Folia 09#1.indd by Folia

Holocaust

Zwart

Priester

Wat stemt de UvA?

Reis naar Polen

Een boek vol clichés

Antoine Bodar in Roem

Weekblad voor de Universiteit van Amsterdam Jaargang 62 31-10-2008

Nummer 09

Desi’s ‘democratie’

Docent van het Jaar 2008 Lecturer of the Year Nomineer jouw beste docent / Nominate your choice

Nomineer jouw beste docent v贸贸r maandag 3 november op:

www.docentvanhetjaar.uva.nl

CENTRALE STUDENTENRAAD

.BOEBSJKO .BOEBSJKO 1FLJOH 1FLJOH

7BMT CFFME 7BMT CFFME 8FOEJOH 8FOEJOH

"%#

"%# "$ "$

! ! $ ! $ !

8FFLCMBE WPPS 8FFLCMBE WPPS EF 6OJWFSTJUFJU EF 6OJWFSTJUFJU WBO "NTUFSEBN WBO "NTUFSEBN +BBSHBOH +BBSHBOH

# # # # ! ! ! ! # # ! !

+3390:/2 C==? +3390:/2 C==? 23 )<7C3?@7A37A 23 )<7C3?@7A37A C/< ;@A3?2/; C/< ;@A3?2/; //?5/<5 //?5/<5

/VNNFS /VNNFS

" "

#B;;3?

$IJOB JO LBBSU HFCSBDIU $IJOB JO LBBSU HFCSBDIU Folia covers 10

12-10-2008 21:57:59 Folia covers

?37< ?37<

( !!& #',+%! $%+!& ( !!& #',+%! $%+!&

!+ '& !.,*+! !.,*+/$%& !+ '& !.,*+! !.,*+/$%& *('')+ - & !!& $' *('')+ - & !!& $'

$<23?D35 $<23?D35 ''& ''& !""! '&%',) !""! '&%',)

%=:= 5=B2 %=:= 5=B2

! ! 12-10-2008 21:57:59 Folia covers

1A/ 1A/

12-10-2008 21:58:00 Folia covers 13 Folia 03#1.indd Folia 03#1.indd 1 1

12-10-2008 21:58:00 08-09-2008 08-09-2008 17:33:51 17:33:51

Folia is al meer zestig jaar de onafhankelijke periodiek voor de Universiteit van Amsterdam (UvA). Een kritische blik, een vlotte stijl en grote belangstelling voor nieuws, Amsterdam, studenten en wetenschappelijk onderwijs en onderzoek kenmerken zowel het weekblad als de website van Folia. De redactie bestaat uit professionele journalisten. Voor de uitbreiding van ons team zijn we op zoek naar:

Leerlingredacteur(-en) (2 Ă 3 dagen per week) en

Faculteitsverslaggever(-s) (freelance) Als leerlingredacteur draai je mee op de redactie, schrijf je nieuwsberichten voor blad en site, doe je interviews en andere journalistieke taken. Je bent een UvA-student met een goede neus voor nieuws, een vlotte pen, kennis van en belangstelling voor de UvA, en je bent leergierig en enthousiast. Tevens zijn we op zoek naar verschillende faculteitsverslaggevers om de nieuwsgaring vanuit de faculteiten nog verder te optimaliseren. Je weet precies wat binnen jouw faculteit speelt, kent alle belangrijke spelers en hebt oog voor primeurs. Gevraagd en ongevraagd lever je nieuws aan over actuele zaken op jouw faculteit. Heb je interesse: mail een korte brief voorzien van motivatie en cv voor 12 november aanstaande naar Jim Jansen, hoofdredacteur/directeur. E-mail: jfj@folia.uva.nl of bel voor meer informatie: 020-525 5348

8BOTCFFL 8BOTCFFL 3BNBEBO 3BNBEBO

7JEJ CFVST 7JEJ CFVST 8JMEFST 8JMEFST

8BBLIPOE 8BBLIPOE *TSBqM *TSBqM

'JMNGBO 'JMNGBO

0QJOJF 0QJOJF

)BSWBSE )BSWBSE

&VSPQB &VSPQB

Hekel Hekel aan aan het Maagdenhuis het Maagdenhuis Malika Malika el Mhassani el Mhassani

Zes Zes ton is tonpeanuts is peanuts

Nieuw Nieuw bestuur bestuur AsvaAsva

Thomas Thomas Elsaesser Elsaesser

Excellent: Excellent: een een slechte slechte grapgrap

GeldGeld speelt speelt geengeen rol rol

Kathalijne Kathalijne Buitenweg Buitenweg in Roem in Roemuit Addis uit Addis Abeba Abeba

Tijd Tijd voorvoor een een tegengeluid? tegengeluid?

CarriĂ¨re CarriĂ¨re in conflictgebied in conflictgebied

(FWMVDIU (FWMVDIU

"OUXFSQFO "OUXFSQFO

8FFLHBTU 8FFLHBTU -FY #PTNBO -FY #PTNBO 4UFQT 4UFQT

3PFN 3PFN

Weekgast Weekgast Fanny Fanny van van de Reijt de Reijt

Maarten Maarten Hajer Hajer

Regina Regina Romeijn Romeijn

8FFLCMBE WPPS 8FFLCMBE WPPS EF 6OJWFSTJUFJU EF 6OJWFSTJUFJU WBO "NTUFSEBN WBO "NTUFSEBN +BBSHBOH +BBSHBOH

/VNNFS /VNNFS

%/" EP SF NJ %/" EP SF NJ

5BBMWFSMPFEFSJOH 5BBMWFSMPFEFSJOH

DateDate met met gebouwen gebouwen

Na seksueel Na seksueel geweld geweld

%F EVSGBMT WBO %FSN %F EVSGBMT WBO %FSN

%BOTFOEF EPDFOU %BOTFOEF EPDFOU Folia 04.indd Folia covers 04.indd 1 14 1

02-10-2008 02-10-2008 12-10-2008 12:08:29 12:08:29 21:58:01 Folia 05.indd covers Folia 05.indd 15 1 1

02-10-2008 12-10-2008 02-10-2008 12:02:28 21:58:01 12:02:28 Folia covers

12-10-2008 21:58:02 Folia covers

12-10-2008 21:58:02

inhoud Dynamisch en divers

De slag om het Witte Huis Folia blikt vooruit naar 4 november. Amerikanist Jaap Kooijman over de relatie tussen popcultuur en politiek (blz.12), Nederlands-Amerikaanse studenten vertellen wat ze gaan stemmen en waarom (blz.14) en een rondgang langs UvA en HvA voor een schaduwpeiling. Wellicht weinig verrassend, maar onder studenten is Obama veruit favoriet. En hoe werkt dat nou eigenlijk precies met die kiesmannen? blz.26

Alle waar naar zijn geld?

)PMPDBVTU

;XBSU

1SJFTUFS

Wat stemt de UvA?

Reis naar Polen

Een boek vol clichĂŠs

Antoine Bodar in Roem

Excellentie wordt duur betaald..........................blz.6

nieuws

Bij de dood van Daudt Wat betekende de emeritus voor de politicologie?.......................................blz.7

8FFLCMBE WPPS EF 6OJWFSTJUFJU WBO "NTUFSEBN +BBSHBOH

/VNNFS

Trippenhuisje Robbert Dijkgraaf moest heel diep bukken........ blz. 9

â&#x20AC;&#x2DC;Een neger is ook een menschâ&#x20AC;&#x2122; Racistische kinderboeken postuum veroordeeld .....................................blz. 19

Sobibor Sporen van de Shoah en hedendaags antisemitisme .............................................. blz. 20

â&#x20AC;&#x2122;n Biertje met Bouterse Machiavelli toog naar Suriname voor een onderhoud met de couppleger ................. blz. 22

En verder Nieuws 6-9, Opinie/Stage 10-11, Film/Het beste 16, Uit/Eten 17, Weekgast 25, Annonces/Promoties/Colofon 28, Roem 29, Dijkgraaf & Fresco/Puzzel/Spekkie Big 32

%FTJÂľT Â´EFNPDSBUJFÂľ

Coverfoto: Desi Bouterse ÂŠ Vincent Boon

Stel dat ik de baas zou zijn van de afdeling communicatie van de Universiteit van Amsterdam en ik kreeg de opdracht een nieuwe slogan te bedenken voor het komende wervingsjaar, dan zou ik het wel weten. UvA: dynamisch, divers en aangenaam tegendraads. De ingeving voor deze slogan kreeg ik toen ik de inhoudsopgave bekeek van deze editie van Folia. Zelden een meer gevarieerd nummer gemaakt, dat de veelzijdigheid van de UvA op een treffender manier tentoonspreidt. In de rubriek Roem komt de befaamde priester Antoine Bodar aan het woord, die in totaal zes studies afrondde, waarvan drie aan de UvA. Nog niet afgestudeerd, maar wel interessant is het groepje studenten van studievereniging Machiavelli. Op eigen initiatief trokken ze de Surinaamse jungle in en hadden daar een uitgebreid onderhoud met niemand minder dan Desi Bouterse. De voorman van de Nationale Democratische Partij meldt in het gesprek dat hij, ondanks de naam van zijn partij, helemaal niets met democratie heeft. â&#x20AC;&#x2DC;Ik ben geen aanhanger van democratie en het heeft binnen de NDP ook niet de hoogste prioriteit. Mensen hebben niets aan gebabbel in het parlement.â&#x20AC;&#x2122; Van geheel andere orde is het indrukwekkende verhaal over Sobibor, waar studenten geschiedenis een bezoek brachten aan het voormalige Poolse vernietigingskamp. Natuurlijk in deze Folia ook aandacht voor de Amerikaanse verkiezingen. We hebben een aantal kiesgerechtigde UvA-studenten gevonden en spraken over hun voorkeur en interviewden Amerika-deskundige Jaap Kooijman. Zoals vermeld: de UvA is niet alleen divers en dynamisch, maar ook aangenaam eigenwijs, waarvan nog twee korte voorbeelden. Op de opiniepagina vindt u een bijdrage van een VU-student aangaande zijn visie op het Amsterdam University College die diametraal verschilt van die van de UvA-studenten. Daarnaast treft u op de nieuwspagina een bericht aan over De Gouden Luis. Folia werd verleden week op haar eigen jubileum onderscheiden met deze nieuwe journalistieke prijs en de toelichting van voorzitter Karel van der Toorn sprak boekdelen: â&#x20AC;&#x2DC;Goede journalistiek is gebaat bij onafhankelijkheid.â&#x20AC;&#x2122; Daarmee is niets te veel gezegd.

De studenten hadden een uitgebreid onderhoud met Desi Bouterse

Jim Jansen, jfj@folia.uva.nl

Folia 09 | 5

kort

nieuws

Betalen voor extra vakken

Vlaanderen populair

>Wie wil excelleren moet daarvoor gaan betalen, maar dit is tegen de zin van CSR en Asva. >‘Het probleem is dat we geen of te weinig geld krijgen van de minister’, zegt collegevoorzitter Karel van der Toorn. Het College van Bestuur (CvB) overweegt vanaf 2010 studenten die extra vakken volgen zelf voor de kosten te laten opdraaien. Het gaat om vakken die een student volgt naast het standaardprogramma. Studenten moeten als gevolg van het plan extra gaan betalen voor honours-programma’s, minors, ‘losse’ extra vakken of een tweede studie. Tot nu toe waren zulke onderdelen inbegrepen in het jaarlijkse collegegeld. De maatregel is onderdeel van de Kaderbrief 2009 van het CvB. De kaderbrief vormt de basis van de jaarlijkse begroting. De Asva Studentenunie en de Centrale studentenraad (CSR) maken zich ernstige zorgen over dit soort maatregelen. ‘Met name het verschil tussen de voornemens en besluiten van het CvB verbaast mij’, zegt CSR-voorzitter Karsten Meijer. ‘Enerzijds zegt de UvA te streven naar excellent onderwijs, anderzijds ontmoedigt de universiteit studenten te excelleren door ze daarvoor extra te laten betalen.’ Asva-voorzitter Martijn Weeda laat zich in vergelijkbare bewoordingen uit. ‘Studenten straffen voor hun extra inzet is de omgekeerde wereld. Je zou studenten die bereid zijn meer uitdaging te zoeken in hun studie eerder financieel moeten belonen.’ Asva en CSR hebben inmiddels aan de bel getrokken in de Tweede Kamer. De Kamerleden Tofik Dibi (GroenLinks) en Marianne Besselink (PvdA) hebben minister Plasterk van OCW schriftelijk om opheldering gevraagd. Besselink: ‘Juist omdat we excellentie willen stimuleren, vraag ik de minister of dit wel de goede weg is.’ Dibi: ‘De minister-president laakte vorig jaar bij de opening van het

Het aantal Nederlandse studenten in Vlaanderen stijgt fors, terwijl het aantal Vlamingen dat naar Nederland komt om te studeren juist afneemt. Dat blijkt uit recente tellingen die staan vermeld in het rapport ‘Wederzijdse onderwijsparticipatie’ van het Ministerie van OCW. Aan Vlaamse universiteiten is het aantal Nederlanders in een paar jaar tijd met 20,3 procent gestegen tot 1.813 studenten. Dat blijkt uit de inschrijvingen in de studiejaren 2004/2005 en 2006/2007. De meeste Nederlandse studenten reizen af naar de Katholieke Universiteit Leuven, de Universiteit Gent en de Universiteit Antwerpen. In Nederland is een omgekeerde beweging te zien: het aantal Vlamingen aan de Nederlandse universiteiten zakte in de onderzochte periode met 13,7 procent naar 1.171 studenten. De meesten van hen gaan naar Maastricht. (HOP)

Proef intake Jaron Beekes academisch jaar de zesjescultuur. Om die cultuur te ontstijgen moeten enthousiasme en inzet juist extra worden beloond en niet worden afgestraft met een extra bijdrage.’ ‘Het probleem is dat we voor bepaalde zaken geen – of te weinig – geld krijgen van minister Plasterk’, reageert collegevoorzitter Karel van der Toorn. ‘We krijgen steeds meer studenten en willen ook steeds meer voor ze doen. Denk bijvoorbeeld aan het Amsterdam University College. Maar het budget dat we uit Den Haag ontvangen, blijft achter bij dit soort ontwikkelingen. Iedereen begrijpt dat je vroeg of laat in de problemen komt als je meer moet doen voor hetzelfde geld. Daar moeten we nu oplossingen voor vinden. Een optie is studen-

ten die meer onderwijs krijgen ook meer te laten betalen. Maar er zijn ook andere opties, die we eerst goed willen bestuderen.’ Van der Toorn praat deze week met de studentenorganisaties over zijn plannen. ‘Ik heb hen uitgenodigd om met mij van gedachten te wisselen aangaande het begrip “excellentie”. Ik ben heel benieuwd naar de mening van studenten over dit onderwerp, maar wil ook op een objectieve manier kijken naar hoe bepaalde zaken bekostigd moeten worden. Daarnaast heb ik Arnoud Boot en José van Dijck uitgenodigd, omdat die waarschijnlijk weer op een andere manier naar het onderwerp kijken.’ Een definitief besluit wordt over een paar maanden genomen. (DW)

Reacties op folia.nl Noorda geen voorzitter Europese universiteiten: ‘Wat een slechte verliezer is onze Sijbolt zeg. Ik zou zeggen: als je opgelucht bent de wedstrijd te hebben verloren, doe dan niet mee! Het zoveelste slapjanusverhaal van Sijbolt.’ (Erik-Jan) Betalen voor extra vakken: ‘Wat had de CSR dan gedacht? Dat het volgen van dure honours-programma’s voor niks is? Dit komt wel erg naïef over! De zesjescultuur bestaat aan Amerikaanse staatsuniversiteiten net zo goed als aan de Nederlandse staatsuniversiteiten. Alleen aan privé-universiteiten (of university colleges) bestaat de zesjescultuur niet, maar daar moet men dan ook fors betalen voor extra-curriculaire activiteiten, een honours of een tweede studie. Ik zou zeggen: wees blij dat Van der Toorn extra geld wil vragen. Als de bijbehorende kwaliteit

6 | Folia 09

dan niet wordt geleverd, heb je ook ECHT iets te klagen!’ (Edzard) Betalen voor extra vakken: ‘Denk andersom! Zorg eerst voor kwaliteit, en kijk dan of je die op waarde kunt schatten. Dus betalen voor extra onderwijs? Belachelijk!’ (Madelief ) Geen instemming met AUC: ‘Ik vind het een rare zaak. Van der Toorn kan wel zeggen dat studenten vertegenwoordigd zijn in veel organen maar het enige orgaan dat er echt toe doet bestáát niet eens in het huidige voorstel: een onderwijsraad. In zo’n raad kan AUC-baas Marijk van de Wende direct met studenten en staf beslissen over onderwijs, maar juist zo’n raad is kennelijk onbespreekbaar.’ (Anoniem)

De poll van afgelopen week ging over Folia. De stelling op folia.nl luidde: Folia bestaat 60 jaar. Tijd om de boel op te doeken. Uitslag: 1. Nee, want wat in Folia staat vind je nergens anders – 40.2% 2. Nee, want Folia bindt de UvA-gemeenschap – 34.6% 3. Ja, studenten zoeken tegenwoordig hun eigen informatie wel op – 13.1% 4. Folia mag blijven bestaan, maar niet van mijn belastingcenten – 12,1% Totaal aantal respondenten: 107

Stichting Surf is namens minister Plasterk op zoek naar minstens tien instellingen die willen experimenteren met studiekeuzegesprekken. Een hogeschool of universiteit die meedoet aan de proef kan ruim 57 duizend euro subsidie krijgen. Afgelopen voorjaar werd het studiekeuzegesprek door Plasterk gelanceerd als alternatief voor selectie aan de poort. De bewindsman ziet weinig in selectietoetsen, maar vindt wel dat studenten voor ze aan hun opleiding beginnen met een docent of studieadviseur moeten praten om een helder beeld te krijgen van de inhoud van de opleiding. Op grond daarvan kunnen ze dan een definitieve keuze maken. De proef gaat van start in maart en duurt een jaar. Instellingen die willen meedoen, hebben tot half december de tijd zich te melden. (HOP)

Niet naar EUA Niet VSNU-voorzitter Sijbolt Noorda, maar de Zwitserse jurist Jean-Marc Rapp is afgelopen donderdag in Rotterdam met ruime meerderheid gekozen tot voorzitter van de Europese universiteitenkoepel EUA. Rapp was zeven jaar lang rector van de Universiteit van Lausanne en leidde de Zwitserse universiteitenvereniging gedurende vijf jaar. Bij de EUA was hij sinds september 2007 vicevoorzitter. In de aanloop naar de verkiezing voorspelde EUA-bestuurslid Frans van Vught dat de mediterrane landen meer geneigd zouden zijn op de Franstalige Rapp te stemmen. Die voorspelling lijkt uitgekomen, al speelde daarnaast een rol dat Noorda het EUA-voorzitterschap wilde combineren met zijn werk voor de Nederlandse universiteiten. Volgens de huidige EUA-voorzitter Georg Winckler heeft de angst voor belangenverstrengeling een rol gespeeld bij het stemgedrag van de EUA-leden. Noorda toont zich een sportief verliezer. ‘Ik ben opgelucht dat ik nu meer tijd heb voor andere dingen.’ (HOP)

doctor

nieuws

Daudt timmerde niet aan de weg >Hoogleraar werd in de jaren zeventig door marxistische studenten van zijn leerstoel geschopt. >Overleden emeritus hoogleraar geroemd en verguisd.

foto: John Kleinen

Toenmalig marxistisch student Siep Stuurman, tegenwoordig hoogleraar Europese geschiedenis aan de Erasmus Universiteit en de liberale beginselen toegedaan, heeft zich de afgelopen week verbaasd over de stoet aan ‘opgeblazen’ necrologieën in de media. ‘Want laten we eerlijk zijn: wat was nu precies Daudts wetenschappelijke betekenis? In termen van publicaties, het belangrijkste wetenschappelijke criterium, heeft hij niet bepaald enorm aan de weg getimmerd’, zegt Stuurman. ‘De theorie van “de uiterste noodzaak” [die ervan uitgaat dat het CDA alleen met de PvdA wil regeren als het echt niet anders kan, red.] is weliswaar zijn idee, maar of dat voldoende is om iemand een belangrijk politicoloog te noemen is de vraag.’ De op 18 oktober overleden oud-hoogleraar politicologie kreeg in de jaren zeventig veel kritiek te verduren van marxistische en andere linkse studenten, onder wie Stuurman. Daudt werd ‘niet maatschappijkrities genoeg’ bevonden. Studenten eisten een ‘confrontatiestudie’ en ‘antikapitalistiese literatuur’. Traditionele politicologische literatuur van wetenschappers als Arend Lijphart en Robert Dahl was hen niet confronterend genoeg. De colleges van Daudt gingen in de ogen van studenten als Stuurman te veel uit van de conventionele politicologische theorieën, zoals die van de vertegenwoordigende democratie. Het conflict met de studenten, maar ook met

Bernadet Hendriks (1972) promoveert bij taalwetenschappen op de grammatica van de Jordaanse gebarentaal Lughat alIshara al-Urdunia (LIU).

