................... 108 7.4 ΑΝΑΡΤΗΣΗ ΠΑΡΑΔΟΤΕΩΝ ΣΤΟ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟ ......................................................... 109 Με μια ματιά ....................................................................................................... 110

8. ΧΡΗΣΗ ΕΡΓΑΛΕΙΩΝ ΤΠΕ ΣΤΙΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΕΣ....................................... 111 8.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ ............................................................................................................. 111 8.2 ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΤΗΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ .................................................................................. 113 8.2.1 Ορισμός, χρήση και τροποποίηση στυλ κειμένου και επικεφαλίδων ..............113 8.2.2 Δημιουργία πίνακα περιεχομένων ...................................................................115 8.2.3 Δημιουργία λίστας κουκκίδων και αριθμών.....................................................115 8.2.4 Δημιουργία και μορφοποίηση πινάκων ...........................................................116 8.2.5 Εισαγωγή και διαχείριση εικόνων ....................................................................117 8.2.6 Δημιουργία σχεδίων με χρήση αυτόματων σχημάτων .....................................118 8.2.7 Εισαγωγή και διαχείριση γραφημάτων ............................................................119 8.2.8 Χρήση δεδομένων από άλλες εφαρμογές και δημιουργία εξισώσεων ............119 5

8.2.9 Δημιουργία αρχείων PDF ................................................................................. 120

8.3 ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΑ ΦΥΛΛΑ......................................................................................... 120 8.3.1 Υπολογισμός στατιστικών μεγεθών και χρήση συναρτήσεων ......................... 120 Υπολογισμός αθροίσματος ..................................................................................... 120 Υπολογισμός μέσου όρου ...................................................................................... 121 Καταμέτρηση αριθμών ........................................................................................... 122 Καταμέτρηση υπό συνθήκη ................................................................................... 122 Υπολογισμός ελαχίστου, μεγίστου, εύρους τιμών ................................................ 124 Υπολογισμός διάμεσου, επικρατούσας τιμής, τυπικής απόκλισης........................ 125 Δημιουργία διαφόρων τύπων ................................................................................ 126 Υπολογισμός σχετικής συχνότητας (ποσοστού %) ................................................. 127 Υπολογισμός αθροιστικών συχνοτήτων ................................................................. 128 8.3.2 Δημιουργία και μορφοποίηση γραφημάτων ................................................... 129

8.4 ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΩΝ ............................................................................... 130 8.4.1 Βασικές λειτουργίες PowerPoint ...................................................................... 130 8.4.2 Χρήση προτύπων σχεδίασης (θέματα) ............................................................ 131 8.4.3 Εφαρμογή εφέ μεταβάσεων και κινήσεων ...................................................... 132 8.4.4 Δημιουργία αρχείων προβολής του PowerPoint ............................................. 133 8.5 ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΔΙΑΔΙΚΤΥΟΥ ....................................................................................... 133 8.5.1 Δημιουργία και χρήση λογαριασμού ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σε δωρεάν υπηρεσίες ......................................................................................................... 133

8.5.2 8.5.3 8.5.4 8.5.5

Gmail: ηλεκτρονικό ταχυδρομείο της Google ........................................................ 134 Yahoo Mail: ηλεκτρονικό ταχυδρομείο της Yahoo ................................................. 137 Εγκατάσταση και χρήση Skype ......................................................................... 138 Επισκόπηση των εγγράφων Google ................................................................. 140 Δημιουργία και επεξεργασία ερωτηματολογίων στο διαδίκτυο ..................... 142 Επισκόπηση χρήσιμων διαδικτυακών υπηρεσιών ........................................... 144 Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο .................................................................................... 144 Πηγές πληροφόρησης ............................................................................................ 145 Ιστολόγια ................................................................................................................ 145 Διαμοιρασμός παρουσιάσεων, εγγράφων και βίντεο ........................................... 146 Υπηρεσία παραγωγής τυχαίων αριθμών ............................................................... 147 Δημοσίευση σε μορφή ηλεκτρονικού περιοδικού ................................................. 147

Βιβλιογραφία ..................................................................................................... 148 Παράρτημα Α: Ιδέες για Ερευνητικές Εργασίες .................................................. 149

6

Πρόλογος Το παρόν βιβλίο παρουσιάζει βήμα προς βήμα τα στάδια εκπόνησης των ερευνητικών εργασιών. Μέσα από τις ενότητες του βιβλίου, οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί, μπορούν να ενημερωθούν μεθοδικά για θέματα που αφορούν στην οργάνωση της διαδικασίας και τις τεχνικές που χρησιμοποιούνται στην έρευνα. Το βιβλίο με απλό και κατανοητό λόγο, με πλήθος πρακτικών παραδειγμάτων και χρήση των ΤΠΕ (Τεχνολογίες Πληροφορίας & Επικοινωνιών), αναλύει όλα τα βήματα, από την ιδέα ως και την τελική παρουσίαση της εργασίας. Το βιβλίο διαρθρώνεται στα ακόλουθα κεφάλαια:  Στο κεφάλαιο 1 παρουσιάζονται οι σκοποί του μαθήματος και γίνεται μια σύντομη επισκόπηση των φάσεων εκπόνησης των εργασιών.  Τα κεφάλαια 2 και 3 αφορούν στη διαμόρφωση του θέματος, τον ορισμό των σκοπών και των ερευνητικών ερωτημάτων και την οργάνωση της διαδικασίας.  Τα κεφάλαια 4, 5 και 6 είναι τα πιο σημαντικά για τους μαθητές, καθώς σε αυτά αναλύονται μεθοδικά ο τρόπος εύρεσης, επισκόπησης και αναφοράς βιβλιογραφίας, η συλλογή και ανάλυση ερευνητικών δεδομένων και ο τρόπος οργάνωσης της ερευνητικής έκθεσης και της παρουσίασης των ευρημάτων.  Στο κεφάλαιο 7 μπορείτε να δείτε τα κριτήρια αξιολόγησης, τι πρέπει να προσέξουν οι μαθητές για να έχουν υψηλή βαθμολογία και πως μπορούν οι εκπαιδευτικοί να τους βοηθήσουν.  Στο κεφάλαιο 8 παρουσιάζονται διάφορες τεχνικές εργαλείων ΤΠΕ που μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά την εκπόνηση των εργασιών. Στο τέλος κάθε κεφαλαίου υπάρχει η ενότητα Με μια ματιά, όπου ανακεφαλαιώνονται οι βασικές έννοιες του κεφαλαίου και στο τέλος του βιβλίου παρατίθεται λίστα θεμάτων ερευνητικών εργασιών με σύντομες οδηγίες. Τέλος, φοιτητές και σπουδαστές μπορούν, μελετώντας τα κεφάλαια 4 ως και 6 και το κεφάλαιο 8, να οργανώσουν και να αντιμετωπίσουν επιτυχώς τις ανάγκες των ερευνητικών εργασιών που θα τους ανατεθούν κατά τη διάρκεια των σπουδών τους. Φώτης Λαζαρίνης 7

