Folia 13#1.indd

Casa 400

Geweld

Mist

Idfa

Vijftig jaar feesten

Tegen homo’s

Melancholieke elektronica

Dagboek van een stagiair

Weekblad voor de Universiteit van Amsterdam Jaargang 62 28-11-2008

Nummer 13

Ruim baan voor het beeldverhaal

N De

, erk ew t

s md e ero

b

ed

es chi

hij

lair , po pu

e ing en tek

ele

ge leg

res pec en te

ia nv llee

g gin m ro aa us

W e. c ’ac tj nd

m

a br

erk?

Hoe

zoon

pa

ijn w

r en

tab

ze elin cht

op z

zijn

gen kam

ader

ade

het

en t ot d e leid

vlu

tersc

ijn v

pte v

me

or en

ns

tra

ata

rm

jon

tje

van

e mensen

. Als arm ? Hair India

houden

or het huis

zorg

t

r vo zijn moede

mt z

dica uzie s

thea za

is be

geble

chter

et a aid m

erbom

lust ven c

e ko

de r

ee

dri

ev

oo

r

m

llen

gt

? Ho

jkst e

nd e eig aar

rmo e v t e h

rd we en rev d r e pv in e

r

Fa

kna

s

nen

zor

en ?

the

aa

.W

kun

oe

ge

fro m

ne

hrijv

Hoe

.H

ge

vil la

rom

en k

ident,

er en

mgaa

lal

ders

urli

at eft d e h en

d the t ?A

ind

ka

en e en g eha n

a

tuss

alib gen ans en

lig diss

die rd als

Bi

e ou

ontu

t? ach w t ach

Af-

se hou h eat

oe nh

jd a anw ez ige T nz in en d

voorma

dt?

blind

e av

? ig i s d l u nsch o d n iema

oe r. H doo

it nu

e n og alti

ls

sa

bie

twee

an d

h uit

elf

waa rd

?Z

ver

zijn

een v

lan d

ten

en

van

om

een

em

tst

dko min g

in

laa

presi

dent

van T

sjech

pp naasa de si

u

een o

at W

en

un

sh

n win

en

o-Slo

waki

je, al

s hij

jaren

lang

privĂŠ mb

word

t gev

ge bo

Oran

t

r gaa

e ve s. Ho

voor

d.

te

tijd

t

Havel,

elboo

fde de lie

da

dol

an sta bij

pI Po

en

u en We lk b staa

Vaclav

ng

eld

om

rde

en

oo

nn

ver

ku

od

aat

do

did

ter

een use itiz

m?

C Hav el. eeld ont

$% 6%2 7 % 2 + :) . %,) *% *+( . ) % %) $

4 er van

tti

rd

kan

de

een

on

erk e nv an kin der m

tots tan

e rg Fo

oet

tm

ah

ijn

rb

. Wa

o sto pa

kun stw

. /

r Sta

en

434% / / 2% '2 (%4 -%.4!) $ / # 5 % 3 4 ) 6 ! , & & ) , - % 2 % , $

4%2 7 6

n gha

ne ka

! & $ )

in India hu

olgd

?

da

rd a wa

op

r ee

an td

m

jk bli

en om enk sam

n te

th he va n

e

t en

gen

iĂŤn

fd oo

n zij

t he

igin rtu ove

el, sto

n da

r voo ste

?

m

o aar elk

de

en lev

rol

ke rij

ofs elo

een

t pa ce lan bu am

n ee

ng ne

f My t irs

aar

n jaar elk

sse kla

an sa i rd ste lui

I no

gaa a te ndi

at

r. W wa

gek

de do

m fil

ra mg k tis

een

fet a wij kin ge n

m ren

e

ind

ls ea

rj

oo

h en zie

ie

en,

ftijd lee

,d g rur chi

m Bo

sch sti pla

ls ra te r eu b ge

it ru

,

nse

at da

ol es

ch

lis

aĂŤ Isr

kaa eri Am

m

een

Re

te

op ere

ea ?S ren ek em

sti

b

ee n

Po int

ge e u rt er als v

jgt

ren

ltu

,c u

se n

er as

len d

ch il

ers

i-

at W

y? ba

er a

ca m

lde r

es chi

da ys.

W at ber

gaf w

nt

ro

et f

?

ah et

ts n

aar

aa rh

tn

ee ne em

m

on

lair

?F l yin g

on e

e

ng in e

.H

oe

kr

t nd

we rk ste r

v

s. es in us ob cr Ne

a br

zij n

k

an

opu

lu ge

de

le, p

do or

on to-

en eo p

abe

au

de

ect

n

y.

e ck Lu

e ild sch

ee

? kt

aar

na

an d

a ra

nb

er

ere

ijt kw

pe

re

d va

da

gz

g di

so

. iro Ph

an nv

n zij

ijn

ge h

an

W

e elk

n zij

als

lle vo

ika

er

eu ge n

Afr

tra

k gie

d em

ro be

ak m m

id-

f il

in India hu

d

Zu

rve

ste

n ee

oe komt

n tempel, h

en aan ee n haar offer

34 5 $ +5 . % .4% . +/ 2 . % . - % 4 ) $ &! 4 ) . ' . !

7 7 : ) % ! 2 7 ) $ &! . , rg rzo dt

ve or lw vo de ief ol ez di

een

rk we

et do

r

em

an

in

,

at W

s

d. da

cu

ng

c j’a

tti ge or

oo ev

zijn

dri

ud eo td rg be

t

folia 081128.indd 3

21-11-2008 11:34:20

34:20

inhoud Stuc

Indietronica

foto: Martin Oudshoorn

Eerst waren ze met z’n vijven en heetten ze Miss Universe, nu zijn het er nog twee en heten ze Mist. Rick Treffers en Ivar Vermeulen laten zich niet kneden, dus regelen ze alles zelf. blz.12

Docent van het Jaar

nieuws

500 docenten genomineerd ....................................blz. 6

Niets dan goeds Mieke Bal geĂŤerd in tien essays ...............................blz. 9

Proost!

Crisis of niet, de economen drinken wijn .................blz. 9

Voorpublicatie

$BTB

(FXFME

.JTU

*EGB

Vijftig jaar feesten

Tegen homo’s

Melancholieke elektronica

Dagboek van een stagiair

Historici op zoek naar de grenzen van Europa ........ blz. 10

Marnix Foto-impressie van het dispuut tijdens de oorlog ... blz. 14

8FFLCMBE WPPS EF 6OJWFSTJUFJU WBO "NTUFSEBN +BBSHBOH

/VNNFS

Onderzoek Waarom driekwart van de Nederlandse Joden omkwam ............................................................ blz. 15

Terug in de kast?

Hetero blijft de norm ........................................... blz. 19

3VJN CBBO WPPS IFU CFFMEWFSIBBM

Eisner Nieuw plaatjestijdschrift ......................................blz. 20

Casa 400

Coverillustratie: Brecht evens http://brechtnieuws.blogspot.com

Kakkerlakken in de koekenpan .............................blz. 22

Maria Mok Alumna maakt mooie documentaires ....................blz. 25

Biografie Hugo de Vries en de teunisbloem ..........................blz. 28

En verder: Nieuws 6-9, Opinie/Stage 10-11, Film/Het beste 16, Uit/Eten 17, Weekgast 27, Annonces/Promoties/Colofon 30, Roem 31, Dijkgraaf & Fresco/Puzzel/Spekkie Big 32

Het improvisatiecomedy-programma De Lama’s stopt ermee. Voor de echte fans ligt vanaf 24 november de dvd De Lama’s Superhelden in de winkel. Hierop zijn onder meer alle hoogtepunten van het afgelopen seizoen te zien. Folia geeft twee van deze dvd’s weg. Zie www.folia.nl/ prijsvraag voor meer informatie.

Het zijn roerige tijden voor het pand waarin de redactie van Folia momenteel is gehuisvest. We zitten sinds een klein jaar midden in het centrum van de stad in het Stuc, wat staat voor studentencentrum. Het Stuc, ofwel Crea 2, heeft jarenlang gefungeerd als ziekenhuis en de afgelopen twee decennia heeft de UvA er clubs en clubjes ingestopt die niet direct bij het primaire proces zijn betrokken, maar wel van eminent belang zijn voor de universiteit. En dat zijn er inmiddels nogal wat.

Ik kwam daar verleden week achter toen er hier een pandborrel werd georganiseerd. De studentenvakbond Asva en de Centrale Studentenraad (CSR) zijn bij de meeste van u wel bekend, maar wist u dat een groep studenten bezig is om een school te bouwen in Antigua, Guatemala? Ik wist dat niet, en ze zitten nota bene op de verdieping waar ik dagelijks werk.

Bij het International Student Network zijn meer dan 5000 studenten aangesloten, het prachtblad Propria Cures bestaat nog steeds, en nu al zijn vijf UvAstudenten fulltime bezig met de Intreeweek die over tien maanden plaatsvindt. Dat heb ik allemaal gehoord onder het genot van een biertje tijdens die bewuste pandborrel.

Een ander centraal gesprek tijdens die borrel was de toekomst van het Stuc. Als alles volgens plan verloopt, gaat het hele Stuc binnen afzienbare tijd plat om plaats te maken voor de bibliotheek van geesteswetenschappen. Maar in Amsterdam, en vooral bij de UvA, verloopt bijna niets volgens plan, en dat geldt helemaal voor de bouw van de nieuwe bibliotheek. Als je in deze stad een pand wilt afbreken om iets nieuws te bouwen, krijg je al snel te maken met de gemeente, buurtbewoners, belangenverenigingen en anderen. Dat werkt vertragend, en omdat de UvA ook niet bepaald weet wat tempo maken is, verzand je al snel in een proces dat jaren duurt. Om de soap compleet te maken, bemoeit onze onvolprezen minister van onderwijs zich sinds vorige week ook met de kwestie. Plasterk vindt dat het Stuc een rijksmonument is en hij is er dan ook geen voorstander van om de boel af te breken. Dat zegt hij als minister van cultuur, eindverantwoordelijk voor Rijksmonumentenzorg. Een voorspelling uit de losse pols: de bibliotheek van geesteswetenschappen zal nooit verrijzen op de plek waar ik nu dit stukje tik.

Gehoord onder het genot van een biertje tijdens de pandborrel

Jim Jansen, jfj@folia.uva.nl

Folia 13 | 5

kort

nieuws

‘Zij is echt rete-cool’ Het totale aantal nominaties voor de verkiezing van de Docent van het Jaar bedraagt meer dan 500. Wie er precies op de longlist komen te staan wordt eind volgende week bekend gemaakt.

‘Bij de letter S ben ik opgehouden met tellen,’ zegt juryvoorzitter en bestuurslid van de Asva Studentenunie Thomas Smits.

Vermoedelijk zijn het er dus meer. De genomineerde docenten zijn volgens Smits evenredig over de faculteiten verdeeld.

‘Behalve de geneeskundefaculteit. Daar organiseert men een eigen verkiezing.’

De uitverkoren docenten werden de afgelopen weken genomineerd door meer dan 1700 studenten. Zij konden hun favoriete docent nomineren, waarbij ze geacht werden hun keuze te baseren op acht didactische en vakinhoudelijke criteria: begeleiding, feedback, het stimuleren van eigen verantwoordelijkheid, passie, representativiteit van de toetsen, motiverende werkvormen, kennisoverdracht en Engelse spreekvaardigheid.

Of studenten hun docent werkelijk volgens die criteria nomineren is onbekend, want dat wordt niet gecontroleerd. Smits heeft op de website van de Asva een aantal citaten opgenomen van studenten over hun genomineerde docent: ‘Hij is de stem van de Portugese tom-tom en een groot fan van Braziliaanse soaps. Daar word ik blij van’, ‘Zij is gewoon retecool’, ‘Als het koud is en regent, neemt ze thee en koekjes voor ons mee. Zo lief.....’, ‘Hij is heel sexy’ en ‘Frits, door jou ben ik van statistiek gaan houden.’

De studieverenigingen van de UvA komen volgende week bij elkaar om een longlist samen te stellen van naar ver-

wachting 35 docenten. Elke studievereniging mag één docent voordragen. Uit die longlist zal een shortlist worden samengesteld van ongeveer vijf docenten. Op 11 december zal in het Comedy Theater een voordrachtsavond plaatsvinden, waar de

IJsland studieverenigingen hun keuze verdedigen. Daarna gaat de jury in conclaaf. Tijdens de viering van de Dies Natalis van de UvA op 8 januari 2009 wordt bekend gemaakt wie de winnaar is en zich Docent van het Jaar 2008 mag noemen. (DW)

De Rotterdamse hoogleraar Henk Don gaat de commissie leiden die het vermogensbeheer van onderwijsinstellingen onder de loep moet nemen. Dat hebben de ministers Plasterk (OCW) en Bos (Financiën) gemeld in een brief aan de Tweede Kamer. De commissie gaat onderzoeken wat ‘de optimale financieringsstructuur voor onderwijsinstellingen is, ‘gegeven de financiële risico’s’.

Vorige week werd bekend dat de VU wellicht tien miljoen euro heeft verloren in een obligatie van de IJslandse bank Kaupthing. OCW wil dit soort akkefietjes in de toekomst liever voorkomen.

Plasterk had in antwoord op kamervragen al gezegd dat hij de commissie zou instellen. (HOP)

Schimmel

foto: Won Tuinema

>UvA-studenten kiezen Docent van het Jaar, bekendmaking op 8 januari. >Ruim 1700 studenten hebben samen 500 docenten genomineerd.

33 jaar onafhankelijk In cultuurcentrum Griffioen in Buitenveldert werd afgelopen zaterdag de 33ste verjaardag van de Surinaamse onafhankelijkheid gevierd door de Vereniging Surinaamse Studenten Amsterdam (VSSA). Om de Srefidensi, zoals de viering van de Surinaamse onafhankelijkheid door Surinamers wordt genoemd, luister bij te zetten, had de VSSA voor de vierde keer een feestavond georganiseerd onder de naam Bonte Avond. Het thema van het feest was dit jaar ‘Vrijheid’. Er was muziek van de band Fearless, er was een warme Surinaamse keuken en om de avond in Surinaamse sferen af te sluiten, was er een ‘Srefidensi party’ met de dj’s Waxfiend, Zoontje en Andy. (DW)

Het Centraal bureau voor Schimmelcultures (CbS) in Utrecht heeft een nieuwe schimmel vernoemd naar de jubilerende Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW). Afgelopen week heeft KNAW-president Robbert Dijkgraaf symbolisch de nieuwe schimmel, genaamd Sporidesmium knawiae, in ontvangst genomen tijdens het symposium ‘Fungi and Health’. De nieuwe schimmel komt voor op de Zamiaceae, een familie van Afrikaanse palmvarens.

De ontdekking van de nieuwe schimmel is uniek omdat schimmels de bladeren van deze planten niet snel koloniseren.

Het CbS voegt een levende cultuur van deze schimmel toe aan zijn collectie.

Dijkgraaf kreeg een ingelijste beschrijving van de schimmel. Met het vernoemen van de schimmel en het symposium wilde het CbS het belang van biodiversiteit van schimmels en het onderzoek ernaar benadrukken. (DW)

Internationaal

Reacties op folia.nl Toegepast onderzoek geprivatiseerd.

‘Het begin van het eind. Let maar op. Een typisch UvA-gevalletje.’ (Karel Wit) Kamervragen over kraakhandleiding Asva ‘Goed Zo PVV! Kraken is echt niet meer van deze tijd. Laat die studentjes lekker bij hun ouders blijven wonen, en met hun fikken van andermans panden afblijven. Ik heb zelf ook jarenlang op een (legale!) huurwoning moeten wachten, zo werkt dat nu eenmaal in Amsterdam. Ze willen voor een dubbeltje op de eerste rang zitten.’ (Huiseigenaar) ‘Volstrekt sneu van de PVV om hier kamervragen over in te dienen. Kraken is legaal en een goed middel tegen leegstand, doordat woningen weer gebruikt worden. Eigenaren moeten hun eigendom niet onnodig

6 | Folia 13

leeg kunnen laten staan. Leegstand is één van de problemen van deze tijd, naast het grote tekort aan betaalbare woningen, naast de problematiek van lange wachtlijsten, de zich verrijkende (vastgoed-) speculanten (waaronder ook die van woningbouwcorporaties), het slopen van sociale woningbouw voor (te) dure nieuwbouw, et cetera. Problemen waar de PVV zich ook eens druk over zou moeten maken.’ (B. Zoeker) Rijksoverheid presenteert eigen lettertype ‘Fraaie foto van de presentatie. Later op de avond heb ik het boekje Letterrijk in bezit gekregen met de ontwikkeling van het lettertype. Op mijn weblog heb er uitgebreid over geschreven. Het lettertype past goed in de nieuwe identiteit van de Rijksoverheid, een geweldige prestatie.’ (Sander)

Op het Kohnstamm Instituut zal het contractonderzoek in een B.V. worden ondergebracht. ‘Is privatisering van onderzoek een goed plan?’, was afgelopen week de vraag op folia.nl. Uitslag: • Schandalig, want zo komt de wetenschappelijke objectiviteit in het geding - 50% • Waardeloos, want de winst van de BV verdwijnt direct in de zak van de directeur - 38.8% • Prima plan, want die onderzoeken kosten de UvA goud geld en wat levert het op? - 5.6% • Uitstekend, want de UvA is arm en op deze manier wordt er toch onderzoek gedaan - 5.6% Totaal aantal respondenten: 18

De internationaliseringsagenda ‘Het grenzeloze goed’ van minister Plasterk wordt breed gedragen, zo blijkt.

Universiteiten, hbo-instellingen, studentenbonden LSVb en ISO, wetenschapskoepel KNAW en wetenschapsfinancier NWO steunen de bewindsman. Op de agenda van Plasterk staan: meer beurzen om buitenlandse staf en studenten aan te trekken, mogelijkheden om studenten buiten de Europese Economische Ruimte (EER) in Nederland te laten studeren en steun voor internationale stages voor studenten. Volgens het onderwijs- en onderzoeksveld zijn het stuk voor stuk maatregelen die een bijdrage leveren aan de internationalisering van het hoger onderwijs. Ontevreden is het werkveld over de bescheiden bijdrage die de minister overheeft voor internationalisering: een extra investering van negentien miljoen euro verspreid over vijf jaar is. ‘Bij lange na niet voldoende’, aldus universiteitenkoepel VSNU. (DW)

doctor

nieuws

Mobiele CT-scanner redt levens >Artsen stellen sneller een diagnose. >Het risicovolle tillen en transporteren van patiënten wordt door de verrijdbare CT-scanner overbodig.

De overlevingskans van patiënten die na een ongeval met zwaar hoofdletsel in het ziekenhuis aankomen, neemt bij het gebruik van een beweegbare CT-scanner met ruim eenvijfde toe. Dit blijkt uit dissertatieonderzoek van Ping Fung Kon Jin, die half november promoveerde.

