0963

Marita Mathijsen Postdocs

Jood

Dagboek

Over haar vertrek

Bekijkt nazifilm

Vanaf de Beagle

Kijken bij bedrijven

Weekblad voor de Universiteit van Amsterdam Jaargang 63 23-10-2009

Nummer 09

De geschiedenis herhaalt zich

Ben jij de econometrist die straks het snelst accelereert bij een crisis?

Geen bedrijf in Nederland ontkwam eraan: de crisis. Nog voordat die echt begon, stond Deloitte al in de startblokken om bedrijven bij te staan. Als eerste kwamen wij met een geïntegreerde crisisaanpak.

Onze multidisciplinaire teams, met o.a. consultants en financieringsspecialisten, hielden alle aspecten van een organisatie tegen het licht: Cost Control, Cash & Funding en Business Portfolio. Zo werden zwakke punten verbeterd en verkeerden de bedrijven in gezonde staat toen de crisis een feit was. Ook het talent en de ambitie om vooruit te zien, voorop te lopen, razendsnel te schakelen en perfect samen te werken met andere disciplines? Kom dan ’ns met ons praten.

Lees meer over deze en andere cases op werkenbijdeloitte.nl/cases

Laat niemand je tegenhouden.

© 2009 Deloitte, Member of Deloitte Touche Tohmatsu

inhoud

Foto: Bob Bronshoff

Marita

DSB

Marita Mathijsen Postdocs

Jood

Dagboek

Over haar vertrek

Bekijkt nazifilm

Vanaf de Beagle

Kijken bij bedrijven

nieuws

Deconfiture van een Smartelijke Bank................ blz. 4

Waarheen Met de rechtenfaculteit?.................................... blz 4

Weekblad voor de Universiteit van Amsterdam Jaargang 63 23-10-2009

Nummer 09

Jan en Yousef Allebei een 8, maar niet allebei vwo-advies......... blz. 5

Slecht plan Barbara Baarsma legt uit waarom vrouwen geen quota nodig hebben.................... blz. 8

Postdocs Oriënteren zich (noodgedwongen) op het bedrijfsleven........................................blz. 14

Verborgen propaganda Nazifilm Jud Suß eenmalig vertoond.................blz. 17

Gaat kraken nog door?

Drie kraakstudenten over het mogelijke verbod........................................... blz. 20

En verder: Nieuws 4-7, Opinie/Brief 8-9, Film/Het Beste 12, Fen is uit/Eten 13, Weekgast 19/Annonces 22, Roem 23/Dijkgraaf & Fresco/Puzzel/Spekkie Big 24

Colofon

De geschiedenis herhaalt zich

Cover: affiche van Nieuw Amsterdams Peil over het krakersproces Nieuwe Looiersstraat 95-97 opgeplakt op Keizersgracht 508 (22 mei 1979).

Foto: Martin Alberts/Stadsarchief Amsterdam

Win: Kaarten voor Fette Sjit Zaterdag 24 en zondag 25 oktober organiseert Radio Decibel, in het kader van het Amsterdam Dance Event, Fette Sjit op de Barcelona op Pier 14. Van over de hele wereld komen dj’s een showcase houden. Folia mag voor beide avonden 8x2 kaarten weggeven. Om te winnen, ga naar www.folia.nl/ prijsvraag. Of scheur deze oproep uit en betaal op vertoon van je studentenkaart slechts € 7,50 toegang (in plaats van € 19). Op zondag tot 23.00 uur gratis entree, daarna € 7,50 (in plaats van € 10).

Folia: Weekblad voor de Universiteit van Amsterdam, Vendelstraat 2, 1012 XX Amsterdam, Tel. 020-5253981, Fax 020-5253980, redactie@folia.uva. nl, Website: www.folia.nl, Uitgever: Stichting Folia Civitatis, Redactie: Floor Boon, Mirna van Dijk (eindredacteur), Jim Jansen (hoofdredacteur), Anne Koeleman, Harmen van der Meulen, Margot Riedstra (secretariaat), Dirk Wolthekker, Medewerkers aan dit nummer: Jaron Beekes, Bob Bronshoff, Martien Bos (correctie), Niels Carels, Robbert Dijkgraaf, Aimee Groen, Irene Hemels, Elisa Hermanides, Julie de Graaf, Cees Heuvel, Marc van der Holst, Won Tuinema, Tjebbe Venema, Fen Verstappen, Hans van Vinkeveen. Folia is aangesloten bij het Hoger Onderwijs Persbureau (HOP) en werkt samen met Havana, het weekblad van de Hogeschool van Amsterdam, Havana redactie: Jobien Groen, Wim de Jong, Thijs den Otter, Annemarie Vissers, Paul van de Water (hoofdredacteur), Redactieraad: Simon Dikker Hupkes, Albert Goutbeek, Lief Keteleer (voorzitter), Amanda Kluveld, Kathusha Sol, Bert Vuijsje, Bladmanagement: Impressum, Zoetermeer, Lay-out: Carl Zevenboom, Amsterdam, Druk: Dijkman Offset, Diemen, Advertentiewerving: Bureau van Vliet bv, Zandvoort, Tel. 023-5714745, Fax 023-5717680, zandvoort@bureauvanvliet.com, Abonnement: E46,90 per jaargang. Opgave: 020-525 3981, m ­ ededelingen@folia.uva.nl of www.folia.nl. Het is niet altijd mogelijk de rechthebbenden van de foto’s op de prikbordpagina te achterhalen.

Rechthebbenden van het beeldmateriaal kunnen zich bij Folia melden via: redactie@folia.uva.nl.

Max Ik had hem al maanden niet gezien toen we na een paar keer heen en weer mailen in juni afspraken om in de mensa een kop koffie te drinken. Zijn weelderige bos blonde krullen was verdwenen, fietsen lukte niet meer en hij was naar eigen zeggen veel te snel moe. Hij had een imposante zwarte hoed op zijn hoofd zonder haar. Eén ding was gebleven, en dat was de enorme lach op zijn gezicht. Het is een cliché, maar mensen moeten geen kanker krijgen en jonge mensen, in dit geval een student van de Faculteit der Geesteswetenschappen, moeten al helemaal gevrijwaard worden van deze ellende. Maar tussen wat moet en wat daadwerkelijk gebeurt, zit een wereld van verschil en Max – de student op wie ik doel – had het geluk niet aan zijn zijde. Hij kreeg kanker in zijn been, die zich vervolgens uitzaaide met alle verschrikkelijke gevolgen van dien. De chemotherapie en opnames in het LUMC leidden ertoe dat alle zekerheden die hij dacht te hebben in één keer kwamen te vervallen.

Max heeft als bijbaantje een jaar of drie de correctie bij Folia gedaan en in die hoedanigheid heb ik hem beter leren kennen.

Soms waren dat bizarre gesprekken, waarbij ik hem vriendelijk verzocht mij niet meer ‘baas’ te noemen, waarna hij antwoordde: ‘Ja, baas’, omdat ik per slot van rekening zijn baas was. Of de keer dat we tijdens de lunch over het oeuvre van Boudewijn de Groot zaten te bomen waarna hij zonder enige gêne luid ‘Land van Maas en Waal’ inzette.

Hoewel ik van huis uit een aartsoptimist ben, heeft kanker iets ongrijpbaars voor mij en denk ik, als het over kanker gaat, altijd in doemscenario’s. Daarom ben ik blij dat Max weer college volgt, muziek maakt en gedichten schrijft. Het meest verheugende vind ik dat hij deze week het grote interview voor Folia heeft geschreven. Hij sprak met Marita Mathijsen, hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde, die volgende week met emiritaat gaat. Een prachtinterview van een UvAstudent met een UvA-icoon over de liefde voor de literatuur.

De enorme lach op zijn gezicht was gebleven

Jim Jansen, jfj@folia.uva.nl

Folia 09 | 3

Foto: Bob Bronshoff

Een ‘wilde, knuffelende vrouw’ verlaat de UvA, na een prachtige loopbaan. Niet dat ze staat te springen. Integendeel; ze wil helemaal niet weg, dus blijft ze vrijwillig hand- en spandiensten verrichten voor de afdeling moderne Nederlandse letterkunde. Want die kan natuurlijk niet zonder een negentiendeeeuwspecialist. Afscheidsinterview met Marita Mathijsen op blz.10

Gebouw A is te klein voor juristen >Verhuizing rechtenfaculteit naar Roeterseiland onder druk. >Decaan Du Perron ziet vermindering aantal studenten als oplossing.

Door de toenemende aantallen rechtenstudenten blijkt het geen eenvoudige opgave de Faculteit der Rechtsgeleerdheid (FdR) over te plaatsen naar gebouw A van het Roeterseiland (REC), zoals is voorzien in het Huisvestingsplan van de UvA. ‘We zijn nog hard bezig om te bekijken waar precies de inpassingsproblemen ontstaan en hoe die dan het beste opgelost kunnen worden,’ zegt rechtendecaan Edgar du Perron. Bij het zoeken naar extra ruimte suggereert de decaan in ieder geval goed te onderzoeken in hoeverre het nodig is ook de volledige juridische bibliotheek mee te nemen naar het REC. Du Perron: ‘We zullen moeten kijken of we het aantal papieren boeken en tijdschriften dat de faculteit tegen die tijd nog bij de hand wil hebben, kunnen voorspellen.’

‘Het gaat er sterk op lijken dat de toezegging van het College van Bestuur dat de rechtenfaculteit volledig in gebouw A zou passen, na 2020 niet meer waargemaakt

zal kunnen worden,’ zegt Otto van Tubergen van de facultaire ondernemingsraad.

Voorafgaand aan de verhuizing van de rechtenfaculteit van de OMP naar het REC zal gebouw A verbouwd moeten worden.

Van Tubergen: ‘Er wordt nu gezocht naar ontwerpvarianten zoals een extra bouw-

stejaarsstudenten intensief onderwijs te geven, zeker nu een groot deel van de studenten de studie snel verlaat of alleen met zeer grote vertraging weet voor te zetten.

Ik denk dat wij er niet aan ontkomen onze inspanningen te concentreren op de goede studenten. Een dergelijke concentratie

‘Twee vliegen in één klap: ‘minder, maar wel betere studenten’ laag boven de ingang van gebouw A of het gebruik door de FdR van een deel van de onderwijsruimten in gebouw B, waar de economen nu huizen.’ Probleem wordt dan dat dit de juristen geld gaat kosten: voor elke vierkante meter die de FdR nodig heeft buiten gebouw A, moet in het huidige plan extra worden betaald.

Decaan Du Perron wil twee vliegen in één klap slaan: minder studenten en betere studenten, die dan allemaal in gebouw A zouden moeten passen. Du Perron: ‘De vraag is hoe lang de faculteit het zich nog kan veroorloven een steeds grotere groep eer-

heeft natuurlijk ook gevolgen voor de ruimte die de FdR in het REC nodig heeft. Wellicht kunnen we zo twee problemen in één keer oplossen.’

Het totaal aantal rechtenstudenten is tussen 2004 en 2008 met 28 procent gestegen van 3120 tot 4010. De afgelopen twee jaar is de aanmelding in de bachelor gegroeid van 500 (2007) naar 680 (2009). Aan het eind van deze maand zal duidelijk worden hoe groot de stijging van het aantal eerstejaars werkelijk is ten opzichte van vorig jaar. Het geüpdatete Huisvestingsplan 2009 zal eind oktober naar buiten komen. (DW)

‘Ons betalingsverkeer is niet goed geregeld’ >Hoogleraar financiële markten Arnoud Boot in extra actualiteitencollege naar aanleiding van de deconfiture van DSB. >Ons bancaire systeem is volgens hem niet bestand tegen consumenten die in één klap miljoenen van de bank halen.

De Dirk Scheringa Bank (DSB) is failliet.

Een koper is voor de noodlijdende bank niet gevonden: eerst haakte het consortium van Nederlandse grootbanken af, daarna een middelgrote Amerikaanse bank, ‘de laatste strohalm’, zoals Scheringa zei.

Hoogleraar financiële markten Arnoud Boot verbaast het niet dat er geen koper kon worden gevonden, zei hij op 15 oktober tijdens een ingelaste editie van het lunchuurdebat Room for discussion in de centrale hal van de economische faculteit.

‘Een overname van DSB was ideaal geweest,’ zei Boot. ‘Maar wie koopt nou een bank waarvan veel rekeninghouders zijn opgestapt en die bovendien veel tophypotheken heeft verstrekt aan een moeilijke doelgroep?’ Veel (voormalige) klanten van DSB konden maar net een hypotheek bekostigen en zijn of waren vaak niet goed op de hoogte van de risico’s van zo’n hypotheek. Boot: ‘Als DSB die hypotheken had doorverkocht, hadden ze erop verloren, want bij doorverkoop moeten ze tien tot vijftien procent korting verstrekken om überhaupt een koper te kunnen vinden.’

Boot pleit ervoor dat het hele bancaire systeem op de schop gaat. ‘Ons betalingsverkeer is niet goed geregeld,’ zei hij. ‘Met name het zogenoemde “deposito garantiesysteem” is niet bank run proof.’ Boot doelde hiermee op het effect dat als een

4 | Folia 09

bank in moeilijkheden raakt, je je geld – althans tot een ton – weliswaar in de meeste gevallen terugkrijgt, maar je kunt een aantal weken niet bij je geld. ‘En dat weet de consument ook, dus die haalt zijn

geld van de bank en dan beginnen de problemen. Consumenten zullen bij toekomstige bankproblemen bij hun tegoeden moeten kunnen blijven komen. Daar moeten we aan werken.’ (DW)

Braginsky Privécollecties zijn maar zelden voor buitenstaanders toegankelijk, maar de kunstverzameling van de Zwitserse verzamelaar René Braginsky is dat nu wel. Zijn verzameling Hebreeuwse handschriften en gedrukte boeken wordt beschouwd als een van de belangrijkste privécollecties ter wereld en is nu te zien op de afdeling Bijzondere Collecties aan de Oude Turfmarkt. Op de tentoonstelling ‘Een reis door Joodse werelden’ is de Braginsky-collectie te zijn. De collectie bestaat uit vele honderden stukken, voor een groot deel met de hand in het Hebreeuws geschreven. In de tentoonstelling worden de belangrijkste, vaak uitbundig versierde boeken, huwelijkscontracten en Estherrollen uit de collectie getoond. Een derde deel van de tentoongestelde objecten stamt uit de Middeleeuwen. De tentoonstelling is te zien tot en met 17 januari 2010, ma-vrij 10-17 uur, za-zo 13-17 uur. Adres: Oude Turfmarkt 129.

doctor

nieuws Check www.folia.nl voor een dagelijkse update van al het UvA-nieuws

Widjajanti Dharmowijono promoveert deze week op een proefschrift over het beeld van Chinezen in de Indisch-Nederlandse literatuur.

Waarom dit onderzoek?