Σημείωμα προς μαθητές Αγαπητέ μαθητή Το βιβλίο που κρατάς στα χέρια σου θα σε βοηθήσει να αντιμετωπίσεις με επιτυχία τις προκλήσεις του νέου μαθήματος των ερευνητικών εργασιών, αλλά και των εργασιών που θα εκπονήσεις κατά τη διάρκεια των σπουδών σου στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Καλό είναι να μελετήσεις όλα τα κεφάλαια του βιβλίου, ώστε να αποκτήσεις πλήρη γνώση των ζητημάτων των ερευνητικών εργασιών. Αν, ωστόσο δεν υπάρχει ο απαραίτητος χρόνος, πρέπει να μελετήσεις τουλάχιστον τις ακόλουθες ενότητες:  Ενότητα 1.4: Συγκεντρωτικά τα βήματα εργασίας των μαθητών.  Ενότητα 2.2.3: Εκπαιδευτικοί στόχοι και ερευνητικά ερωτήματα.  Ενότητα 3.3.1: 10 βήματα που πρέπει να κάνουν οι μαθητές.  Ενότητα 3.3.2: Ομαδικός και ατομικοί φάκελοι υλικού.  Κεφάλαιο 4: Εύρεση και επισκόπηση πηγών πληροφόρησης.  Ενότητες 5.3, 5.4 και 5.5: Συλλογή και ανάλυση ερευνητικών δεδομένων.  Κεφάλαιο 6: Ερευνητική έκθεση και παρουσίαση.  Ενότητες 7.1 και 7.2: Αξιολόγηση Μαθητών.  Κεφάλαιο 8: τα θέματα χρήσης εργαλείων πληροφορικής που ενδεχομένως δεν γνωρίζεις. Καλή επιτυχία Φώτης Λαζαρίνης

8

Κεφάλαιο

1

Εισαγωγή στις Ερευνητικές Εργασίες Λυκείου Σκοποί κεφαλαίου  Γνωριμία με τους σκοπούς του μαθήματος  Επισκόπηση των σταδίων οργάνωσης  Παρουσίαση των εναλλακτικών τρόπων εργασίας των μαθητών  Εισαγωγή στη δομή της ερευνητικής έκθεσης και παρουσίασης  Εξήγηση του τρόπου αξιολόγησης των μαθητών -----

1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ_ 1.1.1 Σκοπός Ο βασικός σκοπός της εισαγωγής των Ερευνητικών Εργασιών στο Λύκειο είναι να μπορεί ο μαθητής να ανακαλύπτει νέες γνώσεις και να αποκτά νέες δεξιότητες μέσω της έρευνας. Οι ερευνητικές εργασίες στηρίζονται κυρίως στην παιδαγωγική αρχή της Διερευνητικής Προσέγγισης της Μάθησης.

Έρευνα = Νέες δεξιότητες + Νέες γνώσεις

Μέσω της καινοτομίας των ερευνητικών εργασιών επιδιώκεται η μετατροπή των μαθητών από παθητικούς δέκτες σε ενεργητικούς «μικρούς ερευνητές και επιστήμονες». Μέσω, λοιπόν, της αυτόνομης, δημιουργικής και κριτικής ενασχόλησης με κάποιο θέμα, έχουν τεθεί οι ακόλουθοι στόχοι για τους μαθητές: 9

 Να αποκτήσουν κριτική σκέψη, ικανότητα ανάλυσης και κριτικής θεώρησης.  Να αποκτήσουν μεγαλύτερη ικανότητα και άνεση στη χρήση της Ελληνικής, αλλά και κατά περίπτωση κάποιας άλλης γλώσσας, εφόσον φυσικά η εργασία παραδοθεί σε δύο γλώσσες.  Να έρθουν σε επαφή με το λογοτεχνικό πλούτο, την ιστορία, το θέατρο, τη μουσική και τον πολιτισμό γενικότερα.  Να αποκτήσουν επάρκεια στο χειρισμό βασικών μαθηματικών εννοιών, απαραιτήτων και άμεσα εφαρμόσιμων στην καθημερινότητα.  Να αποκτήσουν γνώσεις και πρακτικές δεξιότητες στις φυσικές επιστήμες και την τεχνολογία, κατανοώντας καλύτερα το φυσικό κόσμο.  Να χρησιμοποιήσουν αποτελεσματικά τις Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών (ΤΠΕ) για την εύρεση αξιόπιστων πηγών πληροφόρησης.  Να αναπτύσσουν ερευνητικές εκθέσεις που θα περιλαμβάνουν βιβλιογραφία και να παρουσιάζουν μεθοδικά την έρευνά τους.

Ο ρόλος των εκπαιδευτικών στις ερευνητικές εργασίες είναι πολλαπλός και μπορεί να συνοψισθεί στην ακόλουθη λίστα:  Καθοδηγούν, βοηθούν, συντονίζουν και αξιολογούν τον τρόπο εργασίας και το τελικό έργο των μαθητών.  Θέτουν τα ερευνητικά θέματα και τα ερωτήματα, συν-διαμορφώνουν με τους μαθητές το σκοπό και τους ειδικότερους στόχους της έρευνας.  Συνδέουν την εργασία με ένα ή περισσότερα από τα υπόλοιπα μαθήματα του προγράμματος (π.χ. Αρχαία Ελληνικά ή Χημεία ή Μαθηματικά).  Αξιολογούν το συνολικό έργο των ομάδων εργασίας, αλλά και το ατομικό έργο κάθε συμμετέχοντος.

