Folia15

Sander Bais

Klimaat

Poetry Slam

Weekgast

Opvoeder in wetenschap

Hoe groen ben jij?

Voordrachtskunst

Op de fiets naar Kopenhagen

Weekblad voor de Universiteit van Amsterdam Jaargang 63 11-12-2009

Nummer 15

De gruwelijke schoonheid van Vrolik

Ben jij straks de accountant die openbaart hoe de Staat er werkelijk voor staat?

Elk jaar wordt hij keurig opgemaakt: de staatsbalans. Het huishoudboekje van ons land. Maar wat zeggen die cijfers nu? Om hier antwoord op te geven werkte ons team van consultants en auditors in opdracht van het NIVRA nauw samen met het ministerie van Financiën. Ze plaatsten de cijfers in een breder perspectief van actuele maatschappelijke thema’s, zoals energie, klimaat, mobiliteit, infrastructuur, vergrijzing, economie en onderwijs. Onze specialisten analyseerden, deduceerden, interpreteerden. En verschaften zo helderheid over de financiële positie van ons land. Ook het talent en de ambitie om dit soort projecten aan te pakken? Kom dan ’ns met ons praten. Lees meer over deze en andere cases op werkenbijdeloitte.nl/cases

Laat niemand je tegenhouden.

© 2009 Deloitte, Member of Deloitte Touche Tohmatsu

inhoud Waarheidsman

Sander Bais

Klimaat

Poetry Slam

Weekgast

Opvoeder in wetenschap

Hoe groen ben jij?

Voordrachtskunst

Op de fiets naar Kopenhagen

Doctor Op de ic kun je beter korter dan 48 uur liggen............................................ blz. 4

Weekblad voor de Universiteit van Amsterdam Jaargang 63 11-12-2009

Nummer 15

nieuws

Niet acceptabel Academici, hup, de klas in!............................... blz. 4

Halsema en Verdonk Deden een duit in het zakje van de minarettendiscussie........................................ blz. 5

Opinie: Mediabeleid Solange Leibovici zal zich eraan houden............ blz. 8

De gruwelijke schoonheid van Vrolik

Cover: Hans van den Bogaard, uit: Verzamelaars van vorm, AUP, 2009.

Klimaat Zoeken naar groene studenten.........................blz. 14

Poëzieslag NK Poetry Slam..............................................blz. 17

Een schitterend gebrek

ingezonden mededeling

Kom ook!

Nationaal Klimaat Evenement

De anatomische collectie van Museum Vrolik............................................. blz. 20

En verder: Nieuws 4-7, Opinie/Scriptie 8-9, Film/Het beste 12, Fen is uit/Eten 13, Weekgast 19, Annonces 22, Roem 23, Dijkgraaf & Fresco/Puzzel/Spekkie Big 24

start!

Kaartverkoop ge

DEBAT, MUZIEK, CABARET zaterdag 12 december • Jaarbeurs Utrecht Start 17.00 uur • € 5,-

WWW.BEATTHEHEATNOW.NL Colofon

Folia: Weekblad voor de Universiteit van Amsterdam, Vendelstraat 2, 1012 XX Amsterdam, Tel. 020-5253981, Fax 020-5253980, redactie@folia.uva. nl, Website: www.folia.nl, Uitgever: Stichting Folia Civitatis, Redactie: Floor Boon, Mirna van Dijk (eindredacteur), Jim Jansen (hoofdredacteur), Anne Koeleman, Harmen van der Meulen, Margot Riedstra (secretariaat), Henk Thomas, Dirk Wolthekker, Medewerkers aan dit nummer: Jaron Beekes, Bram Belloni, Martien Bos (correctie), Bob Bronshoff, Niels Carels, Robbert Dijkgraaf, Julie de Graaf, Cees Heuvel, Marc van der Holst, Arjan Roodink, Won Tuinema, Tjebbe Venema, Fen Verstappen, Hans van Vinkeveen. Folia is aangesloten bij het Hoger Onderwijs Persbureau (HOP) en werkt samen met Havana, het weekblad van de Hogeschool van Amsterdam, Havana redactie: Sanne van Baar (stagiair), Jobien Groen, Wim de Jong, Thijs den Otter, Annemarie Vissers, Paul van de Water (hoofdredacteur), Redactieraad: Wouter Breebaart, Simon Dikker Hupkes, Albert Goutbeek, Lief Keteleer (voorzitter), Jaap Kooijman, Bert Vuijsje, Bladmanagement: Impressum, Zoetermeer, Lay-out: Carl Zevenboom, Amsterdam, Druk: Dijkman Offset, Diemen, Advertentiewerving: Bureau van Vliet bv, Zandvoort, Tel. 023-5714745, Fax 023-5717680, zandvoort@bureauvanvliet.com, Abonnement: E46,90 per jaargang. Opgave: 020-525 3981, ­mededelingen@folia.uva.nl of www.folia.nl. Het is niet altijd mogelijk de rechthebbenden van de foto’s op de prikbordpagina te achterhalen. Rechthebbenden van het beeldmateriaal kunnen zich bij Folia melden via: redactie@folia.uva.nl.

Mooie momenten Er wordt veel geklaagd over de UvA, maar deze week had ik een verzameling mooie momenten binnen vierentwintig uur. De dag begon slecht toen ik afgelopen woensdag voor zeven uur de redactie betrad. Doordat er door iemand een zeer groot bestand naar een enorme hoeveelheid UvAaccounts was gestuurd, was het UvA-mailverkeer volledig verstopt geraakt. Ik belde mijn accountmanager van de ICT-afdeling en de persoon nam niet alleen meteen de telefoon op; hij vertelde wat er aan de hand was, waar het aan lag, en wanneer het probleem zou worden opgelost. Dit is prettig en ik heb het idee dat verschillende stafafdelingen binnen de universiteit hier grote stappen vooruit aan het zetten zijn. ’s Middag had ik een afspraak in het Singelgrachtgebouw van de HvA en in de ultramoderne koffiecorner bleek het automatische betalingssysteem niet te werken. Studenten en personeel moesten contant betalen en de persoon voor me had geen cash bij zich. De persoon in kwestie kreeg zonder problemen zijn consumpties mee toen hij beloofde het bedrag later te betalen. Ik vond het mooi dat mensen elkaar anno 2009 nog gewoon blind vertrouwen. Krap zestien uur eerder presenteerde ik op het Roeterseiland een bijeenkomst over opvoeding met een aantal topwetenschappers uit de pedagogiek en de psychologie. Dat er op de UvA vaak goed college wordt gegeven, wist ik al lang. Alleen blijft het publiek vaak beperkt tot studenten van een bepaalde faculteit. Sinds vorig jaar wordt de collegereeks ‘Opvoeden, wat kun je?’ gegeven en die colleges zijn in meerdere opzichten revolutionair.

Er komen niet alleen studenten pedagogiek, maar studenten van alle faculteiten. Daarnaast wordt de reeks ook bijgewoond door ouders en mensen uit het werkveld. Een goede zet, waar de UvA niet alleen multidisciplinair bezig is, maar ook naar buiten treedt. Een van de conclusies van een van de wetenschappers over opvoeden was trouwens treffend: het is gissen en vergissen.

‘ Mooi dat mensen elkaar nog gewoon blind vertrouwen’

Jim Jansen, jfj@folia.uva.nl

Folia 15 | 3

Foto: Bob Bronshoff

Foto: Bob Bronshoff

Theoretisch fysicus Sander Bais (1945) heeft weer een boek geschreven, want hij mag de mensen wetenschappelijk gezien graag een beetje opvoeden: ‘In een talkshow wil men niet met zo’n vervelende bèta-man zitten.’ Blz.10

Discussie over mediabeleid UvA >College van Bestuur heeft officieel mediabeleid vastgesteld. >‘Dit heet censuur. Ik ben niet van plan mij aan het beleid te houden.’

Marike van der Schaaf promoveert bij geneeskunde op een onderzoek naar functioneel herstel van ernstig zieke patiënten die langer dan 48 uur op de intensive care (ic) verblijven.

‘Als ik spreek of schrijf doe ik dat niet namens de UvA, maar namens mijzelf en er staat niet in mijn contract dat ik dat niet mag doen. Dit heet censuur en ik ben niet van plan om mij eraan te houden.’ Dat zegt literatuurwetenschapper Solange Leibovici naar aanleiding van de door het College van Bestuur (CvB) geformuleerde ‘Notitie Mediabeleid’, die ‘bindend’ is voor alle medewerkers. Aanleiding voor de notitie is dat het CvB ‘alle mediacontacten van de UvA optimaal wil benutten’.

Met name over paragraaf 2.2. van de notitie is onduidelijkheid en commotie ontstaan.

Daarin staat namelijk dat ‘alleen CvB-leden en de woordvoerder van de UvA’ standpunten vertolken van de UvA. Daarbij gaat het om zaken als ‘bestuur en beleid of zaken die anderszins de reputatie van de organisatie raken’: ‘Alle mediavragen daarover dienen door alle andere medewerkers van de UvA te worden doorverwezen naar de woordvoerder’.

Dat er sprake zou zijn van censuur wordt bestreden door UvA-perswoordvoerder Rogier Boogers. Die zegt dat het inderdaad ‘alleen het bestuur of diens woordvoerder is die journalisten vertelt wat de koers van het bestuur van de UvA is en/of wat het bestuur ergens van vindt’. Boogers voegt er echter aan toe dat ‘iedere medewerker aan

Hoe lang blijven patiënten normaal op de ic?

‘Als het goed gaat met een patiënt wordt hij binnen 24 uur van de ic ontslagen. Op het moment dat er zich een complicatie voordoet moet hij langer blijven. Afhankelijk van de ziekte en de complicaties die daarna nog optreden, kan een patiënt langdurig op ic behandeld worden.’

Wat heeft u precies onderzocht?

‘In ons onderzoek hebben we het functioneel herstel van patiënten die langer dan twee dagen op ic zijn geweest in kaart gebracht. We hebben gekeken naar functionele problemen, dus problemen bij het uitvoeren van dagelijkse activiteiten. Het gaat om klachten die patiënten hebben na het ontslag van de ic, en die redelijkerwijs gerelateerd zijn aan het verblijf en de behandeling op de ic. Critical Iillness Polyneuropathie (CIP) of Critical Illness Polyneuromyopatie (CIM) zijn de meest voorkomende complicaties. Die treden op in periodes dat een patiënt echt heel ziek is: dat hij septisch is, beademing nodig heeft en vaak ook ondersteuning voor het hart. Dan raken met name de perifere zenuwen van de ledematen aangedaan.

Op het moment dat die zenuwen uitvallen vervalt ook de aansturing van de spieren, waardoor de patiënt gedeeltelijk verlamd raakt. Het is wel zo dat op het moment dat hij weer stabiel is de zenuw het vermogen heeft te herstellen.’

Wat zijn uw belangrijkste bevindingen?

‘De belangrijkste is dat het met de meerderheid van de patiënten heel slecht gaat. Ze hebben ernstige beperkingen in het dagelijks functioneren. Problemen met lopen en vermindering van kracht, waardoor ze niet goed kunnen deelnemen aan sociale activiteiten, en niet in staat zijn hun werk weer goed uit te voeren. De gemiddelde leeftijd van deze groep is nog geen zestig, dus de meeste mensen zitten eigenlijk nog in het arbeidsproces. Psychische problemen waarvan we hebben gezien dat ze nog spelen na een jaar zijn angst- en depressieklachten, en posttraumatische stressstoornissen.’

Wat moet er veranderen?

‘Op grond van onze conclusies hebben we concrete aanbevelingen gedaan om systematische nazorg voor deze patiëntengroep op te zetten. Patiënten moeten bij of vroeg na ontslag uit het ziekenhuis gescreend worden om te kijken of er gecompliceerde functionele problemen te verwachten zijn, zodat je mensen al in een vroeg stadium kunt doorverwijzen naar de relevante disciplines.

Psychologen, fysiotherapeuten, revalidatieartsen, ergotherapeuten, diëtisten die kunnen allemaal nodig zijn. Dan is het belangrijk dat behandelingen goed op elkaar afgestemd worden. Wat wij willen is dat de patiënt de juiste zorg, op het juiste moment, op de juiste plaats en van de juiste hulpverlener krijgt.’

(AK)

Jaron Beekes iedere journalist kan laten weten of hij/zij het daar mee eens is of niet’. CvB-woordvoerder Paul Helbing zegt: ‘Het is eigenlijk overbodig te zeggen, maar uiteraard staan de academische vrijheid en de vrijheid van meningsuiting niet ter discussie bij de UvA. Dat zou een gekke toestand zijn.’

Jan Bergstra, voorzitter van de Centrale Ondernemingsraad (COR) laat weten dat paragraaf 2.2., met name de passage waarin staat dat medewerkers ‘alle mediavragen’ over bestuur en beleid moeten doorverwijzen naar de woordvoerder, ‘minder ge-

lukkig is geformuleerd, maar dat er geen sprake is van een intentie om het personeel van de UvA de toegang tot de pers te ontzeggen’. Wel laat hij weten het mediabeleid van de UvA aan de orde te stellen binnen de COR. Leibovici gelooft helemaal niet in goede intenties. ‘Over anderhalf jaar stop ik met werken en ik ben van plan dan een flink boekje open te doen over de UvA, mediabeleid of niet.’ (DW) Zie ook de opiniebijdrage van Solange Leibovici op pagina 8

Veel wegen leiden naar het leraarschap >Staatssecretaris Van Bijsterveldt (OCW) bezoekt ILO in kader van Krachtig Meesterschap. >‘Het is niet acceptabel dat slechts twee procent van de universitaire jongeren kiest voor het leraarschap.’

Nederland in het kader van de Kwaliteits­ agenda Krachtig Meesterschap. Om deze agendapunten – betere leerkrachten en meer studenten voor de onderwijsopleidingen – te verwezenlijken, is honderd miljoen euro uitgetrokken. ‘We willen drie vliegen in één klap slaan. Het versterken van de kwaliteit van de huidige lerarenopleidingen, meer academici winnen voor de onderscheiden? klas en meer differentiatie in de opleiding en het leraarsvak,’ aldus Van Bijsterveldt.

Het is een mooi plan, was de teneur van de bijeenkomst, maar er zitten ook haken en ogen aan. Zo zijn er inmiddels dermate veel lerarenopleidingen dat men door de bomen het bos niet meer ziet: er zijn bachelorleraren, masterleraren, leraren met alleen pabo, leraren met alleen een minor, enzovoort. ‘Het is binnen de school lastig uit te leggen, met zo veel varianten,’ zei een van de deelnemers.

Ook zitten er nogal wat juridische voetangels aan het aantrekkelijker maken van “Do tolls reduce het leraarschap, zei traffi ILO-rector Geert ten c jams?”

Dam. ‘Wie tijdens de bachelor een minor educatie volgt, moet de verworven compe“Is youth unemployment tenties en punten kunnen meenemen naar scar for life?” de masteropleidinga tot leraar. Daar dreigen juristen een stokje voor te steken. Ook much an extra year of mogen“How masterenis bachelorstudenten eieducation worth on the labor genlijk niet in dezelfde groepmarket?” les krijgen,

al unieke masters op het gebied van de oudheid: s, Oudheidkunde en Erfgoedstudies*.

Lichamelijk en mentaal zwaar, moeite

metLatijnse orde houden in de klas, en ologie of Griekse en taal en cultuur engeen wil jetijdje meer voor bijbaantjes. Dat zijn de probleAmsterdam. men waarmee bachelorstudenten van de

minor educatie worstelen tijdens hun stages in het voortgezet onderwijs. De proe afdeling, blemen kwamen op 30 november aan de orde tijdens een lunchbijeenkomst met staatssecretaris Van Bijsterveldt van OCW op het Instituut voor de Lerarenopleiding ieke) masteropleidingen Archeologie, Griekse en (ILO). en OudheidstudiesVan op Bijsterveldt www.let.vu.nl/oudheid. toerde vorige week door rici en sociaal-geografen. ingezonden mededeling

SPAANS LEER JE BIJ ANIMO ACADEMIA DE ESPAÑOL

Cursussen in Amsterdam en Spanje Bel 020-6752293 of kijk op www.spaans-bij-animo.nl voor alle informatie.