‘Ik heb de Indonesische nationaliteit, ben geboren in de Javaanse stad Semarang, maar ben van Chinese afkomst. De vroegere Indonesische president Soeharto vaardigde in 1968 een decreet uit waarbij Indonesiërs van Chinese afkomst werden opgeroepen zich te assimileren met de autochtone Javaanse bevolking. Die oproep om mijn afkomst als het ware te verloochenen stimuleerde mij om dit onderzoek te richten op de Chinezen. De zogenoemde “Meirellen” van 1998, die zich richtten tegen de Chinese minderheid in Indonesië, vormden uiteindelijk de directe aanleiding voor deze promotie. In dat jaar kwam er een stroom van boeken uit over de “masalah Cina”, het Chinezenvraagstuk. Ze gaven niet de antwoorden op de vragen die ik had.’

Welke vragen had u?

‘Ik heb Nederlands gestudeerd aan de universiteit van Leuven, doceer nu Nederlands aan een talenacademie in Semarang en mijn vragen waren, anders dan in de boeken die rond 1998 uitkwamen, literair geïnspireerd. Ik wilde weten hoe het kwam dat Chinezen in Indonesië zo’n slechte reputatie hebben en of dat beeld terugkomt in de koloniale literatuur.’

Welke reputatie hadden de Chinezen dan in de koloniale tijd?

‘De Chinezen zijn altijd de handelaren van Indonesië geweest, ook in de koloniale tijd. Zeker in de periode 1880-1900 waren ze machtig en rijk. In de perceptie van veel Nederlandse schrijvers konden ze dat alleen worden door uitbuiting van de plaatselijke bevolking. Vele Chinezen hadden een slechte reputatie als opiumpachter. Ook “klontongs”, Chinese marktkramers, hadden een slechte reputatie door het maken van woekerwinsten bij de Javaanse bevolking.’

Hoe is dat beeld terug te zien in de literatuur?

‘In de literatuur uit de periode 1880-1900 zie je dat Chinezen expliciet zeer negatief worden afgeschilderd en veelal worden neergezet als roofvogels, menseneters en bloedzuigers. Ze worden “vetgemeste varkens” genoemd die in hun koetsen Europeanen omver rijden. Na 1900 kantelt het beeld. De welvaart en rijkdom van de Chinezen neemt af. Dat het slechteriken zouden zijn komt vanaf dan meer terloops aan de orde en niet meer zo uitgesproken negatief.’

Hoe is de positie van de Chinezen in Indonesië?

‘Er is na de Mei-rellen in 1998 een soort goodwill ontstaan om de Chinezen meer te waarderen, maar ze worden nog steeds afgeschilderd als rijk en dik. Omdat ik geen handelaar ben, maar in het onderwijs werk, heb ik er geen last van.’ (DW) Widjajanti Dharmowijono, Van koelies, klontongs en kapiteins. Het beeld van de Chinezen in Indisch-Nederlands literair proza 1880-1950. Promotie: 22 oktober.

Allochtonen lager schooladvies >Leraren geven allochtone leerlingen geen lagere cijfers dan autochtonen. >Wel hebben docenten lagere verwachtingen van allochtone kinderen.

Basisschoolleraren geven allochtone leerlingen dezelfde cijfers als autochtone leerlingen. Wel zijn ze geneigd leerlingen met een Turkse of Marokkaanse achtergrond een lager middelbare schooladvies te geven dan Nederlandse kinderen.

Reyn van Ewijk promoveerde op 20 oktober aan de Faculteit der Economie en Bedrijfskunde op vier studies waarvan dit er één is.

Van Ewijk vroeg 110 leraren om korte opstellen na te kijken van elf jaar oude leerlingen. Zonder dat de leraren dit wisten, waren de namen van de leerlingen veranderd, zodat de schrijver van het opstel soms allochtoon en soms autochtoon leek. Van Ewijk concludeerde op basis hiervan dat leraren gemiddeld noch lagere, noch hogere cijfers geven aan leerlingen met een andere etnische achtergrond.

De verwachting van leraren over de prestaties van leerlingen wordt wel beïnvloed door etniciteit. Op basis van de opstellen moesten de leraren een middelbare schooladvies uitbrengen. Turkse en Marokkaanse leerlingen kregen daarbij een lager advies dan Nederlandse leerlingen.

Volgens Van Ewijk kunnen lage verwachtingen van docenten leiden tot slechtere prestaties van leerlingen.

Ook verrichtte Van Ewijk meta-analyses naar het effect van de gemiddelde sociaaleconomische status van medeleerlingen op schoolprestaties van kinderen en het

Bijzondere Collecties van de Universiteitsbibliotheek roept vanaf januari de Max Havelaar Academie in het leven. Vijf studenten kunnen een bijzondere stage lopen door ‘een nieuwe Max Havelaar’ te maken.

Het project is onderdeel van 150 jaar Max

Buitenland Jaron Beekes effect van het percentage etnische medeleerlingen op schoolprestaties. Metaanalyses zijn studies waarin bestaande onderzoeken worden vergeleken. In beide gevallen bleek dat de resultaten van de eerdere onderzoeken sterk afhingen van hun onderzoeksmethode. Het lijkt erop dat een hogere gemiddelde sociaalecono-

dat studenten een probleem op de Max Havelaarmanier aan de kaak stellen, bijvoorbeeld in de vorm van een aanklacht. Multatuli gebruikte indertijd een pen als nouveauté, dat kan nu in de vorm van filmpjes, fotografie, het web of andere nieuwe dingen.’

De thema’s die de studenten behandelen zijn: media en beeldvorming; politiek en geschiedenis; vorm en inhoud; fair trade; en beeld en boodschap. Wim Hupperetz, directeur van het Allard Personmuseum

De thema’s die de studenten behandelen zijn: media en beeldvorming; politiek en geschiedenis; vorm en inhoud; fair trade; en beeld en boodschap Havelaar, waarbij dit seizoen wordt gevierd dat Max Havelaar of de koffieveilingen der Nederlandsche Handelmaatschappij, het boek dat Eduard Douwes Dekker schreef onder het pseudoniem Multatuli, in 1859 verscheen.

De stagiaires worden geselecteerd uit vijf disciplines en zullen in het ‘Erfgoedlab Max 2.0’ de thema’s uit de Max Havelaar verplaatsen naar de 21ste eeuw op een moderne manier.

Projectleider Marian Schilder: ‘Dat betekent

Pensioen De EU ziet graag dat er meer onderzoekers in andere landen gaan werken, maar deze ‘brain circulation’ wordt nog vaak belemmerd door verschillen in pensioenrechten.

Om de drempel lager te maken, denkt de EU na over een Europees pensioenfonds. In opdracht van de Europese Commissie wordt een haalbaarheidsstudie uitgevoerd. De resultaten daarvan worden in april 2010 verwacht. ‘Nederland zal zich bij een positieve uitkomst actief inzetten voor het realiseren van een pan-Europees pensioenfonds,’ schreef minister Plasterk afgelopen week aan de Kamer. Op dit moment lijken de pensioenstelsels in Europa weinig op elkaar. Zo zijn er behoorlijke verschillen in de hoogte van de uitkering en de belastingregels. Dat leidt tot allerlei praktische problemen, zowel voor Nederlandse onderzoekers met internationale carrières als voor buitenlandse onderzoekers die naar Nederland komen.

Het Europese pensioenfonds moet deze problemen ondervangen. (HOP)

mische status van medeleerlingen schoolprestaties kan verbeteren. Het aandeel immigranten onder medeleerlingen lijkt geen groot effect op schoolprestaties te hebben, zeker niet op de prestaties van autochtone leerlingen. Bij Afro-Amerikanen in de VS zijn deze effecten mogelijk wel groter. (FB)

Stageplaatsen Max Havelaar Academie >150 jaar na het verschijnen van de Max Havelaar is er nu een academie om actualiteit van het pamflet te onderzoeken.

kort

nieuws

en ontwikkelaar van het Erfgoedlab: ‘Het lab is een extra ruimte waar studenten werken en onderzoek presenteren. Daar zal worden onderzocht hoe actueel het pamflet nu nog is.’ De studenten maken zowel individueel als gezamenlijk een opdracht.

Een serie publiekslezingen maakt ook onderdeel uit van de academie. Solliciteren kan tot 4 november via info@maxhavelaar­ academie.nl. (FB)

De poll op folia.nl van afgelopen week ging over kraken. De stelling luidde: Nu er mogelijk een kraakverbod komt, is het kraken van een woning opeens (weer) helemaal hot. Terecht?

• Kraken moet mogen zolang de overheid niets doet aan het oplossen van de woningnood – 82,9% • Nee, kraken is een schande. Blijf met je vingers van andermans spullen af – 8,9% • Zolang de woningmarkt stikt van de speculanten, moet kraken zijn toegestaan – 5,6% • Kraken moet verboden worden, maar leegstand van panden moet ook veel strenger worden aangepakt – 2,6% Totaal aantal respondenten: 427

Minister Plasterk is erg tevreden over de Neso’s, de buitenlandse wervingsbureaus van Nuffic, de stichting die ijvert voor internationale samenwerking in het hoger onderwijs. De Neso’s krijgen daarom vanaf volgend jaar een groter budget. De voorposten van het Nederlandse hoger onderwijs – voluit ‘Netherlands Education Support Offices’ – zijn gevestigd in tien landen, te weten Indonesië, China, Mexico, Vietnam, Taiwan, Zuid-Korea, Brazilië, Rusland, India en Thailand. De Neso’s zijn er om de banden tussen Nederlandse en buitenlandse instellingen te versterken. Ook moeten ze buitenlandse studenten warm maken voor een opleiding aan een Nederlandse hogeschool of universiteit.

Dat doen ze goed, zo blijkt uit een interne en externe evaluatie. Minister Plasterk wil hun gezamenlijk budget daarom verhogen van 3,8 miljoen naar 5,8 miljoen per jaar. In ruil moeten de Neso’s concrete doelstellingen ontwikkelen, zoals streefcijfers voor het aantal studenten dat via Neso-landen naar Nederland komt. (HOP)

Ivoren toren Tachtig procent van Nederlanders vindt dat er meer in wetenschap geïnvesteerd moet worden. Dat blijkt uit de Burgerpeiling ­wetenschap, uitgevoerd in opdracht van het Innovatieplatform. De interesse voor wetenschap is dan ook over het algemeen groot: zes op de tien Nederlanders is erin geïnteresseerd. Ze zien wetenschap als een bron van welzijn en welvaart en lezen over wetenschap in kranten en tijdschriften of kijken naar tv-programma’s over wetenschap. Wetenschappers moeten volgens de peiling wel meer laten zien waarmee ze bezig zijn. Vooral voorbeelden uit de bètawetenschappen vinden veel mensen belangrijk. De voorbeelden moeten in duidelijke taal zijn geschreven en concreet zijn. Verder geven de respondenten aan dat ze niet goed weten op welke wetenschapsgebieden Nederland uitblinkt. (AK)

Folia 09 | 5

Foto: Won Tuinema

in beeld

Op 14 oktober was het weer zover: het beroemde inmiddels beruchte jaarlijks terugkerende Hoeren & Pooiers feest van studievereniging Congo, studievereniging voor studenten biologie, biomedische wetenschappen en psychobiologie. Escape deLux was voor de gelegenheid verbouwd tot bordeel. Tot vroeg in de morgen vermaakten de prostituees zich met hun souteneurs.

promoties

prikbord Nieuws voor deze pagina? Mail naar: redactie@folia.uva.nl

AMC

FEB

Nekhernia Een recent ontstane nekhernia kan het best worden behandeld met een halskraag in combinatie met rust en fysiotherapie. Ook alleen fysiotherapie leidt tot een snellere afname van pijnklachten dan niets doen. Dit blijkt uit onderzoek van neuroloog Barbara Kuijper uitgevoerd in samenwerking met de hoogleraren Marianne de Visser en Frans Onflatteus, maar effectief Nollet, verbonden aan het AMC. De resultaten verschenen online in het British Medical Journal. Kuijper vergeleek bij tweehonderd patiënten drie niet-chirurgische behandelmethoden: het dragen van een halfharde halskraag, fysiotherapie en oefeningen, en niets doen. Door de eerste twee methodes verminderden de pijnklachten sneller dan bij een afwachtend beleid. De effectiviteit van de halskraag was het grootst.

MBA Alumni Uit een enquête onder alumni van de MBA-opleiding van de Amsterdam Business School, onderdeel van de FEB, is gebleken dat de opleiding positief wordt gewaardeerd. Rond de negentig procent van de alumni is ‘tevreden tot zeer tevreden’ over de inhoud van de opleiding. Bijna alle alumni vonden de MBA in het algemeen ‘een heel leuke en goede’ ervaring. De opleiding heeft de alumni geen windeieren gelegd: het salaris nam na het afronden van de MBA met eenderde toe. Van de respondenten zei 69 procent dat men buiten Nederland en de EU woonde en werkte voordat men aan de MBA-opleiding begonnen. De enquête laat zien dat slechts een klein percentage van de afgestudeerden terugkeert naar het land van herkomst: 77 procent van de alumni werkt en woont nu binnen de EU (inclusief Nederland).

Oude nieren Ook ouderen kunnen veilig een nier afstaan voor transplantatie. Dat blijkt uit onderzoek van Robert Minnee.

Ouder zijn dan 55 jaar was tot voor kort een bezwaar voor levende donatie, omdat men vermoedde dat de operatie voor 55-plussers te zwaar zou zijn en de kwaliteit van hun nieren onvoldoende. Beide vermoedens blijken na onderzoek door Minnee onterecht. De nierfunctie van 55-plussers is goed genoeg en ze kunnen zelfs beter omgaan met pijn na de operatie dan jongeren.

FNWI Fractaal Ad Lagendijk, universiteitshoogleraar experimentele fysica, heeft samen met onderzoekers van het FOM-instituut Amolf en Canadese en Franse onderzoekers voor het eerst een ‘akoestisch fractaal’ gecreëerd. Een akoestisch fractaal is voor te stellen alsof je tijdens een borrel door de mensenmassa beweegt en, in plaats van het gebruikelijke achtergrondrumoer, op de ene plaats perfecte stilte waarneemt en op de andere plaats een oorverdovend lawaai hoort. Dit verschijnsel werd vijfentwintig jaar geleden al voorspeld, maar nog niet eerder daadwerkelijk gecreëerd.

De onderzoekers publiceerden hun resultaten deze maand online in het prestigieuze tijdschrift Physical Review Letters.

DINSDAG 27/10

Maagdenhuis Salaris

UvA-medewerkers die een salarisrekening hebben bij de DSB moeten maken dat ze nummer 525 5999 bellen. Dat is het nummer van het Administratief Centrum (AC), zeg maar de boekhouding, die maande….maar dat had u vast al lang gedaan lijks de salarissen overmaakt.

Die kan je rekeningnummer dan uit de salarisadministratie verwijderen of blokkeren, zodat je salaris niet naar dat nummer wordt overgemaakt. Het AC laat weten dat degenen die een nieuw rekeningnummer doorgeven, hun salaris deze maand mogelijk later krijgen overgemaakt dan gebruikelijk.

