folia07

Stadsarchitect Wansmaak Roem

Voetbal

Pierre Cuypers

Aan de FEB

Het UvA-vastgoedbeleid

Thomas Rosenboom

Weekblad voor de Universiteit van Amsterdam Jaargang 63 09-10-2009

Nummer 07

Hanna Bervoets, schrijfster/journalist

Ben jij de econoom die straks openbaart hoe de Staat er werkelijk voor staat?

Elk jaar wordt hij keurig opgemaakt: de staatsbalans. Het huishoudboekje van ons land. Maar wat zeggen die cijfers nu? Om hier antwoord op te geven werkte ons team van consultants en auditors in opdracht van het NIVRA nauw samen met het ministerie van Financiën. Ze plaatsten de cijfers in een breder perspectief van actuele maatschappelijke thema’s, zoals energie, klimaat, mobiliteit, infrastructuur, vergrijzing, economie en onderwijs. Onze specialisten analyseerden, deduceerden, interpreteerden. En verschaften zo helderheid over de financiële positie van ons land. Ook het talent en de ambitie om dit soort projecten aan te pakken? Kom dan ’ns met ons praten. Lees meer over deze en andere cases op werkenbijdeloitte.nl/cases

Laat niemand je tegenhouden.

© 2009 Deloitte, Member of Deloitte Touche Tohmatsu

inhoud E-side

Halfbevoegd

Stadsarchitect Wansmaak Roem

Voetbal

Pierre Cuypers

Aan de FEB

Het UvA-vastgoedbeleid

Thomas Rosenboom

Onderwijsbond lacht om educatieve minor........ blz. 4

nieuws

Proost!

Historisch moment: de eerste UvA-homoborrel................................ blz. 5

Weekblad voor de Universiteit van Amsterdam Jaargang 63 09-10-2009

Nummer 07

Stent Slibt dicht door genetische ‘fout’...................... blz. 5

Gotspe Hoe het CvB Amsterdams erfgoed verkwanselt... blz. 8

Coverinterview Hanna Bervoets, journalistieke springin-’t-veld.......................................................blz. 10

Hanna Bervoets, schrijfster/journalist

Cover: Hanna Bervoets, foto: Bob Bronshoff

Stadssilhouet Pierre Cuypers en zijn ideale Amsterdam..........blz. 16

Vreemdeling Het Nederlandse boek en ‘de ander’.................blz. 21

Muurbloem

Win: selectie stripboeken

Schrijver Thomas Rosenboom........................ blz. 23

De herfst is aangebroken, die barre en boze tijd waarin regen en wind ons aan huis gekluisterd houden. Maar ondanks het weer hebben we in ons almaar drukker wordende bestaan natuurlijk niet genoeg tijd voor het lezen van dikke pillen. Folia brengt u de oplossing met een selectie stripboeken, of cartoonboeken, of hoe u ze ook wilt noemen. Ga om te winnen naar www.folia.nl/ prijsvraag

En verder: Nieuws 4-7, Opinie 8- 9, Film/Het beste 12, Fen is uit/ Eten 13, Stage 17, Annonces 22, Roem 23, Dijkgraaf & Fresco/Puzzel/Spekkie Big 24

Colofon

Folia: Weekblad voor de Universiteit van Amsterdam, Vendelstraat 2, 1012 XX Amsterdam, Tel. 020-5253981, Fax 020-5253980, redactie@folia.uva. nl, Website: www.folia.nl, Uitgever: Stichting Folia Civitatis, Redactie: Floor Boon, Mirna van Dijk (eindredacteur), Jim Jansen (hoofdredacteur), Anne Koeleman, Harmen van der Meulen, Margot Riedstra (secretariaat), Dirk Wolthekker, Medewerkers aan dit nummer: Jaron Beekes, Bob Bronshoff, Martien Bos (correctie), Robbert Dijkgraaf, Lorianne van Gelder, René Glas, Julie de Graaf, Cees Heuvel, Marc van der Holst, Arjan Roodink, Won Tuinema, Tjebbe Venema, Tim Verlaan, Fen Verstappen, Hans van Vinkeveen. Folia is aangesloten bij het Hoger Onderwijs Persbureau (HOP) en werkt samen met Havana, het weekblad van de Hogeschool van Amsterdam, Havana redactie: Jobien Groen, Wim de Jong, Thijs den Otter, Annemarie Vissers, Paul van de Water (hoofdredacteur), Redactieraad: Simon Dikker Hupkes, Albert Goutbeek, Lief Keteleer (voorzitter), Amanda Kluveld, Kathusha Sol, Bert Vuijsje, Bladmanagement: Impressum, Zoetermeer, Lay-out: Carl Zevenboom, Amsterdam, Druk: Dijkman Offset, Diemen, Advertentiewerving: Bureau van Vliet bv, Zandvoort, Tel. 023-5714745, Fax 023-5717680, zandvoort@bureauvanvliet.com, Abonnement: E46,90 per jaargang. Opgave: 020-525 3981, m ­ ededelingen@folia.uva.nl of www.folia.nl. Het is niet altijd mogelijk de rechthebbenden van de foto’s op de prikbordpagina te achterhalen.

Rechthebbenden van het beeldmateriaal kunnen zich bij Folia melden via: redactie@folia.uva.nl.

Voetbal In de voetbalwereld gelden, hoewel het nooit wetenschappelijk is onderzocht, een aantal gouden regels. Zo weet je dat je als trainer ooit doodgaat en ooit ontslagen wordt.

Daarnaast is het zeker dat als je als club Ronald Koeman als trainer aanstelt, de prestaties van je elftal in no time terug worden gebracht tot een bedenkelijk niveau. Koeman begon deze zomer bij landskampioen AZ en in twee maanden tijd heeft hij een flitsend spelend elftal veranderd in een roedel angstige voetballers die het niveau van een veteranenteam nauwelijks ontstijgt. Iets soortgelijks deed hij in het verleden met de elftallen van Ajax, PSV en Benfica. Toch zijn Koeman in het algemeen en voetbal in het bijzonder een dankbaar gespreksonderwerp. Drie van de medewerkers van Folia en Havana hebben een F-side-verleden en op maandagochtend passeren de prestaties van Ajax en andere clubs steevast de revue. Volgens mijn collega’s doet Ajax het beter dan verwacht, zal Feyenoord een inzinking krijgen, gaat Heerenveen degraderen en zal PSV, zoals bijna elk jaar, uiteindelijk kampioen worden. Het aardige aan voetbal is dat het zo onbenullig is dat het leuk wordt, en dat je na tien minuten praten bij het koffiezetapparaat weer over kunt gaan tot de orde van de dag.

Bij de faculteit economie denken ze daar genuanceerder over en, als de verhalen kloppen, wordt een groot deel van de maandagmorgen gespendeerd aan het bespreken van de prestaties op de internationale voetbalvelden. De decaan aldaar reist elke vrijdagavond terug naar Groningen om in het weekend de prestaties van de plaatselijke FC te kunnen volgen. Andere medewerkers vliegen naar Duitsland of Engeland om hun favoriete club aan te moedigen en er is zelfs een medewerkster van de faculteit voor PSV. Op bladzijde 14 ziet u ze allemaal, getooid in prullaria van hun favoriete club. Nog een voetbalzekerheidje voor Koeman tot slot: voor de kerst kan hij op zoek gaan naar een nieuwe club.

Een groot deel van de maandagmorgen wordt gespendeerd aan het bespreken van de prestaties op de internationale voetbalvelden

Jim Jansen, jfj@folia.uva.nl

Folia 07 | 3

Foto: Bob Bronshoff

Bij economie praten ze echt niet alleen over de financiële crisis. Ook voetbal is een geliefd onderwerp in de Roetersstraat.

Probleem is wel dat er nogal veel fans van rivaliserende clubs rondlopen. ‘René is voor FC Utrecht, maar inmiddels kan ik hem een beetje ontlopen omdat ik een verdieping hoger zit. Dat is ook een goede afspiegeling van het niveauverschil tussen onze clubs.’ blz.14

Animo voor leraarschap toegenomen >Nieuwe educatieve minor populair >ILO-onderwijsdirecteur: ‘Op deze manier willen studenten hun eerstegraads lesbevoegdheid halen.’

Het aantal universitaire studenten dat leraar wil worden is ten opzichte van 2008 met bijna dertig procent toegenomen.

Dat blijkt uit cijfers van de Vereniging van Universiteiten (VSNU) die 30 september zijn gepresenteerd. Om meer studenten te stimuleren het onderwijs in te gaan, begonnen deze maand nog eens tweehonderd bachelorstudenten aan de zogeheten ‘educatieve minor’. Binnen het programma van hun hoofdopleiding volgen zij vakken die hen uiteindelijk de bevoegdheid geven voor de klas te staan. Afgestudeerde bachelors die de minor goed hebben afgerond, mogen lesgeven aan de theoretische leerweg van het vmbo, vmbo-t, en de onderbouw van havo en vwo. Staatssecretaris Marja Bijsterveldt stelt 6,5 miljoen euro ter beschikking voor de ontwikkeling en invoering van de educatieve minor.

Onderwijsdirecteur Franca van Alebeek van het Instituut voor de Lerarenopleiding (ILO): ‘Studenten hebben pas een lesbevoegdheid als ze een bachelordiploma halen en de minor hebben gedaan. Dan hebben ze een degelijke basis aan vakkennis en een eerste deel van de lerarenopleiding. Maar we zien het wel als een basis om

Todd Steven Graham onderzocht bij communicatiewetenschap hoe mensen online over politiek praten.

Jaron Beekes op verder te bouwen, studenten moeten gestimuleerd worden door te gaan met de educatieve master. Op die manier krijg je echt meer academici voor de klas.’ Aan de bètafaculteit en aan het ILO samen zijn momenteel 32 studenten bezig met de minor. In het tweede semester start er ook een groep aan de Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen en twee nieuwe groepen aan de bètafaculteit, en het ILO. Van Alebeek: ‘We zijn blij met deze nieuwe mogelijkheid om nieuwe docenten binnen te halen, en er

zijn genoeg studenten die deze manier willen gebruiken om hun eerstegraads lerarenbevoegdheid te halen. Daarvoor moeten we goede trajecten aanbieden.’ De Algemene Onderwijsbond lacht de staatssecretaris in een persbericht overigens vierkant uit over haar educatieve minor. ‘Ze is ongeschikt voor het maken van lerarenbeleid. Met de minor creëert zij halfbevoegde leraren. Het gehele onderwijsveld onderkent dat deze studenten niet genoeg bagage hebben om alleen voor de klas te staan.’ (HvdM)

UvA-teams strijden om Academische Jaarprijs >Deze week wordt de jaarlijkse Academische Jaarprijs uitgereikt. >Er zitten acht teams in de finale, waarvan twee van de UvA. Op 7 oktober wordt bekendgemaakt wie de Academische Jaarprijs 08/09 heeft gewonnen. Aan de wedstrijd kunnen teams van alle universiteiten meedoen.

Ze moeten een ‘grensverleggend’ onderzoeksvoorstel indienen en daarbij aangeven hoe ze het onderzoek willen vertalen naar een breed publiek. Van UvA-zijde zitten er twee teams in de finale: het team van hoogleraar literatuurtheorie Mieke Bal en het team van AMC-bioloog Tessa Roseboom.

De hoofdprijs bestaat uit een geldbedrag van 100.000 euro om het onderzoek uit te voeren.

Het team van Tessa Roseboom, indieners van het voorstel Je bent wat je (groot)moeder at, heeft geboortedossiers opgespoord van tweeduizend mensen die zijn geboren tussen november 1943 en februari 1947 in het toenmalige Wilhelmina Gasthuis. Een deel van die mensen is in de Hongerwinter verwekt en eind 1945 geboren. Duizend mensen reageerden op de oproep van Roseboom c.s. om mee te doen aan het onderzoek. Roseboom: ‘Het blijkt dat de mensen die in de Hongerwinter zijn verwekt, op latere leeftijd allerlei medische problemen hebben gekregen. In die groep kwam een hartinfarct twee keer zo vaak voor als bij de

4 | Folia 07

doctor

nieuws Check www.folia.nl voor een dagelijkse update van al het UvA-nieuws

controlegroep, vijf keer zo vaak borstkanker, een hoger cholesterolgehalte, een gestoorde bloedstolling en veel vaker stress.’

Niet alleen landen waar honger wordt geleden kunnen belang hebben bij haar onderzoek, maar ook westerse landen, zegt Roseboom: ‘Veel vrouwen tussen de 25 en 35 doen op enig moment aan de lijn, ook als ze zwanger zijn. Daar kun je dus vraagtekens bij zetten, net als bijvoorbeeld bij het vasten door zwangere vrouwen tijdens de ramadan.’ Het team van Mieke Bal heeft een onderzoeksvoorstel gepresenteerd met

de titel Gekte als laatste grens. Het ‘Team Bal’ wil onderzoeken wat discriminatie ‘eigenlijk’ is: ‘Niemand wil discrimineren, waarom doen ze het dan toch? Mensen die het doen erkennen het niet want ze herkennen het niet. Het is een blinde vlek,’ schrijft het team in zijn voorstel. Met gekte als onderwerp wil het team onderzoek doen naar de cultuur als geheel, waarbij gebruik zal worden gemaakt van film als een vorm van kwalitatief onderzoek. (DW) Zie ook: www.academischejaarprijs.nl

ingezonden mededeling

VERTRUTTING of VERLOEDERING? Politiek Café GroenLinks Amsterdam “Amsterdam wordt steeds leuker, door dansfeesten, filmvertoningen op straat, volle terrassen met vrolijke mensen. Buurtbewoners: neem het voor lief of ga ergens anders wonen.”

of

“Amsterdam wordt steeds asocialer, door luidruchtige kroeglopers en dronken evenementbezoekers, die pissen in je portiek. De verhuftering moet de stad uit, Amsterdam is van de bewoners!”

Datum: Donderdag 8 oktober 2009 Plaats: Café P96, Prinsengracht 96 Tijd: 20.00 uur Met: Ton Poppes, Chiel van Zelst, Arend Hamstra, Ineke Canté en inleidende column van Marco de Goede. Gesprekleider: Menno van der Veen.

folia-groenlinks 091005.indd 1

05-10-2009 12:24:18

Politieke discussie en Wife Swap [in Nederland op tv als Jouw vrouw, mijn vrouw], hoe komt u erbij?

‘Ik was eerst van plan het discussieforum van The Guardian en een ander politiek forum te gebruiken, maar dat leek me toch een beetje saai en voorspelbaar worden.

Tijdens een etentje met vrienden keken we met zijn allen naar Wife Swap. We gingen in discussie over het belang van ouderschap voor de maatschappij, en voor democratie in het algemeen. Daardoor besloot ik online gemeenschappen te bezoeken die verbonden zijn aan realitytv-programma’s. Ik verbaasde ik me erover hoe vaak zulke shows politieke discussies teweeg brengen.’

Wat heeft u eigenlijk onderzocht?