Hans Daudt bij een stemming over het studieprogramma van politicologie begin jaren zeventig

wetenschappers als Lucas van der Land, leidde ertoe dat Daudt werd kaltgestellt: er kwam een herstructurering van de opleiding politicologie. Daudt, die directeur was van het instituut voor wetenschap der politiek, werd hoogleraar bij de eenmansvakgroep theoretische politicologie ‘in oprichting’ (i.o.). De toevoeging i.o. is tot aan zijn emeritaat in 1990 gehandhaafd. De vakgroep werd daarna opgeheven. Hoogleraar politicologie en voorzitter van de Nederlandse Kring voor de Wetenschap der Politiek Jos de Beus roemt Daudt. ‘Nooit twijfelde Daudt aan de noodzaak van een waardenvrije politicologie volgens de hoogste standaard der wetenschap als integraal onderdeel van zowel de academie als

de democratische samenleving.’ Juist die ‘waardenvrije politicologie’ is wat Daudts toenmalige studenten niet zinde. Een groot aantal studenten maakte zich druk om Vietnam, de wapenwedloop en Cuba. Ze eisten stellingname van de wetenschap en vergaand engagement met de problemen in de wereld. Uit oogpunt van wetenschappelijke zuiverheid was Daudt daartoe niet bereid. Later zei Daudt hierover in NRC Handelsblad: ‘Politicologie trekt mensen aan die zich emotioneel betrokken voelen bij de maatschappij. Dat kan op gespannen voet komen te staan met de wetenschappelijke attitude, die distantie en reflectie vereist. Dat maakt politicologie tot een schizofrene bezigheid.’ Hans Daudt is 83 jaar geworden. (DW)

Folia krijgt eerste Gouden Luis De 60-jarige Folia, het weekblad van de UvA, heeft op 15 oktober uit handen van UvA-collegevoorzitter Karel van der Toorn, de eerste ‘Gouden Luis’ gekregen. De Gouden Luis is een nieuwe jaarlijkse prijs voor het beste journalistieke medium over het hoger onderwijs. Folia-hoofdredacteur Jim Jansen ontving de trofee uit handen van Van der Toorn, die in zijn praatje hamerde op het belang van goede, onafhankelijke journalistiek voor het hoger onderwijs. Folia is er volgens hem in geslaagd om de onderwerpen die spelen binnen de UvA en in het hoger onderwijs op een heldere en kritische manier aan het voetlicht te brengen. ‘Folia is hét platform voor opinies en discussies. Het is scherp, een tikkeltje eigenwijs en past bij de Universiteit van Amsterdam’, aldus Van der Toorn in een toelichting. Vanaf het studiejaar 2009-2010 zal de Gouden Luis jaarlijks als wisseltrofee worden uitgereikt. De jury bestaat uit voormalig president van de KNAW Frits van Oostrom,

HBO-raadvoorzitter Doekle Terpstra, hoogleraar journalistiek en cultuur aan de UvA Frank van Vree, en de voorzitter van de Landelijke studentenvakbond, momen-

teel Lisa Westerveld. De prijs wordt in het najaar toegekend op basis van de journalistieke prestaties in het studiejaar dat eraan voorafging. (HOP)

foto: Arjan Roodink

>Nieuwe prijs voor onderwijsjournalistiek. >Karel van der Toorn: ‘Folia is hét platform voor opinies en discussies.’

Jim Jansen met de Gouden Luis

Waarom heeft u onderzoek gedaan naar deze gebarentaal? ‘Ik heb zes jaar gewerkt op een dovenschool in Jordanië. De directeur van die school vroeg of ik onderzoek wilde doen naar de grammatica van LIU en er een boek over kon schrijven, zodat leken de taal beter zouden begrijpen en de kinderen beter les konden krijgen. Vergelijkend gebarentaalonderzoek staat nog echt in de kinderschoenen. Er zijn veel talen waarnaar nog geen onderzoek is gedaan. Dit is de eerste keer dat de grammatica van een gebarentaal uit het Midden-Oosten in kaart is gebracht.’ Het LIU blijkt een aparte manier te hebben om ontkenning uit te drukken. Leg eens uit? ‘In Europese en Amerikaanse gebarentalen wordt een ontkenning vooral uitgebeeld door hoofdschudden. Eventueel kan daarbij een negatief handgebaar worden gemaakt. In de Jordaanse gebarentaal geldt het tegenovergestelde. Een ontkenning wordt uitgedrukt met behulp van een negatief gebaar. Daar kan eventueel hoofdschudden naast worden gebruikt, maar dat hoeft niet.’ Het LIU gebruikt vaker zogenoemde simultane constructies dan andere gebarentalen. ‘Een simultane constructie houdt in dat de twee handen tegelijkertijd worden gebruikt om twee aparte gebaren te maken. Simultane constructies komen ook wel voor in andere gebarentalen, maar lijken in Jordaanse gebarentaal verhoudingsgewijs veel voor te komen. Al is het lastig te vergelijken, omdat er nog zo veel gebarentalen zijn waarvan weinig bekend is. Deze simultane constructies in LIU kunnen erg complex zijn.’ U betoogt op basis van uw onderzoek dat de leeftijd van een gebarentaal niet per se samenhangt met de complexiteit van de grammatica. ‘Er zijn onderzoekers die ervan uitgaan dat gebarentalen zich allemaal op min of meer dezelfde manier zullen ontwikkelen. De Amerikaanse gebarentaal is al een paar honderd jaar oud. Sommige mensen beweren dat als in een gebarentaal bepaalde grammaticale aspecten verschillen van de Amerikaanse gebarentaal, dit erop duidt dat de grammatica nog niet volledig ontwikkeld is. Maar LIU past niet in dit plaatje, omdat deze taal zowel constructies heeft die zeer complex zijn en er op zouden duiden dat het al een oudere taal is, als kenmerken van een nog niet volledig ontwikkelde gebarentaal. En waarom zouden gebarentalen zich allemaal op dezelfde manier ontwikkelen? Dat gebeurt bij gesproken talen toch ook niet?’ (NB) H. B. Hendriks, Jordanian Sign Language: Aspects of Grammar from a Cross-Linguistic Perspective, promotie: 30 oktober.

Folia 09 | 7

in beeld

foto: Henk Thomas

Afgelopen weekend vond het tweejaarlijkse congres plaats van de Vereniging voor Theaterwetenschap. Kennis en informatie maken steeds meer deel uit van een wereldwijd elektronisch netwerk, maar of ‘wij’ daardoor ook in ‘wereldburgers’ zullen veranderen, is volgens veel theaterwetenschappers (en anderen) nog maar de vraag. Bij het nadenken over die vraag spelen theaterwetenschappers naar eigen zeggen een belangrijke rol, want, zeggen ze: ‘Van oudsher heeft het theater nieuwe vensters op de wereld geopend.’ In het Latijn zou die zinsnede vertaald kunnen worden met Orbis Pictus - Theatrum Mundi en onder die naam was het congres dan ook georganiseerd. Uiteraard was er tijdens het congres veel cultuur, theater en kunst te zien. Op de foto wordt de laatste hand gelegd aan de installatie van multimediakunstenaar Tjebbe van Tijen, gespecialiseerd in de geschiedenis van beeld en taal. (DW)

kort

nieuws

Pabo aan de UvA De UvA overweegt om in samenwerking met de HvA een universitaire Pabo op te zetten. In Utrecht bestaat deze opleiding sinds dit studiejaar en Groningen en Leiden hebben dezelfde plannen. Er is veel belangstelling voor een dergelijke opleiding: in Utrecht waren dit jaar 250 liefhebbers voor vijftig plaatsen. Studenten behalen daar na een selectie in vier jaar zo-

Niemand koopt essays >De essayistiek heeft het moeilijk in de literaire wereld.

foto: Henk Thomas

Haalt het essay de 22ste eeuw? Op deze vraag probeerden essayisten afgelopen dinsdag in De Balie een antwoord te geven. Als Gerrit Komrij achter de katheder plaatsneemt, gaat het publiek dat deze SLAA-avond bezoekt er eens goed voor zitten. Over zijn bril heenkijkend zegt hij met een zucht: ‘Van de meeste essays val ik in slaap. Ik weet niet waarom ik hier sta. Nog nooit van mijn leven heb ik een essay geschreven.’ Woorden van de auteur die de P.C. Hooft-prijs in ontvangst mocht nemen voor zijn essays. ‘Het essay’ blijkt geen eenduidig genre te zijn. Joost Zwagerman zegt het al in zijn inleiding van de avond: ‘Ter Braak zei ooit dat het essay een hermafreuditisch genre is. Het essay is niet te vangen. Maar is dat een handicap of een vrijplaats?’ Zwagerman stelde de vuistdikke bloemlezing De Nederlandse en Vlaamse literatuur vanaf 1880 in 200 essays samen, waaruit ondubbelzinnig blijkt dat het Nederlandstalige essay is ingebed in een rijke traditie. Voor de meest auteurs blijkt de onbegrensdheid van het genre een vrijplaats; alles kan bij elkaar gebracht worden: poëzie, experiment, taalspel, fictie, betoog, polemiek, studie, memoires, parodie, bestaan. Op deze SLAA-avond hebben prominente essayisten het woord gevoerd. Xandra Schutte haalt haar inspiratie vooral bij Kees Fens, Henk Hofland ‘denk-denkt’, ‘praat-denkt’ en ‘schrijf-denkt’, Roel Bentz van den Berg filosofeert, maar het zijn allemaal scherpe observators van de wereld om hen heen. Thomas Vaessens, hoogleraar moderne letterkunde aan de UvA, mag de vraag beantwoorden of het essay de 22ste eeuw wel haalt. Want de essayistiek heeft het moeilijk in de literaire wereld: zet op een boek ‘essays’ en je verkoopt er 400, zet er ‘memoires’ op en je hebt een bestseller. Vaessens weegt het nee en ja tegen elkaar af, maar komt dan toch tot de conclusie dat het essay altijd gelezen zal worden. (Yvonne Stengs)

wel een Pabo-diploma van de Hogeschool Utrecht als een universitaire bachelor onderwijskunde. ‘Zelf zie ik meer in een koppeling van de Pabo met een universitaire bachelor pedagogiek’, zegt Rob de Klerk, directeur van het Onderwijsinstituut pedagogische en onderwijskundige wetenschappen van de UvA. ‘Op die manier kunnen we ons onderscheiden van de andere opleidingen.’ Laurens Hoekstra, opleidingsmanager van de Pabo, laat zich in vergelijkbare bewoordingen uit: ‘We streven naar een eigen signatuur.’ Zowel volgens De Klerk als Hoekstra is het

Geschil CvB bijgelegd belangrijk mee te gaan in de landelijke discussie over meer academici in het basisonderwijs. Aan de slechte rekencapaciteiten van Pabo-leerlingen, een veelgehoorde klacht, zal de nieuwe opleiding echter niets kunnen doen, verwacht De Klerk. ‘Maar we kunnen wel het algemene niveau van de leerkrachten in het primair onderwijs verhogen door hen een academische kijk op het onderwijs aan te bieden.’ Het curriculum van de opleiding tot leraar basisonderwijs verandert in ieder geval vanaf september 2009. ‘Daarin nemen we de plannen voor de universitaire Pabo mee’, zegt Hoekstra. (TC/DW)

KNAW wil halfzachte knip >KNAW kiest voor polderoplossing >Studenten mogen maximaal 7,5 ECTS verwijderd zijn van bachelortitel De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) pleit voor een harde knip tussen bachelor- en masteropleiding, maar wil studenten die hun bachelortitel net niet behaald hebben, toch toelaten tot de master. Hun achterstand mag volgens de KNAW maximaal 7,5 ECTS zijn. Een harde knip dwingt studenten tot een heldere studiekeuze, stelt de KNAW in een advies aan minister Plasterk. Bovendien kunnen studenten hun master dan makkelijker aan een andere universiteit

volgen. Nu studeren ze vaak noodgedwongen verder aan dezelfde universiteit, omdat ze zonder bachelordiploma alleen daar alvast aan hun masteropleiding mogen beginnen. Studentenvakbond LSVb vreest dat de maatregel tot studievertraging zal leiden. De KNAW kiest daarom voor een polderoplossing: een ‘harde knip, tenzij’. Om te voorkomen dat dit de mobiliteit frustreert, moet zo’n regel zowel gelden voor studenten van de eigen universiteit als voor studenten van buiten. Ook moeten de masteropleidingen meer startmomenten krijgen en moet er volgens de KNAW voor alle masteropleidingen worden geselecteerd. (HOP)

foto: Pevry Press

>Plan sluit aan bij de wens om ‘academici voor de klas’ te krijgen. >Pabo gekoppeld aan bachelor pedagogiek.

Trippenhuis in Madurodam Robbert Dijkgraaf, universiteitshoogleraar en president van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) onthulde op woensdag 22 oktober een miniversie van het Trippenhuis in Madurodam. Het echte Trippenhuis, gebouwd in 1660, staat aan de Kloveniersburgwal in Amsterdam. Vanaf 1812 is het Koninklijk Instituut van Wetenschappen, Letteren en Schoone Kunsten, de voorloper van de huidige KNAW, in het Trippenhuis gevestigd. Van 1815 tot 1885 was ook het Rijksmuseum in het pand gezeten. Schilderijen, waaronder De Nachtwacht, waren tot de opening van het Rijksmuseum aan de Stadhouderskade, te zien in het Trippenhuis. Dijkgraaf werd bij de onthulling ondersteund door zijn dochter Charlotte (links) en door Tahita Ringers (rechts), de 17-jarige burgemeester van Madurodam. (DW)

Het geschil dat was ontstaan tussen het College van Bestuur enerzijds en HvAdirecteur Jeroen Knigge anderzijds is bijgelegd. In Folia 08 werd uitgebreid bericht over het geschil dat ging over de verantwoordelijkheden van beide partijen tegenover elkaar. ‘We hebben gesproken over de werkwijze van het CvB en de taken die de algemeen directeur van de HvA heeft. Het bleek dat we ons soms – ongewild – op elkaars terrein begaven,’ zegt collegevoorzitter Karel van der Toorn. ‘We hebben ons de vraag gesteld wie er verantwoordelijk is voor wat. Dat is nu weer helder: het CvB is er voor het strategische beleid en de visie, de algemeen directeur is verantwoordelijk voor de dagelijkse gang van zaken.’ Dat de intensieve samenwerking tussen UvA en HvA onder druk zou staan, daarover is Van der Toorn ook duidelijk: ‘Daar is absoluut geen sprake van. We hebben een indringend gesprek gehad, soms met de vuist op tafel. Maar nooit is de samenwerking tussen de UvA en de HvA een punt van discussie geweest. Nooit.’ HvA-directeur Jeroen Knigge voegt eraan toe: ‘Helemaal correct.’ (JJ)

Geschiedenisprijs UvA-historicus Luuc Kooijmans heeft deze maand de jaarlijkse Grote Geschiedenis Prijs gewonnen voor zijn boek Gevaarlijke kennis – Inzicht en angst in de dagen van Jan Swammerdam. De Grote Geschiedenis Prijs bekroont historische boeken die interessant zijn voor een breed publiek. Oorspronkelijkheid, leesbaarheid en historische degelijkheid zijn daarbij de belangrijkste criteria. Dit jaar bestond de longlist uit 282 historische boeken. Tien daarvan werden voor de prijs genomineerd. Daarvan kwamen er uiteindelijk vijf op een shortlist. Het boek van Kooijmans gaat over de zeventiende-eeuwse arts Jan Swammerdam die het werk bekritiseerde van de Turks-Romeinse arts Claudius Galenus. De theorieën en beweringen van deze arts werden door Swammerdam met succes ter discussie gesteld. Kooijmans heeft met zijn boek een geldbedrag van 10.000 euro gewonnen. (DW)

Museumn8 Komende zaterdag 1 november vindt weer de jaarlijkse museumn8 plaats. Ook het Museum voor de Bijzondere collecties zal die nacht tot twee uur geopend zijn. Er zal een lezing worden gegeven over de Atlas Maior, er vindt een workshop ‘groen navigeren voor wandelaars’ plaats en Jean-Marc van Tol, tekenaar van Fokke & Sukke, zal een minicollege verzorgen. Radio-dj Ruud de Wild zal over zijn passie voor schilderen en letters worden geïnterviewd door Max Kisman, docent Beeld en Taal aan de Rietveld Academie. Traditiegetrouw kan er daarna tot twee uur ’s nachts worden gechilld en gedanst in het Museumcafé. (DW)

Folia 09 | 9

opinie

Het AUC-voorstel had geen schijn van kans De Centrale Studentenraad beweerde in Ad Valvas dat zij ‘meer doordacht’ zijn omgesprongen met het plan over het Amsterdam University College (AUC) dan de studentenraad van de VU. Dat klopt niet, aldus Edwin van Sas. Het AUC is een excellentieopleiding in samenwerking tussen VU en UvA, en is zo’n drie jaar geleden gestart. Moeilijk om over te besluiten voor een hagelnieuwe raad. Inhoudelijke bespreking heeft al plaatsgevonden, en dit heeft geresulteerd in een veelomvattend voorstel. De CSR stemde tegen vanwege kritiek op de governance binnen het AUC – waaronder de inspraak van studenten valt. De CSR vindt de inspraak niet voldoende, terwijl de VU-studentenraad (uSr) absoluut tevreden is met het voorstel waarover jarenlang is onderhandeld. Enkele weken terug kwam de CSR met een nieuw voorstel. Na onderzoek naar de governance op andere University Colleges bleek dat in veel gevallen een andere (of

het een betere is valt te betwisten) rol voor studenten is weggelegd dan in het huidige voorstel. Omdat andere UC-governances als best practice zouden kunnen worden opgevat, heeft de huidige uSr gezegd niet negatief tegenover een dergelijke governance te staan. Een goed initiatief dus, helaas veel te laat. Alle goedbedoelde inspanningen van de CSR ten spijt is op de VU al vorig collegejaar ingestemd, logischerwijs omdat de toenmalige raad volledig in de materie zat. Helaas is dit niet gelijktijdig op de UvA gebeurd, waardoor de besluitvorming niet parallel liep. Daardoor had het CSR-voorstel geen schijn van kans. ‘Een van de grootste fouten die je kunt maken, is doelen te stellen waarvan na een maand

blijkt dat ze niet realistisch zijn’, zei Karsten Meijer op de constitutieborrel van de CSR. Dat is dus overduidelijk wel gebeurd, hoewel ook de uSr betreurt dat het voorstel nooit écht is besproken. Het voorstel had geopperd kunnen worden door de vorige CSR, omdat de studentenwerkgroep AUC van destijds zélf een voorstel mocht schrijven betreffende de studenteninspraak. Daarin is de governance op andere UC’s niet genoemd. Nu kon de CSR niet meer doen dan het idee opperen. Los van de inhoudelijke twijfels, had de uSr zich gecommitteerd aan een voorstel waar zij nog steeds achter staat. De CSR stemde tegen, waardoor een geschillencommissie een uitspraak zal moeten doen.