Soep en koffie Het College van Bestuur en de zeven decanen hadden zich de afgelopen week twee dagen terug getrokken in het College Hotel. Het hotel wordt vooral gerund door vmbo-leerlingen die het horecavak leren. De lunch zal voorzitter Karel van der Toorn niet snel vergeten. ‘Een jonge jongen zette de soepborden op vergaderstukken en toen hij de soep ging uitschenken, deed hij dat met veel morsen. Uiteindelijk nam Edgar Du Perron zijn eerste hap soep en spuugde die onmiddellijk uit; wat bleek, de ober in opleiding had koffie in de soepborden geserveerd. Het mooie is dat het wel van de rekening is afgehaald.’

FGw

FMG

Mannelijkheid Mannen hebben weliswaar een groot deel

Slaap Psycholoog Anne Marie Meije, werkzaam bij pedagogiek en onderwijskunde, krijgt van de Nederlandse organisatie voor gezondheidsonderzoek en zorginnovatie ZonMw een subsidie van € 384.175 voor een onderzoek naar het effect van cognitieve gedragstherapie via internet bij pubers met slaapproblemen. Deze therapievorm is succesvol gebleken bij volwassenen, maar het effect ervan bij de gemiddelde puber is nog nooit onderzocht. Uit de literatuur blijkt dat vijftien tot dertig procent van de pubers slaapproblemen heeft. Door middel van cognitieve gedragstherapie, zo luidt de hypothese, kunnen jongeren kennis en vaardigheden aanleren waardoor hun slaapgedrag verbetert. Zo kunnen ze leren dat hun bed het signaal moet zijn voor slapen, en niet voor eten, sms’en of seksen.

van de geschiedenis bepaald, maar mannen en mannelijkheid als zodanig zijn tot nu toe weinig door historici geanalyseerd. Daarom staat het onderwerp sinds kort op de onderzoeksagenda’s en wijdt het Koninklijk Nederlands Historisch Genootschap er op 6 november een congres aan. De sprekers besteden aandacht aan de concrete betekenis van mannelijkheid in politieke en sociale strijd, in definities van religieuze identiteit, in de opkomst van de moderne beeldcultuur en in de levens van individuele mannen. Van UvA-zijde spreken Matthijs Lok en Natalie Scholz over het thema ‘Betwiste mannelijkheid in de politieke crisis van 1813-1815 in Nederland en Frankrijk’ en Gemma Blok over het thema ‘Drank in de man, wijsheid in de kan?’. Aanmelden via knhg@inghist.nl of per Het sterke geslacht kent nog vele geheimen telefoon: 070-314 0363.

Ghana De acht minuten durende documentaire Hunt and Play van promovendus Kees van der Geest was een van de drie genomineerde filmpjes voor de Holland Doc 24-juryprijs van het Nederlands Film Festival. Kees van der Geest is sociaal geograaf en doet onderzoek naar de milieugevolgen van migratie in Ghana. Hunt and Play gaat over een traditionele jachtpartij in de savanne van NoordGhana, en over zes jongens die doen alsof ze jagers zijn. De film is volgens Van der Geest zo leuk ‘omdat hij iets universeels uitstraalt.

Het simpele geluk van spelen in de natuur.’

10.00 uur: Olivia Ladinig - Muziekcognitie Temporal Expectations and their Violations.

Promotor: Prof.dr. R.J.H. Scha. (Agnietenkapel) 12.00 uur: Verena Schmittmann - Psychologie A Model-Based Analysis of the Development of Learning.

Promotor: Prof.dr. H.L.J. van der Maas.

(Agnietenkapel) 14.00 uur: Maurice Remmelink - Geneeskunde Cardiac Hemodynamics in PCI. Effects of Ischemia, Reperfusion and Mechanical Support.

Promotoren: Prof.dr. J.J. Piek en prof.dr. J.G.P. Tijssen. (Agnietenkapel)

WOENSDAG 28/10

10.00 uur: Saskia Lourens - Literatuurwetenschap Writing History: National Identity In André Brink’s Post-Apartheid Fiction.

Promotor: Mw. prof.dr. M.G. Bal. (Aula) 12.00 uur: Michal Krawczyk - Economie Experiments in Decision-Making under Risk.

Promotor: Prof.dr. F.A.A.M. van Winden. (Aula) 14.00 uur: Tineke Vos - Geneeskunde Denial and Quality of Life in Lung Cancer Patients.

Promotoren: Prof.dr. J.C.J.M. de Haes en prof.dr. J.C. Houwelingen (LUMC). (Aula)

DONDERDAG 29/10

10.00 uur: Anna Vassall - Economie The Costs and Cost-effectiveness of Tuberculosis Control.

Promotoren: Prof.dr. J. van der Gaag en prof.dr. M.W. Borgdorff. (Agnietenkapel) 12.00 uur: B. Diertens - Informatica Software Engineering with Process Algebra.

Promotor: Prof.dr. J.A. Bergstra. (Agnietenkapel) 14.00 uur: Melanie Schmidt - Geneeskunde Tackling Health Inequalities in The Hague. A Process Evaluation of Municipal Programme for Improving Health in Deprived Neighbourhoods.

Promotoren: Mw. prof.dr. K. Stronks en prof.dr. N.S. Klazinga. (Agnietenkapel)

VRIJDAG 30/10

10.00 uur: Nadja Nijenhuis - Geneeskunde Microrheology of the Pericellular Matrix: Gels, Cells and Organ. An Optical Tweezers Study.

Promotoren: Prof.dr. J.A.E. Spaan en prof.dr. C.F. Schmidt (Georg-August-Universität, Duitsland). (Agnietenkapel) 12.00 uur: Ghislaine Schmidt - Onderwijskunde School Leadership: Perceptions and Actions.

Promotoren: Prof.dr. P.J.C. Sleegers en prof.dr. A.M.L. van Wieringen. (Agnietenkapel) 14.00 uur: Mariëlle Duffels - Geneeskunde Pulmonary Arterial Hypertension in Adult Patients with Congenital Heart Disease.

Promotoren: Mw. prof.dr. B.J.M. Mulder en prof.dr. R.M.F. Berger (UMCG). (Agnietenkapel)

AFSCHEIDSCOLLEGE VRIJDAG 30/10

15.00 uur: Mw. prof.dr. M.T.C. MathijsenVerkooijen, hoogleraar Moderne Nederlandse letterkunde De bevrijding van de albatros. Een herbeschouwing van de Nederlandse Romantiek. (Aula) Promoties, oraties en afscheidscolleges vinden in de regel plaats in of de Aula van de UvA, Lutherse Kerk, Singel 411 of de Agnietenkapel, Oudezijds Voorburgwal 231.

Voor uitgebreide informatie zie www.uva.nl/agenda

Folia 09 | 7

opinie

Geen excuustruzen aan de top Op hun weg naar de top moeten vrouwen niet worden gepamperd, maar weerbaar worden gemaakt, betoogt Barbara Baarsma. truus het vleesgeworden bewijs is. Om een baan aan de top te krijgen is ambitie, doorzettingsvermogen en een voltijdbaan nodig. Dat geldt voor mannen en ook voor vrouwen. In Nederland werken zo ongeveer zeven op de tien vrouwen tussen de 15 en 65 jaar. Dat is best een aardige score: Nederland staat daarmee derde in Europa. Echter, Nederlandse vrouwen werken massaal in kleine deeltijdbanen van gemiddeld 25 uur. Van de vrouwen die werken werkt slechts een kwart voltijds.

Bij mannen – waarvan overigens acht op tien werkt – is dit precies omgekeerd: van de werkende mannen werkt driekwart voltijds. Behalve een voltijdbaan

hebben vrouwen die naar de top willen ook managementervaring nodig. Uit Eurostat-gegevens blijkt dat in Nederland 28 procent van de leidinggevende functies door een vrouw wordt bezet. Dit percentage is een prima afspiegeling van vrouwen in voltijdbanen (25 procent). Bovendien doen Nederlandse vrouwen het juist erg goed vergeleken met Europese vrouwen. Die laatsten werken veel vaker voltijds (70 procent), maar zijn relatief minder goed vertegenwoordigd in leidinggevende functies: 33 procent.

Een argument van voorstanders van een quotum is dat de veertig procent-eis nodig is omdat mannen en vrou-

Illustratie: Cees Heuvel

Excuustruus is een typisch Nederlands woord. Geboren uit het oude maakbaarheidsdenken worden vrouwen naar de top geduwd door politiek correct diversiteitsbeleid of binnenkort misschien wel een wettelijk quotum.

Het zogenoemde Quota-Manifest pleit voor zo’n wettelijke regeling, die verplicht dat vrouwen uiterlijk in 2014 veertig procent van de commissariaten en toezichtsfuncties vervullen. Wetten zijn er om problemen op te lossen. Maar is er wel een probleem met vrouwen aan de top? Zoals eerder betoogd in NRC Handelsblad denk ik dat er helemaal geen probleem is. Sterker nog, een quotum leidt juist tot problemen, waarvan de excuus-

brieven

aan het nummer rond het huwelijk van de vorige CvBvoorzitter (Sijbolt Noorda). Toen was Folia volledig als roddelblad vormgegeven.

Cover Folia

Willem Brouwer, docent informatica (HvA)

Als ik op woensdagmiddag de Leeuwenburg verlaat neem ik altijd even Folia en Havana mee. Een makkelijke manier om van het reilen en zeilen van zowel HvA als samenwerkingspartner UvA (gedeeltelijk) op de hoogte te zijn. Deze keer dacht ik eerst dat een onverlaat weer eens een pak ander materiaal in de bak had gedaan.

Maar nee, een uiterst originele manier om aan te kondigen dat er een artikel over de ‘krant van wakker Nederland’ (De Telegraaf) in stond. Uiterst leuk idee de cover volledig een Telegraaflook te geven. Deed me denken

8 | Folia 09

het maken van tekst op rijm dan bijvoorbeeld op het verzinnen van innovatieve technologische toepassingen in de geneeskunde of andere gebieden. Ik noem maar wat.

Simon Verwer, centrale studentenadministratie

Brainpower In Folia 8 staat een interview met muzikant Brainpower. De laatste zinnen zijn: ‘Niettemin zou ik nu niets met de wetenschap willen doen. Daarvoor ben ik nu te veel bezig met het maken van creatieve dingen.’

Deze door de heer Mulder gemaakte tegenstelling tussen wetenschap en creativiteit toont op overtuigende wijze aan dat hij zich inderdaad beter kan richten op

Groei boven alle verwachting Vorig jaar trok de UvA 6850 studenten, die nog nooit eerder bij de UvA studeerden en die hier in september begonnen als bachelor, premaster of master (telling 1 dec.). Dit jaar tellen we op 15 oktober al 7989 van zulke ‘eerstejaars instelling’. Een stijging van bijna 17 procent, terwijl er nog steeds inschrijvingen afgehandeld

scriptie

Foto: Bob Bronshoff

Alsof krachtige vrouwen niet vrouwelijk zouden zijn

Lucas Ellerbroek

wen zo verschillend zijn en dat vrouwen niet gedijen in een omgeving met veel mannen. Aan tafel bij het programma Pauw en Witteman werd mij verteld dat mannen en vrouwen zich verhouden als honden tot katten. Pardon? Het gaat nog verder. Mij werd verzekerd dat de vrouwen die nu aan top zitten daar terecht zijn gekomen omdat ze zich mannelijk gedragen.

Dank je lekker! Alsof krachtige vrouwen niet vrouwelijk zouden zijn. Topvrouwen worden hier weggezet als – om maar even in het Manifestjargon te blijven – kattige honden. Er is dus altijd iets mis met vrouwen aan de top. Of ze zitten aan de top omdat ze een quo-

tum moeten vullen of ze zitten daar omdat ze goed zijn, maar eigenlijk als een vent. Als ik dan toch moet kiezen: liever kattige honden dan excuustruzen aan de top.

Dit soort redeneringen draagt bij aan het problematiseren van de gang naar de top. Een nietsvermoedende student die aanwezig was bij het overigens zeer te prijzen initiatief van het lunchuurdebat aan de economiefaculteit Room for discussion, interpreteerde het honden- en kattenverhaal als volgt: ‘Het quotum is dus nodig om vrouwen die niet zo stevig zijn en niet goed voor zich zelf op kunnen komen te beschermen?’.

Een quotum neemt de verschillen tussen vrouwen en mannen niet weg, maar bezegelt die verschillen juist.

Bovendien bieden de verschillen tussen mannen en vrouwen kansen voor vrouwen: als vrouw in een mannenomgeving val je eerder op – maak daar wat van in plaats van eronder te lijden!

In plaats van het pamperen van vrouwen is het beter ze weerbaar te maken. Maak duidelijk dat goed kunnen onderhandelen en lef beide een must zijn op weg naar de top. Want die competenties zijn nodig om flexibele werktijden, hogere salarissen en promotie af te dwingen. Het is een illusie om te denken dat quota leiden tot de noodzakelijke cultuurverandering in de maatschappij. En dat is nu juist wat nodig is. Zolang de sociale norm blijft dat moeders niet meer dan 20 tot 25 uur per week behoren te werken, blijft een grootschaliger gang naar de top dicht. Tegelijkertijd zien we nu dat vrouwen in steeds groteren getale voltijds gaan werken en doorstromen naar het management. Het voorportaal voor de top loopt dus voller en voller. Even geduld en wachten tot de doorstroom vanzelf op gang komt, is beter dan die doorstroom overhaast en met stigmatiserende quota op scherp te zetten. l Barbara Baarsma is directeur van SEO Economisch Onderzoek en bijzonder hoogleraar marktwerking en mededingingseconomie

worden. Met deze absolute recordinstroom zet de UvA een trend die al in 2002 begon sterk door. Uw bericht ‘3000 studenten minder dan verwacht’ (Folia, 14 okt) is daarom op zijn minst verrassend te noemen.

Minder verrassend was de suggestie, die al eerder in Folia stond, dat de UvA – de meest transparante universiteit in Nederland – deze cijfers zou afschermen.

Onlogisch, maar ook onjuist. De UvA publiceert de Vooraanmeldingen (de belangstellingsregistratie van de IBG) al jaren uitgebreid en publiekelijk in haar Elektronisch Feitenboek. (www.uva.nl/facts). De Instroommonitor – met de interne metingen van het daadwerkelijk inschrijfproces – zijn van meet af aan op het intranetgedeelte van het Feitenboek geplaatst. Het is informatie die relevant is voor de UvA-gemeenschap. Als het

definitieve inschrijfresultaat bekend is op 1 december, wordt dat direct op onze voor iedereen toegankelijk site vermeld.

Peter Hoekstra, Bestuurlijke Informatie/ Concern Control UvA Naschrift redactie: In het Elektronisch Feitenboek van de UvA zijn twee monitoren voor de instroom opgenomen: de ‘Monitor vooraanmeldingen’, die inderdaad publiekelijk toegankelijk is en de ‘Instroommonitor’, een tamelijk onoverzichtelijke maar actuele, grafische weergave van de instroom die, het staat er bij, ‘toegankelijk is voor UvA-studenten en medewerkers via het UvA-netwerk’.

Lucas Ellerbroek (25) volgt de master Theoretical Physics en schrijft zijn scriptie over microscopische zwarte gaten.

‘Zwarte gaten staan bekend als kosmische objecten die ontstaan door geïmplodeerde sterren.

Als een ster is opgebrand trekt zwaartekracht alle materie naar zich toe en wordt het een soort afvoerputje van het heelal. Tenminste, dat is hoe mensen over zwarte gaten denken.