Sinds de introductie van verrijdbare apparatuur op de Trauma-unit van het AMC stellen artsen gemiddeld een halfuur sneller hun diagnose. De sterfte onder patiënten met schedel- en hersenletsel daalde met 23 procent. Jaarlijks komen ruim zeshonderd patiënten als gevolg van een ernstig ongeval in de traumakamer van het AMC

terecht. Daarvan heeft tien procent ernstig hoofdletsel. Volgens Consument en Veiligheid overlijden jaarlijks gemiddeld 5.300 personen als gevolg van letsel door een uitwendige oorzaak, zoals een ongeval.

In januari 2004 installeerde het AMC als eerste ziekenhuis ter wereld een verrijdbare CT-scanner in de traumakamer. Patiënten die na een ernstig ongeval op de afdeling Spoedeisende Hulp terechtkomen, kunnen daardoor in dezelfde ruimte alle benodigde medische onderzoeken en levensreddende behandelingen krijgen. Het risicovolle tillen en transporteren van patiënten werd daardoor overbodig. Volgens Fung Kon Jin kan de tijdsduur tussen de opvang en de behandeling nu aanzienlijk verkort worden.

Als er een CT-scan wordt toegepast, bijvoorbeeld vanwege een vermoedelijke hersenaandoening, gescheurde of gekneusde

organen of botbreuken, daalt de tijd die het kost om een complete diagnose te stellen van 105 minuten naar 79 minuten, zo blijkt uit het onderzoek van Fung Kon Jin. Voor patiënten met ernstig hoofdletsel, een groep waarbij snelle behandeling bij uitstek van belang is, onderzocht de promovendus ook het effect op de sterfte en het functioneren.

Hij vergeleek 59 patiënten in het jaar vóór de komst van de verrijdbare CT-scanner, met 49 patiënten die in het AMC kwamen ná de ingebruikname van de apparatuur.

In de eerste groep overleed 41 procent aan de gevolgen van traumatisch hoofdletsel.

In de tweede groep stierf ‘slechts’ 18 procent: een reductie van 23 procent. Verrijdbare CT-scanners worden inmiddels ook gebruikt door traumacentra in Duitsland en Oostenrijk. (DW)

Hèlen Koch (1972) promoveert bij ­geneeskunde op de waarde van bloed­ onderzoek bij patiënten die met onbe­ grepen klachten bij de huisarts komen.

Uw onderzoek gaat over zogenoemde ‘vage klachten’. Wat zijn dit?

‘Wij hebben het nadrukkelijk niet over vage klachten, maar over onbegrepen klachten.

Het gaat op zich om duidelijke klachten, alleen kan een huisarts na het eerste consult niet duiden waardoor ze veroorzaakt worden. Het gaat hierbij om moeheid, buikklachten of spier- en gewrichtsklachten. Uit ons onderzoek komt naar voren dat voornamelijk hoger opgeleide vrouwen van in de veertig last hebben van deze klachten.’

Kamervragen over kraakcursus Asva >Volgens de PVV moedigt de Asva strafbare feiten aan.

De PVV heeft kamervragen ingediend over de Asva Studentenunie, die strafbare handelingen zou aanmoedigen door een cursus kraken te organiseren. De Asva moet volgens de kamerleden Hero Brinkman en Martin Bosma daarom officieel worden gewaarschuwd of zelfs worden opgeheven. De twee PVV-leden komen met deze uitlatingen naar aanleiding van een bericht over de cursus dat vorige week op geenstijl.nl verscheen.

Asva-bestuurlid Thomas Smits maakt zich niet druk. ‘Ik denk niet dat de PVV ons iets kan maken. We zetten helemaal niet aan tot strafbare handelingen. Kraken is niet

huis kraken. Ons standpunt is: dan kan je ze maar beter leren hoe ze dit op een nette manier kunnen doen. En daarover gaat de cursus.’ Smits denkt dat de kwestie snel zal

‘ Kraken is niet strafbaar, als je het tenminste netjes doet’ strafbaar, als je het tenminste netjes doet.

Er is in Amsterdam een enorm kamertekort en sommige studenten willen daarom een

overwaaien. ‘Ik vind het vooral zielig voor Plasterk dat hij zich met dit soort dingen bezig moet houden.’ (NB)

Millie wint ‘5 Minutes of Fame’

Ruim zestig studenten deden de afgelopen maanden mee aan ‘5 Minutes of Fame’, een filmproject om studenten kennis te laten maken met audiovisuele media. UvAen HvA-studenten van alle studierichtingen konden zich in teams aanmelden om een film van vijf minuten te maken over het thema ‘Passie, beweging en diversiteit’.

5 Minutes of Fame verzorgde de benodigde filmapparatuur en organiseerde – in samenwerking met Crea – workshops scenarioschrijven, regie en montage.

Woendag 19 november was de grote afsluiting van het project, met een prijsuitreiking in Studio K. Linda Schouten, algemeen ­coördinator van 5 Minutes of Fame en studente communicatiewetenschap, vertelde dat niet alle teams hun films op tijd hadden afgekregen. Schouten: ‘Jammer genoeg hebben maar zes teams de eindstreep gehaald.

Gelukkig heeft de rest wel veel ervaring opgedaan en daar ging het ons uiteindelijk

foto: Tjebbe Venema

>Afsluiting van het project ‘5 Minutes of Fame’ met een prijsuitreiking in Studio K. >Grote winnaar was de film Millie van Merel den Otter, Leonor von Salisch, Thomas van de Logt en Vincent Huijts.

De makers van het winnende filmpje

om. We wilden studenten vooral stimuleren om meer gebruik te maken van de audiovisuele media die beschikbaar zijn in het onderwijs.’ Het viel Schouten op dat alle deelnemers zeer fanatiek waren. ‘Er is

goed nagedacht over de filmpjes, dat zie je terug in het resultaat. Sommige filmpjes ogen erg professioneel en ik ben echt trots op het niveau dat de deelnemers hebben bereikt!’ (Julie de Graaf )

Een huisarts moet vier weken wachten voor hij een patiënt met onbegrepen klachten een bloedonderzoek aanbiedt. Waarom?

‘Als je bloedonderzoek aanvraagt voor ­patiënten bij wie aandoeningen niet zo vaak voorkomen, is de kans relatief groot dat deze test een foutpositieve uitslag geeft, terwijl er niets aan de hand is. Tegelijkertijd is bij onbegrepen klachten de kans dat ze vanzelf overgaan vrij groot.

Door het onderzoek alleen te doen bij mensen die na vier weken nog steeds klachten hebben, wordt de kans dat zij daadwerkelijk lichamelijk iets mankeren groter. Uitstel leidt zo tot betrouwbaardere testresultaten.’

U onderzocht het nut van deze maatregel. Wat kwam daaruit?

‘We hebben gekeken naar twee dingen, het uitstellen van het bloedonderzoek en het beperken van het aantal tests die aangevraagd worden. Het bleek dat maar weinig mensen na vier weken bij de huisarts terugkwamen. Bij de mensen die terugkwamen en een bloedonderzoek kregen, bleek dat je door het uitstel geen belangrijke dingen mist. En het bleek dat als je de testset beperkt, je veel minder foutpositieve uitslagen krijgt.’

Uit uw onderzoek blijkt dat mensen met onbegrepen klachten serieus genomen moeten worden.

‘Een vrij onverwachte uitkomst was dat de mensen met nieuwe onbegrepen klachten een slechte kwaliteit van leven hadden. Zij bleken op sommige terreinen even slecht te scoren als mensen met een depressie. Wij bevelen daarom aan dat huisartsen deze patiënten niet zomaar naar huis sturen, maar sowieso een vervolgafspraak meegeven.

Ook bleek meer dan veertig procent van de patiënten na een jaar nog last te hebben van hun klachten. Het is bekend dat bij mensen met langdurige onbegrepen klachten bijvoorbeeld cognitieve gedragstherapie kan helpen. Het zou interessant zijn om te onderzoeken of dit soort interventies ook kan voorkomen dat nieuwe onbegrepen klachten chronisch worden.’ (NB) Hèlen Koch, Blood Test Ordering for Unexplained Complaints in General Practice, ­promotie: 28 november

Folia 13 | 7

foto: Henk Thomas

in beeld

In de Watergraafsmeer wordt hard gewerkt aan de nieuwe bètafaculteit, die verrijst in het Science Park Amsterdam (foto). Komende zomer is de gedeeltelijke oplevering van het pand gepland en gaan de eerste afdelingen van de Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica (FNWI) over naar de nieuwe locatie. In het nieuwe gebouw van de FNWI zal worden gewerkt met behulp van een zogeheten ‘servicekaart’. De faculteit heeft er voor gekozen om bepaalde delen van het gebouw alleen toegankelijk te maken voor geautoriseerde gebruikers. Autorisatie wordt verleend door middel van de servicekaart. (DW)

kort

nieuws

UvA over UvA

Tegen pinnen

>Ene UvA-hoogleraar verzorgt boek over andere UvA-hoogleraar; geen vriendenpolitiek maar ‘puur toeval’.

Dat de ene wetenschapper schrijft over de ideeën van een collega – dood of levend – is eerder regel dan uitzondering in de wetenschap. Vreemd wordt het pas wanneer die twee academici gelijktijdig aan dezelfde universiteit doceren.

Dat laatste is het geval bij het boek dat woensdag 19 november werd gepresenteerd in het Bungehuis. Het boek gaat namelijk over de ideeën van Mieke Bal, ‘founding mother’ van Asca. Het boek verscheen onder redactie van Deborah Cherry, hoogleraar kunstgeschiedenis van de nieuwste tijd – aan dezelfde UvA waar Bal al heel lang aan verbonden is. De titel: About Mieke Bal. Vriendinnenpolitiek? Moeite met het vinden van een originele titel? Zo simpel ligt het niet. Cherry was van 2002 tot dit jaar hoofdredacteur bij het kunstgeschiedenistijdschrift Art History. ‘Toen ik die post kreeg, was mijn voorganger net begonnen met de serie ‘About’-boeken,’ vertelt Cherry bij de presentatie. ‘Ik hoefde niet lang na te denken om twee nieuwe hoofdrolspelers te bedenken. Het boek About Stephen Bann, rond de theorieën van de Britse kunsthistoricus die – ook toevallig – afgelopen week een aantal gastcolleges gaf aan de UvA, verscheen in 2006, Mieke Bal was mijn tweede favoriet. Ik kende haar werk al veel langer, en heb haar beter leren kennen in de periode dat ik aan de Universiteit Leiden doceerde. Dat we in 2006 directe collega’s werden en ik nu een boek over een collega publiceer is dus een beetje vreemd, maar echt puur toeval.’

Bal lijkt in een serie over kunsthistorici een vreemde eend in de bijt, ze is namelijk hoogleraar theoretische literatuurwe-

De Asva Studentenunie en de Centrale studentenraad (CSR) zijn er niet gerust op dat het College van Bestuur (CvB) de omstreden voorgenomen maatregel schrapt om studenten te laten betalen voor het volgen van extra vakken. Minister Plasterk van OCW heeft het CvB laten weten dat het vragen van extra geld onwettelijk is. De UvA zegt zich ‘hoe dan ook aan de wet te houden’, maar studenten vrezen dat het er toch van gaat komen en hebben nu Platform Behoud Extra Studiepunten (Platform Best) opgericht en roepen iedereen op de petitie tegen de maatregel te tekenen. Afgelopen weken werden er al verschillende flyeracties gehouden en op 3 december wordt op het Binnengasthuisterrein een grote manifestatie gehouden waarbij de petitie wordt aangeboden aan het CvB. Info: www.platformbest.nl (DW)

Lex Gaal Op 18 november is Lex Gaal, jarenlang medewerker van de vroegere UvA-cateraar Smaa en nadien Sorbon, op 49-jarige leeftijd overleden na een kort en hevig ziekbed. Lex Gaal werkte sinds 1985 bij Smaa, waar hij bedrijfsleider werd van het Atrium na de opening in 1988. Toen Smaa werd overgenomen door Sorbon werd hij accountmanager. In die functie was hij verantwoordelijk voor alle restaurants in de binnenstad en voor een groot deel van de inkoop van Sorbon. De UvA en Sorbon laten weten ‘zijn prettige en aandachtige aanpak te zullen missen.’ Mieke Zaanen, secretaris van de universiteit, laat namens het College van Bestuur weten dat men Lex Gaal ‘erkentelijk is voor zijn jarenlange goede bijdrage aan vele representatieve bijeenkomsten van de universiteit.’ Lex Gaal is afgelopen dinsdag in Bilthoven gecremeerd. (DW)

Jaron Beekes tenschap en vrouwenstudies, maar Bal is zeer interdisciplinair georiënteerd. Cherry noemt haar in de inleiding een key figure in het debat over visuele cultuur, en ook de jury bij de benoeming van Bal als academiehoogleraar van de KNAW prees haar vanwege originele bijdragen aan de toepassing van de literaire theorie op de beeldende kunsten. De bijdragen in het boek,

geschreven door een respectabel internationaal gezelschap, behandelen bijvoorbeeld de betekenis van annunciatieschilderijen, graffiti als performatieve handeling, en het boek bevat ook een interview met Bal. De hoogleraar zei woensdag ‘zeer vereerd’ te zijn. ‘Het eerste boek waar ik niets voor hoefde te doen, maar dat wel mijn naam op de cover heeft’. (Joke de Wolf )

Le Beaujolais Primeur est arrivé

Spinoza

foto: Henk Thomas

Donderdag 20 november werd in de hal van de Faculteit Economie en Bedrijfskunde (FEB) de nieuwe wijnoogst ontkurkt: de Beaujolais Primeur, de eerste wijn van het nieuwe oogstjaar, afkomstig uit de Beaujolaisstreek in Noordoost Frankrijk. Harm Erbé, ict-consultant bij de FEB en Maarten Rottschäfer, secretaris van het facultaire onderzoeksinstituut, hebben hiermee een oude traditie nieuw leven ingeblazen. De vorige decaan van de faculteit, Jacques van der Gaag, organiseerde jaarlijks in november een proeverij van de nieuwe wijn, maar na zijn vertrek is die traditie verloren gegaan. Herbé: ‘Dat vonden we jammer, daarom zijn wij er weer mee begonnen. Er waren rond de zeventig mensen. De nieuwe decaan, Tom Wansbeek, heeft de proeverij trouwens wel betaald hoor.

Meestal stelt de Beaujolais Primeur niet zo

foto: Tjebbe Venema

>Donderdag 20 november werd in de hal van de Faculteit Economie en Bedrijfskunde (FEB) de nieuwe wijnoogst verwelkomd.

veel voor, maar dit jaar is hij prima; hij drinkt lekker weg en is niet zuur of flauw. We had-

den 24 flessen aan laten rukken en die zijn er allemaal doorheen gegaan.’ (DW)

Minister Plasterk van OCW heeft op 19 november de Spinozapremie 2008 uitgereikt aan Joep Leerssen, hoogleraar moderne Europese letteren aan de UvA. De Spinozapremie van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek is de hoogste Nederlandse onderscheiding in de wetenschap en geldt als de ‘Nederlandse Nobelprijs’.

De premie wordt jaarlijks toegekend aan vier Nederlandse onderzoekers die tot de absolute top van de wetenschap behoren.

Leerssen ontvangt de premie – anderhalf miljoen euro – onder meer voor zijn vernieuwende bijdragen aan de imagologie en Irish Studies, en voor zijn onderzoek naar cultuurnationalisme. Volgens het juryrapport heeft Leerssen vanuit zijn eigen unieke profiel ‘een belangwekkende interdisciplinaire methodiek’ ontwikkeld die politieke ideeëngeschiedenis en cultuurgeschiedenis combineert, en die literaire bronnen betrekt bij het onderzoek naar de geschiedenis van verbeeldingspatronen en ideologieën. (DW)

Folia 13 | 9

opinie

Een zesje is goedkoper Amsterdamse studenten moeten betalen voor extra vakken, terwijl Den Haag de universiteiten verwaarloost, aldus Alexander Pechtold, Martijn Weeda en Karsten Meijer. op werk en stimuleert innovatie.

Twee jaar geleden bleek pas een derde van de Nederlandse beroepsbevolking hogeropgeleid. In de komende jaren moeten we dus nog een flinke inhaalslag maken. De afgelopen jaren is het aantal studenten in Nederland fors gestegen. Toch gaat er ieder jaar steeds minder geld vanuit Den Haag naar de universiteiten. Zij krijgen relatief minder geld dan zeven jaar geleden. De UvA bijvoorbeeld heeft nu drie procent minder te besteden dan destijds. Voor studenten stijgt

het collegegeld de komende tien jaar met veertien procent. Tegelijkertijd wil het kabinet-Balkenende wel aan meer mensen een betere opleiding bieden en vaarwel zeggen aan de ‘zesjescultuur’.

Universiteiten moeten steeds meer studenten bedienen met steeds minder middelen. Om de eindjes aan elkaar te knopen komen de universiteiten met steeds vreemdere plannen, die vaak zelfs in strijd zijn met de doelstellingen van het regeringsbeleid. Zo wil het bestuur van de UvA ambitieuze studenten straks extra

voorpublicatie

illustratie: Cees Heuvel

Acht jaar geleden leek de westerse wereld een welvarende toekomst tegemoet te gaan. In Noord-Amerika en Europa was de werkloosheid laag en de economische groei hoog. President Bush zat nog maar net in het zadel en economische crises waren iets uit een grijs verleden. Europese leiders waren zelfs zo optimistisch dat ze zich een ambitieus doel stelden. In 2020 moest de helft van de beroepsbevolking hogeropgeleid zijn. Ook Nederland onderschreef deze doelstelling. Want een hogere opleiding biedt meer kans

Vladivostok Drie historici reisden dertigduizend kilometer door veertien landen, op zoek naar de grenzen van Europa. Dit is een voorpublicatie van het boek dat zij schreven over die reis: Vals Plat in de Oeral.

‘Als we niet uitkijken sterft het blanke ras uit!’ Op een samenzweerderig fluistertoontje worden we ingewijd in de verlichte ideeënwereld van onze blonde coupégenote. ‘Negers en spleetogen zijn gewoon anders dan blanken. Het zit in het bloed. Ik heb Europees bloed.’

Ronald en Sjoerd, die hun buik danig vol hebben van de racistische praatjes die nu al een uur de coupé vullen, besluiten maar eens te informeren of de conducteur nog bier verkoopt. Marc beschikt duidelijk over

10 | Folia 13

engelengeduld en probeert het nog één keer uit te leggen. Natasja stapte in Chabarovsk tegelijk met ons in. Ze kwam net uit China waar ze porseleinfabrieken had bezocht. Ze handelt in goudomrande bordjes, vingerhoedjes en mokken met teksten als ‘Groeten uit Vladivostok’, ‘Chabarovsk, parel van het Oosten’ en ‘Seversk, minder gesloten dan u denkt’. Natasja is nu, zoals vrijwel elke Rus, ‘manager’, maar haar carrière begon eigenlijk in de dagbladjournalistiek.

Jarenlang was ze journalist voor De Vladivostok. Het gesprek raakte op de suprematie van het blanke ras, nadat ze geïnformeerd had of we al getrouwd waren.

We mochten wel opschieten, vond ze, want er moes-

ten kinderen komen. ‘Die Arabieren fokken als konijnen, en wat denk je van de Chinezen en Indiërs? Maar voor moslims moet je het meeste opletten. Als we niet oppassen komen ze Europa zo binnenvallen.’