Naamloos-1 1

4 | Folia 15

eace.nl

doctor

nieuws Check www.folia.nl voor een dagelijkse update van al het UvA-nieuws

04-12-2009 10:49:45

Come to the Social Economics Introduction at June 18 in Maastricht.

With a master in “Social Economics”

wat nu wel gebeurt. We dreigen tegen onze grenzen aan te lopen.’ Van Bijsterveldt had verschillende secondanten meegenomen die alles nauwkeurig noteerden. ‘Want het is niet acceptabel dat slechts twee procent van de universitaire jongeren kiest voor het leraarschap.’ (DW)

ingezonden mededeling

Nationaal Klimaat Evenement

DEBAT, MUZIEK, CABARET Met o.a.: Kasper van Kooten, Boris, Do, Jeroen van Koningsbrugge & Dennis van de Ven, Candy Dulfer, Ruud de Wild, Gijs Staverman, 3J’s, Alderliefste.

zaterdag 12 december • Jaarbeurs Utrecht Start 17.00 uur • € 5,-

WWW.BEATTHEHEATNOW.NL

Marike van der Schaaf, Functional Recovery After Critical Illness, promotie: vrijdag 11 december

kort

nieuws

Vier mannen en een vrouw op shortlist >Vijf docenten zijn doorgedrongen tot de shortlist voor de verkiezing van Docent van het Jaar.

De shortlist voor de UvA-verkiezing Docent van het Jaar 2009 is bekend. De kanshebbers zijn vier mannen en een vrouw: Bart van Heerikhuizen (sociologie) genomineerd door studievereniging SEC, Hugo Heymans (geneeskunde) genomineerd door studievereniging MFAS, Jit Peters (rechtsgeleerdheid) genomineerd door studievereniging JFAS, Peter Starreveld (psychologie) genomineerd door studievereniging VSPA en Carmen LieLahuerta (Spaanse taal en cultuur) genomineerd door studievereniging Los Guiris.

Van Heerikhuizen wordt door zijn studie-

vereniging vooral geroemd omdat hij ‘het abstracte koppelt aan het concrete, waardoor theorieën voor iedereen inzichtelijk worden’. Hugo Heymans, kinderarts, weet volgens studievereniging MFAS ingewikkelde, droge stof begrijpelijk, en zelfs spannend, te maken. ‘We dachten dat we geen kinderarts wilden worden, maar nu zijn we ineens helemaal om.’ Jit Peters heeft studenten de praktijk ingetrokken, zegt studievereniging JFAS. ‘Hij pleitte namelijk samen met Femke Halsema voor een grondwetswijziging. Het wetsvoorstel is in de Tweede Kamer met grote meerderheid aangenomen en de Eerste Kamer had een lawine aan vragen.’ De studievereniging VSPA omschrijft Peter Starreveld als

U-Blad verdwijnt

‘het gezicht van de studie psychologie. Hij geeft zo vol overtuiging college, dat iedere student vanaf dag één enthousiast wordt gemaakt’. Carmen Lie-Lahuerta gebruikt volgens studievereniging Los Guiris ‘inspirerende methoden van kennisoverdracht’ en ‘heeft passie voor het vak’.

Op de longlist stonden dit jaar twee docenten die het in 2008 tot de shortlist schopten, Bernard Kruithof en Dan Hassler-Forest.

Beiden werden dit jaar niet goed genoeg bevonden. Bioloog Jan van Maarseveen, voorgedragen door maar liefst twee studieverenigingen, kon de jury evenmin voldoende bekoren. Op 10 december zullen de studieverenigingen in het Comedy Theater hun voordracht verdedigen. (AK)

Verdonk wil referendum over minaretten >Verdonk en Halsema in debat aan de UvA

Wetenschapsquiz

Foto: Arjan Roodink

Op 30 november organiseerde het Center of Politics and Communication (CPC) een debat tussen Rita Verdonk (Trots op Nederland) en Femke Halsema (GroenLinks). Ze gingen in discussie met Xandra Schutte en Arendo Joustra, hoofdredacteuren van respectievelijk De Groene Amsterdammer en Elsevier. Centraal stond de vraag hoe de media de politieke agenda en de publieke opinie beïnvloeden als het gaat om het immigratiebeleid. Volgens Halsema wordt immigratie pas als probleem gezien na de aanslagen van 2001. ‘Toen werd het opeens gezien als een cultureel probleem.’ Na een vraag van een journalist over het Zwitserse minarettenreferendum haastte Verdonk zich te zeggen dat ze ook in Nederland zo’n referendum zou willen hebben. ‘Daar ben ik voorstander van.’ (Julie de Graaf )

V.l.n.r. : Xandra Schutte, Rita Verdonk en Femke Halsema

‘Spectaculaire’ promotie >Canadese kunstcelebrity promoveert aan de UvA op innovatieve manier van tentoonstelling maken.

Cultuurdiagnostisch een tentoonstelling inrichten: kijken naar culturen, zien wat zich afspeelt en daar een tentoonstelling over maken. Op deze innovatieve manier van tentoonstelling maken promoveerde Ydessa Hendeles, curator en oprichter van de Ydessa Hendeles Art Foundation in Toronto, op 8 december. Haar promotie bestaat voor het grootste deel uit een contemporaine kunsttentoonstelling die zij in 2003 maakte. Partners (The Teddy Bear Project) was te bezichtigen in het Haus der Kunst in München.

‘Een spectaculaire promotie,’ zegt promotor Mieke Bal, hoogleraar theoretische literatuurwetenschap. ‘Hendeles kijkt wat kunst kan doen voor een cultuur, zij zoekt ambivalentie op.’ Het Haus der Kunst, waar Partners stond, werd gebouwd in het epicentrum van Nazi-Duitsland. Bal: ‘Hendeles komt zelf

Vanaf volgende maand zal de universiteitskrant van Utrecht – het U-blad – niet meer verschijnen. De universiteit heft het papieren blad op en lanceert een nieuwe website. Met instemming van de hoofdredacteur. De onafhankelijke journalistiek dreigt van de universiteit te verdwijnen, waarschuwt de Universiteitsraad. Hoofdredacteur Armand Heijnen van het U-blad maakt zich geen zorgen over de journalistieke onafhankelijkheid, ook al vallen zijn redacteuren rechtstreeks onder de afdeling communicatie & marketing. ‘Dat is al jaren zo. De hoofdredacteur bepaalt straks nog altijd de koers en moet verantwoording afleggen aan een redactieraad.

We hebben een redactiestatuut waar de onafhankelijkheid in geregeld is. De website wordt misschien wel onafhankelijker dan ooit.’ Op de nieuwe openbare website kunnen bezoekers vrijelijk met elkaar debatteren. Het besluit is genomen om te bezuinigen, zegt Heijnen. Er valt op de redactie één gedwongen ontslag. (HOP) Wie tegen de opheffing is kan een petitie tekenen: www.redhetublad.nl

uit een joods-Duitse familie. De plek van de tentoonstelling staat daarmee ook symbool voor de relatie tussen het Duitse en het joodse volk.’ Kenmerkend voor Hendeles, die in de afgelopen dertig jaar zelf ruim honderd contemporaine kunsttentoonstellingen samenstelde, is de betekenisgeving van contemporaine kunst, archivale fotografie, fotojournalistiek en populaire objecten door hen te plaatsen in specifieke relaties tot een specifieke plaats en tijd.

De promotie van Hendeles bevindt zich op het snijvlak tussen kunst en wetenschap.

Om onderzoek naar en reflectie op kunstenaars en kunst te bevorderen en om recht te doen aan opkomende, innovatieve onderzoeks- en kunstpraktijken in een veranderend artistiek en academisch landschap stellen het Fonds voor de Beeldende Kunsten, Vormgeving en Bouwkunst (BKVB) en NWO vanaf 2010 twee promotieplekken beschikbaar. Hiermee willen zij de theoretische bezinning op kunst en kunstproductie stimuleren. (FB)

De poll op folia.nl van afgelopen week luidde: Staatssecretaris Van Bijsterveldt van OCW vindt het ‘niet acceptabel’ dat slechts 2 procent van de ‘universitaire jongeren’ kiest voor het leraarschap.

Wat vindt u daarvan?

• Niet acceptabel? Enorme werkdruk in ruil voor weinig beloning is niet acceptabel, zal ze bedoelen – 50,3% • ‘Universitaire jongeren’? Misschien moet ze zelf terug naar school om het woord ‘studenten’ toe te voegen aan haar vocabulaire – 49,5% • Als er nu snel iets gedaan wordt aan de problemen van de lerarenopleidingen, dan komen de studenten vanzelf – 0,2% • Gelijk heeft ze, een vaste baan met veel vakantie, waarbij je ook nog iets goeds doet voor de maatschappij, wat willen studenten nog meer? - 0% Totaal aantal respondenten: 3098

Wie is de ultieme ‘homo universalis’ van Nederland? Dat wordt bepaald tijdens de voorrondes en de finale van de Nationale Wetenschapsquiz 2009. De Nederlandse organisatie voor wetenschappelijk onderzoek (NWO) organiseert de quiz voor de zestiende keer, in samenwerking met de VPRO. Vier kunstenaars met een passie voor wetenschap gaan het opnemen tegen vier wetenschappers. De voorrondes zijn inmiddels begonnen. In de finale op 27 december zullen dit jaar vijftien vragen de revue passeren. De voorrondes zijn nog te zien op 13 en 20 december op Nederland 2. (DW) Zie ook www.nwo.nl/ quiz en http://weblogs.vpro.nl/nwq/

Familienaam Het Meertens Instituut (KNAW) heeft afgelopen week de Nederlandse familienamenbank gelanceerd. Alle 314.000 familienamen die in 2007 in de gemeentelijke basisadministratie waren opgenomen staan erin, inclusief het aantal naamdragers en een verspreidingskaart als een naam vijf of meer keer voorkomt.

Daarnaast is ter vergelijking ook de verzameling namen opgenomen uit de volkstelling van 1947. Tussen 1947 en 2007 nam de bevolking van Nederland toe van 9,5 tot 16 miljoen inwoners en van veel namen is het aantal naamdragers navenant gegroeid. Maar er zijn ook familienamen die in aantal meer dan verdubbeld zijn en er zijn namen die in aantal zijn afgenomen of zelfs zijn verdwenen. En er zijn heel veel nieuwe familienamen van immigranten bijgekomen. (DW) Zie: http://www.meertens.knaw.nl/nfb/

Folia 15 | 5

Foto: Bram Belloni

in beeld

In de Koningszaal van het gebouw De Bazel in de Vijzelstraat – het oude hoofdkantoor van ABN Amro en tegenwoordig Stadsarchief – vond op 4 december de honderdste overlegvergadering plaats van de Centrale Ondernemingsraad (COR) met het College van Bestuur. De overlegvergadering – die normaal gesproken in het Maagdenhuis plaatsvindt – is een maandelijks terugkerende vergadering waarin de COR-leden brandende kwesties bespreken met het College van Bestuur. Voor deze speciale vergadering waren niet alleen de zittende leden van de COR aanwezig, maar ook oudgedienden. (DW)

promoties

prikbord Nieuws voor deze pagina? Mail naar: redactie@folia.uva.nl

FNWI Junior bètacanon Met een speciaal kindercollege op 3 december hebben Robbert Dijkgraaf (president KNAW en universiteitshoogleraar UvA), Louise Fresco (universiteitshoogleraar UvA) en Bas Haring (Universiteit Leiden) in wetenschapscentrum Nemo de cd De junior bètacanon. De belangrijkste onderwerpen uit de wetenschap voor kinderen gepresenteerd. Op vijf cd’s bespreken de drie wetenschappers de vijftig onderwerpen die in de in 2008 verschenen bètacanon aan bod komen.

De onderwerpen zijn speciaal voor kinderen bewerkt. De cd gaat in op beroemde uitvindingen als de computer en de telefoon en over belangrijke wetenschappers als Newton en Einstein. Andere onderwerpen die aan bod komen zijn schuivende continenten, het ontstaan van de mens, en bijzondere krachten op de allerkleinste schaal en allergrootste schaal. Zie ook: www.luisterwijs.nl

Amstel Instituut Bij de voorgenomen reorganisatie van de faculteit verdwijnt het Amstel Instituut, maar ook andere aan de faculteit gelieerde instituten zullen last van de reorganisatie krijgen. ‘Alle instituten hebben een last te dragen,’ zegt decaan Noordam. De komende maanden zal het reorganisatieplan verder worden uitgewerkt. De komende vier weken is er een ‘bedenkingstraject’ ingelast waarin medewerkers hun bedenkingen over de reorganisatie kunnen uiten bij reorganisator Deniz van Heijnsbergen. Afspraken kunnen worden gemaakt via het secretariaat op nummer 020 525 7678.

Station Science Park Vanaf 13 december stopt de trein op het Science Park. Dan opent namelijk het nieuwe treinstation Amsterdam Science Park.

Door de concentratie van alle bètastudenten (2500) op het Science Park (plus nog eens 1500 medewerkers), is het station volgens NS en Prorail rendabel te exploiteren. Ook het Amsterdam University College en het Universitair Sportcentrum (USC) zullen worden gevestigd in het Science Park. Vanaf het station zal twee keer per uur een trein gaan rijden naar Amsterdam Centraal en naar Almere. Het station bestaat uit twee perrons met een overkapping. Aan de westkant van de Kruislaan komt een stationsplein. De bestaande tunnel onder het spoor wordt opgeknapt.

één website: www.uva.nl/duurzaamheid. Op deze website is onder meer informatie te vinden over het wetenschappelijk onderzoek en de onderwijsprogramma’s die de UvA rond dit thema kent. De UvA zegt ‘een bijdrage te willen leveren aan de stabiliteit van de samenleving’ door het onderwerp ‘duurzaam’ in onderwijs- en onderzoeksprogramma’s te versterken. In vrijwel alle faculteiten wordt inmiddels aan duurzaamheid aandacht geschonken. Bij het vernieuwen van onderwijsprogramma’s en het verdiepen van onderzoeksprogramma’s kan de aanvraag van een subsidie voor de hand liggen. UvA-onderzoekers vinden via de nieuwe site de weg naar ‘groene’ subsidies.

Sorbon Cateraar Sorbon houdt in samenwerking met het Facilitair Centrum deze maand weer een online tevredenheidsonderzoek onder gebruikers van de cateraar. Een vergelijk onderzoek vond ook plaats in juli van dit jaar. Sorbon wil graag weten wat iedereen vindt van de dienstverlening en de producten van Sorbon.

De uitkomsten worden gebruikt bij het verder ontwikkelen en verbeteren van het aanbod. Wie mee wil doen gelieve de onderstaande link in zijn webbrowser te plakken en de vragenlijst in te vullen. Het invullen kost tien minuten. Overigens wordt deze maand besloten of het College van Bestuur het contract met Sorbon beëindigt of niet. Enquête invullen via: http://webchoic196u.com.variabele.nl

FEB Tekorten Decaan Tom Wansbeek heeft vorige week woens-

Duurzaamheid De UvA zet in op duurzaamheid. Alle UvAinitiatieven op het gebied van duurzaamheid zijn nu te vinden op

WOENSDAG 16/12

10.00 uur: Frans Slebus - Geneeskunde Work Ability Assessment in Social Insurance Medicine.