Eigenlijk is het enige kenmerk van een zwart gat dat het heel erg dicht is. Er zit dan veel massa op elkaar, maar dit kan ook op veel kleinere schaal voorkomen. In theorie kan je microscopische zwarte gaten creëren door twee deeltjes heel hard op elkaar te knallen. Dat is wat de Europese organisatie voor nucleair onderzoek Cern nu gaat doen met de deeltjesversneller in Genève.

Een zwart gat zal mogelijk het resultaat zijn. Veel mensen zijn bang voor zwarte gaten omdat ze denken dat de aarde erin zal verdwijnen, maar uit wetenschappelijk onderzoek is gebleken dat zwarte gaten niet gevaarlijk zijn omdat ze heel klein zijn en vrijwel meteen verdampen. Ze bestaan dus maar heel eventjes en veranderen dan in pure energie, via E=mc2.

Voor mijn scriptie wilde ik onderzoeken of we in staat zouden zijn om een zwart gat te maken dat wél gevaarlijk is. Eentje die niet meteen verdampt, maar zelfs groter zou worden. Eigenlijk onderzocht ik dus hoe we de apocalyps kunnen bewerkstelligen. Hiervoor heb ik eerst gekeken naar wat de voorwaarden zijn om een zwart gat te maken. Een daarvan is het bestaan van verborgen dimensies. Iets wat tot nu toe nog onbekend is.

Daarnaast keek ik naar wat er met een zwart gat gebeurt als we er al een zouden kunnen creëren en tot slot heb ik onderzocht hoe men dit gat dan nog groter kan maken.

Uiteindelijk ben ik erachter gekomen dat je een zwart gat zou moeten maken in het midden van een enorme vuurbal. De intense hitte van het vuur is dan heter dan het zwarte gat en daardoor kan de energie van het zwarte gat niet weg. Je pompt er zelfs meer energie in door de temperatuur en de druk te verhogen. Gelukkig kan ik iedereen geruststellen: mijn conclusie is dat zelfs met de grootste apparatuur die we ooit op aarde kunnen bouwen, namelijk een detector die helemaal langs de evenaar loopt, we nog niet zo’n zwart gat zouden kunnen maken. Voorlopig blijft mijn scriptie dus een redelijk sciencefiction­ verhaal, al weet je natuurlijk nooit wat de toekomst zal brengen.’ (Julie de Graaf )

Folia 09 | 9

interview

Gefascineerd door de grote verhalen

Dankzij Marita Mathijsen is de negentiende eeuw niet langer een stiefkind van de Nederlandse literatuur, maar een volwaardig lid van de familie. Mathijsen werkt sinds 1995 aan de UvA, volgende week neemt ze afscheid.

Door Max Gortzak

Foto: Bob Bronshoff

Als ze op 30 oktober met emeritaat gaat, heeft ze inmiddels twee generaties studenten enthousiast gemaakt voor haar vakgebied. In 1966 kwam Marita Mathijsen, hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde aan de UvA, uit Limburg naar het roerige Amsterdam. Het was een fascinerende tijd, en ze werd al snel opgenomen in de alternatieve artiestenkring waartoe haar latere echtgenoot Hub. Mathijsen behoorde. De studie Nederlands werd onder druk van studenten ingrijpend veranderd. In plaats van hoorcolleges kwamen er werkgroepen, die de studie leuker maakten en de kwaliteit verbeterden. ‘Gezamenlijk een onderwerp uitpluizen is nog steeds een van de mooiste vormen van onderwijs die je kunt krijgen.’

Mathijsen werkte enkele jaren als lerares Nederlands aan een middelbare school. ‘Ik heb daar veel van geleerd. Ik zou eigenlijk iedere docent aan de universiteit willen verplichten om elke vijf jaar één jaar aan een middelbare school te werken, om de aansluiting met het middelbaar onderwijs niet kwijt te raken. Op de middelbare school word je op je vingers getikt als je iets niet goed uitlegt. Terwijl je op de universiteit in de lift de studenten misschien tegen elkaar hoort zeggen dat ze er geen bal van snapten, maar ze zeggen het niet tegen de docent zelf.’

Toen u ging studeren aan de Gemeentelijke Universiteit, had u waarschijnlijk geen idee dat u daarmee een band aanging die tot aan uw pensioen zou duren. ‘Daar denk je niet zo over na als je gaat studeren. Maar na die tijd als lerares ben ik teruggegaan naar de universiteit omdat ik vond dat ik nog niet genoeg wist. Dat kon toen heel gemakkelijk. Je hoefde geen collegegeld meer te betalen als je vier jaar op de universiteit gezeten had. Ik had niet echt een doel voor ogen, maar ik wilde meer weten, van literatuur vooral. Ten opzichte van de andere studenten had ik toen wel een voorsprong. Ik deed op een gegeven moment die grote ontdekking van De brieven van De Schoolmeester, pseudoniem van de negentiende-eeuwse dichter Gerrit van de Linde. Hij schreef gedichten van quasi-didactische aard. Zijn vriend Jacob van Lennep zorgde ervoor dat zijn gedichten bekend werden bij een groot publiek. Ik ontdekte de brieven die Van de Linde aan Jacob van Lennep schreef. Daardoor ben ik een wetenschappelijke carrière ingegaan.’

Als hoogleraar gaat zowel van uw colleges als van uw onderzoek een aanstekelijk enthousiasme uit. ‘Het onderwijs vind ik geweldig omdat je bij eerstejaars begint met iets waar ze niks van afweten, en waar ze neutraal of negatief tegenover staan. Meestal negatief, omdat ze op school geleerd hebben dat de negentiende eeuw niet interessant is. Het is ontzettend plezierig om te merken dat het lukt om dat om te keren in enthousiasme.

Het is ook interessant om te zien hoe eerstejaars die net van school komen zich een academische houding verwerven. Bij werkgroepen met ouderejaars is het alsof je met een groep onderzoekers bezig bent. Dat werkt heel aanstekelijk. De één brengt de ander verder.’

Wat is uw vroegste leesherinnering? ‘Een getekend vervolgverhaal naar David Copperfield van Dickens in De Maasbode. Dat vond ik zo mooi dat ik altijd als eerste de

krant te pakken had. Sinds die tijd ben ik steeds gefascineerd geweest door de grote verhalen. Die vond ik terug bij de negentiende-eeuwse schrijvers. Bijvoorbeeld Couperus en Van Lennep zijn echte verhalenvertellers, van kunstige verhalen met ingewikkelde structuren. Later heb ik ontdekt dat je die romans ook kunt lezen als een soort verslag van de eigen tijd.’

In Frankrijk zijn de boeken van Victor Hugo en Emile Zola gewoon te koop in de supermarkt. Hoe verklaart u dat er in Nederland zo’n desinteresse voor de negentiende eeuw bestond?

‘Ik heb er geen verklaring voor, maar je kunt wel zeggen dat je die desinteresse uit kunt breiden. Er is een soort dédain voor de hele Nederlandse cultuur. Het idee heerst dat er in Nederland niet zo veel grote schrijvers zijn. Dat is iets waar ik me altijd tegen probeer te verzetten. Er zijn echt wel Nederlandse schrijvers die wat betekenen, en ook op wereldniveau wat in te brengen hebben. Verder moet je de literatuur in zijn context zien. De negentiende eeuw is met name wat literatuur betreft heel lang een stiefkind geweest, maar op dit moment is er een omslag. Ook historici hebben laten zien dat het een spannende eeuw is. Er wordt nu veel meer gekeken naar hoe de leefwereld van mensen in die tijd veranderde.

Wat literatuur betreft zijn we nog niet klaar.’

In het pamflet De afwezigheid van het verleden benadrukte u het belang van zorg voor het verleden. Docenten kunnen een bijdrage leveren door het historisch bewustzijn van studenten levend te houden. De universiteit in zijn geheel heeft ook een taak, bijvoorbeeld in het bewaren van erfgoed. ‘Bij het opruimen van “overbodige” boeken zijn boeken verdwenen van dezelfde druk, die gedrukt zijn in de tijd dat er nog verschillen waren tussen exemplaren. Bij een zeventiende-eeuws boek zijn twee exemplaren van een druk nooit identiek.’

U pleit voortdurend voor respect voor het verleden en tegelijkertijd openstaan voor verandering. ‘Kijk, als je een gesloten beeld van geschiedenis hebt, dan ben je bezig met iets doods. Je moet een open beeld van geschiedenis hebben. Literatuur moet je met twee blikken lezen: die van nu en die van vroeger. Als er ergens een open plek valt in de stad, dan moet je niet nostalgisch gaan herbouwen in de oude stijl, maar dan moet je daar iets nieuws neerzetten. Dat is het verschil tussen star vasthouden van het verleden en levendig vasthouden van het verleden. Het moet wel functioneren in het nu.’

In de Jan Hanlo-lezing onderscheidde u onlangs vijf categorieën wetenschappers met publiek succes: de sobere schrijver, de mooischrijver, de wildeman die met zijn eigen enthousiasme op de loop gaat, de brompot die alles gewoon maakt, en de knuffelaar die van emotie gebruik maakt. In welke categorie zou u uzelf indelen? ‘Ik denk dat ik bij de knuffelaars hoor.’

Op een gegeven moment is er geld gekomen om afgestudeerden te laten promoveren. Maar je zet wel heel jonge mensen een tijd in een isolement. Ze lopen het gevaar zich af te zonderen, en hun onderwerp steeds verder te versmallen. Als ze klaar zijn, kunnen ze vervreemd zijn van de maatschappij.’

Wat heeft u als hoogleraar bereikt? ‘Toen ik afdelingsvoorzitter werd was een van mijn doelen de afdeling coherenter maken. Neerlandistiek bloeit nu echt. Verder wilde ik promovendi binnenhalen. Ik heb een NWOproject binengehaald, aio’s van het ICG, en flink wat buitenpromovendi. Ik wilde het vak ook toegankelijker maken, en dat zie ik gebeuren. Dat komt niet door mij, het is gewoon gebeurd. Er is een hele school geweest van literatuurhistorici die niet meer naar de literatuur zelf keken. Alleen naar de literaire kritiek, naar de instituties, de uitgevers, maar de teksten zelf werden bijna niet meer gelezen. Dat is nu echt wel veranderd.’

Blijft er na uw vertrek belangstelling en ruimte voor onderzoek naar de negentiende eeuw? ‘Op dit moment is er geen docent meer in onze groep die gespecialiseerd is in de negentiende eeuw. Dus ik heb aan mijn opvolger gezegd dat ik pas wegga als er een nieuwe negentiende-eeuwer wordt aangesteld. Tot die tijd blijf ik doorgaan met colleges geven als onbetaald vrijwilliger – zo lang men dat wil natuurlijk.’

Hoe voelt het om ergens weg te gaan waar u zo lang zo intensief aan verbonden bent geweest? ‘Ik ga dus niet echt weg voorlopig. Maar ik vind het wel jammer dat je eruit moet omdat je een bepaalde leeftijd bereikt hebt. Je moet weggaan als je moe bent, niet eerder.’

U bent niet moe? ‘’s Avonds wel eens. ’s Ochtends ook wel eens, maar ik ben zeker niet het vak moe. Rusten kan nog zo lang.’ l Op vrijdag 30 oktober spreekt Marita Mathijsen in de aula van de UvA haar afscheidscollege uit, getiteld De bevrijding van de albatros. Een herbeschouwing van de Nederlandse Romantiek

CV Marita Theodora Catharina Mathijsen-Verkooijen 1944: geboren in Belfeld 1966: diploma MO-A Nederlands, katholieke leergangen Tilburg 1969: diploma MO-B Nederlands, Universiteit van Amsterdam 1969-1971: lerares Nederlands St.Pius Lyceum en het Fons Vitae in Amsterdam

Of een mooie combinatie van een wildeman en een knuffelaar.

‘Oké, een wilde vrouw dan. Een wilde, knuffelende vrouw.’

Wat is in uw ogen de ingrijpendste verandering geweest in de periode dat u aan de UvA werkte? ‘Het terugdringen van de studieduur, waardoor er geen tijd meer is voor intensieve onderzoeken met een werkgroep. En de instelling van de aio’s. Tot ergens in de late jaren tachtig waren die er niet.

1975: cum laude doctoraal examen Nederlandse taal- en letterkunde, Universiteit van Amsterdam 1975: wetenschappelijk medewerker UvA 1987: promotie Universiteit Utrecht op De brieven van De Schoolmeester 1997: universitair hoofddocent UvA 1999-2009: hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde

Folia 09 | 11

het beste

Elias Canetti Irene de Jong, hoogleraar Oudgriekse taal en letterkunde:

Monsters in nieuwe kleren Rocket Cinema Festival (www.rocketcinema.nl) Oude films, nieuwe soundtracks – dat is kort gezegd het uitgangspunt van het Rocket Cinema Festival, dit jaar met ‘Monster Movies’ als thema, dat vanaf 24 oktober op verschillende locaties in Amsterdam gehouden wordt.

Bijna nog meer nog dan beeld is geluid van belang bij het beleven van een narratieve film. Open deur: hoe anders het verhaal te volgen en de dialogen te verstaan?

Toegevoegd geluid echter, in de vorm van muziek of effecten (de score of de soundtrack), bepaalt voor een groot gedeelte de stemming, de intentie, van een scène.

Dat kan bevreemdend of afwijkend werken – de sequentie in Trainspotting (1996, Danny Boyle) waarin hoofdpersoon Renton een overdosis heroïne neemt en op de meest lompe manier denkbaar naar het ziekenhuis gebracht wordt, terwijl ‘Perfect Day’ van Lou klinkt. Het kan ook iets benadrukken – zo ongeveer elke horrorfilm met ‘spannende’ muziek: ‘De moordende gek is vlakbij! Het monster komt eraan!’ Rocket Cinema vraagt muzikanten en dj’s een film te voorzien van een nieuwe soundtrack, maar voegt er een overtreffende trap aan toe: de omgeving waarin de film bekeken, en in sommige gevallen beleefd wordt, speelt een doorslaggevende rol.

Op de eerste avond van het festival wordt er een nachtelijke wandeling door het Vondelpark georganiseerd. Gewapend met een hoofdtelefoon, waarop het brongeluid van The Blair Witch Project (1999, Daniel Myrick & Eduardo Sánchez) wordt gecombineerd met een duistere, door zware baslijnen gedomineerde soundtrack die door techno-dj Carl Craig voor

12 | Folia 09

de gelegenheid is gecomponeerd en live wordt opgevoerd, kom je kunstinstallaties tegen die corresponderen met wat je hoort. Zo wordt er een multimediaal, interactief scenario geschapen waarin je je als het ware ín de film waant.

Het is gelijk ook de meest extreme variant op het klassieke bioscoopbezoek dat het festival te bieden heeft. Behalve in het Vondelpark vinden er voorstellingen plaats op vijf andere locaties. In de Posthoornkerk bijvoorbeeld, is La Belle et la Bête (1946, Jean Cocteau) te bekijken.

Deze surrealistische verfilming van het gelijknamige sprookje wordt voorzien van een nieuwe muzikale omlijsting door Joost van Bellen en Sander Stenger.