‘Ik heb onderzocht hoe mensen online over politiek praten, en in welke mate dat overeenkomt met de normatieve voorwaarden voor deliberatie in het publieke domein, oftewel de democratische kwaliteit van de discussie. Daarbij leg ik de nadruk op politieke gesprekken die verbonden zijn met de levensstijl en de dagelijkse ervaringen van mensen. Dit soort gesprekken vormt de basis van het publieke domein. Ik heb drie online discussiefora bekeken; dat van de kwaliteitskrant The Guardian; dat van het bekende reality-tvprogramma Big Brother; en dat van Wife Swap. Ook heb ik gekeken hoe zogenaamde expressives als humor, emotioneel commentaar en erkenning een rol spelen in die discussies.’

Wat zijn uw bevindingen?

‘Politieke discussie op internet kent geen grenzen; op elk forum dat ik heb bekeken kwam veel politieke discussie voor.

Maar op een politiek forum als dat van The Guardian verzamelen zich vooral politieke junkies, waardoor de discussie meer is gericht op overtuigen en de discussie winnen. Terwijl de deelnemers aan discussies over reality-tv-programma’s, als het over politiek ging, eerder empathisch en begripvol bleken te zijn dan gericht op elkaar overtuigen. Dat bleek ook uit het gebruik van expressives. Op het forum van The Guardian vormde het gebruik van humor vooral een belemmering voor wederzijds begrip, terwijl het bij de twee andere fora werkte als lijmmiddel en een manier om authenticiteit aan argumenten te verlenen. Dat zijn interessante verschillen. Als we willen dat mensen verschillende standpunten in een politiek debat kunnen begrijpen, kan het in de toekomst dus misschien nuttig zijn dat debat op een minder “politieke” manier te benaderen. Wife Swap heeft er dus van alles mee te maken.’(HvdM) Todd Steven Graham, What’s Wife Swap Got To Do With It: Talking Politics in the Net-Based Public Sphere. Promotie: 1 oktober.

kort

nieuws

Succes stent in ader genetisch bepaald >Het is genetisch bepaald of een stent die een dichtgeslibde kransslagader moet openhouden, makkelijk opnieuw dichtgroeit. >Onderzoekers van de afdeling Medische Biochemie van het AMC bewijzen tien jaar oude hypothese.

Stents die een dichtgeslibde kransslagader moeten openhouden, zijn niet altijd succesvol. Bij wie een bloedvat toch weer dichtgroeit, is genetisch te voorspellen.

Dat blijkt uit een onderzoek van hoogle-

raar medische celbiologie Carlie de Vries en postdoc Claudia van Tiel van de afdeling Medische Biochemie van het AMC. Zij onderzochten specifieke genen en kunnen nu zeer nauwkeurig aangeven waar de genetische ‘fout’ zit. Een stent is een klein metalen veertje, vergelijkbaar met het veertje in een balpen. Na een dotterbehandeling wordt zo’n stent in de (vernauwde) kransslagader geplaatst om deze in het vervolg open te houden, zodat het bloed de hartspier makkelijk kan bereiken. Veel mensen kunnen na deze behandeling weer lange tijd verder, maar

Veerman

bij tien tot vijftien procent van de patiënten groeit het bloedvat na verloop van tijd weer dicht door woekerend littekenweefsel. Ook de nieuwe generatie stents, die medicijnen afgeven om littekenvorming tegen te gaan, kunnen dit niet in alle gevallen voorkomen.

Ruim tien jaar is gezocht naar een verklaring voor dit probleem. De vondst is dan ook opmerkelijk te noemen. De onderzoekers publiceerden de resultaten onlangs in het wetenschappelijke tijdschrift Circulation en hebben er inmiddels patent op aangevraagd. (FB/AMC)

Oud-minister van Landbouw Cees Veerman wordt voorzitter van de commissie die onderzoek gaat doen naar stelsels voor het hoger onderwijs. Veerman krijgt in de commissie in ieder geval gezelschap van de Ierse Ellen Hazelkorn, vaste medewerkster van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO), en van de Amerikaan Bob Berdahl, oudpresident van de University of Texas en voormalig Chancellor van UCBerkeley, een van de meest prestigieuze universiteiten ter wereld. Op het moment is hij voorzitter van de Association of American Universities, een organisatie van onderzoeksuniversiteiten in Amerika. Koen Geven, oud-voorzitter van European Students’ Union, het Europese verbond van studentenbelangenorganisaties, sluit voorlopig de rij. De twee andere Nederlanders uit het wo en hbo die de commissie zullen aanvullen zijn nog niet bekend. (HvdM)

35-plus en alleen? Laat je eicellen invriezen

Het AMC gaat komend voorjaar beginnen met het invriezen van eicellen van vrouwen vanaf 35 die nog geen partner hebben en op deze manier langer de mogelijkheid hebben om moeder te worden.

Dit zegt hoogleraar voortplantingsgeneeskunde Fulco van der Veen in NRC Handelsblad van 3 oktober. Over het voornemen is discussie met andere academische ziekenhuizen, waar veel hoogleraren voortplantingsgeneeskunde menen dat het invriezen van eicellen voorlopig alleen op medische indicatie mogelijk moet zijn, bijvoorbeeld bij vrouwen met kanker. Ze vinden ook dat er eerst gezamenlijk onderzoek moet wor-

De poll op folia.nl ging afgelopen week over de basisbeurs, die mogelijk wordt omgezet in een lening. De stelling luidde: Wouter Bos sluit niet langer uit dat de basisbeurs wordt omgezet in een lening.

Goed plan?

• Nee! Waardeloos en oneerlijk. Het belemmert de toegankelijkheid van het hoger onderwijs – 76,1 % • Heel goed. De huidige beurs is zo laag, dat het bijna een belediging is om die te krijgen – 13,5% • Ja, de huidige economische crisis laat de regering geen andere mogelijkheid – 7,3% • Nee, want de financiële onafhankelijkheid van studenten gaat voor alles – 3,1%% Totaal aantal respondenten: 163

den gedaan of de nieuwe techniek wel veilig is. ‘Een onvervulde kinderwens is een van de ergste dingen die mensen kunnen overkomen,’ zegt Van der Veen. Daarom vindt hij dat het invriezen van eicellen op sociale indicatie mogelijk moet zijn. ‘Roken, oud, dik, lesbisch, alleen, steriele donor – wij behandelen iedereen gelijk.’

Momenteel wordt nog onderzocht of het invriezen en terugplaatsen van de eicellen tot gezondheidsproblemen kan leiden bij vrouwen en hun kinderen. Deze zomer

leidde Van der Veens voorstel om vrouwen tot hun vijftigste de mogelijkheid te bieden om zwanger te worden tot grote ophef.

CDA en ChristenUnie meenden dat sprake was van ‘luxe-geneeskunde’ en eisten een verbod. Staatssecretaris van volksgezondheid Jet Bussemaker (PvdA) meende echter dat er geen wettelijk geen bezwaren waren.

Ze vroeg de beroepsgroep wel om consensus over de voorwaarden. Die is door de opstelling van Van der Veen vooralsnog niet bereikt. (DW)

Belasting

Foto: Won Tuinema

>AMC start als enige ziekenhuis met invriezen van eicellen van alle 35-plus vrouwen die dit willen. >Andere ziekenhuizen willen dit voorlopig alleen op medische indicatie doen, bijvoorbeeld voor kankerpatiënten.

Homo’s united Vrijdag 2 oktober vond de eerste UvA-brede homoborrel plaats in het Atrium Café, georganiseerd door UvA Pride. De borrel werd bezocht door zo’n 150 UvA-studenten en -medewerkers die de gelijkgeslachtelijke liefde zijn toegedaan, en hun sympathisanten. Voortaan zal elke eerste vrijdag van de maand een Pride-borrel worden gehouden.

UvA Pride wil de homogemeenschap van de UvA een podium en netwerk bieden voor debat, cultuur, kennis en vertier. In het bestuur van Uva Pride zitten onder anderen politicologiestudent Kristiaan Schimmel, docent politicologie Laurens Buijs (geheel achteraan op de foto) en Linda Schaap, projectleider bij studentenzaken. Afgelopen voorjaar ontstond commotie omdat een deel van de UvA-homogemeenschap op een UvA-boot mee wilde doen aan de Canal Parade, de jaarlijkse homoboottocht over de grachten tijdens Gay Pride. Het CvB wilde deze ‘branchevreemde’ activiteit echter niet sponsoren. Hierop werd UvA Pride opgericht om te proberen het geld via derden bijeen te krijgen. Ook werd samenwerking gezocht met HvA-homo’s. Het mislukte allemaal, waardoor er tijdens Gay Pride geen UvA-boot op de grachten dobberde. Er wordt nu opnieuw geprobeerd fondsen bij elkaar te krijgen zodat er in 2010 wel een UvA-boot mee kan varen. Deelname aan de Canal Parade kost rond de tienduizend euro. Op de maandelijkse borrel staat een donatiepot in de vorm van een roze eend. (DW)

Als het om energiebelasting gaat, worden studenten niet anders behandeld dan andere Nederlanders. De belasting wordt gewoon per woning berekend, en niet per gebouw of per kamer, heeft staatssecretaris De Jager van Financiën afgelopen week gezegd.

Leden van het CDA hadden de staatssecretaris schriftelijk om opheldering gevraagd.

De vragen rezen na een conflict tussen de belastingdienst en studentenhuisvesters.

De huisvesters beschouwden zichzelf als de afnemers van energie en telden daarom het energieverbruik van alle huurders in een wooncomplex bij elkaar op. Om grote bedrijven niet in de problemen te brengen geldt in Nederland: hoe meer energie men verbruikt, hoe lager het belastingtarief. Dus door hun energieverbruik te ‘bundelen’ profiteerden de studenten dankzij de studentenhuisvesters van een lager tarief voor de energiebelasting. Ze kregen als het ware groepskorting, maar de belastingdienst gaat hier niet mee akkoord. (HOP)

Sirius Minister Plasterk heeft vorige week een subsidie van bijna negentien miljoen euro uitgereikt in het kader van het Sirius Programma. Elf universiteiten en hogescholen krijgen geld voor de opzet en uitvoering van excellentieprogramma’s in de bachelorfase.

Ook de UvA behoort tot de gelukkigen. UvA en VU hadden gezamenlijk een aanvraag ingediend, die is gehonoreerd met een bedrag van 7,5 miljoen euro. De instellingen verdubbelen het bedrag. De subsidie komt ten goede aan het door UvA en VU gezamenlijk gestichte Amsterdam University College en aan de gezamenlijke honours-bacheloropleidingen die beide universiteiten hebben ontwikkeld. Vanaf dit jaar zijn de reguliere honoursopleidingen die VU en UvA elk aanbieden, wederzijds toegankelijk, dat wil zeggen: VU-studenten kunnen een UvAprogramma volgen en andersom. (DW)

Folia 07 | 5

Foto: Martijn Mulder

in beeld

Op woensdag 6 oktober werd het hoogste punt bereikt van de nieuwbouw van het Universitair Sportcentrum (USC) in de Watergraafsmeer. Het nieuwe sportcentrum staat op het Science Park, tussen de gebouwen van de bètafaculteit. Naar verluidt is het hoogste punt gelegen op zestien meter boven het maaiveld. Het nieuwe USC zal in de zomer van 2010 worden geopend. (DW)

promoties

prikbord Nieuws voor deze pagina? Mail naar: redactie@folia.uva.nl

tentoonstelling zijn onder meer een in Duitsland geschreven wetboek uit 1288, een geïllustreerd Italiaans huwelijkscontract op perkament met uniek knipwerk uit 1841 en een gebedenboek uit 1842 met illustraties naar aanleiding van schetsen van de beroemde Joodse schilder Moritz Daniel Oppenheim. Een Reis door Joodse Werelden. Hoogtepunten uit de Braginsky Collectie is tot en met 17 januari 2010 te zien bij Bijzondere Collecties van de UvA.

FGw De rode planeet kent lawines van ijs en stof

FNWI Mars Onderzoekers van de UvA, de UU en de TU Delft hebben op 28 september een succesvolle vliegcampagne boven de Noordzee gemaakt om lawines op Mars te bestuderen. Tijdens zonsondergang maakten ze 33 duikvluchten voor de kust van Noord- en Zuid-Holland om de zwaartekracht van de planeet Mars te simuleren en lawine-experimenten uit te voeren. Initiatiefnemer van de vlucht was Sebastiaan de Vet, masterstudent aardwetenschappen aan de UvA. ‘Voor Nederlandse begrippen zijn de 33 duikvluchten een absoluut recordaantal. We zien bijzondere lawines plaatsvinden waarvan we nog niet precies snappen waarom ze dit op Marszwaartekracht doen.’

FEB Paternalisme Tweehonderd topvrouwen pleitten vorige week in een manifest voor een quotum van veertig procent voor vrouwen in commissariaatfuncties en toezichtfuncties, want dat zouden er nu veel te weinig zijn. Onzin, reageerde UvA-hoogleraar toegepast economisch onderzoek en directeur van SEO, Barbara Baarsma, in NRC Handelsblad: ‘Een wettelijk quotum voor vrouwen aan de top is paternalisme ten top en levert geen topvrouwen. Nederlandse vrouwen werken in deeltijd. Gratis kinderopvang, een Taskforce “Vrouwen naar de top” of een Taskforce “Deeltijd Plus” – het helpt niet om vrouwen voltijds aan de slag te krijgen. Als vrouwen niet voltijds willen werken, is dat hun eigen individuele keuze.

Het is pas problematisch als ze wel voltijds zouden willen werken, maar er een barrière is – het “glazen plafond” – die hen daarvan weerhoudt.’

Samizdat Dat er na de val van de Muur veel politieke veranderingen hebben plaatsgevonden in Oost-Europa, is bekend. Minder bekend was hoe de veranderingen doorwerkten in de kunsten.

Promovenda Marina Konstantinova beschrijft de veranderingen in de Russische literatuur in de periode 1985-1995. Een deel van haar onderzoek wijdde Konstantinova aan de samizdat. Dit is de aanduiding voor clandestien gedrukte en uitgegeven literatuur, die vanwege een controversiële of kritische inhoud niet officieel uitgegeven mocht worden. De samizdat vormde een parallel literair veld en bezat alle elementen van dat veld: eigen dichters, prozaschrijvers, critici, lezers, kranten, tijdschriften en prijzen. Het verdwijnen ervan hing samen met nieuwe wetgeving en de officiële opheffing van de censuur. De totale hervormingen van het literaire veld waren in tien jaar voltooid. In deze ongekend korte periode veranderde volgens Konstantinova eigenlijk alles in de Russische literatuur.

FdR Stoofpeer Herman van Harten, promovendus bij de leerstoelgroep Europees recht, heeft de Gouden Stoofpeer van het Magazine voor Juristen Mr. gewonnen. Iedere maand vraagt Mr. een panel van juristen, de ‘peers’, om in hun vakgebied de ‘primus inter pares’ te kiezen. De meest veelbelovende jonge jurist onder de 35 krijgt de Gouden Stoofpeer uitgereikt. Deze maand is het vakgebied Europees recht aan de beurt en Van Harten is door zijn vakbroeders tot Gouden Stoofpeer gekozen. Van Harten is de eerste UvA-jurist die deze eer ten deel valt. Voor juristen boven de 35 bestaat er de Gouden Peer. Die ging al eerder naar UvA-hoogleraar Europees belastingrecht Peter Wattel.

