Folia09_64

weekblad voor de Universiteit van Amsterdam jaargang 64 29/10/2010 nummer 09

65 jaar Kriterion Go Back to the Zoo Aart Schene Naar Artis met Cas Hieltjes

Professor psychiatrie over het waarom van suïcide

Werkvloer

Reacties op de bezuinigingen: ‘Hoe is dit mogelijk?’

FoliaFC_hp_V1_november:Opmaak 1 19-10-10 12:02 Pagina 1

Mercator Sapiens / UvA shop NOVEMBER ACTIE

Deze shirts: nu slechts € 12,50 OP=OP

Ga snel naar één van onze verkooppunten: Hotel Résidence le Coin, Nieuwe Doelenstraat 5 Universitair Sportcentrum, Science Park 306 Studystore (voorheen Selexyz), Roetersstraat 41 Allard Pierson Museumwinkel, Oude Turfmarkt 129 Of bestel via onze website www.mercatorsapiens.nl

Official UvA Merchandise

inhoud #09 De Krit

commentaar

Al 65 jaar cultureel kloppend hart van het Amsterdamse studentenleven en centrum van film, oppassen en eten en drinken. Foto’s uit de tentoonstelling 65 jaar Kriterion 14

Inleggen van een filmspoel / datum en fotograaf onbekend

Zelfmoord

We zullen nooit weten waarom Antonie Kamerling het deed.

Maar we weten in het algemeen, stelt Aart Schene, wel steeds meer over het complexe proces dat leidt tot die laatste, fatale beslissing 8

Hekel aan de dierentuin

Go Back To The Zoo-frontman Cas Hieltjes over Artis, Nescio, Oscar Wilde en het goede van pretenties: ‘Het is een mooi en pijnlijk verlangen om de wereld te willen veroveren’ 10

Akkoord

Wat betekenen de afspraken in het regeerakkoord concreet voor de UvA? Drie voorbeelden 17

Bijltjesdag

De kogel is door de kerk: bij de FEB verdwijnen drie afdelingen.

De eerste reacties 19

En verder

nieuws 4-7, opinie/brief/stage 8-9, objectief 12, bul 20, Fen is uit/het beste/eten 21, annonces 22, lezingen 23, Fresco/Van der Meulen/overigens 24 NB Het volgende nummer van Folia verschijnt op 10 november

colofon

Universitaire pers Zoals onder dit commentaar valt te lezen is Folia een onafhankelijk blad en wordt het uitgegeven door een stichting die losstaat van de universiteit. Dat klinkt misschien wat hoogdravend, maar blijkt anno 2010 een bittere noodzaak te zijn. Het gaat namelijk niet goed met de universitaire pers in het algemeen en met de onafhankelijkheid van de bladen in het bijzonder.

Van oudsher heeft, grofweg sinds de jaren zeventig, elke universiteit haar eigen periodiek. Alle bladen waren in bepaalde mate onafhankelijk want vrije nieuwsgaring was in de jaren zeventig en tachtig binnen Nederlandse universiteiten een groot goed. Sinds een jaar of vijf staan veel universiteitsbladen onder druk. Een van de oorzaken is de groeiende macht van de communicatieafdelingen.

Op universiteitsbladen hebben communicatieafdelingen geen invloed terwijl de bladen juist een groot bereik onder de doelgroep hebben. Daarom gaan communicatie-adviseurs met behulp van bestuurders zoeken naar ‘alternatieve’ oplossingen. Het U-blad werd begin dit jaar opgeheven en vervangen door een website.

De wekelijkse krant Univers uit Tilburg wordt vervangen door een driewekelijks magazine en momenteel is het in Nijmegen bonje. Het gerenommeerde Vox wordt een maandblad (was tweewekelijks) en tevens mag de redactie zonder toestemming van communicatie niets meer op de site zetten.

Uit pure woede over dat besluit is de voltallige redactieraad vorige week opgestapt.

Moet ook Folia vrezen voor de toekomst?

Nee. Het bestuur van de stichting, met prominente wetenschappers als Robbert Dijkgraaf en Edgar du Perron in de gelederen, is tevreden over de inhoudelijke koers en het College van Bestuur heeft bevestigd dat de subsidie tot minimaal 2013 is veiliggesteld. Om voorzitter Karel van der Toorn te citeren: ‘De UvA kan zich een onafhankelijk medium permitteren en dat is een goede zaak’.

Folia verschijnt sinds 1948 als onafhankelijk weekblad voor de Universiteit van Amsterdam. Het wordt uitgegeven door de stichting Folia Civitatis.

weekblad

voor de Universiteit van jaargang 64 29/10/2010 Amsterdam nummer 09

cover: De grote zaal van Kriterion en zijn lattenbioscoop. Alle stoelen werden zelfstandig door studenten in elkaar getimmerd / foto uit 1945, fotograaf onbekend

65 jaar Krite rion Go Back to

Naar Artis met Cas Hieltje s

the Zoo Aart Schene

Professor psychi over het waaro atrie m van suïcide

Werkvloer

Reacties op de bezuinigingen : ‘Hoe is dit mogel ijk?’

Folia: Weekblad voor de Universiteit van Amsterdam, Vendelstraat 2, 1012 XX Amsterdam, tel. 020-5253981, fax 020-5253980, redactie@folia.uva.nl website: www.folia.nl uitgever: Stichting Folia Civitatis redactie: Floor Boon, Mirna van Dijk (eindredacteur), Jim Jansen (hoofdredacteur), Luuk Heezen, Anouk Kemper, Margot Riedstra (secretariaat), Henk Thomas, Dirk Wolthekker medewerkers aan dit nummer: Martien Bos (correctie), Bob Bronshoff, Fred van Diem, Louise O. Fresco, Julie de Graaf, Jan-Maarten Hupkes, Marc Kolle, Harmen van der Meulen, Gina Miroula, Tomas Opitz, Won Tuinema, Arjan Roodink, Tjebbe Venema, Fen Verstappen, Hans van Vinkeveen redactieraad: Wouter Breebaart, Simon Dikker Hupkes, Albert Goutbeek, Lief Keteleer (voorzitter), Jaap Kooijman, Lennart Verhoef, Bert Vuijsje zakelijke leiding: Paul van de Water art direction: Pascal Tieman opmaak: Carl Zevenboom druk: Dijkman Offset, Diemen advertentiewerving: Bureau van Vliet bv, Zandvoort, tel. 023-5714745, fax 0235717680, zandvoort@bureauvanvliet.com abonnement: € 46,90 per jaargang opgave: 020-525 3981, mededelingen@ folia.uva.nl of www.folia.nl. Het is niet altijd mogelijk de rechthebbenden van de foto’s op de prikbordpagina te achterhalen. Rechthebbenden van het beeldmateriaal kunnen zich bij Folia melden via: redactie@folia.uva.nl.

Folia 3

nieuws meer actueel nieuws op www.folia.nl

Samenwonen

Forse bezuiniging bij informatica zz Het Instituut voor Informatica moet vanaf komend jaar structureel zes tot negen ton bezuinigen. zz Directeur Peter Sloot wil bezuiniging niet voor zijn rekening nemen en vertrekt.

Het Instituut voor Informatica (IvI), onderdeel van de Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica (FNWI), moet vanaf komend kalenderjaar tussen zes en negen ton op jaarbasis bezuinigen. Met die opdracht is de interim-directeur van het instituut, Deniz van Heijnsbergen, afgelopen week aan zijn taak begonnen. Zijn voorganger, directeur Peter Sloot, wilde een dergelijke bezuiniging niet voor zijn rekening nemen en legde zijn functie begin deze maand neer.

Het College van Bestuur (CvB) heeft aan de FNWI een bezuiniging van structureel tien miljoen euro opgelegd, op een

facultaire begroting van in totaal rond de 110 miljoen euro. De bezuiniging is nodig om de faculteit per 2012 uit de rode cijfers te halen. Eerder werd het Zoölogisch Museum Amsterdam al afgestoten, en het Amstel Instituut en het Technologie Centrum werden opgeheven. Vacatures bleven daarnaast onvervuld. Komend jaar moet nog een bezuinigingsbedrag van in totaal anderhalf miljoen worden opgehoest. Van dat bedrag moet het IvI zes tot negen ton voor haar rekening nemen.

De bedoeling van de decaan is dat dit bedrag bezuinigd kan worden zonder reorganisatie, maar zeker is dat niet, zegt Jan Bergstra, directeur van de in oprichting zijnde Graduate School of Informatics.

‘Vier ton bezuinigen zonder reorganisatie zou wel lukken, maar zes, laat staan negen ton, wordt moeilijk.’ Bergstra zegt dat de bezuiniging an sich wel wordt gesteund door het instituut. ‘Juist omdat het instituut goed draait en groot is, er werken

hier ongeveer 250 mensen, kunnen wij wel wat hebben. En als wij deze bezuiniging niet voor onze rekening zouden nemen zouden kleinere instituten zoals dat van de wiskundigen moeten bezuinigen en dat zou voor zo’n instituut heel slecht zijn.’

Bergstra ziet verschillende mogelijkheden om te bezuinigen. ‘Ons instituut biedt drie bachelors en vijf masters aan. Die lopen tot nu toe goed, maar we zouden toch moeten kijken of we niet meer met de VU kunnen samenwerken of opleidingen kunnen laten fuseren. Daarnaast wordt er ook onderwijs gegeven door mensen uit andere faculteiten of instellingen. Die moeten we uiteraard betalen en dat kost al snel twee ton op jaarbasis. Misschien moeten we dus meer zelf gaan doen.’

Interim-directeur Van Heijnsbergen zal binnenkort met een plan komen hoe de bezuiniging precies gerealiseerd gaat worden. (DW)

‘Geef student meer inspraak’ zz Hoger onderwijs heeft interne kwaliteitscontrole niet op orde, zegt de Onderwijsinspectie. zz LSVb-voorzitter Sander Breur: ‘Input van studenten bij kwaliteitsbewaking is belangrijk.’

De Onderwijsinspectie is van mening dat verschillende universiteiten en hogescholen hun interne kwaliteitscontrole niet op orde hebben. Op 19 oktober is een

tussenrapportage naar de Tweede Kamer gestuurd met deze conclusie. Eerder bleek dat Hogeschool Inholland gesjoemeld had met zogenoemde ‘langstudeerders’, die onterecht een diploma zouden hebben gekregen. De inspectie intensiveert haar onderzoek naar langstudeerders. Er zal bij 34 instellingen extra onderzoek worden verricht, maar de UvA is niet ‘verdacht’.

De tussenrapportage is voor de Landelijke Studentenvakbond (LSVb) aanleiding om te pleiten voor meer rechten van studenten.

Voorzitter Sander Breur: ‘Dat input van studenten in de kwaliteitsbewaking van studies belangrijk is, lijkt me meer dan logisch. Studenten zijn diegenen die dagelijks in de collegezaal zitten en het onderwijs echt ervaren. Zij zullen dus eventuele problemen als eerste opmerken.’ Breur verwacht dat de macht van studenten zal toenemen, ‘mede omdat de Tweede Kamer het nieuwe kabinet heeft gevraagd om met een voorstel te komen om een student op te nemen in het College van Bestuur.’ (JJ)

UvA-vrouw opnieuw de machtigste zz Hoogleraar Henriëtte Maassen van den Brink is opnieuw de machtigste vrouw van Nederland op onderwijs- en wetenschapgebied. zz Ook andere UvA-vrouwen in top 100 machtigste vrouwen.

In de jaarlijkse verkiezing van de honderd machtigste vrouwen van Nederland, georganiseerd door het maandblad Opzij, is Henriëtte Maassen van den Brink opnieuw verkozen tot machtigste vrouw van Nederland op het gebied van onderwijs en wetenschap. ‘Onbetwist nummer 1, met twee hoogleraarschappen, een landelijke functie en zich roerend in de media,’ zei de jury op 19 oktober tijdens de bekendmaking. Vorig jaar eindigde Maassen van den Brink ook al op de eerste plaats in deze categorie.

De verkiezing vindt plaats voor tien categorieën: openbaar bestuur, politiek, justitie en openbare orde, media, onderwijs en wetenschap, cultuur, sport, goede doelen, gezondheidszorg en bedrijfsleven. Een

jury stelt voor elke categorie een lijst met tien namen samen. De nummers één van elke categorie dingen vervolgens mee naar de titel ‘machtigste vrouw van Nederland’.

Dat is dit jaar koningin Beatrix.

Naast Maassen van den Brink figureren er nogal wat UvA-dames in de top 100 van machtige vrouwen. In de categorie Openbaar bestuur staat op plaats 3 universiteitshoogleraar en Folia-columnist Louise Fresco. In de categorie politiek staan de UvA-alumna’s Mariëtte Hamer (taalwetenschappen) en Guusje ter Horst (psychologie). Communicatiewetenschapster Tina Nijkamp, televisiebaas bij SBS, staat op de derde plaats in de categorie media.

In de categorie cultuur staat aan top communicatiewetenschapster Gitta Luiten, tegenwoordig directeur van de Mondriaanstichting. Vorig jaar gold UvA-jurist en voorzitter van de Raad voor Cultuur Els Swaab nog als dé kunstpaus van Nederland. Swaab staat nu op de tweede plaats. Louise Gunning, net vertrokken als voorzitter van de Raad van Bestuur van het AMC en nu voorzitter van de Ge-

zondheidsraad, staat al jaren op nummer 1 in de categorie gezondheidszorg. Zo ook dit jaar. (DW)

Prostaatkanker In de maand november je snor laten staan ten gunste van prostaatkankeronderzoek.

Dat is het idee achter de internationale Movember-beweging. Movember is een samentrekking van ‘moustache’ (‘snor’) en ‘november’ en beoogt geld in te zamelen voor onderzoek naar prostaatkanker. Het idee is eenvoudig: mannen scheren zich op 31 oktober voor het laatst, laten zich sponsoren door vrienden of kennissen en laten zo zien dat ze zich inzetten voor de gezondheid van mannen. Volgens de Movember-beweging is de snor terug als stijlicoon, waarmee mannen iets goeds doen op een stijlvolle manier. Movember heeft ook ieder jaar een wisselend thema.

Dit jaar is dat The Modern Gentleman – Every Man Deserves a Little Bit of Luxury.

Movember werd opgericht in Adelaide, Australië. Sinds vorig jaar doet ook Nederland mee. Toen verzamelden Nederlandse besnorde mannen 45 duizend euro in voor het Nederlands Kanker Instituut – Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis.

Wereldwijd heeft de Movemberbeweging inmiddels 72 miljoen euro ingezameld.

Wil jij ook je snor laten staan voor je medeman? Kijk voor meer informatie op www.movember.com (FB)

Stelling De gemeente wil woongroepen met meer dan twee personen, waaronder studentenhuizen, gaan verbieden, tenzij mensen een duurzame (familie-)relatie hebben. Goed plan? zz Nee, een schande. Het tekort aan studentenwoningen zal verder oplopen – 67,9% zz De gemeente gaat zijn gang maar.

De naleving van het plan zal toch onuitvoerbaar blijken – 16,1% zz Er zijn wel andere problemen die om een oplossing vragen – 14,3% zz Hoera! Eindelijk verlost van overlast veroorzakende studentenhuizen – 1,7% Totaal aantal respondenten: 156 Maassen van den Brink / foto Tjebbe Venema

4 Folia

Het lijkt erop alsof er een einde gaat komen aan studentenhuizen, dat wil zeggen aan huizen waar meerdere mensen samenwonen zonder dat ze een duurzame relatie hebben. De gemeente wil namelijk een streep halen door woongroepen in de stad. Als de gemeente het plan doorzet, dan mogen drie personen of meer tussen wie geen samenlevingsverband of familierechtelijke relatie bestaat vanaf 1 november geen woning meer delen. Samenwonen zou in het plan alleen mogen wanneer twee personen een relatie hebben. Of zoals de gemeente stelt ‘een duurzaam gemeenschappelijke huishouding voeren of willen gaan voeren’. Aanleiding voor het plan zouden groepen buitenlandse werknemers zijn die gezamenlijk een huis bewonen. Naar verwachting zal de gemeente geen controles uitvoeren in studentenhuizen. (DW)

Robotkat

Nomineer je favoriete docent zz De Asva en CSR organiseren voor zesde maal de verkiezing van de Docent van het Jaar. zz ‘Het is goed om aandacht te vestigen op kwalitatief hoogwaardig onderwijs.’