Ook veelbelovend klinkt de vertoning van Frankenstein (1931, James Whale) in de Oude Kerk, waarbij de Amsterdamse band zZz, op drums en kerkorgel, de soundtrack verzorgt.

De overige films zijn Jaws (1975, Steven Spielberg) in het Zuiderbad – neem vooral genoeg zuurstoftanks en een geweer mee – en King Kong vs.Gojira (1962, Ishirô Honda) in de Bazel.

Het festival wordt afgesloten in Paradiso met Que Viva Mexico! (1979, Sergei M. Eisenstein) en aansluitend zal tijdens het Night of the Dead-feest het Mexicaanse Dia de Los Muertos gevierd worden. Een lawine aan doodskoppen, skeletten, poppen en maskers zal ongetwijfeld aanwezig zijn. (Niels Carels) Rocket Cinema Festival (www.rocketcinema.nl), 24 oktober en 28 oktober tot en met 1 november, diverse locaties.

Tickets E 15,-.

Boek: ‘Die Blendung (Het Martyrium) van Elias Canetti. Een indrukwekkend verhaal over de excentrieke professor Kien, die niet zonder zijn bibliotheek kan leven. Als hij zijn boeken kwijtraakt doordat zijn huishoudster met wie hij trouwt het regiem overneemt, wordt hij gek. Je zou die man wel willen redden.’

Krant: ‘Die Zeit, te vergelijken met Vrij Nederland van dertig jaar geleden. Lange, doorwrochte en goed gerechercheerde artikelen over een breed scala aan onderwerpen.’

Film: ‘Betrayal, naar een toneelstuk van Harold Pinter. Een clichéverhaal over liefde en overspel, in een omgekeerde volgorde verteld en daardoor een prachtvoorbeeld van hoe een verteltechnische ingreep voor spanning zorgt. Dat is een link met mijn specialisme. Ik kijk door een moderne theoretische bril naar oude teksten: hoe een verhaal wordt verteld. Aan het slot van de film zie je hoe de geliefden elkaar voor het eerst treffen. Hun handen raken elkaar per ongeluk tijdens een receptie, een nietszeggend gebaartje dat door de originele aanpak een waanzinnige lading krijgt.’

Hebbeding: ‘De blikjes en trommeltjes waarin ik mijn systeemkaartjes opberg. Mijn vak heeft een eeuwenoude geschiedenis met een verschrikkelijke bibliografie, dan moet je een systeem hebben om alles bij te houden. Ik ben daar heel ouderwets in. Mijn external memory zit in allerlei doos-

Foto: Hans van Vinkeveen

film

Kunst: ‘Paul Klee, om zijn kleurgebruik. Het is me gelukt om zijn schilderij Ein paar Götter en niet weer een oude vaas op de omslag van mijn boek te krijgen.’

Irene de Jong

jes en laadjes. Zouden ze gestolen worden, dan zou ik net als professor Kien gek worden.’

Afknapper: ‘Folia. Vroeger een lekker rellerig blad met zuigende redacteuren, een publieke schandpaal. Nu een glossy blaadje dat weinig verschilt van de corporate identity magazines van Achmea of KLM en dat de universiteit in een positief daglicht moet stellen. Dat is heel jammer, er zijn genoeg misstanden. Ga eens met de mensen op de werkvloer praten, dan kun je je lol op.

Misschien dat er de facto weinig verandert. Maar het blad zou de laatste uitlaatklep kunnen zijn in een toch al weinig gedemocratiseerde universiteit waar de directie top down de koers uitzet.’

Stokje: ‘Ik geef het stokje aan hoogleraar archeologie Marijke Gnade, een goede vriendin die een interessant wetenschapsvak beoefent.’(Hans van Vinkeveen)

Foto: Henk Thomas

fen is uit

Onbehokjesgeest Ooit werkte ik vijf nachten per week in een rokerig café en ging ik op zaterdag naar de Schrijversvakschool. Alcoholisten van bier voorzien in een donker hol versus medestudenten van literaire kritiek voorzien in een met marmer bekleed grachtenpand; mijn leven behelsde in ieder geval twee activiteiten die zich nogal contradictoir tot elkaar verhielden.

Daar leken niet alle omstanders even blij mee. Nuffige medestudenten die hun neus dichtknepen voor mijn licht ontvlambare ochtendadem (ik was eenentwintig); alcoholisten die vonden dat ik hun vrijdagavondgesprekken verpestte met mijn doorzagen over Nabokovs wezenlijke bijdrage aan de wereldliteratuur (ik was eenentwintig en irritant).

Vooral onder studenten wordt er gejongleerd met uiteenlopende leefwerelden. Door een ongelimiteerde toegang tot bijna alles en een overdaad aan tijd en geld is de befaamde Nederlandse ‘hokjesgeest’ inmiddels op zijn minst achterhaald.

En zo kan het dus dat je die briljante student filosofie terugvind onder het glitterplafond van Jimmy Woo. Dat het Holland Symfonia orkest opeens Ali B. het podium optrekt. Dat je Gerrit Zalm terugvindt op de schoot van Katja Schuurman. Uitersten paren er lustig op los, en geen mens kijkt er meer van op.

Toch moest ik even knipperen toen ik hoorde van Nightwriters, initiatief van voormalig commercieel, maar inmiddels literair strateeg Kluun. Onder zijn hoede heeft zich een schrijverscollectief verzameld dat zich imagotechnisch graag losweekt van frisgewassen marmerhallen en nuffige mutsen zonder kater, dat graag ‘provoceert, charmeert, shockeert en inspireert’.

Nightwriters zijn schrijvers om bij wakker te blijven. Literatuur zoals het niet bedoeld is. Auteurs zoals u ze nog nooit gezien hebt!

Oké oké, weg met het categoriseren, maar dergelijke showbizztrapglitterjurkuitspraken over literatuur wekken toch mijn wantrouwen op. Dat verdwijnt ogenblikkelijk wanneer ik de deelnemende auteurs zie: onder anderen Tommy Wieringa, Tjitske Jansen, Herman Brusselmans, Herman Koch, A.F.Th. van der Heijden, Hafid Bouazza, Joost Zwagerman. Het idee: schrijvers van dergelijk formaat live in een nachtclub aanschouwen, terwijl zij tegen een jazztapijtje beschonken over hun eigen woorden struikelen. Dat klinkt aantrekkelijker dan hen te treffen in een stoffig bibliotheeklokaal in Boekel. Kluun mag dan misschien het stoute jongetje van de literaire klas zijn, hij is wel onbevreesd en onbehokjesgeest. En als hij het voor elkaar krijgt Herman Brusselmans live ‘snel, spits, sexy & spannend’ te laten zijn, is hij bovendien ronduit geniaal. (Fen Verstappen) 7 en 28 november: Nightwriters Late Night Comedy Theater, Nes 110. Kaartjes (€15,-) zijn te koop via www. nightwriters.nl of www.comedytheater.nl

Foto: Tjebbe Venema

Nightwriters Late Night, Comedy Theater

eten

Sprookje in tl-licht Restaurant Beyrouth, Kinkerstraat 18 Wie een Arabisch land bezoekt, weet: tl-buizen. Veel tl-buizen, die een wittig, hard licht verspreiden. En als je toevallig meerdere Arabische landen bezoekt, leer je bovendien: de Libanese keuken is verreweg de beste.

Dat geldt ook in Amsterdam. In restaurant Beyrouth aan het begin van de Kinkerstraat kun je lekker eten. Bij binnenkomst kijk je in de keuken, waar een oude man de krant leest. In tl-licht uiteraard. Hij is de kok, en vader van de obers. Als bezoeker ga je naar boven, waar het trouwens knusser is. Knus en zelfs intiem, zeker wanneer je achter in het hoekje terechtkomt: de perfecte plek voor een low-budgetdate.

In Beyrouth kun je namelijk goed eten voor weinig geld. Wij bestellen een glas rode wijn, die prima is, maar niet opvallend. Daarna bestellen we voor E 35 verschillende mezze. Dat zijn kleine, vaak kruidige hapjes die je als voorgerecht kunt eten, of, wanneer je er erg veel bestelt, als hoofdrecht. Wij bestellen er erg veel: maar liefst vijftien stuks.

Niet lang daarna begint het. De ober brengt een overvloed van kleine schaaltjes naar je tafel, plus een schaaltje brood. Dat brood is wat droog, maar dat hoort, want dan smaakt de humus lekkerder. En de humus smaakt hier echt voortreffelijk, net als de baba ganoesj (gemalen aubergines) en een yoghurtachtige dip met veel knoflook. Ook krijg je gekruide, witte bonen, dolmas, gekruide snijbonen in saus, bloemkool met tahin, gekruide aardappeltjes en twee salades.

Als je dan de eerste ronde hebt gehad,

komt de tweede. Weer acht schaaltjes, nu met falafel, een stukje witte vis, vlees, spinazie en kaas in bladerdeeg. De mezze met vlees zijn iets minder lekker dan de groentegerechten. De groenten zijn sterker gekruid en hebben daarom een meer uitgesproken smaak. Zeker vegetariërs kunnen hier goed terecht.

De vijftien mezze zijn een echte aanrader en al die schaaltjes maakt het zelfs een beetje romantisch. Maar wie gewoon twee borden eten wil, kan ook naar Beyrouth. De prijzen voor een hoofdgerecht liggen tussen de tien en vijftien euro en de klanten om ons heen lijken ervan te genieten. Veel hoofdgerechten bestaan uit rijst met amandelen, een stevig gekruide saus en vlees, kip of groenten. Vooral lekker met een linzensoep vooraf.

Heb je weinig geld, maar je wilt je date toch verrassen met een onverwacht lekkere maaltijd: Beyrouth is een prima locatie. Met een beetje geluk eindigt je avond vanzelf zoals de sprookjes uit Duizend-en-een-nacht. ( Jaap van der Spek) Prijs: schappelijk, neem de mezze.

Eten: lekker, goed gekruid Sfeer: knus Bediening: ingetogen en erg gastvrij

OPROEP Ben je betaalbaar uit eten geweest (maximaal E25,- per persoon)? Schrijf dan een recensie en stuur die op naar redactie@ folia.uva.nl. Als je recensie wordt geplaatst, krijg je de kosten van het etentje tot een bedrag van E50,- vergoed.

Cowboy Kluun

Folia 09 | 13

Een deurtje verder kijken Door Elisa Hermanides

Slechts een kwart van de gepromoveerden krijgt uiteindelijk een vaste baan als universitair docent of hoogleraar. Een pilotproject van de VSNU laat postdocs kennismaken met het bedrijfsleven.

In het kader van het proefprogramma ‘Ervaringsplaatsen voor postdocs’ van de VSNU, vereniging van universiteiten, begonnen vijf postdocs vorig jaar aan een leerwerktraject als adviseur in een bedrijf. Doel van het nieuwe project was het begeleiden van postdocs naar een baan buiten de universiteit. ‘Postdocs zijn vanaf de kleuterschool nooit het onderwijs uit geweest,’ vertelt Kees Izelaar van The Curious Network, ontwikkelaar van leerwerkprogramma’s, die het programma in opdracht van de VSNU uitvoerde.

‘Via dit programma konden de postdocs door middel van een stage kennismaken met bedrijfsleven, vanuit de gedachte dat ze weliswaar geen commerciële ervaring, maar wel veel andere vaardigheden en kennis in huis hebben.’

Aanvankelijk rees de vraag of het niet beter was om aio’s een oriëntatie in het bedrijfsleven te geven, in plaats van postdocs. ‘Maar dat wilden aio’s niet,’ vertelt Izelaar. ‘Ze zijn bang dat zodra bekend wordt dat ze een kijkje nemen buiten de universiteit, ze hun academische carrière wel kunnen vergeten.’

P ersoonlijke ontwikkeling

Een van de deelnemers aan het programma was Thomas Plochg (36). Plochg promoveerde in 2006 aan Universiteit van Amsterdam aan de afdeling sociale geneeskunde van het AMC. Daarna werd hij postdoc op diezelfde afdeling. Maar na een paar jaar begon

het programma, heb ik me direct aangemeld. Dat deed ik vooral voor de training en coaching, want in plaats van een stage had ik al mijn baan bij Public Health.’

Bij Public Health organiseert Plochg congressen, zoals het Third European Public Health Conference en het Nationaal Congres Volksgezondheid. Ook schrijft hij reacties op beleidsstukken van de overheid en persberichten. Plochg ervoer zijn uitstap naar het bedrijfsleven als een verademing: ‘Op de universiteit gaat het vooral om de inhoudelijke kant van het werk.

In het bedrijfsleven is persoonlijke ontwikkeling minstens zo belangrijk. Voor het eerst ontdekte ik waar mijn talenten liggen, maar ook waar ik minder goed in ben. Een voorbeeld is het voorbereiden van vergaderingen. In een gesprek met mijn coach kwam ik erachter dat daar nauwelijks tijd aan hoef te besteden, omdat ik kan vertrouwen op mijn improviserend vermogen. Dat scheelt weer stress.’

O n z ekerheid en frustratie

In totaal deden vijf postdocs van verschillende universiteiten mee aan het programma. Ze gingen aan de slag bij de Free Record Shop, het Scholingsfonds voor Kunst en Cultuur, Corus, Nederlandse Public Health Federatie en Exodus Nederland. Coach en trainer Kees Izelaar: ‘Postdocs zijn goed in onderzoek doen en adviseren, maar ze weten niet hoe ze dat in de commerciële sector moeten aanpakken. We heb-

er weinig aandacht is voor plezier en succes in je werk.

Postdocs hebben een enorme honger naar persoonlijke groei en hebben vaak zelf niet door hoe getalenteerd ze zijn. Het zijn mensen om wie ze in het bedrijfsleven staan te springen, maar binnen de universiteit worden ze verwaarloosd. Die frustrerende ervaring heeft veel invloed op werkbeleving. Een of twee coachingsgesprekken kunnen al enorm helpen.’

Plochgs werk voor de Nederlandse Public Health Federatie had een verrassend neveneffect. Plochg: ‘Ik kreeg weer inspiratie voor mijn onderzoek. Als bruggenbouwer tussen de universiteit en het beleid kun je beiden verder helpen.’ De combinatie bevalt Plochg zo goed dat hij zijn onderzoek blijvend wil combineren met beleidswerk. ‘Toch ben ik bang dat ik uiteindelijk een keuze moet maken.’ l

Eerst stapelen, dan uitstromen Onderzoekers die na hun promotie aan de universiteit blijven werken, krijgen meestal een tijdelijke aanstelling als postdoc, vaak gevolgd door opnieuw een tijdelijke aanstelling. Het ‘stapelen’ van postdocschappen is een al jaren bestaand probleem, waaraan tot nu toe weinig is gedaan. Hoewel een overgrote meerderheid een carrière in de wetenschap nastreeft, stromen de meesten alsnog uit na stapeling van een aantal postdocaanstel-

‘ Postdocs zijn vanaf de kleuterschool nooit het onderwijs uit geweest’

lingen. Bijkomend probleem is dat zij dan vaak te gespecialiseerd zijn voor het bedrijfsleven. In het algemeen geldt dat de opleiding tot onderzoeker onvoldoende aansluit op de arbeidsmarkt buiten

Illustratie: Aimee Groen

de universiteit, terwijl daar toch de meeste gepro-

hij te twijfelen. ‘Mijn onderzoek stond ver af van de andere onderzoekslijnen binnen sociale geneeskunde, waardoor ik geen kritische massa had om mee te sparren. Ik vroeg me af of ik wel goed bezig was en of ik wel thuishoorde in het onderzoek.’