Στόχος η σταδιακή μείωση της βοήθειας από τους εκπαιδευτικούς.

10 | Κ ε φ ά λ α ι ο

1

Η καθοδήγηση και η βοήθεια των εκπαιδευτικών πρέπει βαθμιαία να μειώνεται, ώστε οι μαθητές να γίνουν σταδιακά ανεξάρτητοι και αυτόνομοι στο έργο τους. Άλλωστε, στο τέλος, οι εκπαιδευτικοί, εκτός από τα παραδοτέα, θα αξιολογήσουν και τον τρόπο εργασίας των ομάδων και των μαθητών.

Οι επόμενες σελίδες δεν είναι διαθέσιμες για προεπισκόπηση

1.3 ΤΡΟΠΟΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΤΩΝ ΟΜΑΔΩΝ ΣΤΑ ΤΜΗΜΑΤΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ_ Από την επιστημονική ομάδα που έχει την παιδαγωγική και οργανωτική εποπτεία των ερευνητικών εργασιών στο Λύκειο, έχουν προταθεί 3 βασικά εναλλακτικά σχήματα οργάνωσης ομάδων και κατανομής εργασιών στα πλαίσια των τμημάτων ενδιαφέροντος.

Α. Κάθε ομάδα προσεγγίζει αυτοτελώς το ερευνητικό θέμα. Β. Το ερευνητικό θέμα χωρίζεται σε υπο-θέματα και κάθε ομάδα αναλαμβάνει αυτοτελώς ένα από αυτά τα υπο-θέματα. Γ. Το ερευνητικό θέμα καταμερίζεται σε 2 υπο-θέματα και οι ομάδες αναλαμβάνουν ένα υπο-θέμα και συνεργάζονται έπειτα 2 ομάδες διαφορετικών υπο-θεμάτων. Όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, οι ομάδες πρέπει να τηρούν φακέλους με το υλικό που χρησιμοποίησαν, να συνεργάζονται μεταξύ τους στις συνεδρίες ολομέλειας, να εργάζονται πάνω στην ερευνητική τους έκθεση και την παρουσίαση της εργασίας τους. Αν απαιτείται, πρέπει να συνδυάζουν και τα αποτελέσματά τους με άλλες ομάδες. Από τους προτεινόμενους τρόπους οργάνωσης, οι δύο πρώτοι τρόποι είναι, κατά τη γνώμη μου, οι πιο εύκολα εφαρμόσιμοι, από άποψη οργάνωσης, επίβλεψης των μαθητών, αλλά και αξιολόγησης κάθε μαθητή. Αυτό ισχύει διότι κάθε ομάδα εργάζεται, κατά κύριο λόγο, χωριστά από τις άλλες και παραδίδει το δικό της υλικό στο τέλος. Είναι πιο εύκολο να καταγραφεί η συνεισφορά κάθε μέλους στα πλαίσια μικρών ομάδων.

1.4 ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΤΑ ΒΗΜΑΤΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ_ Μετά τη συγκρότηση των ομάδων σε κάθε τμήμα, θα πρέπει να αρχίσει η εργασία των ομάδων. Ένα γενικό πλαίσιο για την εκπόνηση των εργασιών είναι:  Ορισμός σκοπού και ερευνητικών ερωτημάτων.  Οργάνωση της διαδικασίας (χρόνος και πόροι).  Μελέτη σχετικών ερευνητικών εργασιών και πηγών.

Ε ι σ α γ ω γ ή | 17

 Επανεξέταση και βελτίωση των ερευνητικών ερωτημάτων.  Καθορισμός μεθοδολογίας διεξαγωγής της έρευνας.  Συλλογή και ανάλυση των δεδομένων.  Εξαγωγή συμπερασμάτων και επισκόπηση των ερευνητικών ερωτημάτων με βάση τα συμπεράσματα.  Αναγνώριση πιθανών μελλοντικών ερευνητικών θεμάτων.  Συγγραφή της ερευνητικής έκθεσης.  Παρουσίαση των βασικών στοιχείων της έρευνας. Η παραπάνω λίστα παρουσιάζει τα γενικά βήματα για την εκπόνηση ερευνητικών εργασιών, ώστε οι μαθητές και οι εκπαιδευτικοί να έχουν έναν οδηγό που θα τους βοηθήσει στην επιτυχή αντιμετώπιση των projects. Στα επόμενα κεφάλαια τα βήματα αυτά θα εξειδικευτούν με πρακτικά παραδείγματα, αλλά θα γίνει αναφορά σε χρήσιμα εργαλεία για κάθε βήμα (π.χ. παραδοσιακές και ηλεκτρονικές πηγές πληροφόρησης, χρήση εργαλείων πληροφορικής, κ.α.).

1.5 ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΚΘΕΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ_ Η ερευνητική έκθεση αποτελεί την κατάληξη κάθε ερευνητικής εργασίας. Στην ερευνητική έκθεση παρουσιάζεται περιγραφικά, ερμηνευτικά και κριτικά το υπό εξέταση θέμα. Ενδεικτικά, η δομή για ερευνητικές εκθέσεις είναι:

 Περίληψη  Εισαγωγή  Επισκόπηση βιβλιογραφίας  Σκοποί έρευνας, ερευνητικά ερωτήματα και μεθοδολογία  Αποτελέσματα έρευνας  Ανάλυση και κριτική θεώρηση των αποτελεσμάτων  Συμπεράσματα και μελλοντική εργασία  Παράθεση πηγών βιβλιογραφίας

18 | Κ ε φ ά λ α ι ο

1

Εκτός από τη δομή, στην ερευνητική εργασία πρέπει να προσεχθεί η χρήση της γλώσσας, π.χ. να μην υπάρχουν ορθογραφικά ή συντακτικά λάθη, να χρησιμοποιούνται εύστοχες και καλά δομημένες προτάσεις. Στο τέλος πρέπει να συζητηθούν και πιθανές προεκτάσεις του θέματος, που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε νέες ερευνητικές εργασίες. Η παρουσίαση της εργασίας καλό θα είναι να γίνει με χρήση κάποιου εργαλείου πληροφορικής όπως το MS-PowerPoint ή το OpenOffice Impress και πρέπει να περιέχει τα βασικά στοιχεία της ερευνητικής εργασίας και όχι όλα τα στοιχεία.