Colors of the American Election

illustratie: Cees Heuvel

According to Ronald Holzhacker, the 2008 American election is vitally important for those living beyond the borders of the U.S.

The 2008 American election is different. This election is not about red and blue - the red states and the blue states which lean Republican or Democratic. The importance of this election is also beyond patriotic fervor and the red, white, and blue of the American flag. The 2008 American election is vitally important for those living beyond the borders of the U.S. Typically, U.S. elections are focused on domestic issues. Certainly, early on in the campaign there was debate about U.S. foreign policy, focused principally on the decision to go to war in Iraq. But the current financial crisis in the U.S., and now in Europe and Asia as well, has made the economy the number one

10 | Folia 09

issue on voters’ minds. The interconnectedness of the financial markets and the economies across the Atlantic and the Pacific, means that others are interested as never before in developments in the U.S. Fundamental debates about the role of the state in the economy, the design of effective oversight and regulation, and the protection of workers and consumers have returned. The free market and deregulation consensus pushed by Ronald Reagan in the U.S. and Margaret Thatcher in the U.K., which spilled over onto the European continent, is now open for discussion. A few weeks ago I organized a student event to watch and analyze the second of the Presidential debates. Our analysis

found that whereas Obama stressed economic themes, McCain emphasized energy issues (‘drill, baby, drill’) and also his history of working together with Democrats. In terms of the personal qualities of the candidates, Obama tried to appear calm and steady in very uncertain times and promised to bring about responsible change, while McCain focused on his theme of experience. There is an issue that I think is fundamentally important in this campaign, with startling differences between the two candidates: health care. Obama labeled health care a ‘right’ in his final debate. Obama says those who are happy with their current health

De CSR gaat er zelf van uit dat men het zal verliezen. In de praktijk betekent dit dat ze ‘gewoon’ instemmen met het besluit van de VU en is er dus, behalve een hoop heisa, niets is bereikt. De uitspraak dat de CSR doordachter te werk is gegaan wil de uSr dan ook graag weerleggen, met de aantekening dat de afstemming tussen de raden niet goed is geweest. Een andere governance is dus niet alleen niet aan de orde, maar doet bovendien af aan de kwaliteit van studenteninspraak die er met het huidige voorstel ligt. Zo zit er een student in het AUC-bestuur. Op dit niveau wordt er ook niet ‘gestemd’ maar in samenspraak besloten, waardoor de terminologie van de student-

functie vrij onbelangrijk is. Verder bestaat de helft van de onderwijscommissie uit studenten en is er een Studentenraad (SAP). Na jarenlang praten en onderhandelen, door raadsleden van beide partijen, is de instemming dus niet over één nacht ijs (of twee weken ijs) gegaan. In de toekomst zal de afstemming tussen VU en UvA beter moeten, iets waar op dit moment, middels een protocol, aan wordt gewerkt. Conclusie: het AUC komt er. En ook daar zal, net als op de VU, naar studenten worden geluisterd! l Edwin van Sas, voorzitter universitaire Studentenraad VU (uSr)

My country has a history of tragedy with the Kennedy’s and Martin Luther King, which should not be forgotten

care coverage provided by their employer can keep it, while others can join a government plan like that available to members of the U.S. Congress. McCain talks about providing tax incentives for those purchasing their own plans, but also proposes for the first time to tax the benefit of health insurance provided by employers, which may result in employers dropping coverage. McCain’s plan will leave many without health insurance – those with pre-existing illnesses denied coverage by private insurance companies, and those that cannot afford coverage. Moving from issues to personal qualities, I think the question of judgment is important in this election. I

believe that Senator McCain’s choice of running mate shows a serious lack of judgment on his part. Many have said that Governor Sarah Palin is just not ready to assume the Presidency on a moment’s notice, an important consideration given the age of McCain. McCain and Palin have used inflammatory language on the campaign trail, accusing Obama of associating with domestic terrorists. I am saddened when I hear Obama have to say that he is concerned when someone yells out ‘kill him’ at a McCain/Palin campaign event, and that sentiment is not denounced by those on stage. My country has a history of tragedy with the Kennedy’s and Martin Luther King, which should not be forgotten. This election campaign not only moves beyond the colors of red, white, and blue to the world – it also has introduced color and race in new ways in U.S. presidential politics. Many Americans are rightly proud that a person of color, an African-American, has been nominated by a major political party and may be on the verge of being voted into the office of President of the United States. Election night – November 4 – promises to be a very interesting evening with historic implications for the U.S. and the world. l Dr. Ron Holzhacker is hoofd van de faculteit Social Sciences aan het Amsterdam University College en Amerikaans politicoloog. Hij presenteert The U.S. Presidential Election Really Late Night Party! op 4 november, Kriterion Café, vanaf 24:00 uur tot ongeveer 5:00 uur. Zie www.student.uva.nl/honoursprogramma Dit stuk is ontleend aan UT-Nieuws.

scriptie

foto: Bob Bronshoff

Behalve een hoop heisa heeft de CSR niets bereikt

Juliet Jonkers

Juliet Jonkers (24) studeert religiestudies. Ze schrijft haar scriptie over de islam en het verbod op het afbeelden van de profeet Mohammed. ‘Voordat ik aan deze studie begon, heb ik Nederlands gestudeerd. In de keuzeruimte van mijn bachelor volgde ik, om een keer iets anders te proberen, de minor grote godsdiensten in Europa. De islam was de godsdienst waar ik het minste van wist, maar die me het meest interesseerde en natuurlijk erg actueel is. Vorig jaar ben ik begonnen aan de master islam in de moderne wereld en op dit moment schrijf ik mijn scriptie over het verbod op het afbeelden van de heilige profeet Mohammed. Ik wil onderzoeken of er een expliciet verbod bestaat en waar dit dan wordt vermeld. In de Koran heb ik namelijk nog geen passage kunnen ontdekken waarin staat dat het afbeelden van Mohammed niet zou mogen, al zijn er wel passages waar je het uit zou kunnen afleiden. Je kunt de teksten dus op verschillende manieren interpreteren en dat is precies wat er gebeurt in de twee hoofdstromingen binnen de islam, het sjiisme en het soennisme. De sjiieten mogen Mohammed vaak wel afbeelden. In Iran bijvoorbeeld zijn er veel mensen die posters in hun huis hangen van Mohammed en zijn neef Ali, terwijl dat bij de soennieten absoluut verboden is. Zo’n verschil is natuurlijk opvallend, omdat beide stromingen dezelfde Koran hebben. Enerzijds wil ik onderzoeken waar dit verbod vandaan komt en waarom het zulke heftige reacties veroorzaakt. Anderzijds wil ik bij mijn scriptie ook de actualiteit betrekken, door aandacht te besteden aan de rol van nieuwe media bij de verspreiding van afbeeldingen van Mohammed. Neem bijvoorbeeld de Deense cartoon van de profeet met een bom in zijn tulband. Als internet niet had bestaan, was de tekening misschien alleen een lokaal probleem geweest, dat snel zou zijn overgewaaid. Maar omdat het via websites en televisie razendsnel werd verspreid, groeide het uit tot een grote rel. Ik ga deze en andere actuele voorbeelden toetsen aan theorieën over de invloed van nieuwe media van de Franse socioloog Pierre Bourdieu. Ik kan me goed voorstellen dat mensen erg heftig kunnen reageren op bepaalde afbeeldingen. Zo heeft mijn scriptiebegeleider mij gewezen op een website waar alle afbeeldingen van Mohammed verzameld zijn, en daar staan obscene en beledigende plaatjes tussen. Begrijpelijk dat je daar als gelovige diep gekwetst door kan raken.’ (Julie de Graaf )

interview

‘Spektakel leidt tot democratie’ Door Nadine Böke

Als Amerikanist wordt hij rond de Amerikaanse verkiezingen door allerlei media gevraagd om uit te leggen hoe het Amerikaanse systeem in elkaar zit. Maar uitleggen hoe het kiesstelsel precies werkt is niet zijn sterkste punt, hij is meer geïnteresseerd in hoe wij in Nederland met de Amerikaanse cultuur omgaan. Jaap Kooijman is universitair hoofddocent bij media en cultuur. Hij doet onderzoek naar de Amerikaanse cultuur en het proces van veramerikanisering. Vanuit een apart perspectief: dat van de popcultuur. Afgelopen zomer verscheen zijn boek Fabricating the Absolute Fake: America in Contemporary Pop Culture. Een van de rode draden in dit boek is de verwevenheid van popcultuur en politiek. Kooijman: ‘De populaire cultuur wordt vaak gezien als “licht” en minder belangrijk dan het serieuze, de politiek. Maar ik wil laten zien dat veel ideeën en problemen die spelen rond zaken als 9/11, multiculturalisme en nationalisme, ook tot uiting komen in de popcultuur. Zo was er na 9/11 in Amerika veel discussie over wat het eigenlijk betekent om

maar hard genoeg zou werken, kun je bereiken wat je wil, ongeacht je sociale en economische positie. Je zag na 9/11 dat het deze denkbeelden van de VS waren die verdedigd werden. Terwijl de natiestaat, in de vorm van de regering, ondertussen van alles kon doen dat tegen de idealen inging.’ U schrijft dat 9/11 een uitgelezen kans was om het idealistische denkbeeld van Amerika te doorbreken, maar dat dit niet gebeurde. Zelfs niet door Michael Moore en zijn documentaire Fahrenheit 9/11? ‘Moore bekritiseert de natiestaat Amerika, maar niet het denkbeeldige Amerika. Hij zegt “Amerika leeft zijn eigen waarden niet na”, in plaats van die waarden kri-

‘ In de Verenigde Staten gaan inhoud, politiek en vermaak prima samen’ Amerikaans te zijn. Die discussie was niet alleen terug te zien in politieke debatten, maar ook in populaire televisieseries als The West Wing en Ally McBeal.’ In zijn boek gebruikt Kooijman voorbeelden uit de popcultuur om elementen van de hedendaagse Amerikaanse cultuur te bespreken. Ook gaat hij in op de manier waarop wij in Nederland onderdelen van de Amerikaanse popcultuur overnemen. Een belangrijk idee in uw boek is de tweedeling tussen de natiestaat Amerika en het Amerikaanse idealisme. Leg eens uit? ‘Dat idee is al vrij oud en bekend. Er bestaat een abstracte notie van waar Amerika voor staat. Die notie heeft te maken met de waarden vrijheid en democratie, en dan een specifieke interpretatie hiervan, gericht op het individu. De Amerikaanse droom is de ultieme belichaming van deze waarden. Als je als individu

tisch te bekijken. Dat is iets wat vaak wordt gedaan. Als er problemen zijn in de VS krijgt de overheid er de schuld van dat zij de Amerikaanse tradities en waarden verkwanselt. Na 9/11 vroegen de Amerikanen zich massaal af: Why do they hate us? Dat was een uitgelezen kans geweest om te kijken naar de rol van de VS in de wereld, naar de economie, naar de militaire macht. Maar in plaats van een breuk met de idealistische denkbeelden, vond een herbevestiging plaats. Het idee van een exceptioneel Amerika en het geloof in de Amerikaanse droom werden juist versterkt.’ Nederland besteedt meer aandacht dan ooit voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Is dat een gevolg van verregaande veramerikanisering? ‘Deze verkiezingen, en vooral ook de voorverkiezingen, zijn natuurlijk wel een historisch moment. Voor

Jaap Kooijman (1967) studeerde Amerikanistiek en Engelse taal- en letterkunde aan de UvA. In 1999 promoveerde hij cum laude bij Amerikanistiek op zijn proefschrift … And the Pursuit of National Health: The Incremental Strategy Toward National Health Insurance in the United States of America. Sinds 2000 is hij verbonden aan de vakgroep media en cultuur. Kooijman is gastdocent geweest aan de New York University en zal het komende semester doceren aan de University of Minnesota. Verder is hij medeoprichter en coördinator van het ASCAICG onderzoeksproject The 9/11 Effect: Art and Cultural Politics in Post-9/11 Europe. Jaap Kooijman geeft op 4 november, de dag van de Amerikaanse verkiezingen, twee lezingen. In Spui 25 gaat hij dieper in op spektakel in de politiek. In de Melkweg zal hij een column uitspreken over de politiek van hoop en angst. Kooijmans boek Fabricating the Absolute Fake: America in Contemporary Pop Culture is uitgegeven bij AUP.

12 | Folia 09

het eerst was er de kans dat een vrouw of een zwarte man de presidentskandidaat werd. Maar ik denk dat de aandacht voor een deel ook voortkomt uit het spektakel rondom de verkiezingen. De Amerikaanse politiek neemt steeds meer elementen over van de popcultuur. Amerikaanse politici zijn bijna een soort entertainers, het zijn echte mediapersonen. Dat wij meer aandacht besteden aan de Amerikaanse verkiezingen dan aan bijvoorbeeld de Europese, kan te maken hebben met de afwezigheid van spektakel bij deze laatste. De Amerikaanse verkiezingen leveren gewoon goede televisie op.’ Zal, aangezien we vrij veel overnemen uit de VS, de politiek hier in Europa ook steeds meer de spektakelkant op gaan? ‘Dat is de vraag die mij het meest gesteld wordt. De achterliggende gedachte bij deze vraag is dat spektakel inhoudsloos is. Maar de Verenigde Staten kennen een lange geschiedenis waarbij inhoud, politiek en vermaak prima samen gaan. Bijvoorbeeld in de vorm van de partijconventies. Spektakel en een sterke beeldcultuur kunnen leiden tot oppervlakkigheid, maar het hoeft niet. Ze kunnen juist ook leiden tot meer democratie, doordat je meer mensen toegang geeft tot de boodschap die je over wilt brengen. Niet via Jip- en Janneketaal of door politiek persoonlijk te maken; maar door via het spektakel politiek tot een persoonlijke ervaring te maken. Zo krijgen mensen binding met de politiek, in plaats van dat dit slechts iets abstracts is dat zich afspeelt in Washington of Den Haag.’ Ooit was Nederland bang voor veramerikanisering. Maar tegenwoordig, nu de groeiende invloed van de islam als dreiging wordt ervaren, dient de Amerikaanse popcultuur als buffer, zegt u. ‘Om een triviaal maar toch relevant voorbeeld te geven: een aantal jaar geleden werden er nog Kamervragen gesteld toen de inzendingen van het Eurovisie Songfestival voortaan in het Engels mochten. Bij de laatste editie van dat festival viel Rita Verdonk over de Nederlandse inzending van zangeres Hind. Verdonk vond dat dit liedje Nederland niet goed representeerde. Maar waar viel ze over? Niet het feit dat het liedje een typisch Amerikaans popliedje was, en dat Hind in het Engels zong; maar dat er Arabische muziekinvloeden in zaten. We zijn niet langer bang voor de amerikanisering van onze cultuur; we zijn nu bang voor de islam en voor China. En omdat de Amerikaanse popcultuur zo alom aanwezig is, werkt die als buffer tussen de

foto: Bob Broshoff

“gevreesde” culturen en de onze. Ik betoog trouwens in mijn boek dat we niet steeds Amerikaanser worden. We eigenen ons elementen uit de Amerikaanse popcultuur toe, en gebruiken die soms juist om onze eigen identiteit te versterken. Kijk bijvoorbeeld maar naar Lee Towers, die een Elvis-achtige croonerstijl gebruikt, en daarmee zijn Rotterdamse identiteit benadrukt.’ Zal de Amerikaanse invloed in Europa minder worden, door de anti-Amerikaanse sentimenten die hier heersen sinds 9/11? ‘Dat groeiende anti-Amerikanisme speelt zich, in ieder geval in Nederland, vooral af op straat en in talkshows. Niet in de politiek. Dus daar zal het zo’n vaart niet lopen. En de grap is: anti-Amerikanisme en liefde voor de Amerikaanse popcultuur kunnen heel goed samen

gaan. Mensen zijn vaak kritisch over de natiestaat Amerika, maar kijken ondertussen wel graag naar Hollywoodfilms. Je zag dat bijvoorbeeld ook ten tijde van de Vietnamoorlog. De Nederlandse anti-Vietnambeweging liet zich inspireren door de Amerikaanse tegencultuur; ze droegen spijkerbroeken en luisterden naar Bob Dylan. Ze gebruikten dus elementen uit de Amerikaanse cultuur om zich af te zetten tegen de Amerikaanse buitenlandse politiek. Wat betreft de toekomst denk ik dat de Amerikaanse cultuur steeds mondialer gericht zal zijn, alleen al in consumptie. Er zijn nu al meer mensen buiten dan binnen de Verenigde Staten die naar Hollywoodfilms kijken. Hollywood zal daardoor gaan veranderen. Hollywood is een commerciële sector waar goed wordt gekeken naar de consumen-

ten en de markt. Dus zal er rekening gehouden gaan worden met wat consumenten van buiten de VS willen. De Amerikaanse popcultuur zal nog lang blijven domineren, zelfs als China en Azië straks mondiaal belangrijker worden. De conventies zijn neergelegd door Amerika en ook landen als China eigenen zich belangrijke elementen van de Amerikaanse cultuur toe. Maar de betekenis van zulke elementen verandert wel continu. Mijn studenten zien een spijkerbroek bijvoorbeeld al niet meer als iets typisch Amerikaans. Terwijl dat in mijn jeugd als toppunt van Amerikaans werd gezien. Het was toen een belangrijk symbool van verzet en van de jeugdcultuur. Popcultuur is een dynamisch proces waarbij betekenissen veranderen per plaats en in de tijd.’ l

Folia 09 | 13

verkiezingen VS

De Holland-Amerikaconnectie Door Maurice Seleky

foto’s: Henk Thomas

Op 4 november 2008 kiest Amerika een nieuwe president. Ook Amerikanen in het buitenland – Americans abroad – mogen hun stem uitbrengen. Een gesprek met vier UvAstudenten die zowel de Nederlandse als de Amerikaanse nationaliteit hebben.