Braginsky De Zwitserse handschriften- en boekverzamelaar René Braginsky toont vanaf 16 oktober voor het eerst de hoogtepunten uit zijn collectie aan een breed publiek. Hij heeft de afgelopen twintig jaar een unieke verzameling Hebreeuwse handschriften en gedrukte boeken bijeengebracht, die als een van de belangrijkste privécollecties ter wereld wordt beschouwd. Belangrijke objecten in de

14.00 uur: Maaike Limper - Deeltjesfysica Track and Vertex Reconstruction in the Atlas Inner Detector.

Promotor: prof.dr. S.C.M. Bentvelsen.

(Agnietenkapel)

DINSDAG 13/10

10.00 uur: Jerzy Niemczyk - Econometrie Consequences and Detection of Invalid Exogeneity Conditions.

Promotor: Prof.dr. J.F. Kiviet. (Agnietenkapel) 12.00 uur: Michiel Baas - Antropologie/Sociologie Imagined Mobility. Migration and Transnationalism among Indian Students in Australia.

Promotoren: Prof.dr. M.A.F. Rutten en prof.dr. H.W. van Schendel. (Agnietenkapel) 14.00 uur: Ginette Ploeger - Levenswetenschappen Functional Analysis of ZapA: Keeping the One Ring Together.

Promotor: Prof.dr. T.W.J. Gadella jr. (Agnietenkapel)

WOENSDAG 14/10

12.00 uur: Martin Kat - Geneeskunde The Neuropsychiatry of Dementia. Psychometrics, Clinical Implications and Outcome.

Promotoren: Prof.dr. P. Eikelenboom en prof.dr. W.A. van Gool. (Aula) 14.00 uur: Mariëtte Wolf - Mediastudies Het geheim van De Telegraaf. Geschiedenis van een krant.

Promotor: Prof.dr. F.P.I.M. van Vree. (Aula)

DONDERDAG 15/10

10.00 uur: Hylke Vervaeke - Criminologie Initiation and Continuation. Social Context and Behavioural Aspects of Ecstasy Use. Promotor: Prof.dr. D.J. Korf. (Agnietenkapel) 12.00 uur: Barry Nannings - Geneeskunde Clinical Decision Support – Distance-based, and SubgroupDiscovery Methods in Intensive Care.

Promotor: Prof.dr.ir. A. Hasman. (Agnietenkapel) 14.00 uur: Karin Boer - Geneeskunde Molecular Alterations in Epilepsy-Associated Malformations of Cortical Development.

Promotor: Prof.dr. D. Troost. (Agnietenkapel)

VRIJDAG 16/10

Milieu Ans Kolk, hoogleraar Sustainable Management, heeft de Faculty Pioneer Lifetime Achievement Award 2009 ontvangen. De onderscheiding is een erkenning voor wetenschappers die leiders zijn in het integreren van milieu en sociale aspecten in onderzoek en onderwijs, zowel in hun eigen instelling als daarbuiten. Kolk ontving het eerbewijs voor het op de agenda zetten van duurzaamheid bij multinationals en binnen het (internationale) bedrijfsleven. De onderscheiding toegekend door het Aspen Institute en de European Academy of Business in Society.

Bijzondere Collecties/UB

MAANDAG 12/10

De stoofpeer, ook een geliefd herfstgerecht

FMG Dierenrechten In De Groene Amsterdammer van 2 oktober wordt politicoloog Meindert Fennema (62) flink de oren gewassen door een collega-politicoloog van een jongere generatie, Sjoerdje van Heerden (26). Het weekblad publiceerde een briefwisseling tussen beiden waarin Van Heerden vraagt of het inmiddels niet hoog tijd is de discussie over dierenrechten in de collegezalen ‘gedegen’ te bespreken? Fennema’s repliek: ‘Je hebt mij stevig bij de lurven met je verwijt dat ik de dierenrechten op de colleges politieke theorie niet aan de orde stel, terwijl ik dat wel doe met de mensenrechten. Ik begin maar eens met collega Paul Cliteur [dierenrechtenactivist, red.] te vragen een gastcollege te geven.’

10.00 uur: Sebastiaan Jensch - Geneeskunde CT Colonography as Surveillance Technique for Patients at Increased Risk for Colorectal Cancer.

Promotor: Prof.dr. J. Stoker. (Agnietenkapel) 12.00 uur: Ayso de Vries - Geneeskunde Clinical Evaluation of Technical Developments in CT Colonography.

Promotor: Prof.dr. J. Stoker. (Agnietenkapel) 14.00 uur: Antje Orgassa - Taalwetenschap Specific Language Impairment in a Bilingual Context. The Acquisition of Dutch Inflection by Turkish-Dutch Learners.

Promotoren: Mw. prof.dr. A.E. Baker en prof.dr. F.P. Weerman. (Agnietenkapel)

ORATIES DONDERDAG 15/10

14.00 uur: Prof.dr. M.D. de Jong, hoogleraar Klinische virologie.

Onbegrensde invloeden. (Aula) 15.45 uur: Prof.dr. J.M. Prins, hoogleraar Inwendige geneeskunde A Tale of Two Cities. (Aula) Promoties, oraties en afscheidscolleges vinden in de regel plaats in of de Aula van de UvA, Lutherse Kerk, Singel 411 of de Agnietenkapel, Oudezijds Voorburgwal 231. Voor uitgebreide informatie zie www.uva.nl/agenda

Een laat 15e-eeuws handschrift uit de collectie

Folia 07 | 7

opinie

De merkwaardige rol van het CvB De UvA is voornemens het voormalige Binnengasthuis te slopen. Architectuurhistoricus en hoogleraar Vincent van Rossem vindt het een gotspe en zegt zich gesteund te voelen door vele wetenschappelijk medewerkers. wijze waarop universiteiten bestuurd worden. De rector magnificus is de hoogste wetenschappelijke baas, maar de werkelijke macht is in handen van de voorzit-

ter van het College van Bestuur. De voorzitter wordt benoemd door de Raad van Toezicht. Deze raad heeft weinig of geen benul van wetenschap en de door dit

Illustratie: Cees Heuvel

Naar aanleiding van de opening van het academisch jaar deden enkele hoogleraren op de opiniepagina van NRC Handelsblad (02-09-09) hun beklag over de

De media en de Mexicaanse griep: tijd voor een zondebok De ‘affaire’ rond Ab Osterhaus leidt de aandacht af van het feit dat de media zelf steken hebben laten vallen in de berichtgeving rond de Mexicaanse griep, vindt Peter Vasterman.

De afgelopen week is onze internationaal vermaarde viroloog Ab Osterhaus in opspraak geraakt vanwege vermeende belangenverstrengeling. Uit ‘onthullingen’ van het VPRO-radioprogramma Argos is gebleken dat de expert die maandenlang heeft gewaarschuwd voor de gevaren van de Mexicaanse griep samenwerkt met de farmaceutische industrie bij het ontwikkelen van vaccins tegen de griep.

Mij heeft die plotseling opduikende ‘affaire’ rond Osterhaus, die zelfs tot een spoeddebat in de Tweede Kamer heeft geleid, behoorlijk verbaasd. Er is namelijk helemaal geen sprake van ‘onthullingen’, alle informatie over zijn bedrijf ViralClinics en de contacten tussen

8 | Folia 07

Osterhaus en de vaccinindustrie was al lang en breed bekend. In een van de zeldzame kritische interviews (in de Volkskrant van 2 mei 2009) werd de kwestie al aan de orde gesteld: ‘De vaccinindustrie heeft baat bij uw doemdenken, u werkt voor de industrie. Is dat geen belangenverstrengeling?’ Het antwoord van Osterhaus was duidelijk en hetzelfde als de afgelopen week: ‘Ik word er geen cent wijzer van. Ik adviseer bijna alle grote vaccinbedrijven. Dat maakt me onafhankelijk. [...] Adviezen lopen via een bedrijfje van het Erasmus MC. Geld dat binnenkomt, wordt teruggesluisd naar de universiteit voor onderzoek. [....] Geldstromen zijn transparant. Industriële contacten zijn op onze website terug te vinden. Iedereen kan zien wat ik doe.’

Het is dan ook de vraag waarom blijkbaar de tijd nu rijp was voor deze ‘nieuwe’ verdachtmakingen aan het adres van Nederlands bekendste viroloog. Ik denk dat er een psychologische verklaring voor is.

Want, zoals de eindredacteur van Argos, Kees van den Bosch, vorige week opmerkte in het journalistenpanel van de VPRO-radio vorige week: ‘We zijn allemaal een beetje boos op die Osterhaus.’ Ik denk dat dit de verklaring is voor de affaire: maandenlang heeft Osterhaus in de media alle ruimte gekregen om te waarschuwen voor een dodelijke pandemie en nu het allemaal meevalt voelt men zich bedrogen. Dan slaat de stemming in de journalistiek om en moet er een zondebok komen. Ook als de bewijsvoering voor de

De modernisering van de Agnietenkapel was een ware exercitie in wansmaak gezelschap benoemde voorzitter doorgaans ook niet.

Het gevolg van deze vreemde constructie is dat academische idealen plaats hebben moeten maken voor management. Men is de universiteit gaan beschouwen als een bedrijf dat moet concurreren met andere bedrijven. Vandaar ook de vaak bijna komische ambitie om een ‘topuniversiteit’ te worden.

De verzakelijking van de universiteit heeft nog meer kwalijke kanten. Net als andere grote organisaties beschikt ook de UvA over veel gebouwen. Van oudsher waren dit gewoon onderwijsgebouwen, waaraan geen bijzondere waarde werd gehecht. Maar gezien door een zakelijke bril is dit ‘vastgoed’, en net als projectontwikkelaars voert men dus een ambitieus ‘vastgoedbeleid’. Dit betekent in de Amsterdamse praktijk dat er veel wordt geïnvesteerd in verbouwingen, sloop en nieuwbouw. Alsof die modieuze onzin een garantie vormt voor Nobelprijzen. Zonde van het geld, maar veel erger is dat de universiteit zich gedraagt als de spreekwoordelijke olifant in de porseleinkast. Amsterdam is nu eenmaal een monumentenstad, een architectonische porseleinkast.

De modernisering van de Agnietenkapel, waar toch lang geleden het wiegje van de universiteit heeft gestaan, was een ware exercitie in wansmaak. Het moest en het zou een proleterig horecagebeuren worden. De monumentale waarden van dit bijzondere gebouw werden beschouwd als hinderlijk. Een dergelijke aanpak is normaal bij commerciële ontwikkelaars, maar de universiteit, dat bastion van beschaving, zou toch beter moeten weten. Een ‘topuniversiteit’ die doelbewust monumenten vernielt, dat doet denken aan de ‘Newspeak’ van George Orwell. Op het Roeterseiland staat een grote diamantslijperij, belangrijk joods erfgoed, met, als door een wonder behouden, de oudste stoomslijperij van Amsterdam uit 1848. Ook eigendom van de universiteit. De mededeling dat dit fabriekscomplex belangrijk industrieel erfgoed vormt, viel niet in goede aarde. Het geheel zou plaats moeten maken voor nieuwbouw. Dit probleem kon gelukkig opgelost worden met een com-

promis tussen behoud en vernieuwing. Maar ook op het Roeterseiland bleek dat monumenten niet passen in het universitaire ‘vastgoedbeleid’.

Het Binnengasthuis vormt in dit verband wel een heel treurig dieptepunt. Dit historische ziekenhuiscomplex in het hart van de binnenstad is van grote waarde, zowel voor de geschiedenis van de medische wetenschap als voor de architectuurgeschiedenis. Daarom zijn alle gebouwen rijksmonumenten. De universiteit wil hier echter een nieuwe bibliotheek bouwen en heeft ondanks alle protesten voor een aantal van deze monumenten een sloopvergunning aangevraagd, die het Stadsdeel Centrum zowaar heeft verleend. Daar is uiteraard bezwaar tegen gemaakt door bezorgde burgers, dus het laatste juridische woord is nog niet gesproken.

Maar het is toch werkelijk een gotspe dat de universitaire plannenmakers willens en wetens het nationale erfgoedbeleid doorkruisen. Vele, zo niet alle, wetenschappelijk medewerkers zijn buitengewoon ongelukkig met deze situatie, en hier blijkt dus andermaal dat het College van Bestuur een merkwaardige rol speelt.

Een culturele instelling gaat naar de rechter om te pleiten voor de sloop van cultureel erfgoed. De alma mater geeft zo toch ook een wonderlijk signaal af aan de studenten: jonge mensen, die nog moeten leren dat er niet alleen een toekomst bestaat, maar ook een verleden. l Vincent van Rossem is architectuurhistoricus bij het Bureau Monumenten & Archeologie van de gemeente Amsterdam. Sinds 1 mei is hij bijzonder hoogleraar monumenten en stedenbouwkundige vraagstukken van de periode sinds de negentiende eeuw, in het bijzonder in de stad Amsterdam.

Nu het allemaal meevalt voelt men zich bedrogen belangenverstrengeling niet sterk is en het de media zelf zijn die Osterhaus voortdurend aan het woord hebben gelaten. Van den Bosch van Argos wond er zelf geen doekjes om in de uitzending Het Journaille: ‘Soms zijn er van die momenten in het nieuws, als het er niet is, dan trekken we het er als het ware uit, het moet er zijn, we hebben er allemaal zin in.’ Om Osterhaus aan te pakken dus.

Als je terugkijkt op de berichtgeving over de Mexicaanse griep kom je tot de conclusie dat de media zelf ook hebben bijgedragen aan de creatie van een onheilspellend dreigingsbeeld en dat ze te weinig kritisch zijn geweest ten opzichte van deskundigen zoals Osterhaus en instanties als de WHO of het RIVM. Toen de dreiging van de catastrofale pandemie eenmaal was opgeroepen in april (‘Miljoenen griepdoden.

WHO-experts: Mexicaanse griep wordt pandemie’) bleef dat maandenlang bepalend voor de dagelijkse

verslaggeving over de griep. Al het nieuws over aantallen besmettingen, aantallen doden, ‘getroffen’ landen tot en met de eerste griepdode in Nederland, het werd allemaal extra veel media-aandacht vanwege de verwachting van die pandemie.

Dat leidde niet alleen tot een enorme uitvergroting van de griep als gezondheidsprobleem, maar ook tot een gebrek aan context: hoe groot zijn de gevaren van de pandemie in vergelijking met andere gezondheidsrisico’s? 1200 doden door de Mexicaanse griep lijkt natuurlijk als geïsoleerd gegeven heel wat, maar op wereldschaal en in vergelijking met andere risico’s stelt het niet veel voor. Dat sluit aan bij onderzoek waaruit blijkt dat de hoeveelheid media-aandacht bij risico’s omgekeerd evenredig is aan de mortaliteitscijfers. Natuurlijk zijn er op de wetenschapspagina’s genuanceerde en kritische verhalen te vinden over de Mexicaanse griep, maar de dagelijkse verslaggeving

zit helemaal op de lijn van de catastrofale epidemie, waardoor alles wat met de griep te maken heeft groot nieuws is.