Vanaf 1 november kunnen alle UvA-studenten hun docent nomineren als Docent van het Jaar. De verkiezing wordt voor de zesde maal georganiseerd. Volgens juryvoorzitter en Asva-bestuurslid Frans van Heest kan er nooit genoeg aandacht worden gevestigd op kwalitatief hoogwaardig onderwijs. ‘Docenten zijn van groot belang voor de UvA en op deze

manier willen we ze in het zonnetje zetten. Je kunt de prijs vergelijken met de NS Publieksprijs.’

Studenten kunnen hun favoriete docent online nomineren. Aan de hand van acht criteria – kennisoverdracht, combinatie onderzoek en onderwijs, passie, feedback, stimuleren eigen verantwoordelijkheid, begeleiding, representatieve examinering en inspirerende werkvormen – wordt een longlist gemaakt. Vanuit deze longlist kunnen studieverenigingen iemand nomineren en uit deze shortlist zal de jury de uiteindelijke winnaar bekendmaken.

‘Het is voor ons vooral belangrijk dat heel veel studenten gaan stemmen,’ aldus Van Heest. ‘Daarom gaan we overal posters

ophangen, zullen we op verschillende locaties met tafels gaan staan waar direct gestemd kan worden en gaan we gadgets uitdelen.’ Van Heest hoopt ook dat rector magnificus Dymph van den Boom mee op campagne gaat. ‘De rector hecht ook grote waarde aan deze verkiezing en bij de kickoff heeft ze een praatje gehouden. Het is natuurlijk een goed signaal als ze een uurtje mee gaat flyeren.’ De jury zal half december een winnaar selecteren. Van Heest: ‘Wat mij betreft moet een excellente docent iemand zijn bij wie het college een intellectueel feest is, iemand die je bij de hand neemt door lastige stof en je aanzet tot nadenken.’ (JJ) Zie ook: www.docentvanhetjaar.uva.nl

Eredoctoraten voor medicus en journalist zz Amerikaanse hart- en spieronderzoekster Nadia Rosenthal en Nederlandse journalist en documentairemaker Ad van Liempt krijgen eredoctoraat. zz Van Liempt wordt per 1 november ook ‘professional in residence’ bij mediastudies.

Nadia Rosenthal en Ad van Liempt krijgen op 10 januari 2011, tijdens de 379e verjaardag van de UvA, een eredoctoraat uitgereikt. Rosenthal, een expert op het gebied van de regeneratie van het hart en skeletspieren en hoofd van het European Molecular Biology Laborato-

rium, ontvangt het eredoctoraat voor haar onderzoek dat zich richt op de moleculaire genetica, de ontwikkelingsbiologie en de regeneratieve geneeskunde. Zij legde de basis voor ons begrip van veroudering en regeneratie – het therapeutisch herstel van weefsels en organen die verloren zijn gegaan. Rosenthal richt zich in het bijzonder op de ontwikkeling van het hart, verouderingsmechanismen en het herstel van (hart)spierweefsel met behulp van stamcellen.

Van Liempt, die in zijn carrière onder andere chef binnenland van het NOS Journaal, hoofd van Studio Sport en hoofdredacteur van Nova was, krijgt het eredoctoraat voor zijn oorspronkelijke

bijdragen aan het historisch onderzoek, de geschiedschrijving en de audiovisuele bronnenkritiek, zijn documentaires en zijn kritische reflectie op de journalistiek.

Zijn laatste functie was die van hoofdredacteur geschiedenis, waarmee hij eindverantwoordelijk was voor alle geschiedenisprogramma’s van de NPS. Naast een eredoctoraat is Van Liempt per 1 november ook benoemd tot ‘professional in residence’ bij mediastudies, zodat hij zijn ervaring en kennis kan delen met staf en studenten. Naast besloten practica voor studenten journalistiek en publieksgeschiedenis, zal Van Liempt onder meer een masterclass en een openbare les verzorgen. Deze vinden plaats op vrijdag 7 januari 2011. (FB)

Multiculti in Oostenrijks dorp

LaserLaB Op 22 oktober is het interdisciplinaire onderzoeksinstituut LaserLaB Amsterdam officieel geopend. LaserLaB Amsterdam doet onderzoek, gebaseerd op de wisselwerking van licht met materie. Binnen LaserLaB Amsterdam werken bijna honderd onderzoekers van UvA, VU, AMC en VUmc samen. Het onderzoek van LaserLaB Amsterdam richt zich op twee maatschappelijke thema’s: leven en energie. Het instituut gaat technieken en instrumenten ontwikkelen en toepassen om interactie tussen eiwitten, DNA, cellen en weefsel te bestuderen. Met de opgedane kennis worden nieuwe diagnostische en therapeutische toepassingen mogelijk.

Daarnaast nemen de onderzoekers het proces van fotosynthese onder de loep, met als doel efficiëntere zonnecellen of biofuels te ontwikkelen. (DW)

8-8-4

zz UvA-studenten maken in Oostenrijk documentaire over het leren kennen van een nieuwe cultuur. zz Vijftig jongeren uit tien landen werkten eraan mee.

Filosofiestudent Jelle Bruineberg en bètagammastudente Lotte Kortbeek hebben in het Oostenrijkse Kirchheim een film gemaakt over vijftig jongeren uit tien verschillende landen. De film is gemaakt in het kader van het project Cultural Village of Europe. Binnen dat project werken twaalf Europese dorpen samen met enerzijds als doel het dorpsleven te bevorderen en anderzijds te laten zien dat een dorp meer is dan alleen een kerktoren en wat boerderijen. Het Noord-Hollandse dorp Wijk aan Zee, waar Bruineberg vandaan komt, doet ook mee aan het project.

In de film geven de vijftig dorpsjongeren hun visie op het omgaan met nieuwe culturen en het leren van een vreemde taal.

‘Ik doe al heel lang mee aan de samenkomsten en raakte op die manier geïnspireerd om zelf eens te gaan filmen,’ zegt

Promovendus Marcel Heerink promoveert op 3 november op een onderzoek naar de acceptatie van robots door ouderen. Voor het onderzoek deed hij experimenten onder vierhonderd ouderen, waarbij hij onderzocht welke invloeden meespelen in de acceptatie van sociale robots door ouderen. Zo’n sociale robot is de robotkat iCat. Heerink testte of de ouderen gingen praten tegen de iCat. Dat deden ze inderdaad. Heerink concludeert daaruit dat ouderen het apparaat accepteren. ‘Een robot is blijkbaar niet alleen een stukje techniek, maar ook een sociaal wezen,’ zegt Heerink in het Almeerder huis-aan huisblad Almere Vandaag.

Heerink zegt dat de sociale robot niet bedoeld is als vervanging van gezelschap.

‘Het is niet zo dat mensen kunnen zeggen: “We hoeven niet meer naar opa en oma, want die hebben nu een robot”. Wel is het zo dat sociale robots ertoe kunnen bijdragen dat ouderen langer zelfstandig blijven wonen.’ (DW)

Filmopnames nabij het Oostenrijkse Kirchheim / foto Tomas Opitz

Bruineberg. ‘Je hebt met allemaal verschillende jongeren te maken, allen uit een klein dorp en niet bepaald streetwise.’

De onderlinge communicatie verliep

volgens Bruineberg ‘redelijk’. De film beleeft op 12 november zijn Nederlandse première in Café de Zon in Wijk aan Zee. (JJ)

Waar de invoering van het zogenoemde 8-8-4-systeem bij de Faculteit der Geesteswetenschappen een hoop trammelant veroorzaakte, houdt iedereen zich aan de Faculteit Economie en Bedrijfskunde vooralsnog stil. Toch zal ook daar met ingang van 1 september 2011 het systeem worden ingevoerd, met grote consequenties voor studenten en medewerkers.

Alle curricula van de bacheloropleidingen worden gewijzigd, alle vakken in de bachelorfase krijgen een omvang van 6 EC en alle opleidingen gaan over op een nieuwe semesterindeling. In het 8-8-4-systeem bestaat elk semester uit drie blokken van respectievelijk acht, acht en vier weken. Bedoeling van het systeem is de studie-uitval terug te dringen en het aantal studenten dat de bacheloropleiding binnen vier jaar voltooit, te verhogen. Er is inmiddels een werkgroep samengesteld die vanaf november voorlichtingsmiddagen organiseert. (DW) Zie ook www.medewerker.uva.nl/feb_nieuws

Folia 5

nieuws meer actueel nieuws op www.folia.nl

‘Fortispand geschikter voor warenhuis’

doctor

Victor Toom promoveert bij politicologie op een onderzoek naar de normatieve aspecten van forensisch DNA-onderzoek.

Uw onderzoek in twee zinnen.

‘De essentie zit in de titel van mijn proefschrift: Dragers van waarheid.

Daarmee wordt voornamelijk gerefereerd aan lichamen van bij politie en justitie bekende personen.’

Dat moet u uitleggen.

‘Het menselijke lichaam wordt steeds belangrijker voor het oplossen van misdrijven. Dus om de strafrechtelijke waarheid te achterhalen, heb je toegang nodig tot die lichamen en het DNA daarin.’

Het Fortispand aan het Rokin / foto Arjan Roodink

zz Stadsdeelbestuur reageert op voorstel om nieuwe UvA-bibliotheek te vestigen in Fortispand. zz Pand zou zich niet lenen voor vestiging van een bibliotheek.

In navolging van de afdeling huisvestingsontwikkeling van de UvA is nu ook het bestuur van het Stadsdeel Centrum van mening dat het Fortispand aan het Rokin niet geschikt is als vestigingsplaats voor een nieuwe bibliotheek geesteswetenschappen. Dat heeft het stadsdeel afgelopen week bekend gemaakt. De bibliotheek moet volgens de plannen verrijzen op het Binnengasthuisterrein, waar de UvA

monumentale panden wil slopen. Over die sloop wordt al jaren getwist tussen de UvA, buurtbewoners en monumentenorganisaties. Tegenstanders hebben geopperd de nieuwe bibliotheek te vestigen in het leegstaande Fortispand, maar de UvA ziet daar niets in. Het stadsdeelbestuur is het daar nu mee eens, al zegt men erbij dat het eigenlijk een kwestie is die het stadsdeelbestuur niet aangaat. ‘Dit is een kwestie tussen eigenaar (ABN Amro) en potentiële koper (UvA).’

Het stadsdeelbestuur onder leiding van Jeanine van Pinxteren (GroenLinks) heeft op basis van de bouwtekeningen ingeschat dat het Fortispand zich niet leent voor de vestiging van een bibliotheek. Het

stadsdeelbestuur vindt bovendien dat een eventuele vestiging van een bibliotheek in het pand ‘niet zorgt voor de noodzakelijke impuls van het ‘1012-gebied’. Het Rokin heeft van oudsher een winkelfunctie ‘en het ligt voor de hand deze functie te versterken’. De locatie van het Fortispand zou daarom ‘veel geschikter zijn retail of een groot warenhuis’.

ABN Amro zal het pand volgens het stadsdeelbestuur waarschijnlijk via een zogenoemde ‘tender’ (een soort veiling, waarbij de geboden bedragen geheim blijven) verkopen. Dat kan volgens het stadsdeelbestuur een dure kwestie worden. De UvA heeft al eerder gezegd geen geld te hebben voor aankoop van het pand. (DW)

Provisieverbod voor tussenpersonen zz De onafhankelijkheid van tussenpersonen die consumenten adviseren over complexe financiële producten staat ter discussie. zz Zij worden betaald door de aanbieder van die producten en dat leidt tot marktfalen ten koste van de consument.

Het zou verboden moeten worden voor aanbieders van verzekeringen, hypotheken en andere risicovolle financiële producten om provisieafspraken te maken met tussenpersonen. Doordat tussenpersonen afhankelijk zijn van dit beloningssysteem bij het verkopen van financiële producten aan consumenten, is het risico op marktfalen groot. Dat concludeert Fred de Jong in zijn proefschrift waarop

6 Folia

hij op 26 oktober promoveerde. In Nederland zijn 9400 tussenpersonen of intermediairs actief. Deze ondernemingen adviseren consumenten over welke financiële producten ze het beste kunnen aanschaffen. De tussenpersonen worden niet betaald door de consument, maar door de aanbieders van producten via een systeem van provisies. Daardoor kunnen tussenpersonen hun onafhankelijkheid verliezen, en dat is slecht voor de consument.

Marktfalen ontstaat volgens De Jong wanneer consumenten foutieve of te dure producten aanschaffen als gevolg van slecht advies van tussenpersonen. In zijn proefschrift maakt hij een onderscheid tussen risicovolle en niet-risicovolle financiële producten. Een product is risicovol wanneer het de consument grote

financiële schade kan berokkenen, zoals een hypotheek, een levensverzekering of een belegging.

De conclusies van Fred de Jong zijn toevalligerwijs al door de politiek overgenomen. Vorige week heeft minister van Financiën Jan Kees de Jager een brief naar de Tweede Kamer gestuurd waarin hij oproept provisies op complexe financiële producten af te schaffen. De Jong: ‘De beloningsafspraken die nu tussen de aanbieder en de tussenpersoon bestaan, moeten worden vervangen door afspraken tussen tussenpersoon en consument.’ Ook stelt De Jong voor om een onafhankelijkheidslabel te introduceren, vergelijkbaar met het energielabel, om de onafhankelijkheid van tussenpersonen te verduidelijken. (FB)

Waarom is dat interessant voor onderzoek?

‘De heersende opvatting is dat je met genetische technieken de waarheid betrouwbaar en probleemloos via de genen en de genetica achterhaalt. Voor een deel is dat ook zo en is dat goed, zeker als je met DNA kan bewijzen dat iemand een misdrijf heeft gepleegd.’

Maar?

‘Tegelijkertijd worden er steeds meer maatregelen genomen om meer ruimte te bieden aan forensisch-genetische technieken. Die ruimte gaat ten koste van individuele vrijheden zoals de onaantastbaarheid van het lichaam en privacy en meer algemeen geldende rechtsprincipes zoals onschuldpresumptie, de bewijslast of het proportionaliteitsbeginsel.’

Wat bedoelt u daarmee?

‘Stel dat de onbekende verdachte een zwarte huidskleur heeft. In zo’n geval wordt de omwonenden van het plaats delict die aan dat profiel – een zwarte huidskleur – voldoen, verzocht DNA-materiaal af te staan. In plaats van onschuldig totdat het tegendeel is bewezen, wordt hen gevraagd aan te tonen dat zij onschuldig zijn; dat is een omkering van de bewijslast.’

Hoe kan dat worden voorkomen?

‘Dat is heel moeilijk. In mijn proefschrift haal ik dit soort problematiek naar voren, en contrasteer het met het idee dat forensisch DNA de waarheid probleemloos achterhaalt. De praktijk laat zien dat door dat idee juist veel rechten worden uitgehold.’ (FB) Victor Toom: Dragers van waarheid: normatieve aspecten van twintig jaar forensisch DNA-onderzoek in Nederland.

Promotie donderdag 21 oktober.

ideëen voor deze rubriek: redactie@folia.uva.nl

prikbord

promoties

AMC Speeddate

BC Treumann

Op 4 november organiseert de CoRaad – die de belangen van coassistenten in het AMC behartigt – in samenwerking met meer dan vijftig verschillende medisch specialisten uit het AMC een speeddate. Tussen 16.00 en 18.00 uur kunnen studenten naar het Voetenplein komen en gedurende acht minuten in een aantal sessies de medisch specialist alles vragen over zijn of haar specialisme, de balans werk-privé, de opleiding tot medisch specialist, keuzes, ervaringen, problemen en de ‘bedrijfscultuur’ van het specialisme. Aanmelden is mogelijk via het inschrijfformulier op coraaduva.nl

De afdeling Bijzondere Collecties heeft het Archief Otto Treumann verworven.