Promotoren: Mw. prof.dr. M.H.W. Frings-Dresen en prof.dr. J.H.B.M. Willems. (Aula) 12.00 uur: Peter Horsman - Archiefwetenschap Archiefvorming en archivering in Dordrecht, 1200-1920.

Promotor: Prof.dr. F.C.J. Ketelaar. (Aula) 13.30 uur: Theo Thomassen - Archiefwetenschap De Staten-Generaal en hun archieven 1576-1796.

Promotor: Prof.dr. F.C.J. Ketelaar. (Aula)

DONDERDAG 17/12

10.00 uur: Tse-Chun Lin - Economie Three Essays on Emperical Finance.

Promotor: Prof.dr. J.J.A.G. Driessen.(Agnietenkapel) 12.00 uur: Dima Mohammed - Taalbeheersing ‘The honourable Gentleman should make up his mind.’

Promotoren: Prof.dr. F.H. van Eemeren en prof.dr. E.C.W. Krabbe (RUG). (Agnietenkapel) 14.00 uur: Annette Groenendijk - Geneeskunde Selecting Diagnostic Strategies in Pelvic Organ Prolapse.

Promotoren: Prof.dr. G.J. Bonsel en prof.dr. M.J. Heineman. (Agnietenkapel)

Musea

VRIJDAG 18/12

Bereikbaarheid Een postdoc en een promovendus van

Maagdenhuis

10.00 uur: Michael Franke - Logica/Taalwetenschap Signal to Act: Game Theory in Pragmatics.

Promotor: Prof.dr. M.J.B. Stokhof. (Agnietenkapel) 12.00 uur: Tikitu de Jager - Taal- en letterkunde Awareness, Attention, Assumption.

Promotor: Prof.dr.ir. R.J.H. Scha. (Agnietenkapel) 14.00 uur: Astrid van Beelen - Geneeskunde Dendritic Cell-Derived Il-12 Cytokine Family Members.

Promotor: Prof.dr. M.L. Kapsenberg. (Agnietenkapel) 16.00 uur: Tobias Tiecke - Natuurkunde Feshbach Resonances in Ultracold Mixtures of 6li and 40k.

Promotor: Prof.dr. J.T.M. Walraven. (Agnietenkapel)

dag een praatje gehouden op zijn faculteit over de financiële situatie en toekomst van de FEB. De faculteit geeft veel te veel uit, was de teneur. In een paar maanden tijd is er een tekort ontstaan van 1,2 miljoen euro. Reden? De FEB geeft ‘structureel te veel geld uit’. Om de begroting voor 2010 weer enigszins in balans te brengen stelt Wansbeek onder meer voor dat docenten per maand en per fte één contactuur extra beschikbaar zijn, dat mensen die met pensioen gaan in 2010 (voorlopig) niet worden vervangen en dat het aanbod van cursussen wordt herzien (lees: ingekrompen).

FMG de FMG werken mee aan interuniversitaire NWO-onderzoeksprogramma’s die gericht zijn op de duurzame bereikbaarheid van de Randstad. Het gaat om drie programma’s: Klimaatverandering en ruimtelijke ontwikkeling, Integrale duurzame bereikbaarheidsstrategiëen en Innovatief prijsbeleid voor duurzame mobiliteit. Voor het tweede project, waarin de mogelijkheden voor het verkleinen van autoafhankelijkheid in de Randstad worden bestudeerd, mag de FMG een promovendus aanleveren. Een FMG-postdoc gaat daarnaast aan de slag voor het onderzoeksproject Klimaatverandering en ruimtelijke ontwikkeling. Naar alle waarschijnlijkheid is dat Marco te Brömmelstroet van de afdeling geografie, planologie en internationale ontwikkelingsstudies. Eind maart verdedigt hij zijn proefschrift.

DINSDAG 15/12

Hatra Op vrijdag 18 december opent de ambassadeur van Irak de tentoonstelling ‘Hatra, stad van de zonnegod’ in het Allard Pierson Museum (APM). Deze fototentoonstelling toont de imposante ruïnes van Hatra, een antieke stad op ongeveer tachtig kilometer ten westen van Mosul in het huidige Irak. Rond het einde van de eerste eeuw na Christus verrees de pre-islamitische stad Hatra uit het niets in de woestijn om nauwelijks honderdvijftig jaar later weer voorgoed verlaten te worden. De heilige stad was gewijd aan de zonnegod. De tentoonstelling is te zien tot en met 28 februari 2010 in het Allard Pierson Museum. De fototentoonstelling werd samengesteld in samenwerking met de leerstoelgroep oude geschiedenis. Op 18 en 19 december is er ook een conferentie over Hatra. Voor meer informatie daarover: Lucinda Dirven van de leer­ stoelgroep oude geschiedenis. Mailadres: l.a.dirven@uva.nl Het APM is gevestigd aan de Oude Turfmarkt 127.

Zie ook: www.allardpiersonmuseum.nl

10.00 uur: Karen Koldewijn - Geneeskunde Supporting Resilience in Very Preterm Infants.

Promotoren: Mw. prof.dr. J.H. Kok en prof.dr. F. Nollet. (Agnietenkapel) 12.00 uur: Kirsten Douma - Klinische psychologie The Impact of Familial Adenomatous Polyposis.

Promotoren: Prof.dr. N.K. Aaronson en prof.dr. H.F.A. Vasen (UL). (Agnietenkapel) 14.00 uur: Ingmar Kanitscheider - Theoretische natuurkunde Precision Holography and its Applications to Black Holes.

Promotor: Prof.dr. J. de Boer. (Agnietenkapel) 16.00 uur: Loredana Afanasiev - Informatica Querying XML: Benchmarking and Recursion.

Promotor: Prof.dr. M. de Rijke. (Agnietenkapel)

AFSCHEIDSCOLLEGE /ORATIE DONDERDAG 17/12

15.00 uur: Afscheidscollege prof.mr. N.S.J. Koeman, hoogleraar Milieurecht en recht der ruimtelijke ordening Een wereld te winnen. (Aula)

VRIJDAG 18/12

14.30 uur: Oratie prof.dr. J.C.M. Meijers, hoogleraar Experimentele vasculaire geneeskunde Bloedstollend. (Aula) Promoties, oraties en afscheidscolleges vinden in de regel plaats in of de Aula van de UvA, Lutherse Kerk, Singel 411 of de Agnietenkapel, Oudezijds Voorburgwal 231. Voor uitgebreide informatie zie www.uva.nl/agenda

Folia 15 | 7

opinie

Onderwijs vereist maatwerk, geen rigide systeem Frank Bijvank en Rick van den Doel vrezen dat invoering van het 8-8-4-systeem catastrofale gevolgen zal hebben voor de UvA. schijnlijk veel nadelen. Deze nadelen zijn nu al pijnlijk zichtbaar op de Faculteit der Geneeskunde. Het systeem leidt tot het doen van tentamens in tochtige UvA-onwaardige tennishallen, overvolle bibliotheken en ook gaat er een tentamenkans verloren.

De huidige praktijk is nog maar het topje van de ijsberg, die benadert nog niet de catastrofe van de uiteindelijke situatie. Het systeem is namelijk nog niet ingevoerd op alle opleidingen. Met andere woorden, de tochtige tennishal waar je nu tentamen doet tijdens de gezamenlijke tentamenweek zou gezien kunnen worden als een luxe, want ook tennishallen raken vol

en de UvA kent kennelijk geen minimumeisen als het gaat om tentamenzalen.

Het credo achter het systeem is dus het mogelijk maken van uitwisseling tussen studies en faculteiten.

Dit waarschijnlijk in het kader van academische vorming en verbreding, een mooi streven en een van de sterkste kanten van de Universiteit van Amsterdam: de vrijheid om je academische pad binnen de universiteit in grote mate zelf in te delen.

Maar moeten we er alles voor over hebben om dit te faciliteren? Het 8-8-4-systeem zorgt voor kunstmatig samengestelde blokken of juist, in het geval van het

Illustratie: Cees Heuvel

‘8-8-4’ is een systeem van de UvA om alle onderwijsblokken die op de universiteit aangeboden worden, gelijk te laten beginnen en aflopen. Dit om het voor studenten gemakkelijker te maken om vakken te volgen op andere faculteiten.

Klinkt mooi... totdat je beter naar de gevolgen gaat kijken. Het 8-8-4-systeem is een schoolvoorbeeld van een bureaucratisch idee: ‘Als alle studies maar in een rigide systeem gedwongen worden, is uitwisseling continu mogelijk en gebeurt dit ook.’

Daarmee zijn we ook bij de kern van het probleem van dit naïeve systeem. Het is een oplossing met onwaar-

Big UvA is watching you!

Solange Leibovici hekelt het nieuwe mediabeleid dat door het College van Bestuur is uitgevaardigd.

In een tijd waarin steeds meer mensen gebruikmaken van de media om allerlei onrecht, fraude en corruptie in de openbaarheid te brengen, heeft de UvA een nieuw mediabeleid ontwikkeld om eventuele klokkenluiders bij voorbaat de mond te snoeren. Omdat beeldvorming zo belangrijk is en de UvA bang is voor haar voortreffelijke reputatie, is er besloten dat alleen leden van het College van Bestuur en officiële woordvoerders standpunten betreffende beleid en organisatie mogen vertolken. Wordt een individuele medewerker door de media benaderd, dan hoort die medewerker de journalist naar de afdeling persvoorlichting te verwijzen. Deze werkwijze is bindend voor alle medewerkers van de UvA. Trots verkondigt de UvA in dit stuk: ‘Het mediabeleid van de UvA is open en eerlijk’. Als dat zo is, waarom mogen medewerkers dan niet rechtstreeks met journalisten spreken? Hier wordt met grove onbeschaamdheid

8 | Folia 15

en de gebruikelijke hypocrisie een vorm van censuur toegepast die herinneringen oproept aan de gloriedagen van Oost-Europese dictatoriale regimes.

Aan het einde van een semester zijn oudere medewerkers murw van alle onzinnige en steeds veranderende regels, jonge medewerkers zijn totaal uitgeput, en studenten werken hard aan tentamens of hebben drie banen aangenomen om naar de wintersport te kunnen gaan. Dat is altijd een mooi moment om met zo’n beslissing aan te komen. En de UvA kennende weet ik dan meteen dat er een addertje onder het gras zit. Stront aan de knikker. En ja, het College van Bestuur heeft alweer een nieuw besluit genomen. Dit zou het studierendement moeten verhogen, dat ondanks alle idiote maatregelen die de afgelopen jaren zijn genomen, bedroevend laag is gebleven. Het College keek afgunstig naar universiteiten die het beter hebben gedaan,

zoals Utrecht en Maastricht, en dacht: dat kunnen wij ook. Niks kaasschaaf of salami: de hakbijl erin.

Er komt aan de gehele UvA een nieuwe semesterindeling met collegeblokken van nog maar 4 of 8 weken, vakken van 6 of 12 punten, en ook onderwijs in januari en juni. Herkansingen verhuizen naar de zomervakantie. Deze beslissingen zijn genomen zonder overleg met decanen, medewerkers of studenten.

Dit impliceert dat het hele onderwijs voor de zoveelste keer opnieuw moet worden geprogrammeerd, dat blokken te kort worden voor wetenschappelijke verdieping, dat er extra vakken moeten worden gegeven waarvoor de middelen ontbreken, dat buitenlandse studenten voor wezenlijke problemen komen te staan.

Docenten hebben al de grootste moeite om in een blok van zeven weken enige diepgang aan te brengen. Wat moet je in vier weken doen? Kun je in een blok van

scriptie

Foto: Bob Bronshoff

Het 8-8-4-systeem leidt tot het doen van tentamens in tochtige UvA-onwaardige tennishallen en overvolle bibliotheken, en ook gaat er een tentamenkans verloren

Raúl Inzaurralde

Raúl Inzaurralde (24) doet de researchmaster geschiedenis en schrijft zijn scriptie over Hannah Arendt. vierweekse blok, tot blokken die veel te vol zijn. De storm van uniformering die op dit moment door de universiteit raast, gaat uit van de gedachte dat de kwaliteit omhooggaat door opleidingen een rigide basis op te leggen. Deze gedachte is in beginsel fout en zal ook nooit goed uitpakken. De vraag is dus: Is kwaliteit van onderwijs onderhevig aan deze drang naar academische uitwisseling?

Het 8-8-4-systeem is ook nog eens een oplossing voor een probleem dat lang niet op alle faculteiten bestaat.

Rapport Studiesucces is een van de voornaamste redenen van het universiteitsbreed doorvoeren van dit rigide systeem. Dit in beginsel is al een groot pijnpunt voor de Faculteit Geneeskunde, de enige faculteit waar de rendementscijfers jaar op jaar voldoen aan de richtlijnen. Vervolgens is het bij geneeskunde ook al 3,5 jaar duidelijk dat het een miserabel systeem is voor het curriculum. Het brengt ons bijzonder weinig, geneeskundestudenten wisselen niet zoveel uit en als we al vakken bij andere faculteiten volgen is dat tijdens de, tot inmiddels acht maanden opgelopen, wachttijd voor de coschappen. De nadelen voor onze studenten zijn daarentegen groot. Alle tentamens zijn bij de faculteit geneeskunde op dezelfde dag, dus het proberen buiten de herkansingsperiode een blok te halen zit er niet meer in.

Alle onderwijskundigen zullen bevestigen: onderwijs

is maatwerk. Zo ook de inrichting van curricula. Academische vorming moet immer een streven van de universiteit blijven en inherent aan academische vorming is de mogelijkheid tot een brede academische oriëntatie. Maar is het werkelijk het hoogst haalbare om uitwisselende studenten kunstmatig gevormde blokken van óf acht óf vier weken te laten volgen? Kan de universiteit niet beter, in plaats van een kunstmatig omgevormde net-niet-helemaal-trimester-structuur, écht de stap maken naar een semesterstructuur, ofwel een 20-20-systeem? Hiermee kunnen verbredende studenten zich een semester écht verdiepen in het vak naar keuze, en kunnen studies hun studenten werkelijk maatwerk in het curriculum bieden door ieder semester passend in te kunnen delen.

Een verhoging van kwaliteit van onderwijs, mogelijkheid tot werkelijke verdieping in de gezochte verbreding van studenten én een uniform systeem voor de hele universiteit. Laten we als academici deze kans grijpen en niet in deze val van bureaucratische rigiditeit trappen.

Kwaliteit van onderwijs staat of valt bij het leveren van maatwerk – laten we dit als internationaal best scorende Nederlandse universiteit dan ook leveren. l Frank Bijvank en Rick van den Doel zijn leden van de Studentenraad AMC-UvA. Dit artikel geeft het standpunt van de raad weer.

Deze censuur roept herinneringen op aan de gloriedagen van OostEuropese dictatoriale regimes acht weken continuïteit waarborgen, moeilijke theorieën uitleggen, een historische visie ontwikkelen?

Een ander pervers gevolg is dat hiermee subsidies die kleine studies in staat stelt samen te werken geblokkeerd worden en belangrijke specialisaties in gevaar komen.

En dan denk ik: wat zit hierachter? Het rendement verhogen doe je toch niet door overal het mes in te zetten en studies af te breken, dat weten we toch al? Wat is dan de bedoeling? Zou het misschien zo zijn dat er weer geld op het onderwijs gekort moet worden? Is het misschien zo dat onze incompetente bestuurders en overbodige managers nog meer geld moeten verdienen, buitenlandse reisjes blijven maken (en waarom zou hun echtgenote dan niet meegaan?), prestigeprojecten ontwikkelen die alleen hun eigen ego strelen en historische gebouwen in de

binnenstad laten afbreken om daar foeilelijke campussen te doen verrijzen?