In die berichtgeving speelde Osterhaus een belangrijke rol, niet alleen omdat hij een internationaal vermaarde viroloog is, maar vooral omdat hij al jaren kind aan huis was bij de media. Eigenlijk was er maar één viroloog in Nederland en dat was Osterhaus. Kritische vragen waren er in de beginperiode van de Mexicaanse griep niet, de aandacht voor andere virologen was minimaal. En cruciaal: hun relativerende uitspraken in mei en juni al dat er ten onrechte paniek werd gezaaid, hadden geen invloed op de dagelijkse berichtenstroom. Dat wil zeggen tot de dag Osterhaus dat van zijn sokkel werd getrokken. l Peter Vasterman is mediasocioloog bij de afdeling mediastudies van de UvA.

Folia 07 | 9

interview

‘ Ik vind RTL Boulevard echt veel leuker dan Nova’

10 | Folia 07

Hanna Bervoets (25) is schrijfster, columnist en journalist. Sinds vorige maand schrijft ze een column in Volkskrant Magazine. Na de bachelor media en cultuur volgde ze de master journalistiek en media, waar ze al meteen opviel als talent. Deze week kwam haar debuutroman uit: Of hoe waarom.

Door Lorianne van Gelder Hanna Bervoets houdt haar glas cola light dicht tegen zich aan terwijl ze aan het rietje zuigt (het rietje heeft ze voor haar tanden – zie ‘Beurscrash’). Ze draagt een brede rode riem op een donkerblauw H&M-jurkje met hartjes. Ze schuift haar zonnebril in haar haar. Dan begint ze te praten, haar handen praten mee.

Journalist ‘Ik ben schrijfster slash columnist slash journalist. Ik houd van “slashes”. De volgorde is altijd anders. Voor je zit nu een schrijfster. Ik heb ook geen voorkeur. Als ik het ene een tijd lang doe dan mis ik het andere weer. Ik raak snel op dingen uitgekeken.’

Slungelig ‘Het is wel heel raar om op de andere stoel te zitten, om geïnterviewd te worden. Normaal doe ik de interviews. Opeens wordt het beeld dat iemand van je heeft, opgeschreven, en word je ermee geconfronteerd. Dat is heel gek. Er stond laatst een interview met mij in de Viva. Schreven ze: “Hanna is elegant en slungelig”, dan denk ik, “Slungelig?” Hè, daar ben ik me helemaal niet van bewust!’

Underdog ‘Ik was verbaasd toen ik werd aangenomen voor de duale master journalistiek en media. Ik had media en cultuur gedaan en schreef voor Marie Claire – de meesten die daar komen zijn veel serieuzer.

Daardoor kreeg ik het gevoel dat ik de underdog was.

Zat ik daar over America’s Next Top Model te praten en dacht iedereen waarschijnlijk “gek kind”. Maar toen kregen we les van oud-Volkskrantcoryfee Bert Vuijsje, en die besloot vanaf het begin dat ik heel goed was.’

Boulevard ‘Medestudenten van de journalistiekmaster geloofden niet dat ik liever naar RTL Boulevard kijk dan naar Nova. Ze dachten dat ik me probeerde af te zetten, als een puber. In de journalistenwereld is het niet bon ton om te zeggen dat binnenlands nieuws je niet interesseert. Maar ik vind Boulevard gewoon echt veel leuker dan Nova. Ik heb niets met het nieuws, de waan van de dag en wie nu weer wat heeft geroepen.

Maar ik lees wel álle artikelen in de bijlagen van de NRC en de Volkskrant. Dat zijn goede analyses.’

goed had gedaan. Ik ben een enorme streber. Ik ging naar alle colleges, las altijd alles en haalde hoge cijfers. Ik was het lieverdje van de werkgroepdocenten.’

Bijbaantje ‘Eén week was ik serveerster, in De twee cheetahs in Artis. Maar ik heb daar meteen ontslag genomen. Verder heb ik altijd mijn geld verdiend met schrijven. Vanaf mijn achttiende was ik filmjournalist voor NL20. Dan zat ik ’s ochtends om negen uur bij een persvoorstelling tussen allemaal oude mensen van NRC Handelsblad en zo. Zat ik daar als een gek te schrijven over de cupmaat van de actrice.’ Ze lacht.

Doorbraak ‘Oktober vorig jaar ben ik gevraagd een boek te schrijven. Ik schreef toen net een jaar voor Volkskrant Magazine, lange reportages. Blijkbaar zijn uitgeverijen op zoek naar jong talent. Ze hadden twee stukken van me gelezen in het magazine. Ze belden. Of ik wilde komen praten. Toen ben ik maar eens gaan nadenken over wat ik wilde schrijven. Terwijl ik thuis herstelde van mijn val.’

Flora Vos ‘Ik ben Flora niet. Ik wil me er niet te veel mee associëren. Ik zou me nooit als Flora verkleden.

Dat voelt een beetje als incest.’

Ronald Giphart ‘Ik ben geen lezer, nooit geweest ook. Als er een fotograaf langskomt dan vraagt hij altijd of hij een foto mag maken voor de boekenkast. Maar die heb ik niet eens! Als kind las ik alleen Ronald Giphart, hij is mijn held. Sinds twee jaar mail ik met hem. Hij heeft me ook begeleid bij het schrijven van mijn boek.

Hij staat nu met een citaat op het boekomslag.’

Zakeninstinct ‘De publiciteitscampagne van Of hoe De val of beurscrash ‘Het gebeurde op een Halloweenfeestje, afgelopen oktober. Elk jaar organiseert mijn beste vriend een feest bij hem thuis. Ik was verkleed als de kredietcrisis, met een enorme neerwaartse pijl op mijn hoofd: de beurs. Die hele outfit was niet zo stabiel. Ik was ook al dronken. Toen kwam Michael Jacksons ‘Thriller’ op. Daar zit zo’n pirouette in met je handen in de lucht. Ik zette de pirouette in, te enthousiast. Ik gleed uit in een plas wodka. Mijn gebit heeft de hele klap opgevangen. Mijn tandvlees was doorboord, de zenuwen stuk. En ik was mijn voortanden kwijt. Het licht ging aan en ik werd afgevoerd. Nog maanden lang heb ik rondgelopen met een gat in mijn gebit en een scheve tand. Ik leek net Madam Mikmak.’

Party ‘Ik houd heel erg van uitgaan. In het begin van mijn studententijd wóónde ik zo ongeveer in de Dansen bij Jansen. Een tijd lang heb ik de party review van de NL20 gedaan, dus ik heb bijna alle feesten in Amsterdam gezien. Nu ga ik meestal met een groep vrienden naar de M.U.L.T.I.S.E.X.I.-feesten in Studio 80.’

New York ‘Het hoogtepunt van mijn studententijd was

Foto: Bob Bronshoff

terugkomen. Het speelt in Amsterdam en het gaat over Flora Vos. Ooit werkte ze als journalist bij Haar Verhaal, maar nu zit ze thuis. Ik heb het vrij snel geschreven.

Maar ik heb niet nagedacht over thema’s. Later zei mijn redacteur dat het gaat over uiterlijke schijn en de verhouding tussen echt en niet echt. O ja, inderdaad, dacht ik. Dat past ook in mijn fascinatie voor reality-tv en RTL Boulevard.’

Blinde vlek ‘Misschien ligt het aan dat ik uit Amsterdam kom of dat ik te veel Boulevard kijk, maar ik weet niet veel van topografie of staatsinstellingen. “Wat doet de Algemene Rekenkamer?” werd er eens gevraagd tijdens de studie journalistiek. “Rekenen met Excelsheets?” antwoordde ik. Bleek dat de Rekenkamer de uitgaven van de overheid controleert. Op een gegeven moment sprak Peter Vasterman, hoofddocent bij journalistiek, me aan: “Docenten vinden je een creatief talent, maar we hebben wel het gevoel dat je van veel dingen niets afweet.” Maar ik weet van heel veel dingen wel veel af! Ik heb alleen blinde vlekken. Zodra ik me ergens in verdiep dan doe ik dat ook goed en weet ik er alles van.’

New York. Ik heb daar zes maanden gewoond voor een uitwisseling met NYU. Ik heb mezelf ten doel gesteld daar in álle clubs te komen. Een Nederlands meisje uit de modewereld loodste me overal naar binnen. Een keer liepen we naar een club toe en werden we met een Hummer van straat geplukt. Binnen in de auto was het een soort Efteling. Heel luxe en er stonden bakken Red bull – die heb ik in mijn tas gestopt. We zijn via de achterdeur de club binnengegaan. We hebben daarna twee minuten om die types heen gedanst en daarna zijn we met hun wodka naar de dansvloer gegaan. Het is misschien een soort hoereren. Maar het is maar wat je ervan maakt. Ik heb ook een keer Drew Barrymore gezien. Dat blijf ik vertellen.’

Streber ‘Ik heb cum laude mijn bachelor media en

Of hoe waarom ‘Een uitgewerkt plan had ik niet

cultuur behaald. Dat wist ik niet eens, maar mijn naam werd bij de uitreiking apart genoemd omdat ik het zo

toen ik de roman begon te schrijven. Maar achteraf zie ik dat al mijn fascinaties van de afgelopen 25 jaar erin

waarom heb ik zelf bedacht en uitgevoerd in de vakantie.

Er was niet heel veel geld voor de pr en ik had tijdens het schrijven al veel ideeën. Wat kan ik zelf doen om mijn boek in de markt te zetten? Ik heb voor het hoofdpersonage Flora Vos een Hyves, Facebook en Twitteraccount aangemaakt. Vooral omdat ik zelf ook heel actief ben op die netwerksites. Een maand lang hebben mensen Flora kunnen volgen, bijna 700 mensen deden dat in totaal.

Ik verstopte cadeautjes in de stad, maakte een foto en fietste dan snel naar huis om het op Facebook, Twitter en Hyves te zetten. Die cadeautjes, exemplaren van mijn boek bijvoorbeeld, waren altijd binnen een kwartier weg. Het werkte ontzettend goed. Veel mensen dachten dat Flora echt bestond. Het boek is nog nauwelijks uit, maar ik ben al in gesprek met filmproducenten voor de verfilming. Er zijn ook al vijf Duitse uitgeverijen geïnteresseerd. Het is heel raar hoe dat loopt.’

VIP ‘Ik wil heel graag op van die BN’erfeestjes worden uitgenodigd. Maar ik heb nog geen uitnodiging gehad. Misschien nu?’ l Hanna Bervoets, Of hoe waarom, Uitgeverij L.J. Veen, 174 pagina’s, €16,90

Cv Hanna Bervoets 1984: geboren in Amsterdam 1996-2002: Barlaeus Gymnasium, Amsterdam 2002-2005: bachelor media en cultuur, richting televisie en populaire cultuur, minor: Amerikanistiek 2005: New York University, New York: Script­ writing for Sitcom 2006-2008: duale master journalistiek en media 2006-nu: freelancejournalist voor onder andere Marie Claire, CJP Magazine, Volkskrant Magazine, NL20 en Elsevier Thema 2009: wekelijkse column in Volkskrant Magazine, publicatie debuutroman Of hoe waarom

Folia 07 | 11

het beste

Paul Celan Martijn Teerlinck (22), student master literatuurwetenschap:

Apartheid anders District 9; première: 8 oktober Toen de Zuid-Afrikaanse regisseur Neill Blomkamp zijn korte sciencefictionfilm Alive in Joburg uitbracht, had hij niet durven dromen dat een grootheid als Peter Jackson hem zou vragen er een bigbudget filmspektakel van te maken. Onder de naam District 9 is de film er niettemin gekomen. Gelukkig heeft Blomkamp weinig concessies hoeven doen voor het grote geld.

Alive in Joburg, een verhaal over aliens die met hun ruimteschip zijn gestrand in Johannesburg en nu in armoede in krottenwijken leven, was in 2005 een viral hit op het internet. Zowel in stijl als inhoud is District 9 trouw aan zijn voorganger. Beide films ogen als documentaires, met name door het gebruik van uit de losse hand geschoten videobeelden en interviews met de lokale bevolking.

De grap is, een deel van de interviews in Alive in Joburg was echt. Ze toonden Zuid-Afrikanen die eigenlijk hun mening geven over Nigeriaanse en Zimbabwaanse immigranten in hun land.

De vaak opvallend racistische en xenofobe antwoorden lijken in de film over de aliens te gaan. Voor het commercieel uitgebrachte District 9 kon Blomkamp niet zo ver gaan. Dat Blomkamp nu Nigerianen inzet als stereotype slechteriken die wapenhandel drijven met de aliens is zelfs vreemd. District 9 is niettemin net als Alive in Joburg een film die laat zien dat in een situatie van apartheid het verschil tussen buitenaards of buitenlands klein is.

District 9 is – verfrissend genoeg – niet gevuld met bekende acteurs. Een groot

12 | Folia 07

deel van de amateuracteurs uit de korte film maken hier hun speelfilmdebuut.

Met name hoofdrolspeler Sharlto Copley verdient het genoemd te worden. Hij speelt de stuntelende ambtenaar Wikus van der Merwe, verantwoordelijk voor een controversiële volksverhuizing van de aliens uit hun krottenwijk naar een nieuwe woonomgeving die verdacht veel weg heeft van een concentratiekamp.

Ondanks de serieuze boodschap heeft District 9 geen serieuze toon. Blomkamp gaat voor een droogkomische benadering waardoor de film eerder richting satire buigt. Ook mondt de film uit in een reeks uitbundige actiescènes waaraan allerhande exotisch buitenaards wapentuig te pas komt. De low-budgetoplossingen om de aliens in Alive in Joburg tot leven te laten komen zijn hier ingeruild voor overtuigende special effects uit de koker van het team achter Jacksons Lord of the Rings-films. Deze special effects maken de film ook meteen ongeschikt voor kijkers met een tere ziel. De grootste angst van xenofoben, assimilatie met de ‘ander’, wordt in District 9 namelijk heel letterlijk genomen.

(René Glas) District 9 (VS, Nieuw Zeeland, 2009) Regie: Neill Blomkamp Met: Sharlto Copley, Jason Cope, Eugene Khumbanyiwa

Boek: ‘De Verzamelde gedichten van Paul Celan, in een prachtige zwarte uitgave. Celan is voor mij de grootste dichter en het voorbeeld voor mijn eigen poëzie.

Om zijn gecondenseerde taal en de peilloos diepe gedichten die vaak over lijden gaan. Celan staat bekend als een Holocaustdichter.

Zijn mooiste gedicht is vaak het laatst gelezene. In “Wolfsboon” spreekt hij zijn moeder aan.

“Moeder ik ben verloren/Moeder wij zijn verloren/Moeder, mijn kind/Dat op jou lijkt.” Het is bijna een wanhoopskreet.’