1.6 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ_ Η αξιολόγηση των μαθητών στις ερευνητικές εργασίες είναι ένα αρκετά δύσκολο σημείο, καθώς ο ομαδοσυνεργατικός τρόπος εκπόνησης των εργασιών δυσκολεύει το έργο των εκπαιδευτικών. Υπάρχουν δύο βασικοί τύποι αξιολόγησης στη βιβλιογραφία: η Διαμορφωτική και η Τελική/Απολογιστική αξιολόγηση. Η διαμορφωτική αξιολόγηση πραγματοποιείται, ενδιάμεσα, κατά τη διάρκεια εκπόνησης της ερευνητικής εργασίας. Ουσιαστικά πραγματοποιείται μέσω του εποικοδομητικού διαλόγου κατά τη διάρκεια των συνεδριάσεων ολομέλειας, όπου οι μαθητές παρουσιάζουν το έργο τους και το συζητούν με τους συμμαθητές τους και τους επιβλέποντες εκπαιδευτικούς. Η διαμορφωτική αξιολόγηση επιτρέπει την ανατροφοδότηση των ομάδων εργασίας και την επίλυση προβλημάτων ή αδυναμιών στο έργο τους. Η τελική/απολογιστική αξιολόγηση είναι η αξιολόγηση που θα γίνει από τους εκπαιδευτικούς στο τέλος των ερευνητικών εργασιών και θα διαμορφώσει τον τελικό βαθμό κάθε μαθητή. Οι παράγοντες που επηρεάζουν την τελική αξιολόγηση είναι: i.

Ερευνητική Διαδικασία

ii.

Περιεχόμενο Ερευνητικής Έκθεσης

iii. Γλώσσα και Δομή Ερευνητικής Έκθεσης iv. Δημόσια Παρουσίαση της Εργασίας Οι τέσσερις τομείς αυτοί αξιολογούνται με άριστα το 20, αλλά έχουν διαφορετική βαρύτητα. Η ερευνητική διαδικασία έχει συντελεστή 30%, το περιεχόμενο της ερευνητικής έκθεσης 30% και οι υπόλοιποι δύο παράγοντες από 20% αντίστοιχα. Ε ι σ α γ ω γ ή | 19

Ο τελικός βαθμός προκύπτει ως εξής: 30%  Βαθμός Ερευν. Διαδικασίας + 30%  Περιεχόμενο Ερευν. Έκθεσης

+ 20%  Γλώσσα-Δομή Ερευνητικής Έκθεσης + 20%  Δημόσια Παρουσίαση Οι βαθμολογικές κλίμακες που έχουν καθοριστεί είναι: i.

Άριστα (βαθμός 19-20)

ii.

Πολύ Καλά (βαθμός 17-18)

iii. Καλά (βαθμός 14-16) iv. Μέτρια (βαθμός 10-13) v.

Κάτω του Μετρίου (βαθμός 6-9)

vi. Λίαν Ανεπαρκής (βαθμός 1-5) Για την αξιολόγηση των μαθητών, οι εκπαιδευτικοί πρέπει να λάβουν υπόψη διάφορα στοιχεία, όπως:  Τους φακέλους (ατομικούς και ομαδικούς).  Το προσωπικό ημερολόγιο.  Την ενεργό συμμετοχή των μαθητών στα πλαίσια των ομάδων.  Το παραγόμενο υλικό.  Τη μορφή και τη γλώσσα που χρησιμοποιείται στην ερευνητική έκθεση.  Τη βιβλιογραφική τεκμηρίωση της ερευνητικής έκθεσης.  Την πρωτοτυπία στην αντιμετώπιση του θέματος.  Την ικανότητα χρήσης εργαλείων πληροφορικής.  Την παρουσίαση στο τέλος του τετραμήνου.  Την ικανότητα αιτιολόγησης και ερμηνείας των αποτελεσμάτων.  Αν τελικά απαντήθηκαν τα ερευνητικά ερωτήματα και επιτεύχθηκε ο σκοπός της εργασίας.

20 | Κ ε φ ά λ α ι ο

1

Οι επόμενες σελίδες δεν είναι διαθέσιμες για προεπισκόπηση

 Ορισμός περιεχόμενα φακέλων υλικού

 Κατανομή εργασιών στις ομάδες

 Δημιουργία ομάδων εργασίας σε κάθε τμήμα

 Συγκρότηση τμημάτων ενδιαφέροντος

 Έγκριση θεμάτων

 Αποφυγή προβλημάτων λογοκλοπής

 Αναφορά πηγών στην εργασία

 Επισκόπηση σχετικών εργασιών

 Εύρεση πηγών πληροφόρησης (βιβλία, άρθρα, διαδικτυακές πηγές)

Εργασία μαθητών: Συλλογή και ανάλυση ερευνητικών δεδομένων Εργασία μαθητών: Ερευνητική  Συλλογή δεδομέέκθεση και παρουσίαση νων με χρήση ερωτηματολογίων,  Συγγραφή ερευνη- Αξιολόγηση μασυνεντεύξεων κ.α. θητών τικής έκθεσης με στόχους, βιβλιο Ανάλυση δεδομέ Αξιολόγηση μαγραφία, ευρήματα νων με χρήση θητών με βάση & συμπεράσματα στατιστικών την ερευνητική μεγεθών και  Δημιουργία παδιαδικασία, την παρουσίασή τους ρουσίασης με τα ερευνητική με χρήση πινάκων βασικά ευρήματα έκθεση και την ή γραφημάτων της έρευνας & τον παρουσίαση τρόπο εργασίας