Het valt niet mee om Natasja te pareren in de discussie. Als ze iets hoort dat haar niet bevalt, begint ze te schreeuwen dat ze recht heeft op haar eigen mening en gaat ze demonstratief met haar handen over haar oren, liedjes zingen naar het plafond. Dat ze met deze houding jarenlang voor de grootste krant van Vladivostok heeft kunnen schrijven, vinden we maar moeilijk te geloven.

Het bewijs levert ze echter snel door haar oud-hoofdredacteur te bellen; onze zoektocht naar de grens van

stage

foto: Tjebbe Venema

De UvA frustreert ambities, terwijl de kenniseconomie afstevent op een bankroet

Nicolet Luisman

laten betalen voor het volgen van meer onderwijs.

Een studie bestaat uit een standaardpakket dat je gehaald moet hebben om een diploma te krijgen. Veel studenten willen zich echter breder oriënteren of zoeken meer uitdaging. Voor deze studenten bestaat op dit moment de mogelijkheid om bijvoorbeeld een minor te volgen, een korte inleiding in een andere studie. Studenten die hoge cijfers halen kunnen nu ook kiezen voor een honoursprogramma, een extra programma binnen de zelfde studie voor studenten die een cijfergemiddelde hebben van hoger dan 7,5.

Deze programma’s zijn natuurlijk goed voor de student die ze volgt, maar ook voor de maatschappij als geheel. De afgestudeerde econoom die ook kennis van rechten heeft, is meer waard voor het bedrijfsleven dan iemand die alleen het standaardpakket economie heeft gevolgd. Daarnaast kunnen studenten die buitengewoon goed presteren nu ook een nieuwe uitdaging vinden binnen hun studie. Zo kunnen studenten het beste uit zichzelf halen, en uiteindelijk profiteren de maatschappij en onze economie daarvan.

Stimuleer daarom studenten het beste uit zichzelf te halen. Ambitieuze studenten moeten extra vakken kunnen volgen en excellente studenten een topstudie.

Universiteiten moeten de ruimte hebben om hier in hun onderwijsprogramma’s op in te spelen.

Om te voorkomen dat studies alleen nog toegankelijk zijn voor studenten van wie de ouders het kunnen betalen, zou het kabinet ervoor moeten zorgen dat excellente studenten straks meer mogen lenen of dat

Europa ruikt naar nieuws. ‘Morgen worden jullie geïnterviewd,’ zegt ze snel en zonder enig overleg met ons, om daarna weer door te gaan over zionistische complotten, tonguitsnijdende moslims en de minderwaardigheid van negers. De tocht van Chabarovsk naar Vladivostok duurt slechts één nacht en is maar een fractie van de 9288 kilometer die de Trans-Siberische spoorlijn in totaal beslaat.

Toch lijkt deze nacht een eeuwigheid te duren.

Als we in het ochtendgloren eindelijk op station Vladivostok stilhouden, voelt dat als een bevrijding. Naast het monument voor het officiële eindpunt van de Transsib stappen we uit; eindelijk zijn we van Natasja af. Onze vraag of Vladivostok echt zo spreekwoordelijk ver weg ligt als we denken, lijkt nu al beantwoord.

Op deze vroege morgen is Vladivostok nog in schemer gehuld. Slaperig schommelen we het chaotische stationsplein op. Dat deze stad dichter bij Peking, Seoul en Tokio ligt dan bij Moskou, wordt in elk geval meteen bevestigd. Op het plein staan alleen maar Japanse auto’s geparkeerd, kriskras door elkaar. Op de tweedehands Koreaanse vrachtwagentjes prijkt zelfs nog de reclame van de plaatselijke visboer uit Seoel. Azië

bedrijven beurzen aan deze studenten mogen uitreiken. Dat werkt beter dan ambitieuze studenten een ambitietaks te laten betalen of hen te beperken in het aantal vakken dat zij mogen volgen.

Dit is echter niet het huidige regeringsbeleid. In plaats daarvan wordt er geld bezuinigd op onderwijs voor electoraal gunstige zaken zoals ‘gratis’ schoolboeken. De regering zal, als zij echt werk wil maken van de kenniseconomie, moeten durven investeren in het hoger onderwijs.

Zowel bij universiteiten als bij het kabinet bestaat een enorme kloof tussen voornemens en besluiten. De regering is kortzichtig. Het kabinet-Balkenende wil een kenniseconomie maar investeert liever in ‘gratis’ schoolboeken dan in de kwaliteit van het onderwijs. De UvA wil excellentie maar investeert niet in studenten. Je hoeft geen kennisbankier te zijn om te zien dat we afstevenen op het bankroet van de kenniseconomie.

Wij roepen het ministerie op om echt te investeren in onderwijs en de ambitieuze student niet te laten opdraaien voor de kosten die een kenniseconomie met zich meebrengt. En we roepen de UvA op om haar begrotingstekort niet te dichten ten koste van de gemotiveerde student. l Alexander Pechtold is fractievoorzitter van D66, ­Martijn Weeda is voorzitter van de Asva en Karsten Meijer is voorzitter van de CSR. Dit stuk verscheen eerder in nrc.next.

is voelbaar, maar de rommelige kioskjes met sigaretten, bier en tijdschriften op het pleintje, maken de stad tegelijkertijd heel Russisch. Om de laatste twijfel weg te nemen in welk land we zijn, is op de zijmuur van het postkantoor een metershoog aluminium bas-reliëf van de Russische Pacifische vloot aangebracht. De glimmende helikoptertjes vliegen ons als gevaarlijke libellen tegemoet, terwijl de raketten op de schepen dreigend de lucht in steken. Als de zeemeeuwen van de radarbollen op de slagscheepjes niet hun toilet hadden gemaakt, was het waarlijk indrukwekkend geweest.

Vladivostok betekent ‘Heerser van het Oosten’, en de vele marinebodems in de haven maken duidelijk dat de Russen die naam nog steeds eer willen aandoen.

‘Heerser van het Oosten’ klinkt inderdaad een stuk dreigender dan de Chinese naam voor de stad: ‘Zeekomkommermoeras’. l Marc Hannemann, Sjoerd Keulen en Ronald Kroeze.

Vals Plat in de Oeral. Een zoektocht naar de oostgrens van Europa. Aspekt, 424 blz., € 22,95, verschijnt 27 november 2008.

Nicolet Luisman (24) is net klaar met de studie politicologie en loopt stage als inhoudelijk medewerker van Mariëtte Hamer, fractievoorzitter van de PvdA. ‘Het overviel me dat ik in juli al klaar was met mijn master en ik wist nog niet welke kant ik op wilde.

Stagelopen leek me een goede kans om werkervaring op te doen en om een kijkje te nemen in de politiek, om in de praktijk te zien wat ik gestudeerd heb. Het feit dat ik al afgestudeerd ben, betekent wel dat ik meteen helemaal mee kan draaien in het team.

Mariëtte Hamer heeft een klein team om zich heen en ik ondersteun ze bij hun taken. Ik ben onder meer bezig met het voorbereiden van werkbezoeken, het voorbereiden van de toespraken van Mariëtte, het bijhouden van de website en het bijhouden van nieuwsberichten. Ik verwerk ook het commentaar op ministerraadstukken. Dat zijn interne stukken die nog niet in de pers zijn verschenen. Het RTL Nieuws probeert deze stukken altijd te bemachtigen voordat ze besproken worden. De ministerraad is op vrijdag, dus als je op woensdag al weet wat er besproken gaat worden, kan dat interessant zijn.

Het leuke van deze stage is, dat ik overal van kan proeven. Veel dingen mag ik zelfstandig doen en het is heel veelzijdig. Sommige dingen zijn meer secretaresseachtig werk, andere organisatorisch, en soms ben ik echt inhoudelijk medewerker.

Moeilijk vind ik het verschil tussen een wetenschappelijk stuk en een stuk dat uitgesproken gaat worden. Een toespraak schrijf je op een heel andere manier dan een wetenschappelijk stuk. Je wilt de mensen op een andere manier prikkelen. Ik merk dat ik nog te veel in het academische stramien zit. Het voorbereiden van toespraken had ik nog nooit eerder gedaan, dat is echt nieuw voor mij. Met organiseren heb ik wel ervaring. Ik ben voorzitter geweest van de studievereniging Machiavelli en dan ben je ook veel bezig met organiseren.

Ik vind het soms lastig dat ik het niet met alle standpunten van de PvdA eens ben. Zoals het debat over vrouwelijk leiderschap en vrouwen aan de top. Sommigen beweren dat vrouwelijke leiders beter zijn, omdat ze bijvoorbeeld meer empathie kunnen tonen.

Ik ben het daar niet mee eens, maar toen werd mij wel gevraagd om argumenten te bedenken waarom vrouwelijk leiderschap beter zou zijn. Zo leer je je wel in te leven in andermans standpunten.

Ik wil zelf niet de politiek in. Het vak van politicus kun je nooit naar ieders tevredenheid uitvoeren.

Het lijkt me interessanter om achter de schermen te organiseren en advies te geven.

Ik merk tijdens deze stage dat politici ook gewoon mensen zijn. Gelukkig maar, want het zijn toch de vertegenwoordigers van de burgers.’ (ARH)

Folia 13 | 11

interview

Geen jongens meer Door Arnold Scheepmaker

Mist – voorheen Miss Universe – speelt melancholische muziek met een alternatief randje, die het vooral bij warmbloedige luisteraars goed doet.

Op waarschijnlijk de meest troosteloze dag van november (regen, windvlagen en nagenoeg geen daglicht) spreek ik in café De Balie met zanger Rick Treffers en gitarist Ivar Vermeulen van de Nederlandse indietronica-band Mist. Een band met een nadrukkelijke do-it-yourselfaanpak, die zelf veelvuldig tourtjes opzet buiten de landsgrenzen – en waarvan deze maand de derde cd ‘Period’ verschijnt.

Even een update. In 2002 en 2005 bracht de band, toen nog een vijftal, ‘We Should Have Been Stars’ en ‘Bye Bye’ uit, waarna het gezelschap zowel qua bezetting als qua sound langzaam maar zeker begon te transformeren. Rick Treffers bracht een Nederlandstalige soloplaat uit (het fijn getitelde ‘Het heeft niets met jou te maken’), en drie bandleden besloten te stoppen.

Qua structuur bevinden de liedjes van Mist zich tegen-

vanuit huis aan songs werken. Dat was een omslagpunt. De andere drie waren meer van het live spelen en de nieuwe nummers waren een stuk elektronischer en kwamen op een andere manier tot stand. Vermeulen en ik waren eigenlijk altijd al gecharmeerd van de sound van bands als The Notwist en Tortoise. We gaven de andere bandleden ook wel eens een cd met dat soort tracks, maar daar werd vervolgens niet zo veel mee gedaan.’

Vermeulen: ‘Het is niet zo dat we opeens per se de elektronicakant op wilden gaan, het heeft meer met de opbouw van de nummers te maken. Er moesten meer kleine geluidjes in, we wilden dat het allemaal wat gelaagder zou worden.’

Treffers: ‘Live ligt het allemaal weer wat anders, maar dat is vooral omdat je vrij wilt kunnen musiceren, je

‘ Liedjesschrijven helpt me om over iets heen te komen, gevoelens te verwerken’ woordig steeds vaker in het grensgebied tussen indie, singer-songwriter en elektronica.

Ook op ‘Period’ staan nog steeds intieme luisterliedjes, maar doordat het duo (live doen er meer muzikanten mee) tegenwoordig nadrukkelijker gebruik maakt van beats en synthesizers is de toonzetting hedendaagser dan die van menig singer-songwriter.

Een begrijpelijke evolutie trouwens als je bij de favoriete vriendensectie van hun MySpace namen als The Notwist, Loney, Dear en Grandaddy hoog genoteerd ziet staan.

Wat verder direct opvalt is hoe divers ‘Period’ klinkt.

Van het delicate ‘Born in the Summer of Love’ via het rauwe, kortaffe ‘Red Car’ tot het eighties-aandoende ‘Surrender’: sfeer is in ieder nummer belangrijk, maar qua invulling verschillen de liedjes nogal van elkaar.

Wellicht is dat het resultaat van de manier waarop ‘Period’ tot stand kwam: iedere maand bracht de band via internet een nummer uit. Oftewel: er moesten deadlines gehaald worden.

Treffers: ‘Tijdens dat internetproject is onze werkwijze flink veranderd. De eerste twee liedjes die we maakten waren nog echte band-nummers, maar na verloop van tijd bleek het moeilijk om de nummers op tijd af te ronden en gingen Vermeulen en ik steeds meer

12 | Folia 13

wilt niet vastzitten aan beats en laptops.’

Vermeulen: ‘Onze huidige drummer voelt goed aan hoe hij moet inspelen op de andere partijen. Hij treedt makkelijker buiten de paden van het gewone rechttoe rechtaan rockidioom.’

De tekst van ‘Endless Refrains’ is erg mooi. Vooral de zin ‘It’s all Digits, at the End of the Line’ lijkt een soort troost te brengen. Gaat dat nummer over het stuklopen van een relatie en het eindeloze redeneren dat daar doorgaans mee gepaard gaat?

Treffers: ‘Ja, dat klopt wel ongeveer. Troost is wat dat betreft ook wel het juiste woord om te gebruiken. De tekst moet een soort hoop bieden en je doen inzien dat je opnieuw moet beginnen en moet voorkomen dat je in een eindeloze loop terecht komt.’

Zing je ook een wijze les tegen jezelf ?

Treffers: ‘Ja, liedjesschrijven helpt me ook wel echt om over iets heen te komen, het is een manier om je gevoelens te verwerken.’

Rick, jij houdt je ook bezig met andere projecten. Zoals Live in Your Living Room, een soloplaat, toen hield je een dagboek bij.

Plezierig leesvoer. Je ging met een camper op pad en dan stond er: West-Friesland, die en die kroeg, publiek bestaat uit drie alcoholisten en een hond…

Treffers: ‘Het mooiste verhaal komt vaak voort uit het

ergste moment. Dat je speelt voor wat koorballen die het hele optreden met hun rug naar je toe blijven zitten.’

In Nederland regelen jullie enorm veel bandzaken zelf terwijl jullie in Spanje bij het Astro label zitten.

Treffers: ‘Ik hou ervan om zelf het traject een beetje uit te stippelen. We zijn ook geen jonge jongens meer die zich makkelijk door een platenmaatschappij laten kneden, we gaan liever onze eigen weg.’

Vermeulen: ‘Volgens mij zijn we succesvoller in het buitenland dan hier omdat we een echt Europees geluid hebben terwijl Nederland juist erg gericht is op Angelsaksische bands. In Duitsland en België krijgen we bijvoorbeeld veel makkelijker aandacht van de grotere bladen.’

Treffers: ‘Misschien zijn we daar ook interessanter omdat we van verder weg komen en ze volgen sowieso meer hun gevoel qua wat ze goed vinden. Dat merkten we ook in Mexico. Daar houden ze heel erg van melancholische muziek met een alternatief randje. We speelden daar bijvoorbeeld in de lobby van een hotel of in een groot theater en het publiek zong sommige songs woord voor woord mee omdat die daar op de radio werden gedraaid. Sterker nog: we krijgen soms My­Space-berichtjes van mensen uit Zuid-Amerika die dan Radiohead, Coldplay en Mist bij hun favoriete bands hebben staan. Ongelofelijk!’

In een ver verleden hebben jullie gestudeerd. Wat precies en hebben jullie daar ooit iets mee gedaan?

Vermeulen: ‘Ik heb aan de UvA politicologie gestudeerd, ik ben gepromoveerd bij de informatici en ik werk nu aan de VU bij communicatiewetenschap, dus ik ben echt academicus.’ Treffers (lachend): ‘Ik ben afgestudeerd aan de Hoge Economische School in international management… en uiteindelijk heb ik er niks mee gedaan. Je zou hooguit kunnen zeggen dat ik altijd al graag naar het buitenland wilde en dat ik nog steeds een imperialist ben.’

Vermeulen: ‘We zijn door de jaren heen muzikaal en qua interesses steeds meer raakvlakken gaan vertonen, we zijn langzaam naar elkaar toegegroeid.’

Treffers: ‘Toch is er ook een heel duidelijke taakverdeling. We zijn complementair. Ik ben een liedjesschrijver en een regelaar, en Ivar is juist iemand die heel goed over arrangementen nadenkt en die mij, waar nodig, corrigeert. Dat werkt goed samen.’ l

foto: Martin Oudshoorn

Rick Treffers (l) en Ivar Vermeulen van Mist spelen soms ‘voor wat koorballen die het hele optreden met hun rug naar je toe blijven zitten’

Folia 13 | 13

asc

Een fiere geest Door Dirk Wolthekker

In september 1940 kwamen negen UvA-studenten, leden van het Amsterdamsch Studenten Corps, bij elkaar om na te denken over de oprichting van een ‘wezenlijk clubverband’, met een ‘eigen identiteit, een eigen naam en een eigen lied’.

Een van de negen studenten, Sytse Kamstra, liep geregeld langs de Munttoren naar huis. Als dat precies op het volle uur was, hoorde hij het carillon van de toren ‘Geluckig is het land’ spelen, van de zeventiende-eeuwse patriottische dichter en componist van geuzenliederen Adriaen Valerius. ‘In die sfeer stelde ik in de club de naam Marnix voor’, schrijft Kamstra in het boek Dispuutgezelschap Marnix 1940-1945, een tekst en fotoboek over de wederwaardigheden van het dispuut gedurende

de oorlogsjaren. Kamstra was een van de oprichters van het dispuut en de eerste preses. De naam van het dispuut, dat nog steeds bestaat en uiteindelijk officieel werd opgericht in 1941, refereerde niet alleen aan Marnix van Sint Aldegonde, de componist van het Wilhelmus, maar was ook de in die dagen toepasselijke afkorting van de Griekse zinspreuk Mepote Agauos Regnutai Nous Ischuroi Xiphei, vrij vertaald: ‘Nooit wordt de fiere geest door bruut geweld gebroken’. Niettemin wer-

den verschillende leden van het dispuut in de oorlogsjaren gevangen genomen en weggevoerd zonder terug te keren, onder wie Theo van Gogh, oom van de eveneens vermoorde cineast met dezelfde naam. Een kleine fotoimpressie van de oorlogsjaren van het dispuut Marnix. l Jonathan Israël, Martin van Gelderen en Alexander Münninghoff, Dispuutgezelschap Marnix 1940-1945. Bezorgd door Antonie Dake (Amsterdam, 2008).

Fleurdiner 1942 in café-restaurant Het Bonte Paard aan de Brink in Laren

(v.l.n.r.): Paul Polak, Gijs Gorter, baronesse van Heemstra en dochtertje, Marc van Hasselt en Carel van Leeuwen tijdens een diner in juni 1942 in de Paulus Potterstraat

Marnix’ eerste bijeenkomst na de bevrijding aan de Noorder Amstellaan, de huidige Churchilllaan.