Kunst: ‘Anselm Kiefer, dat is overweldigend. Intiem, somber, asgrauw en veel aarde. Zijn schilderijen verbeelden de verwerking van oorlogsleed. Dan gebruik je geen lichte of roze kleuren.’

Film: ‘Alles van Woody Allen, zelfs zijn slechte films zijn beter dan de meeste andere. Sterke personages, realistische dialogen, en vooral de ironische kijk op het linkse intellectuele wereldje: de brallerigheid, het niet dom willen overkomen. Dat herken ik in mijn eigen omgeving. Van Gogh uitspreken met een harde g in Manhattan, terwijl iedereen in Amerika “Van Goph” zegt. Het is keeping up appearances.’

Humor: ‘Rembo en Rembo, poepen plashumor bijna, en doelloos.

Een man komt bij kraampje met op een bord “koffie koppen, 1 gulden”. “Doet u er mij maar een.” De kraamhouder schenkt een kopje in

Foto: Hans van Vinkeveen

film

Tv: ‘Dode Dichters Almanak. Gedichten krijgen een nieuwe betekenis door het voordragen door de dichter zelf. Lucebert, die iets tovenaarachtigs over zich heeft, geeft zijn woorden iets bezwerends.’

Martijn Teerlinck

en vraagt: “Bent u er klaar voor?”

Waarna hij het kopje naar zijn hoofd gooit. “Doet u mij er nog maar eentje,” reageert de koper.’

Muziek: ‘Free jazz, dat kan ik fysiek beleven. Het associatieve, de complexiteit van ritmen, het lelijke misschien ook wel: het spel van op en naast de noten zitten.

Dit valt allemaal samen bij John Coltrane. Zijn album A love supreme is niet te evenaren.’

Afknapper: ‘De negatieve reacties op moderne kunst, daaraan erger ik me. Het idee is dat traditionele kunst complex is en moderne kunst makkelijk, terwijl het in wezen andersom is. Giacometti, bekend van de lange sculpturen van mensen, toont niet hoe een mens eruitziet, maar zegt iets wezenlijks over de eenzaamheid van de mens.’

Stokje: ‘Ik geef het stokje aan docent Italiaans Sophie Josephus Jitta. Zij is enorm uitgesproken en lid van de Vereniging tegen de Kwakzalverij.’ (Hans van Vinkeveen)

Bezield beginnend bandje In mijn kast staat een meter boeken over de Rolling Stones. Ongeveer de helft ervan zijn biografieën. Deze biografieën vertellen vanuit verschillende perspectieven steeds hetzelfde sprookje dat ik blijf verslinden.

Het sprookje van de beginnende band die wereldfaam vergaart.

De eerste jaren van een ambitieuze band zijn – ik spreek een beetje uit ervaring – tropenjaren. Het is bedelen om een podium. Het is repeteren tot je er bij neervalt. (Of tot je hoopt dat je bandleden neervallen.) Het is sjouwen, spelen en weer afbouwen voor een bak chinees en twee consumptiebonnen. En toch. Als ik de wereldfameuze Stones van nu bezie, kan ik niet anders dan denken dat ze, ieder vanuit hun pompeuze villa of palmboom, met heimwee terugverlangen naar die begintijd.

All The Lost Souls ís een ambitieuze band die met recht nog in deze begintijd verkeert. Anderhalve maand jong zijn ze pas. En of ze ooit de status van de Stones zullen bereiken durf ik niet te voorspellen, maar het is een feit dat er nu al met bijzonder veel enthousiasme op deze band gereageerd wordt.

Kris Keijser, toetsenist, legt me over de telefoon uit dat All The Lost Souls begonnen is als gelegenheidsformatie; een vriend wilde tijdens het Jazzfestival

in Bergen graag livemuziek in zijn kroeg. Aldus werden er wat muzikale banden aangehaald, en voor ze het wisten speelden Kris, Denny en Lars Karakusevic, Max Sombroek en Marcel Latuperissa twee dagen lang de Bergse bevolking plat met hun improvisaties op nummers met ballen. ‘Waar veel van het gebodene in Bergen flinterdun klinkt of zelfs routineus, wordt door deze rasmuzikanten de grens opgezocht,’ recenseerde het Noordhollands Dagblad deze optredens. Geen beroerde entree dus.

Kris klinkt vol zelfvertrouwen wanneer hij uitlegt wat de toekomstplannen van All The Lost Souls zijn. Veel spelen. Met bestaande blues- en rocknummers als basis, en improvisatie als uitgangspunt. Muziek maken vanuit gevoel. En dat gevoel overbrengen op het publiek.

Tropenjaren of niet, duidelijk is dat deze mannen er met volle teugen van genieten. ‘Volgend jaar een uitverkocht Paradiso!’ zo voorspelt Kris me. ‘Covers zijn nu eenmaal te gekke nummers, dus die moet je blijven spelen. Maar altijd op je eigen manier. Bovendien, The Stones zijn ook zo begonnen…’ (Fen Verstappen) Voor speeldata in en rond Amsterdam, zie www.allthelostsouls.nl

Foto: Won Tuinema

All The Lost Souls

Foto: Marlies Strik

Foto: Henk Thomas

fen is uit

eten

Eenvoudig smullen To Ouzeri, De Clercqstraat 106 Spareribs met knoflooksaus en een verlept blaadje sla, kipsaté met friet, pasta bolognese of een halveprijspizza (die bij nadere bestudering helemaal niet voor de halve prijs is, zoals wordt gesuggereerd). Op zoek naar een goedkope studentenmaaltijd is dit vaak het eerste wat je tegen het lijf loopt in een van de vele bruine eetcafés die Amsterdam rijk is. Dat je voor hetzelfde geld kunt smullen van aubergine met feta en tomatensaus (E 6), courgetteballetjes met schapenkaas (E 5), olifantsbonen met tomaten-groentensaus (E 4,30) of moussaka (dat is aubergine met gehakt en bechamelsaus, voor E 7) heb ik lange tijd niet geweten. Net terug uit Griekenland besluit ik de Zuid-Europese smaken eens te testen in mijn eigen stad, in mijn eigen buurt, om preciezer te zijn: aan het einde van de De Clercqstraat in Oud-West.

Het restaurant zit verstopt tussen een stomerij en een kapper, de blauwe luifel biedt toegang tot een knusse ruimte.

Het geeft een studentikoze indruk, maar als je om je heen kijkt zie je dat het met zorg is ingericht. We beginnen met witte wijn, geschonken uit grote literkaraffen (de ouzo laten we deze avond voor wat hij is) en brood. Een blik op het menu maakt kiezen al meteen moeilijk: naar Griekse traditie serveren ze veel mezzedes, dat zijn kleine hapjes waar veel feta, aubergine en courgette in is verwerkt. We gaan voor de melitzanosalade (fijngehakte aubergine met veel knoflook, mmm!), xifias (zwaardvisfilet, mals bereid, zelfs mijn tafelgenoot die niet van vis houdt, vindt het lekker),

soutzoukakia fournou (gehaktballetjes in tomatensaus, niks mis mee) en nog een handvol hapjes.

We zijn met z’n vieren, van wie er twee als Grote Eters kunnen worden aangemerkt. Voor mij mag een combinatie van mezzedes dan genoeg zijn, zij hebben toch iets stevigers nodig om hun magen te vullen. De hoofdgerechten op de kaart vallen in een wat hogere prijscategorie, maar zijn in vergelijking met veel andere restaurants nog steeds schappelijk: een bord verschillende souvlaki’s (spiesjes met rund, kip en lam) kost E14 en kalfsvlees met sperziebonen en tomatensaus heb je al voor E 12,50. Hoewel ik niet in alle gerechten de smaken uit Griekenland herken, is het eten eenvoudig en lekker. Wel jammer dat ze de avond tegenwoordig niet meer afsluiten met het feestelijk tegen de grond smijten van een half servies…

(FB) Prijs: heel schappelijk, vooral voor de kleine eter Eten: lekker, eenvoudig Sfeer: knus Bediening: vriendelijk en op afstand

OPROEP Ben je betaalbaar uit eten geweest (maximaal E25,- per persoon)? Schrijf dan een recensie en stuur die op naar redactie@ folia.uva.nl. Als je recensie wordt geplaatst, krijg je de kosten van het etentje tot een bedrag van E50,- vergoed.

Zanger Marcel Latuperissa

Folia 07 | 13

sport

FC FEB Tekst en foto’s Won Tuinema en Tjebbe Venema

Voetbal is oorlog, en aan de Faculteit der Economie en Bedrijfswetenschappen is niet iedereen Ajax-fan.

Genoeg om over te praten dus, op maandagochtend.

De decaan heeft het er maar druk mee: ‘Een gelukswens hier, een troostend woord daar’.

René Verhulst (48), directeur bedrijfsvoering

‘Die bal met Ajax-handtekeningen heb ik weggegeven’ ‘Als klein jongetje tegen het hek van de marathontribune gedrukt, zag ik voor het eerst een wedstrijd van DOS. DOS is later FC Utrecht geworden en mijn clubliefde gebleven. Met weemoed denk ik terug aan de Europese jaren van Utrecht, in de UEFA tegen Real Madrid, Hellas Verona, Parma en Hamburger SV. Tijdens die laatste wedstrijd zag ik hoe de Duitse trainer Ernst Happel met bier werd overgoten. Zijn sigaret ging ervan uit. Als wethouder van Utrecht ben ik in 2003 betrokken geweest bij de redding van mijn club. Ik kreeg ooit eens een voetbal met handtekeningen van de Ajax-spelers, die heb ik toen maar weggegeven. Ajax is de vijand van een FC Utrechter. Schelden zit sowieso in de aard van een Utrechter, maar vroeger was het wel een stuk beschaafder, met meer humor ook. Op de faculteit blijft het netjes: met Mervin, die fanatiek voor Ajax is, is het altijd wel katten. Maar dat Utrecht vorig jaar een aantal keer van Groningen verloor, heeft mijn relatie met Tom niet verstoord.’

Tom Wansbeek (62), decaan

‘Ik draag mijn FC-sjaal ook in Amsterdam’ ‘Ik heb jaren bij de Rijksuniversiteit Groningen gewerkt. Omdat ik altijd van voetbal gehouden heb, kreeg het FC Groningen-virus al snel na mijn verhuizing naar het Noorden vat op me.

Omdat mijn vrouw en kinderen nog steeds in Groningen wonen ben ik daar ieder weekeinde, en heb ik nog steeds een seizoenkaart. Iedere tweede zondag ga ik mijn club in de Euroborg aanmoedigen. Na de wedstrijd stap ik weer in de trein naar Amsterdam. Als we gewonnen hebben, mag ik wel eens mijn groenwitte FC Groningen-sjaal omhouden. Uit wetenschappelijk onderzoek is trouwens gebleken dat teams die in het rood spelen meer agressie uitstralen op hun tegenstander en daarom een voordeel hebben. Met mijn FC-sjaal hoef ik me dus niet echt zorgen te maken in Amsterdam. Als decaan van een faculteit met gedreven aanhangers van allerlei verschillende clubs moet je de boel natuurlijk een beetje in de gaten houden, en moet ik op maandag passende aandacht hebben, een gelukswens hier en een troostend woord daar.

Overigens, FC Groningen is het seizoen begonnen met een dippie, dat kan je zo hebben, maar zal ook dit jaar weer in de top acht van Nederland eindigen.’

Mervin Bakker (36), hoofd marketing & communicatie

Bhartie Karels-Ganpat (47), directiesecretaresse bestuur

‘Ajax en de UvA behoren tot de internationale top’

‘Mijn man is fanatiek Ajax-fan, dat zorgt voor balans’

‘Johan Cruijf kende ik alleen uit de verhalen van mijn broer en vader, ik was te jong om hem te hebben zien spelen. Tot hij in 1981 zijn comeback maakte bij Ajax tegen Haarlem. Het werd 4-1 voor Ajax. De jaren tachtig waren mooi met opkomende talenten als Van Basten, Olsen, Rijkaard en later Bergkamp. Tijdens mijn studententijd in Utrecht beleefde Ajax zijn gloriejaren, onder de bezielende leiding van Louis van Gaal. Ik zie wel overeenkomsten tussen Ajax en de UvA. Beide behoren tot de top en niet alleen in Nederland. Groot verschil is dat Ajax, ondanks de recente terugval in prestaties, een bepaalde allure heeft als het team het veld op stapt. Dat zou ik binnen de UvA ook graag wat meer terug willen zien, want we kunnen trots zijn op alles wat we hier samen bereiken. Binnen de faculteit heb ik met René het meeste rivaliteit. Inmiddels kan ik hem een beetje ontlopen omdat ik een verdieping hoger zit. Dat laatste is overigens niet alleen praktisch. Het is ook een goede afspiegeling van het niveauverschil tussen onze clubs.’

‘Ik ben in Suriname geboren en in mijn jonge jaren naar Nederland gekomen. Mijn liefde voor PSV is ontstaan in de halve finale van het EK 2004, tegen Portugal. Het was een ontzettend spannende wedstrijd, waarbij met name de Portugezen erg hard speelden. Er stonden veel PSV’ers in de basis: Van Nistelrooy, Robben, Cocu. Mijn hele familie is voor Ajax, maar toch wist ik dat een PSV’er zou gaan scoren. Na deze wedstrijd ben ik me meer in de club gaan verdiepen en is mijn liefde voor PSV gegroeid. Privé denk ik dat er zo wel een goede balans ontstaat: iedere zondag zitten we thuis op teletekst te kijken hoe Ajax of PSV het doet. Er is natuurlijk wel een gezonde strijd met mijn man, die fanatiek voor Ajax is. Op de faculteit ben ik de enige vrouw die van voetbal houd. We spreken er veel over, er worden wel grappen gemaakt, maar over het algemeen gaan we er niet al te diep op in: zo houden we de boel een beetje in evenwicht.‘

Joris van den Heuvel (34), webredacteur

Otto Kruse (21), voorzitter facultaire studentenraad

‘Op de faculteit blijf ik buiten schot’

‘Wij zijn de “Gelbe Wand” in het stadion’

‘Van kinds af aan ben ik altijd voor Ajax geweest, mijn broer en vader waren dat immers ook.

Toen ik een jaar of elf was kreeg ik een penvriend uit Londen. Mijn moeder vertaalde zijn brieven. We schreven elkaar over wat je op die leeftijd belangrijk vindt, ook over voetbal. Zo leerde ik Tottenham Hotspur kennen, waar mijn vriend groot fan van is. Tegenwoordig ga ik minstens een keer per jaar naar Londen om hem op te zoeken. We proberen dat altijd te combineren met een wedstrijd van Tottenham. Zo had ik dit jaar het geluk om de seizoensopener tegen Liverpool bij te wonen. In Amsterdam volg ik de wedstrijden via internet of in de kroeg met bevriende medesupporters. Dat is nog vrij lastig, want Tottenham hoort niet bij de grote vier uit de Engelse competitie, dus niet alles wordt uitgezonden. Dit zorgt er echter ook voor dat ik op de faculteit een beetje buiten schot blijf. Voor anderen is dat anders. Als Utrecht slecht gespeeld heeft bijvoorbeeld, dan klop ik bij René op de deur en vraag doodleuk of er nog gevoetbald is dat weekend.’