Treumann (1919-2001) was een van de toonaangevende Nederlandse grafisch ontwerpers van zijn tijd. Hij werd in Duitsland geboren en emigreerde als tiener naar Amsterdam waar hij een opleiding volgde aan de Nieuwe Kunstschool. Treumann, een representant van het modernisme, werkte voor culturele instellingen en bedrijven. Hij ontwierp onder meer affiches, postzegels, boeken en huisstijlen. Hij ontving in 1994 een oeuvreprijs van de stichting Fonds voor beeldende kunsten, vormgeving en bouwkunde.

FMG Kredietcrisis

Alumni AUV

Onder redactie van politicoloog en promovendus Jasper Blom is het boek De kredietcrisis: een politiek-economisch perspectief verschenen. In het boek worden de oorzaken van de kredietcrisis geanalyseerd vanuit een politiek-economisch perspectief. Het boek plaatst de crisis in de context van langer lopende ontwikkelingen als de institutionele inbedding van de markten, het toenemende belang van de financiële economie boven de reële economie en de beslissingen (of het uitblijven daarvan) door beleidsmakers. Verschillende auteurs geven hun visie op de crisis. Zo pleiten auteurs Laura Horn en Arjan Vliegenthart voor meer aandacht voor werknemers en consumenten in het ondernemingsbestuur. Het boek wordt op 16 november gepresenteerd in Spui25.

Op zaterdag 6 november vindt de 63e AUV-dag plaats, de jaarlijkse verenigingsdag van de Amsterdamse Universiteitsvereniging. De algemene AUV-lezing 2010 zal ’s ochtends worden gehouden door Arnoud Boot, hoogleraar ondernemingsfinanciering en financiële markten en lid van de KNAW en de SER. Hij zal spreken over het thema ‘Economen (on)misbaar in het publieke debat’. ’s Middags zal een groot aantal UvA-alumnikringen lezingen verzorgen in de Oudemanhuispoort. Ook is er een speciaal (groot)ouder-kindprogramma, bestaande uit onder meer een wandeling langs bekende UvA-plekken in de stad en een kinderlezing van hoogleraar muziekcognitie Henkjan Honing. Zie ook: www.uva-alumni.nl/auv-dag

Artis Bibliotheek

FGw Praemium

Beagle

dag

Erasmianum

Op zaterdag 30 oktober is in de monumentale Artis Bibliotheek een bijzondere avond te beleven met schrijver en wereldreiziger Redmond O’Hanlon (foto).

Reisschrijver Alexander Reeuwijk zal met O’Hanlon in gesprek gaan over zijn werk en zijn passies. O’Hanlon heeft veel foto Alexander Reeuwijk bestsellers en reisverslagen op zijn naam staan, maar geniet de laatste tijd vooral bekendheid vanwege zijn prominente rol in de VPRO-serie Beagle. In het kielzog van Darwin. O’Hanlon is ook gepromoveerd op Charles Darwin. Tijdens zijn optreden zal hij vertellen over zijn liefde voor oude boeken, zijn bewondering voor Charles Darwin en natuurlijk over zijn reis met de Beagle. O’Hanlon werkt momenteel als gastmedewerker in de Artis Bibliotheek aan het verslag van zijn reis. Artis bibliotheek, Plantage Middenlaan 45. Aanvang: 20.30 uur.

De Studieprijs 2010 van de Stichting Praemium Erasmianum is dit jaar toegekend aan twee UvA-promovendi. Chantal Bax kreeg de prijs voor haar proefschrift Subjectivity After Wittgenstein, Uğur Üngör met zijn proefschrift Young Turk Social Engineering. Mass Violence and the Nation State in Eastern Turkey 1930-1950.

Jaarlijks kent de Stichting Praemium Erasmianum maximaal vijf van deze prijzen toe aan jonge onderzoekers in de geesteswetenschappen en de sociale wetenschappen. Naast wetenschappelijke kwaliteit van het proefschrift worden ook originaliteit, de casusoverschrijdende behandeling van het onderwerp, de internationale betekenis en stijl meegewogen. Het proefschrift moet daarnaast van belang zijn buiten de eigen discipline. De laureaten ontvangen ieder drieduizend euro.

FNWI Subsidie

Alle faculteiten

FOM

Vanwege het veelbelovende karakter van hun natuurkundeonderzoek heeft de Stichting voor Fundamenteel Onderzoek der Materie (FOM) drie Projectruimtesubsidies toegekend aan vier UvAwetenschappers: Peter Schall en Robert Spreeuw van het Van der Waals-Zeeman Instituut krijgen ieder een subsidie voor hun eigen onderzoek. Hoogleraren Erik Verlinde en Jan de Boer van het Instituut voor Theoretische Fysica krijgen een subsidie voor een gezamenlijk onderzoek. De Projectruimte maakt kleinschalige projecten mogelijk voor fundamenteel onderzoek in de fysica met een vernieuwend karakter en een aantoonbare wetenschappelijke, industriële of maatschappelijke urgentie, tot een bedrag van vier ton.

Griep

De UvA biedt alle medewerkers de mogelijkheid om zich gratis tegen de griep te laten vaccineren bij de Arbodienst. Deze (seizoens)griepprik beschermt voor tachtig procent tegen griep. Voor de overige twintig beschermt de prik niet tegen het ziek worden, maar zorgt er wel voor dat de griep minder ernstig verloopt. Vooral de kans op complicaties van griep wordt sterk verminderd. De prik is te halen op maandag 1, woensdag 3 en woensdag 10 november tussen negen en twaalf uur. Locatie: Spinozastraat 51-53, eerste etage. Telefoon: 020 - 525 5545.

DINSDAG 02/11 12.00 uur: Joanna Siekierzycka - Scheikunde Applications of Microspectroscopy.

Promotor: Prof.dr. A.M. Brouwer. (Agn.kapel) 14.00 uur: Daniël Vis - Life sciences Endocrine Dynamics Promotoren zijn prof.dr. A.K. Smilde en prof.dr. J. van der Greef (UL). (Agnietenkapel)

WOENSDAG 03/11 10.00 uur: Marcel Heerink - Informatica Assessing Acceptance of Assistive Social Robots.

Promotor: Prof.dr. B.J. Wielinga. (Aula) 12.00 uur: Peerooz Saeed - Geneeskunde Orbital Meningiomas.

Promotoren: Prof.dr. M.P. Mourits en prof.dr.

J. Rootman (University of Britisch Columbia, Vancouver, Canada). (Aula) 14.00 uur: Elsbeth Bloem - Geneeskunde Understanding Changes in Quality of Life in Cancer Patients: A Cognitive Interview Approach.

Promotoren: Mw. prof.dr. M.A.G. Sprangers en mw. prof.dr. C.C.E. Koning. (Aula)

DONDERDAG 04/11 10.00 uur: Samuel Derbe Communicatiewetenschap Laying Transoceanic Cables on Africa’s Shores.

Promotor: Prof.dr. C.J. Hamelink. Co-promotor: Prof.dr. G.C.A. Junne. (Agnietenkapel) 12.00 uur: Louis Vermeulen - Geneeskunde Cancer Stem Cells - A Numbers Game?

Promotoren: Prof.dr. J.P. Medema en prof.dr. D.J. Richel. (Agnietenkapel) 14.00 uur: Ulrich Braunschweig Geneeskunde Chromatin Types in Drosophila.

Promotor: Prof.dr. M.M.S. van Lohuizen. (Agn.)

VRIJDAG 05/11 10.00 uur: Patrick de Oude - Informatica Modular Bayesian Networks.

Promotor: Prof.dr.ir. F.C.A. Groen. (Agn.kapel) 12.00 uur: Marjolein Efting Dijkstra Kunstgeschiedenis/etnologie The Animal Substitute.

Promotor: Prof.dr. G.W.J. Rooijakkers. (Agn.kapel) 13.00 uur: Felix Wensveen - Geneeskunde Survival of the Fittest Clone.

Promotor: Prof.dr. R.A.W. van Lier. (Aula) 14.00 uur: C. Lammens - Psycho-oncologie Li-Fraumeni Syndrome & Von Hippel-Lindau Disease.

Promotor: Prof.dr. N.K. Aaronson. (Agn.kapel)

Oraties DONDERDAG 04/11 16.00 uur: Prof.dr. P.J. de Jong, bijzonder hoogleraar Experimentele Hoge Energie Fysica Zeven biljoen elektronvolt is goed voor u. (Aula)

VRIJDAG 05/11 16.00 uur: Mw. prof.dr. J.A. Baggerman, bijzonder hoogleraar Geschiedenis van uitgeverij en boekhandel Over leven, lezen en schrijven. De bandbreedte van boekgeschiedenis. (Aula) Voor uitgebreide informatie: www.uva.nl/agenda

Folia 7

opinie

Dood door schuldgevoel Het idee dat men zonder dit leven beter af is wordt soms weloverwogen, maar meestal plots en impulsief in daden omgezet. Dankzij wetenschappelijk onderzoek weten we nu veel over het ‘suïcidale proces’, en zal het aantal zelfdodingen blijven dalen, meent Aart Schene.

S

uïcide is een drastische en definitieve daad, die anderen door het agressieve en impulsieve karakter diep raakt. Familie en vrienden reageren verbijsterd, betrokken professionele hulpverleners verslagen. Allen stellen de vraag hoe zij deze fatale handeling hadden kunnen voorkomen. Gaat het om de dood van een bekende Nederlander, dan wordt de verbazing collectief, zo bleek.

Zeker als deze een geliefd persoon was, die ons via de media deelgenoot maakte van zijn goede, maar ook zijn slechte tijden. Des te beter men zo iemand meent te kennen, des te groter de behoefte te bevatten wat hem tot zo’n eenzame daad heeft gebracht. Maar het is de vraag of een suïcide wel kan worden begrepen.

Enkele cijfers over het vóórkomen van suïcide als context. Velen kennen periodes van moedeloosheid, jaarlijks wordt van iedere twintig Nederlanders er één getroffen door depressie, terwijl 1500 mensen tot een geslaagde sui caedere of zelfdoding komen. Vergeleken met suïcide is suïcidaliteit een veel vaker voorkomend verschijnsel. Per jaar komen 15.000 mensen op een eerste hulp als gevolg van een tentamen suïcide, ofwel een suïcide-

Suïcide is vooral een abnormale reactie op normale, maar wel stresserende omstandigheden poging, en worden 9.000 mensen om die reden in een ziekenhuis opgenomen. Het aantal pogingen wordt geschat op 50.000 per jaar en het aantal mensen dat lijdt aan serieuze suïcidale gedachtes is ongeveer tienmaal zo groot.

Suïcidaliteit en suïcides hebben een sterke relatie met psychiatrische ziektebeelden.

Van de 1500 mensen die zich suïcideren, lijdt 90 procent aan een depressieve stoornis, welke ook wel de ‘final common pathway’ naar suïcide wordt genoemd.

Depressie staat meestal op zich, maar in een derde van de gevallen doet deze zich voor binnen het kader van een manischdepressieve stoornis, schizofrenie, een verslavingsziekte of persoonlijkheids8 Folia

stoornis. Inzicht in hoe depressies ontstaan, moet ons iets kunnen leren over de strategie waarmee het aantal suïcides verder kan worden teruggedrongen. Maar er moet meer aan de hand zijn dan louter depressie; van elke 400 depressies eindigt er immers ‘slechts’ één in suïcide.

Ik noemde ‘verder terugdringen’ omdat in 1970 het aantal suïcides per 100.000 inwoners 11,5 bedroeg. Dit aantal nam toe tot de piek van 14,8 in 1983, om weer te dalen tot 8,8 in 2008. Met deze daling van 35 procent komt Nederland uit op een van de laagste suïcidesterftecijfers van Europa. Deze gunstige ontwikkeling laat zich begrijpen door duidelijk verbeterde levensomstandigheden, goed toegankelijke en effectieve geestelijke gezondheidszorg, op depressie en suïcide gerichte preventie in combinatie met een toegenomen openheid om over deze onderwerpen te praten, en de gegroeide praktijk rond euthanasie en vrijwillige levensbeëindiging, die de suïcidesterfte met name onder ouderen drukt.

Valt het aantal suïcides verder te reduceren? Waarschijnlijk wel. Wetenschappelijk onderzoek heeft veel geleerd over het ‘suïcidale proces’. Het gaat daarbij om de factoren die inzicht geven in de transities van psychiatrische stoornis naar suïcidale gedachtes, vervolgens naar suïcidale handelingen en uiteindelijk uitmondend in de fatale suïcide. Klinische, epidemiologische, neurobiologische en ook genetische studies, hebben dit getrapte proces in kaart gebracht, waarbij de belangrijkste risicofactoren van de verschillende transities thans bekend zijn. Inmiddels zijn hulpverleners in dit denken geschoold, worden preventieprogramma’s geïmplementeerd, en wordt de bevolking op onderdelen voorgelicht.

Terug naar de vraag of suïcide kan worden begrepen. Zoals vaker in de geneeskunde is het antwoord: op groeps- of populatieniveau wel, maar in het individuele geval minder. Empirisch onderbouwde suïciderisicofactoren zijn naar hun aard niet bijzonder, en daarmee is een suïcide vooral een abnormale reactie op normale, maar wel stresserende omstandigheden. Die ene suïcide heeft altijd iets ideosyncratisch, waarbij een gekwetst en kwetsbaar zelfbeeld, sterke gevoelens van afwijzing of verlies, en de inschatting

illustratie Marc Kolle

dat de situatie hopeloos, uitzichtloos en onontkoombaar is, interacteren met een veelal tergend schuldgevoel en de overtuiging dat men niet meer te helpen is. In dit amalgaam ontstaat geleidelijk, op een voor ieder unieke wijze, het idee dat men zonder dit leven beter af is. Een idee dat soms weloverwogen, maar meestal plots en impulsief in daden wordt omgezet.

Hoe dit proces zich bij onze bekende Nederlander heeft voltrokken zullen en hoeven wij ook niet te weten. Wel goed om te weten is dat inmiddels diverse richtlijnen bestaan, onder meer van de World Health Organization (2008), over hoe media dienen om te gaan met suïcides en suïcidaliteit. Media-aandacht kan suïcidaal gedrag initiëren, het naar Goethes bekende roman vernoemde Werther-ef-

fect. Afgelopen maand werd echter in het British Journal of Psychiatry voor de eerste maal empirische steun gevonden voor een beschermend of preventief effect. Als op een ‘juiste’ wijze over suïcidaliteit wordt bericht, kan dit een remmende uitwerking hebben op het suïcidale proces en derhalve op het aantal suïcides. De onderzoekers spreken van het Papageno-effect.

Mozarts opera toont hoe deze vogelvanger door de juiste informatie over het omgaan met zijn suïcidale ideaties, het gevreesde verlies van zijn Papagena te boven komt.

En zo rest de vraag wat de uit de hand gelopen media-aandacht rond de dood van de Nederlandse acteur uiteindelijk voor effect zal hebben. yyy Aart H. Schene is hoogleraar psychiatrie

Minder kunstsubsidie is goed voor de samenleving Kunsteconoom Pim van Klink denkt dat het met de kaalslag in de kunstensector zo’n vaart niet zal lopen. Sterker nog: met minder subsidie komt de weg vrij voor opbloei van nieuwe initiatieven.

H

et nieuwe kabinet heeft zich voorgenomen 18 miljard te gaan bezuinigen.

Ruim 1 procent daarvan, 200 miljoen, denkt men te halen bij cultuur. Ondanks dit geringe aandeel lijkt alle aandacht in de media zich op dit onderdeel te richten. Toon en inhoud van berichtgeving en debat wijzen vrijwel unaniem in de richting van een naderende catastrofe. De Amsterdamse wethouder Gehrels vat het kernachtig samen: ‘Als dit doorgaat, zal het land onherstelbare schade lijden’. Dat maakt benieuwd naar de argumenten van de onheilsprofeten.

Bezuinigingen zouden kunst afbreken die niet meer opgebouwd kan worden.

Dat lijkt uiterst onwaarschijnlijk. De meeste kunstenaars in Nederland en de rest van de wereld hebben geen vast arbeidscontract met reguliere inkomsten.