Dat denk ik. Ik spreek er niet hardop over met collega’s, want misschien zijn het verklikkers die het meteen aan de hogere machten zullen doorgeven. Onder het Maagdenhuis schijnen nog zeventiende-eeuwse cachotten te bestaan waarin rebelse medewerkers gegooid kunnen worden, waarna je nooit meer iets van ze verneemt. En dan huiver ik, en zeg tegen mezelf: hou je mond maar. Ik dénk alleen, dat mag geloof ik nog wel. Maar mij zul je er niet over horen.

Mocht een journalist mij vragen komen stellen over de geplande bezuinigingen, dan zal ik hem natuurlijk keurig naar de persvoorlichters verwijzen. Zij kunnen het veel beter uitleggen dan ik. l Solange Leibovici is docent literatuurwetenschap.

‘Ik kwam op het idee voor deze scriptie toen ik mijn bachelorscriptie schreef over de roman De man zonder eigenschappen van Robert Musil. Zijn boek gaat over de verantwoordelijkheid van het individu in een historische crisissituatie. Het verhaal speelt zich af in de aanloop naar de Eerste Wereldoorlog. Musil schrijft over de mogelijkheden die de hoofdpersoon heeft om zich af te zetten tegen de heersende tijdgeest. Wie men was werd in die tijd het meest bepaald door zijn nationaliteit. Musils filosofie is dat elk persoon heel veel eigenschappen heeft waaruit zijn identiteit bestaat, maar in de periode die hij beschrijft werd die identiteit gereduceerd tot een nationaliteit en verdwenen alle andere eigenschappen naar de achtergrond. Musil experimenteert met de vraag hoe een individu zich kan ontworstelen aan de tijdgeest en zo zijn vrijheid kan behouden. De enige mogelijkheid die hij hiervoor ziet is om compleet te breken met de categorieën waarin mensen worden ingedeeld. De hoofdpersoon besluit om iemand zonder eigenschappen te worden zodat hij niet in een categorie te plaatsen valt. Hij verwordt eigenlijk tot een niemand, een spook, een gek. Dit is een radicale stap van Musil en ik zie er een dilemma in terug: of je doet mee aan de dwingende tijdgeest en wordt een soort fascist, of je neemt afstand en wordt een gek die overal buiten staat. Voor mijn masterscriptie dacht ik dat het interessant zou zijn om te onderzoeken of dit dilemma ook in andere situaties te herkennen is. Het boek van Musil ging over de aanloop naar de Eerste Wereldoorlog en ik kijk nu naar het werk van denkers van vlak na de Tweede Wereldoorlog. Het dilemma van Musil zag ik het meest duidelijk terugkomen in het werk van filosofe Hannah Arendt.

Ik ben al haar werk aan het lezen en ga binnenkort beginnen aan Men in Dark Times. Volgens mij behandelt ze in dat boek precies het dilemma dat ik in Musils werk terugzie. Dat zij dit in haar werk als belangrijk punt erkent, vind ik erg interessant. Ik wil uiteindelijk absoluut geen boeken gaan vergelijken, dat is niet historisch verantwoord. Het is voor mij meer een aanleiding om het denken in de periode na de Tweede Wereldoorlog te onderzoeken. Ik hoop dat ik daardoor deze denkers, en in het bijzonder Hannah Arendt, op een nieuwe manier kan benaderen.’ (Julie de Graaf )

Folia 15 | 9

interview

Op zoek naar waarheid Door Anne Koeleman

Te veel mensen zijn ‘wetenschappelijk ongeletterd’, vindt theoretisch fysicus Sander Bais. In november verscheen Keerpunten, een boek waarmee hij het grote publiek bekend wil maken met natuurwetenschappen. Bais vertelt over zijn boek, de marginalisatie van bèta’s en vrouwen in de wiskunde.

Sander Bais (1945) is vijfentwintig jaar hoogleraar theoretische fysica aan de UvA, en nog altijd heeft hij de bèta-wetenschappen niet uit de marge zien komen.

Dat wil hij anders zien. Eerder schreef hij daarom al De natuurwetten en De sublieme eenvoud van relativiteit.

En nu is er Keerpunten. Momenten van waarheid in de natuurwetenschap. Eigenlijk is de titel van de Engelstalige versie toepasselijker: In Praise of Science. Curiosity, Understanding and Progress. ‘Dat weerspiegelt precies wat ik wil zeggen,’ aldus Bais.

Uw boeken zijn een ode aan de natuurwetenschappen?

‘Mijn laatste boek is dat in zekere zin wel.

Ik wil mensen in contact brengen met de natuurwetenschappen, die zo belangrijk zijn voor de mens. Voor mij is de natuurwetenschap, met de erbij horende wetenschappelijke methode, bijna een religie. Het grote verschil is natuurlijk dat we in de natuurwetenschappen juist naar de grootst mogelijke objectiviteit streven. Bij religie gaat het om openbaringskennis: de waarheid komt van bovenaf en is niet onderhandelbaar. Wetenschap is het omgekeerde, je begint met niets en je leert hoe de wereld in elkaar zit door te vragen, te meten, te weten en te maken.

Ook sociale wetenschappen werken zo, maar het probleem is die laatste stap, het maken van nieuwe instrumenten waarmee je je waarnemingsgrenzen objectief kunt verleggen. De computer heeft ook voor een enorme revolutie in de sociale wetenschappen gezorgd. Nu kunnen daar ook op grote schaal data verwerkt worden, waardoor je ongelooflijk veel meer uitspraken objectief kunt toetsen. Toch zijn er op het gebied van sociale wetenschappen volgens mij nog geen keerpunten geweest van het kaliber van de relativiteit of de quantumtheorie. Die komen wel dichterbij, met computers, allerhande scanners zoals de MRI-scanner, en de moleculaire biologie, waardoor we meer weten over neuronen.

Wat ik zie als keerpunten zijn momenten waar uiteenlopende zaken opeens op hun plaats vallen; zoals toen de platentectoniek werd begrepen, toen de structuur van het DNA werd ontsluierd, of de enorme ontwikkeling die de evolutietheorie teweegbracht. Er is nog geen moment geweest waarop we ineens wisten hoe en waarom het brein werkt. De complexiteit van levende systemen staat bol van ongekende uitdagingen.’

Zijn mensen wel geïnteresseerd in deze keerpunten?

‘Je weet natuurlijk nooit of een boek aanslaat. In mijn

10 | Folia 15

boekje De natuurwetten. Iconen van onze kennis staan een aantal formules in koeienletters afgedrukt, zoals de tweede hoofdwet van de thermodynamica. Die leg ik heel kort uit. Niet zozeer de wiskunde, maar wat die wet betekent, hoe je de formule moet interpreteren.

Mijn uitgeverij dacht dat het onmogelijk zou zijn om dit boek te verkopen en ik wist ook niet of er een markt voor zou zijn. Maar het blijkt wel verkocht te worden, en wat ik nog mooier vind is dat ik hier niet alleen een Tjechische en een Portugese, maar zelfs een Japanse en een Koreaanse vertaling heb liggen.

Iedereen weet er blijkbaar wel raad mee, de interesse voor natuurwetenschappen is cultuuroverschrijdend.

De lezer kan een machinist zijn of een intelligente scholier, een jurist... ik heb er vanuit alle hoeken interessante reacties op gehad. Mijn relativiteitsboek is nu zelfs omgewerkt tot een schoolboek, voor een keuzemodule op de middelbare school. En daar word ik dus blij van.’

Keerpunten behandelt alle natuurwetenschappen. Hoe bent u op het idee gekomen om dit te schrijven?

‘Met collega’s geef ik al zes jaar lang een collegecyclus genaamd “Keerpunten” aan de UvA, bij de betagamma bachelor, bij het University College, en ook

over zijn laatste blunder. Daar kunnen we makkelijk al onze mediatijd mee vullen.” Ik heb dat altijd al slecht gevonden, mensen zijn zo bang iets niet te begrijpen dat ze het niet eens proberen.

Ik vind het daarom ook jammer dat er niet meer vrouwen voor de bètakant kiezen, misschien wel uit eenzelfde angst. Er zitten in Nederland zo weinig vrouwen in de bètahoek, we lopen echt achter op andere landen. Dat komt volgens mij ook omdat op de middelbare school veel te vroeg profielen worden gekozen. Vooral meisjes zijn op dat moment nog helemaal niet bezig met welke kant ze op willen, en kiezen dan heel makkelijk een “zacht” profiel, omdat dat is wat meisjes beter zouden kunnen volgens het maatschappelijk vooroordeel. Mijn moeder was ingenieur, en dat kon ze prima, dus ik geloof niet dat vrouwen slechter zijn in bètakanten. Ze moeten alleen ervaren dat het leuk kan zijn.’

Hoe probeert u mensen te laten zien dat het leuk is?

‘In mijn boek, maar ook in mijn colleges, begin ik met een lange aanloop. Als ik meteen de harde wetenschappen induik zijn mensen al snel bang dat ik over neutrino’s ga beginnen. Dan denken ze “Help nee, weg hiermee!” Het is belangrijk om te vertellen over

‘ Voor mij is de natuurwetenschap bijna een religie’ als Open UvA College. Het boek Keerpunten gaat net als de collegecyclus over de grote veranderingen die de wetenschap teweeg heeft gebracht in onze visie op de natuur, ons besef van de kosmos en onze plaats daarin. Ik probeer met behulp van een duidelijke uitleg en simpele beelden mensen mee te nemen langs deze grote omwentelingen. In de media wordt bijvoorbeeld weinig aandacht besteed aan natuurwetenschappen, terwijl die juist zo belangrijk zijn.’

Waarom is er zo weinig media-aandacht voor natuurwetenschappen?

‘In een talkshow willen mensen niet met “zo’n vervelende bèta-man” zitten. Ik hoor het ze zo zeggen: “Daar snap ik zelf niets van, laten we iemand nemen die een verhaal te vertellen heeft waarmee we meteen uit de voeten kunnen. We horen liever een minister uit

dingen die dicht bij hun ervaringswereld liggen, maar wel alles te maken hebben met grote veranderingen in denkpatronen. Ik beschrijf bijvoorbeeld hoe mensen van hun geloof afvallen aan de hand van Sinterklaas.

Het van je geloof afvallen is een belangrijke ervaring, en dat is wat er gebeurt bij grote wetenschappelijke ontdekkingen. Mensen vielen ook van hun geloof toen bekend werd hoe onweer ontstaat en het viel niet mee ze te overtuigen van de ware toedracht. Inmiddels weet iedereen wel dat het geen god is die een bliksem naar de aarde stuurt, maar er zijn hedendaagse mythes die er niet voor onderdoen. Bij de bouw van de nieuwe deeltjesversneller van het Cern had men bijvoorbeeld het idee dat er een zwart gat kon ontstaan bij de experimenten. Uiteindelijk is er zelfs een rechtszaak over geweest, of het experiment niet te gevaarlijk was. Een commissie van heel dure mensen moest

Als die twee vraagtekens zijn ingevuld, houdt het dan op, weten we dan alles?

‘Nee, dat geloof ik niet. Alles weten lijkt me een fata morgana. Ik denk dat het zoeken naar waarheid blijft.

Het gaat niet om “de” waarheid, want elke waarheid moet worden getoetst en kan eventueel later weer verworpen worden, of beter: opgenomen worden in een meeromvattend kader. Zelfs als we waarheid hebben, de feiten voor ons hebben liggen, en ze elke toets doorstaan, kunnen er nog heel wat hindernissen zijn. Probeer de wetenschap maar eens aan de mens te brengen. Beta-wetenschappen spelen volgens mij een heel centrale rol in de cultuur, alle ontdekkingen binnen de natuurwetenschappen hebben een grote invloed gehad op ons begrip over onszelf. Maar de natuurwetenschappen blijven gemarginaliseerd in het culturele leven, er is heel weinig aandacht voor in de media. Dat is zonde. Niet eens alleen omdat het zo belangrijk is, maar vooral ook omdat het zo ontzettend leuk is. Ik wil graag die leuke kanten uitdragen.’

Foto: Bob Bronshoff

Het klinkt bijna als een missie.

‘Ik ben een man die houdt van wetenschap. Het zijn colleges die ik al jaren geef, en die nu eindelijk in boekvorm zijn uitgebracht. Maar een missie klinkt me te religieus, te opdringerig. Het is een gedrevenheid.

Ik ben van dit boek bevallen en nu laat ik het los, en kijk ik wat er mee gebeurt. Ondertussen blijf ik natuurlijk de wetenschap beoefenen, daar ben ik nog lang niet klaar mee.’ l Sander Bais, Keerpunten. Momenten van waarheid in de natuurwetenschap, AUP, Amsterdam, 2009.

CV Sander Bais 1973: Ingenieursexamen in de technische natuurkunde

Sander Bais

aan de TH Delft

toen komen vertellen wat we allemaal al weten: in het universum vindt het soort experimenten dat uitgevoerd wordt in de nieuwe deeltjesversneller van het Cern aan de lopende band plaats. De kans door zwarte gaten te worden opgeslokt is er niet, want sterren en planeten bestaan nog steeds.’

Bij keerpunten gaat het niet alleen over onweer en zwarte gaten, maar ook over evolutie en DNA. Hoe brengt u dat in één college samen?

‘Ik maak gebruik van een “cirkel van de wetenschap”.

Bovenaan staat de oerknal, de kosmische oorsprong

waar nog veel aan te ontdekken valt. Onderaan staat de mens, een complex systeem, waar we nog weinig van weten. De grote ontdekkingen die we al gedaan hebben liggen hiertussenin. Er zijn twee verschillende manieren om van de oerknal naar de mens te komen: via de microcosmos, de allerkleine deeltjes, en via de macrocosmos, het grote heelal. Ik beschrijf aan de hand van de cirkel zeer uiteenlopende aspecten van de natuurwetenschap. Nieuwe “keerpunten” in de natuurwetenschappen kunnen zich zeker voordoen bij het doorgronden van de oerknal, en bij het verder doorgronden van de mens als systeem.’

1974-1977: Promotieonderzoek op het gebied van de theoretische elementaire deeltjesfysica aan de University of California (UCSC) en het Stanford Linear Accelerator Center 1977-1985: Research-fellow University of Pennsylvania (Philadelphia), de Universiteit van Leuven, het versnellercentrum Cern (Genève) en het Instituut voor Theoretische Fysica te Utrecht 2006: External faculty member van het Santa Fe Institute in de VS 1985 - heden: Hoogleraar in de theoretische fysica, UvA

Folia 15 | 11

het beste

The Lord of the Rings Jeroen Bons, bijzonder hoogleraar geschiedenis van de retorica:

Dom, lomp en famous Law Abiding Citizen; première: 10 december Laten we beginnen met het verhaal: Clyde Shelton (Gerard Butler) verliest tijdens een uit de hand gelopen roofoverval op zijn huis zowel vrouw als dochter. De daders worden gepakt, maar door gebrek aan bewijs, ijdel streven naar een hoog veroordelingpercentage en vrees voor gezichtsverlies, sluit openbaar aanklager Nick Rice (Jamie Foxx) een deal met een van de twee criminelen. De moordende verkrachter lapt zijn kompaan erbij en komt er met vijf jaar cel vanaf. De ander, die niet actief meedeed aan de moord en de verkrachting en alleen goederen buit wilde maken, gaat naar death row. Dit tot groot onbegrip en verdriet van Shelton.

Tien jaar later neemt hij wraak. Hij begint bij de daders en zijn vendetta transformeert tot een strijd tegen het Amerikaanse rechtssysteem. Er ontspint zich een pompeus actiespektakel waarin Shelton (vanuit de gevangenis nota bene) iedereen die bij zijn zaak betrokken was afmaakt zolang Rice niet bereid is deals met hém te maken of daarin niet op tijd slaagt. Hoe doet Shelton dat, terwijl hij opgesloten zit?