Vlak voordat Plochg hoorde van het programma van de VSNU, had hij al besloten om ervaring op te doen buiten de universiteit. Naast zijn werk als onderzoeker ging hij aan de slag als beleidsmedewerker bij de Nederlandse Public Health Federatie. ‘Toen ik las over

ben ze begeleid met individuele coaching en training.

Postdocs moeten leren niet in de inhoud te blijven hangen. Als een opdrachtgever tevreden is, is het goed, dan hoeft een rapport niet nog verder te worden geperfectioneerd, zoals de postdoc gewend is.’

Wat Izelaar tijdens het project vooral verbaasde, was de onzekerheid van de postdocs. ‘Ze zijn gewend om omhoog te kijken naar iemand die het beter heeft gedaan, die wel hoogleraar is geworden. De begeleiding op de universiteit is vooral inhoudelijk, waardoor

moveerden terecht komen. In de praktijk zijn er in veel wetenschapsgebieden veel meer postdocs dan er vraag is naar vast aangesteld wetenschappelijk personeel.

Volgens cijfers van de VSNU waren er in Nederland in 2008 2356 fte (voltijds aanstellingen) voor postdocs, tegen 1868 in 2005. Dat betekent een toename van ongeveer 25 procent. (MvD, bronnen: VSNU/MinOCW)

Folia 09 | 15

symposium

Jud Süß: geraffineerde nazipropaganda Door Irene Hemels

In een drukbezocht Tuschinski verliep de vertoning van de antisemitische film Jud Süß afgelopen zondag zonder protest. ‘Ik kon er soms wel om lachen. Zo weinig subtiel vond ik de film,’ reageert de joodse student Nathan Bouscher laconiek op de nazifilm, waarin joden volgens het stereotype beeld worden neergezet.

Foto: Bram Belloni

De donker uitziende en obscure, sluwe, en vooral rijke joodse zakenman tegenover de rondbuikige, ietwat domme, arme Duitse hertog die zich laat inpalmen door de mooie praatjes van de op macht beluste jood, worden zó karikaturaal neergezet dat identificatie nauwelijks mogelijk lijkt. De joodse personages in de film zijn zonder uitzondering stereotypen: doortrapt, niet te vertrouwen en immoreel. Hoewel de film weinig subtiel is, kan student Nathan Bouscher (25), masterstudent Public Law aan de UvA en actief in de joodse jongerenorganisatie gezelligjoods.nl, zich wel voorstellen dat de film in 1940 veel impact had op het publiek. ‘Het beeld over joden was gebaseerd op verhalen en mythes, niet van wat men echt wist van hen.

Mensen waren veel onwetender dan nu. Je hebt nu internet en allerlei andere communicatiemiddelen.

Dus mensen zullen daarom niet snel meer onder de indruk zijn. Misschien toen wel.’

W el of geen verbod

De film werd op 18 oktober vertoond tijdens het symposium ‘Propaganda. De regie van oorlog en vrede’.

Journalist en schrijver Joris Luyendijk, ooit werkzaam als Midden-Oostencorrespondent, en historicus David Barnouw van het Niod, becommentarieerden de film. Zij roemden nadrukkelijk het raffinement. Luyendijk sprak over het appel dat werd gedaan op de sterke emotie van de kijker. Barnouw sloot zich daarbij aan: ‘De film was gemaakt om op te hitsen. Het is niet bekend of en hoeveel invloed de film heeft gehad, maar het knappe vind ik dat je wel in het verhaal wordt getrokken.’

Terwijl Luyendijk het gevaar van antisemitisme vreest en tegen openbare vertoning is (‘Tien jaar geleden zou ik ja hebben gezegd, maar er is inmiddels zo veel veranderd. Ik heb weinig vertrouwen meer in het kritisch

Nathan Bouscher: ‘Niet verbieden, gewoon vertonen die film’

vermogen van mensen’), is Barnouw minder bevreesd.

Hij is voorstander van afschaffing van het verbod op algemene publieke vertoning. ‘We kijken nu met de ogen van Auschwitz naar deze film.’ Ook Bouscher vindt dat de film gewoon vertoond zou moeten worden. ‘Om over antisemitische propaganda te discussiëren is het nodig om de film te kunnen zien, anders weet je niet waar je het over hebt. Ik ben hier in het Westen niet zo bang voor bevestiging van vooroorde-

Filmkeuring Jud Süß is een antisemitische nazi-propagandafilm in zwart-wit van filmmaker Veit Harlan uit 1940. Meer dan 20 miljoen mensen zagen de film in Duitsland en de bezette gebieden. In september 1940 draaide de film ook twee weken in bezet Nederland. Hoe de film in Nederland ontvangen werd, is niet bekend, aldus David Barnouw, werkzaam bij het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (Niod). ‘Er zijn weinig recensies. Bovendien was de pers aan banden gelegd. De film kwam wel door de filmkeuring, die had het vooral over het naakt dat te zien is in de film en de verkrachting, maar niet over het antisemitisme.’

Jud Süß mag alleen in zeer speciale gevallen vertoond worden. Het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken en de stichting die de rechten bezit moeten toestemming voor vertoning geven. Zo moet de film ingebed zijn in een wetenschappelijke context. Het filmsymposium werd georganiseerd door het Niod en het Centrum voor Holocaust- en Genocidestudies. Slechts eenmaal eerder was Jud Süß in Nederland te zien. Dat leidde toen tot protest en relletjes. Overigens zijn op YouTube de eerste zeven minuten van de film te bekijken.

len. Het ligt er zo dik bovenop. Anders is het als deze film in het Midden-Oosten vertoond zou worden. De kans is groot dat zo’n film juist bevestigend werkt; in een dictatuur kun je ook niet veel anders verwachten.’

G eregisseerde beeldvorming

Naast de film Jud Süß werd ook Reel Bad Arabs vertoond, een documentaire van Sut Jhally die de volhardende stereotypering van Arabieren als primitieve bandieten en terroristen in Hollywoodproducties aan de kaak stelt. De boodschap van de organisatoren van het filmsymposium was daarmee betrekkelijk simpel: overal en altijd loert het gevaar van stereotypering. De vraag die zich onmiddellijk aandiende was of Jud Süß en Reel Bad Arabs eigenlijk wel met elkaar te vergelijken zijn. Nathan Bouscher vindt dat de organisatie de plank volledig missloeg door deze films tegenover elkaar te zetten. ‘Jud Süß is in een dictatuur gemaakt met een duidelijk doel voor ogen, namelijk joden neerzetten als een homogene groep onrustzaaiers met kwade intenties. Veel films waarin Arabieren een rol spelen zijn gebaseerd op de realiteit. Er zijn in het Midden-Oosten nu eenmaal wrede tirannen aan de macht en er worden door radicale groepen haat gepredikt en aanslagen gepleegd.’ l

Folia 09 | 17

Heb je een bachelor in Archeologie, Geschiedenis, Assyriologie of Griekse en Latijnse taal en cultuur en wil je je ondersc Kom dan voor een master naar de Vrije Universiteit Amsterdam.

Alle kennis rond de oudheid is gebundeld in een speciale afdeling, waar onderzoek en opleidingen samenkomen.

Kijk voor meer informatie over het onderzoek en de (unieke) masteropleidingen Archeologie, Griekse en Latijnse taal en cultuur, Erfgoedstudies, Oudheidkunde en Oudheidstudies op www.let.vu.nl/oudheid.

StudiJob maakt werk van je studie! * Betreft ook het meer recente erfgoed. Tevens toegankelijk voor kunsthistorici en sociaal-geografen.

Commerciële toppers gezocht! (vanaf 20u p/w) Greenpeace is een onafhan-

kelijke internationale milieu-

Ben jij bezig met een commerciële opleiding?

En ezie er ook het nut van organisati diejijdoor onderzoek, overleg en es werkt aan een in om tijdens je studie al commerciële ervaring opacti te doen?

duurzaam evenwicht tussen mens en milieu.

SPAANS

Nieuw internetbedrijf in Amsterdam-centrum zoekt

LEER JE BIJ ANIMO ACADEMIA DE ESPAÑOL

oproepkrachten voor redactiewerk (tekst en beeld) en administratieve ondersteuning.

Reacties met korte motivatie en c.v. graag naar singlesunited@gmail.com Greenpeace zoekt voor een eigen promotieteam in Groot-Amsterdam

De Nederlandse Carrièredagen ’09

Er zijn nog een aantal plekken vrij bij eenDonateurwervers direct marketing bureau.

Naast & Teamleiders m/v 12-16 uur per snel geld verdienen, kun je je commerciële talent snelweek ontwikkelen en

www.greenpeace.nl

Dan heeft StudiJob dé baan voor jou!

Cursussen in Amsterdam en Spanje Bel 020-6752293 of kijk op www.spaans-bij-animo.nl voor alle informatie.

krijg je ook een ondersteunende communicatieprodukttraining.

Wij biedenen persoonlijke begeleiding vanuit ons kantoor, een goed salaris en aantrekkelijke secundaire arbeidsvoorwaarden.

Bill Gates sprak op TED 2009 over nieuwe vormen van filantropie

Dé carrièrebeurs in het najaar voor studenten en starters

Win op het podium 13 een &14 plek november Amsterdam RAI van TEDx Amsterdam

Voor meer informatie: www.greenpeace.nl/vacatures of neem contact op met Sandra Janssen 020 524 93 21, sjanssen@greenpeace.nl

Nieuwsgierig?

Neem dan snel contact op met Esther Jonker: 020-535 3468 of mail je CV met een korte motivatie naar esther@studijob.nl.

Maak kennis met een groot aantal topwerkgevers Bezoek de speciale Traineestraat® Volg gratis interessante carrièregerichte en vakinhoudelijke workshops.

Nederland een aantal unieke masters • StudiJob is geopend van 09.00 - 17.15 uur. op het gebied van de oudheid: ideas worth spreading www.carrieredagen.nl • Voor meer informatie kun je ook bellen naar 020 535 34i60. * s j r ter Oudheidstudies, Oudheidkunde en Erfgoedstudies*.

• www.studijob.nl tenp

studen

cheologie, Geschiedenis, Assyriologie of Griekse en Latijnse taal en cultuur en wil je je onderscheiden?

TEDx, het podium voor grote denkers, komt naar er naar de Vrije Universiteit Amsterdam.

Amsterdam op vrijdag 20 november. TEDx Amsterdam De Nederlandse Carrièredagen is een activiteit van

en Folia zijn op zoek naar studenten die een ijzersterk

id is gebundeld in een speciale afdeling, ingen samenkomen.

idee hebben en dat met de wereld willen delen. Het

over het onderzoek en de (unieke) masteropleidingen Archeologie, Griekse en fgoedstudies, Oudheidkunde en Oudheidstudies op www.let.vu.nl/oudheid.

oed. Tevens toegankelijk voor kunsthistorici en sociaal-geografen.

n

SPAANS LEER JE BIJ ANIMO ACADEMIA DE ESPAÑOL

oproepkrachten voor redactiewerk (tekst en beeld) en administratieve ondersteuning.

Cursussen in Amsterdam en Spanje Bel 020-6752293 of kijk op www.spaans-bij-animo.nl voor alle informatie.

www.greenpeace.nl

De Nederlandse Carrièredagen ’09

vanuit ons kantoor, een goed salaris en orwaarden.

Dé carrièrebeurs in het najaar voor studenten en starters

eace.nl/vacatures of neem contact op met sen@greenpeace.nl

thema is doorbraak. Vat het op in de breedste zin van het woord: een wetenschappelijke, een persoonlijke, een net-geen-doorbraak? Een sociale revolutie, een onverwacht eurekamoment, een gat in de markt? Wees

Nieuw internetbedrijf in Amsterdam-centrum zoekt

Reacties met korte motivatie en c.v. graag naar singlesunited@gmail.com omotieteam in Groot-Amsterdam

leiders m/v

onderdeel van de

13 &14 november Amsterdam RAI Maak kennis met een groot aantal topwerkgevers Bezoek de speciale Traineestraat® Volg gratis interessante carrièregerichte en vakinhoudelijke workshops.

origineel en creatief en laat zien wat je in huis hebt.

“Do tolls reduce traffic jams?”

Wat moet je doen? Beschrijf in maximaal 400 woorden “Is youth unemployment scar for life?” eruitziet of maak een filmpje van hoe jouw adoorbraak

maximaal minuten “How much is drie an extra year of waarin je erover vertelt en stuur education worth on the labor dit vóór vrijdag 6 market?” november naar redactie@folia.uva.nl.

Come to the Social Economics Introduction at June 18 in Maastricht.

Wat valt er te winnen? Het allerallerallerbeste idee

With a masterbeloond in “Social Economics” wordt met een plek op het podium van TEDx at Maastricht University you will be able to Amsterdam waar je jouw idee zelf met Nederland en de answer important social questions.

Visit www.socialeconomics.nl for zijn er drie felbegeerde kaarten wereld mag delen. Ook more information.

te vergeven voor een plek in de zaal van TEDx, een plek die alleen voor genodigden beschikbaar is.

www.carrieredagen.nl

Amsterdam

folia 090605.indd 1 Weekblad voor de Universiteit van Amsterdam

De Nederlandse Carrièredagen is een activiteit van

onderdeel van de

Check je foto en al het UvA-nieuws vanaf morgen op www.folia.nl

Folia visite.indd 1

25-08-2009 13:12:01

educ Come

Wit at Maa an V

weekgast

Jim Hoijer (18) studeert wijsbegeerte. Vanaf 13 oktober vaart hij met de Clipper Stad Amsterdam van Rio de Janeiro naar Montevideo in het kader van het tv-programma Beagle: In het kielzog van Darwin.

Maandag 12 oktober Vandaag eerst (ondanks de verwachte drukte op de laatste dag) uitgeslapen, het meeneemtentamen logica was namelijk nachtwerk geworden.

‘Waarom begin ik altijd op het laatste moment met zulke dingen’, zei ik gisternacht verwijtend tegen mezelf. Toen ik eenmaal opgestaan was, dacht ik nog even rustig te gaan ontbijten voor de chaos van start zal gaan, maar helaas dat ging niet door. Radio Gelderland belde voor een live interview later op de dag.

En er moest ook nog veel worden geregeld: contact opnemen met mijn oude school om te Skypen met de leerlingen vanaf de boot, de e-tickets voor het vliegtuig kon ik niet downloaden (stress!), er moesten nog dingen gekocht worden, ik moest mijn tas inpakken en er kwamen nog allerhande mensen afscheid nemen. Ach, eigenlijk viel het reuze mee. Immers: ik zit nu alweer niks te doen. Niets nuttigs in elk geval (gitaar spelen).