‘Sinds drie jaar heb ik een seizoenskaart voor Borussia Dortmund, mijn komst naar Amsterdam heeft daar niets aan veranderd. Elke twee weken vertrek ik naar huis, naar Duitsland, en bezoek ik de wedstrijden van Borussia. Een van de indrukwekkendste momenten die ik bij mijn club heb meegemaakt was een van de laatste wedstrijden van Bert van Marwijk. Het ging dat seizoen niet lekker met de club, dus besloten tweehonderd supporters achter de dug-out te gaan staan en “Van Marwijk raus” te scanderen. Een wedstrijd later werd hij ontslagen. Het valt me op dat het in Duitsland een stuk drukker is in het stadion: bij Borussia zijn bijna alle wedstrijden uitverkocht. Met 24.000 fans vormen we de “Gelbe Wand” in het stadion. Omdat Borussia vorig jaar een punt tekortkwam spelen we dit jaar geen Europees voetbal. Daarom heb ik weinig competitie op de faculteit. Dat kan echter nog wel komen: vanmiddag ga ik naar Ajax, mijn eerste wedstrijd in Nederland. Als ik hier blijf moet ik natuurlijk ook een club hebben. De clubkleuren vind ik echter nog maar niets.’

Foto: Jacob Olie © Stadsarchief Amsterdam De Paulus Potterstraat in Amsterdam met het Rijksmuseum, 8 november 1897

De visie van Pierre Cuypers Door Floor Boon

Anders dan velen dachten, weerspiegelen de gebouwen van architect Pierre Cuypers een heldere visie op de moderne stad. Het proefschrift van Aart Oxenaar illustreert dat Cuypers een vernieuwende architect was, die een organische manier van bouwen voorstond.

Okerkleurige en zwart-witte foto’s van het negentiende-eeuwse Amsterdam. De ruime, rustige aanblik van een historische, maar groeiende stad in aanbouw.

De foto’s van Jacob Olie zijn wereldberoemd, evenals de silhouetten die ‘zijn’ Amsterdam markeren: het toentertijd versgebouwde Rijksmuseum en het net zo verse Centraal Station.

Wat zou Amsterdam zijn zonder deze landmarks? Het was de Roermondse architect Petrus Josephus Hubertus ‘Pierre’ Cuypers (1827-1921) die ze ontwierp. Hij bouwde toonaangevende kerken, ontwikkelde de Vondelstraat en ontwierp het Rijks en het CS. Dat was

16 | Folia 07

geen toevallige reeks van bouwwerken, zoals lange tijd is verondersteld. Cuypers ontwikkelde door de jaren heen een visie waarin de relatie tussen de stad en het gebouw steeds centraler kwam te staan. Een prachtig boek van Aart Oxenaar, waarop hij 7 oktober promoveert, geeft deze ontwikkeling in Cuypers’ denken en werk nauwgezet weer.

S ilhouet van de stad

Pierre Cuypers was een gotisch rationalist, is de conclusie van het proefschrift P.J.H. Cuypers en het gotisch rationalisme. Het gotisch rationalisme kenmerkt

zich door ‘logische’ of ‘rationele’ ontwerpmethoden ontleend aan de Middeleeuwen, waardoor Cuypers’ gebouwen een logisch samenspel vormden tussen locatie, programma, budget en constructieve mogelijkheden. De architect is ook bekend vanwege de ornamenten die hij gebruikt in zijn gebouwen.

Door toevoeging wordt een gebouw kunst, een heel negentiende-eeuwse gedachte.

Volgens Aart Oxenaar, directeur van de Academie van Bouwkunst, is typerend voor Cuypers’ werk dat hij een gebouw niet als een autonoom gegeven gebruikte, maar het liet samenvloeien met de omgeving. Oxenaar:

stage

Foto: Bob Bronshoff

Trude Dijkstra

Trude Dijkstra (22) studeert geschiedenis met een minor in boekwetenschap en liep stage bij de Fondation Custodia in Parijs.

‘Cuypers werkte van binnen naar buiten, de innerlijke bestemming moest vorm krijgen in het uiterlijk van een gebouw. De compositie van een bouwwerk moest het silhouet van de stad en de stedelijke ruimte mede vormgeven. Een belangrijk voorbeeld daarvan is de Posthoornkerk in Amsterdam. In een niet uitgewerkt plan van het Rijksmuseum wordt ook goed zichtbaar waar Cuypers mee bezig was: hij ontwierp een vijfhoek waarvan de buitenmuren de omliggende pleinen mede konden vormgeven.’

S tadsarchitect van R oermond

Pierre Cuypers groeide op in Roermond en volgde zijn opleiding aan de Koninklijke Academie van Schone Kunsten in Antwerpen. Hij keerde in 1851 terug in

‘taal’ die aandacht heeft voor hoe een gebouw in de omgeving past. Openbare ruimten waren daarin heel belangrijk voor Cuypers, evenals het woon- en leefplezier in een stad.

U niversele stijl

De belangrijkste ontwikkeling van Cuypers vindt plaats tussen 1860 en 1865. In die jaren zocht Cuypers naar seculiere, openbare opdrachten om zijn ideeën over het gotisch rationalisme in de praktijk te brengen en een universele stijl te creëren voor de eigen tijd. Het ontwerp van het Rijksmuseum is daar een goed voorbeeld van. Oxenaar: ‘In die periode was het classicisme met zijn zuilengalerijen de belangrijkste bouwstijl, maar veel mensen vonden die niet passen in de Noord-

Typerend voor Cuypers’ werk is dat hij een gebouw niet als een autonoom gegeven gebruikte zijn geboorteplaats om er stadsarchitect te worden.

In 1865 verhuisde hij naar Amsterdam. In de tussenliggende jaren experimenteerde Cuypers met de principes van de gotiek en was hij vooruitstrevend in zijn constructiemethodes en materiaalgebruik. Zo zocht hij naar een betere en grotere soort baksteen om het Rijksmuseum mee te bouwen en importeerde hij de stenen daarom uit Duitsland. Dat leidde tot discussie en vragen in het parlement, omdat men vond dat een Nederlandse gebouw met Nederlands materiaal vervaardigd moest worden.

R ationele architectuur

Cuypers liet zich in de loop van zijn leven steeds meer inspireren door de vooraanstaande architecten A.W.N. Pugin uit Engeland en de Franse E.E. Viollet-le-Duc, die vooropliepen in het ontwikkelen van rationele architectuur naar Middeleeuws voorbeeld. Vanaf dat moment ging Cuypers meer neogotisch te werk. Hij trok daarmee de aandacht van de katholieke kerk, die voor hem een belangrijke markt werd. Langzaam begon Cuypers zich af te zetten tegen het binnen de neogotische beweging gangbare kopiisme, waarbij Middeleeuwse modellen tot voorbeeld dienden. Het gevolg was een ontwerpmethode of architectonische

Europese architectuur. Men ging op zoek naar een stijl die meer paste bij het land, het klimaat en de gewoonten en Cuypers speelde daar een belangrijke rol in. Hij sloot daarmee aan bij de internationale hervormingsbeweging van Pugin en Viollet-le-duc.’

Jarenlang hebben de principes van Cuypers niet ter discussie gestaan en vond niemand het noodzakelijk zijn oeuvre aan een diepgaande studie te onderwerpen. Oxenaar: ‘Ik werd opgeleid in de jaren tachtig.

Niemand keek toen naar Cuypers om. Het was een tijd waarin het stijldenken werd doorbroken en het modernisme als dé stijl aan betekenis begon in te boeten. Daarin zie ik ook een parallel met de negentiende eeuw. De dominante bouwstijlen opgelegd door het hof maakten toen plaats voor de opvatting dat bij een pluralistische samenleving ook diversiteit in kunst hoort. Cuypers heeft daar de vruchten van kunnen plukken.’ Tegenwoordig staat Cuypers weer volop in de belangstelling. ‘Zijn’ silhouetten vormen nog steeds de bakens van Amsterdam. l Aart Oxenaar, P.J.H. Cuypers en het gotisch rationalisme: architectonisch denken, ontwerpen en uitgevoerde gebouwen (1845 - 1878), NAi Uitgevers, 2009.

Prijs: € 44,50 ISBN: 9056626248

‘Voor de minor boekwetenschap moet je kiezen tussen het gedrukte en het handgeschreven boek. Ik koos voor het gedrukte boek en merkte al snel dat deze richting mij goed lag.

Straks wil ik dan ook verder met een master boekwetenschap. Mijn docent, Paul Dijstelberge, moedigde mij aan om een stage te lopen om praktijkervaring op te doen. Via hem kwam ik terecht bij de Fondation Custodia in Parijs.

Deze stichting beheert de collectie van kunstverzamelaar Frits Lugt. Naast duizenden prenten, tekeningen en schilderijen heeft Lugt zo’n tweeduizend oude drukken verzameld. Hoewel het een heel bijzondere collectie is, stonden deze boeken bij Custodia gewoon in een kast zonder gecatalogiseerd te zijn.

Tijdens mijn stage heb ik een groot deel van deze boeken digitaal gecatalogiseerd. Voordat ik daarmee kon beginnen, moest er een digitaal systeem komen dat geschikt was voor oude drukken. Deze boeken kunnen namelijk niet in elk systeem worden ingevoerd omdat ze bijvoorbeeld geen ISBN-nummer hebben, maar juist andere kenmerken zoals katernen of handgeschreven opgaven. Samen met de bibliothecaris heb ik een bestaand systeem aangepast en daarna heb ik in drie maanden tijd iets meer dan zevenhonderdvijftig boeken ingevoerd.

Gelukkig werd het invoeren nooit saai, omdat ik steeds bijzondere drukken tegenkwam. Zo voerde ik een boek in van Joost van den Vondel, gesigneerd door Vondel aan zijn vriend Constantijn Huygens met dan ook nog de handtekening van Huygens erbij. Bovendien hadden bijna alle boeken nog hun originele band, iets wat je bij bijvoorbeeld de Bijzondere Collecties van de UvA veel minder ziet. Het was fantastisch om in Parijs te wonen en ik vond het erg leuk om een compleet nieuwe kant van mijn vakgebied te ontdekken. Voor mijn stage kende ik alleen de collectie de UvA, maar de boeken daar zijn van niemand en worden beheerd in de naam van de wetenschap. Bij Custodia worden ze bewaard voor de kunst en dat maakt een groot verschil. Frits Lugt heeft toen hij de boeken aankocht niet een complete verzameling willen maken. Het ging hem alleen om de topstukken, dat maakt het zo speciaal. Zoals hij zelf zei: het gaat niet om het vermeerderen, maar om het kiezen.’ (Julie de Graaf )

Folia 07 | 17

[ingezonden mededeling]

Realiseer jouw idee met Het Platform Het Platform helpt jou bij: • Fondswerving en promotie • Brainstormen • Schrijven van een projectplan • Netwerk (perslijsten, rechtshulp, vormgever) • Werkplek met computers en telefoon Je kunt met je idee - ook als het nog heel vaag is- altijd bij ons terecht. Het Platform heeft veel ervaring met het organiseren van evenementen en het opzetten van projecten. Kom gerust een keer langs om over je idee te brainstormen. Wij denken actief mee en doen research binnen ons eigen netwerk.

Na de brainstormperiode ondersteunen we je bij het opstellen van een projectplan. Ook geven we tips hoe je fondsen kunt aanschrijven. We kijken mee wat voor bedrijven goed op jouw project aansluiten en we geven advies hoe je die instanties het beste kunt benaderen.

Daarnaast ondersteunen we je bij de promotie van jouw project. Bovendien hebben we een werkplek voor je met computers, telefoons en printers in het bruisende studentencentrum van Amsterdam.

Tenslotte: Het Platform gaat niet met jouw idee aan de haal, het blijft jouw idee en jij bent degene die het uitvoert. Wij ondersteunen alleen.

Interesse?

Kom gerust een keer langs. Mail naar platform@asva.nl of kijk op www.ASVA.nl/platform.

Op www.ASVA.nl/platform lees je ook welke projecten tot nu toe hulp hebben gehad van Het Platform.

Een uitgave van de ASVA studentenunie. Vendelstraat 2 1012 XX Amsterdam. Reageren? peper@asva.nl

40

Foto’s: Tjebbe Venama

weekgast

Jesse Klaver (23) is sinds 16 september voorzitter van de vakbond CNV Jongeren. Zijn studie Europese politiek staat daarom sinds augustus in de ijskast.

Maandag 28 september Op weg van huis (’s Hertogenbosch) naar kantoor (Utrecht Overvecht) plan ik graag de eerste afspraken van mijn dag. Vaak ontstaan bij restaurant de Tijd of Starbucks de beste ideeën voor nieuwe projecten of ontmoet ik mensen van wie ik eigenlijk vind dat ik ze te weinig spreek. Zo ook deze morgen, toen ik een heerlijke macchiato dronk met de kantoormedewerker van Dwars. Zij was de afgelopen jaren een fantastische collega, en is een goede vriendin gebleven. We hadden veel in te halen, zodat ik me moest haasten voor mijn volgende afspraken op kantoor. Een daarvan was het tweewekelijkse teamoverleg met alle medewerkers van CNV Jongeren. Ik krijg energie van de collegialiteit en creatieve ideeën. CNV Jongeren heeft een zetel in het Algemeen Bestuur van de CNV. Deze middag was er een vergadering met natuurlijk als belangrijkste agendapunt de AOW-leeftijd. Verschillende varianten zoals die nu in de SER worden besproken passeerden de revue. Het gaat om ingewikkelde voorstellen die recht moeten doen aan zowel werknemers als werkgevers.

De komende achtenveertig uur moeten de onderhandelaars tot een resultaat zien te komen dat tegemoet komt aan de gevoelens van alle partners, en dat geen waterig compromis is.

Dinsdag 29 september CNV Jongeren geeft trainingen aan studenten en jonge werknemers zodat zij zich beter kunnen presenteren.

Vandaag mocht ik zo’n training geven bij een zorginstelling in St. Michielsgestel. Door middel van een quick scan, uitgevoerd door de jonge medewerkers zelf, wordt in een paar weken tijd tot concrete beleidsaanbevelingen gekomen hoe jonge medewerkers beter te binden aan de organisatie. Om 16:00 uur gaven de vakcentrales een persconferentie over hun inzet in de laatste uren van de

onderhandelingen in de SER over de AOW-leeftijd. Een paar uur later werd dit voorstel besproken in het Algemeen Bestuur van CNV. De zoveelste extra vergadering deze weken. Een voorstel met de nodige implicaties.

Voor zover ik het nu kan beoordelen heeft CNV Jongeren haar punt binnengehaald: koppeling van de AOW-leeftijd aan de levensverwachting door deze vanaf 2016 met een maand per jaar te verhogen. Morgen meer AOWnieuws.