Jason van der Leeuw: ‘Obama is een crowd pleaser’

ason van der Leeuw (21), tweedejaars wijsbegeerte, geboren in New York: ‘Mijn ouders zijn Nederlanders die elkaar in de jaren tachtig in de Verenigde Staten hebben ontmoet. Mijn vader deed daar een specialisatie kindergeneeskunde met een visum. Mijn moeder verbleef er onder een green card. Omdat ik op Amerikaanse bodem ben geboren uit ouders die er legaal verbleven, kreeg ik automatisch een Amerikaans paspoort. Ik heb drie jaar in Amerika gewoond. Eerst in New York, daarna in Seattle, vervolgens verhuisden we terug naar Nederland. Hoewel ik nauwelijks herinneringen aan Amerika bewaar uit die tijd, is het wereldbeeld bij ons thuis er wel door beïnvloed. Mijn ouders hebben in de Verenigde Staten hun horizon kunnen verbreden. Niet alleen hebben ze de voordelen gezien van de American Dream, ook hebben ze de keerzijde ervan gezien, bijvoorbeeld de armoede en criminaliteit in Brooklyn, toen mijn vader daar arts was. Terwijl in Nederland de multiculturele samenleving pas werd benoemd in de jaren ’90, hadden mijn ouders die samenleving al ervaren in het Amerika onder Reagan. Nog steeds spreekt de typisch Amerikaanse do-ityourself-mentaliteit mij persoonlijk erg aan. Ik raakte geïnteresseerd in de verkiezingen tijdens de periode van de primaries [voorverkiezingen, red.], omdat je toen allerlei kleurrijke figuren voorbij zag komen,

14 | Folia 09

vooral in het Republikeinse kamp. Toch heb ik niet gestemd tijdens de voorverkiezingen, met name vanwege de ingewikkelde registratieprocedure. In de nationale verkiezingen zie ik geen keuze tussen de twee kandidaten. McCain is voor mij geen optie. En wat betreft de Democraten: Obama beweert dat hij andere ideeën heeft dan McCain, maar ik heb het gevoel dat hij toch hetzelfde gaat doen, maar zijn boodschap anders verkoopt. Ik vind Obama eigenlijk een crowd pleaser. Er is nog een andere partij waar ik mezelf wél mee identificeer, dat is de Libertarian Party. Zij geloven net als ik in een kleinere overheid, minder belastingen en minder overheidsuitgaven. Deze partij krijgt waarschijnlijk zo’n 6 procent van de stemmen. Omdat dit percentage te laag is om invloed uit te kunnen oefenen, breng ik mijn stem niet uit. Niemand weet wat er straks gebeurt onder een nieuwe president, misschien vergroot Obama de economische crisis wel, en daar wil ik niet medeverantwoordelijk voor zijn. Uiteindelijk ben ik een classical Libertarian Republican in de traditie van Goldwater en Reagan, maar die categorie politici bestaat bijna niet meer.’

oris Tjaden (24), vierdejaars geschiedenis, geboren in Boston, Massachusetts: ‘In Amerika voel ik me een Nederlander en in Nederland voel ik me een Amerikaan. Drie jaar voor mijn geboorte verhuisden mijn ouders naar de Verenigde Staten vanwege het werk van mijn vader. Tot mijn tiende heb ik in Concord gewoond, in de buurt van Boston. Daarna keerden we terug naar Nederland. Vervolgens woonde ik een jaar in Florida toen ik er in 2003 geschiedenis studeerde aan de University of Tampa, niet bepaald een Ivy League-universiteit, maar wel één met een goed basketbalteam. Florida is de onderbuik van Amerika, letterlijk en figuurlijk. Dat heb ik ook gemerkt tijdens de verkiezingen van 2004, toen ik voor de Democraat John Kerry heb gestemd. De sfeer in het zuidelijke, meer conservatieve Florida was compleet anders dan in het noordelijke, liberale Massachusetts. De mensen in steden als New York, San Francisco en Boston zijn over het algemeen progressiever dan in de rest van de Verenigde Staten. Dat is al van oudsher zo; de Amerikanen in Boston kwamen ook voor het eerst in opstand tegen de Engelsen. Amerika is naar mijn idee dan ook niet echt te begrijpen als één land met één uitgesproken cultuur, het is echt een verzameling van verschillende staten met ieder hun eigen cultuur. In Amerika stem je in de plaats waar je als laatst geves-

Joris Tjaden: ‘Bush heeft er een teringzooi van gemaakt’

tigd bent geweest, dus deze verkiezingen zal ik weer in Florida mijn stem uitbrengen. Het ziet er naar uit dat Florida nu een van de belangrijkste swing states zal worden, dus mijn stem heeft daar meer invloed dan als ik bijvoorbeeld in de staat New York had moeten stemmen, dat bekend staat als een Democratisch bolwerk. Sinds ik een speech van Obama hem heb bijgewoond in Amerika ben ik overtuigd van de kracht van zijn boodschap. Zijn idee om de samenleving bottom-up te veranderen in plaats van top-down, spreekt mij heel erg aan. Amerika is niet meer de wereldmacht die het is geweest en het land zal een andere rol moeten aannemen in de wereld. Obama is een authentiek leider die beter dan John McCain in staat is om de reputatie van Amerika in de wereld te herstellen, nadat George Bush er zo’n teringzooi van heeft gemaakt. McCain heeft aanvankelijk een goede keuze gemaakt toen hij Sarah Palin koos als running mate, want zij is symbolisch voor zowel vrouwen als sociaal-conservatieven, twee kiessegmenten die McCain via haar aan zich hoopt te binden. Maar inmiddels is wel gebleken dat ze te weinig inhoud heeft. Palin past goed bij de gerichtere en hardere campagne die de Republikeinen voeren. Ik denk dat Obama kan winnen, als hij zijn boodschap van change en hope nog beter aan de gewone man weet over te brengen. Zoals hij zelf altijd zegt: “This election is not about me, it’s about you…”

voel ik wel een bepaalde trots als Amerikaan. Ik denk dat deze verkiezingen dan ook erg belangrijk zijn omdat het slecht met de economie gaat en het imago van Amerika in de wereld beschadigd is. Er zijn grote verschillen tussen de oplossingen die de Republikeinen en de Democraten voorstellen. Volgens mij heeft Obama de beste ideeën om Amerika te leiden op dit moment. Sowieso lijken de plannen van de Democraten wat betreft sociale thema’s als zorg en onderwijs meer op wat wij in Nederland kennen. Overigens denk ik dat ook Hillary een goede president zou zijn geweest, ik vind het jammer dat Obama haar niet als running mate heeft gekozen. Obama zou er goed aan doen om haar een post in zijn kabinet aan te bieden. Iedereen die de mogelijkheid heeft om in Amerika te stemmen moet dan ook niet aarzelen om te gaan stemmen, ook al zijn de stemformulieren in ingewikkeld Engels gesteld. Bel desnoods het Amerikaanse consulaat op als je het niet begrijpt, maar doe het. Breng je stem uit, zeker in deze tijd.’ Erik-Jan Kortenhorst: ‘Hillary zou een goede president zijn geweest’

rik-Jan Kortenhorst (22), vierdejaars rechten, geboren in Den Haag, Nederland: ‘Mijn moeder is Amerikaanse, geboren en getogen in Chicago, de home town van Barack Obama en de geboorteplaats van Hillary Clinton. Mijn moeder kwam naar Nederland met een Fulbright-scholarship om hier kunstgeschiedenis te studeren. Nadat ze mijn vader ontmoette is ze in Nederland gebleven, maar vroeg wel voor mijn zusje en mij Amerikaanse paspoorten aan. Alle familieleden van mijn moeder in Chicago zijn Republikeins, maar net zoals veel Amerikanen die in het buitenland wonen ziet zij meer in de Democratische uitgangspunten. Dat komt waarschijnlijk omdat Americans abroad niet zo beïnvloed worden door de angstgevoelens die men in de VS heeft sinds 9/11 en waarvan president Bush gebruik heeft gemaakt om aan de macht te blijven. Amerikanen in Amerika zelf hebben ons perspectief niet, maar ik denk dat Barack Obama dat wél heeft. Misschien omdat hij zelf ook in het buitenland heeft gewoond. Sinds de Vietnam-oorlog mogen Amerikanen vanaf hun achttiende stemmen, omdat men vond dat als je oud genoeg bent om soldaat te zijn en te sterven voor je vaderland, je ook oud genoeg was om te mogen stemmen. Daarom heb ik in 2004 ook al kunnen stemmen, op John Kerry. Hoewel ik nooit in Amerika heb gewoond, ben ik tweetalig opgevoed en

ark de Vries (27), zesdejaars geschiedenis en masterstudent Amerikanistiek en internationale betrekkingen, geboren in Amsterdam: ‘Mijn moeder was Amerikaanse. Ze groeide op in New York City, maar verhuisde aan het einde van de jaren zestig naar Nederland, mede uit politieke overwegingen. Ze was het niet eens met de verkiezing van Nixon als president en de Vietnam-oorlog. Ze kwam uit een sterk Democratisch georiënteerd joods nest. Ik zelf heb nooit echt in de Verenigde Staten gewoond, hoewel ik als kind ieder jaar naar mijn opa in New York ging en na mijn middelbare school een paar maanden in Chicago heb gestudeerd. Inmiddels zie ik New York en dan vooral de wijk Brooklyn als mijn tweede thuis. Sinds het begin van de primaries ben ik de Amerikaanse presidentsverkiezingen echt gaan volgen, met name via de kranten op internet en websites als www.pollster.com. Twee jaar geleden hoorde ik in een college Amerikanistiek, tijdens de aanloop naar de tussentijdse voorverkiezingen van het Congres, voor het eerst van Barack Obama. Ik was al snel van hem gecharmeerd, niet alleen vanwege zijn vermogen om mensen te enthousiasmeren, maar ook omdat ik de Clintons te veel politiek in enge zin zag bedrijven. Obama wekt minder weerzin op bij de Republikeinen dan Hillary, die samen met haar man nog te veel de sociale tegenstellingen uit de jaren zestig belichaamt. Tegelijkertijd spraken ook kandida-

Mark de Vries: ‘Obama kan de omslag zijn naar een nieuw tijdperk’

ten als John Edwards en Dennis Kucinich me aan, vanwege hun bijna Europese sociaaldemocratische ideeën, maar uit strategische overwegingen had ik nooit op ze gestemd, want ze zouden toch niet worden gekozen in Amerika. Mijn voornemen is dan ook om op Obama te stemmen. De president van de Verenigde Staten is meer dan een beleidsmaker. De president is een symbool dat het hele land vertegenwoordigt en Obama is in staat om mensen bij elkaar te brengen. Als Obama wint zijn er twee scenario’s. Het Carterscenario: hij slaagt er niet in om de huidige problemen op te lossen en verliest het presidentschap na één termijn zoals Jimmy Carter destijds. Of het Reagan-scenario, maar dan omgekeerd: hij weet een omslagpunt in de Amerikaanse politiek te forceren, van een breed gedragen conservatisme naar meer liberalisme, waarmee de Verenigde Staten een nieuw tijdperk in zouden gaan. Mijn moeder is inmiddels overleden, maar ik weet zeker dat zij de opkomst van Obama, als mogelijke eerste zwarte president, zou toejuichen. Midden jaren zestig was ze actief betrokken bij de burgerrechtenbeweging en ze was altijd fel gekant tegen sociaal onrecht. Als Obama de verkiezingen wint, tik ik een button van hem op de kop en leg die neer bij het graf van mijn moeder. Dat zou ze leuk hebben gevonden.’ l

Folia 09 | 15

het beste

Au revoir les enfants Lucie de Vries, stagecoördinator Faculteit der Geesteswetenschappen:

Jongensboek Son of Rambow; première: 23 oktober Voor een film die Rambo als rode draad heeft, is Son of Rambow opvallend aandoenlijk. Sylvester Stallones spierbundels zijn dan ook nergens te bekennen. Hier besluiten twee schooljongetjes hun eigen actiefilm te maken, met alle knulligheid van dien. De ambitieuze jonge filmmakers, gespeeld door debutantjes Bill Milner en Will Poulter, vormen een wonderlijk koppel. Will (Milner) komt uit een zwaar gelovig gezin en mag geen televisie of films kijken. Lee (Poulter) daarentegen doet alles waar zijn leeftijdgenootjes alleen van kunnen dromen. Zijn enige ouderlijk toezicht komt van een ongeïnteresseerde broer die hem in alles zijn gang laat gaan. Via Lee ziet Will dan ook zijn eerste film: Rambo: First Blood. Eigenlijk kunnen de twee jongens niet met elkaar opschieten, maar toch gaan ze samen aan de slag met hun filmproject. Na de verfilming van Douglas Adams’ The Hitchhiker’s Guide to the Galaxy is dit de tweede film van regisseur Garth Jennings. Ditmaal was Jennings niet aan andermans werk gebonden en schreef hij zelf het scenario. Deze hervonden vrijheid uit zich in een meer charmante, persoonlijke aanpak. Door Son of Rambow in het Engeland van de jaren tachtig te plaatsen, met volop retrokleding en dito muziek, is de film zelfs semiautobiografisch geworden. Jennings liep in die tijd immers zelf als jongetje rond met een camcorder. Son of Rambow kijkt dan ook weg als een nostalgisch jongensboek. Het voorstellingsvermogen van de jongens is hun

16 | Folia 09

enige grens. Will is een fantast en gaat helemaal op in Rambo – hij ziet zichzelf als de ‘zoon van’. Lee maakt handig gebruik van Wills inlevingsvermogen en laat hem voor de camera de meest idiote houtje-touwtje actiescènes spelen. Met succes: al snel wil de hele school meedoen. Achter deze grappen en grollen gaan niettemin serieuzere thema’s schuil. Beide jongens vallen op school buiten de groep. De één vanwege zijn geloof, de ander vanwege zijn grote mond. Het gezamenlijke filmproject blijkt een uitweg uit hun sociale isolement. Ook is er aandacht voor het omgaan met overleden ouders en de nadelige gevolgen van te strikt dan wel achteloos ouderlijk toezicht. Drama en luchtigheid blijven echter in balans, zelfs in de onvermijdelijk zoetsappige finale. De boodschap van Son of Rambow is perfect samengevat in de tagline: ‘Make believe. Not war’. Dat Will en Lee’s film er niet uitziet maakt vervolgens niet uit. In hun ogen is het meer dan een film. En dat is het voor de kijker ook. (René Glas) Son of Rambow (GB/Fr./Du., 2007)

Regie: Garth Jennings Met: Will Poulter, Bill Milner, Jessica Hynes

Film: ‘Au revoir les enfants van Louis Malle. Een directeur heeft in het geheim joodse kinderen op zijn kostschool toegelaten. Een jongetje ontdekt dit via zijn joodse vriendje. Als de nazi’s diens naam noemen, kijkt hij per ongeluk naar hem, en verraadt hem daarmee. Het schijnt dat Malle zelf dat jongetje was. Dat geeft de film een extra dimensie als eerbetoon en verwerkingsproces van wat een gigantisch trauma moet zijn geweest.’ Muziek: ‘Het Requiem van Verdi. Toen ik dit met het oratoriumkoor zong, dacht ik: Jezus, dit is echte muziek. Het kabaal van de Dag des Oordeels, het zachte smeken om rust in het hiernamaals. Religieuze muziek uit de tijd dat mensen nog diepgelovig waren en doodsbang waren voor het oordeel van God, raakt me.’ Boek: ‘De Italiaanse schrijfster Natalia Ginzburg kan in een paar tussenzinnen een verschrikkelijke gebeurtenis als het doodmartelen van haar man aanstippen. Je merkt dat zij een wijze vrouw is. Ze beschrijft het doorgemaakte verdriet zonder hoogdravend te zijn. Toegankelijk zijn haar verhalenbundels De weg naar de stad en Mensen om mee te praten.’ Hebbeding: ‘Mijn Zwitserse zakmes, waar alles aanzit wat een vrouw nodig heeft: een mes, schaartje, blikopener en natuurlijk vooral de kurkentrekker. Dit is

foto: Hans van Vinkeveen

film

Tv: ‘De rijdende rechter is net Jiskefet of Koot & Bie. Mr. Frank Visser doet uitspraak in zaken van buren die elkaar uitmaken voor rotte vis en daarna doen of er niets aan de hand is. Ik zou wel willen weten hoe de situatie na een halfjaar is.’

Lucie de Vries

mijn tiende al sinds ze niet meer het vliegtuig in mogen.’ Afknapper: ‘De discrepantie tussen kennis en onderzoek op het gebied van bestuurs- en onderwijskunde, en de dagelijkse praktijk aan de UvA. Bij het besturen en in het onderwijs wordt weinig gebruik gemaakt van de laatste inzichten. Het is toch een academische traditie om na te denken over je eigen functioneren en kennis op jezelf toe te passen?’ Kunst: ‘Museum De Buitenplaats, in Eelde – of all places. Je vindt er een gebouw met natuurlijke vormen, van dezelfde architect als het ING-gebouw in Amsterdam. Schitterende tuinen. En een oud zeventiende-eeuws rechthuis dat door eigentijdse Nederlandse kunstenaars als Matthijs Röling is gedecoreerd.’ Stokje: Ik geef het stokje aan student wijsbegeerte Eva Sancho Rodriguez, met wie ik aan een onderzoek over stages heb samengewerkt. Ze is invoelend, snel van begrip en een fijne collega.’ (Hans van Vinkeveen)

Festival voor chocolisten

foto: Won Tuinema

uit

Chocoladefestival, 1 t/m 16 nov, verschillende locaties in Amsterdam Twee weken lang Amsterdam als ware chocoladestad. Droomt niet elke vrouw daarvan? Van 1 tot en met 16 november komt deze droom uit: dan vindt het Choca Festival plaats en zal het bruine goedje overal in de stad een centraal thema zijn. In 1996 was er al een tweedaags minichocoladefestival in het Hilton Hotel en vorig jaar was het in Rotterdam. ‘Dit is de eerste keer dat het zo groots is aangepakt en dat het dik twee weken duurt’, vertelt Debby Ego van Choca. ‘De Amsterdamse chocolatier Kees Raat wilde er dit keer iets groots van maken zodat het elk jaar terugkomt en een begrip wordt in Nederland.’ Chocolade en Amsterdam hebben al een eeuwenlange geschiedenis. Zo wordt er al vanaf 1660 chocolademelk geschonken in de Amsterdamse koffiehuizen. Ego: ‘Amsterdam is de grootste cacao haven van de wereld. Elk jaar komt er 600 miljoen kilo cacao binnen. We willen met het festival aandacht schenken aan de kwaliteit, duurzaamheid en herkomst van chocolade.’ Chocolade staat bekend als red-

middel van de ongestelde of neerslachtige vrouw. Komen er niet alleen maar vrouwen op het festival af ? Volgens Ego is dat moeilijk in te schatten. ‘De kans is wel groot dat er veel vrouwelijke chocoholics op afkomen. Maar we hebben een programma dat voor verschillende doelgroepen geschikt is. Voor studenten is de Tony’s Chocolonely’s gratis stadslunch in het Westerpark bijvoorbeeld heel leuk. Er worden duizend porties gratis chocoladesoep weggegeven.’ ‘Een van onze spannendste plannen is de I Amsterdam ‘guerrillaactie’ die waarschijnlijk op de Dam gaat plaatsvinden. Op een rode loper gaan we deze tien letters van één meter hoog in chocolade neerzetten. Bezoekers mogen daarmee doen wat ze willen: stukken afhakken, er een hap uitnemen of mee naar huis nemen. Op 16 november is het Burlesque eindfeest. Daarbij wordt er een chocoladediner geserveerd. Alle dames en heren worden in mooie, charmante kleding verwacht. Sensueel, verleidelijk en chocolade is natuurlijk een goede combi.’ Restaurants hebben speciale chocolademenu’s, maar je hoeft je niet misselijk te eten, want het festival biedt meer dan alleen maar culinaire lekkernijen. Ego: ‘Er is ook een culturele kant. Je kunt bijvoorbeeld naar de expositie in het Lloyd Hotel, de Canal Company organiseert een rondvaart langs belangrijke plekken uit de chocoladehistorie van Amsterdam, en in de Bijenkorf is het paard van Sinterklaas in chocolade te bezichtigen.’ En natuurlijk wordt ook de film Sjakie en de Chocoladefabriek vertoond. (Linde Arts/ARH)

eten

Concurrentie op de sushimarkt Otaru, Stadhouderskade 61 Goede sushi eten is een luxe die voor de meeste studenten – met studentenbudget – niet is weggelegd. Wie zich onbezorgd tegoed wil doen aan al het lekkers dat de Japanse keuken te bieden heeft, zonder steeds met een half oog op de prijs te hoeven letten, is Japans restaurant Otaru een zeer goed alternatief. Dit middelgrote tentje, op de hoek van de Frans Halsstraat en de Stadhouderskade, mag misschien niet zo hip en strak ingericht zijn als veel andere Japanse restaurants, goed eten voor een zacht prijsje kun je hier zeker. (Het is er dan ook bijna altijd druk en het is aan te raden een tafeltje te reserveren als je met een grote groep wilt eten). Otaru is zich bewust van haar concurrentiepositie op de sushimarkt en heeft dan ook een slim systeem bedacht om de klanten binnen te lokken: wanneer je voor half 7 sushi afhaalt of na half 7 aan een tafeltje in het restaurant eet, geldt een korting van 50 procent op sushi en op een aantal warme gerechten, zoals kip teriyaki. Ik, en vriendin en mede-sushifan G., beginnen met een zeewiersalade. Altijd lekker als voorafje. Verder bestellen we een grote pot Japanse thee, die met nauwlettend oog door de bediening in de gaten wordt gehouden en steeds wordt bijgevuld wanneer we bijna de bodem bereikt hebben. We bestellen gretig onze eerste ronde sushi, bestaand uit een aantal maki sushi (verschillende ingrediënten op een bedje van rijst). Vooral de Hotategai (Sint-Jacobsschelp) is een aanrader. Heerlijk zoet, zacht en vers en dat voor maar E 1,75! Snel bestel ik er nog eentje. Ook de handroll temaki’s smaken naar meer.