V.l.n.r. : Gel Mijnlieff, Paul Polak, Dick van Romburgh, Wil Bexterman, Joris Rademaker, Joost de Roos, Klaas Buys, Jan Hollander, Sytse Kamstra en Chris Geiger, juni 1945

Herdenking van de overleden dispuutsgenoten op begraafplaats Rozenoord aan de Amstel, juni 1945

14 | Folia 13

proefschrift

Minder geweld, meer slachtoffers Door Nadine Böke

Waarom werden in Nederland tijdens de Tweede Wereldoorlog zoveel meer Joden afgevoerd en vermoord dan in de buurlanden? Historici Pim Griffioen en Ron Zeller claimen de ultieme verklaring te hebben uitgepuzzeld.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog is driekwart van de 140.000 Nederlandse Joden gedeporteerd en omgebracht. In België en Frankrijk lag dit aantal veel lager. Hier werden respectievelijk 40 procent van 66.000 en 25 procent van 320.000 Joden afgevoerd en gedood. Waar werden deze grote verschillen door veroorzaakt?

Over die vraag heeft al menig historicus zich gebogen. Met wisselende uitkomst. Volgens de een komt het doordat de Franse en, in mindere mate, de Belgische Joden dankzij de geografische ligging van het land en de aanwezigheid van bos- en berggebieden meer mogelijkheden hadden tot vluchten of onderduiken. Anderen wijten het hoge aantal Nederlandse slachtoffers aan het feit dat hier de SS aan de macht was, de radicale paramilitaire Schutzstaffel, en in België en Frankrijk het gewone Duitse leger. Nog een andere theorie relateert het aantal slachtoffers aan de (in Frankrijk en België beperkte) omvang van het aanwezige Duitse politieapparaat.

Als er beter naar deze theorieën gekeken wordt, blijkt er echter achter geen ervan gedegen vergelijkend onderzoek te zitten, betogen Pim Griffioen en Ron Zeller in hun gezamenlijke proefschrift. Zij promoveerden 5 november op het eerste grote, systematische onderzoek naar de verschillen in Joodse slachtoffers tussen de drie genoemde landen en komen daarbij met een nieuwe verklarende theorie.

PoSITIe VAN De SS

Voor hun onderzoek gebruikten Griffioen en Zeller een aparte methode, die het best kan worden omschreven als een logicapuzzel. Zij zochten alle informatie bij elkaar over alles wat mogelijk een rol heeft gespeeld bij de jodenvervolging in Frankrijk, België en Nederland. De indrukwekkende bronnenlijst van hun vuistdikke boek bedraagt 62 pagina’s en rond de tweeduizend bronnen, variërend van archief- en museumstukken tot secundaire literatuur.

Griffioen en Zeller vatten deze informatie samen in schema’s, bestaande uit 35 verschillende factoren en een korte omschrijving van hoe het in elk van de drie landen met deze factoren zat. Daarna analyseren ze of de landen op dit punt van elkaar verschillen of overeenkomen. Overeenkomsten worden als mogelijke verklaring voor de verschillen in slachtofferpercentages weggestreept. Als er een verschil is, wordt gekeken of dit verschil wel in overeenstemming is met de verhoudingen van de slachtofferpercentages. Zo niet, wordt deze factor alsnog weggestreept.

Voor de factor ‘positie van de SS’ bijvoorbeeld, geldt

dat deze in Nederland sterk was. In Frankrijk was de SS verwikkeld in een machtstrijd met het militaire bezettingsregime, en hadden ze een middelmatige invloed; in België was de invloed van deze radicale groepering zwak. Hoewel er wat deze factor betreft een duidelijk verschil is tussen de drie landen, is het niet in overeenstemming met het gegeven dat het percentage afgevoerde Joden in Frankrijk lager was dan in België. Dus kan dit geen verklaring zijn voor de uiteindelijke verschillen.

DePoRTATIe

Na een hoop redeneer- en wegstreepwerk blijven er uiteindelijk maar een paar factoren over die de verschillen in Joodse slachtoffers tussen de drie landen kunnen verklaren. Het lage percentage Franse slachtoffers lijkt vooral te liggen aan de houding van de Franse regering. Frankrijk bestond tijdens de Tweede Wereldoorlog uit een bezet en een onbezet deel, met een regering die zetelde in de in onbezet gebied gelegen stad Vichy. De Duitse bezetter was uit politieke en praktische overwegingen, zoals de beperkte eigen politiemacht, gedwongen met de regering-Vichy samen te werken. In de beginjaren van de oorlog vaardigde het Vichy-regime zelf allerhande antisemitische maatregelen uit, en steunde het deportatieacties van de bezetter. Maar vanaf oktober 1942 werd de steun ingetrokken. De Duitse bezetter kon zonder deze hulp minder doen

dan gewenst. Niet alleen vanwege een tekort aan mankracht, maar ook omdat de Duitse regering de regering-Vichy niet tegen het hoofd wilde stoten. In België en Nederland hadden de Duitsers veel meer macht en een grotere handelsvrijheid, waardoor de vervolging van de Joden hier effectiever ging.

Het grote verschil in slachtofferpercentages tussen België en Nederland ligt volgens Griffioen en Zeller vooral aan de methoden die de bezetter toepaste. In België traden de bezetters gewelddadiger op dan in Nederland en werden al eerder grote razzia’s gehouden. Hierdoor sloegen Belgische Joden eerder op de vlucht. Ook kwam het Belgische verzet eerder op. In Nederland ging de bezetter sluwer te werk. Hier werden joden lange tijd manieren voorgehouden waarop zij – schijnbaar – aan deportatie konden ontkomen.

Ook verleenden Joodse instanties, met name de Joodse raad, nog lang medewerking aan de bezetter.

Zij dachten hun gemeenschap zo te helpen. Toen in 1943 ook in ons land de bezetter tot steeds hardere acties over ging, was het voor veel joden al te laat om nog te vluchten. Uiteindelijk leidde in Nederland dus minder geweld in de beginperiode tot meer slachtoffers. l Pim Griffioen, Ron Zeller: Vergelijking van Jodenvervolging in Frankrijk, België en Nederland, 1940-1945. Overeenkomsten, verschillen, oorzaken.

De handelseditie verschijnt in het voorjaar van 2009.

Folia 13 | 15

het beste

House of the Spirits Fleur Cools (25), masterstudent erfgoedstudies:

Grauwe nachtmerrie Cargo 200; première: 27 november Regisseur Aleksei Balabanov, het enfant terrible van de Russiche filmindustrie, zegt het verhaal van Cargo 200 te hebben gebaseerd op een kort krantenknipsel.

Het berichtte over de tienerdochter van een locale communistische partijleider die vermist raakte nadat ze de disco verliet. Cargo 200 laat zien wat er met haar zou kunnen zijn gebeurd. Laten we hopen dat het niet echt zo met haar is afgelopen.

Cargo 200 is namelijk geen film geworden voor tere zielen. Het meisje, en met haar een willekeurige groep andere Russen, raakt verzeild in een illegaal drankstokerijtje op het platteland. Zo is er een professor wiens auto het in de buurt begaf, evenals een Vietnamese gastarbeider en een mysterieuze, zwijgende kerel die politiechef blijkt te zijn. Balabanov laat deze ontmoeting vervolgens volledig ontsporen tot een nare mix van corruptie, ontvoering, seksueel misbruik en moord.

Toch is het verhaal van de tienerdochter voor Balabanov (Of Freaks And Men, Brat) slechts de aanleiding om het ergens anders over te hebben. Het tentoongespreide menselijke verval staat symbool voor de Russische samenleving ten tijde van de Sovjet-Unie. Het moest namelijk maar eens afgelopen zijn met de valse nostalgie die veel Russen momenteel koesteren voor de sovjetjaren. Balabanov rekent keihard af met deze ‘goede oude tijd’.

Cargo 200 speelt zich af in het jaar 1984, vlak voor de komst van Gobatsjov en zijn politieke hervormingen. De Sovjet-Unie is op zijn hoogtepunt dan wel

16 | Folia 13

dieptepunt aanbeland. In Cargo 200 is het een grauwe, wetteloze nachtmerrie waarin elke vorm van menselijke moraal volkomen verdwenen is.

Dat de film controversieel zou worden stond voor de opnames al vast. De titel is een pijnlijke historische verwijzing; ‘cargo 200’ was de militaire code voor teruggekeerde gesneuvelde Russische soldaten vanuit Afghanistan. Door dit soort politieke thematiek en de lugubere plotwendingen hebben Balabanov’s vaste acteurs vooraf al bedankt voor de eer. Cargo 200 is bijna geheel met amateurs opgenomen.

Je kan Cargo 200 gemakkelijk afdoen als een deprimerende, naargeestige film die zijn doel voorbijschiet. Dat de film toch meer biedt dan het puur shockeren van zijn publiek, komt door Balabanovs scherpe gevoel voor humor van het zwartste soort. Hoe akelig sommige scènes ook zouden moeten zijn, door het gortdroge absurdisme van de situatie ontdek je dat je er maar al te vaak om zit te lachen. Voor een film over menselijk verval is dit perverse genoegen meer dan toepasselijk. (René Glas) Cargo 200 (Rusland, 2007) Regie: Aleksei Balabanov Met: Agniya Kuznetsova, Aleksei Poluyan, Leonid Gromov

Kunst: ‘Het Westergasfabriekterrein is een geslaagd voorbeeld van hoe er van industrieel erfgoed iets moois te maken is. Het gaat bij erfgoed niet alleen om een kaasstolp over iets zetten. Dat willen de witte oude mannen van Monumentenzorg, maar zij worden afgelost door een generatie sprankelende dames met een kritische blik en lef om keuzes te maken.’

Muziek: ‘Nina Simone. Om de zwoele stem die tot in je tenen voelbaar is. Een topnummer is Feeling Good, dat het gevoel geeft dat elke dag een nieuwe dag is.

Het stond honderden keren op repeat tijdens een lange busreis door Zuidoost-Azië.’

Film: ‘The House of the Spirits, de verfilming van het boek van Isabel Allende. Om de muziek van Hans Zimmer en een liefde die revoluties en standsverschil overwint. En de geesten. Ik ben een ongelooflijke realist, maar vatbaar voor het idee dat er een engeltje op je schouder zit dat over je waakt.’

Boek: ‘Door een spiegel, in raadselen van Jostein Gaarder, de schrijver van De wereld van Sofie. Een stervend klein meisje ziet op een avond een engel in het raam – ja, alweer een engel – die wil weten wat een mens is, wat gevoel en geluk. Maar hoe leg je dit uit aan een wezen dat geen mens is?’

foto: Hans van Vinkeveen

film

Tv: ‘De Britse versie van Bouw je droomhuis. Architect Kevin McCloud laat op typisch Engelse wijze zien wat voor gekkenwerk het kan zijn om je eigen huis te bouwen of verbouwen. Zijn reactie op iemand die een bibliotheek op zolder wil: “That’s a sort of Harry Potter-esque, phantasmagorical idea!”’

Fleur Cools

Hebbeding: ‘Verzin of zie ik iets leuks dan teken ik dit op in mijn ideeënboekje. Vooral tijdens vakantiereizen hoor je prachtige verhalen en simpele wijsheden. Een Thaise spreuk: het leven is eten, slapen, seks en naar de wc gaan.’

Afknapper: ‘The Nylons in het Concertgebouw. Vier mannen op leeftijd in knalpaarse en gele kostuums zingen met een gettoblaster liedjes uit The Lion King. Een groter contrast met het gebouw bestaat er niet.’

Humor: ‘De natuur is soms heel hilarisch. Bij paradijsvogels sloven de mannetjes zich uit voor de vrouwtjes door heen en weer te dansen als een foute hiphopper.

Maar de vrouwtjes lopen, tjuktjuktjuk, weg met een houding van: was dit alles? Er zit iets menselijks in. Mannen in cafés doen niet anders.’

Stokje: ‘Ik geef het stokje aan student Spaans Joost Wezemer. Hij is scherp van geest en tong en stopt 48 uur in een dag.’ (Hans van Vinkeveen)

foto: Won Tuinema

uit

Slaa Het grote literatuurdebat, 30 november, De Balie, Kleine-Gartmanplantsoen 10

illustratie: Peter van Straaten

Heeft de literatuur in deze tijd van internet en ontlezing nog een toekomst? Hoe kunnen schrijvers overleven? Met deze vragen worstelen niet alleen schrijvers, maar ook uitgevers, recensenten en boekhandelaren, kortom iedereen die professioneel met literatuur te maken heeft. Schrijver en filosoof Dirk van Weelden schrijft in zijn pamflet Literair Overleven, dat onlangs bij uitgeverij Augustus is verschenen: ‘De literaire kritiek verschrompelt gaandeweg tot snelle tips voor vrijetijdsbesteding, literaire bladen kwijnen weg en literatuuronderwijs verdwijnt.’ Onder de spelers in het literaire veld bestaan redenen voor bezorgdheid, gezien de toon van dit pamflet. Ook uitgevers verzuchten in een artikel in HP/De Tijd: ‘We hollen achter dezelfde titels aan. Vroeger werden er van een goed gerecenseerd exemplaar tweeduizend exemplaren verkocht.’ Wordt het tijd dat dit verandert, of zijn de ontwikkelingen niet tegen te houden en horen ze gewoon bij de veranderde tijd, waarin alles sneller gaat en alles via de digitale weg moet gebeuren? Het is in elk geval de hoogste tijd dat deze ontwikkelingen tegen het licht worden gehouden en de

consequenties uitvoerig worden besproken door kenners en liefhebbers van literatuur. De Stichting Literaire Activiteiten Amsterdam (Slaa) organiseert sinds 1984 literaire programma’s in De Balie en voelt zich daarom geroepen om aandacht te besteden aan deze brandende kwesties, in de vorm van een groot literatuurdebat. Dit literatuurdebat vindt zondagmiddag 30 november plaats. Er zal veel aandacht zijn voor de ontwikkelingen in de literatuur van de afgelopen jaren die de deelnemende partijen in het literaire veld bezighouden. De deelnemers zijn schrijvers Kluun en Doeschka Meijsing, winnares van de AKO-literatuurprijs, Wim Sluijs (boekhandel Selexyz Scheltema), Herm Pol (boekhandel Athenaeum), Patricia de Groot (uitgeverij Querido), Willem Desmense (Uitgeverij IJzer) en recensenten Daan Stoffelsen (Recensieweb) en Jeroen Vullings (Vrij Nederland). Zij geven hun reactie op een stelling uit het pamflet van Dirk van Weelden.

Daarna gaan de deelnemers in debat met UvA-hoogleraar boekwetenschap Lisa Kuitert. (Max Gortzak) Meer informatie: www.slaa.nl

eten

Tapas Stefanos, Roelof Hartstraat 27 Mijn moeder en ik houden allebei erg van mediterraans eten. Eens in de zoveel tijd verzinnen we een smoes om weer eens lekker uit eten te gaan. Dit keer waren we allebei net jarig geweest. We gaan naar Stefanos, waar we al vaker zijn geweest. We hebben een tafel gereserveerd op een donderdagavond. Dat reserveren blijkt wel nodig te zijn; het is behoorlijk druk. We worden vriendelijk ontvangen en naar onze tafel gebracht.

Het restaurant is sfeervol ingericht, het meest opvallende zijn de muurschilderingen en ijzeren kunstwerken van Herman Brood. Verder wordt er Spaanse muziek gedraaid. De kaart die vroeger werd gegeven als je zat en weer werd opgehaald als je besteld had, is vervangen door een grote houten kaart die permanent op tafel staat. Erg slim, want zo kun je makkelijk tussendoor nog wat extra’s bestellen.

Stefanos is een Grieks/Spaans tapasrestaurant, ze hebben zowel koude als warme tapas. Je kunt met z’n tweeën een van de vijf menu’s bestellen, die bestaan uit acht verschillende tapas, maar je kunt ook zelf een keuze maken uit de ruim veertig verschillende hapjes. Ook voor de vegetariër is er keus genoeg, hetgeen in mediterrane landen zelf vaak te wensen overlaat. Wij besluiten ons menu zelf samen te stellen. We nemen brood met aïoli en tapenade, een Griekse salade, patatas bravas (aardappeltjes in pittige saus), tomaten­ kroketjes, gebakken champignons met knoflook, een geitenkaasje uit de oven met honing en walnoten en calamares (gefrituurde inktvisringen). Je krijgt de gerechten in kleine schaaltjes op tafel, ze brengen steeds twee of drie gerechten tegelijk. Al die kleine gerechtjes op

tafel maakt het eten erg gezellig. De gerechten zijn allemaal simpel, maar erg smakelijk en goed klaargemaakt.

Mijn favoriet is de geitenkaas uit de oven met honing. Deze is erg lekker op brood, dus we bestellen nog een extra mandje met brood. Ik zit na deze gerechten behoorlijk vol, maar mijn moeder wil nog wel een toetje. Ze hebben een uitgebreide dessertkaart met onder andere tiramisu en baklava, mijn moeder gaat voor een stuk taart. Ook erg lekker.

Voor zeven tapas, vijf consumpties en een toetje betalen we €48,-. Dat hebben we zeker over voor al dat heerlijke eten, de sfeervolle ambiance en de zeer vriendelijke bediening! (Marieke de Boer) Prijs: redelijk goedkoop Omgeving: sfeervol Publiek: voornamelijk studenten, dertigers en veertigers Bediening: zeer vriendelijk Eten: heerlijk

OPROEP Ben je (betaalbaar) uit eten geweest?

Schrijf dan een recensie en stuur die op naar redactie@folia.uva.nl. Als je recensie wordt geplaatst, krijg je de kosten (maximaal €50,-) van het etentje vergoed.

Folia 13 | 17

Interuniversitair college

Israelische buitenlandse politiek

Woensdagochtenden 7 januari – 1 april 2009, 10:00-12.30 uur * Studenten kunnen studiepunten voor het college krijgen * Onderwerpen: Geschiedenis van Israel ¡ Politieke ontwikkelingen sinds 1948 ¡ Percepties en realiteit in het MiddenOosten ¡ De Arabische perceptie van het Israelische buitenlandse beleid ¡ Internationaal terrorisme en de juridische (on)mogelijkheden ¡ De rol van internationale organisaties ¡ De toegang tot water ¡ Israel en Nederland ¡ Europa en Israel ¡ Arabische en islamitische opvattingen ¡ Amerika en Israel ¡ De bewapening ¡ Vredesopties.

Door: Academici en Midden-Oosten deskundigen.

Plaats: Rabin Centrum voor Cultuur en Educatie, Jagerstraat 4, Den Haag Opgave en inlichtingen: T 070-3646862 | E cidi@cidi.nl | W www.cidi.nl

-./ # .1#$ &- 1 . (/ 3TUDIETWIJFELSþOFþGESTOPTþMETþJEþSTUDIEþ ENþJEþWEETþNIETþHOEþJEþVERDERþMOET þ :OEKþJEþKOERS þ$OEþDEþ(/4 sþ (ERORIÔNTATIEþ4RAINING þWAARINþJEþ þ JEþVERDIEPTþINþJEþEIGENþKWALITEITEN sþ $RIEþMAANDEN þVIJFþDAGENþPERþWEEK sþ 3TARTþJANUARIþ sþ $Eþ(/4þVINDTþPLAATSþINþ$RIEBERGENþ sþ (UISVESTINGþINþDEþBUURTþISþMOGELIJK

Op zoek naar een leuke bijbaan naast je studie?