Vooropgesteld: met de premisse is niets mis. Goed, je moet er je verstand voor op nul zetten maar het uitgangspunt van Law Abiding Citizen heeft op papier alles wat je van een over-the top-thriller zou eisen. Maar dan die uitvoering…

Na een veelbelovend begin volgt een ronduit zwabberend middenstuk, waarin de plotholes niet te tellen zijn. Bij een film als deze ben je geneigd ze voor lief te nemen, mits er een beetje moeite gedaan wordt íets van plausibiliteit in

12 | Folia 15

het plot te stoppen. Hier geldt echter dat hoe meer informatie er naar voren komt, hoe belachelijker de film wordt.

Dat de duurbetaalde hoofdrolspelers niet op volle kracht presteren wil ook al niet helpen. Als twee nobodies waren gecast om kosten te drukken, was de film niet verder gekomen dan de videotheek. Foxx, ondanks zijn Oscar toch al niet de meest naturelle acteur die er is, opereert op de automatische piloot.

Butler roeit met de riemen die hem gegeven worden. Bij vlagen is hij een Hannibal Lecter light maar zijn transitie van rouwende weduwnaar naar psychopathische gek is weinig subtiel, en ongeloofwaardig. Om te zwijgen over de introductie van zijn achtergrond en werkwijze.

Bij het einde aangekomen worden alle regels van de logica binnen de toch al absurd onrealistische wereld van het verhaal overboord gekieperd. Het slot is zo gratuit en goedkoop dat het op de lachspieren werkt. Bovendien is het volkomen in conflict met wat de film anderhalf uur lang probeert duidelijk te maken. Sterker, het laatste kwartier zorgt ervoor dat Law Abiding Citizen van een – op basaal niveau redelijk amusant – filmpje keldert tot verbijsterend domme en tegenstrijdige rotzooi. Ongelooflijk. (Niels Carels) Law Abiding Citizen (Verenigde Staten, 2009) Regie: F. Gary Gray Met: Jamie Foxx, Gerard Butler

Film: ‘Amadeus, om de Salierifiguur, die wel genialiteit kan herkennen maar het zelf niet is. Hij laat zien hoe het mis kan gaan als een mens onvoldoende nederig is en zijn eigen grenzen niet kent.

Kwaad op Onze Lieve Heer gooit hij een kruisbeeld in het haardvuur. Daarvan schrok ik enorm.

Niet dat ik dan denk: wat een verwerpelijke film. Ik heb er weinig last van dat de draak gestoken wordt met het christelijke geloof.

Dat is sterk genoeg.’

Tv: ‘The Avengers (De Wrekers), een serie uit de zestiger jaren over geheim agenten. Vooral om de intelligente humor van de hoofdpersonen: een Engelse gentleman en een lichte-zedenachtige femme fatale die een hoge graad van cultivering vertonen.’

Afknapper: ‘De banalisering van het sociale leven. Ik doel op een verruwing van de omgangsvormen, gemakzucht en infantilisering van de cultuur: het blijven steken in een adolescente houding en simplistische verklaringswijzen van de wereld. Dit komt omdat er niet genoeg wordt opgevoed. Cultuur betekent dat je eerst moet leren om iets te kunnen appreciëren. Ik probeer hierin een voorbeeld te zijn en niet alleen vaardigheden en kennis over te dragen.’

Boek: ‘The Lord of the Rings, omdat het laat zien dat je ook in een donkere of vijandige wereld niet de hoop hoeft op te geven. Vooral dankzij een niet kapot te krijgen

Foto: Hans van Vinkeveen

film

Hebbeding: ‘Een door de paus gezegende crucifix die ik kreeg van mijn grootvader toen hij op sterven lag. Een onvervangbaar voorwerp en een geweldig positief symbool van hoop en liefde.’

Jeroen Bons

vriendschap. Hoop en vriendschap zijn de bronnen van het goede.’

Muziek: ‘Anton Bruckner, het hoogtepunt van de romantische muziek. Zijn symfonieën zijn majestueuze kathedralen. Luisteren is een ontdekkingreis naar de architectuur van deze muziek.’

Kunst: ‘Het standbeeld Lans­ drager, gemaakt door Polykleitos in de 5e eeuw voor Christus. Een feest voor het oog, de expressie van het ideale menselijke lichaam en daarmee de visuele weergave van de waarden van de klassieke wereld. Ook in ethische zin: wat mooi is, is goed. Ondanks alle twijfel die je als intellectueel aan dit ideaal kunt hebben, hou ik er toch aan vast.’

Stokje: ‘Ik geef het stokje aan promovendus ondernemingsrecht Yacob Mijhad. Hij is een gedreven jurist en dankzij zijn karakter en achtergrond een markant mens.’(Hans van Vinkeveen)

Alternatieve kerststerren Finale Grote Prijs, Paradiso en de Melkweg Ik trap er ieder jaar weer in. Want de stad is versierd. Er worden suggesties gedaan voor feestelijke bacchanalen. Mijn ouders, stiefouders en schoonouders willen een ‘lekkere, stevige wandeling’ maken. En er is het uitzicht op een paar vrije dagen.

En toch is kerst nooit – ik herhaal nooit – leuk.

Het is de tweede week van december. Het moment waarop de kerstelijke paradox zich weer in al zijn evidentie aan mij opdringt en ik inzie: onder het mom van gezelligheid worden met kerst de grootste sociale misdaden gepleegd. De hordes koopgeile idioten die door de stad hollen op zoek naar staafmixers en geruite plaids. De ouders, stiefouders en schoonouders die verlangen dat een mens zich binnen twee dagen over vijf adressen verdeelt.

Het kerstdiner dat standaard uitmondt in een verbaal slagveld waarbinnen Gods naam enkel op heidense wijze aan bod komt.

Niet. Gezellig.

Dus dit jaar doe ik het echt. Ik onttrek me aan de hysterie. Vanaf deze week worden er enkel nog activiteiten gepland die geen enkel verband hebben met het kutfeest dat kerst heet. En daar begin ik 12 december alvast mee, bij de finale van De Grote Prijs van Nederland.

Voor de muziekliefhebbende

mensch die de afgelopen vijfentwintig jaar onder een steen doorbracht: De Grote Prijs is de grootste en langstlopende bandcompetitie van Nederland, en het winnen van deze competitie geldt vandaag de dag als startsein voor een glansrijke carrière. (Onder eerdere winnaars bevinden zich Roosbeef, Typhoon, Opgezwolle, Pete Philly, Lucky Fonz III, Marike Jager, Junkie XL en Charlie Dée). De Grote Prijs mag dus met recht een kweekvijver van talent genoemd worden, en 12 december dus een goede gelegenheid om de sterren van morgen te spotten.

Na een jaar van halve- en kwartfinales op verschillende gerenommeerde podia in Nederland, worden op 12 december in Paradiso en de Melkweg de finales van 2009 gehouden. Een beter alternatief voor kerst kan ik me nauwelijks voorstellen. (Al hou ik mij voor verdere opties nog van harte aanbevolen.) (Fen Verstappen) Finale Grote Prijs, 12 december.

De Melkweg, aanvang 20.00 uur (rock/alternative), toegang E12 aanvang 24:00 uur (dance/producers), toegang E10. Paradiso, aanvang 13:00 uur (singer/songwriter), toegang E12 aanvang 21:30 (hiphop), toegang E 13. Om 00:30 begint de afterparty, toegang E 10.

Foto: Won Tuinema

Foto: Henk Thomas

fen is uit

eten

Eten Indiërs dit zelf?

Diya Indian Restaurant, Van Woustraat 240 Via via kreeg ik de tip eens bij restaurant Diya te gaan eten. De menukaart is erg uitgebreid. Wat betreft vleesgerechten is er veel keuze: zowel qua gerecht als bereidingswijze. Voor de vegetariër hebben ze meer opties dan de gemiddelde Indiër. Alleen de visliefhebber komt er bekaaid vanaf, met slechts twee voorgerechten en vijf hoofdgerechten.

Het is ontzettend lastig kiezen uit zo veel heerlijks. Mijn vriendin neemt de onion bhaji (gefrituurde, mild gekruide uien in een deegje) als voorgerecht. Zij vindt hem zalig en niet vet en er zitten ook stukjes aardappel door. Van het huis krijgen we allebei één papadum (linzencracker) met drie sausjes.

Ik neem als hoofdgerecht de paneer tikka tandoori, omdat ik het ontzettend leuk vind dat Diya een vegetarisch tandoorigerecht op de kaart zet! Het wordt geserveerd met rijst, salade en een klein schaaltje aloo mattar (een curry van aardappelen met erwtjes). Paneer is een soort Indiase kaas met een vrij neutrale smaak waardoor hij goed combineert met andere ingrediënten. Ik krijg flink wat stukken kaas met ui en tomaat. Het is jammer dat de erwtjes in de aloo mattar overduidelijk uit blik komen, maar de curry is lekker pittig. De sla is saai en overbodig. Ik vraag me af of Indiërs dit zelf ook eten of het erbij doen, omdat ze denken Nederlanders er een plezier mee te doen. Ook hebben we elk één parantha (geroosterd bruin brood) besteld, die door de bereiding in boter aardig vult.

Mijn vriendin kiest saag paneer (spinazie met kruiden en kaas) als

hoofdgerecht. Het staat, net als alle groenteschotels, als bijgerecht op de kaart. De ober verzekert haar echter dat het voldoende is als hoofdgerecht. Persoonlijk denk ik dat het genoeg is voor een kleine eter, maar flinke eters doen er goed aan extra bijgerechten te bestellen of twee groenteschotels, wat gezien het aanbod op de kaart zeker geen straf is.

De spinazie bevalt haar goed en dat wil wat zeggen, want saag paneer is een van haar favoriete gerechten! Ze neemt er basmatirijst bij die apart op de rekening komt te staan.

Als nagerechten kies ik gulab jamun (een soort balletjes van diverse soorten meel, gemengd met een neutrale kaas, geserveerd in siroop) als de specialiteit van de chef op de kaart. Ik krijg twee balletjes en erg spectaculair vind ik het niet, gezien de aankondiging als ‘specialiteit’, maar het is niet duur (E3,50).

De rekening bedraagt voor ons samen E 50,50, wat een normale prijs is gezien de prima kwaliteit! (O. Rackwitsz) Publiek: van middelbare leeftijd Omgeving: comfortabel en modern Prijs: gemiddeld Bediening: attent en Engelstalig

OPROEP Ben je betaalbaar uit eten geweest (maximaal E25,- per persoon)? Schrijf dan een recensie en stuur die op naar redactie@ folia.uva.nl. Als je recensie wordt geplaatst, krijg je de kosten van het etentje tot een bedrag van E50,- vergoed.

Folia 15 | 13

klimaattop

Het klimaat vergt een lange adem Door Julie de Graaf

Deze week vergaderen wereldleiders op de VN-klimaattop in Kopenhagen om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen. Ook aan de UvA is het klimaat een hot topic. Steeds vaker wordt er aandacht besteed aan duurzaamheid en energie-efficiëntie. Recent werd zelfs een klimaatneutrale computerzaal geopend op Roeterseiland. Aan vier UvA-studenten de vraag: Hoe groen ben jij?

Foto’s: Fred van Diem

Gijs van der Poel (21) studeert planologie en zat vorig jaar in de Centrale Studentenraad (CSR), waar hij de commissie Duurzaamheid oprichtte. Ook in zijn eigen leven probeert Van der Poel milieubewust te zijn: ‘Ik heb van huis uit meegekregen dat je glas en papier wegbrengt en het gft-afval scheidt. Als ik zelf kook eet ik bovendien vaak vegetarisch of biologisch. Ik merk ook dat de mensen om mij heen er veel aandacht aan besteden, maar dat is volgens mij heel normaal in deze tijd. Zelfs mijn ouders zijn massaal aan de biologische producten geslagen sinds ze van mij hebben gehoord dat dit niet alleen beter is voor het milieu, maar ook nog eens veel gezonder.’ Van der Poel heeft het laatste jaar ook de houding van de UvA zien verbeteren: ‘Toen ik probeerde de klimaatneutrale computerzaal te realiseren, merkte ik dat er onder medewerkers veel animo was voor milieuvriendelijke maatregelen. Zo ligt er nu een vuistdik rapport bij het ministerie van VROM met daarin alle energiebesparende maatregelen die de UvA de komende vijf jaar wil doorvoeren. Hopelijk wordt dit snel goedgekeurd.’

Gijs van der Poel

Ook student fiscaal recht Lysanne Gietema (20) omschrijft zichzelf als milieubewust: ‘Ik gooi nooit wat op straat, dat vind ik echt niet kunnen en het is bovendien heel slecht voor het milieu. Thuis zet ik de kachel niet hoger dan 19 graden en zorg ik dat hij helemaal uitstaat als ik weg ben. Verder eet ik niet vaak vlees en koop ik geen exotische groenten of fruit.’ Naast haar studie heeft Gietema een bijbaantje bij de door studenten gerunde benzinepomp van stichting Kriterion. Gietema: ‘Bij een tankstation denk je in eerste instantie natuurlijk niet aan het milieu, maar bij Kriterion doen we daar wel ons best voor. In 2010 hebben we een grote verbouwing, waarbij we onder andere de pomp een stuk milieuvriendelijker zullen maken. Daarbij wordt er bijvoorbeeld gelet op de verlichting, maar we willen ook een pomp beschikbaar stellen voor biobrandstof en we denken na over een oplaadpunt voor elektrische auto’s.’ Het valt Gietema op dat veel studenten bij Kriterion bezig zijn met duurzaamheid: ‘We hebben vaak nieuwe mensen die uit zichzelf vragen of ze zich bezig kunnen houden met biobrandstoffen. Ik denk dat het heel erg helpt dat er in de media veel aandacht is voor het milieu en dat mensen zich er daarom steeds meer voor gaan inzetten.’

Lysanne Gietema

14 | Folia 15

In het geval van Isabel da Costa (22), student kunstgeschiedenis, zou Gietema best wel eens gelijk kunnen hebben over de invloed van de media. Da Costa zag een paar jaar geleden in een televisieprogramma dat een oplader in het stopcontact die niet in een telefoon of computer zit, toch heel veel energie kost. Da Costa: ‘Sindsdien doe ik dat dus niet meer. Sowieso probeer ik zo veel mogelijk te letten op kleine dingetjes die ik kan veranderen. Van mijn huisgenoot heb ik bijvoorbeeld geleerd dat ik de waterkoker niet helemaal volgiet, maar er de hoeveelheid in doe die ik ga gebruiken.

Ook heb ik zo’n mooie stekkerdoos met een rode knop die ik uitzet als ik wegga. Als ik echt lang weg ben, trek ik trouwens ook de stekker van mijn computer eruit.’ Ondanks haar eigen inzet, vraagt Da Costa zich af of haar generatie wel zo milieubewust is. ‘Sommige mensen doen echt veel voor het milieu en motiveren daarmee ook hun omgeving, maar ik zie ook vaak studenten die het gewoon niets kan schelen.’

Isabel da Costa

Vier vragen aan hoogleraar milieukunde Lucas Reijnders: Wat is er aan de hand met het klimaat?

‘Sinds het begin van de industriële revolutie is de temperatuur wereldwijd met gemiddeld 0,7 graad toegenomen. De meest waarschijnlijke verklaring voor deze stijging is de toename van broeikasgassen die de samenstelling van de atmosfeer veranderen en dan gaat het met name om het gas CO2, kooldioxide.’

Hoe doet Nederland het op klimaatgebied?