Een combinatie van krab, salade, komkommer en tobiko (vliegende viseitjes) doet je het water in de mond lopen, heerlijk! Ook de tempura van Otaru is het proberen waard: befaamd en berucht restaurantrecensent Johannes van Dam noemt deze zelfs ‘griezelig perfect’. Ik moet toegeven zelden elders betere tempura voorgeschoteld te hebben gekregen. Twee uur, twee potten thee, heel wat sushi en nog meer gesprekken later, sluiten we ons Japanse eetfestijn af met een schaaltje yukimi(zwarte bonen) en ogura-(sesam)ijs. Qua presentatie niet heel bijzonder, geserveerd in een klein schaaltje met een saai toefje slagroom. Wel erg lekker! Helaas is de bediening in Otaru niet erg vriendelijk en/of behulpzaam. Lange wachttijden zijn hier geen uitzondering en een lachje kan er bij het serveren van de gerechten maar net vanaf. Toch is Otaru, voor wie tijdens een dinertje meer waarde hecht aan de betaalbaarheid en kwaliteit van de gerechten dan aan de ambiance, een goede tegenhanger van de prijzige concurrentie. Zo bleef de rekening voor voor-, hoofd- en nagerecht (inclusief drankjes) zeer netjes onder de E25 per persoon. (Marieke Smits)

Sfeer: druk, informeel Eten: zeer goed Bediening: matig

OPROEP Ben je (betaalbaar) uit eten geweest? Schrijf dan een recensie en stuur die op naar redactie@folia.uva.nl. Als je recensie wordt geplaatst, krijg je de kosten (maximaal €50,-) van het etentje vergoed.

Meer info: www.choca.nu

Folia 09 | 17

Ben jij op zoek naar een parttime baan voor naast de studie? Of ben je bijna klaar met studeren en op zoek naar een interessante startersfunctie?

Schrijf je dan in bij StudiJob Uitzendbureau! 7PPS WFFM WFSTDIJMMFOEF PQESBDIUHFWFST JT 4UVEJ+PC NFU HSPUF SFHFMNBBU PQ [PFL OBBS BENJOJTUSBUJFG FO TFDSFUBSJFFM NFEFXFSLFST SFDFQUJPOJTUFO QPSUJFST FORVĂ&#x2039;UFVST SFEBDUJFNFEFXFSLFST TUBSUFST FO[ FO[ FO[

De Nederlandse CarriĂ¨redagen â&#x20AC;&#x2122;08 DĂŠ carriĂ¨rebeurs in het najaar voor studenten en starters

14 &15 november 2008 Amsterdam RAI

Bekijk meteen de website www.studijob.nl voor het actuele vacatureaanbod. r 4UVEJ+PC JT HFPQFOE WBO VVS r 7PPS NFFS JOGPSNBUJF LVO KF PPL CFMMFO OBBS

Kennis maken met een groot aantal topwerkgevers De speciale TraineestraatÂŽ bezoeken Een uitgebreid programma van carriĂ¨regerichte ĂŠn vakinhoudelijke workshops bijwonen. Äą Lane Genieten van optredens van o.a. Thomas Berge en LoÂ¨se

www.carrieredagen.nl

De Nederlandse CarriĂ¨redagen is een activiteit van

folia 081031.indd 1

e Onlin ken ? isma kenn erkgevers pw er oktob met to

20 r ssen r naa Ga tu novembe agen.nl d er 0 rriere en 2 rkgev eleca riete we tu ir o .v www jouw fav eursvloer! t b e e o le v li ntm je irtue en o kan en v op e ovember rs! n cruite Op 7 en met re tt a h c

onderdeel van de

23-10-2008 16:41:59

41:59

recensie

Zwart is te gekleurd Door Joke de Wolf

Prinsessen zijn mooi, stiefmoeders gemeen, wolven boos en rozen rood. En net zoals de kaasetende Hollander en de Mexicaan met zijn sombrero, heeft ook de zwarte mens in de geschiedenis van de kinderliteratuur te kampen met hardnekkige clichés. luid / Het hoedenlooze moortjen uit / En spotte met zijn zwarte huid.’ Even verder worden ze daar gelukkig voor gestraft, maar niet echt op politiek correcte wijze: de drie kwajongens worden in de inktpot gedoopt, en zijn dan ook zwart. Dat was de straf. Ook de tien kleine negertjes waren zwart. In eerste instantie ging het Amerikaanse aftelliedje uit 1866 over Indianen, maar al snel werd de versie met de ‘negertjes’ een wereldwijd succes. Een aftelrijmpje met gezellig gruwelijke varianten (zo wordt er in een Amerikaanse versie eentje opgehangen, een ander hakt zichzelf doormidden) maar in Nederland bleef men braaf en vallen jongetjes alleen maar in de gracht of worden ze gestoken door een bij. De laatste uitgave, geïllustreerd door Rie Cramer, verscheen in Nederland in 1978. De schrijvers van Zwart zijn daar erg blij mee: ‘Veel kinderen lazen het boekje of zongen het liedje als een onschuldig vrolijk verhaal. Vaak op latere leeftijd, wanneer zij het boekje en de tekst nog eens goed bekeken, drong de absurde grofheid door.’ FOUTE ANNIE

Welke clichés bestaan er in de kinderliteratuur over negers? Het boek Zwart: Sambo, Tien kleine negertjes, PijpjeDrop, Pompernikkel en anderen, verschenen onder redactie van bijzonder UvA-hoogleraar illustraties Saskia de Bodt, in samenwerking met de Koninklijke Bibliotheek, zegt er antwoord op te geven. De auteurs, Jeroen Kapelle en Dirk Tang, onderzoeken de manier waarop de zwarte mens in Nederlandse ‘geïllustreerde boeken’ is weergegeven. In de praktijk zijn dat voornamelijk kinderboeken. Dat onderzoek levert om te beginnen een aantal leuke weetjes op. BEATLES

Zo is te lezen dat ‘Golliwog’ nog even de mascotte is geweest van de Beatles. Het uiterlijk van Golly is volgens Zwart gebaseerd op de negro minstrel doll, het stereotype van zwarte zangers: een grote bos zwart haar en rode lippen. Waarom de Beatles dan voor Golliwog kozen, wordt helaas niet verteld. Ook blijkt Moriaantje uit het bekende liedje een Duitse oorsprong te hebben. Al in 1844 schrijft de Duitser Heinrich Hoffmann een verhalenboekje dat in Nederland bekend werd als Struwelpeter. Het verhaaltje De geschiedenis van de zwarte jongens begint bekend: ‘Een moriaan zo zwart als roet, ging eenmaal wand’len, zonder hoed.’ Maar het vervolg is minder vrolijk; er komen drie witte jongetjes die uit zijn op kattenkwaad: ‘Het drietal jongens lachte

Het is niet de enige keer dat de schrijvers de geschiedenis terechtwijzen. Zo kunnen de illustraties van Sambo volgens Kapelle en Tang ook niet meer door de beugel. De Schotse Helen Bannerman bedacht het figuurtje tijdens haar verblijf in India. In het verhaal, dat ook vele varianten kent, ontmoet het zwarte jongetje Sambo tijdens een wandeling door het oerwoud tijgers. Hij moet ze steeds een van zijn juist gekregen kleren en speelgoed geven, anders eten de tijgers hem op. Uiteindelijk krijgen de tijgers ruzie, en rennen ze net zolang achter elkaar aan totdat ze tot boter smelten. De moeder van Sambo, Mambo, bakt pannenkoeken van die boter, Sambo eet er wel 169 op. Een absurd verhaal natuurlijk. Pratende tijgers die kleren afpakken en tot boter smelten en een jongetje dat onmogelijk veel pannenkoeken eet. Maar daar zal je Kapelle en Tang niet over horen. Nee, er is maar één punt waar de schrijvers het abso-luut niet mee eens kunnen zijn: ze vinden het verhaal controversieel ‘niet alleen omdat de plaatjes van een zwart jongetje met rode lippen racistisch werden gevonden, maar ook omdat het boekje geen rekening hield met het de Indiase situatie waar mensen er heel anders uitzien dan het zwarte jongetje in de originele versie van 1898.’ Zo. Dat is netjes gezegd. Of eigenlijk helemaal niet. Sinds wanneer mogen er geen zwarte jongetjes in India wonen? En bovendien, wat dan nog, de dierenbescherming zal ook geen

problemen maken vanwege de gesmolten tijgers, het is toch maar een onschuldig kinderverhaaltje? ‘Onschuldig’ komt in dit boek echter niet voor. Zelfs de grootste kinderboekenvriendin aller tijden, Annie M.G. Schmidt, krijgt ervan langs; ze noemde Sambo in haar Gouden Boekjes-bewerking uit 1954 ‘pik pik zwart.’ En nee, Jip en Janneke komen er goed vanaf, want ze worden niet genoemd – die zijn blijkbaar niet zwart. NEGERS ZIJN OOK MENSCHEN

Het boekje is rijk geïllustreerd en mooi vormgegeven, maar de weinige tekst staat helaas bol van geforceerde politiek correcte uitspraken. Uitspraken die het tegengestelde effect hebben en je je er als lezer bijna voor gaat schamen. Natuurlijk kunnen titels als Het groote negerboek en de karikaturen bij De lotgevallen van Pijpje Drop – het zoontje van vader en moeder Roetmop – tegenwoordig niet meer, maar dat betekent nog niet dat uitentreuren moet worden benadrukt dat zwarten ook mensen zijn en geen karikaturen en dat dit heel onjuist is. Het verschil tussen hedendaags onderzoek naar racisme en historische studie naar de beeldvorming van de zwarte mens is in het boekje zoekgeraakt, en dat is jammer. Zelfs schrijvers die in hun tijd worden bewonderd om hun respect en interesse voor andere volken, zoals bijvoorbeeld Nienke van Hichtum in haar boek Een Kaffersche heldin krijgt ervan langs omdat ze ‘Neger’ schrijft en ‘gevulde lippen.’ De lezer voelt zich bijna als het kleine meisje dat in het boekje Zwarte Sam of Een neger is ook een mensch uit 1896 de zwarte bediende Sam troost, hij is namelijk geslagen. ‘Wij zijn hier in een vrij land Sam! Hier is een neger ook een mensch!’ ‘Ik een mensch ben?’ roept Sam verwonderd. In plaats van al die morele opmerkingen hadden de schrijvers de beperkte ruimte beter kunnen gebruiken voor het bespreken en contextualiseren van meer van de vermakelijke en absurde kinderverhalen, daar zijn de illustraties veel te boeiend voor. Zwart is de precies zo geforceerd correcte tentoonstelling Black is beautiful achternagegaan. Het is te hopen dat die dikke saus van politieke correctheid voortaan apart van het (kunst-) historisch onderzoek geserveerd wordt, dan leven we allemaal nog lang en gelukkig. l Jeroen Kapelle en Dirk J. Tang. Zwart: Sambo, Tien kleine negertjes, PijpjeDrop, Pompernikkel en anderen. Uitgeverij d’ Jonge Hond, Harderwijk. €17,95.

Folia 09 | 19

studiereis

In het spoor van de Shoah Door Irene Hemels

Studenten van de UvA waren deze maand op studiereis naar vernietigings- en concentratiekampen in Polen. Een week van contrasten: overdag hoofdpijn van de emoties en ’s avond lachen met een biertje in de hand. In zes dagen bezoeken we verschillende synagogen, massagraven (soms niet meer dan een vergeten plek waar dagelijks kinderen overheen lopen omdat het de kortste weg naar school is), vier concentratie- en vernietigingskampen en vele dorpjes die als doorgangsgetto fungeerden. En vergeet vooral niet de stations, want op bijna elk Pools perron heeft bloed gevloeid. Ons gezelschap bestaat uit geschiedenisstudenten uit Groningen en Amsterdam, mensen die zich op een of andere manier met de jodenvervolging bezighouden en andere geïnteresseerden. In Polen treffen we onze Duitse medereizigers en een groepje Poolse studenten. We verblijven in Lublin, een middelgrote Poolse stad in het zuidoosten van Polen, die tijdens de Duitse bezetting een belangrijke plaats innam. Vanuit Lublin vond de Aktion Reinhardt plaats: het vermoorden van de joden in de vernietigingskampen Sobibor, Treblinka en Belzec. Heeft Lublin momenteel 200.000 inwoners, voor de Tweede Wereldoorlog woonden er 120.000 mensen, van wie er 40.000 joods waren. Nu woont er nog slechts een handjevol joden.

nig zijn want het programma is overvol – slenteren we rond en proeven de sfeer. De Poolse studenten zijn nauw betrokken bij de organisatie. Op veel plaatsen die we bezoeken lezen ze getuigenissen voor of geven ze achtergrondinformatie over de gebeurtenissen die op de plek hebben plaatsgevonden. Antisemitisme is een belangrijk thema deze week. Op de heenweg ontmoeten we in de trein een Poolse student uit Warschau. Hij waarschuwt ons voor het heersende antisemitisme en vertelt wat zijn groot vader altijd zegt, zoals: ‘De oorlog was slecht, maar de vernietiging van de joden was nog niet zo slecht.’ Van zo’n boude uitspraak schrikken we. De Poolse studenten met wie we de hele week optrekken, maken zich ook zorgen over het antisemitisme in hun land. We hebben er herhaaldelijk discussies over. Filosofiestudente Theresa vertelt bijvoorbeeld dat haar professoren regelmatig benadrukken dat ‘de joden in de politiek zitten’. ‘Het is onderhuids, niet heel openlijk en duidelijk’, zegt ze. ‘Maar dit soort uitspraken maakt wel zichtbaar dat er antisemitisme is.’

A ntisemitisme

Het klooster waarin we onze intrek nemen, ligt aan de rand van het voormalige getto. De nazi’s hebben bij hun vertrek weliswaar een groot deel van het getto met de grond gelijkgemaakt, toch is een deel behouden gebleven. Op vrije momenten – die er overigens wei-

S obibor

Voormalig vernietigingskamp Sobibor neemt een bijzondere plaats in deze week. Al is het alleen maar omdat de Nederlandse Stichting Sobibor, samen met de Duitse educatieve organisatie Bildungswerk Stan-

Ola uit Polen leest voor op het perron

foto’s: Irene Hemels

Het perron van Sobibor

20 | Folia 09

islaw Hanz, de reis organiseert. Meer dan 34.000 joden uit Nederland, dat is een derde van het totaal aantal omgekomen Nederlandse joden, kwamen in Sobibor om. De busreis ernaartoe is al indrukwekkend. Het is alsof Sobibor aan het einde van de wereld ligt. Het kamp lag in een enorm ondoordringbaar woud aan de grens met Oekraïne. In de winter is het plaatsje bij hevige sneeuwval afgesloten van de buitenwereld, aldus de Poolse historicus Robert Kuwalek, Holocaustdeskundige, hoofd research van Majdanek en Belzec en onze gids gedurende deze week. Kuwalek is een aimabele man die ongelooflijk veel weet, en het grote verhaal inkleurt met verhalen van getuigen, overlevenden en tijdgenoten. Van kamp Sobibor is alleen het perron waar de treinen aankwamen als tastbaar bewijs overgebleven. In een internationaal gezelschap herdenken we dat de joodse gevangenen 65 jaar geleden in Sobibor in opstand kwamen tegen de nazi’s. De meesten moesten dat met de dood bekopen, slechts een klein aantal overleefde de opstand. Het is indrukwekkend om samen met scholieren, studenten en ouderen uit Polen, Duitsland en Nederland de herdenking mee te maken. We staan wat onwennig langs de gedenklaan die de weg markeert naar de gaskamers, waar alle getransporteerde joden omgebracht werden. De nazi’s noemden de weg eufemistisch Himmelfahrtstrasse. In aanwezigheid