In veel gevallen is men wel continu met kunst bezig maar qua inkomsten afhankelijk van bijbanen. In NewYork is dat zo algemeen geaccepteerd dat kunstenaarschap wordt geassocieerd met een bijbaan; ‘Really, are you an artist? In which restaurant do you work?’ Het inkomen uit bijbanen wordt gebruikt om het eigen kunstenaarsbestaan te financieren.

Er is dus een groot leger kunstenaars dat iedere kans zal aangrijpen om in het eigen vakgebied aan de slag te gaan. Het risico van permanente afbraak lijkt dus gering.

Bezuiniging op kunst en cultuur zou de economie, en dan vooral toerisme en horeca, in gevaar brengen.

Dit argument maakt de weg vrij voor subsidiering van the red light district, want dat schijnt de belangrijkste trekpleister voor toeristen te zijn. En of de horeca zoveel profijt heeft van gesubsidieerde kunst valt te bezien; als men niet naar de schouwburg gaat, heeft men meer geld en tijd te besteden in restaurant en kroeg. Een slimme horecabaas zou zelfs op de gedachte kunnen komen om kunstsubsidie als oneigenlijke concurrentie bij de rechter aan te kaarten.

Werkgelegenheid in kunst en cultuur wordt afgebroken.

Dat is absoluut juist en heel pijnlijk voor de mensen die het treft, maar geen exclusief verschijnsel voor de kunst. Bij de overheid worden immers nog veel meer arbeidsplaatsen geschrapt. En niemand zal hardop durven zeggen of economisch hard kunnen maken dat de arbeidsplaats van een kunstenaar zwaarder weegt dan die van een ambtenaar.

Het kunstleven staat in Nederland op een laag pitje in vergelijking met Duitsland en Frankrijk. Er moet dus eerder geld bij.

Prominent pleitbezorger van deze stroming is VVDmastodont Bolkestein. Hij gaat daarbij voorbij aan het feit dat in Nederland ruimschoots het meeste

kunstsubsidie per hoofd van de bevolking wordt gegeven. Als ons kunstklimaat achterblijft bij genoemde landen dan is de oorzaak dus niet te weinig subsidie. Zijn verwijzing naar Duitsland en Frankrijk als culturele gidslanden zal ook niet door iedereen worden gedeeld. Algemeen wordt NewYork toch wel als ‘cultural capital of the world’ gezien en in de Verenigde Staten wordt zowel op federaal als op lokaal niveau maar een fractie van wat wij gewend zijn aan kunstsubsidies besteed. Daar wordt het subsidiëren van kunst zelfs gezien als ‘cultivating mediocracy’.

De essentie van die overtuiging vinden we ook terug in de Nederlandse kunstwereld. De mondiaal meest succesvolle kunstenaars bevinden zich in disciplines zonder overheidssubsidie: de architect Rem Koolhaas; de ontwerpers Marcel Wanders, Hella Jongerius en andere vertegenwoordigers van Dutch Design; dj’s Tiësto en Armin van Buuren; filmers Anton Corbijn en Paul Verhoeven.

Ten slotte leveren onze buren het meest overtuigende bewijs dat bezuinigingen niet tot kaalslag hoeven leiden. Begin jaren tachtig zijn in Engeland en

De mondiaal meest succesvolle Nederlandse kunstenaars bevinden zich in disciplines zonder overheidssubsidie Vlaanderen de kunstsubsidies in vergelijkbare mate gekort. Het markeert in beide gevallen het begin van een opmerkelijke bloeiperiode. In Vlaanderen is een zeer getalenteerde generatie dans- en theatermakers opgestaan terwijl in Engeland de community arts een hoge vlucht hebben genomen.

De bezuinigingen kunnen voor individuele kunstenaars inderdaad onherstelbare schade opleveren, maar de samenleving zou er beter van kunnen worden. yyy Pim van Klink is initiatiefnemer van de Arts & Culture MBA bij Nyenrode en gasthoogleraar kunsteconomie aan de Universiteit Antwerpen (en voorheen ook aan de UvA)

De redactie verwelkomt brieven en ingezonden stukken. U kunt deze

stage Wimperextensions Dido Anna Reijntjes (23) is bezig met haar bachelor media en cultuur en heeft onlangs stage gelopen bij Mediamatic.

‘Het sollicitatiegesprek was moeilijk. Directeur Willem Velthoven is zeer direct en zijn rechterhand Jans Possel meer op de achtergrond. Ze vroegen wat ik hen kon bieden en waar ik goed in was. Ja, waarom ben je goed? Mediamatic richt zich op veel projecten en is sociaal erg geëngageerd. Ze proberen verschillende groepen van de samenleving bij elkaar te brengen.

Op deze manier bereiken ze veel subculturen. Dat trekt mij.

Het ging in eerste instantie om een stage bij pers en communicatie. Ik mocht mijn stageperiode zelf invullen. De vier dagen per week werden er snel vijf. Dat kwam door Willem. Het leek hem leuk mij in te zetten op een nieuw project: Bint el Dunya, later omgedoopt tot Project Noord, want ik deed een minor Midden-Oosten. In samenwerking met kunstenaars uit Libanon en Egypte mocht ik een reisgids maken over Amsterdam-Noord.

Het designteam uit Libanon bestond uit drie meiden en één jongen. Het is een reisgids voor Arabische toeristen die naar Amsterdam-Noord toekomen. Er staat vooral praktische informatie in. Waar ga ik slapen, kan ik eten, of het beste inkopen doen. Ik schreef onder andere een stuk over beauty.

Hiervoor moest ik naar een nagelsalon om wimperextensions in te laten zetten. Afschuwelijk, ik leek net een kindhoer.

Tot slot kreeg ik de verantwoordelijkheid over het beeldmateriaal. We hadden veel verzameld over Noord, van filmpjes tot luchtfoto’s. Hiervoor heb ik vooral met Willem samengewerkt. Eén op één. Hij vertellen, ik schrijven. Alles moest zelfs nog in het Arabisch vertaald worden.

De reisgids werd in september uitgegeven als bijlage van het Parool. Ik voelde mij die dag jarig. Mijn naam onder “redactie” vermeld zien staan, was veel fijner dan een bedrag op mijn bankrekening.’ (Gina Miroula) De overzichtstentoonstelling is te zien tot 31 oktober bij Mediamatic Lab, Vijzelstraat 72

brief FEB In het redactionele commentaar van Folia 7 wordt aandacht besteed aan de situatie bij de Faculteit Economie en Bedrijfskunde. Dit bericht klopt niet helemaal. Zo is er te lezen dat directeur bedrijfsvoering René Verhulst is aangetreden na mij. Dat is onjuist. René is gekomen onder mijn voorvoorganger, Jacques van der Gaag, in 2006. Verder zegt het stukje dat onder René en mij de zaak financieel volledig uit de hand is gelopen. Dat is wel erg ongelukkig geformuleerd. Ik heb steeds een terughoudend financieel beleid gevoerd. Over het jaar 2009 had ik het structurele tekort van de faculteit al aardig teruggedrongen, terwijl ik voor 2010, in nauw overleg met Concern Control, tot een geloofwaardige sluitende begroting was gekomen. Ik heb die begroting op 2 december in een plenaire bijeenkomst aan de faculteit gepresenteerd. Pas een maand na mijn vertrek hoorde ik dat de cijfers waarop ik me baseerde al jaren niet klopten. Anders dan Folia’s formulering suggereert was ik geen financiële brokkenpiloot. yyy

sturen aan redactie@folia.uva.nl. Vermeld altijd uw naam en relatie tot de UvA; anonieme bijdragen worden niet geplaatst. De redactie

Tom Wansbeek, voormalig decaan FEB

behoudt zich het recht voor om bijdragen in te korten.

Folia 9

Nescio Nescio was het pseudoniem van de Amsterdamse schrijver Jan Hendrik Frederik Grönloh (1882-1961).

Zijn eerste boek bevat drie verhalen: ‘Dichtertje’, ‘De uitvreter’, en ‘Titaantjes’. ‘Dichtertje’ gaat over het verlangen van een getrouwde kantoorbediende die een meeslepend leven als dichter ambieert, maar uiteindelijk krankzinnig wordt. In ‘De uitvreter’ staat Japi centraal, een bohemien die volledig op zijn vrienden teert. In ‘Titaantjes’, met als beroemde beginzin: ‘Jongens waren we – maar aardige jongens’, blikt een van die vrienden, Koekebakker, terug op de grootse idealen die de vrienden vroeger hadden en trekt de conclusie dat er bar weinig van terecht is gekomen.

‘Op mijn negenendertigste ben ik directeur van het Stedelijk Museum’ De Amsterdamse band Go Back To The Zoo is razend populair: de clubtoer van dit jaar is uitverkocht, twee van de drie singels werden megahit bij 3FM en de mannen zijn dit seizoen de huisband van De wereld draait door. Frontman Cas Hieltjes heeft het zo druk, dat hij zijn master museumstudies aan de UvA in de ijskast heeft gezet.

Om aan de gekte even te ontsnappen neemt Folia de zanger mee naar – hoe kan het ook anders – Artis. Luuk Heezen / foto’s Fred van Diem

H

et is iets over half twaalf als Hieltjes de Plantage Middenlaan in fietst, gestoken in een klassieke rockoutfit: zwarte schoenen en broek, wit shirtje en natuurlijk een zwart leren jack. Eigenlijk net te koud voor de frisse herfstochtend, maar dat deert de zanger niet. De fiets gaat tegen de lantaarnpaal pal voor de ingang, een klein slotje is genoeg.

Een uurtje heeft hij de tijd, daarna moet hij weer op weg naar een optreden in een Amsterdamse tram, samen met Lucky Fonz III. En zo gaat het de hele week door: spelen in Free Recordshop, interviews, overleg voor de nieuwe videoclip,

10 Folia

optreden in Het Paard van Troje, elke dag is hij wel met de band bezig. Maar vervelend is dat niet: ‘Ik zag laatst een groep studenten fietsen en toen flitste door mijn hoofd: Huh? Het is toch vakantie?. Ik bedoel maar, als het echt vakantie zou zijn, zou ik precies hetzelfde willen doen de

‘Het is een mooi en pijnlijk verlangen om de wereld te willen veroveren’ hele dag. Het is heel tof dat we nu kunnen leven van de band – weliswaar minimaal, maar dat is niet erg. We zijn de hele week

bezig met wat we leuk vinden, dat is veel belangrijker.’

Echt te ontspannen hoeft de rocker dus helemaal niet. En eerlijk gezegd heeft hij aan de dierentuin een hekel: ‘Het is echt zielig dat die beesten zo weinig ruimte hebben. Aan de andere kant: misschien vinden ze het wel heel relaxed om de hele dag gevoerd worden. Ik weet toevallig dat de leeuw van Artis alleen vlees eet als het in kleine brokjes is gesneden. Hij is echt het mietje van de dierentuin.’ De bandnaam Go Back To The Zoo heeft niet met de dierentuin te maken, maar met de voormalige werfkelder in Utrecht waar de band voorheen oefende. Eerder huisde daar de zoölogische verzameling

van Boudewijn Büch. ‘Natuurlijk speelden wij niet tussen de opgeprikte vlinders, die hele collectie was allang weg. Maar soms dikken we het verhaal wat aan’, grijnst Hieltjes.

Het muziek maken zat er bij de zanger al van jongs af aan in. Al in hun geboorteplaats Nijmegen maakten de broers Teun en Cas Hieltjes muziek, samen met drummer Bram Kniest. Eenmaal naar Amsterdam vertrokken, kwam daar bassist Lars Kroon bij. Het viertal speelt luchtige gitaarrock met aanstekende melodieën, én met doordachte songteksten. Want de band raakt geïnspireerd door onder meer Amsterdam, Nescio en Oscar Wilde.

Hieltjes legt uit hoe die teksten ontstaan: ‘Als we een liedje schrijven stuurt de vorm van de muziek de tekst. De band speelt en ik zing daar gedachteloos wat op. De

‘Je moet niet bang zijn om pretentieus gevonden te worden’ tekst komt dan vanzelf, ik maakt gewoon woorden. Zodra dat een beetje klinkt dan nemen we het op en gaan we terugluiste-

Benny Blisto

Fragment uit ‘I’m The Night’

Het debuutalbum Benny Blisto bevat naast de hits ‘Electric’ en ‘Hey DJ’ ook het nummer ‘Beam Me Up’, dat gebruikt werd als soundtrack voor een grote Nikereclame en de band veel aandacht opleverde.

Benny Blisto is volgens Cas zowel een bestaand als een fictief persoon. ‘Hij is degene die wel al zijn dromen waarmaakt. Eigenlijk doet hij alles tegelijk en dan nog steeds goed. Benny Blisto had nooit zijn studie stopgezet voor een bandje, hij had het ernaast gedaan.’

The other side whispers in my ear Oh all the things that I want to hear All the things that I want to hear She’s a sea of thoughts in the city’s dark Her lips too cold to be just a passenger A passenger, a passenger She grows numb, I’m the night

ren. Soms denk je dan: ‘What the hell was dat?’ Maar vaak zit er wel iets in en dan ga ik met onze bassist Lars bedenken waar het liedje over moet gaan.’

‘Ons hitje “Electric” bijvoorbeeld kreeg het thema lust versus liefde mee. Dan gaan we daar mooie zinnen bij zoeken, zoals: “You make me wilde with your hungry stare.” En dan is “wilde” weer een verwijzing naar de auteur Oscar Wilde, van wie we de uitdrukking “hungry stare” lenen. Dat is het mooie van kunst, via een verwijzing naar iets anders leer je nieuwe, vette dingen kennen. Zo werkt het bij ons als we naar muziek luisteren, en het zou tof zijn als we zelf via onze liedjes ook een deur kunnen openen naar gedichten als ‘The Phoenix’ van Oscar Wilde.’

Verwijzingen naar een negentiende-eeuwse dichter is niet direct wat je verwacht in de songtekst van een gitaarbandje, maar

juist aan die verwachting heeft de zanger een broertje dood. ‘Alsof je in popmuziek alleen oppervlakkige teksten zou mogen zingen. Er is zo’n angst om pretentieus gevonden te worden! Terwijl je volgens mij juist moet volgen waar je in geïnteresseerd bent. Ik wil in de toekomst nog minder concrete teksten schrijven, wat poëtischer. Ik zoek zinnen die een gevoel overbrengen, maar niet per se logisch zijn.

Het meest geslaagde voorbeeld tot dusver vind ik “I’m The Night (See You Later).” [zie kader, red.]

Ook de stad Amsterdam is voor de zanger een grote inspiratiebron. ‘Ik wilde hier naartoe om gelijkgestemden te ontmoeten. Er is hier zo veel muziek en kunst, het is veel groter en meer kosmopolitisch dan Nijmegen. Nog voor ik een studiekeuze had gemaakt, wist ik dat het in Amsterdam zou moeten zijn. Ik voel

een soort diepe verbondenheid met de geschiedenis en de cultuur van deze stad.

De eerste keer dat ik Nescio las, zat ik toevallig bij Kriterion, uit te kijken op de Sarphatistraat. En dan lees je ineens die beroemde beginzin van ‘De uitvreter’: “Behalve den man, die de Sarphatistraat de mooiste plek van Europa vond, heb ik nooit een wonderlijker kerel gekend dan den uitvreter.” Het is toch fantastisch dat je op de plek bent die zulke literatuur ademt?’

Grijnzend: ‘Maar ik vind het ook wel weer tof dat uitvreter Japi uiteindelijk juist in Nijmegen van de Waalbrug stapt om zijn leven te beëindigen. Die bundel van Nescio [zie kadertekst, red.] is heel belangrijk voor mij, omdat de Titaantjes symboliseren waar we mee bezig zijn.

Het is een mooi en pijnlijk verlangen om de wereld te willen veroveren, ongeacht hoe groot de kans is dat je faalt.

In feite jagen wij datzelfde romantische doel na.’