Εργασία μαθητών: Εύρεση και επισκόπηση πηγών πληροφόρησης

Τμήματα ενδιαφέροντος και ομάδες εργασίας

Συγκεντρωτικός πίνακας με τα βήματα ανά φάση εκπόνησης

 Εισήγηση προς το σύλλογο διδασκόντων

 Σύνδεση με θεματικούς κύκλους και μαθήματα

 Διατύπωση ερευνητικών ερωτημάτων

 Ορισμός εκπαιδευτικών στόχων

 Διαμόρφωση τίτλου

 Καθορισμός θέματος

Διαμόρφωση θέματος & εισήγηση προς το σύλλογο διδασκόντων

Κεφάλαιο

2

∆ιαμόρφωση θέματος & εισήγηση προς το σύλλογο διδασκόντων Διαμόρφωση θέματος & εισήγηση Τμήματα ενδιαφέροντος & κατανομή εργασιών Εύρεση & επισκόπηση πηγών πληροφόρησης Συλλογή & ανάλυση ερευνητικών δεδομένων Ερευνητική έκθεση & παρουσίαση Αξιολόγηση μαθητών

Σκοποί κεφαλαίου  Παρουσίαση των σκοπών των ερευνητικών εργασιών  Ομαδοποίηση των φάσεων εκπόνησης  Σύνδεση θέματος με θεματικούς τίτλους και μαθήματα  Μελέτη του τρόπου διαμόρφωσης τίτλου και υπότιτλου  Καθορισμός εκπαιδευτικών σκοπών & ερευνητικών ερωτημάτων  Τρόπος & παραδείγματα σύνταξης εισηγήσεων προς το σύλλογο -

----

2.1 ΣΚΟΠΟΣ, ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΦΑΣΕΙΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΛΥΚΕΙΟΥ_ Οι ερευνητικές εργασίες έχουν ως βασικό στόχο την περιγραφή ή εξήγηση κάποιων καταστάσεων ή συστημάτων. Οι βασικές κατηγορίες, με βάση το στόχο και τα επιθυμητά αποτελέσματα, στις οποίες μπορεί να χωριστούν τα σχολικά ερευνητικά projects, είναι:



Βαθύτερη κατανόηση του φυσικού και κοινωνικού κόσμου Μέσα από ερευνητικές εργασίες όπως «Μορφές ρύπανσης του περιβάλλοντος και 23

Οι επόμενες σελίδες δεν είναι διαθέσιμες για προεπισκόπηση

Κεφάλαιο

3

Τμήματα ενδιαφέροντος και ομάδες εργασίας: οργάνωση διαδικασίας και κατανομή εργασιών Διαμόρφωση θέματος & εισήγηση Τμήματα ενδιαφέροντος & κατανομή εργασιών Εύρεση & επισκόπηση πηγών πληροφόρησης Συλλογή & ανάλυση ερευνητικών δεδομένων Ερευνητική έκθεση & παρουσίαση Αξιολόγηση μαθητών

Σκοποί κεφαλαίου  Παρουσίαση του τρόπου οργάνωσης σε ΓΕΛ και ΕΠΑΛ  Ανάλυση του τρόπου συγκρότησης των τμημάτων ενδιαφέροντος  Εναλλακτικές προτάσεις για δηλώσεις και κατανομή μαθητών  Εξήγηση των τρόπων οργάνωσης των ομάδων εργασίας  Παρουσίαση των επιμέρους εργασιών ανά φάση  Χρησιμότητα ΤΠΕ στην εκπόνηση ερευνητικών εργασιών

-----

3.1 ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΤΜΗΜΑΤΩΝ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ_ Οι ερευνητικές εργασίες διαρκούν είτε 1 τετράμηνο είτε 1 έτος. 

Σε περίπτωση που η διάρκεια τους είναι τετράμηνη, ο μέγιστος αριθμός μαθημάτων που μπορεί να πραγματοποιηθούν είναι 15 δίωρα. Επειδή το χρονικό διάστημα είναι εξαιρετικά μικρό και ίσως χαθούν και κάποιες ώρες, λόγω εξω39

Οι επόμενες σελίδες δεν είναι διαθέσιμες για προεπισκόπηση

Κεφάλαιο

4

Εργασία μαθητών: Εύρεση και επισκόπηση πηγών πληροφόρησης Διαμόρφωση θέματος & εισήγηση Τμήματα ενδιαφέροντος & κατανομή εργασιών Εύρεση & επισκόπηση πηγών πληροφόρησης Συλλογή & ανάλυση ερευνητικών δεδομένων Ερευνητική έκθεση & παρουσίαση Αξιολόγηση μαθητών

Σκοποί κεφαλαίου  Επισκόπηση βημάτων εκπόνησης ερευνητικών εργασιών  Γνωριμία με τις διαφορετικές πηγές πληροφόρησης  Εύρεση πληροφοριών σε βιβλιοθήκες και στο διαδίκτυο  Εισαγωγή στην επισκόπηση βιβλιογραφίας  Τρόποι αναφοράς και παράθεσης βιβλιογραφίας  Εισαγωγή στην έννοια της λογοκλοπής

-----

4.1 ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ ΤΩΝ ΒΗΜΑΤΩΝ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΩΝ_ Οι ερευνητικές εργασίες σκοπεύουν στην βαθύτερη κατανόηση κάποιων καταστάσεων και στην ανάδειξη πιθανών προβλημάτων, αλλά και τρόπων βελτίωσης των υπό μελέτη συστημάτων. Γενικά, κάθε ερευνητική δράση πρέπει να επιτυγχάνει τα ακόλουθα: i.

Να παράγει νέα γνώση.

ii.

Να είναι λεπτομερής και να έχει εκπονηθεί προσεκτικά.