‘ Twintig meter voor de gaskamer geloofden de meesten nog steeds niet dat ze dood zouden gaan’

van een Poolse rabbijn worden twee nieuwe gedenkstenen bijgelegd. L iedje

Later in de week spreek ik met Philip Bialowitz, een overlevende van Sobibor en na de oorlog geëmigreerd naar de Verenigde Staten. Voor de herdenking van de opstand van Sobibor en zijn boekpresentatie is hij deze week overgevlogen naar Lublin. Op een vrij moment gaan we met een paar mensen naar deze presentatie toe om met hem te praten. De ontmoeting met Bialowitz is beslist het hoogtepunt van de reis. Het is bijzonder om uit de eerste hand herinneringen en verhalen te horen. Bialowitz vertelt over de vliegtuigen die overvlogen, terwijl hij in Sobibor zat. ‘Ik heb gebeden dat er bommen op Sobibor zouden worden gegooid door de vrije landen. Al zou ik zelf doodgaan, de vergassingen in de gaskamers zouden in elk geval stoppen. Het heeft me altijd verwonderd dat er toen niets is gedaan.’ De Nederlandse joden kan hij zich nog levendig herinneren. ‘Mijn hart bloedde omdat ze in vijftien minuten tot as zouden vergaan. Ik hielp met het opruimen van de bagage en de persoonlijke spullen die ze moesten achterlaten. Voor het uitkleden mochten sommigen een postkaart sturen. Ze werden hard geslagen. Bij het knippen van hun haren vroegen veel vrouwen om het niet te kort te knippen. Twintig meter voor de gaskamer geloofden de

meesten nog steeds niet dat ze dood zouden gaan.’ Van enkele Nederlandse joodse gevangenen leerde Bialowitz het liedje Overal, overal, waar de meisjes zijn. Zijn zoon, die is meegekomen naar Lublin, heeft het lied zelfs van zijn vader geleerd en zingt het voor ons in het Nederlands. L opende band

Elk Pools dorp in de regio Lublin heeft met de jodenvervolging te maken gehad. Er zijn joodse inwoners verdwenen – het dorp was een doorgangsgetto – plekken in de buurt zijn als executieplaatsen gebruikt of vanaf treinstations zijn joden weggevoerd naar de vernietigingskampen. Terwijl we door het gebied rondreizen wordt de vernietigende kracht van de Holocaust steeds meer zichtbaar. In Sobibor, Belzec en Treblinka werden vele honderdduizenden joden onmiddellijk na aankomst met de trein omgebracht in de gaskamers. Terwijl Sobibor er min of meer verlaten bijligt, zijn in Belzec en Treblinka kolossale monumenten neergezet. De grote, indringende monumenten tonen het fabrieksmatige karakter van het vernietigingsproces. We zien met eigen ogen dat het in Treblinka slechts honderd meter lopen was naar de gaskamers. We horen vertellen dat een trein vol mensen in twee uur tijd was vergast en helemaal verdwenen. Het laat een groot besef achter dat het uitmoorden van de joden lopendebandwerk was. Op onze vrije middag gaan we naar het voormalig

Het monument van Treblinka (deel)

kamp Majdanek dat in Lublin ligt. Alsof we er geen genoeg van kunnen krijgen. Het blijkt een gelukkige greep, want dit kamp is anders dan de drie andere. Het was vooral een concentratiekamp, waar de nazi’s er niet in geslaagd zijn om voor hun vertrek alles plat te gooien. Van barakken tot wachttorens: er is nog heel veel te zien. Het is ook het enige moment van de week dat het stortregent. We zijn genoodzaakt om een schuilplek in de gaskamer te zoeken. E ducatie

We praten veel met elkaar over de indruk die de reis maakt. Immers, we zijn aan de master holocausten genocidestudies, een apart traject van de master geschiedenis aan de UvA, begonnen omdat we het onderwerp interessant vinden. Uit de literatuur weten we hoe de jodenvervolging plaatsvond en hoe erg het was. Maar als je hier loopt is het allemaal wel heel intens. UvA-studente Angela Wals: ‘Dat diepe, intense gevoel zal in de loop van de tijd wel minder worden, maar nu ik de barakken en de gaskamers heb gezien, kan ik me wel beter voorstellen hoe het geweest moet zijn. Hoe het was om je uit te kleden en bibberend in de kou te moeten wachten op de selectie. Je kunt het vanzelfsprekend nooit helemaal ervaren. Maar ik ben er wel van overtuigd geraakt dat als je ergens wetenschappelijk mee bezig bent, je er zo dichtbij moet komen als mogelijk is.’ l Samen herdenken

Folia 09 | 21

suriname

‘Niet zeuren over 1982’ Door Felia Boerwinkel, Marit van Kooij en Iris du Pon

Wat is de relatie tussen Nederland en Suriname, hoe ziet de de toekomst van de voormalige kolonie eruit, en waarom kan Desi Bouterse rekenen op grote populariteit onder jongeren? Een ploeg politicologiestudenten trok, gewapend met vragen en een notitieblok, naar Suriname. dat het verkiezingsproces in Suriname toch iets anders werkt dan in Nederland. Angoelal: ‘De districtverdeling is nog gebaseerd op 1954, dus het binnenland is sterk oververtegenwoordigd ten koste van Paramaribo. Er is nu sprake van een strategische rush op de zetels van het binnenland. De partijen trekken richting de jungle met SUV’s, kettingzagen, vaten olie en buitenboordmotoren om stemmen te trekken. En ja, de partij van Bouterse, de NDP [Nationale Democratische Partij, red.], heeft zich die tactiek inmiddels ook aangemeten.’ Surinamers hebben in haar ogen zeker reden tot klagen. Angoelal: ‘De coalitie bestaat uit fragiele bestanden, ze zijn kunstmatig en niet effectief. Dat frustreert de bevolking, want echte hervormingen

‘ Ik ben geen aanhanger van democratie; mensen hebben niets aan gebabbel in het parlement’ velli, studievereniging voor politicologen, met zeventien studenten af naar Suriname. De vraag hoe het nu staat met de relatie tussen Nederland en Suriname loopt als een rode draad door de reis. Om deze vraag te kunnen beantwoorden heeft Machiavelli een ontmoeting geregeld met vicepresident Sardjoe, de directeur van het ministerie van Handel en Industrie, parlementslid Sucil Angoelal en als afsluiter Desi Bouterse. De decembermoorden lijken vooral een issue te zijn voor Nederlanders en Nederlandse Surinamers. In Suriname heerst de opvatting dat het beter is het verleden te laten rusten. ‘De Surinamers zijn gefixeerd op de opgaande zon. De decembermoorden accepteren wij als zwarte bladzijde in de geschiedenis’, aldus vicepresident Sardjoe. NDP

De hernieuwde populariteit van Bouterse wordt vaak toegeschreven aan de jongeren van Suriname, die de decembermoorden niet bewust hebben meegemaakt en zodoende alleen relateren aan de populistische uitspraken die Bouterse met regelmaat doet. Maar het is niet de enige verklaring. Bij Sucil Angoelal, assembleelid van de Surinaamse Partij van de Arbeid, leren we

22 | Folia 09

blijven uit. Zo had de regering beloofd in 2008 drieduizend huizen af te hebben, maar staan er nog geen driehonderd. Mensen die teleurgesteld zijn stappen over naar Bouterse. Helaas zien wij nu weinig andere oplossingen dan de bestaande coalities. Alle partijen hebben één ding gemeen en dat is dat we tegen Bouterse zijn.’ B ij B outa thuis

De dag voor ons vertrek en rijden we een mooie route langs de Surinamerivier, een gebied vol grote villa’s gepleisterd in wit, roze en geel. Als we twintig minuten te vroeg uit ons busje rollen, zien we een vrij gewone bungalow die niet bepaald in lijn is met wat we net zagen. Twee hekken, waarvan één wagenwijd naar de tuin openstaat, geen camera’s of andersoortige beveiliging. En de dakrand moet nodig onderhouden worden. We staan voor het huis van ‘Bouta’, het discutabele hoofd van de oppositie. Een lange man leidt ons langs wasrekken waaraan (Bouterses?) boxershorts te drogen hangen naar een groene tuin met uitzicht over de rivier. Met stijgende verbazing zijn wij gefocust op één ding: het pistool

dat aan de achterkant van zijn broek bungelt. De zenuwen worden er niet minder om, als we op het enigszins vervallen tuinmeubilair plaatsnemen. Het is halfnegen ’s ochtends en een voorzichtig sereen zonnetje doet de gemoederen een beetje bedaren. Afwachten maar. Dan klinkt er gerommel aan een hek en zien we Bouterse van ver naderen. We hadden ons hem toch anders voorgesteld. Hier staat een kleine, wat gezette man, met open Hawaïhemd, slippers en een sigaret in zijn mondhoek. Wat hij echter mist aan uiterlijke overtuigingskracht, maakt hij ruimschoots goed met zijn non-verbale communicatie. Hij schudt onze handen tot ze kraken. Hij tikt zijn sigaretten zo krachtig af dat ze bijna breken. Als we hem onze vragen stellen, wacht hij even met antwoorden terwijl hij ons met toegeknepen ogen aankijkt. W hisk y

Desi Bouterse omschrijft zijn groeiende populariteit als een ‘proces van bewustwording’. ‘De mensen beginnen in te zien dat al die coalities niet werken. Zonder zich druk te maken over waar het geld vandaan komt, ziet men wat ik heb bereikt’, zegt hij terwijl hij in de richting van de omstreden Wijdenboschbrug knikt die hij tijdens zijn presidentschap voor veel geld uit de grond heeft gestampt. ‘Overigens kwam dat geld deels uit oliewinsten. Maar geld haal je voornamelijk uit nadenken.’ En prompt formuleert hij zijn economische toverformule: ‘Als ik winst wil maken, maak ik winst, en als ik geen winst wil maken, maak ik geen winst.’ Al snel begint het ons te dagen dat Bouterse een simplistische kijk op de economie heeft. Onnavolgbare economische redeneringen vallen ons ten deel, allemaal in het kader van Surinames economische zelfvoorziening. Dat het land schreeuwt om een grotere opgeleide beroepsbevolking die vooruitgang kan brengen, lijkt hem niet erg bezig te houden. En dat het land onder zijn leiding een paar mooie boycots aan zijn broek zal krijgen, lijkt hem evenmin te deren. Of hij bij een overwinning zelf president zal worden? Ook dat lijkt hem onbelangrijk. ‘Dat zien we dan wel weer. Als ik had gewild, was ik vanaf de jaren tachtig tot nu president geweest.’ Halverwege het vraaggesprek worden we aangenaam opgeschrikt door een pup, die ogenschijnlijk net uit een wasmiddelreclame is gestapt. Het hondje, genaamd ‘Whisky’, fungeert in Bouterses lauwe

foto: Machiavelli

In 1982 wordt de wereld opgeschrikt door een ernstig bericht uit Suriname. Twee jaar na de sergeantencoup van legerleider Desi Bouterse worden op 8 december vijftien tegenstanders van het regime mishandeld en vermoord in Fort Zeelandia. Veel landen verbreken de banden met Suriname en Nederland schort delen van de bilaterale hulp op. In 1986 schrijft Bouterse verkiezingen uit, die uitlopen op een grote nederlaag. De eerste regering Venetiaan is een feit en daarmee lijkt de democratie hersteld. Maar Bouterse blijft aanwezig en leidt momenteel succesvol de oppositie. Met zijn groeiende populariteit onder vooral jongeren, lijkt hij als controversieel persoon nog wel even in de politieke schijnwerpers te blijven staan. Zeventien jaar na de decembermoorden reist Machia-

foto: Machiavelli

Studenten mogen Bouterse ‘echt alles vragen’

monoloog als een aangename verfrissing. Het pluizige charmeoffensief bezorgt ons vijf minuten adempauze waarin het baasje zijn hondje vergeefs een aantal keren wegtrekt bij zijn andere (jammerlijk schurftige) hond en wij onze professionaliteit laten varen om het pluizenbolletje een aai te geven. De sfeer lijkt een slag te draaien en Bouterse, die eerst nogal argwanend en arrogant deed, stelt zich opener op. Hij onderstreept joviaal dat we hem echt álles mogen vragen. Even is er sprake van een lichte weifeling… toch maar eens peilen waar hij was op 8 december 1982? P arbo ’ s en persvrijheid

Ondanks onze hernieuwde moed blijft Bouterse vaag. ‘De commotie omtrent de decembermoorden is negatieve propaganda. De verhalen van de media zijn in dienst van de westerse wereld en uiteindelijk gaat het

om hun belangen. Ik zeg dan: niet zeuren over 1982, onderzoek eerst wat er precies aan de hand was.’ Dat Bouterse het westen verder niet hoog in het vaandel heeft staan, komt uit het gesprek duidelijk naar voren. Ook voor de westerse ‘democratische uitvinding’ ziet hij in Suriname geen toekomst. ‘Ik ben geen aanhanger van democratie. Ik heb er geen boodschap aan en het heeft binnen de NDP ook niet de hoogste prioriteit. Mensen hebben niets aan gebabbel in het parlement. Ik bied geen democratie, wel oplossingen.’ Een vraag over persvrijheid wordt behendig ontweken: ‘Zolang een land aan het ontwikkelen is, kan je daar maar beter nog even mee wachten.’ Hij benadrukt nogmaals dat wij hem alles mogen vragen. ‘Het is belangrijk aan de ontwikkeling van het land te denken en de feiten niet constant in een negatieve context te plaatsen.’ Na anderhalf uur vraag-en-antwoord worden door een

louche uitziende huisvriend twee koelboxen aangesleept, en mogen we op de valreep iets verkoelends uit de dozen grijpen. Het is tien uur ’s ochtends en Bouterse trekt een Parbo-biertje open. Politiek incorrect of niet, het laatste halfuur wordt het bijna gezellig. Bouterse vraagt ons politicologen in spé of wij soms goede plannen hebben voor de Surinaamse ontwikkeling en in de waas van het ochtendbiertje krijgen we op de koop toe een uitnodiging om hem te vergezellen naar het binnenland. De iets te familiaire sfeer doet ons besluiten afscheid te nemen. In een laatste monoloog vertelt Bouterse ons openhartig dat hij ‘door schade en schande’ wijs is geworden de afgelopen jaren, en dat hij zich als lezend mens nog altijd verrijkt. We schudden hem nog één keer de hand. Nu is het afwachten wat zijn persoonlijke ontwikkeling voor de toekomst van Suriname betekent. l

Folia 09 | 23

Op zoek naar een uitdagende baan? Publistat Mediaonderzoek is een jong en snelgroeiend onderzoeksbureau dat zich bezighoudt met het onderzoeken van vrije publiciteit in kranten en tijdschriften en op radio, tv en internet. Voor uitbreiding van ons team zijn wij per direct op zoek naar:

STAGIAIRES & JUNIOR ANALISTEN

Scriptie schrijven in goed Nederlands Is Nederlands niet je moedertaal en heb je daarom moeite met scripties e.d. schrijven? Gepensioneerde academici/ HBO-ers ondersteunen je hiermee graag. GRATIS! www.gildeamsterdam.nl

We zoeken academici die geïnteresseerd zijn in de werking van de media en het leuk vinden om berichten over uiteenlopende onderwerpen te analyseren. Een uitgebreid trainingsprogramma zorgt ervoor dat junior analisten Naamloos-10 1 zich snel kunnen ontwikkelen tot zelfstandige onderzoekers. Kijk voor meer informatie over de functie op www.publistat.nl. Functie-eisen - universitaire opleiding - uitstekende beheersing van Nederlandse taal (schriftelijk en mondeling) - vaardig met Excel en PowerPoint - fulltime of parttime (minimaal 2 dagen per week beschikbaar)

Interesse? Mail je CV naar info@publistat.nl Bel bij vragen 020 - 528 92 95 of kijk op www.publistat.nl

09-10-2008 13:51:20

P O U C J K U t M V O D I t U I F F

zoekt BEDIENING Herengracht 82. Overdag werken! Leuk uurloon + fooi. Mail naar: espressamente@planet.nl

Naamloos-8 1

09-10-2008 13:34:35

Bezoek onze compleet vernieuwde website voor onze banen! Zit jouw baan er niet bij, laat dan in ieder geval je cv achter.

www.unijobs.nl – telefoonnummer 020-6129200, Singel 417 te Amsterdam.

NICAM/Kijkwijzer zoekt per direct een stafmedewerker (36 – 38 uur) Kijkwijzer is het Nederlandse classificatiesysteem voor films, televisieprogramma’s en dvd’s. Het Nederlands Instituut voor Classificatie van Audiovisuele Media beheert en coördineert Kijkwijzer. De functie: Als lid van het Kijkwijzer-team participeer je in projecten, geef je trainingen en presentaties, organiseer je bijeenkomsten en ben je vraagbaak voor filmdistributeurs en omroepen. Ook beantwoord je klachten en consumentenreacties. Daarnaast ben je verantwoordelijk voor het ontwikkelen en uitvoeren van een overzichtelijk relatiesysteem. Je onderhoudt intensieve contacten met aangesloten organisaties en je initieert nieuwe samenwerkingsverbanden. Profiel Jij bent zelfstandig én een teamspeler, proactief en communicatief zeer vaardig. Verder beschik je over zeer goede presentatievaardigheden. Spreekt deze functie jou aan? Neem dan contact op met het NICAM, 035-6460860, info@nicam.cc

folia 081031.indd 2

23-10-2008 16:46:43

46:43

foto’s: Bram Belloni

weekgast

Edwina Hagen (1967) is cultuurhistorica. Op 23 oktober promoveerde ze op een onderzoek naar antipapisme en cultureel natiebesef in Nederland rond 1800. Maandag 20 oktober Ik hád vandaag kunnen uitslapen, maar schrik om 6.30 uur wakker van het bouwverkeer om de hoek op de Baarsjesweg. Mijn ogen zijn amper open of het schiet al door mijn hoofd. O ja, het is zover. Nog drie dagen en dan ga ik met mijn kop op het hakblok. Ik denk aan wat een van mijn gepromoveerde vriendinnen erover zei. Dat het in het openbaar verdedigen van je proefschrift voelt als naakt op een podium staan terwijl iedereen op je mag spugen. Ik denk ook aan een vakgenoot die zich manhaftig door zijn lijdensuur heensloeg, maar nog altijd op de vraag: ‘Wat is het mooiste van gepromoveerd zijn?’ vanuit zijn tenen uitroept: ‘Dat je niet meer hoeft te promoveren!’ Om 10 uur ontmoet ik mijn paranimfen, mijn zeer geleerde vriendin Margit Rem en Rop Zoutberg, die speciaal voor de promotie is overgekomen uit Madrid, waar hij woont en werkt als NOS-correspondent. We gaan naar de Agnietenkapel om deel te nemen aan het zogenoemde pedelklasje. Rob Vink, de pedel ontvangt ons met koffie. Opvallend is dat zelfs zo kort van tevoren sommige promovendi van de ceremonie maar weinig blijken af te weten. Voor een Française is het nog een verrassing in welke taal zij het ritueel zal gaan doen. Ik op mijn beurt maak mij zorgen over een vervaarlijk uitziend steil wenteltrapje dat na afloop moet worden afgedaald. Met torenhoge hakken welteverstaan, en een onhandig grote rode koker in mijn handen met daarin de bul voorzien van een kwetsbaar lakzegel dat beslist niet kapot mag gaan. Om 14 uur arriveer ik per trein in Utrecht om een proefpromotie te doen. Doctor Pim van Oostrum en bronnenfetisjist Ton Jongenelen voelen mij danig aan de tand en mijn ogen rollen soms bijna uit hun kassen. Maar van huilen komt het niet.