Woensdag 30 september 2.00 uur. Ik ben net thuis van een enerverende en verrassende dag die wederom grotendeels in het teken stond van de AOW. Aan het begin van deze avond hebben de werkgevers de stekker uit het SER-overleg getrokken. Deze mislukking had ik niet zien aankomen. Temeer door het voorstel dat de vakcentrales gisteren hebben gedaan. Jongerius presenteerde het alsof er niets zou veranderen voor mensen. Iedereen kan met 65 met AOW was haar boodschap, maar dit was slechts een goede spin. De vakbeweging gaat zelfs verder dan het kabinet. De AOW-leeftijd wordt gekoppeld aan de levensverwachting waardoor deze kan doorstijgen tot 70 jaar (goed voor overheidsfinanciën). Hierdoor stijgt de normleeftijd in hetzelfde tempo als voorgesteld door het kabinet (met een maand per jaar). Mensen kunnen in het voorstel van de bonden wel eerder met AOW, maar dit moeten ze dan zelf betalen (goed voor de arbeidsparticipatie).

Waarom het overleg moest mislukken is voor mij een raadsel. Lag het alleen aan de werkgevers? En wat was de rol van kroonleden en vakbonden – vonden ze bij nader inzien hun voorstel te progressief ? Morgenochtend vergaderen we met het Algemeen Bestuur van CNV. Ik hoop dat ik dan antwoord krijg op deze vragen.

Donderdag 1 oktober De Nederlandse polder heeft gisteren een brevet van onvermogen verdiend. Er had een goed akkoord kunnen komen waarin de AOW-leeftijd gekoppeld zou worden aan de levensverwachting (en dus zou stijgen) en waarbij mensen in zware beroepen de kans kregen op tijd met AOW te gaan.

Gisteren was niet alleen een dramatische dag voor

de Nederlandse overlegeconomie, maar ook voor de stabiliteit van de regering. Niet alleen ligt het AOWdossier weer op hun bordje, ook de discussie over de verlenging van de missie in Afghanistan hangt zeker na het debat van gisteren als een zwaard van Damocles boven het kabinet. Over een paar werken kunnen we de uitkomsten van de commissie-Davids (Irakonderzoek) als hoofdpijndossier toevoegen. Ik vraag me sterk af of CDA, PvdA en CU in staat zijn, met de politieke averij tot nu toe en alles wat nog moet komen, de rit uit te zitten. Na een middag met een aantal interviews over de AOW ben ik afgereisd naar Den Haag voor het afscheid van Tom van der Lee. Na twintig jaar verlaat hij de Tweede-Kamerfractie van GroenLinks om directeur te worden bij Oxfam Novib.

Tom is een politiek strategisch genie, wandelende encyclopedie, en een oprecht mens. In vele opzichten een voorbeeld voor me.

Vrijdag 2 oktober Ik hoop dat ik deze week heb kunnen overbrengen dat ik de leukste baan van de wereld heb die bol staat van politiek en inhoud. Deze leuke baan, die meer is dan werk, heeft echter ook een keerzijde. Het is ook keuzes maken. Vanmorgen bijvoorbeeld had ik eigenlijk een koffieafspraak met een vriend. Tot mijn spijt heb ik deze afspraak af moeten zeggen omdat ik na een lange week met weinig slaap moest kiezen om rust te pakken. Ik wil mijn werk optimaal doen. Dat betekent niet alleen hard werken, maar prioriteiten stellen zodat je in een goede conditie bent. Anders verlies je scherpte.

Ik ben een idealist die niet blijft dromen over hoe de wereld zou kunnen zijn, maar actief werkt aan modernisering van de sociale zekerheid en de realisatie van een groene kenniseconomie. Dat betekent dat ik de mensen die ik lief heb mijn vrienden, familie en natuurlijk mijn vriendin Hannah niet altijd de aandacht geef die ze verdienen. Dit is het moeilijkste gedeelte van het werk dat ik doe. Het enige wat ik hieraan kan doen is op de momenten dat ik wel samen met heb ben laten blijken dat mijn liefde voor hen onvoorwaardelijk is. l Volgende weekgast: Joep Lange, aidsexpert en hoog­ leraar inwendige geneeskunde.

Folia 07 | 19

Speciale aanbieding voor Amsterdamse studenten In de trein mailen. Het nieuws volgen in het park of chatten vanaf de collegebanken: met Mobiel internet op je laptop van Vodafone ben je altijd en overal online. Gewoon via hetzelfde Vodafone netwerk dat je ook gebruikt om mobiel te bellen. Het is simpel en snel te installeren én te gebruiken.

Speciaal voor studenten van de Universiteit van Amsterdam heeft Vodafone nu een extra voordelige aanbieding. Zo heb je al Mobiel internet op je laptop van € 19,95 voor maar € 14,95 per maand!

Liever prepaid? Profiteer dan van € 50,- extra prepaid-tegoed.

Ga nu naar vodafone.nl/studenten en profiteer van deze unieke aanbieding!

literatuur

Spiegel van de samenleving Door Floor Boon

Primitieve, stinkende inboorling of zuiver, ongeschonden natuurkind; hoe beschouwen wij de vreemdeling?

In een collegereeks van de Illustere School gaan hoogleraren en docenten op zoek naar een antwoord.

Wien Neerlandsch bloed in de aders vloeit, Van vreemde smetten vrij, Wiens hart voor land en koning gloeit, Verheff ’ den zang als wij.

van Swarten; Welckers verf, Naecktheyd, vreemde Posturen, Geschreeuw, en Gejuygh met ongehoorde, en Barbarische Toonen, my so wonderbaerlijck op getogen maeckte (…).

(Hendrik Tollens, 1817)

A rrogantie

Het is nauwelijks meer voor te stellen, maar tussen 1817 en 1832 vormden deze regels het begin van het volkslied van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Tollens schreef het met de bevrijding van de Franse overheersing in zijn achterhoofd, maar het werd gezongen met het idee dat er in Nederland geen plaats was voor vreemdelingen. Marita Mathijsen, hoogleraar Moderne Nederlandse Letterkunde, laat met dit fragment zien hoe ‘de vreemdeling’ zich in de negentiende eeuw in literatuur manifesteerde. Een lezingenreeks van de Illustere School toont deze weken een overzicht van het veranderende beeld van de ander in de Nederlandse literatuur.

De colleges maken duidelijk dat de literatuur de spiegel van de samenleving is. Eeuwenlang werd de vreemdeling neergezet als tegenpool van de westerse beschaving, primitief en onzedelijk. In de achttiende eeuw veranderde dat beeld en ging men de vreemdeling beschouwen als onbedorven en zuiver; het symbool van de natuurmens, voortgekomen uit de Verlichting. En ook in de negentiende-eeuwse literatuur zit het vreemdelingendiscours vol met stereotyperingen; antisemitische teksten zijn in die tijd bijvoorbeeld heel normaal.

Tegenwoordig zien we het bij boeken als Alleen maar nette mensen van Robert Vuijsje, die niet schroomt om Surinaamse dames te beschrijven als ghetto fabulous negerinnen met een ‘dikke bil’.

S tinkende inboorlingen

1595: Cornelis de Houtman vaart naar NederlandsIndië en schrijft over zijn ervaringen wanneer hij langs de Zuid-Afrikaanse Kaap vaart: ‘De inwoners zijn wat kleiner van stuk dan de mensen in Nederland. Ze zijn rossig bruin van kleur en de één is wat donkerder dan de ander. Ze lopen naakt en dragen een ossenhuid als mantel. De vacht dragen ze aan de binnenkant tegen hun lichaam aan. Om hun middel hebben ze een brede riem van ossenhuid waarvan het ene eind voor hun geslacht hangt. (…)

De inwoners die wij spraken stonken altijd enorm doordat zij zich met vet en reuzel insmeerden.’

Deze vrij steriele en droge beschrijving van de Zuid-

Lia van Gemert, hoogleraar Historische Nederlandse Letterkunde, illustreert met dit fragment hoe arrogant en meerderwaardig Nederlanders zich gedroegen ten opzichte van inwoners van hun handelsgebieden. Van Gemert: ‘Het lijkt wel een sprookje, zegt Focquenbroch, dat witte kasteel en die hele menigte zwarte mensen, die hem ook nog eens als een vorst ontvangen.

Later denkt hij wel anders over hen: ze zijn dan geen bezienswaardigheden meer maar stinkende, slecht geklede lagere mensen met dierlijke trekken.’ Deze beeldvorming speelde vooral buiten de Nederlandse grenzen. In Nederland werd veel handel gedreven met buitenlanders, wat hen een veel gelijkwaardiger status opleverde. Schilderijen en toneelstukken uit die tijd laten dat ook zien, al bleven de Amsterdammers volgens henzelf de besten van allemaal.

Een voorstelling van Hottentotten door M. le Vaillant, uit: In haar college laat Mathijsen ook een ‘grap’ Travels into the Interior Parts of Africa (…) Zuid-Afrika Huis, Amsterdam voorbij komen, die wij tegenwoordig niet meer als zodanig zullen waarderen. Discriminatie van Afrikaanse vreemdeling is de eerste die er in het joden was gebruikelijk in de negentiende eeuw en terNederlands is gevonden. Vele reisverslagen die in de wijl er voor andere religies een langzame emancipatie op loop der eeuwen volgden, verwoordden heel wat mingang kwam, bleven joodse burgers uitgesloten van veel der omfloerst hoe inboorlingen werden gezien. Ze ambten en genootschappen. worden neergezet als stinkende, onbeschaafde wilden De Schoolmeester (omstreeks 1850): en kannibalen zonder fatsoen. Ena Jansen, bijzonder hoogleraar Zuid-Afrikaanse letterkunde, wil met dit Grafschrift: fragment dan ook laten zien dat negatieve beeldvorOp genereuzen Jood ming over een bepaalde groep vaak tot stand komt Die mij hier weer uithelpt, ’t zij door geweld of list, door een opeenstapeling van stereotyperingen. De Krijgt f 2,50 vrij geld, benevens het hout van de kist. stinkende inboorling wordt langzaam onderdeel van het beeld dat over Zuid-Afrika bestaat. Net zoals iedere toerist in Nederland een molen wil zien, zocht iedere reiziger bij de Kaap een bevestiging van het beeld van de primitieve en stinkende zwarte. Zo ontstaat een verDe Illustere School is de naam die de Faculteit der toog, aldus Jansen, een opeenstapeling van specifieke Geesteswetenschappen gebruikt om onderwijs ideeën over een groep mensen die vaak heel stereotyvoor niet-reguliere studenten aan te bieden. Dit perend en negatief is. zijn zowel Open UvA Colleges, toegankelijk voor 1668: De Amsterdamse dichter en arts Willem Focstudenten uit alle disciplines, als publieksbijeenquenbroch reisde naar Afrika en schreef brieven aan komsten, die belangstellenden van buiten de unizijn thuisfront: versiteit aantrekken. Deze collegereeks vindt plaats (…) van my aen Land komende genadert zijnde, bevondick te tussen 29 september en 17 november. grimmelen gelijck als mede de gansche strand van Duysenden

Folia 07 | 21

annonces

Annonces zijn advertenties zonder winstoogmerk, bestemd voor de particuliere aanbieder. Annonces kunnen worden geplaatst in Folia én op de website www.folia.nl.

Aanbieden van annonces kan op www.folia.nl via Folia Weekblad. Daar vindt u ook alle informatie over de tarieven e.d.

CREA CREAisisde deculturele cultureleorganisatie organisatievan vande deUvA UvAen enHvA. HvA.Turfdraagsterpad 17, 0205251400 Turfdraagsterpad 17, 1012 XT Amsterdam, 020 5251400.

CULTUUR Leer Gregoriaans zingen!! www.gregoriaanskoor.nl

STUDENTEN EN STUDIE

Cineblend; debat- en film­avond, deze maand over streetgangs in Nederland. Met o.a. Joost van der Valk, Emmy Award-winnaar 2009, regisseur van Crips en Frank van Gemert, cultureel antropoloog gespecialiseerd in Marokkaanse streetgangs.

7 oktober Soeterijn Café, Tropentheater: 19.30-22.00 uur.

Donderdagavond 15 oktober de première van ‘Vastgoednomaden’, afstudeerdocumentaire over twee kraakwachten in Amsterdam. Aansluitend debat. Wat zijn je rechten als kraakwacht?

Wat heeft een kraakverbod voor gevolgen? Met verschillende gastsprekers. Locatie: De Nieuwe Anita, Frederik Hendrikstraat 111, aanvang: 19.30 uur.

Zondag naar de kerk? www.studentenekklesia.nl 11.00 uur – De Rode Hoed Keizersgracht 102 – Amsterdam

STUDENTEN SPORT CENTRUM USC

Activiteiten • AAA Cycle De Aerobics Academy AmsterZangers m/v gezocht voor prodam van het USC is een solide aeject Butterflydeams! Van 13 t/m robicsinstructeursopleiding. In 27 oktober houdt het Nederlands januari 2010 start de basisopStudenten Kamerkoor (NSK) auleiding, tot die tijd kun je workdities door het gehele land. Het shops en specialisatiemodules NSK is 36 man groot en wordt ievolgen. Voor ieder die de AAA bader jaar samengesteld uit jonge, sic- of allroundopleiding heeft getalenteerde amateurzangers gevolgd en ieder met gedegen lesdie zin hebben in een uitdaging. geefervaring in groepsfitness.

Voor meer info zie www.nskk.nl De cyclemodule bestaat uit 6 lessen of www.nskamerkoor.hyves.nl/ met veel aandacht voor de techniek van cycling en de fysiologie Apocalypse How? van trainen. Dinsdag 19.30-22.00 Over ‘het einde der tijuur. Start 10 november. Studenden’ in de bijbel tenprijs E80, overigen E190.

17 okt. – www.studenCheck www.usc.uva.nl -> tenekklesia.nl AerobicsAcademy.

Elke vrijdag toeter? De Wester Har- • Hangen in de bochten We kunnen weer schaatsen! 11 okmonie, leuker kan niet, zoekt ditober starten de nieuwe USC/Skits verse koper- en houtblazers. Kijk schaatslessen op de Jaap Eden ijsop www.westerharmonie.nl baan. Koop een schaatskaart en kies zelf de dag dat je wilt gaan. Dit Keizersgrachtkerk – Leerhuis mag elke les anders zijn. Schaatsen over Lukas. Welk antwoord met het USC: Flexibele lestijden, geeft de evangelist Lukas op voor elk niveau en lage tarieven. de vraag ‘Waarom moest Jezus Schrijf je nu in bij de USC-sportdood?’ Iedereen welkom op zabalie. Check www.usc.uva.nl terdag 10 oktober om 10.00 uur, • Indoorklimmen Kerkstraat 107, Amsterdam.

In Klimhal Amsterdam start 19 oktober de beginnerscursus indoorklimmen van het USC. Kom zweven tussen hemel en aarde in 5 lessen voor E42,50 (studentenprijs), UvA-medew. E 54.

• Pool In Club 8 kun je de fijne kneepjes leren van poolbiljart. Start 26 oktober. Elke maandag 18.30-20.00 uur. 9 lessen. Studentencursusprijs E 65, UvA-medew. E90.

• Altijd al willen leren schermen?