55

Οι επόμενες σελίδες δεν είναι διαθέσιμες για προεπισκόπηση

Κεφάλαιο

5

Εργασία μαθητών: Συλλογή και ανάλυση ερευνητικών δεδομένων Διαμόρφωση θέματος & εισήγηση Τμήματα ενδιαφέροντος & κατανομή εργασιών Εύρεση & επισκόπηση πηγών πληροφόρησης Συλλογή & ανάλυση ερευνητικών δεδομένων Ερευνητική έκθεση & παρουσίαση Αξιολόγηση μαθητών

Σκοποί κεφαλαίου  Γνωριμία με τις κατηγορίες ερευνητικών εργασιών  Παρουσίαση των τρόπων συλλογής δεδομένων  Ανάλυση του τρόπου δημιουργίας ερωτηματολογίων  Εισαγωγή στην έννοια της δειγματοληψίας  Μελέτη του τρόπου ανάλυσης ερευνητικών δεδομένων  Επισκόπηση των τρόπων παρουσίασης των αποτελεσμάτων

---

5.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ_ Μετά την μελέτη των σχετικών εργασιών, οι μαθητές έχουν πιο ξεκάθαρη αντίληψη και κατανόηση του θέματος. Ίσως, έχουν διαπιστώσει ότι κάποια ερευνητικά ερωτήματα έχουν ήδη απαντηθεί σε άλλες εργασίες ή ότι προκύπτουν κάποια ερωτήματα πιο ενδιαφέροντα. Συνεπώς, ίσως χρειαστεί να προσθέσουν ή να εξειδικεύσουν τα ερευνητικά ερωτήματα που η έρευνα στοχεύει να απαντήσει, χωρίς φυσικά να είναι απαραίτητο. Στη συνέχεια πρέπει να σχεδιαστεί ο τρόπος εργασίας τους. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι πρέπει να αποφασιστούν τα ακόλουθα: 71

Οι επόμενες σελίδες δεν είναι διαθέσιμες για προεπισκόπηση

Κεφάλαιο

6

Εργασία μαθητών: Ερευνητική έκθεση και παρουσίαση Διαμόρφωση θέματος & εισήγηση Τμήματα ενδιαφέροντος & κατανομή εργασιών Εύρεση & επισκόπηση πηγών πληροφόρησης Συλλογή & ανάλυση ερευνητικών δεδομένων Ερευνητική έκθεση & παρουσίαση Αξιολόγηση μαθητών

Σκοποί κεφαλαίου  Παρουσίαση της δομής της ερευνητικής έκθεσης  Ανάλυση των βασικών τμημάτων της  Παραδείγματα και συμβουλές για την ερευνητική έκθεση  Εισαγωγή στα βασικά χαρακτηριστικά της παρουσίασης

---

6.1 ΔΟΜΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗΣ ΕΚΘΕΣΗΣ_ Στην ερευνητική έκθεση παρουσιάζονται περιγραφικά, ερμηνευτικά και κριτικά τα ευρήματα της έρευνας. Στο παρακάτω πλαίσιο εμφανίζεται μια ενδεικτική πρόταση για τη δομή των ερευνητικών εκθέσεων. Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η παρακάτω προτεινόμενη δομή, είναι ένας ενδεικτικός τρόπος δόμησης των εργασιών. Ανάλογα με το επιστημονικό πεδίο (π.χ. ιστορία ή τεχνολογία) και ανάλογα με το είδος της έρευνας (π.χ. επισκόπηση βιβλιογραφίας ή πείραμα), τα περιεχόμενα της ερευνητικής έκθεσης τροποποιούνται. Σε κάθε περίπτω93

Οι επόμενες σελίδες δεν είναι διαθέσιμες για προεπισκόπηση

Κεφάλαιο

7

Αξιολόγηση μαθητών Διαμόρφωση θέματος & εισήγηση Τμήματα ενδιαφέροντος & κατανομή εργασιών Εύρεση & επισκόπηση πηγών πληροφόρησης Συλλογή & ανάλυση ερευνητικών δεδομένων Ερευνητική έκθεση & παρουσίαση Αξιολόγηση μαθητών

Σκοποί κεφαλαίου  Παρουσίαση του τρόπου αξιολόγησης  Ανάλυση θεμάτων που πρέπει να προσέξουν οι μαθητές  Σύντομη παρουσίαση των τρόπων που μπορούν οι επιβλέποντες να βοηθήσουν τους μαθητές  Παρουσίαση των στοιχείων που πρέπει να αναρτηθούν στο διαδίκτυο

-

7.1 ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΑΙ ΒΑΘΜΟΛΟΓΗΣΗ ΜΑΘΗΤΩΝ_ 7.1.1 Παράγοντες που επηρεάζουν την αξιολόγηση Οι παράγοντες που επηρεάζουν την αξιολόγηση και τη βαθμολογία των μαθητών είναι: i.

Ερευνητική Διαδικασία Αξιολογείται ο τρόπος εκπόνησης της εργασίας, οι προτάσεις των μαθητών και η συμμετοχή τους στις ομάδες εργασίας κατά τη διάρκεια του τετραμήνου. Τα στοιχεία των φακέλων (ατομικών και ομαδικών) ελέγχονται από τους επιβλέποντες εκπαιδευτικούς.

ii.

Περιεχόμενο Ερευνητικής Έκθεσης Τα επιχειρήματα της εργασίας, η μεθοδολογία, τα ευρήματα, η λογική συνέχεια μεταξύ των ενοτήτων της εργασίας, η παράθεση πηγών βιβλιογραφίας και 105

Οι επόμενες σελίδες δεν είναι διαθέσιμες για προεπισκόπηση

Κεφάλαιο

8

Χρήση εργαλείων ΤΠΕ στις ερευνητικές εργασίες 8.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ_ Στο συγκεκριμένο κεφάλαιο περιγράφονται κάποιες τεχνικές εργαλείων ΤΠΕ (Τεχνολογίες Πληροφορίας και Επικοινωνιών), που μπορούν να αξιοποιηθούν κατά τη διάρκεια της εκπόνησης ή της συγγραφής των εργασιών. Οι πληροφορίες του κεφαλαίου δεν αποτελούν πλήρη οδηγό εκμάθησης των εργαλείων που παρουσιάζονται, αλλά αναλύονται κάποια συγκεκριμένα θέματα. Ο αναγνώστης πρέπει να έχει κάποιες βασικές γνώσεις χρήσης υπολογιστών (π.χ. εκκίνηση Windows, δυνατότητα γραφής κειμένου, δυνατότητα περιήγησης στο διαδίκτυο κ.α.).



Επεξεργαστής κειμένου Οι ακόλουθες τεχνικές περιγράφονται στο Microsoft Word 20101: 

Ορισμός, χρήση και τροποποίηση στυλ κειμένου και επικεφαλίδων.