Of ben je bijna klaar met studeren en ben je op zoek naar een goede startersfunctie?

Schrijf je dan in bij

StudiJob Uitzendbureau!

StudiJob heeft verschillende parttime en fulltime functies in de aanbieding voor studenten, afgestudeerden en werkzoekenden in het algemeen!

Benieuwd?

Bekijk onze website www.studijob.nl voor het actuele aanbod. r 4UVEJ+PC JT HFPQFOE WBO VVS r 7PPS NFFS JOGPSNBUJF LVO KF PPL CFMMFO OBBS

OOO NJAB=@G?=K;@GGD FD

Zoek jij de ideale mix van techniek recht? )28,397-%78) *-2%2'-))0 %77-78)28 YYV TIV [IIO (I^I JYRGXMI SRHIVWXIYRX HI EGGSYRXERX MR LIX STWXIPPIR ZER TIVMSHMIOI ´RERGMtPI VETTSVXEKIW IR ZIV^SVKX HEEVREEWX S E LIX QEOIR ZER YMXKEERHI JEGXYVIR IR ZIV[IV OIR ZER HI MROSQIRHI JEGXYVIR (I OERHMHEEX FIWGLMOX SZIV KSIHI EREP]XMWGLI ZEEVHMKLIHIR IR ZIVHIV ^MNR EGGYVE XIWWI WRIPLIMH IR VIWYPXEEXKIVMGLXLIMH ZER KVSSX FIPERK MR HI^I JYRGXMI .I OYRX KSIH QIX )\GIP [IVOIR IR LIFX FMN ZSSVOIYV IVZEVMRK IR EJ´RMXIMX QIX *MRERGI IR %GGSYR XMRK .I LIFX IIR ,&3 [IVO IR HIRORMZIEY IR WXEEX FMN ZSSVOIYV EER LIX FIKMR ZER NI PSSTFEER SJ WXYHIIVX RSK NEEV [IVOIVZEVMRK +SIHI OIRRMW ZER HI )RKIPWI XEEP IIR ÂŞQYWXÂŤ 1SVRMRKWXEV MW IIR WRIPKVSIMIRH IR H]REQMWGL FIHVMNJ HEX RIX ^MNR MRXVIO MR IIR IMKIR XMNHW RMIY[ OERXSSV LIIJX KIRSQIR MR LIX %VIRE KIFMIH MR %QWXIVHEQ (I FIHVMNJWGYP XYYV PEEX ^MGL LIX FIWXI SQWGLVMNZIR EPW STIR MRJSVQIIP SRHIVRIQIRH LEVH[IVOIRH QIX VYMQXI ZSSV LYQSV IR SRXWTERRMRK 1SVRMRKWXEV [IVH MR STKIVMGLX MR HI :IVIRMKHI 7XEXIR IR LIIJX ZIWXMKMRKIR MR PERHIR ,IX FIHVMNJ XIPX [IVIPH[MNH GMVGE [IVORIQIVW ;IVIPH[MNH ^MNR HI KVSSX WXI ´RERGMtPI IR QIHMEFIHVMNZIR OPERX ZER 1SVRMRKWXEV IR SSO MR HI &IRIPY\ MW S E HI XST ZER FEROIR OPERX %PW 1SVRMRKWXEV NI EERWTVIIOX IR NI FIWGLMOX SZIV HI NYMWXI O[EPM´GEXMIW WXYYV HER IIR IQEMP QIX FVMIJ IR ': EER 7XIZIR 7QMX HMVIGXIYV 1SVRMRKWXEV &IRIPY\ ST SRHIVWXEERH QEMPEHVIW ZEGEXYVI$QSVRMRKWXEV RP ˆ [[[ QSVRMRKWXEV RP ˆ [[[ QSVRMRKWXEV GSQ

folia 081128.indd 2

Heb je net een exacte studie, zoals (werktuig)bouwkunde, natuurkunde, industrieel ontwerpen of een vergelijkbare studie, afgerond en wil je hier meer uit halen? Dan zit je goed bij EP&C. Bij ons vind je de ideale combinatie van techniek en recht.

Wij zoeken een:

Octrooigemachtigde m/v in opleiding

EP&C helpt ondernemingen bij het omgaan met intellectuele eigendom door middel van het adviseren over, het verkrijgen en handhaven van octrooien, merken en modellen. Samen met onze cliĂŤnt bepalen we de sterkste strategie. EP&C heeft 28 enthousiaste en inspirerende octrooigemachtigden in dienst.

Bescherming en advisering Bij EP&C werk je met de nieuwste uitvindingen en adviseer je bedrijven over wereldwijde beschermingsmogelijkheden. Je zit in een vroeg stadium met uitvinders aan tafel. Je adviseert en ziet mogelijkheden voor het product of proces. Je denkt met jouw technische achtergrond mee in alle fasen van de commercialisering. Je komt te werken in een enthousiast team opNaamloos-8 1 het kantoor van EP&C in Amsterdam-Zuid. Hiervandaan bedienen wij grote, internationaal georiĂŤnteerde ondernemingen. Tevens werken wij veel samen met de beste IE-advocaten van Nederland, die vaak op loopafstand van ons kantoor gevestigd zijn. Alleen al om deze reden doen zij vaak een beroep op EP&C om grote rechtszaken te helpen winnen of om cliĂŤnten te adviseren in gevoelige kwesties met betrekking tot octrooien.

Beloning en uitdaging Bij EP&C word je als octrooigemachtigde breed ingezet. Maar ook als je nog niet zover bent, krijg je bij EP&C alle ruimte. Je doet veel praktijkervaring op, je wordt intensief begeleid en volgt de opleiding tot octrooigemachtigde. Sowieso proďƒžteer je van werken in teamverband, een prima salaris, dito secundaire arbeidsvoorwaarden en een aantrekkelijke bonusregeling.

Maar bovenal werk je elke dag aan uitdagende zaken voor onze cliĂŤnten. Jouw advies bepaalt de uitslag voor de cliĂŤnt: win or lose, to have lunch or to be lunch. Kun je deze druk aan? Stuur dan je sollicitatiebrief en cv naar stella.spiro@epc.nl. Voor inhoudelijke vragen kun je contact opnemen met Walter Hart, telefoonnummer 020 - 305 28 80.

No Ma

Rijswijk I Amsterdam www.epc.nl

Debat

21-11-2008 11:33:33

onderzoek

Potenrammen anno 2008 Door Iris Böhm

Onlangs presenteerde de UvA in samenwerking met de gemeente Amsterdam de resultaten van het onderzoek naar antihomoseksueel geweld in de stad, getiteld ‘Als ze maar van me afblijven’. Een van de onderzoekers is de 26-jarige Laurens Buijs, researchmasterstudent Social Sciences.

November Mastermaand

33:33

worden verlaagd, maar ik moet zeggen dat ze in Amsterdam al goed bezig zijn. De politie hier staat niet stil, zo is er een speciaal politiehomonetwerk: “Roze in Blauw.” Er zit bij hen heel veel expertise. Problemen worden serieus genomen. Maar het homonetwerk zou zelf wat meer waardering kunnen krijgen binnen het politiekorps, in termen van tijd en geld.’

Je hebt zeventien gesprekken gevoerd met daders. Is dat niet een beetje weinig?

‘We wilden eigenlijk 30 daders interviewen, maar veel daders wilden niet meewerken.

Bovendien bleek het moeilijk om een grote, bureaucratische en hiërarchische organisatie als de politie achter ons onderzoek te krijgen. Niet bij iedereen leeft de urgentie voor dit probleem, daardoor werd het regelen van daders bemoeilijkt.’

Kun je omschrijven hoe zo’n dadergesprek ging?

‘Het waren heel intensieve gesprekken van vaak langer dan twee uur. Ik sprak met de daders over hun jeugd, hun opvoeding en hun ideeën omtrent homoseksualiteit. Ik had verwacht dat het heel moeilijk zou zijn om open en eerlijk met ze te praten over hun geweldpleging, maar dat bleek helemaal niet zo te zijn. Integendeel. Ze wilden er graag over spreken, het leek wel een soort opluchting.’

De daders zijn veelal laagopgeleide mannen tussen de 17 en 25 jaar, zo blijkt uit het onderzoek. Ze gebruiken geweld tegen homo’s als ze zich uitgedaagd voelen om hun mannelijkheid te bewijzen. Hoe zou jij de daders willen bestempelen?

‘Het zijn meestal niet door en door slechte jongens. Eigenlijk waren ze heel aardig, maar vaak hebben ze een problematische jeugd gehad en 09-10-2008 13:34:35 al eerder delicten gepleegd. Je krijgt ook wel met ze te doen. Ik vroeg me af wat er van mij zou zijn geworden na zo’n opvoeding.’

Durf jij nog wel als homo over straat in Amsterdam?

‘Jazeker, we moeten het probleem ook niet overdrijven. Elke grote stad heeft nou eenmaal Onderzoeker Laurens Buijs: ‘De daders waren eigenlijk heel aardige jongens’ bepaalde risico’s. De geweldsdelicten zijn een extreme uitwas van een dieper liggend probleem in de land het aantal homogerelateerde geweldsincidenten samenleving. We leven in een heteronormatieve maatgaan bijhouden. In 2006 gebeurde dat ook al, maar schappij waarin homoseksualiteit de afwijking vormt. vanaf vorig jaar krijgen homogerelateerde zaken een Tolerantie van homoseksualiteit onder de Amsterdamse homocode. Je kunt over een periode van drie jaar geen jeugd is voor een groot deel schijntolerantie, niet alleen harde uitspraken doen, maar we zien wel een stijging onder allochtonen, maar ook onder Nederlanders. Desvan het aantal incidenten.’ ondanks blijft Amsterdam gelukkig nog altijd een hele Pakt de politie in Amsterdam de homozaken goed aan? leuke en fijne plek voor homo’s.’ l ‘De drempel voor homo’s om aangifte te doen moet gerelateerde geweldsincidenten die steeds vaker in de media worden gemeld. De gemeente erkent dat het homovriendelijke imago van Amsterdam onder druk staat en heeft geld uitgetrokken voor dit onderzoek.’

Kun je spreken van een toename van homogerelateerde geweldszaken in Amsterdam?

‘Vanaf 2007 is de politie van regio Amsterdam-Amstel-

foto: Fred van Diem

1

Je hebt 201 dossiers van antihomoseksueel geweld bekeken en verwerkt voor je onderzoek. Je bent zelf homo. Werd je er daarom extra door geraakt?

‘Op dat moment niet. Ik heb veel op het politiebureau gezeten om me door de stapel dossiers heen te werken. Als je dan thuis je aantekeningen bekijkt en het verslag aan het schrijven bent, dan raakt het je wel en dan schrik je. Wordt dit allemaal gezegd en gedaan anno 2008, hier in deze stad? Dat is somber.’

Je hebt in het afgelopen jaar zelf te maken gekregen met antihomoseksueel geweld. Wat voor soort geweld betrof dat?

‘Ik ben het afgelopen jaar bizar genoeg drie keer bedreigd, waarbij ik in één geval ook klappen heb gekregen. Ik werd ’s nachts op straat uitgescholden door een Ajax-supporter.

Ik probeerde de situatie te sussen door hem een hand te geven, waarop hij zei: “Ik schud geen hand met een vieze homo.” Hij heeft me achtervolgd en ik kreeg een vuist in mijn gezicht. Ik heb een paar weken met een blauw oog gelopen en de dader is niet gepakt.’

Een van de uitkomsten van het onderzoek is dat in 75 tot 96 procent van de antihomoseksuele geweldsincidenten, het slachtoffer geen aangifte doet. Hoe komt dat?

‘Enerzijds zijn homo’s over het algemeen gewend dat ze wel eens iets naar hun hoofd krijgen. Anderzijds is er sprake van schaamte.’

Hoe ben jij bij dit onderzoek betrokken geraakt?

‘Het potenrammersonderzoek kwam op het moment dat ik een onderwerp zocht voor mijn scriptie. Professor Jan Willem Duyvendak en hoogleraar Gert Hekma benaderden mij en samen met hen heb ik het onderzoek gedaan.’

Is het toeval dat dit onderzoek door een homo is uitgevoerd?

‘De expertise voor dit onderzoek zit bij de tak van homostudies van de UvA en die valt onder sociologie. Deze specialisatie staat voor iedereen open, maar trekt nou eenmaal weinig heterostudenten. Het is dus niet zo raar dat daar veel homo’s werken.’

Wat was de aanleiding voor dit onderzoek?

‘Laat ik voorop stellen dat het COC al jarenlang bezig is met een lobby voor onderzoek naar homogeweld. Maar de directe aanleiding voor dit onderzoek zijn de homo-

mastersinleiden.nl

Universiteit Leiden. Universiteit om te ontdekken.

Folia 13 | 19

beeldverhalen

Om de schoonheid Door Rob Hartgers

Het nieuwe tijdschrift Eisner verricht pionierswerk voor het beeldverhaal. ‘We breken het genre open.’

Maak niet de fout om Eisner een striptijdschrift te noemen. In Eisner draait het om het beeldverhaal, vertelt hoofdredacteur en oud-Foliaredacteur Ward Wijndelts. ‘Bij strips denken mensen aan Eppo, Donald Duck en Agent 327.’ Wat een beeldverhaal dan wel is, blijkt lastig uit te leggen. Wijndelts en mederedacteur en radiomaker Chris Bajema doen verwoede pogingen.

Wijndelts: ‘Een beeldverhaal is sequentiële kunst. Het is een ironisering van de werkelijkheid, maar heeft zeker ook poëtische waarde.’ Bajema: ‘Het gaat om de schoonheid!’

Aan schoonheid geen gebrek in het eerste nummer van Eisner, dat vorige week werd gepresenteerd op het Crossing Border-festival in Den Haag. Het mooi vormgegeven tijdschrift, dat drie keer per jaar verschijnt en is vernoemd naar de Amerikaanse tekenaar Will Eisner, combineert grote namen uit binnen- en buitenland met jong tekentalent. De jonge tekenaar Robert Raffe (1982) en de inmiddels stokoude dichter en illustrator Leo Vroman (1915) staan er zij aan zij. Oudgediende Peter Pontiac tekende speciaal voor Eisner een barokke overpeinzing over Marokkanen in Nederland, en dichter Ingmar Heytze schreef op verzoek van de redactie het scenario van het beeldverhaal ‘Verdwaald’,

getekend door animator Hisko Hulsing.

Een zekere zendingsdrang kan de redactie van Eisner niet ontzegd worden. ‘We breken het genre van het beeldverhaal open,’ stelt Bajema. Wijndelts beklaagt zich dat veel mensen niet weten hoe ze een beeldverhaal moeten lezen: ‘Ze scannen de teksten en zijn in twintig seconden klaar met de pagina. Maar je moet naar de plaatjes kijken!’

Wijndelt en Bajema kijken met jaloerse ogen naar Amerika, waar opleidingen bestaan voor comictekenaars, die na hun afstuderen een goede boterham verdienen met hun tekenwerk. In Nederland is het beroep van tekenaar doorgaans geen vetpot. Eisner-redacteur en Fokke en Sukke-tekenaar Jean-Marc van Tol kaartte het probleem onlangs op het hoogste niveau aan, bij OCW-minister Plasterk. Die beloofde zich te verdiepen in de marginale positie van de Nederlandse strip.

Bajema: ‘Jean-Marc is de vakbondsman van de Nederlandse strip. De rest van de tekenaars zit op hun kamer te drinken.’

Niet alleen stripliefhebbers, ook tekenaars kunnen wat opsteken van Eisner, hoopt Wijndelts: ‘Door tekenaars te laten samenwerken met schrijvers willen we het belang van een goede verhaallijn laten zien.

Iemand als Barbara Stok tekent al tien jaar over haar verstopte gootsteen en andere alledaagse onderwerpen. Dat blijft niet boeien. Nederland heeft nauwelijks een traditie van beeldverhalen. Het begint langzaam te ontstaan, mede dankzij het pionierswerk van Guido van Driel. In zijn nieuwe werk, dat in een van de komende nummers van Eisner te zien is, tekent hij in strakke filmkaders. Daarmee benadrukt hij de sterke band tussen het beeldverhaal en film.

Pontiac loopt ook al jaren vooruit op de troepen. Met zijn drukke stijl dwingt hij lezers om zijn plaatjes goed te bestuderen.’

Wijndelts en Bajema zijn alweer bezig met het volgende nummer van Eisner. Ideeën genoeg. Ronald Giphart schrijft een verhaal over Guust Flater, dat door een tekenaar geïllustreerd zal worden. Verder is het afwachten wat zich aandient. Wijndelts: ‘Tijdens de presentatie kwamen er twee meisjes naar mij toe die in mangastijl tekenen. Ze willen manga in Eisner.

Waarom niet? Alles is mogelijk.’ l Eisner is verkrijgbaar in de betere boekwinkel.

De prijs van een los nummer is €15,www.eisnerbeeldverhalen.nl

Merel Barends

20 | Folia 13

Merel Barends (1980) heeft als illustrator al enige ervaring maar is als striptekenaar nog niet zo lang actief.

Voor uitgeverij Atlas bewerkte ze een gedicht van Slauerhoff tot stripverhaal. Momenteel is ze bezig met het scenario van haar eerste eigen ­graphic novel. Barends roept bij de redactie van Eisner herinneringen op aan de jonge Thé Tjong King, zoals die bijvoorbeeld de tijdgeest van de jaren zestig ving in de strip Iris. Merel gaat dat doen voor de jaren nul, wacht maar af. www.porcupie.com

Floor de Goede

Wie zijn de meest veelbelovende jonge tekenaars in Nederland en België? De redactie van Eisner selecteerde er vijf:

Floor de Goede (1980) kan zó goed tekenen dat het een beetje eng is. De vraag is nu: zal Flo zich ontwikkelen tot de nieuwe Charles Schultz – hij houdt al een tijd een dagstrip bij op internet – of gaat hij meer de kant op van illustrator. De redactie van Eisner zou het ontzettend jammer vinden als Flo geen dagstrip krijgt bij een landelijke krant; voor je het weet is hij fulltime illustrator met een hele luxe auto. Als hij besluit een langere strip te maken, misschien wel met het scenario van iemand anders, dan houden wij ons aanbevolen. www.doyouknowflo.nl

Brecht Evens

Edith Kuyvenhoven

Brecht Evens (1986) tekende de cover van deze Folia en is één van de meest in het oog springende talenten uit België. Met zijn coming-of-age album ‘Vincent’ denderde hij in 2006 het striplandschap binnen. Een overtuigend album waarin hij de kaders loslaat en ons trakteert op een veelheid aan vorm en kleur. Er komt een tijd dat zijn illustraties op de cover van The New Yorker verschijnen. Voordat het zover is publiceert Eisner in het volgende nummer een kort verhaal van Brecht. users.skynet.be/brechtevens

Met ‘Elp de cavia’ heeft Edith Kuyvenhoven (1977) de afgelopen jaren bewezen een volhardende, humoristische cartoonist te zijn. Ook het genre van de stripreportage blijkt ze volledig te beheersen. Je moet natuurlijk houden van de ‘kinderlijke’ stijl die ze gebruikt voor haar strips. Nieuwsgierig is de redactie van Eisner vooral naar haar eerste stripalbum, dat over haar oma gaat. Daarin zal ze moeten laten zien dat het haar lukt om een interessant scenario te maken. www.elpdecavia.nl

Michiel van de Pol

Michiel van de Pol (1965) won in 2006 de StripStrijd van Het Parool, hetgeen resulteerde in een dagelijkse strip die dit jaar om onduidelijke redenen (geld?) werd vervangen door de golden oldies van Gary Larson. Gelukkig vinden we zijn bijdragen nu geregeld in nrc.next. De redactie van Eisner hoopt dat-ie nu weer tijd heeft voor een langer verhaal. Want één van de mooiste Nederlandse albums van de afgelopen jaren is zonder twijfel ‘Michieltjes Jongenshart’, een openhartige, eigenzinnige en aandoenlijke liefdesgeschiedenis. www.cartoondiarree.nl

casa 400

Slingers in de fik Door Anne Rose Haverkamp

Hotel en studentenflat Casa 400 is na vijftig jaar versleten en gaat eind 2010 tegen de vlakte. Op zaterdag 22 november was er een reünie voor alle oud-bewoners.