Maar over falen maakt de zanger zich allerminst druk. Zelfs een optreden in Paradiso laat zijn hart nauwelijks harder slaan: ‘Ik ben voor een optreden nooit echt zenuwachtig. We gaan vooraf niet samen bidden of zo. Wij zijn waarschijnlijk de meest ritueelloze band ooit.’ Ook eenmaal op het podium gieren er geen zenuwen door zijn lijf. ‘Ik sta gewoon lekker te spelen. Soms ben je in trance en zie je niks, soms kijk je het publiek in en denk je: He, waar staat die nou mee te praten? Als ik het zelf goed vind, maakt het me niet zoveel uit wat andere mensen zeggen. Ik ben sowieso zelf mijn grootste criticus: wanneer ik kut speel, weet ik dat heel goed.’

Over dansmoves op het podium denkt hij al helemaal niet na: ‘Ik houd niet van ingestudeerde poses. Hoewel ik wel zou willen dansen zoals de vroege Mick Jagger, die zo’n beetje dromerig de camera in staart. Maar het beste is om je zo natuurlijk mogelijk te gedragen.

En waarom zou ik op een podium toffer willen doen dan daarnaast? Er is dus geen verschil tussen Cas en “de zanger van de band”.

Maar zanger van de band blijft hij niet voor altijd. Zoals het een Titaantje betaamt, verwacht hij zijn kunstenaarsbestaan op te geven voor een kantoorbaan.

In eerdere interviews liet Cas optekenen dat dit op zijn zevenentwintigste zou gebeuren. Die deadline is inmiddels wat verschoven, maar de ambitie is er nog steeds. ‘Als de band er niet was geweest, dan had ik gezorgd dat het Stedelijk Museum nu niet zo’n puinhoop was. Ik word daar sowieso directeur, op mijn negenendertigste. En ja, dat is een open sollicitatie.’ yyy

CV

Cas Hieltjes werd geboren in 1986 in Nijmegen. Samen met zijn broer Teun en vriend Bram maakte hij daar muziek.

Toen hij in 2005 naar Amsterdam kwam om algemene cultuurwetenschappen te studeren, maakte bassist Lars Kroon Go Back To The Zoo compleet. Vanaf september 2010 is Cas fulltime muzikant, waarvoor hij zijn masteropleiding ­museumstudies heeft onderbroken.

In 2025 wordt hij directeur van het Stedelijk Museum in Amsterdam.

Folia 11

12 Folia

objectief

Bejaarde beuk De beuk (Fagus sylvatica) is een plant uit de napjesdragersfamilie (Fagaceae). Deze monumentale beuk staat in Artis, ongeveer ter hoogte van het verblijf van de manenwolven, bij de Bibliotheek. Hij is naar schatting maar liefst tweehonderd jaar oud. Daarmee is de boom ouder dan de dierentuin zelf, die in 1838 is opgericht. En Artis herbergt nog meer bomenpracht: er is een eik, die met haar geschatte 250 jaar misschien wel de oudste boom van Amsterdam is. De competitie loopt tussen de genoemde eik en een andere boom, die in de Hortus staat.

Wie meer wil weten over bomen in de Plantagebuurt kan zijn hart ophalen aan het onlangs opnieuw verschenen boek De bomen in Artis en Hortus. De eerste druk verscheen in 1989 en werd geschreven en ge誰llustreerd door Hans van der Stelt. Eenentwintig jaar later heeft zijn zoon Sjors het boek volledig herzien en opnieuw laten uitgeven. Op 29 oktober wordt het boek in de Hortus gepresenteerd.

Wil je het boek zelf in de kast hebben? Doe dan mee aan de prijsvraag op www.Folia.nl foto Bob Bronshoff

Folia 13

Benzine, baby’s en bios K

riterion bestaat 65 jaar en viert dat met een foto-expositie op vier verschillende locaties. Beelden van verschillende medewerkers en projecten door de jaren heen. Het personeel bestaat al 65 jaar alleen uit studenten.

Kriterion is bekend bij veel generaties. Misschien werkte je oma bij de Kriterion-oppascentrale, of gooide je vader zijn tank vol bij het Kriterion-pompstation. Een andere mogelijkheid is dat jijzelf wekelijks de sneakpreview bezoekt.

De eerste filmvertoning van Kriterion vond plaats op 6 november 1945.

Al snel werd de bioscoop bekend onder de naam Stichting Onderlinge

14 Folia

Studenten Steun (SOSS). Deze werd opgericht door kinderarts Fiedeldij Dop, zakenlieden Dikker, van Santen en Wetzlar en Piet Meerburg, die de belangrijkste rol zou vervullen. Meerburg gaf leiding aan het Amsterdamse studentenverzet in de Tweede Wereldoorlog. Na de bevrijding wilde Meerburg geen financiële hulp van overheid of ouders. Het doel van de bioscoop van Kriterion – en van de oppascentrale, het tankstation, restaurant Skek en studio K – is dan ook sinds jaar en dag dat Amsterdamse studenten eigen geld voor hun studie kunnen verdienen.

Na 65 jaar gebeurt dat nog steeds. Deze en andere foto’s zijn te zien in Kriterion-benzinepomp; een week werken Skek, Studio K, het benzinestation en in de bioscoop. yyy Gina Miroula leverde in 1961 480 gulden op

Boven links: Kassadienst bij Kriterion. De caissière werkt haar lippenstift bij. Kriterion-coördinator Samir Veen: ‘In de beginjaren zaten studentes zelfs met baby’s of sigaretten rokend achter de kassa’ / november 1946, fotograaf onbekend Boven rechts: Het pompstation van Kriterion aan de Zeeburgerdijk werd op 22 juli 1960 officieel geopend door Prinses Irene / foto Nationaal Foto Persbureau, Stevens en Magielsen

De gevel van de bioscoop van Kriterion op de Roetersstraat 170 / foto waarschijnlijk uit 1945, fotograaf onbekend

De oppascentrale van het SOSS. Oppassers oefenen met het omdoen van een luier bij een pop. Later ook bij kinderen van pasgetrouwde ex-medewerkers. Er waren zowel ochtend-, middag- als avonddiensten. Hiermee verdiende een student gemiddeld 1,20 gulden. Tegenwoordig ligt het uurloon rond de zeven euro / foto J. Th Peters, Flash International Press Service

Bijeenkomst van de leiders van verschillende commissies in een vergaderruimte van Kriterion in 2009 / foto Marina Meyer

Bioscoop de Uitkijk, dat altijd nauwe banden heeft gehad met Kriterion, bevindt zich op de Prinsengracht 452. Het is het oudste filmtheater van Nederland en werd opgericht door de de Nederlandsche Filmliga in 1929. Een bioscoop voor de elite, bestaand uit één zaal en een kleine ontvangstbar / jaartal en fotograaf onbekend

Folia 15

“In mijn Leidse master ontdekte ik mijn specifieke meerwaarde.”

phaedra p r e m i è r e

met

lt, Mansve n a v r e Wend ligheid ant Vei t l u s n s o C tsketen ijn h c e R n z e ni, deed i m e g p n. bij Ca in Leide master

kitty courbois suzanne grotenhuis hans kesting hugo koolschijn chris nietvelt chrisey den ouden

van jean racine regie grzegorz jarzyna

eelco smits isis cabolet

Ook je master doen in Leiden?

Kom naar de Mastermaand november en kies uit bijna honderd masters.

Kijk voor programma's en data op mastersinleiden.nl Universiteit Leiden. Universiteit om te ontdekken.

folia 101029.indd 3

21-10-2010 11:28:02

Naamloos-4 1

07-11-2008 08:56:48

e

8

editie!

vrijdag 12 en zaterdag 13 november Amsterdam RAI Ontdek jouw mogelijkheden bij de Overheid

Voor meer informatie en gratis entree ga je naar

www.carrierebeursoverheid.nl

folia 101029.indd 1

21-10-2010 11:27:14

Tijdloos meesterwerk over de overrompelende kracht van liefde.

4 - 7, 10 - 13 nov | 15 - 18, 21 - 23 dec stadsschouwburg amsterdam (020) 624 23 11 Betaal € 10,00 met de Sprintpas van de Stadsschouwburg. Meer info www.ssba.nl

www.tga.nl

Het wordt allemaal minder Het heeft wat voeten in de aarde gehad, maar nu is het nieuwe regeerakkoord dan toch echt een feit. Ook op de UvA zullen de veranderingen voelbaar worden. Studenten en medewerkers aan het woord over het afschaffen van de numerus fixus, dure tweede studies en prestatiebeloningen. Anouk Kemper / illustraties Marc Kolle

Verdwijnen numerus fixus: artsen opleiden voor werkloosheid De numerus fixus zal binnen vijf jaar worden afgeschaft voor geneeskunde.

Tweede studie: onbetaalbaar Wie een master wil volgen na zijn bachelor­opleiding, krijgt geen studiefinanciering meer. Studenten die een tweede studie willen doen, moeten een veel hoger collegegeld ­betalen.

Gina Plat (21) van Comité SOS, een studentenbeweging tegen alle onderwijsbezuinigingen, is er niet blij mee.

‘Sinds de jaren tachtig worden studenten langzaamaan gepakt. Voor genoeg geld zou een student gemiddeld 2,5 dag per week moeten werken. Dat beïnvloedt de studieprestaties. Nederland wil een top 5 kenniseconomie worden, maar ondertussen wordt er aan alle kanten bezuinigd. Voor veel bachelorstudenten wordt een master in de toekomst onbetaalbaar.’ Dit is precies wat Laura Kemper (21) ook ervaart. Naar verwachting is zij in juni 2011 afgestudeerd aan de Hogeschool voor de Kunsten in Utrecht. Hierna zou ze graag een master volgen aan de UvA, maar dat is een dure grap. ‘Omdat ik van het hbo kom, moet ik eerst een schakeljaar volgen. Dat geldt als tweede studie en zal ongeveer 5000 euro kosten.’ Kemper belde vorig jaar meteen naar de UvA toen de eerste geluiden klonken over verhoogd collegegeld. ‘De master kost wel weer het “gewone” bedrag, omdat dit mijn eerste is.’

Vanwege het hoge bedrag weet ze niet zeker of ze aan de master media & cultuur wil beginnen, ondanks het feit dat ze behoefte heeft aan meer verdieping. ‘Mijn huidige opleiding is heel praktijkgericht, ik mis het echte studeren.’ Ze vindt het ‘echt jammer’ dat het zoveel duurder wordt. ‘Het liefst zou ik nog even doorstuderen. Als ik ben afgestudeerd ben ik pas 21.’

‘Al in mei schreef de NFU [Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra, red.] een advies aan de Raad voor de Volksgezondheid en Zorg. Het AMC onderschrijft dit advies volledig,’ vertelt Andrea Hijmans van het AMC. De NFU is tegen de complete afschaffing van de numerus fixus, omdat dit meer problemen zou veroorzaken dan oplossen. ‘Het komt erop neer dat er dan een stuwmeer aan basisartsen ontstaat, die niet allemaal kunnen doorstromen naar een vervolgopleiding.

Er moet juist genoeg plek zijn, zodat ze zich kunnen specialiseren. Anders leid je werklozen op.’ Wel is de NFU, en dus het AMC, eventueel voor lokale toetsing van de motivatie, zolang dat maar geen verplichting wordt.

Geneeskundestudent Jonne van Koot (25) heeft ook zo zijn twijfels bij het afschaffen van de numerus fixus. Zelf is hij vijfdejaars student en bezig met zijn coschappen.

‘Het is jammer dat mensen met lagere cijfers bijna geen kans maken, maar stel dat iedereen nu geneeskunde kan studeren. Dan ben je straks afgestudeerd en heb je geen baan.’ Van Koot is daarom wel voor selectie aan de poort.

‘Maar dan misschien pas vanaf de masterfase. Ik denk namelijk dat het nuttig kan zijn voor mensen om een paar jaar geneeskunde te studeren en daarna iets anders. Denk aan biomedische wetenschappen of fysiotherapie. Als je in Oostenrijk tandarts wil worden, moet je bijvoorbeeld eerst een paar jaar geneeskunde doen. Zo wordt geneeskunde een bredere studie, dat lijkt me alleen maar goed.’

Prestatiebeloning docenten: vragen om fraude Er komt meer ruimte voor prestatiebeloning, zowel van personen als van teams.

Docenten die hun werk goed doen, moeten daarvoor beloond worden. Niks mis mee, maar dit is moeilijker te regelen dan het lijkt. ‘In het buitenland is hiermee geëxperimenteerd in het lager en middelbaar onderwijs.

Docenten werden beloond op basis van testscores van individuele leerlingen, die een soort staatsexamen afleggen. Deze examens worden gemaakt en nagekeken door een externe partij,’ vertelt Randolph Sloof, hoogleraar Organizational Economics aan de UvA. ‘Vervolgens wordt er gekeken naar het verschil tussen het ingangsniveau van de leerling en het eindniveau. Zo kan je toename van menselijk kapitaal meten, zoals dat dan heet. Op zich goed, want het doel is kennis bijbrengen.’ Maar, zo zegt Sloof, zo’n eindtest meet niet alles. ‘Het gaat ook om vaardigheden en attitude. Als de test dat niet meeneemt, kun je de docent daar niet op afrekenen.’ Daarnaast bleek dat docenten gingen frauderen. Zij moesten de examens van hun leerlingen immers inleveren, maar daardoor konden ze zelf de antwoorden verbeteren. Dit alles is echter niet van toepassing op universitair onderwijs.

‘We hebben hier geen staatsexamens voor, bijvoorbeeld, micro-economie. Docenten maken hun eigen tentamens.

En als zij beoordeeld zouden worden op hun slagingspercentage, heb je wel een idee wat er gebeurt. Dan gaan ze de normering verlagen. Bovendien wil je studenten ook een academische houding bijbrengen, dat is moeilijk in een test te vatten. Het bijbrengen van de academische houding zou dan een ondergeschoven kindje kunnen worden, omdat het er niet toe doet voor zo’n test.’

Kortom, Sloof ziet voor- en nadelen en pleit voor verder onderzoek. yyy

Folia 17

Reageren? peper@asva.nl

Regeerakkoord: Lust of last voor de student?

E

en nieuw kabinet is ge-

sche gemeenschap onder druk gezet.

terwijl je maandelijks 70 euro per

in een leenstelsel, maar ik heb zo’n

vormd. Er is veel kritiek op

Iedereen die een jaartje langer over

maand te veel huur betaalt. Lichtpunt

donkerbruin vermoeden dat dat nauwe-

het regeerakkoord. Maar

z’n studie doet, moet extra collegegeld

is dat scheefwonen wordt aangepakt.

lijks invloed heeft op de bijbanen van

wat zijn de gevolgen van

gaan betalen. Een bestuursjaar wordt

Wanneer je te veel verdient, heb je

studenten. Omdat de huidige stufi al

het regeerakkoord voor

hiermee een dure grap. Studenten

geen recht meer op een spotgoedkope

zo karig is, werken nu alleen studen-

studenten? ASVA sprak met drie ken-

worden door deze maatregelen vooral

sociale huurwoning. Zo komen er meer

ten met hele rijke ouders of studenten

ners van onderwijsland.

geprikkeld om niet te excelleren, want

goedkope woningen vrij voor studen-

zonder leenangst niet naast hun studie.

een paar extra vakken of een bestuurs-

ten. Al kun je je afvragen waar deze

Ik zie wel een andere toekomst in werk

Student & Onderwijs

jaar kan zomaar eens betekenen dat je

bewoners heen moeten als corpora-

na de studie. Veel meer studenten zul-

Op een universiteit kan onderwijs niet

diep in de buidel moet tasten.

ties niet meer bijbouwen. Intussen

len door het afschaffen van de numerus

los worden gezien van onderzoek. Juist

Michael Jungen

is er geen actieplan voor studenten-

fixus medicijnen gaan studeren en as-

het samenspel tussen onderwijs en on-

Voorzitter Centrale Studentenraad

huisvesting, geen huurtoeslag voor

piraties kunnen koesteren om ooit als

derzoek maakt een universiteit uniek.

gezamenlijke studentenwoningen en

huisarts of specialist een fijne boter-

De regering heeft de ambitie om het

Student & wonen

trekken huisbazen zich niets aan van

ham te verdienen. Ze zullen echter niet

onderwijs en onderzoek naar een hoger

Wat betekent het regeerakkoord voor

de maximale huurprijs. Wel betalen

meer zoveel verdienen als hun illustere

niveau te tillen. De maatregelen van de

de kamernood? De Landelijke Studen-

we steeds meer voor dezelfde uitge-

voorgangers die door de schaarste

regering treffen dan ook niet zozeer de

ten Vakbond staat niet te springen.

woonde kamers en krijgen we steeds

enorme inkomens hadden. Het is onze-

kwaliteit van het onderwijs of onder-

Terwijl het kamertekort op het hoogste

minder stufi.

ker of er vraag naar al die extra artsen

zoek, maar wel diegene die uiteindelijk

niveau is van de afgelopen tien jaar,

het onderwijs moeten gaan volgen.

zwijgt de regering. Oplossingen blijven

De student draait op voor de volledige

uit. Het is pijnlijk dat de regering het

bekostiging van de master door de

tekort van 20 tot 30 duizend studenten-

Student & werk

invoering van een leenstelsel. Waarom

woningen niet aanpakt. Nog pijnlijker

Op de korte termijn verandert er niet

deze ‘sociaal’ is, is mij nog onbekend.

is het dat je collegegeld met 3000 euro

veel voor de bijbanende student. Ja, de

Daarnaast wordt ook de academi-

stijgt als je studievertraging oploopt,

Masterfase wordt op den duur omgezet

Sander Breur Voorzitter LSVb

en specialisten is. Wel naar 12.000 extra verpleegkundigen, van Nederlandse bodem. Want die mogen niet meer uit het buitenland geïmporteerd worden.