In de introductiecursus schermen, 6 lessen van het USC in Het Marnix leer je de basistechnieken.

Start 26 oktober. Maandag 21.3023.00 uur. Studentencursusprijs E18,50, UvA-medew. E40.

Check voor al het bovenstaande www.usc.uva.nl

Magie in de

deel 1

21 eeuw ste

do 1 okt 20.30

programma over magie en moderniteit

Met deze maand optredens van

Hekserij in Afrika

The Daddy Longlegs

over de moderne fascinatie voor het occulte ma 5 okt 20.00

Lunation Phoenix Park Plug & Play is het CREA poppodium, waar je iedere eerste donderdag van de maand kunt genieten van nieuw talent.

De moderne samenleving heeft haar modern-zijn altijd beschouwd als het tegenovergestelde van zogenaamd primitieve denkbeelden over magie,

CREA Muziekzaal, toegang gratis

hekserij en andere occulte praktijken. Maar dit

VERDIENEN

westerse beeld van magie is een ‘heruitvinding’

di 6 oktober 20.00

Sociologie Magazine zoekt eindredacteur. Benodigd: soc.-wet. studie, schrijf- en organisatietalent. Ruime vrijwilligersvergoeding. Info: redactie@ sociologiemagazine.nl

die vervolgens geëxporteerd werd naar de rest

‘V’ for Vendetta

Het AMC zoekt gezonde nietrokende mannen (18-35 jaar) in verband met wetenschappelijk onderzoek naar de lokale afweer in de long. Deelnemers zullen 1 dag in het AMC doorbrengen en ontvangen een vergoeding. Voor meer informatie: Liesbeth Kager, arts-onderzoeker, L.M.Kager@amc.uva.nl

WONEN Iets te verhuizen? Ik kom met een grote bus voorrijden. Studentenverhuizingen binnen A’dam. Van stoep tot stoep: E35. Ook met verhuismannen en touw en blok.

Ook buiten A’dam m ­ ogelijk.

Bel Taco: 06 4486 4390; www.vrachttaxi.nl

van de wereld. Wat zijn de gevolgen daarvan voor Afrika, en welke vormen kent de fascinatie voor het occulte op dit moment?

spreker

dr. Peter Pels, hoogleraar Culturele antropologie (Universiteit Leiden)

aanvang plaats toegang

20.00 uur CREA Theater gratis voor studenten, 5,- anderen

In V for Vendetta strijdt de gemaskerde burgerwachter ‘V’ eenzaam tegen een fascistische totalitaire overheid. De film is gebaseerd op een graphic novel (stripboek) van Alan Moore en David Lloyd. Losjes geinspireerd op 1984 van George Orwell wordt vooral vrijheid, en het streven daarnaar, gepropageerd.

www.crea.uva.nl/agenda DIVERSEN De Spermabank van het AMC is op zoek naar spermadonoren. Onkosten worden vergoed.

Nadere informatie tel. 020 566 3090, spermabank@amc.uva. nl of www.spermadonoren.nl

Helaas moet ik als 37-jarige vrouw zeer dringend op zoek naar zelfstandige woonruimte in Amsterdam en omstreken.

Hoop dat iemand mij kan helpen op zeer korte termijn, gemeubileerd is geen probleem.

38 HOURS AT ING

APPLY NOW FOR OUR BUSINESS COURSE 38 Hours: November 26th + 27th Apply by: October 21st www.ingtalentprogramme.com

James Mc Teigue, 2005

CREA Theater, toegang gratis voor studenten

ingezonden mededeling

22 | Folia 07

Plug & Play

Reactie’s graag via email: wen1771@gmail.com

STUDENTENZAKEN Op www.uva.nl/studentenzaken staat alle informatie over de afdelingen van Studentenzaken – Studentendecanen, Bureau Studentenpsychologen, Loopbaan Advies Centrum, Bureau Internationale Studentenzaken, Trainingscentrum en het Service & Informatiecentrum. Studentenzaken is ook bereikbaar via tel. 020 525 8080.

BUREAU OMBUDSMAN Studenten met een klacht over de UvA kunnen terecht bij de ­Ombudsman Studenten, Christel Holtrop, ombudsman@ uva.nl, tel. 525 3798, www.­ student.uva.nl/ombudsman.

Medewerkers met een klacht over de UvA kunnen terecht bij de ­Ombudsman Personeel, Anneke Vijgeboom, ombudsman-personeel@uva.nl, tel. 525 5548, www. uva.nl/ombudsmanpersoneel.

Het Bureau Ombudsman is ­gehuisvest op Oude Turfmarkt 151, 1012 GC Amsterdam.

VOORZIENINGEN GEHANDICAPTEN U kunt als student of als medewerker van de UvA bij de CVG terecht voor o.a. informatie over persoonlijke en/of algemene voorzieningen die samenhangen met het hebben van een functiegebrek. E-mail voor studenten: C.Fluggen@uva.nl, voor medewerkers: A.R.vanBoxsel@uva.nl.

Meer informatie vindt u op www. medewerker.uva.nl/arbo onder voorzieningen gehandicapten.

roem

Alleen Door Dirk Wolthekker

Het heeft een tijdje geduurd voordat we schrijver Thomas Rosenboom konden strikken voor deze rubriek. De reden: hij was druk bezig met zijn net uitgekomen nieuwe roman Zoete mond en tijdens het schrijven van een boek is hij zo geconcentreerd aan het werk dat er voor andere dingen weinig ruimte overblijft. Schrijven is doorwerken. ‘Elke dag een bladzijde.

Als je schrijft voel je je helemaal niet zo beroemd. De roem komt pas achteraf.’ Tenminste: als het goed gaat.

Maar dat is het geval: de kritieken zijn lovend.

In de nieuwe roman van Thomas Rosenboom (1956) is de buitenstaander een terugkerend fenomeen: een walvis die de Rijn op zwemt, de cafébezoeker die in het verkeerde café belandt, de dierenarts die in aanvaring komt met een populaire dorpsweldoener en de student die geen enkele aansluiting vindt bij zijn hippe medestudenten. Rosenboom: ‘Het gevoel van de buitenstaander is een gevoel dat ik zelf ook nog ken uit mijn studietijd. Op feestjes realiseerde ik me vaak dat ik de enige was die alleen tegen de muur stond en niet met anderen praatte. Op mijn achttiende begon ik in Nijmegen met psychologie, een modieuze studie op dat moment: heel veel studenten, geen werkgroepen, maar alleen hoorcolleges. Misschien dat ik me ook daardoor af en toe alleen voelde. Ik schreef nog niet, maar ik had wel een groot ontzag voor mensen die schreven.

Ik dacht: die mensen hebben een gave, maar dat ik die gave zelf ook had, kwam niet in me op. Schrijven was een stil verlangen, waaraan ik geen uiting gaf.

Toen ik 21 was ging ik naar Amsterdam om Nederlands te studeren. Niet omdat ik daarmee per se schrijver wilde worden, maar wel om in stilte met de schrijverswereld in contact te komen. Een Nijmeegse medestudent ging rond dezelfde tijd ook naar Amsterdam. In tegenstelling tot mij, zei hij steeds expliciet dat hij schrijver wilde worden. Toen zijn we elkaars verhalen gaan lezen. Hij had wat geld en daarvan stichtte hij het literaire tijdschrift Mooi Weer. Dat was een kort leven beschoren, maar we konden er wel onze verhalen in kwijt. Ik werd schrijver, hij niet.

Nederlands is een goede studie om een zekere bele-

Foto: Bob Bronshoff

Hij begon met psychologie, ging door met Nederlands en werd schrijver: Thomas Rosenboom.

Thomas Rosenboom

zenheid mee op te bouwen. Je moet weten hoe goed romans kunnen zijn als je zelf ook romans wilt schrijven. Met mijn medestudenten had ik niet veel contact.

Eigenlijk was ik ook daar weer de buitenstaander. Het waren toch vooral mensen met belangstelling voor literatuur, maar ik wilde iets maken, zelf literatuur maken.

Ik had daarom veel meer contact met studenten van de Rietveld Academie. Dat waren artistieke en creatieve studenten met wie ik een veel grotere gemene deler had dan met studenten neerlandistiek.

Het meest glorieuze moment in mijn schrijversleven beleefde ik toen ik voor het eerst een verhaal gepubliceerd wist te krijgen in het serieuze literaire tijdschrift De Revisor. Het was het verhaal De jongen met de viool.

Die publicatie voelde alsof ik als gewone burgerjongen een paleis binnen stapte. Literatuurwetenschapper Hans van den Bergh moedigde mij aan. Hij gaf een werkgroep over symbolisme. Ik beschouwde hem als een wat vaderlijke docent die zich over me ontfermde.

In de week van mijn afstuderen, op een scriptie over de

negentiende-eeuwse filosoof en dichter Johannes Kinker en het gedachtegoed van de Duitse filosoof Immanuel Kant, verscheen mijn verhalenbundel De mensen thuis.

Het was 1983, economische crisis. De werkloosheid wachtte. Ik solliciteerde overal als leraar Nederlands.

Stel je voor: dan had ik een heel ander en geregeld leven kunnen leiden, had misschien verkering gekregen met een lerares Frans. Al die sollicitaties mislukten, maar misschien was dat ook wel mijn geluk.

Daardoor werd ik gedwongen me te richten op mijn schrijverschap. Als student was ik hulp in huis bij de deftige mevrouw Houwing. Ik deed daar het atletische deel van de huishouding: ramen lappen en de badkamer schoonmaken. Ze had in de NRC gelezen over mijn literaire ambities en gaf mij een aantal achttiendeeeuwse dagboeken om te gebruiken voor een roman.

Het idee historische romans te schrijven ontstond door haar dagboeken. Op basis daarvan schreef ik Gewassen vlees.’ l

Folia 07 | 23

Foto’s: Henk Thomas

dijkgraaf & fresco

Kruiswoordpuzzel

Nikkelen Nelis ‘Ik wou dat ik zo veel over iets wist, als die jongeman over alles weet.’ Dat zei de Engelse premier Asquith eens over de jonge Churchill.

Het is bon ton te klagen dat er zo weinig universele genieën meer zijn. Waar is de renaissanceman gebleven die bij het opstaan eerst een potje schermt, ’s ochtends een kathedraal ontwerpt, tijdens de lunch de een wiskundig lemma bewijst, na twintig sonnetten geschreven te hebben de ministerraad voorzit, om dan ’s avonds wat te ontspannen bij het vertalen van Egyptische hiërogliefen? Maar een betere vraag is: zitten we eigenlijk wel te wachten op zo’n nieuwe Leonardo of Michelangelo? Het leven is immers al versnipperd genoeg.

Deze tijd vraagt om multitasken, stimuleert multitasken, verheerlijkt multitasken. Ik weet het, want ik was een multitasker van het eerste uur. Zolang ik mij kan herinneren deed ik mijn schoolwerk altijd in de huiskamer, liefst met de televisie en de radio aan, een interessant gesprek tussen mijn ouders volgend met een stripboek en de poes bij de hand.

Toch verschijnt er meer en meer onderzoek dat laat zien dat multitaskers helemaal niet zo efficiënt zijn. In augustus publiceerden wetenschappers uit Stanford University resultaten die beslist onthutsend zijn. Multitaskers blijken overal slechter in te zijn. Ze zijn minder geconcentreerd, gemakkelijker afgeleid, slecht in het organiseren en zwak in de overgangen tussen taken. Ze zijn zelfs slecht in… multitasken!

Er is eigenlijk maar één taak waar de multitasker echt goed in is: zelfoverschatting. Er is bij multitaskers een duidelijk meetbaar verschil tussen hun prestaties en hun eigen indruk van die prestaties. Ze zijn gewoon te druk om te zien waar het fout gaat.

Waarom stoppen we niet allemaal met deze waanzin? Ach, zoals iemand in een reactie op het onderzoek zei: ‘Ook al wint de schilpad uiteindelijk van de haas, wat ben je liever? Een oude verschrompelde schilpad of een kwieke kwikzilverige haas?’

Met een accordeon op z’n borst, een drumstel op z’n rug, een mondharmonica, een tamboerijn en een wasbord maakt Nikkelen Nelis zeker een heleboel lawaai voor één persoon.

Maar hij is geen symfonieorkest. En niemand pinkt een traan weg bij zijn muziek.

Deze column is ook geen diepgravend en samenhangend essay over de kortademigheid van de moderne maatschappij. Daar heb ik trouwens helemaal geen tijd voor en ik ben al door mijn maximale aantal woorden heen.

Tingelingeling-rakketakke-boem-boem… pets-pets.

Van links naar rechts: 1 toneelstuk van Shakespeare - 7 door toedoen van - 12 voorzetsel - 13 wachtwoord - 16 zendgemachtigde - 17 vice-premier - 19 vader en moeder - 20 stip - 21 Europeaan - 22 noot - 23 plat ovalen vat - 24 erkentelijkheid - 26 plaats in Irak - 29 Europese hoofdstad - 30 vroeger - 31 stimulerend middel - 33 vliegend wezen - 35 gereed - 37 deel van Amsterdam - 39 afslagplaats bij golf - 40 transformator - 42 oude lengtemaat - 43 Amerikaanse staat - 46 uitvinder van de saxofoon - 47 onsportief - 50 Arabische titel - 52 wegbedekking - 53 vlug - 56 of iets dergelijks - 57 luitenant - 58 wachthuisje - 60 deel van een mast - 62 gewicht - 65 kraag - 66 deel van een boom - 68 Frans digestief - 70 domina - 71 zoon van Zeus - 72 wereldleider. Van boven naar beneden: 1 liefhebberij - 2 liefdegod - 3 geluidsdrager - 4 economisch en administratief onderwijs - 5 vloedgolf - 6 drijvende wolken - 7 titel - 8 ten bedrage van - 9 waardeloos, droevig - 10 hemellichaam - 11 geologisch tijdperk - 14 Sudan (internet) - 15 Scandinavische munt - 18 baardje - 20 schildknaap - 23 plaats in België - 24 noot - 25 godendrank - 26 zat - 27 voormalig Palestijns leider - 28 godheid, bestuurder van de winden - 30 wraak nemen - 31 voorkeur - 32 paardenkracht - 34 anno aetatis suae - 36 soort hond - 38 naaigerei - 41 verlaagde toon - 44 literair - 45 Nederlands eiland - 48 Nederlandse Federatie van Onderwijsvakorganisaties - 49 eerlijk - 51 Israël (op auto’s) - 52 slagader - 53 stijf - 54 alfabet - 55 Turks rijstgerecht - 57 jong dier - 59 kool, poon of Zee - 61 zoogdier - 62 omroepvereniging - 63 leeftijd - 64 ter attentie van - 67 boksterm - 68 reeds - 69 cerium.

Robbert Dijkgraaf is universiteitshoogleraar mathematische fysica.

Helemaal ingevuld? Mail de oplossing (o.v.v. naam en huisadres) uiterlijk dinsdag 13 oktober naar mededelingen@folia.uva.nl en maak kans op twee toegangskaartjes voor bioscoop Kriterion, www.kriterion.nl.