Δημιουργία πίνακα περιεχομένων.

1

Τα εργαλεία του Microsoft Office 2007, 2010 και 2012 έχουν ίδια εμφάνιση και παρόμοιες επιλογές. Άρα οι τεχνικές που αναλύονται στο παρόν κεφάλαιο αφορούν και τις τρεις εκδόσεις.

111





Δημιουργία λίστας κουκκίδων και αριθμών.



Δημιουργία και μορφοποίηση πινάκων.



Εισαγωγή και διαχείριση εικόνων.



Δημιουργία σχεδίων με χρήση αυτόματων σχημάτων.



Εισαγωγή και διαχείριση γραφημάτων.



Χρήση δεδομένων από άλλες εφαρμογές και δημιουργία εξισώσεων.



Δημιουργία αρχείων PDF.

Υπολογιστικό φύλλο Τα παρακάτω ζητήματα θα συζητηθούν στο Microsoft Excel 2010:





Υπολογισμός στατιστικών μεγεθών και χρήση συναρτήσεων.



Δημιουργία και μορφοποίηση γραφημάτων.

Εφαρμογή παρουσιάσεων Στο Microsoft PowerPoint 2010 αναλύονται τα θέματα:





Βασικές λειτουργίες PowerPoint.



Χρήση προτύπων σχεδίασης (θέματα).



Εφαρμογή εφέ μεταβάσεων και κινήσεων.



Δημιουργία αρχείων προβολής του PowerPoint.

Υπηρεσίες Διαδικτύου Θα παρουσιαστούν τα παρακάτω τεχνικά ζητήματα: 

Δημιουργία και χρήση λογαριασμού ηλεκτρονικού ταχυδρομείου.



Εγκατάσταση και χρήση της υπηρεσίας Skype.



Επισκόπηση των εγγράφων Google.



Δημιουργία και επεξεργασία ερωτηματολογίων στο διαδίκτυο.



Επισκόπηση χρήσιμων διαδικτυακών υπηρεσιών:  Πανελλήνιο σχολικό δίκτυο (www.sch.gr)

112 | Κ ε φ ά λ α ι ο

8

 Πηγές πληροφόρησης  Ιστολόγια (blogs.sch.gr και blogspot.com)  Διαμοιρασμός παρουσιάσεων, εγγράφων και βίντεο (www.slideshare.com και www.youtube.com)  Υπηρεσία παραγωγής τυχαίων αριθμών (www.random.org)  Δημοσίευση σε μορφή ηλεκτρονικού περιοδικού (www.issuu.com)

8.2 ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΤΗΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ_ 8.2.1 Ορισμός, χρήση και τροποποίηση στυλ κειμένου και επικεφαλίδων Τα στυλ κειμένου και επικεφαλίδων είναι συγκεκριμένες ρυθμίσεις κειμένου που μπορεί να ομαδοποιηθούν με κάποιο όνομα και έπειτα να χρησιμοποιούνται με απλή επιλογή του ονόματος.

Στυλ επικεφαλίδων Για την αυτόματη εισαγωγή πίνακα περιεχομένων, πρέπει να χρησιμοποιηθούν τα στυλ Επικεφαλίδων, δηλ. Επικεφαλίδα 1, Επικεφαλίδα 2, κ.ο.κ.

Για παράδειγμα, μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα στυλ με όνομα «ΜΠΛΕ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ» με μορφοποιήσεις «Γραμματοσειρά: Calibri έντονη γραφή, Μέγεθος: 12, Χρώμα γραμματοσειράς: Μπλε, Διάστημα πριν και μετά από παράγραφο: 9 στ., Διάστιχο: Διπλό» και έπειτα όπου εφαρμόζεται το στυλ «ΜΠΛΕ ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΣ» θα εφαρμόζονται, ταυτόχρονα μέσω μίας ενέργειας, όλες οι μορφοποιήσεις στο επιλεγμένο κείμενο.

Χρήση στυλ i.

Επιλέγουμε την καρτέλα Κεντρική στην πάνω αριστερή πλευρά του Word.

ii.

Επιλέγουμε (μαρκάρουμε) το κείμενο στο οποίο θα εφαρμόσουμε το στυλ.

iii. Στην πάνω πλευρά της καρτέλας Κεντρική εμφανίζεται η ομάδα Στυλ, όπως φαίνεται στην πιο κάτω εικόνα.

1

iv. Με κλικ σε κάποιο στυλ, π.χ. Επικεφαλίδα 1, εφαρμόζονται οι ρυθμίσεις του στυλ στο κείμενο.

Εμφάνιση περισσότερων στυλ και επιλογών.

Χρήση

Τ Π Ε | 113

Οι επόμενες σελίδες δεν είναι διαθέσιμες για προεπισκόπηση

Βιβλιογραφία 1.

Bell, J. (2010) Doing Your Research Project, 5th ed., Open University Press, UK, ISBN: 978-0-335-23582-7

2.

Christensen, L. (2007) Η πειραματική μέθοδος στην επιστημονική έρευνα, Εκδόσεις Παπαζήση, ISBN: 9789600220544

3.

Dawson, C. (2009) Introduction to Research Methods: A Practical Guide for Anyone Undertaking a Research Project, 4th ed., How To Books Ltd, UK, 978-1-845-28367-4

4.

Flick, U. (2011) Introducing Research Methodology: A Beginner's Guide to Doing a Research Project, SAGE publications, UK, ISBN: 978-1-849-20781-2

5.

Johnson, B., Christensen, L. (2010) Educational Research: Quantitative, Qualitative, and Mixed Approaches, 4th ed, SAGE publications, UK, ISBN: 978-1-412-97828-6

6.

Marder, M. (2011) Research Methods for Science, Cambridge University Press, UK, ISBN: 978-0-521-14584-8.

7.

Robson, C. (2006) How to do a Research Project: A guide for undergraduate students, John Wiley & Sons, UK, ISBN: 978-1-405-11490-5

8.

Terban, M. (2007) Ready, Set, Research, Scholastic Reference, USA, ISBN: 978-0439-79987-4

9.