‘Nederland probeert de CO2-uitstoot te verminderen door het verbruik van fossiele brandstoffen terug te dringen. Helaas slagen we daar nog niet zo goed in. We probe-

Kees Groenewegen

ren het wel, met windmolens en zonnecellen, maar in vergelijking met andere Europese landen doen we het heel slecht. We staan binnen Europa zelfs op plek 22 van de 27 op het gebied van duurzame energie. Nederland is natuurlijk maar een klein landje,

Kees Groenewegen (19) studeert economie en bedrijfskunde en herkent

maar het punt is dat je het probleem niet oplost als niet iedereen meedoet.’

die ongeïnteresseerdheid wel. Al denkt hij eerder dat dat aan de gemakzucht van studenten ligt. Groenewegen: ‘Als ik bijvoorbeeld kijk naar mijn dispuut, zie ik dat ze daar nog erg makkelijk denken over het weggooien van afval of het aanlaten van de lichten. Ik ben degene met de meest milieuvriendelijke gedachten, maar merk dat ik ook vaak voor de makkelijke weg kies. Zo laat ik mijn laptop gewoon aanstaan als ik even boodschappen ga doen, terwijl ik best weet dat het energie kost.’

Volgens Groenewegen worden studenten niet genoeg geprikkeld om milieubewust te handelen. Groenewegen: ‘Om het heel cru te stellen: als ik mijn laptop een halfuurtje uitzet, zie ik daar niet drie ijsschotsen minder van smelten. Terwijl ik ook wel weet dat het zou schelen als heel Nederland de computer een halfuur uit zou zetten.

Waar ik trouwens echt niet tegen kan, is het op straat gooien van afval. Dat heeft misschien in vergelijking met andere dingen veel minder impact op het milieu, maar daar zie ik wel meteen het effect van en dus doe ik het niet.’

Wat staat er op het spel in Kopenhagen?

‘Er komt een deal tussen de VS, China en India. Als dat lukt, dan is er een goede kans dat er soort hoofdlijnenakkoord kan worden gesloten. Het is dan natuurlijk nog zaak dat landen als Rusland en Brazilië ook aan boord komen, maar het zou zeker een goede start zijn.’

Hoe kunnen studenten zich inzetten voor een beter klimaat?

‘Ik denk dat studenten een groot verschil kunnen maken. Een mooi voorbeeld is de nieuwe klimaatneutrale computerzaal op de UvA. Die is echt te danken aan de inspanningen van studenten. Je moet weliswaar een lange adem hebben, maar ook binnen de UvA valt nog heel veel te bereiken. Daarnaast kunnen studenten ook in hun eigen leven een verschil maken. Het helpt al om spaarlampen te gebruiken, maar ook op je eten letten is belangrijk. Vegetarisch eten is beter voor het klimaat dan vlees eten en je kan seizoensgroente kopen in plaats van sperzieboontjes uit Ethiopië. Iets waar studenten nog meer rekening mee kunnen houden is hun reisgedrag. Vliegen is namelijk

Met de milieubewustheid van de meeste studenten zit het dus in theorie wel goed.

De oude Postbus 51-slogan ‘Een beter milieu begint bij jezelf ’ is duidelijk blijven hangen, al lijkt het af en toe lastig deze wijsheid te vertalen naar alledaagse handelingen. Komende jaren zal blijken of een duurzame UvA studenten kan stimuleren om wel die extra moeite te nemen. l

een grote bron van klimaatvervuiling. Een retourtje naar Indonesië kost bijvoorbeeld voldoende energie om een jaar lang een enorme villa mee warm te stoken. Dat is iets om in je achterhoofd te houden als je afstanden moet overbruggen. Zo hou ik zelf ook contact met collega’s over het internet zodat ik niet steeds op en neer hoef te vliegen.’

Folia 15 | 15

Folia & Havana CHECK VOLGENDE WEEK ONZE EXTRA DIKKE KERSTSPECIAL

EN HET THEMA DIT JAAR IS...

Gasthoofdredacteur is Barbara van Beukering, hoofdredacteur van Het Parool.

Vanaf 16 december in de bakken op HvA- en UvA-locaties.

poëzie

Poetry slam: geen rap battle of boze mensen Door Julie de Graaf

Slam my Poetry! Dat is de uitdaging die tien dichters aankomend weekend aangaan op het NK Poetry Slam. UvAstudenten Daan Doesborgh en Martijn Teerlinck maken kans om tot beste slammer van 2009 te worden verkozen.

Al een jaar of tien worden er in heel Nederland ‘slams’ of ‘poëzieslagen’ georganiseerd, maar toch weten maar weinig mensen wat zo’n wedstrijd precies inhoudt. Daan Doesborgh (21, links op de foto), student Nederlands: ‘Er bestaat een heel vervelende misvatting over poetry slams. Mensen denken namelijk vaak dat het een soort rap battle is, maar niets is minder waar! Er zijn geen boze mensen die met een capuchon op het podium staan en elkaars moeder “dik” noemen. De optredens zijn juist solo, en er wordt niet geïmproviseerd.’ Martijn Teerlinck (22), student literatuurwetenschap, vult aan: ‘Uiteindelijk verschilt een slam niet wezenlijk van een normale voordracht, behalve dan dat je daarna beoordeeld wordt. Het is natuurlijk best lastig om korte voordrachten met elkaar te vergelijken, maar ik denk dat de jury vooral kijkt of iemand echt is en in zijn werk gelooft. Volgens mij zijn ze op zoek naar authenticiteit.’

Teerlinck won met zijn poëzie al in 2008 het Amsterdams Studenten Festival, maar begon pas afgelopen jaar met slammen. Teerlinck: ‘Het ASF was voor mij de eerste keer dat ik met mijn werk optrad. Daarna ben ik rond gaan kijken naar andere mogelijkheden om voor te dragen en heb ik meegedaan aan de maan-

delijkse “poëzieslag” in café Festina Lente. Via hun jaarlijkse finale heb ik mijzelf gekwalificeerd voor het NK.’ Doesborgh organiseerde dit jaar zijn eigen slam in Venlo, waar hij al vanaf 2006 stadsdichter is. Doesborgh: ‘Sinds 2005 treed ik op als podiumdichter, en ik kwam sporadisch op poetry slams. Toen ik dit jaar zelf een slam opzette, is het balletje pas gaan rollen. Ik werd uitgenodigd voor andere slams en uiteindelijk won ik in Eindhoven een plekje voor de nationale finale.’

Voor Doesborgh betekent slammen een andere manier om met poëzie om te gaan: ‘Wil je succes boeken, dan

zul je naast aandacht voor de inhoud, ook aandacht moeten besteden aan de manier waarop je voordraagt.

Het leukste vind ik dat het je dwingt om heel inhoudelijk en thematisch naar je werk te kijken.’ Het valt Teerlinck op dat veel mensen opeens raar praten of bewegen als ze slammen. Zelf zou hij dat nooit doen: ‘Ik hou van een natuurlijke voordracht, ook al is het in een kort tijdsbestek. Sommige mensen dragen op een slam grappige gedichten voor, of gedichten met een punchline. Ik ben toch meer van de “serieuze” poëzie en smeer liever een gedicht uit over drie minuten, dan dat ik er zo veel mogelijk achter elkaar oplees.’ l

Een poetry slam is een poëziecompetitie. Dichters krijgen drie of vier minuten de tijd om een of enkele gedichten voor te dragen en uiteindelijk wijst een jury of het publiek de winnaar aan. Een van de grondleggers van de poetry slam in Nederland is het Amsterdamse café Festina Lente. Sinds 1998 wordt daar een maandelijkse ‘poëzieslag’ georganiseerd waar onder meer bekende dichters als Tjitske Jansen en Erik-Jan Harmens aan hebben deelgenomen. Via regionale voorrondes zijn dit jaar tien deelnemers geselecteerd voor het Nationaal Kampioenschap Poetry Slam dat 12 december wordt georganiseerd in Tivoli, Utrecht. De korte voordrachten van de dichters zullen worden beoordeeld door de jury bestaande uit dichter/performer Jules Deelder, 3FM-dj Giel Beelen en recensente Janita Monna.

Informatie: www.nkpoetryslam.nl

Een

zegswijze

Dit is geen gedicht voor jou Het is gericht aan iedereen Aan de vrouwen, aan de meisjes Aan de tutjes en de schatjes En de macho’s en de watjes De studentes en de hoertjes Die op straat staan met de batjes Of te krumpen in de club

KLA-RI-NET-TIS-TES Tandartsen, advocates Passantes, klanten, De charmante en de knappe Waar ik mij dagelijks in verlief.

wat ik doe bestaat alleen hierin, dat ik mijn naam op veel manieren uitspreek ik ben de zegswijze van deze tijd dus wat mij recht in het gezicht gezwegen wordt schep ik rond en rood en open ik mijn woorden zijn een lange aderlating uit mijn vaten stroomt mijn bloei en ik praat slechts in vormen van wind Martijn Teerlinck

Foto: Tjebbe Venema

Daan Doesborgh

Folia 15 | 17

Webspace nodig?

Gratis Windows Server 2008 web hosting en .nl domeinnaam Ga naar: http://www.gratiswindowshosting.nl

Ben jij een High Potential? www.dekortstewegnaardetop.nl BestGraduates wordt georganiseerd in samenwerking met onderstaande topwerkgevers

BestGraduates Law wordt georganiseerd in samenwerking met onderstaande topkantoren

BestGraduates is een activiteit van

Novel Graduate Rotation Programme

Zorgverzekering Vanaf

onderdeel van de

in the research school Cancer Genomics & Developmental Biology (CGDB)

€ 62,--

The CGDB has received a 800.000 euro grant from NWO to initiate a programme aimed at attracting excellent PhD students and finding an optimal match between selected students and PhD projects.

With as a bonus, a personal grant for the top 4 students.

‘Ik betaal niet graag voor zorg die ik niet gebruik’

What we offer The CGDB Graduate Rotation Programme that is funded through this grant is a novel way for talented and motivated Life Sciences students to find the right PhD position. During an 8-week period, students rotate through 4 CGDB labs of their choice to become acquainted with the school’s research programme, the participating research groups, and the available PhD projects.

Students who successfully complete these rotations will find a PhD position in one of the participating groups. In addition, the top 4 students are awarded a personal NWO grant for a PhD position in the research group of their choice.

Who you are Are you a highly motivated, (almost) graduated Life Sciences student with an interest in the research performed in the groups affiliated with the CGDB research school?

Then this programme offers you the unique chance to find the PhD position that best fits your interests and ambitions.

Who we are The CGDB is composed of research groups at the University Medical Center Utrecht, Utrecht University and the Hubrecht Institute. It is one of the top biomedical research schools in the Netherlands, performing high quality research of international standards. The school offers a competitive PhD training programme and provides an excellent scientific atmosphere and infrastructure.

Je bent jong en je maakt eigenlijk nooit gebruik van zorg. Toch ben je verplicht er een verzekering voor af te sluiten. Speciaal

aantal zorgverleners. Daarnaast sluit je ZEKUR online af. Zo kunnen we je een prima basisverzekering aanbieden met een super-

voor jou is er ZEKUR van Univé. We hebben hele goede afspraken gemaakt met een

lage maandpremie. En voor extra wensen kies je het voordelige Extra ZEKUR.

Online application is possible from January 1, 2010 - February 7, 2010.

The first Graduate Rotation Programme will take place from April 6 - May 28, 2010.

Start PhD programme: June - September 2010.

For details, entrance requirements and the online application form: www.cgdb.nl

GA NAAR ZEKUR.NL EN BESPAAR TOT € 320,- PER JAAR OP JE ZORGVERZEKERING.

Zekur-114x146.indd 1

02-12-09 19:02

2010.

weekgast

Student Sebas Eliëns (25, mathematische en theoretische fysica) is samen met Nick Gloeckl op 24 november per omafiets vertrokken naar Kopenhagen.

Ze zijn daar op 6 december aangekomen om een sterk akkoord op de klimaattop te bepleiten.

Maandag 30 november We zijn in Hamburg, op de zevende dag van onze fietstocht. Ons hostel in Kiez is een beloning waar we flink voor hebben gewerkt; een slopende 110 km, met een fikse omweg in de Hamburgse haven. Eindelijk een warme douche en een schoon bed.

Onderweg hebben bij vier boerderijen onderdak gekregen; in een caravan, twee garages en een bierdrinkkeet.

We hebben al meer dan vierhonderd kilometer gefietst.

We zijn zo’n beetje halverwege. Tijd om orde op zaken te stellen en op te laden voor de rest van de tocht. We doen een fietscheck bij de universiteit in een werkplaats waar je zelf je fiets kunt maken. Bij ons betekent dat eerder geïnteresseerd toekijken, terwijl de dienstdoende vraagbaken onze omafietsen genaamd Becky en Teresa oplappen.

We hebben ons voorgenomen een groep fietsers die ook voor de klimaatconferentie naar Kopenhagen gaan, waarvan er een uit Australië is komen fietsen, in te halen. Dat wordt hard werken!

Dinsdag 1 december Gisteravond gebeurde het, onze eerst lekke band. Gelukkig vinden we onderdak bij een aardige familie in een mooie schuur. Ons bandenplaksetje blijkt waardeloos.

Vanochtend kopen we bij de Duitse Gamma nieuwe materialen. Het bandenplakken gaat voorspoedig en om tien uur fietsen we al, op weg naar het noorden.

Nu begint onze strijd om Kim (de Australiër) en de andere fietsers in te halen. We zetten flink aan en razen met zo’n 23 km per uur door weilanden die nog wit

49

zijn van de nachtvorst. En geloof me, dat is snel op onze fietsen.

Gelukkig is het weer schitterend. Het is wel koud en we hebben tegenwind, wat het fietsen zwaar maakt, maar de lucht is strakblauw. We fietsen langs een groep windmolens. Terwijl ik nonchalant een foto probeer te maken rijd ik bijna een twee meter diepe greppel in. Nick weet later net een trap te ontwijken. Dit moet onze geluksdag zijn.

Om zes uur komen we moe aan bij het gereserveerde hotel. We hebben een halve dag op Kim goedgemaakt.

Wat we nu nodig hebben is voedsel en goede nachtrust. We werken de site bij en kijken bij het eten naar de film Rize op mijn laptop.

Donderdag 3 december We worden wakker in de garage van Henni, die ons appels uit eigen tuin heeft aangeboden. Om Kim in te halen moeten we Odense halen, zo’n 104 km. Het is nat en grijs en grauw. De vijftig kilometer voor de lunch zijn de zwaarste van de trip. De heuvels zijn af en toe zo steil dat we moeten lopen. Onze omafietsen zijn niet gemaakt voor bergetappes.

Eindelijk over de brug, lunchen we met dubbele porties.

De vermoeidheid slaat toe. We willen niet weg bij het haardvuur in het verder shabby aandoende wegrestaurant. Nog 41 km. Tien kilometer voor Odense begint het keihard te regenen. Geen regenpak is hiertegen opgewassen. Zonder besef van tijd, boven of onder, trappen we door. Vooruit. Dat is de enige gedachte.

Eindelijk komen we aan bij het adres dat we via e-mail hebben gekregen. We vinden een huis vol warmte en gezelligheid. Er wordt eten gekookt. Er zijn vijftien mensen: twee gastvrouwen, een gastheer en tien fietsers. Mensen maken grapjes, video’s, foto’s en er worden verhalen uitgewisseld. Het voelt als thuis.

Vrijdag 4 december Wat een verschil om deel uit te maken van een groep!

We worden om negen uur wakker. Er is al een aantal mensen aan het ontbijten met zelfgebakken brood.

Om twaalf uur gaan we op weg naar het stadscentrum.

We hebben een motorrijder bij ons. Dat is de filmmaker die een documentaire maakt over Kims tocht en zijn pro-

ject Ride Planet Earth waar we vanaf nu deel van uitmaken.

In het centrum van Odense maken we reclame voor de fietsrally die we zondag zullen houden van Roskilde naar Kopenhagen. En we vragen mensen om een boodschap mee te geven op video of een groot spandoek.