Mei Li Vos Oud Tweede-Kamerlid PvdA

Een mogelijke demonstratie?

Drie secties van de economiefaculteit worden opgeheven bij de aanstaande reorganisatie.

‘Het is te hopen dat studenten in opstand komen.’ Dirk Wolthekker

‘H

oe is dit mogelijk?

Wij publiceren in toptijdschriften, maar de faculteit bezuinigt ons weg met als argument dat wij onvoldoende kwaliteitspublicaties genereren.’ Universitair hoofddocent Geert Reuten is verbijsterd.

Uit het reorganisatieplan van de Faculteit Economie en Bedrijfskunde (FEB) maakte hij op dat zijn sectie, History and Methodology of Economics, binnenkort wordt opgeheven.

‘Onze sectie behoort samen met vergelijkbare secties van de London School of Economics en Duke University in North Carolina tot de top 3 in de wereld, maar dat wordt kennelijk niet gewaardeerd.

De faculteit heeft een lijst opgesteld van tijdschriften waarin je moet publiceren.

Wie niet in die tijdschriften publiceert valt nu buiten de boot. En het klopt: wij publiceren inderdaad niet in de tijdschriften die op de lijst staan, maar wel in andere, in ons vakgebied gespecialiseerde toptijdschriften als de Journal of Economic Methodology en History of Political Economy. In die tijdschriften publiceren onze peers, dus daarin willen wij ook publiceren.’

Onrust en leegloop Het is bijltjesdag op de FEB aan de Roeterstraat: kleine onderzoeksgroepen, groepen die onvoldoende presteren of niet worden gerekend tot de corebusiness van de faculteit, verdwijnen de komende tijd als gevolg van de omvangrijke bezuiniging (veertien miljoen euro in drie jaar) die interim-decaan Eric Fischer op 11 oktober aankondigde. Drie secties verdwijnen helemaal, inclusief masteropleiding: naast de sectie van Geert Reuten zijn dat de secties Operations Research van hoogleraar Nico van Dijk en de sectie informatiemanagement van hoogleraar en oud-decaan Rik Maes. Andere secties krijgen (of hebben al) te maken met vacaturestops of moeten efficiënter gaan werken. Niet-wetenschappelijke afdelingen van de faculteit moeten er ook aan geloven. In totaal verdwijnen er – omgerekend naar fulltime – zestig banen. Op de werkvloer van de faculteit is de aanstaande reorganisatie al maanden het gesprek van de dag. Een reorganisatie die zorgt voor onrust en vertrek van medewerkers die niet willen wachten tot ze gedwongen aan de kant worden gezet of zo veel onderwijs moeten gaan geven

illustratie Marc Kolle

‘Ik vind dit hoogst discutabel’ (in sommige gevallen krijgen docenten tot veertig procent meer onderwijslast) dat er voor onderzoek of studiebegeleiding geen tijd meer is.

Werkdruk ‘Ik heb een lange tijd moeten zoeken voordat ik een scriptiebegeleider vond, want die zijn er gewoon niet. De beschikbare docenten hadden geen tijd of zijn opeens vertrokken naar elders,’ zegt student Finance Pierre van den Oord, die uiteindelijk eind augustus zijn bachelorscriptie met succes afrondde.

‘Door die aangekondigde reorganisatie is de sfeer beladen. Ik hoor geregeld dat mensen overwegen in Rotterdam te gaan studeren en de werkdruk op docenten is zo hoog dat ze nauwelijks tijd voor je hebben. Om uitleg te krijgen over een database die ik voor mijn scriptie nodig had ben ik zelfs naar de VU gegaan. Daar kun je gemakkelijk een afspraak krijgen met een docent. Uiteindelijk heb ik een scriptiebegeleider gevonden, maar de sfeer op de faculteit is toch van: “Oké, ik neem de begeleiding op me, maar kom niet aan met vragen en als je klaar bent zet ik er wel een cijfer op”.’

Toch lijkt de gemiddelde student nauwelijks weet hebben van de ingrijpende

maatregelen die de faculteit te wachten staan. ‘Dat komt omdat de meeste studenten er geen last van hebben,’ zegt Adriaan Bron, student algemene economie en voorzitter van de facultaire studentenraad. ‘Voor de meeste studenten is de organisatie van een faculteit al moeilijk te doorgronden, laat staan een facultaire reorganisatie. Daar krijgt een student moeilijk grip op. Voorlopig hebben we vertrouwen in wat het faculteitsbestuur beslist en de argumenten die het bestuur daarvoor aandraagt. En zolang er docenten voor de klas staan, zullen wij de straat niet opgaan. Natuurlijk is het erg dat er drie secties zullen verdwijnen, maar wij hebben begrepen dat de vakken die daar worden gegeven door andere secties of wellicht door de VU zullen worden overgenomen. Wel zullen we er op toezien dat dit ook werkelijk gaat gebeuren.’

Dikke plak kaas Bij de op te heffen sectie Operations Research, onderdeel van de afdeling kwantitatieve economie, is men duidelijk minder opgewekt. ‘Ik dacht dat men de kaasschaaf zou hanteren en de bezuiniging iedereen op de faculteit evenredig zou treffen, maar bij ons is wel een heel dikke plak kaas afgesneden,’ zegt hoogle-

raar Nico van Dijk. Dat zijn sectie kennelijk niet tot de corebusiness van de faculteit behoort vindt hij ‘hoogst discutabel’.

Van Dijk: ‘Wij staan niet in het nieuwe organisatieschema van de faculteit en dat is niet goed. Onze sectie is onlosmakelijk verbonden met het onderzoeksgebied van de kwantitatieve economie. Dat is

‘Wij staan niet in het nieuwe organisatieschema’ vrijwel in de hele wereld het geval, evenals op andere Nederlandse faculteiten.

De UvA gaat daarop nu in negatieve zin een uitzondering vormen.’ Zijn masterstudent Michiel Janssen benadert de reorganisatie pragmatisch. ‘Overal op straat zie ik problemen die met Operations Research te maken hebben: logistieke problemen, wachttijden, productielijnen.

In ons vakgebied gaat het om het zoeken naar en berekenen van optimale oplossingen voor dergelijke problemen. Dat is maatschappelijk gezien uiterst relevant.

Het is heel jammer dat het faculteitsbestuur een financiële afweging heeft gemaakt en niet heeft gekozen voor wetenschappelijke diversiteit.’ yyy

Folia 19

bul

Met eigen ogen zien

2005

Bette Dam Leeftijd: 31 (geboren op 25-02-1979) Beroep: Journaliste en schrijfster van onder andere Expeditie Uruzgan, de weg van Hamid Karzai naar het paleis.

Studie: Politicologie, afstudeerrichting internationale betrekkingen. ‘Eerder deed ik een hbo-opleiding communicatie in Groningen.’

Afgestudeerd: 2005 Docent: Henk Houweling, hoofddocent internationale betrekkingen. ‘Hij is erg bevlogen en schetst makkelijk en toegankelijk de grote lijnen van de wereldse politiek. Hij heeft mij zeer geïnspireerd.’

UvA-plek: Het kantoortje van politicologenblad Synthese. ‘Ik was hoofdredacteur en had daar een geweldige tijd. Toen ik begon heb ik meteen een rookbeleid ingevoerd en een groot koffiezetapparaat neergezet.’

Café: ‘Ik zat bijna nooit in het café. In Groningen had ik al mijn studententijd gehad. Daar ben ik vijf jaar lang nauwelijks naar college geweest en alleen maar uitgegaan, maar in Amsterdam pakte ik mijn studie serieuzer aan.’

foto Bob Bronshoff

Ze studeerde hbo-communicatie en politicologie en werd onderzoeksjournalist en Afghanistan-specialist: Bette Dam. Julie de Graaf

‘I

n de zomer van mijn eerste jaar bij politicologie ben ik met een van mijn collega’s van het blad Synthese afgereisd naar Irak. De oorlog was toen net afgelopen en ik wilde met eigen ogen zien wat er in dat land aan de hand was. Het was een jonge hondenactie.

We hadden eigenlijk geen idee waar we aan begonnen. Ik had niet eens aan mijn ouders verteld dat we gingen. Op het vliegveld kwamen we een man uit Nijmegen tegen die zijn familie ging opzoeken in Tikrit, de geboorteplaats van Saddam Hoessein. We reisden met hem mee en logeerden in een klein huisje midden in een

20 Folia

dorp waar nog regelmatig inslagen waren.

Ik sprak met de lokale bevolking en hoorde hun verhalen over de oorlog. Er kwam zo veel op ons af: benzinestations werden overvallen, er waren geruchten dat er lijken van Amerikaanse soldaten verpakt in plastic zakken in de rivier dreven, en elke nacht waren de dorpelingen op zoek naar Saddam Hoessein. Het was fascinerend! Ik leerde dat in landen als Irak en Afghanistan de samenleving ook draait om bepaalde stammen, iets wat nooit bij mijn studie aan bod was gekomen.

Die reis is bepalend geweest voor de rest van mijn loopbaan. Het legt ook mijn karakter bloot: ik wil bij belangrijke

gebeurtenissen zijn. Toch hoef ik niet alleen maar chaos en oorlog te zien. Ik ben bijvoorbeeld afgestudeerd op Syrië en de Europese Unie, een veel rustiger onderwerp. Tijdens mijn afstuderen liep ik stage bij persbureau Novum Nieuws. In mijn vakantie en vrije tijd zat ik in Syrië, eerst om mijn scriptie te schrijven en later om verslag te doen voor wat kleine dagbladen. In 2006 besloot ik om voor mezelf te beginnen als freelance journalist en reisde ik al snel af naar Afghanistan. Ik zag de echte wereld zoals ik die ook tijdens mijn reis in Irak had gezien. De samenleving is daar heel anders dan hoe wij die in Nederland zien en de systemen werken er niet zoals wij denken. Ik zag bijvoorbeeld het echte effect van de Navo en de VN en dat was in één woord teleurstellend. Vaak dacht ik terug aan mijn studie en hoe ik daar de invloed van internationale organisaties geïdealiseerd had.

Toen ik mijn boek Expeditie Uruzgan had geschreven, nodigde de toenmalige minister van ontwikkelingssamenwerking

Afknapper: ‘De vooringenomen linksheid bij politicologie. Ik was daar supergevoelig voor en heb docenten er vaak op aangesproken.’

en politicoloog Bert Koenders me uit voor een gesprek. We spraken over hoe hier ministeries denken en werken en dat het soms lastig is dit af te stemmen op de werkelijkheid in een land. Stomtoevallig liep ik na dat bezoek op het station mijn oud-docent Henk Houweling tegen het lijf. Ik tikte hem op zijn schouder en vertelde hem wat ik net met Koenders had besproken. ‘Waarom hebben we niet meer over stammen en traditionele samenlevingen gehad?’ riep ik lachend. We belandden toen in een heftige discussie over koninkrijken, stammen, Machiavelli en democratisering en hebben die naderhand in een mailwisseling voortgezet. Hij vindt dat mijn punten van kritiek voldoende aan bod komen in de studie. Zelf denk ik dat het handig is om meer te weten dan systemen en instituties: het bestuderen van antropologie lijkt me dan ook een must voor politicologiestudenten zodat ze eerst het ware reliëf van een samenleving leren begrijpen voordat ze hun idealen willen exporteren.’ yyy

Fen is uit

het beste

eten

Gelukkig van alles wat

Oh Oh Cherso

De zee

Crossing Border festival Het Toneelkwartier in Den Haag

Mervin Bakker hoofd marketing en communicatie FEB:

Thalassa Oudezijds Kolk 69

Als je klein bent zijn filosofische vraagstukken een eitje.

Zoals bijvoorbeeld de vraag naar wat je nou eigenlijk bent. Als kind is het antwoord daarop namelijk gewoon: een kind.

Al struikelend door mijn twintiger jaren vind ik het beantwoorden van diezelfde vraag steeds ingewikkelder worden. Want mijn zelfreflectie neemt toe en daarmee ook het aantal dilemma’s. (Haal ik alles uit mezelf? Ben ik eerlijk? Ben ik oprecht? Maak ik de goede keuzes?)

Bovendien wordt wat ik ben met de jaren steeds minder belangrijk, en dat wat ik maatschappelijk gezien zogenaamd zou moeten zijn steeds meer. Niets zo volwassen, lijkt het wel, als een duidelijk leesbaar etiket.

Met daarop: wereldvreemde boekenwurm. Of: ambitieuze muzikant. Verwende westerling. Kritisch filosoof.

Deeltijdmoeder in spe. Expressieve aandachtsjunk. Zelfverkozen kluizenaar. Eeuwige twijfelkont.

En je ziet de mensen denken. Etiketten schrijven. Je hoort ze speculeren over hoe te definiëren. Maar waarom moet ik kiezen? Ik ben toch wat ik ben? Wie bepaalt hoe mij te lezen als ik mijzelf toch echt het beste ken?

Zeker weten erg verwend. Maar allesbehalve lui. Zonder twijfel aandachtsjunk. Maar minstens zo timide.

Gelukkig maar dat ‘van alles wat’ steeds meer geoorloofd is. Veelzijdigheid een flinke pre en hokjes achterhaald.

Het Crossing Border festival in Den Haag lijkt zich ook helemaal in deze filosofie te kunnen vinden. Al sinds 1993 verenigt dit festival jaarlijks literatuur, muziek, film en beeldende kunst in een vijf dagen durend feestje voor de zintuigen. Indrukwekkende namen worden daarbij niet geschuwd; op eerdere edities waren onder anderen wijlen Simon Vinkenoog, Placebo, Kees van Kooten, Patti Smith, Spinvis, The Black Keys en Jan Siebelink te zien en horen.

Op deze verzameling namen valt ook niet echt een eenduidig etiket te plakken. En dat levert geen dekkende definitie op, inderdaad.

Wel een heel erg spannend festival. yyy Fen Verstappen

Gadget: ‘Mijn HTC, daarmee sta ik op en ga ik naar bed. Het hoort bij het soort werk dat ik doe. De boel moet zowel privé als op de FEB gesmeerd lopen.’

Vriendin S. beweerde dat het een BN’er-spot was. Ik keek eens om me heen en zag voornamelijk veel toeristen en een ouder Nederlands stel dat overduidelijk Griekenlandadept was, want ze dronken retsina en ouzo (en dat moet je, net als pastis, alleen drinken in het land van herkomst of bij ernstige heimwee).

‘Kijk maar, daar heb je Bruce Willis!’ riep S. opgetogen.

Ik zag een te dikke, kalende Australiër. Maar omdat ik meer dan een uur te laat was, hadden mijn vriendinnen al bijna een hele fles rode wijn op (huiswijn € 19,50), dus kwalijk kon je het haar niet nemen.