Casa 400 is een driesterren zomerhotel vlakbij station Amstel met, de naam zegt het al, vierhonderd kamers.

Op elke verdieping zijn vier afdelingen met op elke afdeling een gedeelde keuken. In de studiemaanden worden de kamers, met eigen badkamer, verhuurd aan studenten, die met zijn tienen de afdelingskeuken delen. In juli en augustus moeten de studenten plaatsmaken voor toeristen. Sommige studenten blijven in de zomer in het hotel werken, zodat ze er kunnen blijven wonen, maar velen keren terug naar hun ouders of gaan een paar maanden uit logeren. Daar werd door studenten nogal eens tegen geprotesteerd, maar zonder de hotelfunctie kan Casa 400 financieel niet blijven bestaan.

Omdat de vraag naar zowel hotel- als studentenkamers

stijgt, wil Casa 400 uitbreiden. Er wordt al gebouwd op de hoek van de Ringdijk en de Eerste Ringdijkstraat.

Als het nieuwe gebouw klaar is, gaat het oude Casa 400 tegen de vlakte, om plaats te maken voor appartementen. In het nieuwe gebouw zullen 520 kamers komen, waarvan er 151 het hele jaar door open zullen blijven voor toeristen en zakenmensen. Het krijgt ook een ondergrondse parkeergarage, een ruime lobby, een restaurant en bar, dertien vergaderzalen en een studentenlounge. Hoewel er meer kamers zullen komen in het nieuwe gebouw, blijft de naam Casa 400 gehandhaafd.

Casa 400 heeft woelige tijden gekend, met veel studentenprotesten: tegen het verbod om anti-Vietnamposters op te hangen, tegen huurverhoging en tegen

de jaarlijkse gedwongen verhuizing in het toeristenseizoen. Ook liepen er nog al eens wat feestjes uit de hand, zodat de brandweer en de politie eraan te pas moesten komen. Wat dat betreft zijn de studenten van nu, volgens Casa 400-directeur Hans Vugts, rustiger en minder betrokken dan vroeger. Ze trekken zich eerder terug op hun kamer om hun eten op te warmen in de magnetron, dan dat ze in de algemene keuken gaan koken. Ook de computer en de iPod zijn goede vrienden anno 2008. Hoe was dat vroeger? Hadden de Casastudenten toen veel contact met hun medebewoners?

We kijken met enkele oud-bewoners terug op hun tijd in Casa 400 en praten met een huidige bewoonster over haar ervaringen met Casa 400 nu. l

‘Als de kakkerlakken in de koekenpannen zaten, kwam de insectenbestrijding de boel platspuiten’

Kari Ruitenberg (35): ‘Afwas tot het plafond’ Ruitenberg studeerde pedagogiek aan de UvA en woonde in Casa 400 van 1992 tot 1996.

‘Ik heb op twee verschillende afdelingen gewoond. De eerste was een feestafdeling, waar veel werd gefeest en weinig werd afgewassen. De afwas stond tot aan het plafond, maar het was wel enorm gezellig.

We waren goede maatjes met de schoonmakers. Zij haalden op maandag de vuilnis op en dan checkten ze ook of de keukens goed schoon waren. Als het smerig was, kreeg je een gele kaart. Dan moest je zorgen dat het er de dag erna opgeruimd was, anders kreeg je een rode kaart en een fikse boete. Onze keuken was heel smerig, maar we kregen nooit een gele kaart. Tijdens een van onze feesten gingen de slingers in de fik. Toen kregen we wel een officiële waarschuwing, want dat was natuurlijk hartstikke gevaarlijk.

In de zomer ging ik soms terug naar mijn ouders, soms logeerde ik bij vriendinnen. Je kon ook “overzomeren” bij Casa 400, als er weinig reserveringen waren. Dat heb ik ook een jaar gedaan. Na de zomer werd je teruggeplaatst in je eigen kamer en was het altijd weer de vraag wie er nog meer terugkwam.

De kamers waren drie bij vier, dat paste allemaal precies. Je mocht niet schilderen, maar er hingen wel posterstrips aan de muren, zodat je posters op kon hangen. Je zat wel vast aan de Casa 400-meubels, maar toch had iedereen er zijn eigen ding van gemaakt.

Je had je eigen badkamertje en de keuken deelde je. Dat vond ik juist gezellig, je hoefde nooit alleen te eten.’

22 | Folia 13

Kari Ruitenberg met dochter

Madelief

Josephine Maasland (21): ‘Ketchup op de muur’ Maasland studeert culturele antropologie aan de UvA en woont sinds februari 2007 in Casa 400.

‘Een vriendin van mij woonde in Casa 400 en toen heb ik me ook ingeschreven. Ik heb nu niet zo veel contact met de mensen van mijn afdeling, omdat ik een grote hoekkamer heb met een eigen keuken. Ik spreek wel eens mensen op de gang, maar verder zie ik ze bijna nooit. Ik heb één keer samen met ze gegeten.

Vorig jaar was dat anders. Toen had ik een leuke keuken en aten we wel eens samen. We hebben de keuken gezellig gemaakt en hem samen geschilderd. De keuken wordt af en toe gecontroleerd op hoe schoon het is. Als het niet schoon genoeg is, hangen ze een briefje op. Dan moet je het snel schoonmaken, anders krijg je een boete.

Er worden best veel feestjes gegeven in Casa 400 en ongeveer twee keer per jaar is er Casa-Croeg, dat zijn feesten voor het hele gebouw die beneden in de zaal worden gegeven.

Vorig jaar woonde een vriendin van mij op de zesde verdieping. Dat was toen echt de partyverdieping. Ze hebben een keer een feest gehouden op de hele gang dat nogal uit de hand liep. Ze maakten veel lawaai en een enorme troep. Ze spoten bijvoorbeeld de muren vol met ketchup. Midden in de nacht moest toen de politie komen en de directeur werd er ook voor zijn bed uit gebeld. Toen zijn er drie mensen het huis uit gezet.

In de zomermaanden, als Casa 400 weer hotel wordt, ga ik terug naar mijn ouders. Maar ik wil binnenkort wel op zoek gaan naar een vaste kamer, omdat ik het wel een beetje gehad heb om weer bij mijn ouders aan te moeten kloppen.’

Thobe studeerde onderwijskunde aan de UvA en woonde in Casa 400 van 1999 tot 2001.

‘Voor mij was het een fantastische tijd. Ik ben opgegroeid in Lelystad, en kon via een vriend een kamer in Casa 400 krijgen. Dat was voor mij een mogelijkheid om Amsterdam binnen te komen. In Casa 400 leerde ik allemaal mensen kennen die in dezelfde leeftijdsfase zaten, mensen met wie ik een klik had. Het was een belangrijke tijd voor de opbouw van vriendschappen.

De kracht van Casa 400 is dat je een eigen kamer en een eigen badkamer hebt, maar de keuken deelt met zijn tienen. Daar kom je samen om af en toe met elkaar te koken. In zo’n gezamenlijke keuken kom je ook mensen tegen die niet jouw type zijn. Zo leer je een beetje begrijpen hoe anderen in elkaar zitten. Het werd in die keukens wel een gore troep natuurlijk, met kakkerlakken in de koekenpannen. Dan moest de insectenbestrijding weer komen om de boel plat te spuiten.

In de zomer moest je uit je kamer. Dan ging ik terug naar mijn ouders in Lelystad. Dat was een ramp. Niet dat mijn ouders zo vreselijk waren, maar in Amsterdam genoot ik enorm van mijn vrijheid. Lekker mijn eigen ding doen en alles kon.

Elk weekend was er Casa-Croeg. Dat waren enorme zuipfestijnen op donderdagavond.

Soms was ik daar dj, dan feestten we tot diep in de nacht door, en zat ik de volgende ochtend met een kater in de collegezaal. Soms liepen de feesten van Casa-Croeg zo uit de hand en werden er zo veel dingen gesloopt, dat ze Casa-Croeg dreigden dicht te gooien. Tijdens een feest stapten we met een aantal dronken gasten in de lift en zetten we op een afdeling de brandspuiten open. De hele afdeling werd blank gezet. Toen gingen ze onderzoeken wie dat had gedaan, maar daar kwamen ze natuurlijk niet achter. Zo was er altijd wel strijd tussen de directie en de feestende bewoners. Maar de directie deed het eigenlijk wel prima.’

foto’s: Henk Thomas

Tom Thobe (33): ‘Enorme zuipfestijnen’

Folia 13 | 23

medmon in folia:Opmaak 1

31-10-2008

10:00

Pagina 1

#2%! IS DE CULTURELE ORGANISATIE VAN DE 5V! EN (V! 4URFDRAAGSTERPAD 84 !MSTERDAM

WO ZA NOVEMBER

-UZIEK

#2%! /RKEST O L V "AS 0OLLARD

0ROGRAMMA "RUCKNER 6IERDE @2OMANTISCHE 3YMFONIE 2AVEL 4WEEDE SUITE UIT $APHNIS ET #HLOĂ? 0LAATS NOV $OMINICUSKERK !MSTERDAM 4OEGANG

+AARTVERKOOP AAN DE DEUR VANAF UUR 0LAATS NOV "EURS VAN "ERLAGE !MSTERDAM 4OEGANG

+AARTVERKOOP AAN DE DEUR VANAF UUR

DO NOVEMBER

U VA M E D E W E R K E R S M O N I T O R

%EN PODIUM VOOR INFORMELE CONCERTEN WAARBIJ AMATEURMUSICI DE GELEGENHEID KRIJGEN IN HET OPENBAAR OP TE TREDEN :ELF OPTREDEN 3TUUR EEN E MAIL NAAR KLASSIEK

MA DECEMBER

NOBODY’S PERFECT, ZELFS DE UVA NIET Hoe denkt u over uw werk, werkomstandigheden, de ondersteuning en voorzieningen binnen de universiteit? Wat loopt er goed en waar zijn verbeteringen te boeken? De UvA Medewerkersmonitor wil dit in beeld brengen.

Of u nu wetenschapper bent of een ondersteunende functie heeft, doe mee aan de online UvA Medewerkersmonitor. Dat kan tot 24 november. Het invullen van de vragen duurt ongeveer twintig minuten. Per e-mail heeft u op 28 oktober een link naar de UvA Medewerkersmonitor ontvangen.

Ook de Centrale Ondernemingsraad ondersteunt dit initiatief.

-UZIEK #2%! +LASSIEK CREA UVA NL 0LAATS #2%! -UZIEKZAAL 4OEGANG GRATIS

&ILOSOlE VAN DE SCHOONHEID

$E 6ERLICHTING

6AN +ANT NAAR DE DIAMANTEN SCHEDEL 3PREKER DRS *ABIK 6EENBAAS DICHTER lLOSOOF VERTALER $EZE LEZING ZAL O M GAAN OVER HET BELANG EN DE ORIGINALITEIT VAN DE ESTHETICA ZOALS +ANT DIE UITWERKTE IN ZIJN @+RITIEK VAN HET OORDEELSVERMOGEN "EAUTY AND #OMMERCE THE 2ISE OF THE .OVEL 3PREKER $R *OYCE 'OGGIN %NGELSE LETTERKUNDE 5V! !LS DE lLOSOOF +ANT STELT DAT SCHOONHEID GEHEEL BELANGELOOS HOORT TE ZIJN DAN ROEPT DAT DE VRAAG OP KAN ER EIGENLIJK WEL SPRAKE ZIJN VAN SCHOONHEID IN DE ROMANKUNST EEN GENRE DAT Ă?Ă?N VAN DE OUDSTE EN SUCCESVOLSTE VORMEN VAN MASSACULTUUR IS ,EZING IN HET %NGELS 0LAATS #2%! 4HEATER 4OEGANG GRATIS VOOR STUDENTEN ALLE ANDEREN )NLICHTINGEN

DI DECEMBER

I S M 3%3 $E TOEKOMST VAN %UROPA NEOLIBERALE SUPERSTAAT

3PREKER 3JERP VAN DER 6AART DIRECTEUR %UROPEES PARLEMENT IN $EN (AAG EN 7ILLEM "OS !NDER %UROPA $E %UROPESE 5NIE LIJKT OP WEG EEN NEOLIBERALE SUPERSTAAT TE WORDEN -AAR ZELFS BINNEN HET %UROPEES 0ARLEMENT ZIJN ER GROTE MENINGSVERSCHILLEN OVER DE TOEKOMST VAN %UROPA 0LAATS #2%! 4HEATER 4OEGANG GRATIS VOOR STUDENTEN ALLE ANDEREN )NLICHTINGEN

Alvast hartelijk dank voor uw medewerking!

MEER INFORMATIE: WWW.UVA.NL/MEDEWERKERSMONITOR

Problemen met studeren in verband met een functiebeperking?

Voor informatie over studeren met een functiebeperking kun je terecht bij: www.studerenmeteenfunctiebeperking.nl De UvA studentendecanen: www.uva.nl/studentenzaken of 020-5258080 De HvA studentendecanen: www.sz.hva.nl/decanaat of 020-5951463

W W W C R E A U V A N L

interview

Totale vrijheid Door Floor Boon

Ze studeerde psychologie en maakt nu indrukwekkende documentaires: Maria Mok. ‘Ik kwam in contact met filmmakers en dacht: ja, dit is het.’

R e gistr e r e n

Mok groeide op in Badhoevedorp. Het liefst was ze al tijdens haar middelbare schoolperiode naar Amsterdam vertrokken – ‘ik was een wildebras’ – maar dat vond haar moeder niet zo’n goed plan. De avond na haar laatste eindexamen pakte ze haar spullen en vertok ze naar de grote stad.

‘Ik begon met psychologie, gewoon om iets te gaan doen denk ik. Het geworstel van mensen intrigeerde me, net zoals theorieën over de geest en het gedrag van mensen. Het is een basis, maar nooit een uitgangspunt voor mijn documentaires. Ik kom iets tegen en val dan voor iemand. Of niet. Zo ging het met de artsen van Kruispost. En zo ging het ook met

strafadvocaten Willem en Hans Anker, over wie onze nieuwe film gaat.

Na mijn studie was ik nog niet echt klaar om de wereld in te gaan. Ik heb een tijdje voor de faculteit gewerkt, ook omdat ik nog niet wist wat ik wilde. Ik kwam in contact met een groep filmmakers, aangesloten bij Salto. Vrijwel meteen dacht ik: ja, dit is het. Je werkt een tijd heel intensief aan een onderwerp, je duikt een nieuwe wereld in en gaat dan, hop, door.’

Kruispost laat zien wat er gebeurt in de rommelige spreekkamers van de artsen op de Wallen. ‘Registreren is echt het allermooiste. Om de maker in een film niet te voelen. Natuurlijk hebben we ook bij Kruispost af en toe iets gevraagd en een beetje gestuurd, maar dat is bijna niet terug te zien in de film. Het is alsof er een palet aan gebeurtenissen wordt voorgeschoteld. Ik hou er ook helemaal niet van als mensen echt worden geïnterviewd in een film.’

H e rs e n o p e rati e

Twee jaar geleden kreeg Mok een hersentumor. Ze steekt haar derde Lucky Strike op wanneer ze begint te vertellen. ‘Alles begon opeens heel anders te ruiken.

Het was alsof er een metaalachtige, chemische geur aan zat. Ik vond mezelf ook anders ruiken. Dan vroeg ik aan vrienden of ze even aan mij wilden ruiken, om te kijken of zij dat ook vonden.’ Al gauw verdween haar reuk en daarmee ook haar smaak. ‘Na wat doorverwijzingen kwam ik bij een KNO-arts terecht. Die man stond helemaal te shaken toen hij me het nieuws vertelde.’

Acht uur lang werd ze geopereerd. ‘Het was een heftige operatie, maar geen pijnlijke. In de hersenen en de schedel zitten geen zenuwen.’ Na drie weken was ze weer aan het werk met Meral Uslu. In de montagekamer waar hun eerdere film Vaarwel VMBO werd gemonteerd.

De operatie heeft haar veranderd. ‘Een persoonlijkheidsverandering is een groot woord, maar vroeger was ik altijd een geharnaste, stoere dame, en dat is na de operatie totaal veranderd. Ik ben heel kwetsbaar geworden. Ik beleef pieken en dalen, heel intens. Alle filters die een mens inbouwt om indrukken te verwerken, vallen weg na zo’n operatie. Dat levert angsten op en hallucinaties, maar ook hele rauwe emoties. De angsten zijn nu weg, de kwetsbaarheid is gebleven. Ik ben ontzettend blij dat ik de operatie heb gehad.’

Haar volgende project gaat over haar ervaringen na de hersenoperatie. ‘Een radiodocumentaire. Heel spannend, dat heb ik nog nooit gedaan. Door alleen met geluid te werken creëer je een heel andere wereld. Het is de totale vrijheid die het vak biedt die het zo aan-

foto: Elsbeth Tijssen

Voor haar gelauwerde documentaire Kruispost, trok Maria Mok (44) een doktersjas aan. ‘Dat was in de researchfase. De arts zei tegen de patiënten: “Dit is dokter Maria. Ze komt kijken of ik het wel goed doe.”

Ik wilde die jas niet meer uittrekken. Het werkte verslavend.’

De Prix Europa ging net aan haar neus voorbij, maar op de verkregen eervolle onderscheiding is Mok – zwarte bodywarmer, zonnebril in het haar – ‘heel trots’. De documentairemaakster, die psychologie studeerde aan de UvA, kreeg de vermelding samen met haar collega Meral Uslu in de categorie Prix Europa Iris, een prijs voor multiculturele televisie.

Het is een prestigieuze, maar voor het grote publiek onbekende prijs voor radio, televisie en internet uit heel Europa. De prijs wordt ieder jaar uitgereikt in Berlijn. Mok: ‘Het schijnt dat er een enorme discussie is geweest over wie de prijs moest winnen; Kruispost of de film die nu heeft gewonnen. Vandaar ook de eervolle vermelding. Dat is niet bij iedere categorie gebeurd.’