De trein is de meest CO2-neutrale manier om op het eiland van Kopenhagen te komen. Dit is de reden dat we 200 km meer hebben gefietst en geen veerpont hebben genomen. Op het perron wacht een jongen ons op.

We slapen vannacht bij zijn gezin. Er is gekookt, we kunnen er wassen en internetten. Zelfs de vegetariërs van de groep laten zich het geroosterde speenvarken goed smaken.

Zondag 6 december De dag! Vandaag zullen we Kopenhagen bereiken.

We zijn – ongekend tot nu toe – op tijd bij het station van Roskilde, vertrekpunt van de fietsrally naar Kopenhagen. Daar wordt de groep aangevuld met deelnemers uit Denemarken, Duitsland, Spanje, Groot-Brittannië, Turkije, Australië, Frankrijk, nog een paar Nederlanders.

Als grote verassing staan de ouders van Nick bij de tweede tussenstop. Zij zijn stiekem naar Denemarken gekomen om mee te rijden. Het is mooi om met zijn allen Kopenhagen in te rijden. Nick en ik zijn blij dat we ons avontuur succesvol hebben afgerond. Het was fantastisch, niet in het minst vanwege de mensen die we de laatste dagen hebben ontmoet.

Bij aankomst is er een feestje met eten en drank. Het is raar om afscheid te nemen van mensen die je twee dagen kent, maar waarbij het toch voelt dat het heel erg is als je ze nooit meer zou zien. Gelukkig gaan we morgen samen drinken. Na een goede nacht slaap.

Nick en ik slapen in een kraakpand waar activisten onderdak kunnen vinden tijdens COP15. Een schuilhaven, veilig voor de politie. Maar nu vooral een gezellige bedoening waar heel hard wordt gewerkt om alle voorzieningen als verwarming, toilet en nooduitgangen voor elkaar te krijgen. Nog een paar dagen rondlopen tussen de activisten en ME en dan naar huis. Ik zal het missen. l Zie ook http://www.cyclingforclimate.nl/ De volgende weekgast staat in Folia 17 van 15 januari

Folia 15 | 19

anatomie

De gruwelijke schoonheid van de dood Door Floor Boon

Het Darwinjaar? Honderd jaar na de opening van een nieuw anatomisch laboratorium in Amsterdam? Het zijn niet de echte redenen, maar ze geven het uitkomen van een boek over de geschiedenis van de Nederlandse anatomie en het Museum Vrolik extra jeu. ‘Als je door het boek bladert, zie je dat er meer is aan dit museum. Dat wilden we graag laten zien.’ te preparen en op te nemen in hun verzameling, die uit ruim vijfduizend objecten bestond. Vader Gerard was een generalist met interesse in de anatomie over de hele breedte. Zoon Willem was specialistischer: al vroeg in zijn carrière ging zijn aandacht uit naar dierlijke anatomie en aangeboren afwijkingen. Het is zeer waarschijnlijk de kraamzaal in het vroegere Binnengasthuis geweest – waar nu de redactie van Folia is gevestigd – waar Gerard Vrolik zijn eerste preparaten van aangeboren afwijkingen vandaan haalde.

Dit is een van de verhalen opgetekend in het boek Verzamelaars van vorm, met foto’s van Hans van den Bogaard. Het geeft een overzicht van de geschiedenis van de anatomie in Nederland en in het bijzonder Amsterdam. Louis de Bils (1624-1669) komt aan bod, de eerste die lichamen langere tijd wist te conserveren door ze maandenlang te ‘marineren’ in alcohol, evenals Frederik Ruysch (1638-1731), die erin slaagde ader-

stelsels met vloeibare was te injecteren en dode baby’s eruit kon laten zien alsof ze sliepen. Ruysch’ eigen collectie, een rariteitenkabinet, groeide uit tot een toeristische trekpleister. Hij verkocht zijn verzameling aan tsaar Peter de Grote voor het toen astronomische bedrag van dertigduizend gulden. Tot de dag van vandaag is de collectie in Sint Petersburg te bewonderen.

Vorige week lanceerde de UvA een website waarop de collectie in digitale vorm te bezichtigen is. Ook Lodewijk Bolk (1866-1930) ontbreekt niet. Bolk is de anatoom die de Nederlandse anatomie nieuw leven inblies door er wetenschappelijk, maar ook op medisch gebied nieuwe dimensies aan toe te voegen.

‘Het is fascinerend om te zien hoe de anatomische discipline zich in het fin de siècle vormde,’ vertelt Laurens de Rooy (35), sinds 2008 conservator van het museum. ‘In die tijd dacht men dat het lichaam wel bekend was, maar Lodewijk Bolk legde het perifere

Foto’s: Hans van den Bogaard

Twee pasgeboren baby’s, de rompjes aan elkaar vastgegroeid, zitten samen in een glazen pot. Waar de schouders aan elkaar zitten is één samengestelde arm ontstaan met twee losse handjes. De arm steekt omhoog, de handjes bungelen tussen hun in. De tong van een van tweeën steekt naar buiten. Deze Siamese tweeling is een sprekend voorbeeld van de collectie Vrolik, een bijzondere verzameling anatomische preparaten van ingewanden, aderstelsels, foetussen, beenderen en skeletten van mensen en dieren, tentoongesteld in het AMC. Dit najaar werd de collectie vastgelegd in een boek.

Vader Gerard (1795-1859) en zoon Willem Vrolik (18011863) waren wereldberoemd met hun verzameling preparaten, toentertijd bekend onder de naam Museum Vrolikianum. Beiden gefascineerd door het plantenrijk, het dierlijk en het menselijk lichaam, waren zij als hoogleraren anatomie bij machte aan lichamen te komen – van armen of mensen zonder familie – deze

Foetus met anencefalie / foetussen met navelbreuk

20 | Folia 15

Siamese tweeling van aap

Foetus met kleuring van beenderen

zenuwstelsel bloot, waardoor anatomie weer medisch relevant werd.’ Als een van de samenstellers van het boek kent De Rooy de collectie als geen ander. Ook promoveerde hij vorige week aan de geneeskundefaculteit met een proefschrift over de bloei van de Nederlandse anatomie onder Bolk. ‘Het grappige is dat de Vroliks tegen Darwin aanliepen,’ vertelt De Rooy. Darwins On the Origin of Species verscheen in 1859. ‘Zij kwamen uit de tijd dat de evolutie nog niet “bestond”. Ze waren vitalistisch en geloofden in vormkracht, een centrale, bijna goddelijke kracht die het leven vormde en ontwikkelde. Bolk ging juist met Darwin aan de hand onderzoek doen. In het begin geloofde hij in evolutie, uiteindelijk stapte hij daar weer vanaf.’

In zijn proefschrift beschrijft De Rooy hoe de anatomie zich in de negentiende eeuw ontwikkelde. De Rooy: ‘In die periode is goed te zien hoe verschillende vakgebieden die rond 1800 nog bij de anatomie behoorden, zelfstandig werden. De fysiologie en de pathologische anatomie, een specialisme dat meer om ziektebeelden draaide, koppelden zich in die tijd los van de anatomie en gingen een eigen richting uit.’ De gewone anatomie werd een vak dat zich beperkte tot het opensnijden van lichamen ten behoeve van het onderwijs. Daar hoefde je geen wetenschapper voor te zijn; de wetenschappe-

Hersenen met opgespoten bloedvaten

lijke relevantie was in de snijzaal ver te zoeken. Bolk werd in 1898 hoogleraar, op een moment waarop de anatomie zich op een nieuw wetenschappelijk terrein had begeven, dat van de evolutionaire morfologie. In dit onderzoek naar de (evolutionaire) ontwikkeling van mensen en dieren, werd de anatomie van het menselijk lichaam verbonden met Darwinistische inzichten. Bolk voegde hier een medische relevantie aan toe.

De Rooy: ‘Met zijn kaart van het zenuwstelsel creëerde hij kennis die voor medici van cruciaal belang was.’

Bolk staat met name bekend om zijn foetalisatietheorie, het idee dat de mens het meeste leek op een onvolgroeide mensaap, of om preciezer te zijn: de foetus van een mensaap. Zijn theorie is al lang achterhaald, maar Bolks preparaten zijn nog wel te bezichtigen in het Museum Vrolik, dat vanaf 1984 in het AMC is gevestigd en sindsdien dezelfde tentoonstelling laat zien. Op de begane grond van het faculteitsgebouw is een ruimte afgeschermd waar tientallen vitrinekasten staan opgesteld. De vloer is grauw, het licht is fel. ‘Er komen maar weinig mensen. Een van mijn doelen is om van het museum weer een echt museum te maken’, vertelt De Rooy. ‘De collectie was een rommel, die stond echt een beetje te verpieteren in het depot. Nu alles is geïnventariseerd en gerestaureerd kan ik ein-

Half hoofd, half schedel

delijk beginnen met het inrichten van een nieuwe tentoonstelling.’

Dat wordt hoog tijd, want met de ruim tweeduizend getoonde objecten – met nog achtduizend stuks in het depot – weet je niet waar te kijken. Naar de snoerlever, aangetast door het dragen van een korset? De geprepareerde penis? De foetale cyclopen, de kindjes met één oog? Het is gruwelijk, maar prachtig en fascinerend tegelijk. De Rooy: ‘Mensen vinden met name de aangeboren afwijkingen choquerend. Ik vind het ook nog steeds aangrijpend, maar ik schrik er niet meer van. Wel kan ik me voorstellen dat mensen dat bij de eerste aanblik wel doen. Zeker mensen met kinderen.

Hoewel er een hele hoop droefenis in zit opgesloten, troost het om te bedenken hoe groot hun medische en wetenschappelijke waarde is.’ l Laurens de Rooy: Lodewijk Bolk en de bloei van de Nederlandse anatomie, 1860 - 1940. De promotie was op 26 november.

Luuc Kooijmans, Annet Mooij, Laurens de Rooy, ­Roelof-Jan Oostra: Verzamelaars van vorm. Museum Vrolik, Amsterdam University Press, 2009.

De anatomische preparaten van Frederik Ruysch: http://ruysch.dpc.uba.uva.nl/

Mannelijk gesclachtsorgaan en urinewegen

Folia 15 | 21

annonces FOLIA ROND DE JAARWISSELING In Folia 16, het eindejaarsnummer dat wordt verspreid op woensdag 16 december, worden geen annonces opgenomen.

Folia 17 volgt vier weken later, op woensdag 13 januari 2010. Tussen 14 en 18 december en vanaf maandag 5 januari kunnen wel annonces voor Folia.nl worden verwerkt.

CULTUUR Kamerkoor Vocoza: 18 dec., 20.15 uur, Waalse Kerk Amsterdam. Ontspring de kerst en kom luisteren! www.vocoza.nl Diensten met Belangstellenden nodigt je uit voor de jaarlijkse Kerstavonddienst in het Concertgebouw. Met Jan Vayne aan de vleugel, optredens van het grootste mannenkoor van Nederland o.l.v. Martin Mans, een toespraak door ds Koos Staat en natuurlijk veel samenzang. Op donderdagavond 24 december. Aanvang om 20.00 uur, de deuren gaan open om 19.30 uur. Entree is gratis. Je bent van harte welkom!

Meer informatie vind je op onze website dmbamsterdam.nl Monteverdi’s Maria Vespers.

VU-Kamerkoor o.l.v. Boudewijn Jansen. Za. 19 dec., 20.15 uur, Dominicuskerk A’dam: E 18 / E13, vukk.nl De avond voor Kerstmis Voorganger: Huub Oosterhuis

Annonces zijn advertenties zonder winstoogmerk, bestemd voor de particuliere aanbieder. Annonces kunnen worden geplaatst in Folia én op de website www.folia.nl.

Aanbieden van annonces kan op www.folia.nl via Folia Weekblad. Daar vindt u ook alle informatie over de tarieven e.d.

advies Er zijn ook gratis inloopspreekuren voor mentale training en voedingsadvies.

• Lekker een balletje slaan ...?

Uitgaan kun je overal. KaraVan maandag t/m donderdag zijn te doe je bij SKCA! Beginnerser ’s ochtends en ’s middags banen cursus start 11 januari. www. te huur. In het weekend kun je skca.org, info@skca.org ’s middags terecht. Check www. usc.uva.nl > locaties > USC Tennis.

Zondag naar de kerk?

• Winterse sporten www.studentenekklesia.nl - Schaatsen I.s.m. Skits en het SVU 11.00 uur - De Rode Hoed biedt het USC een uniek, breed opKeizersgracht 102 - Amsterdam gezet schaatsprogramma. Met je schaatskaart kies je zelf elke les de STUDENTEN dag uit dat je kunt/wilt. Dit kan dus EN STUDIE elke les anders zijn.

Gestopt met je studie? Onder be- Ski-/snowboardcursus geleiding op zoek naar een andere Je skiskills nog even opfrissen voor studie? www.herorientatietraject.nl je op wintersportreis gaat kan in deze korte spoedcursus van 3 lesSPORT sen. Studentencursusprijs ski E36 Sporten kun je overal. Karate doe / snowboard E50. Start 5 januari. je bij SKCA! Ontdek de karateka Check voor al het bovenin je. Beginnerscursus start 11 jastaande www.usc.uva.nl nuari. E40 voor 14 weken (stuMEDEZEGGENSCHAP denten), ma. & wo. Palmstraat De Studentenraad FMG zoekt 13 (Jordaan), nu ook op zaternieuwe Ambtelijk Secretaris. Ondag op IJburg! www.skca.org, der je taken vallen o.a. notuleinfo@skca.org, 020 618 2342. ren, archivering en ondersteuning USC van de raad. De functie is voor 10 Agenda uur per week en je verdient zo’n • Gratis Inloopspreekuren E10 per uur. Kijk op www.stu- Fysiotherapie dentenraad.nl/fmg voor de volOp maandag kun je tussen 16.00ledige functiebeschrijving.

17.00 uur op het Universitair Sport Centrum terecht bij USC Fysiothe- Wil je bestuurservaring opdoen bij rapie voor een gratis en vrijblijvend een jonge en dynamische stichting advies over een blessure of harden vind je ’t belangrijk om ook tijnekkige klacht. Opgeven vooraf bij dens je studie aan je cv te werken? de sportbalie of via tel. 301 3540.

En wil je bovendien je kwaliteiten • Mentale training en Voedingsinzetten om onderwijs voor kinde24 dec., 19.30 en 22.00 uur Kaarten: www.studentenekklesia.nl

Problemen met studeren in verband met een functiebeperking?

ren in ontwikkelingslanden mogelijk te maken? Kijk voor vacatures op www.studentsforchildren.nl

VERDIENEN Native speaker Roemeens gezocht voor stage: veldonderzoek, literatuurstudie en enquête. Jan.- juni 2010. Meer info: www.jur.uva.nl/criminologie Gezocht: Student-assistent, secretariaat Bonger Instituut voor Criminologie. 16 uur p.w. vanaf E758 p.m. Vacature: www. jur.uva.nl/criminologie Bijverdienen kun je overal. Karate doe je bij SKCA! Beginnerscursus start 11 januari. www. skca.org, info@skca.org Gezocht: Student-assistenten.

Voor scoren van dvd’s op affiliatie/controlegedrag van kinderen (125-140 banden van gemiddeld 15 min.). Scoren per 5 sec. Eisen: Min. 10 uur per week beschikbaar gedurende de periode januari t/m eind april/begin mei 2010. Werken in het weekend niet mogelijk.

(Training in januari 2010.) In staat om zelfstandig en nauwkeurig te werken. Vergoeding E 9 per uur.

CV en korte motivatie mailen naar: d.l.roorda@uva.nl of bel 020 525 1513 en vraag naar Debora Roorda.