Vandaag ook nog even naar de UvA om afscheid nemen van mijn studiegenoten die ik twee weken moet missen. Nu we het toch over missen hebben, ik ga natuurlijk ook mijn familie erg missen, materiële dingen daarentegen, daar kan ik heel erg goed buiten.

Hoewel, dat is niet helemaal waar: mijn gitaar ga ik zeer zeker ook erg missen.

Dinsdag 13 oktober Reizen en wachten, meer is er eigenlijk niet gedaan door mij vandaag.

42

Vanochtend vroeg (eigenlijk ’s nachts) om halfvier ging de wekker al (2,5 uur nadat ik erin lag) en zo begon de lange reis die toch al een ernstige jetlag zou veroorzaken al gelijk met een flink slaaptekort. Daarvoor alsnog bedankt Mathijs, Kenneth en Bob. Maar nu zit ik hier dan toch in Rio de Janeiro op de Clipper Stad Amsterdam, na 17 uur reizen. Het voelt nog steeds een beetje bizar aan. Hoe heb ik toch zoveel geluk gehad – of is het talent?.

Woensdag 14 oktober Na een heerlijke nacht te hebben geslapen was het vandaag tijd om Rio de Janeiro te verkennen. En omdat ik geen last meer had van een slaaptekort, kwam nu pas de realisatie van de bizarheid van de boot. Het schip heeft een zeer luxe uitstraling met overal mooi houten meubilair; het lijkt op een mooi cruiseschip. Ook de hutten zijn zeer goed en beschikken over prima bedden (belangrijk!).

In Rio zijn we eerst naar de suikerbroodberg gegaan.

Deze berg ziet er bizar mooi uit. Het is een rots van enkele honderden meters hoog die gewoon in het water staat. Dit is trouwens de berg die in de James Bondfilm Moonraker is gebruikt.

inderdaad naar het Christusbeeld geweest. Een ding dat me opviel daarboven was de enorme wind – het was windkracht 9! De klim omhoog op de trappen was dan ook zeer bizar. Het beeld zelf is indrukwekkend, wat dan niet zozeer komt door de schoonheid ervan, als wel door de omvang. Je voelt je dan ook zeer klein als je naast het beeld staat. Dat gevoel wordt nog versterkt door het uitzicht over heel Rio de Janeiro. De stad strekt zich uit tussen de bergen en rond het hele beeld (alleen dan 700 meter lager), de stad is werkelijk gigantisch, er wonen zes miljoen mensen.

Vervolgens heb ik de botanische tuin bezocht. Hier echter werd ik geconfronteerd met een grote onwaarschijnlijkheid: regen. Maar deze tuin was wel heel mooi en ik kan me dan ook goed voorstellen dat Darwin onder de indruk was van deze tuin.

Vrijdag 15 oktober

Donderdag 15 oktober

De dag begon vandaag goed: omdat we al om vier uur ’s ochtends Rio waren uitgevaren om buiten de haven voor anker te gaan, had ik een prachtig uitzicht. Vanaf het dek kon ik de hele kustlijn van Rio de Janeiro aanschouwen.

Nadat ik ontspannen had ontbeten, had ik een Skypesessie met mijn oude middelbare school. Het was grappig om al de vragen van de leerlingen over mijn reis te horen. Ook was het leuk om mijn oude leraren weer te horen.

Daarna begon de boot met varen, eerst rustig, maar gedurende de dag werd de zee steeds heftiger en ik werd ernstig zeeziek. En hoewel ik al vaker zeeziek ben geweest, was deze keer het ergste tot nu toe. De zee was ruw en vooral ’s nachts in mijn bed was dit goed te merken. Eerst voel je jezelf omhoog gelanceerd worden (je vliegt nog net niet de lucht in) en vervolgens val je met een halve vrije val naar beneden. Je wordt er gek van, gelukkig had ik mijn muziek bij me en dat maakt altijd dat ik me beter voel.

De zeeziekte is nu voorbij, net als mijn blogs voor Folia. l

Vandaag was ik voor de tweede en al weer laatste dag in Rio en u mag alvast beginnen te denken welke toeristische attractie ik heb bezocht... Correct, ik ben

Volgende Weekgast: Joke de Wolf, kunsthistoricus en promovenda in Weimar

Hierna hebben we geluncht en een leuk webitem opgenomen waarin ik samen met Thor en Maria wetenschap en religie bespreek – dit komt binnenkort online (gaat dat zien!)

En hoe kan het ook anders: daarna zijn we naar de Copacabana gegaan. Dit was indrukwekkend, precies zoals je het kent van tv, alleen dan in het echt, en dat is dus tien keer vetter. Hier hebben we gevolleybald met Brazilianen en ons verwonderd. Ook kwamen we hier toevallig een gedeelte van de Beaglecrew tegen (Redmond, Anthony en Dirk) met wie we zijn gaan eten.

Nu is het dan tijd om het nachtleven van Rio de Janeiro te gaan checken (wat overigens erg cool klinkt).

Folia 09 | 19

Liú (r), huisgenoot Boris en bezoeker Roos

Laila (26), Nederlandse taal en cultuur, Isolatorweg

Kraken staat vrij Tekst en foto’s Tjebbe Venema

Wessel (l) en huisgenoot Mirko

Twee kleerkasten in de keuken ‘Vier jaar geleden ben ik begonnen met kraken, toen onze huurwoning te duur werd. Bovendien wilde onze huisbaas ons eruit hebben. Mijn toenmalige vriend had al een atelier in een kraakpand, daar konden we toen bij in gaan wonen. Het meest bizarre wat ik heb meegemaakt in de jaren dat ik kraak, was toen op een gegeven moment twee kleerkasten van een naburige sportschool in onze keuken opdoken. Ze hadden net een huurcontract getekend en kwamen schreeuwend binnen, zo van: ‘Wat geeft jullie het recht om hier te zijn?’ Ze waren beïnvloed door het beeld dat van krakers bestaat in de media. We hebben ze uitgelegd dat we studeren, en geen woning konden vinden en daarom het pand kraakten. Uiteindelijk vonden ze ons toch wel aardig, we mochten zelfs langer in het pand blijven.

Het beeld dat in de media van krakers bestaat, herken ik sowieso niet, bij geen van de krakers die ik ken. Men heeft altijd het idee dat de krakers één grote massa zijn, één beweging. Dat is niet zo. Binnen de kraakscene heb je veel verschillende groepen, die wel samenwerken maar ook verschillend zijn. Ik twijfel er niet aan of de kraakwet door de Eerste Kamer gaat komen, ondanks kritiek van zelfs de gemeenten en politie. Hoe ze de wet gaan uitvoeren, daar heb ik geen idee van. Een ding is echter wel zeker, ik blijf kraken. Juist nu. Soms denk ik wel eens dat ik in de verkeerde tijd geboren ben, dat ik in de jaren zeventig had moeten leven. De opstand en het idealisme, dat mis ik tegenwoordig.

Liú (20), wijsbegeerte, Lauriergracht

Levendigheid in de buurt ‘Zondag 11 oktober hebben wij ons pand gekraakt. Niet zozeer als reactie op het voorstel voor een kraakwet: we waren al langer bezig met dit pand. Met op onszelf wonen in Amsterdam überhaupt.

Eerst hebben mijn vrienden en ik het via de reguliere kanalen geprobeerd: ik heb me aangemeld bij studentenwoningweb en dergelijke organisaties, een vriend van me is opzoek gegaan naar een antikraakwoning. Verder dan nummer tweehonderdzoveel of gesloten wachtlijsten bij anti-kraakorganisaties kwamen we echter niet. Een vriend van me woonde praktisch tegenover dit pand en wist dat het al lange tijd leegstond. Via het studentenkraakspreekuur zijn we ons verder gaan oriënteren. Als je in Amsterdam opgroeit in vrijere kringen is kraak sowieso niet iets heel geks. Je kent altijd wel mensen die op de een of andere manier betrokken zijn bij kraken. De komende weken proberen we zo veel mogelijk mensen over de vloer te hebben, want de eigenaar van het pand heeft nog geen reactie gegeven. De buurt wel, mensen zijn over het algemeen erg positief. Het pand werd verwaarloosd en zo geven we wat levendigheid aan de buurt terug. Als kraken verboden wordt, dan blijf ik niet zitten. Het liefst zou ik natuurlijk blijven om te laten zien dat kraken wel de oplossing is, maar je helpt de kraakbeweging niet door in de bak te gaan zitten.’

SKSU en antikraakwet Amsterdam kent sinds vijf jaar het Studentenkraakspreekuur (SKSU). Dit door studenten in het leven geroepen initiatief biedt informatie en hulp aan jongeren en studenten om een woning te kraken. Student sociologie Esther Tienstra (28): ‘Er is een chronisch tekort aan studentenwoningen en de gemeente komt haar beloften over de bouw van meer woningen niet na. Deze week kwamen er zestig mensen naar ons spreekuur, dat geeft wel aan dat er behoefte aan is.’ Het weekend voorafgaand aan de behandeling van de antikraakwet kondigde het SKSU een ‘krakersgolf’ aan en kraakten studenten vijf panden. ‘Daar wonen nu twintig mensen,’ aldus Tienstra. Cijfers over het totaal aantal krakende studenten zijn er niet. Het SKSU bestaat naast de kra-

Laila kerspreekuren die ieder stadsdeel heeft. Ze werken samen

Wessel (23), planologie, Schoolstraat

in hun lobby naar de gemeente.

De antikraakwet is een wet die het kraken van woningen strafbaar stelt. De wet is een initiatief van CDA, VVD en

Café runnen in kraakpand

ChristenUnie. De antikraakwet is op 15 oktober aangeno-

De afgelopen anderhalf jaar heb ik gekraakt. Voordat ik ging kraken huurde ik in Amsterdam. Toen ik uit mijn huis moest en niks kon vinden, besloot ik te gaan kraken. Het eerste pand waar ik terecht ben gekomen was aan de Roetersstraat, tegenover de kantine van de UvA. We runden een café, als tegenhanger van de mensa. Inmiddels woon ik alweer veertien maanden aan de Schoolstraat, in het pand waar we ook het Studentenkraakspreekuur organiseren. Opvallend vind ik dat het beeld van de geharde, agressieve kraker, dat door de VVD geschetst wordt, totaal niet overeenkomt met de krakers die ik ken. Ook Leen Schaap, commissaris van de Amsterdamse politie, zegt dat kraakgeweld meevalt.

Maar dat is niet de enige reden waardoor ik pessimistisch ben of de kraakwet het überhaupt wel gaat halen. Ook het alternatief dat er nu ligt is onuitvoerbaar. De gemeente heeft de capaciteit niet om alle leegstaande panden te registreren en daarnaast is 5000 euro boete voor het niet aanmelden van een leegstaand pand een lachertje voor de vastgoedwereld. Ik hoop dat de Eerste Kamer realistischer naar de wet kijkt dan de Tweede Kamer gedaan heeft. Mocht de wet er onverhoopt dan toch komen, dan blijf ik zeker kraken, tenzij er goede alternatieven komen. Want wonen is een basisrecht, als het daaraan ontbreekt dan wordt kraken een optie.

Kamer de wet aanneemt, komt er op kraken een maximale

men door de Tweede Kamer en kreeg een meerderheid doordat ook de PVV vóór stemde. Wanneer ook de Eerste straf van een jaar cel te staan. Als iemand in groepsverband kraakt en daarbij geweld gebruikt, kan de gevangenisstraf oplopen tot twee jaar en acht maanden. Gemeenten mogen zelf bepalen of ze het verbod gaan handhaven en Job Cohen heeft aangegeven dat in Amsterdam niet te zullen doen. Bij het aannemen van de wet door de Tweede Kamer brak er een enorm tumult los op de publieke tribune.

Kamervoorzitter Gerdi Verbeet schorste de vergadering.

Honderden krakers verzamelden zich voor het parlementsgebouw. Rond tien uur ’s avonds ontruimde de politie het Plein en werden honderden mensen aangehouden. (FB)

Folia 09 | 21

annonces ATTENTIE In week 44 (26-30 oktober) verschijnt Folia niet. Van maandag 19 oktober 14.00 uur t/m maandag 26 oktober kunnen ook geen annonces voor www.folia.nl / weekblad / annonces verwerkt worden.

CULTUUR Wil je ook zingen in Concertgebouw en Philharmonie? In een goed koor? Toonkunstkoor Amsterdam heeft nu plaats voor enthousiaste en geoefende zangers(-essen). Auditie doen? Bel 06 4446 2640 of kijk op: www.toonkunstkoor.nl Zondag naar de kerk? www.studentenekklesia.nl 11.00 uur – De Rode Hoed Keizersgracht 102 – Amsterdam Een stad vol geloof Cursus over het jodendom met bezoek aan JHM & filmavond.

Start: 3 nov. – www.studentenekklesia.nl

STUDENTEN EN STUDIE Afd. Geriatrie/AMC zoekt studenten (Master) Psychologie die een nieuw ontwikkelde digitale cognitieve screeningtest willen valideren bij Surinaamse ouderen. Taken: werven van ±30 gezonde en ± 5 demente ouderen, afnemen en valideren van deze test. Info: symbol@amc.nl Afd. Geriatrie/AMC zoekt studenten (Master) Psychologie die een nieuw ontwikkelde digitale cogni-

Annonces zijn advertenties zonder winstoogmerk, bestemd voor de particuliere aanbieder. Annonces kunnen worden geplaatst in Folia én op de website www.folia.nl.

Aanbieden van annonces kan op www.folia.nl via Folia Weekblad. Daar vindt u ook alle informatie over de tarieven e.d.

tieve screeningtest willen valideren bij Turkse & Marokkaanse ouderen. Taken: afnemen van de test bij gezonde proefpersonen en beoordelen van de test-hertestbetrouwbaarheid. Info: symbol@amc.nl

• Het ijs op ...

Check Uit is erbij.

Jij ook?