Thomas, G. (2009) How to do Your Research Project: A Guide for Students in Education and Applied Social Sciences, SAGE publications, UK, ISBN: 978-1-847-87443-6

10. Δημητρόπουλος, Ε. (2004) Εισαγωγή στη μεθοδολογία της επιστημονικής έρευνας: Προς ένα συστημικό δυναμικό μοντέλο μεθοδολογίας επιστημονικής έρευνας, Εκδόσεις Έλλην, Αθήνα, ISBN: 978-960-286-645-0 11. Έγγραφα ΥΠΕΠΘ 97364/Γ2/30-8-11, 113182/Γ2/30-9-11, 135690/Γ2/25-11-11, 8837/Γ2/25-1-12 47143/Γ2/27-4-12.

12. Ματσαγγούρας, Η. κ.α. (2012) Η Καινοτομία των Ερευνητικών Εργασιών στο Νέο Λύκειο, ΥΠΕΠΘ, διαθέσιμο: http://digitalschool.minedu.gov.gr/ courses/DSGL-A107/

13. Μητρογιαννοπούλου, Α. (2005) Πρακτικός οδηγός στην επιστημονική έρευνα, Κλειδάριθμος, Αθήνα: ISBN: 978-960-209-862-2 14. Ψαρρού, Μ. (2001) Επιστημονική έρευνα, Τυπωθήτω, Αθήνα, ISBN: 978-960-804189-9 - 148 -

Παράρτημα Α: Ιδέες για Ερευνητικές Εργασίες 1. Ανάπτυξη των μαθηματικών δεξιοτήτων των μαθητών με χαμηλές επιδόσεις μέσω εκπαιδευτικού λογισμικού: Αρχικά μπορείτε να ελέγξετε τις μαθηματικές δεξιότητες των μαθητών (π.χ. σε διαιρέσεις, κλάσματα, ποσοστά) και μετά με λογισμικό του σχολείου ή μέσω ιστοσελίδων (π.χ. e-math. eduportal.gr, www.math.com, www.bbc. co.uk/learning/subjects/maths.shtml) να διδαχθούν κάποια θέματα και να επανελεγχθούν οι γνώσεις των μαθητών. Στην ερευνητική έκθεση θα παρουσιαστεί ο τρόπος εργασίας, το λογισμικό που χρησιμοποιήθηκε και η επίδραση της παρέμβασης στις γνώσεις των μαθητών.

2. Αξιολόγηση εκπαιδευτικών διαδικτυακών τόπων: Θα επιλεχθούν κάποιοι διαδικτυακοί τόποι εκπαιδευτικού περιεχομένου. Αρχικά θα γίνει μελέτη κάποιων σχετικών εργασιών. Έπειτα με χρήση ερωτηματολογίου θα καταγραφούν οι απόψεις και άλλων μαθητών για το ποια χαρακτηριστικά είναι σημαντικά, θα καθοριστεί μια λίστα χαρακτηριστικών και θα αξιολογηθούν οι διαδικτυακοί τόποι. Στην έκθεση θα αναφερθούν οι σχετικές εργασίες, τα κριτήρια και ο τρόπος που καθορίστηκαν και τα αποτελέσματα του ελέγχου των διαδικτυακών τόπων.

3. Ανίχνευση εκπαιδευτικών αναγκών επιμόρφωσης εκπαιδευτικών: Πρέπει να βρεθούν και να μελετηθούν σχετικές εργασίες από συνέδρια και εκπαιδευτικά περιοδικά, να δημιουργηθεί ένα ερωτηματολόγιο και να συμπληρωθεί από εκπαιδευτικούς και να παρουσιαστούν τα στατιστικά στοιχεία μέσω γραφημάτων και πινάκων.

4. Αξιολόγηση των πολυμεσικών χαρακτηριστικών και των δυνατοτήτων αναζήτησης σε δικτυακούς τόπους μουσείων: Οι μαθητές μπορούν να συγκεντρώσουν μια

λίστα με δικτυακούς τόπους μουσείων και να ελέγξουν αν έχουν εικόνες, βίντεο, ηχητικά αποσπάσματα και εικονική περιήγηση στο μουσείο για την παρουσίαση των εκθεμάτων τους. Επίσης, μπορούν να ελέγξουν αν μπορούν εύκολα να ανακαλύψουν πληροφορίες για τα εκθέματα μέσω των μηχανών αναζήτησης των μουσείων. Μπορεί να γίνει σύγκριση και με τις ιστοσελίδες μεγάλων μουσείων (π.χ. Βρετανικού μουσείου, Λούβρου κ.α.).

5. Απαιτήσεις και τρόποι διοργάνωσης μιας έκθεσης ζωγραφικής: Μέσα από συνεντεύξεις με ιδιοκτήτες γκαλερί, ζωγράφους και γενικά καλλιτέχνες, μπορεί να καταγραφούν οι απαιτήσεις και οι διαφορετικοί τρόποι οργάνωσης εκθέσεων ζωγραφικής.

6. Αποτελεσματική διαχείριση και επαναχρησιμοποίηση του νερού στα σύγχρονα κτήρια: Το θέμα παρουσιάζεται αναλυτικά στην ενότητα 2.3.1.

7. Ασφαλής χρήση του διαδικτύου: Το θέμα παρουσιάζεται αναλυτικά στην ενότητα 2.3.1.

8. Βελτίωση του τρόπου αντιμετώπισης των μαθητών με παραβατική συμπεριφορά: Μέσω ερωτηματολογίων και συνεντεύξεων και μελέτη σχετικών εργασιών και σχολικών εγγράφων μπορούν να καταγραφούν οι πιο συχνές παραβατικές συμπεριφορές και οι προτεινόμενοι τρόποι αντιμετώπισής τους, με βάση τις ισχύουσες διατάξεις. Οι μαθητές μπορεί να προτείνουν νέους τρόπους για τη βελτίωση της αντιμετώπισης, αλλά και την ελαχιστοποίηση της παραβατικής συμπεριφοράς.

9. Διατροφικές συνήθειες των μαθητών: Με χρήση ερωτηματολογίων και συνεντεύξεων, αλλά και παρατήρησης, μπορούν να

- 149 -

Οι επόμενες σελίδες δεν είναι διαθέσιμες για προεπισκόπηση