Kruispost neemt de kijker anderhalf uur mee in de wereld van een dokterspost op de Amsterdamse Wallen. Daar worden illegalen, daklozen, drugsverslaafden en andere onverzekerde patiënten behandeld door artsen, voornamelijk gepensioneerden, die er vrijwillig werken. De film begint met een man die al jaren op straat zwerft. Zijn voeten zijn gezwollen en blauw.

‘Voetenbadje, in de gang!’, roept een jonge arts de even hulpeloze als onverstaanbare man liefkozend in zijn oor. Mok: ‘In de documentaire kan deze arts geen sokken vinden om aan de man mee te geven. Ze vond ze wel, maar dat staat niet op de band. Na uitzending van de film bij NCRV Dokument eerder dit jaar stonden er ineens rijen met mensen voor de deur om sokken te geven.’

Maria Mok: ‘Ik ben heel kwetsbaar geworden’

trekkelijk maakt. Ik kan zelf kiezen wat ik doe en welk onderwerp ik interessant vind. Dat wil ik ook nooit meer opgeven. Ik hoef aan niemand verantwoording af te leggen en de beperkingen die het werk met zich meebrengt, omarm ik.’ Of ze dit rest van haar leven ook blijft doen, houdt Mok in het midden. ‘Ik denk dat ik nog een keer een totale omslag ga maken. Misschien begin ik wel ergens een kroeg in een havenstad in Zuid-Amerika.’ l

Maria Mok (1964) werkte na haar studie psychologie als onderzoeker bij de faculteit huisartsgeneeskunde in het AMC. Haar eerste documentaire Gevleugelde Passie ging over de aantrekkingskracht tussen vrouwen en paarden. Voor NCRV Dokument maakte zij het tweeluik Vaarwel VMBO (2006) en Kruispost, beiden samen met haar collega Meral Uslu. Kruispost werd in 2007 ook op het Idfa vertoond. Eind oktober kreeg Kruispost een eervolle vermelding bij de Prix Europa.

Folia 13 | 25

SPAANS LEER JE BIJ ANIMO ACADEMIA DE ESPAÑOL Cursussen in Amsterdam en Spanje Bel 020-6752293 of kijk op www.spaans-bij-animo.nl voor alle informatie.

Naamloos-8 1

09-10-2008 13:34:35

Studenten 50% korting Neem een abonnement ■ Surf naar volkskrant.nl/studenten (dit aanbod geldt alleen voor uitwonende studenten t/m 27 jaar)

volkskrant.nl/studenten

081020 Vk_stud abo zw 235_173.indd 1

folia 081128.indd 1

20-10-2008 14:20:00

21-11-2008 11:32:22

32:22

47

foto’s: Bram Belloni

weekgast

Michael van Dorp (24) studeert media en cultuur en loopt stage bij documentairefestival Idfa dat op 20 november van start ging. Hij werkt op de programma-afdeling en is de contactpersoon voor de 30 filmmakers die hij tijdens het festival zal opvangen en begeleiden.

Maandag 17 november Vandaag was de laatste maandag voor Idfa, en de dag waarop we verkasten van ons kantoor boven De Balie naar de mooiste ruimte van Tuschinski: achter het glas in lood aan de voorgevel, met openslaande deuren naar het balkon.

Een van de twee belangrijkste taken die ik op dit moment heb, is het binnenhalen van de zogeheten screening copies; we willen natuurlijk wel iets te vertonen hebben de komende anderhalve week. Gelukkig voor mij zijn al mijn films inmiddels binnen of onderweg. Dat was zorg nummer 1. Zorg nummer 2 is het coördineren van de Directors Lunches, de drie middagmaaltijden waar zoals de naam doet vermoeden de aanwezige regisseurs voor uitgenodigd worden. Aan mij de taak om op basis van aanwezigheid een gelijke verdeling te maken, uitnodigingen te schrijven en ervoor te zorgen dat deze uitgedeeld worden. Vooral het eerste klinkt eenvoudiger dan het is, maar ik heb niet de illusie dat dit de grootste uitdaging is die mij deze weken te wachten staat. Op 30 november, de dag na het slotfeest, de spullen weer terugverhuizen, dat wordt pas spannend.

Dinsdag 18 november Het begint aardig hectisch te worden hier. Aan de overkant in Cineac draait de gastenservice overuren, snijden de vrijwilligers hun vingers aan alle enveloppen die ze moeten vullen en staan mensen in de rij voor de

kassa’s. Voorstellingen beginnen uitverkocht te raken.

Als ik de straat op loop kom ik constant bekenden tegen; de Reguliersbreestraat begint heus Idfa-domein te worden. Zelf begin ik er al aardig van te genieten.

Met de hulp van David van de gastenservice heb ik de eerdergenoemde uitnodigingen op de juiste plaats gekregen, en van de filmcontrole blijf ik horen dat de ingestuurde screening copies prima werken en klaarliggen voor de eerste vertoningen. Ik loop stressvrij de laatste voorbereidingen door, en moet er alleen nog voor zorgen dat ik me niet verslaap deze dagen. Soms voel ik me hier schuldig over als ik naar de gespannen gezichten van mijn collega’s kijk, maar dan bedenk ik me dat ik maar een stagiair ben en dat de rest er beter voor betaald krijgt. Snel kaartjes kopen, mensen! Mijn tips: Not Evil Just Wrong en I.O.U.S.A.

afgeblazen worden. ‘Gelukkig’ betrof het een zogeheten industry screening, waardoor het reguliere publiek geen last had van deze annulering, en verliep de rest van de eerste dag Idfa meer dan voorspoedig. Een film die ik pas maandag vlak voor de screening verwachtte werd geheel onverwachts in mijn handen gedrukt, en we hebben op kosten van de zaak heerlijk zitten eten in De Engelbewaarder. Hoogtepunt van de dag was zoals verwacht de officiële opening in Tuschinski 1, met de vertoning van Episode 3 – ‘Enjoy Poverty’. Alle zorgen werden even vergeten, en er werd geproost op een succesvol festival. De champagne bubbelde naar behoren en het bier roeide vlijkelijk. Kun je merken dat ik er eentje op heb? Morgenochtend doe ik mijn eerste aankondiging op het podium, en meteen bij een van mijn favoriete films… Spannend!!!

Woensdag 19 november

Vrijdag 21 november

Eindelijk, paniek! Een van mijn films, die morgenvroeg vertoond moet worden, kwam zo laat door de douane vandaag dat ik van FedEx te horen kreeg dat ze hem niet meer op tijd zouden kunnen bezorgen. Onze carservice, in het leven geroepen om regisseurs van het vliegveld op te halen, had gelukkig nog een chauffeur over, die het pakketje eigenhandig bij FedEx is gaan ophalen. Als dit morgen was gebeurd had de carservice het te druk gehad en hadden we iets anders moeten bedenken. Toch merkte ik dat de paniek me meer werd aangepraat dan dat ik zelf nou zo in de stress schoot.

Ben ik dan toch een optimist? Of was ik gewoon niet doordrongen van de ernst van de situatie?

Ondertussen moest ik even bijspringen met een klusje in ons kantoor boven De Balie, en ging ik voor dit blad op de foto. Het leek uiteindelijk toch een rustig dagje te gaan worden, tot ik aan het eind van de middag hoorde dat een collega met hetzelfde probleem zat als waar ik de dag mee begon. Hij wacht nog op een film die morgenmiddag ingeroosterd staat, en heeft geen idee waar deze is, en of hij op tijd bezorgd gaat worden. We wachten in spanning af.

Mijn vrijdag begon beter dan hij zou eindigen. Omdat de films Not Evil Just Wrong en Bronx Princess vanochtend beide hun wereldpremière beleefden en de regisseurs aanwezig waren, was het aan mij om voor aanvang een korte introductie te doen. Met een combinatie van de kater van het openingsfeest en de zenuwen in mijn maag bleek het een hele uitdaging, maar van mijn stagebegeleidster Andrea die was komen kijken kreeg ik te horen dat het hartstikke goed ging. De rest van de dag verliep eigenlijk vrij rustig, tot ik aan het eind van de middag pijn in mijn borst kreeg. Inademen ging steeds moeilijker, en eenmaal bovenaan een trap voelde het alsof mijn hart ging ontploffen. Aan het eind van de avond werd ik overgehaald om naar het ziekenhuis te gaan. Mijn collega Nicolle ging met me mee, waarvoor ik haar heel erg dankbaar ben. In het AMC heeft men bloed geprikt, een röntgenfoto van mijn longen geschoten en een hartfilmpje gemaakt, maar er werd niets gevonden. Op zich goed nieuws, maar de pijn werd alleen maar erger.

We schrijven inmiddels maandag, en na een weekend in bed en op de bank ga ik het vandaag weer proberen.

Net op tijd om de eerste Directors Lunch zelf mee te maken. Laten we hopen dat het echt voorbij is, en dat ik nog een week kan meedoen aan dit fantastische festival! l

Donderdag 20 november We wachtten in spanning af, maar de film kwam niet.

De screening van The Queen and I moest vanochtend

Folia 13 | 27

biografie

Sprakeloos naast Darwin Door Nadine Böke

Hugo de Vries gold ooit als de grootste wetenschapper van zijn tijd, maar hij raakte in diskrediet. Een werkloze UvA-historicus deed een droomvondst en schreef een nieuwe biografie. De tragische carrière van een rechtlijnige darwinist.

‘Ik zal niet roepen dat deze man een standbeeld moet krijgen, maar hij is zeker de moeite waard om kennis van te nemen.’ Erik Zevenhuizen, historicus, promoveerde begin september op de biografie van de Nederlandse bioloog Hugo de Vries (1848-1935): Vast in het spoor van Darwin. De biografie bevat veel nieuwe informatie over de oud-UvA hoogleraar. Zoals de inhoud van tien door Zevenhuizen ontdekte brieven van Charles Darwin, met wie De Vries een tijdlang correspondeerde.

Je zou het verhaal van de Hugo de Vries tragisch kunnen noemen. In zijn bloeitijd stond hij bekend als een van ’s werelds grootste wetenschappers; tegenwoordig is hij haast vergeten. De Vries was een van de meest prominente hoogleraren van de UvA, en jarenlang directeur van de Hortus Botanicus aan de Plantage Middenlaan. Hij deed daar, geïnspireerd door de ideeën van Charles Darwin, onderzoek naar erfelijkheid en evolutie bij planten. Hij introduceerde de concepten ‘genen’ en ‘mutaties’ en geldt als een van de eerste genetici. Maar nog voor hij stierf, bleken

veel van De Vries’ theorieën niet te kloppen. Deels was dit domme pech. De Vries deed namelijk vooral onderzoek naar de teunisbloem, maar deze vormt een uitzondering op hoe erfelijkheid bij planten in het algemeen werkt. In de decennia na De Vries’ dood ging het, als er over hem geschreven werd, vooral over in hoeverre zijn denkbeelden wel of niet klopten.

In 1969 verscheen de eerste biografie over Hugo de Vries. Deze was echter vooral gebaseerd op literatuuronderzoek, ging nauwelijks de diepte in en werd door velen als ‘onvoldoende’ en ‘onbevredigend’ bestempeld. Toch was dit niet Zevenhuizens motivatie om een nieuwe biografie te schrijven, want dat was een vondst waarvan elke historicus zou dromen: ‘Begin jaren negentig raakte ik betrokken bij een project om de geschiedenis van de Hortus te beschrijven. Het was gewoon een opdracht, die ik als werkloos historicus graag aanpakte. Op een gegeven moment kwam ik in de bibliotheek van biologie in de Watergraafsmeer en zag ik dat het archief van De Vries niet geordend was.

De bibliothecaresse vertelde dat ze geen idee hadden wat er inzat. Dus zei ik: “Ik weet wel iemand die dit wil inventariseren.” Toen stelde mijn huidige copromotor voor dat ik een biografie over De Vries zou schrijven en daarop zou promoveren.’

De biografie bevat veel feitelijke informatie en anekdotes uit alle fasen van het leven van De Vries. Een aanzienlijk deel hiervan is niet eerder gepubliceerd.

Deze nieuwe informatie is niet alleen afkomstig uit het biologiearchief. Zevenhuizen wist ook het materiaal van een eerdere potentiële biograaf te achterhalen, die veertig jaar geleden informatie over De Vries verzamelde maar er nooit over publiceerde. Hiertussen zaten onder meer brieven van tijdgenoten en oudleerlingen van De Vries waarin zij herinneringen aan hem beschrijven. Ook kwam Zevenhuizen er via via achter dat een achterkleinzoon van De Vries enkele hutkoffers met oud familiemateriaal op zolder had liggen. ‘Daar zaten spullen in van de hele familie, tot in de achttiende eeuw terug. Van Hugo de Vries zaten

foto’s: UvA

Op excursie met studenten in Voorne, 1908

28 | Folia 13

Een nog jonge Hugo de Vries, 1874

er vooral veel brieven in uit zijn jeugd en wat andere documenten. Waaronder tien brieven van Charles Darwin. Het was al bekend dat De Vries met hem heeft gecorrespondeerd; de brieven die De Vries stuurde zijn in het archief van Darwin beland. Nu hebben we beide kanten van het verhaal.’

Die brieven komen uiteraard terug in de biografie.

Net als een beschrijving van de eenmalige, vrij korte ontmoeting die De Vries had met Darwin. ‘Voor een deel is het echt wetenschappelijke correspondentie.

Maar er zitten ook brieven tussen die gewoon gaan over de afspraak. Brieven worden vaak beschouwd als het belangrijkste onderdeel van een archief, maar ze zijn soms zo onbetekenend. Zoals de e-mails van nu: “Komt het uit als ik dan en dan langskom?”, “Nee, sorry, het komt nu even niet uit”. Uit de brieven komt wel de invloed die Darwin op De Vries had naar voren.

Zo stelde Darwin voor onderzoek te doen naar een bepaalde plant, wat De Vries inderdaad deed. En De Vries schreef een keer op het heetst van de naald aan Darwin over een vondst die hij had gedaan. Eigenlijk is Darwin net te vroeg overleden. In een van zijn laatste brieven aan hem schreef De Vries dat hij zich wilde gaan bezighouden met evolutie en erfelijkheid. Kort daarop overleed Darwin. Wie weet hoe anders dingen waren gelopen als hij langer had geleefd.’

De Vries is vaak afgeschilderd als een antidarwinist, die zich afzette tegen Darwins ideeën. Dat beeld hoopt Zevenhuizen met deze biografie recht te zetten. ‘Alles wijst erop dat De Vries Darwin juist aanhing. Hij gaf alleen een eigen interpretatie aan Darwins ideeën, op

basis van modernere inzichten. Maar deze interpretatie was volgens De Vries zelf volledig in overeenstemming met Darwins gedachtegoed.’

Nadat De Vries op bezoek was geweest bij Darwin, schreef deze laatste aan zijn zoon: “I Liked De Vries very much. I hardly ever saw so modest a man.” Klopt deze beschrijving? Zevenhuizen: ‘Je moet je natuurlijk wel bedenken dat De Vries er sprakeloos van was dat hij naast de grote Charles Darwin mocht zitten.’ ‘Uit de verhalen van tijdgenoten en studenten komt vooral naar voren dat De Vries een heel zwart-witte man was.

Sommige mensen konden geen goed doen bij hem, anderen geen kwaad. Hij was ook heel onvoorspelbaar. Je wist nooit hoe hij zou reageren, en hij kon soms heel gemene opmerkingen maken. Zo zei hij tegen een promovendus: “Uw studie was niet veel bijzonders, de dissertatie doet de deur toe, maar enfin, hier is uw doctorsbul.” Hij was ook manipulatief, misschien zelfs wel oneerlijk. Hij wilde graag de regie in handen houden. De Vries was zich er heel bewust van wie hij hielp en wie niet, en probeerde soms benoemingen van mensen met andere denkbeelden dan de zijne tegen te houden. Maar je moet wel beseffen dat dit alles honderd jaar geleden speelde. Professoren waren toen de baas, zij speelden God, en De Vries was geen uitzondering daarop.’

Zevenhuizen heeft als historicus weinig verstand van biologie. Maar dat hoeft volgens hem geen nadeel te zijn bij het schrijven van een biografie als deze. ‘Ik kan hierdoor een bepaalde afstand houden, kritisch naar dingen kijken, relativeren. Ook zou een bioloog waarDe Vries tijdens een college plantenfysiologie, 1907

schijnlijk alles wat De Vries dacht en deed gelijk gaan vertalen naar de moderne betekenis. En zich richten op vragen als hoe belangrijk De Vries is geweest voor de huidige biologische kennis. Maar als je dat doet, snap je niet hoe De Vries het bedoeld heeft. Je moet zijn doen en denken beschouwen in het licht van zijn tijd. Ik heb er daarom ook radicaal voor gekozen niet op het gelijk of ongelijk van De Vries in te gaan, maar het een puur historisch verhaal te laten. Over wat deze man deed, waar hij zijn kennis vandaan haalde en hoe hij zijn ideeën heeft ontwikkeld.’

Volgens Zevenhuizen zullen biologen door deze keuze misschien moeite hebben met de biografie. Historici en andere alfa’s zullen mogelijk moeite hebben met de technische en biologische begrippen in het boek. Toch is het voor iedereen een boeiende biografie, aldus de auteur: ‘Omdat het verhaal van De Vries een interessant voorbeeld is van hoe iemands denken zich ontwikkelt.

Die ontwikkeling volg ik in het boek op de voet. Het is een spannend verhaal over iemand die zich op een heel nieuw terrein van wetenschap stort. En die in zijn werk tegen grote problemen aanloopt, die hij niet kan oplossen. Toch heeft hij, roeiend met de riemen die hij had, geprobeerd er iets van te maken. Hij verzon oplossingen voor waarnemingen die hij niet kon verklaren, al bleken deze later niet te kloppen. Zoals ik aan het eind van mijn boek schrijf: De Vries was iemand die een moedige sprong in het duister deed.’ l Erik Zevenhuizen, Vast in het spoor van Darwin. Atlas, € 49.90 De Vries naast een bloeiend exemplaar van de reuzenaaronskelk, 1932

Folia 13 | 29

annonces CULTUUR Nature Talk - Hoe zinvol is biologisch eten? Moeten we wonen op het platteland verbieden?

Coolpolitics en Stichting Natuur en Milieu presenteren Nature Talk: hét debat over natuur in Nederland. Kom vrijdag 28 november langs bij CREA en discussieer mee!

Aanvang 20.00 uur, Crea (Theaterzaal), Turfdraagsterpad 17. Gratis toegang Zondag naar de kerk? www.studentenekklesia.nl 11.00 uur - De Rode Hoed Keizersgracht 102 - A’dam Geïnteresseerd in Amsterdams nieuws? Altijd al radioprogramma’s willen maken over politiek, muziek, cultuur of sport? Word dan vrijwilliger bij Amsterdam FM. Kijk voor meer informatie op www.amsterdamfm.nl Slaa: het grote literatuurdebat. Met o.a. Kluun, Dirk van Weelden, Doeschka Meijsing en Lisa Kuitert. Zondag 30 november, 14.00 in De Balie.