Het schaatsseizoen op de Jaap Edenijsbaan is begonnen. Vanaf 11 oktober kunnen studenten supervoordelig terecht in de USC/Skits schaatslessen. Met je schaatskaart kies je zelf de dag uit dat je kunt/wilt – dit kan dus Symposium vroegmoderne toleelke les anders zijn. Schaatsen rantie – Skript Historisch Tijdmet het USC, dat is flexibele lestijschrift viert haar dertigjarig den, voor elk niveau en lage tariebestaan met een symposium over vroegmoderne tolerantie in de Re- ven. Schrijf je nu in bij sportbalies van USC De Boelelaan en PCH Fitpubliek der Zeven Verenigde Neness. Check www.usc.uva.nl derlanden. Het symposium vindt Wintersport plaats op woensdag 4 november Ga jij dit jaar mee met Studentenvan 13 tot 16 uur in debatcentrum wintersport? Van 22 t/m 31 januDe Balie te Amsterdam. Jos Palm, ari zitten we in Risoul, Frankrijk. oud-hoofdredacteur van het Historisch Nieuwsblad, opent de mid- Studentenprijs: E 329. Dit is inclu- denten Geneeskunde/Psycheckuit folia 2.indd 1 sief vroegboekkorting, Royal Class chologie t.b.v. onderzoek dag, waarna bijdragen volgen van bij oudere migranten (interbusreis, appartement, 7,5 daagse hoogleraren Joris van Eijnatten skipas, voedselpakket, StuWi-trui, views). Info: symbol@amc.nl (Universiteit Utrecht), Benjamin e.d., maar exclusief materiaalhuur, Kaplan (University College London) en Henk van Nierop (Univer- lessen, clinics en NsskiK. (Studen- WONEN ten zonder USC-sportkaart betalen Iets te verhuizen? Ik kom met een siteit van Amsterdam). Zij treden grote bus voorrijden. StudentenE15 extra. Niet-studenten betadaarna met elkaar en de zaal in len E 100 extra.) Je schrijft je in op verhuizingen binnen A’dam. Van discussie. stoep tot stoep: E35. Ook met verwww.studentenwintersport.nl De toegang is gratis. AanAerobics Academy Amsterdam huismannen en touw en blok. Ook melden is gewenst via info@ In januari 2010 start de basisopbuiten A’dam mogelijk. Bel Taco: skript-ht.nl. Meer informaleiding van de Aerobics Acade06 4486 4390; www.vrachttaxi.nl tie vindt u op www.skript-ht.nl my Amsterdam van het USC, een DIVERSEN solide aerobicsinstructeursopSTUDENTEN SPORT De Alumnikring Andragololeiding. Tot die tijd kun je workCENTRUM USC gie verzorgt op 24 oktober de shops en specialisatiemodules Nog meer Zumba Miniconferentie Andragolovolgen. Voor ieder die de AAA baJe kunt bij het USC bijna elke dag gie – Sociaal kapitaal en kennis­ sic- of allroundopleiding heeft terecht voor Zumba! Naast de loca- gevolgd en ieder met gedegen les- samenleving. Na een introductie ties USC De Boelelaan en het ASC geefervaring in groepsfitness. De door socioloog en onderzoekun je nu ook op PCH Fitness teker dr. Bowen Paulle houdt een Core 2 workshops zijn op 15, 22 recht voor Zumba-lessen. Deze zevental andragologen een inen 29 oktober 2009. Check www. swingende workout zet iedereen leiding, vervolgens te becommenusc.uva.nl/AerobicsAcademy in vuur en vlam. Koop die (groeps) tariëren door prof.dr. Gerard de fitnesskaart, en kom in beweging! VERDIENEN Zeeuw (University of Lincoln UK) Goede bijverdiensten voor stuCheck www.usc.uva.nl en prof.dr. Joseph Kessels (Uni-

Win kaarten op checkuit.nl

•

•

•

Problemen met studeren in verband met een functiebeperking?

versiteit Twente) en de overige aanwezigen met als doel een ‘bijdrage te leveren aan academische kennisontwikkeling en de mogelijkheden en grenzen van “ons” gebied te verkennen vanuit het veranderingsperspectief.’ Locatie: Eggertzaal, ingang rechts naast het Nieuwe Kafé, op de Dam te Amsterdam, 13.0017.00 uur. Deelname kost E 10 (ter plekke te voldoen). Opgave via email secretariaat@andragologie.eu is noodzakelijk i.v.m. de planning. De papers of samenvattingen komen voorafgaand aan de bijeenkomst online beschikbaar voor de deelnemers.

De Spermabank van het AMC is op zoek naar spermadonoren. Onkosten worden vergoed.

Nadere informatie tel. 020 566 3090, spermabank@amc.uva. nl of www.spermadonoren.nl Snelle Schoevers typist voor

t­ ranscripties, verslagen en derge09-10-2009 16:12:29 lijke. Veel ervaring. 06 4415 3099.

STUDENTENZAKEN Op www.uva.nl/studentenzaken staat alle informatie over de afdelingen van Studentenzaken – Studentendecanen, Bureau Studentenpsychologen, Loopbaan Advies Centrum, Bureau Internationale Studentenzaken, Trainingscentrum en het Service & Informatiecentrum. Studentenzaken is ook bereikbaar via tel. 020 525 8080.

VRIJWILLIGERSWERK Straatkinderenweekend - Van 20-22 november straatkinderenweekend voor jongeren die met/ voor straatkinderen willen werken in een ontwikkelingsland of daar belangstelling voor hebben.

Info: 020 679 2095, info@commissiesamen.nl, www.commissiesamen.nl, www.samen25jaar.nl

CREA CREAisisde deculturele cultureleorganisatie organisatievan vande deUvA UvAen enHvA. HvA.Turfdraagsterpad 17, 0205251400 Turfdraagsterpad 17, 1012 XT Amsterdam, 020 5251400.

CREA

Klassiek do 22 okt 20.00 Een podium voor klassieke amateurmusici.

Magie in de

deel 3

21ste eeuw

ma 19 okt 20.00

programma over magie en moderniteit

Magic in contemporary Europe

Beleef diverse optredens in een informele

ma 26 okt 20.00

setting - een concert waarin veel verschil-

Magic did not disappear in Europe in the wake of the

lende stukken, instrumenten, componis-

Enlightenment and of Positivism. Magic has even

ten en uitvoerders te beluisteren zijn. Wil

had a significant revival in the second half of the

je een keer zelf optreden? Schrijf naar

19th century, and is still alive today. By dr. Marco

klassiek@crea.uva.nl.

Pasi, assistant professor in History of Hermetic philosophy and related currents (UvA). English spoken.

CREA Muziekzaal, toegang gratis CREA Theater, toegang gratis voor studenten

film:

Good Bye Lenin! di 27 okt 20.00

Voor informatie over studeren met een functiebeperking kun je terecht bij: www.studerenmeteenfunctiebeperking.nl De UvA studentendecanen: www.uva.nl/studentenzaken of 020-5258080 De HvA studentendecanen: www.sz.hva.nl/decanaat of 020-5951463

Twintig jaar na de val van de muur toont Good Bye Lenin! (Wolfgang Becker, 2003), een OostDuitse familie die de val van de muur moet verwerken. Als zijn moeder ontwaakt uit een coma probeert Alex Kerner de DDR in stand te houden.

De film laat goed de kansen en bedreigingen zien die de val van de muur vormden voor de inwoners van de DDR. Inleiding in het Engels.

CREA Theater, toegang gratis voor studenten

CREA Orkest & Juventus di 27 okt 20.15 Met Te Deum Laudamus - Hendrik Andriessen, Brinunzeme - Peteris Barisons, Valse melancolique - Emils Darzinš, Muziek voor Elektra (deel I en IV) - Alphons Diepenbrock, Dziesma - Jazeps Vitols, en enkele Letse koorwerken.

Beurs van Berlage, € 10,- / € 14,-

www.crea.uva.nl/agenda

roem

Compact Door Dirk Wolthekker

Er lopen drie rode draden door het werkzame leven van Michael van der Vlis: het openbaar vervoer, de stadsdelen en de compacte stad. ‘Alleen met de compacte stad gaat het goed,’ zegt Michael van der Vlis in de werkkamer van zijn huis op het Java-eiland. ‘Als wethouder, onder meer van ruimtelijke ordening, heb ik in de jaren tachtig het concept van “de compacte stad” in de praktijk gebracht.

Ik wilde zodanig bouwen dat alles binnen handbereik was: wonen, werken, openbaar vervoer, recreëren, stadsverdichting. Eerst hier op het Java-eiland. Dat had bij de bouw verreweg de hoogste woningdichtheid van een nieuwbouwgebied in Nederland: honderd woningen per hectare. Na mijn tijd is het idee van een de compacte stad beklijfd: op het Wester­dokseiland staan nu driehonderd woningen per hectare.’

Michael van der Vlis (1944) is econoom en voorzitter van de vereniging Reizigers Openbaar Vervoer (Rover).

Daaraan voorafgaand was hij in verschillende functies werkzaam bij en voor de gemeente en de PvdA. In de jaren tachtig was hij als wethouder de grote roerganger van het invoeren van de stadsdelen, die inmiddels geleidelijk aan tot grotere eenheden worden samengevoegd of opgeheven. ‘Met de stadsdelen gaat het minder goed. Er blijven steeds minder over, waardoor elk stadsdeel zo groot wordt dat het idee van bestuur dat dicht bij de burger staat, verloren dreigt te gaan. De kern van democratie is dat het volk regeert, maar dan moet het volk wel bij de bestuurders kunnen komen.

Dat lukt beter in kleine stadsdelen van veertigduizend inwoners. Ik denk dat Wilders hier geen voet aan de grond krijgt, juist vanwege die stadsdelen. Als je een beetje betrokken bent bij de buurt kun je zo op een politicus afstappen en heb je geen Wilders nodig als intermediair tussen het volk en de politiek.

In 1961 twijfelde ik tussen politicologie, wiskunde en economie. Politicologie vind ik vaak gediplomeerd geouwehoer, dus dat werd het niet. Het ging eigenlijk tussen economie en wiskunde. Ik koos voor economie, maar wel met veel wiskunde. Econometrie bestond toen nog niet, maar ik ben na mijn studie wel acht jaar wetenschappelijk medewerker econometrie

Foto: Bob Bronshoff

Hij studeerde economie, werd wethouder en bemoeit zich nu met het openbaar vervoer: Michael van der Vlis.

Michael van der Vlis

geweest. Jaren zeventig, een onstuimige groei van het autoverkeer. Ik deed onderzoek onder leiding van Mars Cramer. Hoe konden we de groei van het autoverkeer beteugelen? Naast het verhogen van de benzineprijs en van de autoprijs was ook verdichting van de stedelijke bebouwing een mogelijkheid. En zo kwamen we uit bij de compacte stad. Van Cramer heb ik veel geleerd.

Hij wist een goede mix te maken tussen kwesties die je scherp kunt uitrekenen en kwesties die je bij benadering kunt uitrekenen om tot een soort “educated guess” te komen, oftewel “gezond verstand”, iets wat veel wiskundig economen ontberen. Hij niet.

Ik zou mezelf achteraf eerder een wereldverkenner dan een student hebben genoemd. Ik genoot van het cultuuraanbod, genoot van de stad, zat urenlang in de kroeg de toestand van de wereld te bespreken en spelde de krant. Ik ben een jaar lid geweest van het corps, zat in het dispuut Homerus. Het corps was niets voor mij. Aan netwerken deed ik niet, carrière maken was mij vreemd. Ik woonde op de Keizersgracht. De

papiergroothandel van mijn vader was daar gevestigd en boven in het pand was nog een zolderkamertje vrij.

Toen woonde ik al compact. Erg ijverig studeerde ik niet, behalve voor mijn doctoraal. Daar heb ik negen maanden over gedaan. Als ik het niet zou halen, moest ik met een onvoltooide studie in militaire dienst, dus ik deed elke drie weken tentamen, ik maakte dat jaar studieweken van tachtig uur.

Voor de wetenschap ben ik niet in de wieg gelegd.

Daarvoor ben ik te ongeduldig. Ik heb er wel veel van geleerd: vragen stellen, niet alles geloven wat je wordt verteld, logisch en eigenwijs nadenken. Als je in de wetenschap wilt excelleren moet je bovendien tevreden zijn met leven in de ivoren toren en dat zou ik niet zijn geweest. Nu nog een proefschrift schrijven? Neuh.

Daarvoor heb ik me te lang in de periferie van mijn studie opgehouden. Ik hou me nu maar bij de belangen van openbaar vervoerreizigers. De huidige NZ-lijn had er nooit mogen komen, maar ik vrees dat we voorbij the point of no return zijn.’ l

Folia 09 | 23

Foto’s: Henk Thomas

dijkgraaf & fresco

Stripangst Wat is er mis met een stripboek? Dat heb ik me mijn leven lang al afgevraagd. Ik verslond ze in alle soorten en maten, maar voor oudere generaties waren die arme strips hét symbool van de teloorgang van de westerse cultuur. Zoals een oude tante mij laatst toefluisterde, toen zij een van mijn kinderen Kuifje zag lezen: ‘Kuifje, is dat niet erg sexy?’ Arme Kuifje, hij zal het van Bianca Castafiori moeten hebben. Dat de generatie van mijn tante, gevormd in de jaren vijftig, zo merkwaardig over stripboeken doet valt wel te begrijpen. In 1954, op het hoogtepunt van de stripcultuur, publiceerde de Amerikaanse psychiater Fedric Wertham een studie onder de titel Seduction of the Innocent, waarin hij betoogde dat stripboeken een belangrijke oorzaak van jeugdcriminaliteit en ander maatschappelijke verval vormden. Hij wees op verhuld seksuele thema’s: Batman en Robin waren een gay koppel en Wonder Woman een dominatrix. Er werd zelfs door vliegende superhelden gezondigd tegen de natuurwetten!

Werthams boek leidde tot een heftig publiek debat en hoorzittingen in de Amerikaanse senaat. Het morele failliet van de moderne samenleving kon rechtstreeks tot de beeldverhalen worden teruggevoerd. Er werd een toezichthoudend orgaan opgericht inclusief een nationale stripcode. Vele verhalen gingen ondergronds en er zat voorgoed een illegaal luchtje aan stripboeken, een luchtje dat ouderen nog steeds menen te ruiken.

Inmiddels zijn we vijftig jaar verder en schrikt niemand meer van een plaatje. Mocht u nog twijfel hebben of stripboeken wel serieus genomen dienen te worden, dan moet u zeker een blik werpen in Logicomix. In deze verrassende internationale bestseller wordt op prachtige wijze de geschiedenis van de moderne logica getekend aan de hand van het leven van de filosoof en wiskundige Bertrand Russell. Het verhaal begint met zijn jeugd, in een somber oud kasteel, waar hij leeft met zijn tirannieke grootmoeder, nadat in korte tijd zijn moeder, zus, vader en grootvader zijn overleden. Beeldmateriaal te over. Een keur van filosofen en logici passeert vervolgens de revue. De wiskundige details worden niet geschuwd en de lezer wordt diep in de wetenschap getrokken tot en met het werk van Cantor en Gödel. Er wordt aan het einde zelfs nog een Grieks drama in vervlochten.

Als een zo’n abstract onderwerp als de logica tot een aansprekend beeldverhaal verwerkt kan worden, hoeveel mogelijkheden liggen er dan niet voor andere disciplines? Waar blijft de verstripping van de rest van de wetenschap? Past dit allemaal wel in de stripcode? En had deze column eigenlijk niet getekend moeten zijn?

Robbert Dijkgraaf is universiteitshoogleraar mathematische fysica.

Sudoku

In bijgaand diagram is een aantal cijfers geplaatst. Aan jou de taak om in alle lege vakjes een cijfer in te vullen, zodanig, dat op elke horizontale en verticale regel en in elk van de negen blokjes van negen cijfers waaruit het diagram is opgebouwd, alle cijfers van 1 tot en met 9 eenmaal voorkomen. Plaats vervolgens de cijfers uit de grijze vakjes over naar de corresponderende vakjes van het oplossingbalkje, voor de oplossing van deze sudoku.

Helemaal ingevuld? Mail de oplossing (o.v.v. naam en huisadres) uiterlijk dinsdag 27 oktober naar mededelingen@folia.uva.nl en maak kans op twee toegangskaartjes voor bioscoop Kriterion, www.kriterion.nl.