Het was er erg Grieks, want rommelig en informeel. De serveerster flirtte ongegeneerd met de drie mannen die bij ons waren aangeschoven (want kennissen van S.), maar omdat het onze mannen toch niet waren, vonden we dat wel komisch.

We lieten allerlei mezedes aanrukken, ook wel Griekse tapas genoemd, voorgerechten die met brood gegeten worden. Voor dat (behoorlijk droge) brood moet je bij Thalassa apart betalen, wat ik een erg ongastvrije gewoonte vind. Natuurlijk zul je als uitbater best wel eens te maken krijgen met gasten die een schaaltje tzatziki (yoghurt-komkommerdip met veel knoflook, € 4,50) over vijf mandjes brood uitsmeren, maar stel dan gewoon een fair-use policy in of zo, en geef eters die wél veel omzetten zo veel brood als ze willen. Het apart moeten bestellen van brood suggereert namelijk dat je die mezedes ook zónder brood zou kunnen eten, en dat zul je een Griek nooit zien doen. Brood hoort bij mezedes als de zee (thalassa) bij Griekenland.

Mijn disgenoten vonden de xtapodisalata (octopussalade met paprika, balsamicoazijn en olijfolie, € 7,50) bizar lekker, en probeerden mij er met geweld (echt waar!) van te laten proeven, maar vergeefs. Ik eet niet graag dingen waar roze zuignappen aan zitten. En dat het eten goed was had ik al geconstateerd op basis van de melitzanosalata (mousse van gegrilde aubergine € 5,50), de bakaliaros kroketes (kabeljauwkroketjes, € 6,00), de spanakopita (filodeeg gevuld met spinazie en zachte kaas, € 6,00) en de rokka salata (rucolasalade met gegrilde chaloumikaas en tomatinia, € 7,50).

Na al die lekkernijen (er zijn overigens ook veel hoofdgerechten met vlees of vis en ook voor vegetariërs is er genoeg keuze) viel de Irish coffee (€ 6,00) nogal tegen; gemaakt met vieze spuitbusslagroom en goedkope whisky. Vermoedelijk is de ‘koffie speciaal’ met Griekse Metaxa de betere optie, al zou ik er wel een vragen zonder slagroom. yyy (MvD)

Het Crossing Border festival, 16 t/m 20 november Voor info over tickets en het programma, zie www.crossingborder.nl

Boek: ‘De jongen in de gestreepte pyjama van John Boyne. Een verhaal dat speelt in een concentratiekamp waarvan vooral het vertelperspectief – een Duits jongetje, de zoon van een hoge nazi – bijzonder is. Hij raakt bevriend met een joodse jongen aan de andere kant van het hek. Juist nadat hij er onderdoor is gekropen, geeft zijn vader order dit kampdeel op te ruimen.’

Film: ‘Million Dollar Baby, een rauwe boksfilm over een meisje dat boksen als springplank gebruikt om uit de onderkant van de maatschappij te komen. Wat me aanspreekt is het doorzettingsvermogen. Talent is niet genoeg, je moet ook hard werken om succes te hebben.’

Tv: ‘Oh Oh Cherso, dat is van zo’n platheid dat het weer interessant wordt en enorm boeit. Het is alsof je naar een vreemde diersoort kijkt. Jongeren die de hele dag vullen met zuipen. De directheid van versieren: ga je mee naar bed? En nergens interesse voor behalve in de sportschool de spieren te laten glanzen. Ik heb verder niets met zulk soort programma’s, hoor. Ik kijk vooral naar Studio Sport en Het Journaal.’

Theater: ‘Opera, dat is overweldigend. De kracht die uit de orkestbak komt, het mooie zingen en het licht en decor die over je heen denderen. Ik kan er na afloop stil van zijn. Leuk is het gemengde publiek: de opgedirkte kakmadam naast mensen in spijkerbroek en op gympies.

Favoriet: La traviata door De Nederlandse Opera.’

Kunst: ‘Het Thyssen-Bornemiszamuseum in Madrid.

Vaak zie je in musea door de bomen het bos niet meer.

Hier krijg je een overzichtelijke dwarsdoorsnede van de kunstgeschiedenis, waaronder veel Hollandse meesters: Ruysdael, de hele Pijp komt voorbij.’

Afknapper: ‘De Wallen. Een van de mooiste delen van Amsterdam is verziekt door de neon en een onprettige sfeer van overmatig geblow, gezuip en rondlopende gekken. Het hoort misschien bij een havenstad, maar ik snap de schoonmaakacties wel. Het zou ook zonder de uitwassen moeten kunnen.’

Stokje: ‘Ik geef het stokje aan de Letse studente Business Studies Agnese Dzene. Zij deelt met mij dezelfde passie voor internationalisering en marketing.’ yyy Hans van Vinkeveen

Eten: erg lekker, en veel keuze Sfeer: Grieks-informeel gezellig Bediening: vriendelijk en flirterig

Folia 21

annonces

Annonces zijn advertenties zonder winstoogmerk, bestemd voor de particuliere aanbieder.

Annonces kunnen worden geplaatst in Folia en op de website www.folia.nl. Zie voor informatie over het aanbieden en de tarieven www.folia.nl – weekblad – Annonces.

CULTUUR

Ook voor sportduiken zit je bij het USC goed. I.s.m. duikvereniging Expres wordt een cursus sportduiken aangeboden. Start 9 november. In 5 lessen leer je de beginselen van het duiken. Locatie: Sportfondsenbad Oost in Watergraafsmeer. Studenten betalen € 36.

• Yoga Je kunt bij het USC terecht voor 3 verschillende vormen van yoga: Bharata-, Ashtanga- en traditionele yoga. Er wordt op twee locaties van het USC yoga aangeboden.

Er zijn cursussen van 5 lessen (in sportcentrum Universum) of 9 lessen (in PCH Fitness). Daarnaast zijn er in sportcentrum Universum open lessen. Vanaf 15 november starten er weer cursussen. Studenten betalen € 17,50 voor een cursus van 5 lessen.

• Zwangerschapspilates Bij Universum kan je elke maandag van 20.00 tot 21.00 uur terecht bij Becky Reijs voor deze speciale pilatesles. Tijdens de lessen ligt de aandacht op het verlengen van de wervelkolom en het stabiel maken van de bekkengordel. De oefeningen worden op een rustig tempo uitgevoerd met de nadruk op het lang maken van de spieren en een goede ademhalingstechniek. Vrouwen in elk stadium van de zwangerschap kunnen meedoen. Kosten 10x-kaart, studenten € 55, UvA-medewerkers € 77 en overigen € 107.

• Moderne dans In sportcentrum Universum kun je terecht voor de cursus Moderne dans, Jazzdance en Klassieke & Showdans. Ook vind je er vele

Documentaires maken tijdens IDFA - Dompel je onder in de documentaire tijdens IDFA! Volg een week lang een intensieve cursus Documentaire maken, van 22 t/m 26 november bij CREA. Direct inschrijven, of eerst meer info? www.crea.uva.nl (cursussen film) Verdi’s Requiem door een koor van 200 man. Kom 20 november naar het Concertgebouw. www.kcovamsterdam.nl Cursus Bijbellezen - Van huis uit vertrouwd met bijbelverhalen of juist helemaal niet?

Zet je geloof of levensbeschouwing tussen haakjes en laat je verrassen in de cursus bijbellezen. Op 01/11 om 20.00 uur. Zie: www. ve90.nl (Studentenpastoraat vE90) Zondag naar de kerk? www.studentenekklesia.nl Vanaf 19-09, 11.00 uur - De Rode Hoed Keizersgracht 102 - Amsterdam Workshop Toneelgroep Amsterdam - Een bijzondere kans: een weekend lang kijken, spelen en analyseren bij Toneelgroep Amsterdam.

Het eerste weekend (12 nov.) staat in het teken van de voorstelling Phaedra. Meer info: www. crea.uva.nl (cursussen theater)

USC SPORT Actueel aanbod • Sportduiken

Het grootste juridische carrière-evenement met de beste werkgevers!

andere danscursussen. Vanaf 15 november starten de cursussen op ma., di., wo., do. en za. Studentencursusprijs € 35.

• Schaatsen Kun jij al schaatsen? Doe mee aan de USCcursussen op de Jaap Eden-ijsbaan! Je kunt deelnemen aan de schaatstrainingen van USC, Skits en SVU. Schaatsen is een technische en fysieke uitdaging van de eerste orde; sporten in de buitenlucht het beste wat je ’s winters kan overkomen. Schaatsseizoen loopt t/m 27 maart 2011.

Voor al het bovenstaande: www.usc.uva.nl

VERDIENEN

Oppas gezocht voor af en toe een avond/ middag. Voor baby van tien maanden.

Ervaring met baby’s is vereist. We wonen in Oost, en de vergoeding is € 8 per uur. 06 2263 0698.

Enthousiaste docenten Nederlands gezocht door taalschool in Amsterdam. Onze voorkeur gaat uit naar studenten Nederlands (3e/4e jaars). Flexibele werktijden. De cursussen worden gegeven in AmsterdamZuid en in de Jordaan. U kunt uw cv mailen naar: katakurawblc@gmail.com

VRIJWILLIGERSWERK, STAGES, e.d.

Maatjes gezocht - Het Nederlandse Rode Kruis Amsterdam zoekt enthousiaste vrijwilligers die een maatje willen zijn voor een andere Amsterdammer die behoefte heeft aan meer contact. Als vrijwilliger gaat u twee keer per maand samen met de deelnemer iets leuks ondernemen. Daarnaast biedt u een luisterend oor en helpt u de deelnemer weer (oude) activiteiten op te

pakken. Bent u of kent u iemand die hier in geïnteresseerd is, neem dan contact op met Liesbeth Elberse: E-mail; lelberse@nrka.nl of tel. 020-622 6211.

WONEN

Prachtig en ruim appt’ment in Noord! 68m2 + ruime gerenov. zolder, € 159.500 k.k.

Check Funda: schoorlstraat 80, 1024 pr.

Iets te verhuizen? Dáár heb ik voor gestudeerd! Alle maten bussen en verhuismannen, vanaf € 45. Wij takelen (touw en blok); tevens interlokaal. Bel Taco: 06 4486 4390; www.vrachttaxi.nl

DIVERSEN

Writing dissertations, theses, research papers in English? Have your text checked by a professional native English editor. Rates start at a cent a word. Email: copyproofing@ yahoo.com or ring 020 625 8834.

De Spermabank van het AMC is op zoek naar spermadonoren. Onkosten worden vergoed. Tel. 566 3090, spermabank@amc. uva.nl of www.spermadonoren.nl

STUDENT EN STUDEREN Op zoek naar een spannende minor?

Verken de creatieve kanten van het web!

Speciaal voor FGw en FMG. 1. Inleiding Game programming, 2. Zoekmachines, 3.

Human centered multimedia, 4. Mens computer interactie, 5. Bouwen en analyseren van sociale netwerken. De vakken zijn ook los te volgen. Geen programmeerervaring vereist. Vanaf november 2010. Informatie: www.ccct.uva.nl. UvA, Center for Creation, Content and Technology.

Het grootste juridische carrière-evenement met de beste werkgevers!

Voor een lerarenopleiding is StudiJob met spoed op zoek naar een

12 maartwww.carrieredagen.nl 12 maart Amsterdam RAI www.carrieredagen.nl www.carrierebeurs.nl www.carrierebeurs.nl Dé carrièrebeurs in het najaar voor student, starter en professional!

vrijdag12 & zaterdag13 november Amsterdam RAI vrijdag12 & zaterdag13 november Amsterdam RAI

Dé carrièrebeurs in het najaar voor student, starter en professional!

Voor meer informatie en gratis entree ga je naar Amsterdam

RAI

Voor meer informatie en gratis entree ga je naar De Nederlandse Carrièredagen is een activiteit van

onderdeel van de

De Nederlandse Carrièredagen is een activiteit van

onderdeel van de

Webspace nodig?

Webspace nodig?

Gratis Windows Server 2008 web hosting Gratis Windows 2008 web hosting en .nlServer domeinnaam en .nl domeinnaam Ga naar: http://www.gratiswindowshosting.nl Ga naar: http://www.gratiswindowshosting.nl

Voor een lerarenopleiding is StudiJob met spoed op zoek naar een

Medewerker Studentenzaken (24u p/w) Medewerker Studentenzaken (24u p/w)

Werkzaamheden - verstrekken van mondelinge, schriftelijke en elektronische informatie aan studenten, docenten en belangstellenden aan de servicebalie, via telefoon, e-mail en studieweb; Werkzaamheden - adviseren van studenten bij specifieke vragen op het gebied van toelating, inschrijving, tentamens en - verstrekken van mondelinge, schriftelijke en elektronische informatie aan studenten, docenten en afstuderen; belangstellenden aan de servicebalie, via telefoon, e-mail en studieweb; - invoeren van gegevens en studievoortgangresultaten, deze raadplegen en daarover rapporteren vanuit - adviseren van studenten bij specifieke vragen op het gebied van toelating, inschrijving, tentamens en databases; afstuderen; - roosteren van zaalruimtes, beheren van onderwijsroosters; - invoeren van gegevens en studievoortgangresultaten, deze raadplegen en daarover rapporteren vanuit - opstellen van brieven, redactiewerk lesmateriaal en studiegids, verzorgen van mailings; databases; - ontwikkelen en opstellen van voorlichtingsmateriaal; - roosteren van zaalruimtes, beheren van onderwijsroosters; - archiveren en beheren van studentendossiers; - opstellen van brieven, redactiewerk lesmateriaal en studiegids, verzorgen van mailings; - organiseren van voorlichtingsdagen, afstudeerdagen, startweken en studiedagen; - ontwikkelen en opstellen van voorlichtingsmateriaal; - notuleren van vergaderingen.

- archiveren en beheren van studentendossiers; - organiseren van voorlichtingsdagen, afstudeerdagen, startweken en studiedagen; Profiel - notuleren van vergaderingen.

- hbo werk- en -denkniveau: kan zelfstandig inlezen, een persoonlijke werkplanning opstellen, tegelijkertijd managen van doorlopende werkzaamheden naast incidentele taken en projecten met verschillende Profiel planningen en prioriteiten en proactief oplossingen bedenken voor mogelijke problemen; - hbo werk- en -denkniveau: kan zelfstandig inlezen, een persoonlijke werkplanning opstellen, tegelijker- aantoonbare ervaring in een vergelijkbare functie bij een grote onderwijsinstelling als Universiteit of tijd managen van doorlopende werkzaamheden naast incidentele taken en projecten met verschillende Hogeschool planningen en prioriteiten en proactief oplossingen bedenken voor mogelijke problemen; - digitaal slagvaardig: aantoonbaar ervaren in Word, Excel, Outlook en Access, ISIS en ervaring met syllabus +; - aantoonbare ervaring in een vergelijkbare functie bij een grote onderwijsinstelling als Universiteit of - uitstekende communicatieve vaardigheden: zowel mondeling als schriftelijk; Hogeschool - stressbestendig: kan in hectische werkomgeving rust bewaren wanneer meerdere klussen en taken - digitaal slagvaardig: aantoonbaar ervaren in Word, Excel, Outlook en Access, ISIS en ervaring met syllabus +; tegelijk om aandacht vragen; - uitstekende communicatieve vaardigheden: zowel mondeling als schriftelijk; - flexibiliteit: kan door inzicht in persoonlijke werkplanning onverwachte klussen een plek geven; - stressbestendig: kan in hectische werkomgeving rust bewaren wanneer meerdere klussen en taken - teamspeler: kan zelfstandig werken en binnen een klein team met collega’s professioneel samenwerken. tegelijk om aandacht vragen; - flexibiliteit: kan door inzicht in persoonlijke werkplanning onverwachte klussen een plek geven; Periode: per direct voor ongeveer 4 maanden - teamspeler: kan zelfstandig werken en binnen een klein team met collega’s professioneel samenwerken.