Het AMC zoekt gezonde nietrokende mannen (18-35 jaar) in verband met wetenschappelijk onderzoek naar de lokale afweer in de long. Deelnemers

zullen 1 dag in het AMC doorbrengen en ontvangen een ruime vergoeding. Voor meer informatie: Liesbeth Kager, arts-onderzoeker, L.M.Kager@amc.uva.nl Gezocht hulp met humor. Ik ben studente wiskunde en sociologie in Amsterdam maar kan door mijn handicap- geen coordinatievermogen- niet zelfstandig schrijven, praten of de dagelijkse dingen doen. Ik woon deels in AUC studentenflat. Je wordt getraind in FC. PGB €15 / uur en min. 15 uur p.w. Info grooff1@hotmail. com en www.thiandigrooff.nl Lief oppasmeisje gezocht, bij voorkeur woonachtig nabij Amsterdam Oud-West/Vondelpark. In ieder geval vast voor maandagen vanaf 14.30 tot 20.00 uur en en/of vrijdag van 14.30 tot 18.30 uur. Wij hebben twee schatten van kinderen, meisje 5 jaar, jongen 2 jaar. Bel ons als je interesse hebt. Liselore 06 2908 3463, Wim 061001 9638.

Burghardt v.d. Berghstraat 114, Nijmegen, 14.00-16.30 uur; 10 april: Denksportcentrum, Venestraat 15, Zwolle, 13.00-17.00 uur.

Als vrijwilliger naar Afrika, Azië of Latijns-Amerika? Kom op 16 december naar de info-avond! www.wereldvrijwilliger.com

WONEN Iets te verhuizen? Ik kom met een grote bus voorrijden. Studentenverhuizingen binnen A’dam. Van stoep tot stoep: E35. Ook met verhuismannen en touw en blok. Ook buiten A’dam mogelijk. Bel Taco: 06 4486 4390; www.vrachttaxi.nl

DIVERSEN De Spermabank van het AMC is op zoek naar spermadonoren. Onkosten worden vergoed.

Nadere informatie tel. 020 566 3090, spermabank@amc.uva. nl of www.spermadonoren.nl

Amsterdam naar Kopenhagen - Job Cohen en Marijke Vos gaan naar Kopenhagen om daar te praten VRIJWILLIGERSWERK, over een nieuw klimaatverdrag. Op STAGES, e.d. het Politiek Café van GroenLinks Vrijwilligers gezocht - Culturezullen zij de discussie aangaan le uitwisseling, samenwerking met deskundigen en bezoekers met lokale bevolking en een unie- over hun boodschap. Alle Amsterke ervaring tegen lage kosten? dammers zijn van harte uitgenoIBO-Nederland organiseert vrijdigd om hun mening te komen willigersprojecten in verschillende geven. Do. 10 december, 20.00 landen. Meer weten? Kijk dan op uur, Hortus Botanicus, Plantage www.ibo-nederland.org of bezoek Middenlaan 2a. Met verder Lieseen van onze inloopmiddagen: 6 beth van Tongeren (Greenpeace), maart: Kargadoor, Oudegracht 36, Ruud Koornstra en (ondernemer), Utrecht, 13.30-16.00 uur; 12 maart: Remco Daalder (stadsecoloog).

december 2009 CREA is de culturele organisatie van de UvA en HvA. Turfdraagsterpad 17, 0205251400

wo 9 december, 17.00 u / lezing

wo 9 december, 20.00 uur / debat

De klimaattop Wijnand Duyvendak

Game Journalism As It Should Be

Aan de vooravond van de klimaattop in Ko-

Onlangs is een Belgisch nieuwe mediatijd-

penhagen spreekt Wijnand Duyvendak, voor-

schrift afgeperst door een lokale uitgever. Dit

malig Tweede Kamerlid voor GroenLinks en

roept vragen op. Hoe onafhankelijk kan de ga-

initiatiefnemer van Beat the Heat Now. Wat

mejournalistiek zijn in een dergelijk commerci-

is de beste manier om iets te doen tegen de

ele sector? Hebben onafhankelijken (bloggers)

klimaatproblematiek? Wat voor invloed heeft

een rol? Met o.a. drs. David Nieborg (docent

Nederland op een echte oplossing voor de

Nieuwe Media UvA) en Niels ’t Hooft (schrij-

opwarming van het klimaat? CREA Theater.

ver en onafhankelijk game-journalist). Plaats:

Toegang: gratis voor studenten, � 5,- alle an-

CREA Theater. Toegang: gratis voor studen-

deren. Reserveren niet mogelijk. I.s.m. SIB.

ten, € 5,- alle anderen. I.s.m. Xi en Bashers.

do 10 december, 20.30 uur / film

do 10 december, 20.30 uur / divers

CREAtions Jonge Filmmakers

Open Podium

CREAtions presenteert jong filmtalent. De

ret, zang en theater. Het CREA Open Po-

Voor informatie over studeren met een functiebeperking

avond staat in het teken van drie korte films

kun je terecht bij: www.studerenmeteenfunctiebeperking.nl

(Jordi Wijnalda) en Geen zin (Gijs Veerhoek).

Chance (Victor van Doorn), Nooit meer avond

De UvA studentendecanen: www.uva.nl/studentenzaken of 020-5258080

Laat je inspireren door de stijl, techniek en

De HvA studentendecanen: www.sz.hva.nl/decanaat of 020-5951463

met de jonge regisseurs in gesprek te gaan.

het verhaal en grijp de gelegenheid aan om Plaats: CREA Theater. Toegang: gratis voor studenten, € 5,- alle anderen.

Met kleinkunst, singer/songwriters, cabadium is iedere tweede donderdag van de maand. Zelf optreden? Stuur een email naar openpodium@crea.uva.nl.

Plaats:

CREA

Muziekzaal. Toegang gratis. Reserveren niet mogelijk.

Maandag 14 december

Wittgenstein (I en II)

www.crea.uva.nl/agenda

roem

God Door Dirk Wolthekker

Niet eerder kwam het voor in deze serie interviews dat we spreken met een oud-student die zijn leven als politicus nadrukkelijk wijdt aan God. De seculiere UvA heeft van oudsher nu eenmaal geen grote aantrekkingskracht op godvruchtige studenten die de collegebank graag afwisselen met de kerkbank. Politicoloog Ed Anker is wel zo iemand. ‘De vraag waarom ik niet naar de gereformeerde VU ging, heb ik vaak moeten beantwoorden. Ik wilde internationale betrekkingen gaan studeren, iets met Oost-Europa en Ruslandkunde. Dat kon niet aan de VU. Daarbij: colleges volgen in de Oude Manhuispoort is natuurlijk wel wat leuker dan colleges volgen in een betonnen kolos in Buitenveldert. Wat ook meespeelde is dat ik het inspirerend vind om met andersdenkenden in aanraking te komen. Tijdens een college over de emancipatie van “de kleine luyden” – het gereformeerde volksdeel – vroeg hoogleraar Piet de Rooy eens hoeveel belijdende Christenen er in de zaal zaten. Er waren twee vingers.’

Ed Anker (1978) is sinds 2007 Tweede Kamerlid voor de ChristenUnie. Daarvoor was hij namens dezelfde partij gemeenteraadslid van de gemeente Zaanstad. Zijn opleiding maakte hij af, maar niet in de beoogde studierichting. ‘Internationale betrekkingen viel erg tegen. Die studierichting was toch vooral gebaseerd op het bestaan van de Muur en op de Oost-West-tegenstelling. Toen die wegviel leek de bodem onder de internationale betrekkingen ook te zijn weggevallen. Het werd een zoekende studierichting. Ik koos daarom liever bestuurskunde als afstudeerrichting. Daarin herkende ik ook veel uit het politieke handwerk in de gemeenteraad.

Politiek heeft altijd mijn belangstelling gehad en dan natuurlijk vooral de vraag hoe de Bijbel als uitgangspunt van politiek kan dienen. Mijn studie is een heel sterke motivatie geweest om op intellectueel niveau mijn geloof verder te ontwikkelen. In Zaandam was ik steeds lid geweest van een gereformeerd-vrijgemaakt kerkje met honderdvijftig leden. Een heel hechte gemeenschap, maar intellectueel niet uitdagend. Dat was de universiteit natuurlijk wel. Ik heb er veel gediscussieerd. Met studenten, maar ook met wetenschappers. Bij hoogleraar Mein-

Foto: Bob Bronshoff

Hij studeerde politicologie en werd politicus bij de ChristenUnie: Tweede Kamerlid Ed Anker.

Ed Anker

dert Fennema heb ik eens een nota geschreven over de tolerantieopvatting van de ChristenUnie. We kwamen tot de conclusie dat er op de UvA veel meer ruimte zou moeten zijn voor dat soort onderwerpen.

Ik heb me op de UvA vaak moeten verdedigen, zowel als het ging om de standpunten van de ChristenUnie als ook om de relatie tussen geloof en wetenschap. Het ging dan eigenlijk helemaal niet over het creationisme versus de evolutietheorie, maar meer over het relatieve van de wetenschap. Die heeft natuurlijk niet per se de wijsheid in pacht. Neem een vak als geschiedenis van de politieke theorieën, een filosofisch vak waarin ook de vraag aan de orde komt hoe goed of slecht de mens is. Daar is niet een eenduidig wetenschappelijk antwoord op. Ik vind, vanuit mijn visie op de samenleving, dat de mensen zondig zijn en in zichzelf niet de kracht kunnen vinden om een volledig goed leven te leiden.

Als je dat als overheid niet erkent en niet erkent dat er sommige mensen zijn die in en in slecht zijn, dan vraag je als het ware om problemen. Dat is waar we in deze overgeliberaliseerde samenleving tegenaan lopen.

Tijdens mijn studie ben ik preses geweest van de christelijke Navigators Studentenvereniging Amsterdam (NSA). Het leuke van die vereniging is dat het een interkerkelijke vereniging is, waar tijd en ruimte is voor Bijbelstudie, maar waar ook het studentenleven voluit wordt geleefd, inclusief uitgaan en bier drinken.

Ik ben zelfs nog een tijdje huisdeejay geweest van NSA. Ik ben niet iemand die op een berg gaat zitten met een muur eromheen. Ik had en heb net zo goed vrienden die geen christelijke achtergrond hebben. Die konden er bij NSA allemaal bij.

Ik heb in mijn studieperiode twee belangrijke dingen geleerd. Ten eerste dat je weliswaar met elkaar van mening kunt verschillen, maar dat je het daarbuiten toch ook heel goed en leuk met elkaar kunt hebben.

Ten tweede leerde ik om te redeneren vanuit iemands anders visie. Dat mensen in God geloven is voor mij vanzelfsprekend, maar niet voor iedereen. Ik ben niet dogmatisch. Laat ik het zo zeggen: als ik een dogma zou hebben dan is dit mijn dogma: God heeft het beste met de wereld voor.’ l

Folia 15 | 23

Foto’s: Henk Thomas

dijkgraaf & fresco

Kruiswoordpuzzel

Het paradijs In de aanloop naar Kopenhagen en bij alle discussies over de clash tussen mens en natuur, is het misschien goed erop te wijzen dat het paradijs niet bestaat. Letterlijk gesproken dan. Onze fantasie mag dan visoenen oproepen van grazige weiden waar mensen, dieren en planten in vredig evenwicht leven, de biologische werkelijkheid is anders. Op de lange termijn zijn ecosystemen nooit stabiel. Volgens de chaostheorie is er altijd wel een kleine variatie die een grote verandering oproept – de spreekwoordelijke vlinder in Brazilië en de tornado in Texas. In de natuur is verandering onvermijdbaar en onmisbaar. Het best haalbare zijn periodes van relatieve rust onderbroken door meer of minder drastische omslagen. De natuur is als een rotsblok op een oneindig diepe berghelling dat soms even stil blijft liggen, maar onvermijdelijk verder naar beneden zal rollen.

De beroemde bioloog Edward O. Wilson heeft een interessante verklaring waarom de illusie van het paradijs zo onweerstaanbaar is. Het beeld van het ideale landschap is namelijk opvallend universeel. Overal in de wereld vinden we dezelfde ingrediënten: golvende open weiden met enkele boomgroepen en zo nu en dan een klein meertje. Dit bucolische landschap zien we zowel terug in de tuinarchitectuur van Engelse aristocraten als in de lommerrijke hoofdkwartieren van multinationals – zeg maar het DSB-hoofdkantoor. Volgens Wilson gaat dit beeld terug naar de wortels van de moderne mens: de Afrikaanse savanne. De grasvlakten bieden goed uitzicht op mogelijke vijanden, de heuvels zijn praktische uitkijkposten, de stukjes bos vormen goede schuilplaatsen en ook de oermens had wel eens dorst.

Als het originele paradijs inderdaad zo ver verwijderd is, zowel in tijd als in afstand – miljoenen jaren geleden in de Hoorn van Afrika – dan geeft dat nog een extra reden voor een kritische blik.

Want die eerste dagen van de mensheid waren allesbehalve vredig en bucolisch. De natuur was toen ‘red in tooth and claw’. Niet alleen verscholen zich tussen die weelderige bossen speciale roofkatten die het uitsluitend op mensen gemunt hadden, er was sowieso de eeuwige dreiging van geweld tussen stammen.

Nee, een bezoek aan het paradijs zou wel eens kunnen zijn als mijn eerste en direct enige ervaring met zweefvliegen. Ik had daarbij een voorstelling van de ultieme rust en vrede. Als een adelaar zou ik in perfecte stilte hoog boven de wereld zeilen. Maar eenmaal in de lucht klonk er zo’n oorverdovend gesuis en gerammel in de cockpit, dat deze illusie snel verdampte. Inderdaad, achter alle filmbeelden van zweefvliegen wordt een inspirerend muziekje gemonteerd. Ik weet nu waarom.

Robbert Dijkgraaf is universiteitshoogleraar mathematische fysica.

Van links naar rechts: 1 Europese functie - 12 strafwerktuig - 13 vogelvrijverklaring - 14 tot afscheid - 15 de onbekende - 16 historisch bouwwerk aan het Damrak in Amsterdam - 20 Amerikaans instituut voor ruimtevaart - 21 viering van de jaarwisseling - 24 pret - 25 verkoopplaats van feestelijk gewas - 33 beroemde Braziliaanse voetballer - 34 reeds - 35 onze vorstin - 41 technische commissie - 42 een weinig - 43 telwoord - 47 op een - 48 soort onderwijs - 49 uitgaanscentrum in Amsterdam - 57 buitenverblijf bij Apeldoorn - 58 Chinese munt - 59 bevestiging - 60 takje - 61 kroonprins. Van boven naar beneden: 2 tijdstip - 3 plaats in Frankrijk - 4 sterk ijzerhoudende grond - 5 internationale titel in de bedrijfskunde - 6 hemelbrood - 7 voormalig tv-regisseur (Ralph) - 8 vergeldingsmaatregel - 9 vis - 10 titel - 11 erwtensoep - 16 scheur - 17 vloeibaar worden - 18 plaats in Duitsland - 19 alvorens - 22 baan (Engels) - 23 academie (voor) lichamelijke opvoeding - 26 dopingstof - 27 interest - 28 tennisterm - 29 echtgenoot - 30 afsluitmiddel met afmeetfunctie - 31 zangstem - 32 steen - 35 mannelijk dier - 36 Inspectie Werk en Inkomen - 37 drank - 38 telwoord - 39 vogeleigenschap - 40 edelgas - 44 van de - 45 kweken - 46 keur - 50 bijbelse figuur - 51 spitssnuitig zoogdiertje - 52 meetkundige figuur - 53 bergweide - 54 Nederlands Instituut voor Arbeidsomstandigheden - 55 uitvinder van de saxofoon - 56 slot.

Helemaal ingevuld? Mail de oplossing (o.v.v. naam en huisadres) uiterlijk dinsdag 15 december naar mededelingen@folia.uva.nl en maak kans op twee toegangskaartjes voor bioscoop Kriterion, www.kriterion.nl.