Advent in de Keizersgrachtkerk: God toezingen … In de tijd van Advent is sprake van veel lofliederen: Maria en de engelen bezingen hun ervaringen met God. Ze proberen hun blijdschap over wat zij verwachten dat komen gaat, onder woorden te brengen.

Waarover zouden wij God willen toezingen? En hoe doe je dat? 30 november, 7 december, 14 december, 21 december. Welkom om 10.30 uur, Keizersgrachtkerk, Keizersgracht 566, A’dam

Colofon

promoties Annonces zijn advertenties zonder winstoogmerk, bestemd voor de particuliere aanbieder. Annonces kunnen worden geplaatst in Folia én op de website www.folia.nl. Aanbieden van annonces kan op www.folia.nl via Folia Weekblad. Daar vindt u ook alle informatie over de tarieven e.d.

10.00 uur: Ineke Roede - Geneeskunde Treatment of COPD Exacerbations in Primary and Secondary Care.

Promotor: Prof.dr. P.J.E. Bindels. (Agnietenkapel) 14.00 uur: Jacobijne Wiersma - Geneeskunde Diabetes mellitus type 2 and angina pectoris. Novel insights in diagnosis, prognosis and treatment.

Promotoren: Prof.dr. J.J. Piek en prof.dr. J.G.P. Tijssen.

(Agnietenkapel)

STUDENTEN EN STUDIE Gestopt met je studie? Onder begeleiding op zoek naar een andere studie? www.herorientatietraject.nl

WOENSDAG 03/12

10.00 uur: Lina Pochet Rodriguez - Antropologie Las telas transgresoras de la araña Anancy en el archipiélago de San Andrés, Vieja Providencia y Santa Catalina (Colombia) y en la provincia Atlántica de Limón.

Promotor: Prof.dr. M.J.A. Penninx. (Aula) 12.00 uur: Annemie Ploeger - Psychologie Towards an integration of evolutionary psychology and developmental science. New insights from evolutionary developmental biology.

Promotor: Prof.dr. H.L.J. van der Maas. (Aula) 14.00 uur: Marjolijn Kok - Archeologie The homecoming of religious practice: an analysis of offering sites in the wet low-lying parts of the landscape in the Oer-IJ area (2500 BC- AD 450).

Promotor: Prof.dr. J.H.F. Bloemers. (Aula)

SPORT Sporten en studeren combineren? De Sportraad brengt je in contact met de verschillende Studenten Sportverenigingen! Van IJshockey tot frisbee, alles is mogelijk! Strijden met andere studentensteden op het Groot Nederlands Studenten Kampioenschap? Wij schrijven je in en helpen je om het beste uit jezelf te halen! Wil je misschien zelf een sportevenement organiseren? Neem contact met ons op en wij helpen je verder! Voor vragen, reacties en/of suggesties zie onze site: www.desportraad. nl of mail ons direct: amsterdam@desportraad.nl

STUDENTENPASTORAAT vE90 Elke tweede maandag van de maand kun je vanaf 20.00 uur in vE90 de sfeer van Taizé proeven. Zie: www.ve90.nl Elke maandag van 19.0020.00 uur meditatie in de vE90, onder leiding van godsdienstfilosofe Annewieke Vroom. Adres: Van Eeghenstraat 90. Zie: www.ve90.nl

STUDENTEN SPORTCENTRUM USC Go Go is een oosters bordspel voor twee spelers met witte en zwarte stenen. Donderdag

Folia: Weekblad voor de Universiteit van Amsterdam Vendelstraat 2, 1012 XX Amsterdam, Tel. 020-5253981, Fax 020-5253980 redactie@folia.uva.nl, Website: www.folia.nl Uitgever: Stichting Folia Civitatis Redactie: Nadine Böke, Mirna van Dijk (eindredacteur a.i), Anne Rose Haverkamp (stagiaire), Jim Jansen (hoofdredacteur), Truusje van de Kamp (eindredacteur), Margot Riedstra (secretariaat), Dirk Wolthekker.

Medewerkers: Jaron Beekes, Martien Bos (correctie), Bob Bronshoff, Robbert Dijkgraaf, Louise O. Fresco, René Glas, Julie de Graaf, Marc van der Holst, Jordi Huisman, Bas Kocken, Floor Milikowski, Henk Thomas, Tjebbe Venema, Hans van Vinkeveen, Tim Verlaan, Sake van der Wall, Tamara van der Wind, Joke de Wolf. Folia is aangesloten bij het Hoger Onderwijs Persbureau (HOP) en werkt samen met Havana, het weekblad van de Hogeschool van Amsterdam.

Havana redactie: Paul van de Water (hoofdredacteur), Thijs den Otter, Wim de Jong, Annemarie Vissers, Tomoko Claringbould, Jobien Groen Redactieraad: Simon Dikker Hupkes, Albert Goutbeek, Lief Keteleer (voorzitter), Amanda Kluveld, Kathusha Sol, Bert Vuijsje.

Bladmanagement: Impressum, Zoetermeer, Lay-out: Carl Zevenboom, Amsterdam, Druk: Dijkman Offset, Diemen, Advertentiewerving: Bureau van Vliet bv, Zandvoort, Tel. 023-5714745, Fax 0235717680, zandvoort@bureauvanvliet.com Abonnement: E 46,90 per jaargang. Opgave: 020-525 3981, mededelingen@folia.uva.nl of www.folia.nl

30 | Folia 13

DINSDAG 02/12

De ruimte kan worden bezien vanuit meerdere gezichtspunten en heeft een plaats in veel disciplines. Opzoek naar nieuw ruimtelijk inzicht?

Lees Blind op www.ziedaar.nl

DONDERDAG 04/12 27 november start de beginnerscursus bij de Amsterdamse Go Club. 6 lessen voor E 25. Interesse? Mail Harald Zellerer, harald@goinamsterdam.nl of bel 020 644 0990.

Schermen Start 8 december. Locatie: Het Marnix. 6 kennismakingslessen. Inschrijving bij het USC. Studentencursusprijs E17,50.

Check www.usc.uva.nl Mentale training Start 16 december. Nu nog beter presteren in je sport, omdat je ook mentaal getraind bent. Check www. usc.uva.nl American Football Nieuw bij het USC. Voor American Football werk het USC samen met de Amsterdam Crusaders. www.usc.uva.nl

STUDENTENZAKEN (UvA) Op www.uva.nl/studentenzaken staat alle informatie over de afdelingen van Studentenzaken – Studentendecanen, Bureau Studentenpsychologen, Loopbaan Advies Centrum, Bureau Internationale Studentenzaken, Trainingscentrum en het Service & Informatiecentrum. Studentenzaken is ook bereikbaar via tel. 020 525 8080.

VERDIENEN Welke humoristische student wil mij helpen examen VWO te halen? Door mijn handicap, geen coördinatievermogen, kan ik niet zelfstandig schrijven of praten. PGB E 15 / uur in Almere Buiten. Min. 10 uur p.w. Info grooff1@hotmail.com, zie www.thiandigrooff.nl

VRIJWILLIGERSWERK, STAGES, e.d.

De Jaap Edenbaan zoekt vrijwilligers voor de EHBOpost, bij voorkeur met ervaring. Periode tot half maart.

Onkostenvergoeding E5 per uur. Gratis parkeerkaart, gratis schaatsen! Min. 1 dienst in de 14 dagen. Studeren tijdens dienst is mogelijk! Reacties: tel. 694 9652 of mail n.vanderboom@jaapeden.nl

WONEN Iets te verhuizen? Ik kom met een grote bus voorrijden. Studentenverhuizingen binnen A’dam. Van stoep tot stoep: E 35. Ook met verhuismannen en touw en blok. Ook buiten A’dam mogelijk. Bel Taco: 06 4486 4390; www. vrachttaxi.nl

DIVERSEN Privacy vs. Veiligheid - Wat is de grens bij registreren en opsporingsmethodes voor onze veiligheid? Donderdag 27 november organiseert het CDA hierover een debat met Fred Teeven (VVD), Maurice Limmen (CDA) en Bert-Jaap Koops (hoogleraar Technische Regulering UvT).

Iedereen is welkom. Gratis toegang. Locatie: Koffiehuis KHL, Oostelijke Handelskade 44 (vlakbij Panama), vanaf 20.00 uur.

Snelle Schoevers typist (300 a.p.m.) biedt zich aan voor allerhande typewerk. I.b.v. uitwerkapparatuur. Tel.: 06 4415 3099.

VVAO vereniging hoogopgeleide vrouwen: contactennetwerk-activiteiten-2008 lustrumjaar zie:www.vvao.nl

10.00 uur: Jeltsje Cnossen - Geneeskunde Prediction of pre-eclampsia. Systematic reviews of test accuracy literature.

Promotoren: Prof.dr. P.J.E. Bindels en prof.dr. J.A.M. van der Post. (Agnietenkapel) 12.00 uur: Olja Stanimirovic - Scheikunde Optimal sensor placement and timing. Where and when to measure?

Promotor: Prof.dr. A. K. Smilde. (Agnietenkapel) 14.00 uur: Monique de Haan - Economie Family Background and Children’s Schooling Outcomes.

Promotor: Prof.dr. E.J.S. Plug. (Agnietenkapel)

VRIJDAG 05/12

10.00 uur: Beatrice Simon - Latijns-Amerikastudies Het Pisaq Theater. Presentaties en beleving van ‘authentieke’ Andes cultuur in toeristisch Peru.

Promotor: Prof.dr. J.M. Baud. (Agnietenkapel) 12.00 uur: Marjoke Hoekstra - Geneeskunde Symptom monitoring and quality of life of patients with cancer in the palliative phase.

Promotoren: Prof.dr. P.J.E. Bindels en prof.dr. E. Schadé.

(Agnietenkapel) 14.00 uur: Huub de Waard - Informatica A New Approach to Distributed Data Fusion.

Promotoren: Prof.dr. M. Boasson en prof.dr.ir. F. C. A. Groen. (Agnietenkapel)

ORATIE DONDERDAG 04/12

14.30 uur: Prof.mr.dr. R.J.M. Lefeber, hoogleraar Internationaal milieurecht Een ongemakkelijke verantwoordelijkheid. (Aula) Promoties, oraties en afscheidscolleges vinden in de regel plaats in de Aula van de UvA, Lutherse Kerk, Singel 411 of de Agnietenkapel, Oudezijds Voorburgwal 231. Voor uitgebreide informatie zie www. uva.nl/agenda

De Spermabank van het AMC is op zoek naar spermadonoren. Onkosten worden vergoed. Nadere informatie tel.

020 566 3090, spermabank@ amc.uva.nl of www.spermadonoren.nl

OMBUDSMAN ­PERSONEEL U kunt bij Ombudsman Personeel – voorheen Ver-

trouwenspersoon Personeel – Anneke Vijgeboom op maandag, dinsdag en woensdag van 9.00-14.00 uur terecht met klachten die samenhangen met het werk. E-mail: vertrouwenspersoon-personeel@uva.nl, tel. 525 5548 / 6210 (secr.).

Meer informatie is te vinden op www.uva.nl/vertrouwenspersoon

roem

Pim Door Dirk Wolthekker

‘Nog nooit heb ik zo hard gewerkt en zo weinig bereikt,’ zegt Ferry Hoogendijk, als we praten over zijn kortstondige maar tumultueuze kamerlidmaatschap voor de LPF. ‘Eigenlijk begon het al direct bij de formatiebesprekingen voor het kabinet. Piet Hein Donner was informateur, maar elk plan dat de LPFfractie inbracht werd door hem gesaboteerd. En dan de fractieleden: 26 bij elkaar geveegde mensen, er zat geen enkele lijn of kwaliteit in. Je wil niet weten wat hier bij mij aan de deur heeft gestaan om zich te melden als lid van de partij. Ik kende Pim al lang, want hij was columnist bij Elsevier, het blad waarvan ik 22 jaar hoofdredacteur ben geweest. Toen Pim uit Leefbaar Nederland werd gegooid, heb ik hem een fax gestuurd.

“Pim, ik ben politicoloog, ik ga je helpen.” “Niks helpen, jij gaat meedoen,” faxte hij terug. Later werd ik er door die idiote manisch-depressieve Winny de Jong van beschuldigd mijn zetel te hebben gekocht. Bij Elsevier heb ik ook met opstanden en muitende redacties te maken gehad, maar bij dat blad zat kwaliteit, mensen met verstand van zaken. Daardoor kon ik toch vaak een meerderheid vinden voor mijn standpunt. Dat was bij de LPF onmogelijk. Het was allemaal een eersteklas debacle. Ik ben er klaar mee, laat mij maar kunst verzamelen.’

Het huis van politicoloog Ferry Hoogendijk (1933) is net een galerie: er is geen wand die niet volhangt met kunst. Zelfs de ramen van de serre zijn bezet. We spreken elkaar een paar dagen na de jaarlijkse zondagsopenstelling van zijn huis. Kunstliefhebbers kunnen dan kijken en kopen. Hoogendijk: ‘Ondanks de kredietcrisis waren er tachtig bezoekers. En ik heb nog wat verkocht ook.’ Tegen een wand staat een ingepakte ‘kredietarm’geprijsde litho van Karel Appel voor 2350 euro.

Hoogendijk was zijn leven lang journalist, naast Elsevier ook bij de Avro, een vak waaraan hij al begon tijdens zijn studententijd. ‘Ik kreeg van mijn vader geen

foto: Bob Bronshoff

Ferry Hoogendijk studeerde politicologie en was journalist.

Zijn vriendschap met Pim Fortuyn leidde tot een kamerlidschap voor de LPF. ‘Een eersteklas debacle.’

Ferry Hoogendijk

volkswagentje toen ik achttien werd, dus dat moest er op een andere manier komen. Ik maakte een interview met minister van Economische Zaken Jelle Zijlstra.

Toen ik het artikel bij de krant aanbood vroeg men of ik genoegen wilde nemen met 150 gulden, toen veel geld. Na een halfjaar had ik die Volkswagen bij elkaar geschreven.

Als vijftienjarige jongen was ik al bezeten van de politiek. Ik zat gekluisterd aan de radio, te luisteren naar de redevoeringen van Drees en Romme. Ik dacht: die mensen beslissen wat er met mij en met het land gebeurt. Ik begon aan politicologie, een nieuwe studie die heel zwaar was opgetuigd om het gewicht te geven. We begonnen met zijn dertigen, ik geloof dat er maar drie zijn afgestudeerd. Vooral de colleges van de marxistische econoom Kleerekoper waren gevreesd. Daar sneuvelde bijna iedereen. Tegen mij zei hij tijdens een tentamen: “Iedereen die bij Elsevier werkt, kan niet nadenken.” Ik antwoordde: “Dit tentamen is nu beëindigd.” Vervolgens heb ik een flinke rel getrapt in de media. Er werden zelfs kamervragen over gesteld. Vlak voor mijn kandidaats ben ik ermee

gestopt, het was mij te links. Ik vond het vooral jammer dat ik de colleges van historicus Presser en socioloog Den Hollander moest missen. Ik koos er later toch voor mijn studie aan de VU af te maken, waar ik ook ben gepromoveerd op een vergelijkend onderzoek naar politieke propaganda in Nederland en Amerika. Tot dan toe stond ik bekend als drs. Hoogendijk, maar de Avro kondigde mij vanaf toen aan als doctor Ferry Hoogendijk.

Tijdens mijn studie heb ik een belangrijke keuze gemaakt, namelijk dat ik geen politicus wilde worden, maar politiek journalist. Ik wilde volledig vrij zijn in het uiten van mijn mening. Bij het schrijven van politieke commentaren moet je kunnen putten uit eerdere voorvallen. In dat opzicht heb ik veel aan mijn studie gehad. Lid van het corps was ik niet. Ik haatte het corps. Een eliteclubje waar ik niets te zoeken had. Ik stond liever in Berkhout of Reeuwijk een praatje te houden voor de VVD. Corpsnetwerk? Toen ik twintig was kon ik al iedere minister te spreken krijgen die ik wilde, daar had ik echt geen corps voor nodig.’ l

Folia 13 | 31

foto’s: Henk Thomas

dijkgraaf & fresco

Nakomelingen U staat er misschien niet iedere dag bij stil, maar het leven gaat een stuk sneller in de wetenschap dan daarbuiten. Men krijgt het eerste kind normaal gesproken tussen de tien en vijftien jaar na de geboorte en voor je het weet zijn de kinderen ook weer bezig. Zo had ikzelf mijn eerste kind op mijn zesde en was ik op mijn vijftiende al grootvader. Gegeven dit promiscue gedrag is het dan ook niet ongebruikelijk dat hoogleraren al betovergrootvader zijn.

Als zelfstandig onderzoeker word je natuurlijk geboren bij de promotie, een gebeurtenis die in Nederland met minstens even grote rituelen omkleed is als de fysieke geboorte. De doctorsbul is het geboortecertificaat. Niet voor niets noemen Duisters de promotor dan ook traditioneel Herr Doktorvater (en sinds kort gelukkig ook Frau Doktormutter). Even traditioneel is de moederrol weggelegd voor de universiteit zelf, de alma mater, die de promovendus vier jaar in haar schoot draagt. Ik ga maar even niet in op de ouderlijke liefde na de geboorte.

In sommige disciplines is de wetenschappelijke bevolkingsexplosie mooi op internet terug te vinden. Het Mathematics Genealogy Project is een internationale database van hoogleraren in de wis- en natuurkunde en hun studenten. Op 20 november 2008 om 3 uur in de namiddag waren er de gegevens van 128.058 personen opgeslagen. Het bestand groeit met zo’n tienduizend personen per jaar.

In deze stamboom van de wiskundige wereld spelen de Nederlanden een opvallende rol.

Degene met de meeste afstammelingen komt namelijk uit de Lage Landen. De priester Jan Standonck, geboren in 1454 in Mechelen en opgeleid in Gouda en Leuven, was hoogleraar aan het Collège de Montaigu in Parijs, een soort tehuis voor arme buitenlandse studenten.

Volgens de database heeft hij op het moment dat ik deze column schrijf 69.105 nakomelingen in de wiskunde, van wie een groot aantal nog actief aan het werk zijn. En wie weet hoeveel er nog in de buik zitten?

Die enorme nalatenschap dankt hij aan veruit de beroemdste van zijn studenten: Desiderius Erasmus, zelf goed voor een totaal van 69.084 nakomelingen. De lijn van Erasmus loopt als een rode draad door de Europese geschiedenis. Hij gaat via de Leidse hoogleraren Snellius en Christiaan Huygens langs een reeks van wereldberoemde geleerden in Europa en waaiert dan over de hele wereld uit.

Al klikkend langs de webpagina’s viel mij echter één ding op. Soms is die rode lijn wel erg dun. Van Erasmus wordt maar één student genoemd.

Robbert Dijkgraaf is universiteitshoogleraar mathematische fysica.

Zweeds kruiswoordpuzzel

Helemaal ingevuld? Stuur de oplossing (o.v.v. naam en huisadres) uiterlijk dinsdag 2 december op naar Folia, Vendelstraat 2, 1012 XX Amsterdam en maak kans op twee toegangskaartjes voor bioscoop Kriterion, www.kriterion.nl