Dinsdag 21 oktober Vanmorgen om 9.15 uur in een lokaaltje op het P.C. Hoofthuis mijn lekenpraatje geoefend. Het mocht nog wat levendiger, maar de timing klopte. Precies 10 minuten en mijn toeschouwster kon het goed volgen. Twee weken geleden was dat nog anders. Toen bleek mijn verhaal veel te moeilijk. Ik hou nu rekening met toehoorders die geen of slechts een flauwe notie hebben van zaken als de Verlichting, de patriottentijd of de Bataafse revolutie. Wel zo realistisch. Thuis ligt onze 10-jarige dochter Tate compleet gevloerd op de bank. Ze heeft deze week herfstvakantie en is net terug van een twee dagen durend uitstapje naar de Efteling met haar grootouders. Zelf ben ik ook verschrikkelijk moe. De promotie begint nu echt op me te drukken. Ik heb het er helemaal mee gehad en wil er nu alleen nog maar van af, no matter what. Tate en ik hebben allebei een schorre keel en eten daarom honingdropjes. Ik bijt iets te hard en prompt breekt een flink stuk van mijn kies af. Ik vloek hartgrondig en bel onmiddellijk naar mijn tandarts. Ik leg de assistente uit dat het gaat om een spoedgeval. Dat ik overmorgen moet promoveren, dat ik daarbij absoluut geen pijn kan gebruiken en daarom zo snel mogelijk een afspraak wil. Een spoedgeval, alleen vanwege een aanstaande promotie? Het meisje begrijpt niet waar ik het over heb. Ik smeek of ik dan tenminste even de tandarts zelf mag spreken. Ik wacht nog steeds op zijn telefoontje.

Woensdag 22 oktober Rond lunchtijd belt hij dan toch, mijn tandarts. Tien minuten later zit ik al bij hem in de stoel. Alles is nu weer in orde. De rest van de dag blader ik wat in mijn dissertatie. Om 20.00 uur geef ik een telefonisch interview aan een journalist van Het Parool. We praten een halfuur en hij geeft toe mijn boek amper gelezen te hebben. Het gaat hem eigenlijk maar om één ding: de betekenis van mijn onderzoeksresultaten in het heden. Natuurlijk, de parallel tussen het antipapistisch discours van rond 1800 en de manier waarop er nu soms wordt geschreven over moslims, ligt voor de hand. Ronald van Raak, historicus en SP-politicus, schreef ooit een artikel in de Volkskrant:

‘Moslims zijn de katholieken van 1853.’ Een analogie met een duidelijke politieke boodschap: dat het net als toen nu ook allemaal wel zal loslopen. Ik heb geen zin om dit speculatieve beeld te bevestigen. Ik ben wetenschappelijk onderzoeker, geen politicus. Dat neemt niet weg dat ik blij ben met alle publiciteit. Ik ben ontzettend trots op wat Marc Beerens van uitgeverij Vantilt heeft gepresteerd. De handelseditie is bijzonder mooi geworden. Er zijn al zo’n vijftien recensie-exemplaren aangevraagd, door landelijke dagbladen en curieus genoeg ook door het partijblad van de SGP. Het is al laat, maar ik ga nog even koken voor mijn man; ook mijn nieuwe status van doctor zal hier weinig verandering in brengen. Tenzij ik ook eens wat ga verdienen. (Grapje, Steve!)

Donderdag 23 oktober Om 10.00 uur ’s ochtends zit ik bij de Bijenkorf Beautyshop. Bijna 3 uur later zit ik er nog, steeds nerveuzer wordend. De meisjes – die alles weten van haar en make-up maar natuurlijk niets van een promotie – doen hun best, maar ik had gedacht dat ik nog wel een uurtje de tijd zou krijgen om me nog even op mijn boek te focussen. Niet dus. Ik moet meteen door naar De Jaren voor een snelle lunch en daarna meteen door naar de Agnietenkapel. In de kleedkamer krijg ik het plotseling te kwaad. Mijn promotor komt even gedag zeggen, is erg lief en vrolijk, maar ik tril over mijn hele lichaam en kan alleen nog maar uitbrengen dat ik helemaal niks meer weet. Ik ben ervan overtuigd dat een black-out alles zal verpesten. Uiteindelijk is het tegendeel het geval. Mijn promotie gaat – potdomme – gewoon hartstikke goed. Het is twee uur ’s nachts en ik zit ik thuis alleen achter mijn computer intens na te genieten. De opkomst was indrukwekkend, de zaal zat bomvol. De commissieleden waren erg complimenteus. Na afloop zei iedereen dat ik prima weerwerk had geleverd en dat ik er ook goed uitzag. Zeker vijf vuilniszakken met cadeaus mag ik morgen uitpakken, wat wil ik nog meer? l Volgende Weekgast: honours-student, FSR-lid en duizendpoot Danny Mekic’.

Folia 09 | 25

De strijd om het Witte Huis Tekst en foto’s Linde Arts en Anne Rose Haverkamp

De McCain-stemmer is eenzaam in Amsterdam. Folia en Havana gingen van het Roeterseiland naar de Leeuwenburg en van de business school naar het domein techniek. Tientallen studenten, vele uren later, en nog steeds maar één McCain stemmer. De UvA en de HvA zijn eruit: Obama for president!

Amerikaans kiesstelsel voor beginners

Iris du Pon

ierdejaars studente politicologie aan de UvA, Iris du Pon (22) zit in het bestuur van de studievereniging Machiavelli en legt uit hoe het zit met de Amerikaanse verkiezingen. ‘In de VS zijn er 538 kiesmannen verdeeld over vijftig staten. Het volk stemt Republikeins, dus voor John McCain, of Democratisch, dus voor Barack Obama.’ Per staat bepaalt de meerderheid van de stemmen welke partij de kiesmannen zullen vertegenwoordigen. Een staat kiest dus unaniem voor een van de twee presidentskandidaten. Om de nieuwe president te worden, moet een kandidaat een meerderheid van minimaal 270 kiesmannen halen. Du Pon: ‘Het hoeft niet zo te zijn dat wanneer Obama de meeste burgerstemmen krijgt, hij ook daadwerkelijk wint. Het kan zijn dat een minderheid van belangrijkere staten voor McCain kiest, waardoor die er met de winst van doorgaat. Wie er gaat winnen, is nog maar de vraag. Veel Amerikanen zeggen op Obama te gaan stemmen, maar er is een theorie die zegt dat wanneer de kiezers eenmaal in het hokje staan, ze toch vaak anders stemmen. Ze hoeven dan niet meer het politiek correcte antwoord te geven, dus kiezen ze toch maar niet voor een zwarte kandidaat.’ Waarom kiezen mensen voor McCain? ‘McCain zegt naast het Amerikaanse volk te staan doordat hij meegevochten heeft in Vietnam. Doordat hij daar gemarteld is, loopt hij stroef en kan niet hoog zwaaien. Amerikanen zijn erg patriottistisch, zelfs nu nog tijdens de kredietcrisis. Ook het feit dat hij tegen abortus is, geeft McCain veel stemmen. Daarbij zien zijn aanhangers hem door zijn leeftijd als ervaren en hij is natuurlijk blank.’ Waarom kiezen mensen voor Obama? ‘Een stem op Obama is een stem tegen Bush. Veel mensen willen verandering en omdat Obama niet zoveel ervaring heeft in Washington, verwachten ze dat hij de zaken anders zal aanpakken. Zijn speeches zijn sterk en retorisch is hij goed. De kredietcrisis is een booming issue geworden, het raakt mensen persoonlijk. De meeste Amerikanen vinden Obama’s idee over de crisis beter. Volgens hem moet de overheid de problemen aanpakken.’

26 | Folia 09

Ties Morskate (23): ‘Links bestaat niet in Amerika’ Vierdejaars commerciële economie, HvA

‘I

k zou op geen van beide stemmen. Het is geen democratie omdat er twee partijen zijn die hetzelfde willen. Ze denken hetzelfde over alle onderwerpen. Links bestaat überhaupt niet in Amerika. Je kunt veel dingen roepen, maar zolang er geen wetsvoorstel komt, gebeurt er niks. Het is heel naïef om te denken dat er iets verandert in dat land, het moet eerst heel hard op z’n smoel gaan. Ze moeten maar eens beginnen met een ander kiesstelsel.’

Sydney Rouwenhorst (26): ‘Een zwarte president in de VS is lachen’ Masterstudent ﬁscaal recht, UvA

‘I

k vind Obama het heel goed doen. Hij zou de eerste zwarte president worden en dat vind ik wel lachen voor een land waar nog veel rassenhaat bestaat. Ik heb de debatten niet echt gevolgd, maar Obama komt daarin volgens mij wel beter naar voren dan McCain. Ik vind vooral Palin, de running mate van McCain, erg Amerikaans en onbetrouwbaar overkomen. Zij heeft niet veel bestuurservaring en lult over dingen heen. Ik denk dat de Amerikanen erg impulsief stemmen en niet echt een politieke voorkeur hebben.’

verkiezingen VS Lennart Hoffmann (26): ‘McCain gaat winnen’ Vijfdejaars media- en informatiemanagement, HvA

‘I

k zou op Obama stemmen. Hij heeft een goede visie en hij heeft flair, net als J.F.Kennedy. Ik vind McCain een oude, schutterende opa; een stuntelig mannetje. Verandering in de VS lijkt me goed en Obama spreekt over hoop en change. Maar of er veel zal veranderen als Obama aan de macht komt, weet ik niet, het zijn toch de mensen om de president heen die bepalen wat er gebeurt. Ik heb gezien dat Obama voor stond in de peilingen, maar ik denk dat het McCain gaat worden. Ik denk dat veel mensen als puntje bij paaltje komt toch niet op een donkere man zullen stemmen.’

Michel Spalburg (25): ‘Het maakt niet uit wat je stemt’ Eerstejaars business studies, UvA

‘I

k ben niet zo van de Republikeinen. Ik hou niet van hun oorlogszucht. Ze slaan ook een beetje door in hun vrije marktwerking. Het is de vraag of er echt een verschil is tussen Obama en McCain in de economische crisis. Ze proberen op te lossen wat niet meer op te lossen is. Wat dat betreft maakt het niet zoveel uit wat je stemt. Ik zou voor Obama gaan vanwege het buitenlandbeleid. Hij staat meer open voor andere ideeën en andere culturen.’

Kees Hoogendoorn (22): ‘Ik stem VVD, dus McCain’

Dorith Dankaart (21) ‘McCain is een goede gast’ Vierdejaars algemene cultuurwetenschappen, UvA

‘I

k zou kiezen voor Barack Obama. McCain is eigenlijk best wel een goede gast, maar ik zou nooit op een Republikein stemmen. Ik stem Democratisch, meer links, voor meer vrijheid. Amerika is soms erg conservatief en Obama als eerste zwarte president zou wel iets zeggen over de ontwikkeling van het land. Dat was 20 jaar geleden ondenkbaar. Ik denk dat het Obama gaat worden, maar ik ben wel benieuwd, want veel mensen die nu zeggen dat ze Obama gaan stemmen, zullen in het stemhokje toch voor McCain gaan, dan hebben ze toch liever een blanke president.’

Masterstudent intensieve accountancy, UvA

‘Z

elf stem ik op de VVD, daarom zou ik ook op McCain stemmen in plaats van op Obama. Ik stem rechts omdat ik vind dat mensen zelf de verantwoordelijkheid moeten nemen en niet moeten afwachten op wat de overheid voor hen kan doen. Je moet uitgaan van je eigen kracht, niet van je zwaktes. Ik zou op McCain stemmen omdat hij een Republikein is, niet omdat ik hem zelf zo geweldig vind. Maar ik denk dat Amerika voor Obama zal gaan, omdat de Amerikanen meer kijken naar de persoon dan naar de inhoud.’

Folia 09 | 27

annonces CULTUUR Zondag naar de kerk? www.studentenekklesia.nl 11.00 uur - De Rode Hoed Keizersgracht 102 – A’dam Geïnteresseerd in Amsterdams nieuws? Altijd al radioprogramma’s willen maken over politiek, muziek, cultuur of sport? Wordt dan vrijwilliger bij Amsterdam FM. Kijk voor meer informatie op www.amsterdamfm.nl Babel zoekt een hoofdredacteur en een penningmeester. Verder heeft Babel regelmatig plek voor redacteuren, fotografen en illustratoren. Meer weten? Mail naar babel-fgw@ uva.nl. Babel is het maandblad van de Faculteit der Geesteswetenschappen.

STUDENTEN EN STUDIE Gestopt met je studie? Onder begeleiding op zoek naar een andere studie? www.herorientatietraject.nl Slimme rechtenstudenten gezocht! Wil jij samen met andere studenten en advocaten je kennis in de praktijk brengen? Wil jij weten hoe het is om te procederen? Stichting Rechtswinkel Bijlmermeer zoekt nieuwe medewerkers voor het geven van juridisch advies in de Bijlmermeer. Dé ultieme manier om heel veel meer uit je studie te halen! Aanmelden kan op rechtenjobs@gmail. com. Graag ontvangen wij je cv en een korte motivatiebrief. Meer informatie: www. rechtswinkelbijlmer.nl

Colofon

promoties Annonces zijn advertenties zonder winstoogmerk, bestemd voor de particuliere aanbieder. Annonces kunnen worden geplaatst in Folia én op de website www.folia.nl. Aanbieden van annonces kan op www.folia.nl via Folia Weekblad. Daar vindt u ook alle informatie over de tarieven e.d.

SPORT

trum, Bureau Internationale Studentenzaken, Trainingscentrum en het Service & Informatiecentrum. Studen tenzaken is ook bereikbaar via tel. 020-525 8080.

STUDENTENPASTORAAT vE90

VERDIENEN

Studentenatletiekvereniging Aquila zoekt extra bestuursleden! Ga voor meer informatie naar www.asavaquila.nl of mail naar info@asavaquila.nl

Wat als je partner een ander geloof heeft dan jij? Hierover spreekt Pauline Weseman in het religiecafé op 6/11, 20.00 uur in vE90. Zie: www.ve90.nl Zondag 2/11, 11.00 uur brengen we een bezoek aan de Studentenekklesia. Zin om mee te gaan? Geef je op bij andre@ve90.nl of kijk op www.ve90.nl

STUDENTEN SPORTCENTRUM USC Sport-voor-Nop week Kom van 3 t/m 7 november a.s. gratis sporten bij het USC. Iedereen is welkom, studenten en niet-studenten en ook als je nog geen lid bent van het USC. Check www.usc.uva.nl voor het sportprogramma. Start 2e periode bij USC Tennis 10 november beginnen de nieuwe cursussen en trainingen op het USC Tennispark. Check www.usc.uva.nl USC-mailservice Blijf op de hoogte van ontwikkelingen en activiteiten op het USC. Meld je aan op www.usc.uva.nl en klik op algemeen / USC-mailservice.

STUDENTENZAKEN (UvA) Op www.uva.nl/studentenzaken staat alle informatie over de afdelingen van Studentenzaken – Studentendecanen, Bureau Studentenpsychologen, Loopbaan Advies Cen-

Folia: Weekblad voor de Universiteit van Amsterdam Vendelstraat 2, 1012 XX Amsterdam, Tel. 020-5253981, Fax 020-5253980 redactie@folia.uva.nl, Website: www.folia.nl Uitgever: Stichting Folia Civitatis Redactie: Nadine Böke, Mirna van Dijk (eindredacteur a.i), Anne Rose Haverkamp (stagiaire), Jim Jansen (hoofdredacteur), Truusje van de Kamp (eindredacteur), Margot Riedstra (secretariaat), Dirk Wolthekker. Medewerkers: Jaron Beekes, Martien Bos (correctie), Bob Bronshoff, Robbert Dijkgraaf, Louise O. Fresco, René Glas, Julie de Graaf, Marc van der Holst, Jordi Huisman, Bas Kocken, Floor Milikowski, Henk Thomas, Tjebbe Venema, Hans van Vinkeveen, Tim Verlaan, Sake van der Wall, Tamara van der Wind, Joke de Wolf. Folia is aangesloten bij het Hoger Onderwijs Persbureau (HOP) en werkt samen met Havana, het weekblad van de Hogeschool van Amsterdam. Havana redactie: Annemarie Vissers, Tomoko Claringbould, Wouter de Haan, Tim van den Berg, Wim de Jong Redactieraad: Simon Dikker Hupkes, Lief Keteleer (voorzitter), Amanda Kluveld, Paul Krediet, Kathusha Sol, Bert Vuijsje, Rogier Wind. Bladmanagement: Impressum, Zoetermeer, Lay-out: Carl Zevenboom, Amsterdam, Druk: Dijkman Offset, Diemen, Advertentiewerving: Bureau van Vliet bv, Zandvoort, Tel. 023-5714745, Fax 0235717680, zandvoort@bureauvanvliet.com Abonnement: E 46,90 per jaargang. Opgave: 020-525 3981, mededelingen@folia.uva.nl of www.folia.nl

28 | Folia 09

Wanted: Italian speaking nanny in Amsterdam centre (Prinseneiland) for our 2 1/2 year old daughter on Monday and / or Thursday mornings (9 a.m. to 1 p.m.) starting a.s.a.p. We are looking for an energetic and caring person that stimulates Lara’s Italian language skills through talking and reading. If you are interested please mail (monique@berghauserpont. nl) or call 06-2499 9754. Geld nodig? Kom mij helpen met huishoudelijk werk en/ of oppassen. PGB. Schrijf wijsrijk@zonnet.nl of bel 626 7124. Gezocht! Een ervaren, betrouwbare en enthousiaste (niet rokende) oppas voor onze zoon van 5 jaar en onze (tweeling)dochters van 3 jaar. We zoeken iemand die op 2 middagen (te kiezen uit dinsdag, donderdag of vrijdag) van 15.00 tot 19.00/20.00 uur kan oppassen en af en toe ’s avonds. De werkzaamheden bestaan uit het per bakfiets van school ophalen van onze zoon, daarna wat eten bereiden thuis en vervolgens onze dochters van de crèche ophalen. Daarna komt een van de ouders thuis (18.00-19.00 uur) en wordt er samen gegeten, in bad/douche gedaan en in bed gelegd. Onze kinderen houden erg van buiten spelen, knutselen, voorlezen, puzzelen enzovoort. Ook af en toe een klusje als boodschappen doen, een wasje draaien of wat opruimen moet niet teveel gevraagd zijn. Affiniteit met kinderen is vereist en pedagogische achtergrond een pre. Graag winnen wij referenties in. Tarief n.o.t.k. Reageren per e-mail: fam@dries.com Voor een beginnend student zoek ik een ouderejaars student Politicologie om te assisteren bij de begeleiding op vaste, wekelijkse tijdstippen in Amsterdam-Zuid. Honorering in overleg. Voor meer informatie: tel. 020-679 3331 of: eha@xs4all.nl Gezocht, lieve vrouwelijke oppas voor onze dochter van drie en zoon van een. Elke maandag van 08.00 tot 18.00 uur aan huis in de Watergraafsmeer. Geen huishoudelijk werk. Betaling: E60 per dag. Info: 06-1361 6832 .

Stage in de Franse alpen: Heb je je rijbewijs en zoek je een stage in de sales, marketing of logistiek? Mail dan marije@fhem.fr Amber (3) & David (1) zoeken oppas voor avonden. Bel/ sms papa op 06-5113 7247 of mama op 06-2061 7472! Gediplomeerd Schoeverstypist (300 aanslagen per minuut = heel snel) biedt zich aan voor het uitwerken van scripties, verslagen, e.d. Bel Olger (06-4415 3099) voor meer informatie. Ik woon in Amsterdam-C.