Periode: per direct voor ongeveer 4 maanden

Herken je jezelf in het bovenstaande profiel en ben je direct beschikbaar? Mail dan zo spoedig mogelijk je cv en een korte motivatie naar Stephan stephan@studijob.nl.

Herken je jezelf in het bovenstaande profiel en ben je direct beschikbaar? Mail dan zo Voor vragen kan jejecontact opnemen via: 020-5353461. spoedig mogelijk cv en een korte motivatie naar Stephan stephan@studijob.nl.

Voor vragen kan je contact opnemen via: 020-5353461.

Naamloos-7 Naamloos-2 22 1Folia folia 101029.indd 2

09-04-2010 10:56:09 28-05-2010 11:27:35 11:24:51 21-10-2010

Naamloos-7 1

09-04-2010 10:56:09

- advertentie -

VAN DONDERDAG 21 OKTOBER T/M WOENSDAG 27 OKTOBER

GOED VOORBEREID HET DONKER IN.

het cultureel studentencentrum van UvA & HvA

lezing

FILMTIP VAN DE WEEK

DO 28/10 20.00 uur

Kolonialisme en slavernij een andere visie

THE SOCIAL NETWORK

Wordt het Nederlandse koloniale verleden in de academische wereld te positief bekeken?

Er is een kritische stroming van intellectuelen uit de voormalig gekoloniseerde gebieden die de mentale dimensie van kolonialisme en slavernij benadrukken. Dit mentale kolonialisme zou nog steeds doorwerken in de Nederlandse samenleving, bijvoorbeeld in de huidige discussie rond allochtonen. studenten gratis, e 5,- alle anderen

REGIE: DAVID FINCHER | 28 OKTOBER IN PREMIÈRE

muziek

DO 28/10 20.00 uur

CREA Klassiek David Fincher maakte twaalf jaar geleden de cult klassieker Fight Club, de film die een aanklacht was tegen de moderniteit van de jaren negentig. Het is daarom verassend dat hij nu “Facebook, The Movie” maakt. De recensies in Amerika waren echter zo goed als unaniem lovend en ook het publiek tijdens de sneak preview in Kriterion was enhousiast. De film draait om Mark Zuckerberg die in 2003 Facebook bedacht. Behalve veel geld levert dat ook heel veel jaloezie op. Lees meer op Cineville.nl.

Een podium voor klassieke amateurmusici. Beleef hun optredens in een informeel concert.

Wil je zelf optreden? Stuur dan een e-mail naar: klassiek@crea.uva.nl. toegang gratis

COmeDy

VR 29/10 20.30 uur

Easy Laughs - Improv Comedy

OOK IN CINEVILLE

‘The Friday Show’ at 20:30 and an ‘Unplugged’ at 22:30, with different formats and guest players. New: a free quick extra show after the second performance. English spoken. e 8,- (20:30) / e 5,- (22:30) / both e 12,-

NACHTSHOTS DEADLINE 1 NOVEMBER

film

mA 01/11 20.00 uur

Films van Stefaan Decostere

In aanloop naar de museumnacht op 6 november organiseren de n8 en Cineville voor de tweede keer nachtshots: dé nachtelijke videocontest. Laat het verschil zien tussen dag en nacht in Amsterdam: vang in 60 seconden aan bewegend beeld hoe de nacht de stad transformeert. Stuur voor 1 november je inzending op en win mooie prijzen, waaronder kaarten voor de museumnacht of een Cinevillepas.

Geen zin of beschouw je jezelf niet echt als creatief? Breng dan je stem uit op www.n8.nl/nachtshots

De Belgische filmer Stefaan Decostere maakt al jarenlang onorthodoxe filmdocumentaires.

Met hun vormgeving proberen deze films de kijkers los te trekken uit hun onderdompeling in de alomtegenwoordige tv-cultuur. Met Het spoor van de zalm, L’esprit du mal en Déjà vu. studenten gratis, e 5,- alle anderen

DebAt

Di 02/11 20.00 uur

Armenia and Ukraine: forgotten or controversial genocides?

NU OP CINEVILLE.NL

Armenian Massacre and Ukrainian Holodomor Some instances of genocide, like Holocaust and Srebrenica, are well-known and recognized. But some mass-killing tragedies are still struggling for official recognition or even remembrance. free for students, e 5,- all others

HALLOWEEN IN STUDIO K

film

“DEXTER” IN HET KETELHUIS

Bestaat er zoiets als waarheid? En zo ja, hoe valt die te ontdekken? Dit zijn de thema’s van 12 Angry Men (1957, Sidney Lumet) en Rashomon (1950, Akira Kurosawa), die allebei worden vertoond. Met een inleiding van filosoof Johan Hartle. studenten gratis, e 5,- alle anderen

EDDY & MARTIN BLIJVEN PRATEN

DO 04/11 19.00 uur

Filosofische films: de waarheid en het recht

muziek

DO 04/11 20.00 uur

CREA Plug & Play ONBEPERKT NAAR DE FILM VOOR MAAR €17,50 PER MAAND

Plug & Play is het CREA poppodium, waar je iedere eerste donderdag van de maand nieuwe bands kunt ontdekken. toegang gratis Meer informatie over de CREA agenda: www.crea.uva.nl

Timorplein 62 (in Oost) Tram 14 of bus 22 en 41 Info/reserveringen: 6920422 Restaurant dagelijks geopend Combineer Eten + Film www.studio-k.nu

lezingenladder De Balie

WO 27/10, 20.00 uur Hoe Paul Auster je leven kan veranderen Thema-avond rond Amerikaanse schrijver Paul Auster, naar aanleiding van zijn nieuwe roman Sunset Park. Met o.a. Gustaaf Peek en Christine Otten.

Felix Meritis

VR 29/10, vanaf 12.00 uur & ZA 30/10, vanaf 09.30 uur Speculations on the Cultural Organisation of Civility Tweedaags symposium over recente Nederlandse en internationale discussies over zorg en burgerschap in de hedendaagse politiek, kunst en filosofie. Met o.a. Ann Demeester (directeur De Appel), Margreet Fogteloo (Groene Amsterdammer) en Hedy d’Ancona (socioloog).

Pakhuis De Zwijger DO 28/10, 16.00 uur Kennis voor de Kunst Afscheidssymposium van Scholingsfonds voor Kunst en Cultuur dat wordt opgeheven wegens wegvallende overheidssubsidie. Met onder meer de presentatie van ‘Over Kennis en Kunst’, de zwanenzang én het testament van het fonds.

DI 02/11, 20.15 uur What’s Up? ‘Show & Talk’ over het beste dat Amsterdam in huis heeft aan creatie en innovatie. Met o.a. bijzonder hoogleraar Design Cultures Timo de Rijk (VU) en Jessica Meijer, Jonathan van het Reve, en Daniël van der Meer over het boek Wat we missen kunnen.

Rode Hoed

DI 02/11, 19.30 uur De prijs van ons voedsel: koeien in de wei of op stal?

De EU heeft besloten in 2015 de melkquotering af te schaffen. In dat geval wordt verdere groei en schaalvergroting verwacht. Als we dat niet willen en de koe in de wei willen houden, zijn we dan bereid een hogere prijs voor de melk te betalen? Of is er een derde weg? Debat.

U organiseert een lezing of debat en wilt daarmee graag op deze pagina staan? Stuur een mailtje naar folialezing@gmail.com onder vermelding van ‘Aanmelding lezingenladder’. Voor adressen zie www.folia.nl/lezingenladder.

- advertentie -

Bijverdienen?

Flexibel, afwisselend werk op oproepbasis in centrum Amsterdam! Klein marktonderzoekbureau zoekt enquêteurs voor telefonisch onderzoek (op kantoor) en bezoekers onderzoek tijdens beurzen in de RAI. Ben je 18 jaar of ouder, in staat op een nette manier te communiceren en meerdere dagen of avonden per maand beschikbaar?

Bel dan ibt marktonderzoek: 4288429!!

Folia 23

De student

Dijkgraaf & Fresco

Van der Meulen & Curvers

10.10.10 + A(B)C

Samenlevingsverband

De hoogleraar

Ooit beschreef W.F. Hermans ze als delen van de ‘laatste resten tropisch Nederland’. Op 10 oktober zijn Curaçao en Sint Maarten net als Aruba zelfstandige landen binnen het Koninkrijk geworden, en Bonaire, Saba en Sint Eustatius Nederlandse gemeenten.

Al lang bestaan er allerlei relaties tussen staf en studenten van de UvA en de Antillen. Ondanks de vaak ingewikkelde bureaucratie, mede het resultaat van historische afspraken, lonkt voor velen het tropische paradijs. Net als voor de roodverbrande toeristen in korte broek of mini-jurk, vergezeld van schoothondjes en -katten, die door cruiseschepen voor enige uren de pittoreske straten van Willemsstad of Oranjestad onveilig maken. Er zijn prachtige stranden en kwetsbare koraalriffen, plus, voor de liefhebber, de nodige fiscale voordelen.

Met de verzelfstandiging breekt een nieuw tijdperk aan, ook voor de universitaire samenwerking. In dit deel van de wereld

liggen de onderwerpen voor het oprapen.

De economie van de eilanden draait voornamelijk op toerisme en dat is een te wankele basis. Met name de Benedenwindse AC-eilanden (voor B als gemeente gelden straks de Nederlandse spelregels) zouden een etalage kunnen worden van ecologisch verantwoord toerisme, zonne-energie, afval- en waterbeheer en duurzaam landgebruik. Gelukkig begint er hierover al een discussie op gang te komen (full disclosure: daar doe ik af en toe aan mee op uitnodiging van Curaçaose collega’s). Een eiland biedt een schaalmodel voor een nieuwe aanpak. Het zou een mooi cadeautje bij de verzelfstandiging zijn als de UvA het initiatief nam om met de universiteiten van Aruba en Curaçao te bespreken hoe er op deze terreinen in onderzoek en onderwijs samengewerkt kan worden. Dat moet dan echt een wederkerige relatie worden: niet alleen de UvA naar de tropische campus, maar ook docenten en studenten van A+C naar Amsterdam. yyy Louise O. Fresco

‘Zonder relatie geen woning’ kopte De Telegraaf op 19 oktober. Alleen mensen die de intentie hebben om ‘voor onbepaalde tijd een met een gezinsverband vergelijkbaar samenlevingsverband aan te gaan’ zullen in het vervolg door de gemeente Amsterdam worden toegestaan een samenlevingsverband van twee of meer personen aan te gaan. Studenten die met zijn drieën een appartementje willen delen kunnen dat dus wel vergeten. Een mooi plan, maar het gaat niet ver genoeg.

Wat mij betreft zou de gemeente studenten slechts moeten toestaan op grote schaal samen te wonen, zonder verdere inspraak. Het studentenhuis vormt namelijk een samenlevingsverband dat veel waardevoller is dan dat van een gezin. Zo woonde ik ooit samen met een moslim die geen koelkast kon delen, omdat hij geen voedsel mocht eten uit een koelkast waar wel eens alcohol in werd bewaard. Het woord ‘koelkast’ komt namelijk in vele soera’s voor. Erger nog was een SP-lid dat Agnes Kant ‘ons Agnes’ noemde

en dierenleed erger vond ALS mensenleed.

Ze stond er dichterbij, zullen we maar zeggen. Waar relaties stuk schijnen te lopen op losse dopjes van de tandpasta, ben ik eens in een jaar twéé niet-wegwerpscheermessen kwijtgeraakt in de gemeenschappelijke badkamer en minimaal één bestekset per jaar in de keuken. Voedseldiefstal is aan de orde van de dag, pakjes sigaretten zijn vogelvrij.

Huisgenoten zetten gerust ‘muziek’ – Matthias Reim, Clouseau, Marco Borsato – op tijdens een film, de krant van vandaag wordt als onderzetter gebruikt en zodra er meer dan vijf mannen wonen staat de hele dag porno aan, voorafgegaan door gokrondjes ‘Waar-ie in zit’. Ondertussen is er altijd wel iemand die nooit koffie/bier/wc-papier koopt, maar wel het meeste verbruikt, en worden volle vuilniszakken nooit vrijwillig vervangen. Desondanks vormen stapels lege kratten en fornuizen vol voedselresten de grootste excessen van dit stressvolle samenlevingsverband. Daar kan Amsterdam nog iets van leren. yyy Harmen van der Meulen

André Nollkaemper hoogleraar internationaal publiekrecht

overigens

Ed van den Heuvel hoogleraar sterrenkunde

Marita Mathijsen emiritus hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde

Nu zelfs Merkel zich tegen het multiculturalisme heeft uitgesproken, zal het niet lang duren voor Duitsland zijn eigen PVV heeft.

André Nollkaemper: ‘Feitelijk bestaat er al een Duitse PVV, Die Freiheit. Maar afgezien daarvan lijkt Merkel met haar uitspraken juist te hebben willen voorkomen dat er een (sterke) Duitse PVV komt. In plaats van een aanmoediging voor rechtse stemmers, heeft Merkel geprobeerd die Duitse PVV de wind uit de zeilen te nemen. In Nederland heeft de PVV zoveel aanhang, omdat gevestigde partijen nooit harde standpunten innamen over het functioneren van de multiculturele samenleving. Zij hebben het onderwerp onderschat en die ontkenning maakt Wilders populair. Door zich nu zo expliciet uit te spreken, heeft Merkel een stap in de goede richting gezet. Wel loopt ze nu een risico: als je eenmaal de onderbuikgevoelens van een groot deel van het electoraat bevestigt, moet je die ook kanaliseren. Uit opiniepeilingen blijkt 24 Folia

dat een derde van het Duitse volk kritisch is over de multiculturele samenleving. Nu zij zich gesteund zien door Merkel, dient ze ook verantwoordelijke vervolgstappen te nemen. Anders zal dit deel van de Duitsers juist verder opschuiven naar rechts.’

Ed van den Heuvel: ‘Nee, het is omgekeerd. Juist doordat Merkel zich openlijk uitspreekt tegen de multiculturele samenleving, voorkomt ze mogelijk de oprichting van een Duitse PVV, al weet ik niet zeker of dat zal lukken. In Duitsland bestaat een kiesdrempel van 5 procent, wat kleine partijen verhindert om zomaar zetels te krijgen in het parlement. Dat kan remmend werken, maar na de publicatie van het omstreden boek van Thilo Sarrazin, een Duitse bankier en voormalig politicus, over de economische consequenties van immigratie, wees een opiniepeiling uit dat ruim 30 pro-

cent van de Duitsers het met Sarrazin eens is. Om geen stemmen te verliezen was dit het enige wat Merkel kon doen: zich achter de boodschap scharen die de – inmiddels ontslagen – bankier uitdraagt. Overigens maakte ze daarmee een enorme draai, want kort daarvoor had ze hem nog erg bekritiseerd. Je ziet in Nederland dat bijvoorbeeld de PvdA nu ook heel kritisch is over integratie. Hier was het alleen te laat om de populariteit van Wilders in te dammen, misschien dat Merkel nog op tijd is.’

Marita Mathijsen: ‘Merkel heeft zich niet uitgesproken tegen de multiculturele samenleving. Ze heeft gezegd: het is niet gelukt. Vooral in Duitsland is dat een echec van jewelste. Vanwege het verleden is het pijnlijk te constateren dat allochtonen niet geïntegreerd zijn. Dat komt hard aan en roept direct schuldgevoelens op. Het is

daarom dapper van Merkel om dit toch te erkennen, maar of het gevolg is dat er nu ruimte ontstaat voor een Duitse PVV durf ik niet te voorspellen. Hoewel er veel tegenstanders zijn van de multiculturele samenleving heeft Duitsland ook nog steeds een heel sterke linkse intellectuele beweging die zich stevig zal uitspreken tegen de gevaren van uitsluiting. Dat is tegelijkertijd haar plicht, want een constructie zoals hier, waarbij de PVV de regering regeert, zou in Duitsland nog minder dan hier mogen worden toegestaan. Duitsland is in het verleden zo verkeerd geweest dat het zich niet kan veroorloven andere groepen uit te sluiten. Het wordt daarom extra spannend wat er de komende tijd bij de buren zal gebeuren.’ yyy Floor Boon In deze rubriek reflecteren wetenschappers op een actuele stelling.