VRIJWILLIGERSWERK, STAGES, e.d. Heb jij interesse in antropologisch onderzoek en kinderrechten? Wil jij graag onderzoek naar kinderarbeid ondersteunen binnen een organisatie met een informele werksfeer? Kijk dan op onze website www.irewoc.nl voor meer informatie. Tijd over? Help vluchtelingen in niet-westerse landen aan een betere rechtspositie. Stichting 3R bestaat uit vrijwilligers die zich onder andere inzetten door middel van fondsenwerving en zoekt (student-)bestuursleden. Kijk voor meer informatie op www.stichting3r.nl of bel met Christian, 06-4832 0224.

WONEN Iets te verhuizen? Ik kom met een grote bus voorrijden. Studentenverhuizingen binnen A’dam. Van stoep tot stoep: E 35. Ook met verhuismannen en touw en blok. Ook buiten A’dam mogelijk. Bel Taco: 06-4486 4390; www. vrachttaxi.nl

DIVERSEN Vakantiewoning op Gran Canaria te huur: zon, rust, zwemmen, zee. Prachtige wandelomgeving in een berglandschap. www.casarosiana.nl /053-435 4888. De Spermabank van het AMC is op zoek naar spermadonoren. Onkosten worden vergoed. Tel. 020-566 3090, spermabank@amc.uva.nl of www.spermadonoren.nl

OMBUDSMAN PERSONEEL U kunt bij Ombudsman Personeel - voorheen Vertrouwenspersoon Personeel - Anneke Vijgeboom op maandag, dinsdag en woensdag van 9.00-14.00 uur terecht met klachten die samenhangen met het werk. E-mail: vertrouwenspersoonpersoneel@uva.nl, tel. 525 5548 / 6210 (secr.). Info op

DINSDAG 04/11

10.00 uur: Evghenii Gaburov - Sterrenkunde Stellar Collisions in Young Star Clusters. Promotoren: Prof.dr. R.A.M.J. Wijers en prof.dr. P.M.A. Sloot. (Agnietenkapel) 12.00 uur: Ilija Zovko - Economie Topics in Market Microstructure. Promotor: Prof.dr. C.H. Hommes. (Agnietenkapel) 14.00 uur: Bei Liu - Scheikunde Molecular simulation Studies of Adsorption and Diffusion Phenomena of Gases in Porous Materials. Promotor: Prof.dr. B. Smit. (Agnietenkapel)

WOENSDAG 05/11

10.00 uur: Erik Ruhé - Geneeskunde Dose-Escalation in the Picture. Pharmacological and Imaging Studies in Depression. Promotor: Prof.dr. A.H. Schene. (Aula) 12.00 & 13.00 uur: Dubbelpromotie Pim Griffioen en Ron Zeller - Geschiedenis Vergelijking van Jodenvervolging in Frankrijk, België en Nederland, 1940–1945. Overeenkomsten, verschillen, oorzaken. Promotoren: Prof.dr. J.C.H. Blom en prof.dr. C.F.G. Lorenz (VU). (Aula)

DONDERDAG 06/11

10.00 uur: Jasper Springer - Scheikunde A Combinatorial Approach towards Pharmaceutically Relevant Cyclic Peptides. Promotor: Prof.dr. H. Hiemstra. (Agnietenkapel) 12.00 uur: Remco Knol - Geneeskunde Fundamental Studies on Radiotracers Intended for Receptor Imaging in Dementia. Promotor: Mw. prof.dr. B.L.F. van Eck-Smit. (Agnietenkapel) 14.00 uur: Frank Terpstra - Informatica Scientific Workflow Design. Theoretical and Practical Issues. Promotor: Prof.dr. P.W. Adriaans. (Agnietenkapel)

VRIJDAG 07/11

10.00 uur: Jenny van den Goor - Geneeskunde Clinical Aspects of Blood Activation in Open-Heart Surgery. Promotoren: Prof.dr. mr. B.A.J.M. de Mol en prof.dr. L. Eijsman. (Agnietenkapel) 12.00 uur: Paula van Tijn - Geneeskunde The Effect Of Mutant Ubiquitin on Proteasome Function in Relation to Neurodegenerative Disease. Promotor: Prof.dr. D.F. Swaab. (Agnietenkapel) 14.00 uur: Joost Wiersinga - Geneeskunde On Toll-Like Receptors and the Innate Immune Response in Sepsis Caused by Burkholderia Pseudomallei (Melioidosis). Promotor: Prof.dr. T. van der Poll. (Agnietenkapel)

AFSCHEIDSCOLLEGES / ORATIES VRIJDAG 31/10

15.00 uur: Afscheidscollege prof.dr. W.G. Weststeijn, hoogleraar Slavische letterkunde Periodiseringen. (Aula)

VRIJDAG 07/11

14.30 uur: Oratie prof.dr. R.C.H. van Otterlo, bijzonder hoogleraar Organisatie van de juridische dienstverlening There once was a world … (Aula) Promoties, oraties en afscheidscolleges vinden in de regel plaats in of de Aula van de UvA, Lutherse Kerk, Singel 411 of de Agnietenkapel, Oudezijds Voorburgwal 231. Voor uitgebreide informatie zie www. uva.nl/agenda

www.uva.nl/vertrouwenspersoon

VOORZIENINGEN GEHANDICAPTEN U kunt als student of als medewerker van de UvA bij de CVG terecht voor o.a. informatie over persoonlijke en/of

algemene voorzieningen die samenhangen met het hebben van een functiegebrek. E-mail voor studenten: C.Fluggen@ uva.nl, voor medewerkers: A.R.vanBoxsel@uva.nl. Info op www.medewerker.uva. nl/arbo onder voorzieningen gehandicapten.

roem

Herder Door Dirk Wolthekker

Dat historicus, filosoof, theoloog, literatuurwetenschapper en kunsthistoricus Antoine Bodar zo bekend is, is niet verwonderlijk: hij treedt met zijn kennis veelvuldig naar buiten en schuwt de media niet. Sterker nog: ‘Als de camera’s draaien ben ik in mijn element.’ Momenteel treedt Bodar op als vaste gast in het KRO/ RKK discussieprogramma Soeterbeeck, waarin actuele zaken worden belicht vanuit katholiek perspectief. Over de kredietcrisis: ‘We kunnen beter investeren in het eeuwige dan in het tijdelijke, waar toch de mot in komt. Ik heb mijn gebeden niet aangepast aan de financiële crisis. Integendeel.’ Antoine Bodar (1944) is een veelwetenschapper. Naast de vijf studies die hij afmaakte – in één ervan, de filosofie, promoveerde hij bovendien aan de UvA – studeerde hij ook nog enige jaren perswetenschappen en rechten. Naast Amsterdam en Leiden, studeerde hij in Zwitserland en Engeland en studeert hij nog steeds in Rome, waar hij woont in het Duits-Oostenrijkse priesterhuis Santa Maria dell’Anima. ‘Ik word daar goed verzorgd, het is een prima huis voor iemand die geen avonturier is. Een avonturier ben ik alleen in mijn kop. Ik ben het hele jaar in Rome, behalve in augustus. Dan is het er te heet. Tussendoor kom ik geregeld naar Nederland voor lezingen, voor de vervulling van mijn bijzonder hoogleraarschap in Tilburg of voor optredens in de media. Rome is mijn studeerkamer, Nederland is mijn podium. In het begin van de jaren zestig zat ik op het gymnasium van de paters jezuïeten in Amsterdam, het Ignatius College. Ik werd eraf gestuurd, want ik zou te dom zijn. Dat was natuurlijk niet waar, maar ik was een te grote dromer: ik was van jongs af aan gegrepen door de mystiek van de liturgie en wilde priester worden. Dat idee raakte trouwens op de achtergrond door mijn veronderstelde domheid en door de “Beeldenstorm”, als gevolg van het Tweede Vaticaans Concilie. Uiteindelijk haalde ik toch mijn staatsexamen gymnasium. Ik woonde en werkte toen al in Amsterdam, dus het was logisch dat ik daar ook ging studeren. Geschiedenis leek me een goede studie om mee te beginnen; het bevat allerlei disciplines als literatuur, filosofie, the-

foto: Bob Bronshoff

Hij studeerde geschiedenis en nog veel meer: Nederlands bekendste priester Antoine Bodar.

Antoine Bodar

ologie en cultuur. Als katholiek is het prettiger om naar een neutrale universiteit als de UvA te gaan en niet naar een confessionele. Heidenen staan veel onbevangener in allerlei kerkelijke en katholieke discussies. In 1969 begon ik aan mijn studie geschiedenis aan de UvA, maar zo neutraal was die universiteit toen niet: het was een zeer rode universiteit, waarvan de kwaliteit te wensen over liet: wie het juiste marxistische standpunt verkondigde kon er zeker van zijn punten te halen. Dat vond en vind ik niet echt een wetenschappelijke houding. Historicus Jan Romein werd bijvoorbeeld beschouwd als een marxistisch historicus, terwijl zijn opstellen meer hegeliaans dan marxistisch zijn. Maar dat kon je echt niet zeggen en dat deed ik wel. Ik herinner me dat hoogleraar Maarten Brands eens tijdens een discussie heeft moeten ingrijpen en het voor me opnam. Toen ik in 1974 mijn eerste doctoraalbul had gehaald, was ik gelijk ook klaar met de One Man, One Vote-ideologie van de marxistische UvA. Ik ging in het beschaafde

en welgemanierde Leiden verder studeren in de filosofie, kunstgeschiedenis en literatuurwetenschap. Toen ik in 1987 terugkwam aan de UvA om te promoveren was die hele ongemanierde en marxistische sfeer trouwens verdwenen. Doordat ik nog steeds heel veel studeer zijn de universiteit en de kerk eigenlijk mijn thuis. De alma mater en de alma ecclesia hebben elkaar ook wederzijds bevrucht. Een priester is niet alleen liturg en herder, maar ook leraar. Het universitair leraarschap bestaat voor mij daarom uit leraarschap met een grote dosis herderlijkheid: het gaat in de eerste plaats niet om wat je leert, maar om algemene vorming. Ik ben bang dat het daar tegenwoordig nogal eens aan ontbreekt en daarom ben ik ook tegenstander van al te nauwe banden tussen de universiteit en het hbo. En het studenteninitiatief om een actie te beginnen tegen de uitkleding van het talenonderwijs is ook een actie die ik van harte ondersteun.’ l

Folia 09 | 29

Problemen met studeren in verband met een functiebeperking?

#2%! IS DE CULTURELE ORGANISATIE VAN DE 5V! EN (V! 4URFDRAAGSTERPAD 84 !MSTERDAM

DO OKTOBER

M M V )3(33 0OLITICOLOGIE 5V!

0OLITICS OF THE &INANCIAL #RISIS

$EBAT M M V 'EOFFREY 5NDERHILL !332 !MSTERDAM )NSTITUTE OF )NTERNATIONAL $EVELOPMENT 5V! $ANIEL -UEGGE 0OLITICOLOGIE 5V! E A O L V "RIAN "URGOON 4HE WORLD HAS ENTERED THE MOST SERIOUS lNANCIAL AND BROADER ECONOMIC CRISIS SINCE THE 'REAT $EPRESSION 4HIS WE NOW KNOW ,ESS KNOWN IS HOW ITS ORIGINS IMPLI CATIONS AND SOLUTIONS ARE DEEPLY STEEPED IN POLITICS 0LAATS #2%! 4HEATER 4OEGANG GRATIS VOOR STUDENTEN ALLE ANDEREN )NLICHTINGEN

ZA NOVEMBER

4HEATER

)MPROlÑSTA 4HEATERSPORT 6ERENIGING ! DAM

%EN AFWISSELENDE AVOND MET IMPROVISATIETHEATER WAARIN KORTE SNELLE SCÒNES ELKAAR IN HOOG TEMPO AFWISSELEN (ET PUBLIEK GEEFT SUGGESTIES VOOR DE INHOUD EN OP BASIS DAARVAN WORDT TER PLEKKE GEÕMPROVISEERD 6ROLIJK LICHTVOETIG EN VOL VERRASSINGEN 0LAATS #2%! 4HEATER 4OEGANG 2ESERVEREN

ZO NOVEMBER

-UZIEK

#2%! 0OPQUIZ

$EELNEMERS KUNNEN MEEDOEN MET EEN TEAM BESTAANDE UIT MAXIMAAL PERSONEN 6IA VEELAL MUZIEKFRAGMEN TEN WORDT EEN MIDDAG LANG IN VERSCHILLENDE RONDES JE MUZIKALE KENNIS GETEST WAARBIJ DEELNAME LEUKER IS DAN WINNEN $ESALNIETTEMIN ZIJN ER VOOR DE WINNAARS OOK NOG lJNE PRIJZEN TE VERDIENEN 0LAATS #2%! -UZIEKZAAL )NSCHRIJFKOSTEN PER PERSOON )NSCHRIJVEN STUUR EEN MAIL NAAR POPQUIZ CREA UVA NL

Voor informatie over studeren met een functiebeperking kun je terecht bij: www.studerenmeteenfunctiebeperking.nl

DI NOVEMBER

I S M +LEIO -ACHIAVELLI /FFSCREEN 3)" 630!

63 6ERKIEZINGSFEEST

De UvA studentendecanen: www.uva.nl/studentenzaken of 020-5258080

-AAK DE !MERIKAANSE VERKIEZINGEN MEE BIJ #2%! $E HELE NACHT IS ER EEN FEEST VOL DEBAT COMEDY $* S EN

De HvA studentendecanen: www.sz.hva.nl/decanaat of 020-5951463

BINNEN +IJK OP DE WEBSITE VOOR INFO OVER KAARTVERKOOP EN HET UITGEBREIDE PROGRAMMA 0LAATS #2%! 4OEGANG

NATUURLIJK LIVE UITSLAGEN 7E GAAN DOOR TOT UUR n DAN ZIJN DE UITSLAGEN VAN VERREWEG DE MEESTE STATEN VOORVERKOOP BIJ ALLE ORGANISERENDE PARTIJEN )NLICHTINGEN

W W W C R E A U V A N L

...door uw gift op giro 6640

cliniclowns.nl

foli

Een mooie eerste stap in de bankwereld

( bij jou in de buurt)

De Call Centers spelen een steeds belangrijkere rol in de dienstverlening aan onze klanten. Daarom zijn we in Amsterdam op zoek naar telefonisch adviseurs. In de functie van telefonisch adviseur speel je een belangrijke rol bij het informeren en adviseren van onze klanten op het gebied van dagelijkse bankzaken, verzekeren, hypotheken en beleggen. Om een optimaal advies te kunnen geven krijg je, voor je aan de slag gaat, een praktijkgerichte training. Kijk op postbank.nl/banen

folia 081031.indd 3

23-10-2008 16:47:20

foto’s: Henk Thomas

dijkgraaf & fresco

Kruiswoordpuzzel

Zenmoment Het leven van uw correspondent speelt zich tussen uitersten af. Zo was ik afgelopen week te gast bij de feestelijke opening van het grootste experiment ter wereld, de deeltjesversneller in Genève – u weet wel, die machine van 6 miljard waar onlangs 600 meter heliumpijp is geëxplodeerd. Zoiets als Mentos in een colafles, maar dan op een iets grotere schaal. Ja, het blijven jongetjes. Als Nederlandse delegatie voelden we ons allemaal héél belangrijk toen we onder motorescorte op weg waren naar de Franse eerste minister en de Zwitserse president. De dag daarop stond ik naast de burgermeester van Madurodam, de 17-jarige Tahita Ringers, om daar een miniatuurversie te onthullen van het Trippenhuis, het statige grachtenpand waar de 200-jarige Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen zetelt. Het deed me wel pijn dat het Trippenhuisje naast het Leidse Academiegebouwtje aan het Rapenburgje was geplaatst. Dat bezoek aan Madurodam bracht vele herinneringen boven. Bijvoorbeeld aan een verblijf in Japan waar we vele tempels in Kyoto bezochten. Pas daar werd het me duidelijk dat die bekende Japanse rotstuinen rond de tempels ook bedoeld zijn als miniaturen. De witte kiezelbedden zijn woeste oceanen, de met mos begroeide stenen zijn tropische eilanden, de afgeknepen heggen wilde oerwouden. Een prachtige manier om de natuur tot de menselijke maat terug te brengen. Hoogtepunt was het bezoek aan de beroemde rotstuin van de Ryoan-jitempel. Het is een rechthoekige kiezelbak waarin 15 grillige rotsen liggen. Vanuit welk perspectief je ook kijkt, er zijn er nooit meer dan 14 te zien. Een schaalmodel van de Japanse archipel. O, de gewijde sfeer, de stilte, de devotie. Het mystieke Oosten! Slechts aan een handjevol monniken is het toegestaan om iedere dag een nieuw geraffineerd strepenpatroon in de kiezelzee te harken. Op fluisterende toon stonden we stil bij dit ultieme zenmoment. Totdat we plotseling in gebroken Engels met een onvervalst Nederlands accent hoorden zeggen: ‘O, yes, that are very nice rocks!’ Een boomlange zakenman, blonde kop, blozende wangen, verkeerde das, werd door twee Japanse collega’s een lange houten hark in de hand geduwd. Ja hoor, hij mocht namens een Eindhovense lampenfabriek ook een partijtje gaan harken. Natuurlijk! Ha ha ha, zomaar zijn initialen in het zand schrijven: Bot de Boer. Alles voor de ondertekening van een mooi contract. Daarna gingen ze vast een jolige theeceremonie houden, lollig pijl en boogschieten en dan hijsen met een paar geisha’s. Graffiti – dat heb ik in Madurodam nog niet gezien. Robbert Dijkgraaf is universiteitshoogleraar mathematische fysica.

Van links naar rechts: 1 plaats op Mallorca - 5 nachtkleding - 10 zonder uitgesproken smaak - 11 werkelijk - 13 hevig - 15 reeds - 16 onderwijs ontvangen - 17 kaassoort - 18 lidwoord - 19 wereldrecord - 20 godin - 21 voorzetsel - 23 kloosteroverste - 25 grondslag - 26 grond om boerderij - 27 gebaar - 29 deel van een mast - 30 ter attentie van - 32 sainte - 33 noot - 34 niets - 35 zuidvrucht - 36 hulpstelling - 37 bundel - 39 thans - 40 plaats in Zwitserland - 41 Roemenië (op auto’s) - 42 in orde - 43 zijrivier van de Donau - 44 openbare verkoping 47 luitenant - 48 gelofte - 49 muziekinstrument - 50 teek - 51 uiting van sensatiezucht. Van boven naar beneden: 1 minister, o.a. van onderwijs (achternaam) - 2 vis - 3 laagfrequent - 4 vlaktemaat - 5 vrucht - 6 vreemde munt - 7 jongstleden - 8 vrouwelijk dier - 9 sterrenbeeld - 12 peulvrucht - 14 verlaagde toon - 16 bijbelse vrouw - 17 de nummer 1 - 20 Cubaanse president (achternaam) - 22 tijdperk - 24 Duits componist - 25 vrucht - 28 stokbrood (Frans) - 30 Indonesisch eiland - 31 voorzetsel - 33 streep - 34 Amerikaanse staat 36 type zeilboot - 37 ruzie - 38 oude munt - 40 aanwijzend voornaamwoord - 41 plaats in Amerika - 44 ton - 45 onvruchtbaar - 47 kleefstof - 49 Boerenpartij - 50 motorschip.

Helemaal ingevuld? Stuur de oplossing (o.v.v. naam en huisadres) uiterlijk dinsdag 4 november op naar Folia, Vendelstraat 2, 1012 XX Amsterdam en maak kans op twee toegangskaartjes voor bioscoop Kriterion, www.kriterion.nl