Folia18_63

Kriterion

Topdocent

Exit

Roem

Zestig jaar babysitten

Peter Starreveld

Tom Wansbeek

Pieter Hilhorst

Weekblad voor de Universiteit van Amsterdam Jaargang 63 22-01-2010

Nummer 18

Moordstudie

AMSTERDAM FM 106.8 FM • kabel 103.3 Als het in Amsterdam gebeurt, dan hoort u het hier!

Kijk voor ons uitzendschema op:

www.amsterdamfm.nl

inhoud Docent van het Jaar

Doctor

Kriterion

Topdocent

Exit

Roem

Zestig jaar babysitten

Peter Starreveld

Tom Wansbeek

Pieter Hilhorst

nieuws

Voor psoriasis bestaat geen panacee.................. blz. 4

Turven Bijbaan: bespioneer een docent......................... blz. 4

Creatief onderzoek

Weekblad voor de Universiteit van Amsterdam Jaargang 63 22-01-2010

Nummer 18

Lynns raciale IQ-theorie rammelt...................... blz. 4

Interview Tom Wansbeek, gewezen decaan FEB...............blz. 10

Coververhaal

Moordstudie

Crime Scene Investigation op de plaats delict is de toekomst................................................blz. 14

Books 4 Life Verbeter de wereld, koop een boek...................blz. 16

Kriterion Kids Oppascentrale bestaat zestig jaar.................... blz. 20

En verder: Nieuws 4-7, Opinie/Stage 8-9, Film/Het beste 12, Fen is Uit/Eten 13, Weekgast 19, Annonces 22, Roem 23, Dijkgraaf & Fresco/Puzzel/Spekkie Big 24

Colofon

Folia: Weekblad voor de Universiteit van Amsterdam, Vendelstraat 2, 1012 XX Amsterdam, Tel. 020-5253981, Fax 020-5253980, redactie@folia. uva.nl, Website: www.folia.nl, Uitgever: Stichting Folia Civitatis, Redactie: Floor Boon, Mirna van Dijk (eindredacteur), Jim Jansen (hoofdredacteur), Maud Janssen, Marit van Kooij, Margot Riedstra (secretariaat), Henk Thomas, Dirk Wolthekker, Medewerkers aan dit nummer: Jaron Beekes, Bram Belloni, Martien Bos (correctie), Bob Bronshoff, Niels Carels, Fred van Diem, Robbert Dijkgraaf, Julie de Graaf, Cees Heuvel, Marc van der Holst, JanMaarten Hupkes, Won Tuinema, Fen Verstappen, Hans van Vinkeveen. Folia is aangesloten bij het Hoger Onderwijs Persbureau (HOP) en werkt samen met Havana, het weekblad van de Hogeschool van Amsterdam, Havana-redactie: Eveline Heumen, Wim de Jong, Thijs den Otter, Merel Straathof, Annemarie Vissers, Paul van de Water (hoofdredacteur), Redactieraad: Wouter Breebaart, Simon Dikker Hupkes, Albert Goutbeek, Lief Keteleer (voorzitter), Jaap Kooijman, Bert Vuijsje, Bladmanagement: Impressum, Zoetermeer, Lay-out: Carl Zevenboom, Amsterdam, Druk: Dijkman Offset, Diemen, Advertentiewerving: Bureau van Vliet bv, Zandvoort, Tel. 023-5714745, Fax 023-5717680, zandvoort@bureauvanvliet.com, Abonnement: E46,90 per jaargang. Opgave: 020-525 3981, ­mededelingen@folia.uva.nl of www.folia.nl. Het is niet altijd mogelijk de rechthebbenden van de foto’s op de prikbordpagina te achterhalen. Rechthebbenden van het beeldmateriaal kunnen zich bij Folia melden via: redactie@folia.uva.nl.

Groningen Toen ik nog studeerde vertrok ik in de tweede week van januari naar Groningen voor het Noorderslag Festival. In vergelijking met nu was het veel kleiner van opzet, maar daardoor niet minder gezellig. In de Oosterpoort zag ik begin jaren negentig toenmalige favoriete bandjes als Tröckener Kecks, the Fatal Flowers en Claw Boys Claw. Als je Amsterdam gewend bent, dan is Groningen een knusse stad, met aardige mensen en cafés die niet sluiten. Een paar jaar later was ik hoofdredacteur van een muziekblad en moest ik naar het festival om te ‘werken’. Noorderslag had er inmiddels een broertje bij gekregen – Eurosonic – en overal in stad kon je bandjes kijken. Het ‘werken’ bestond overigens vooral uit praten, bier drinken en muziek luisteren. Elke avond eindigde steevast in de Benzinebar. Een pijpenla in het centrum van de stad die zijn naam had te danken aan een enorme benzinepomp die in het het voorste gedeelte van het etablissement stond opgesteld.

Afgelopen weekend was ik niet op het festival en daarom heb ik bandjes als ­C-Mon & Kypski, De Staat, The XX en Moke moeten missen. Jammer, maar toch waren mijn gedachten in Groningen. Dat had alles te maken met het vertrek van Tom Wansbeek. Wansbeek heeft jarenlang bij de Rijksuniversiteit Groningen gewerkt voordat hij drie jaar geleden hier als decaan bij de Faculteit Economie en Bedrijfskunde aan de slag ging. Met Wansbeek is iets ongewoons gebeurd; hij werd namelijk kort voor de kerstvakantie ontslagen. De UvA is niet bepaald een organisatie die bekendstaat als hard als het gaat om medewerkers uit het hogere management. Mensen die hun werk niet goed doen krijgen een andere functie, worden weggepromoveerd of het wordt gewoon toegelaten. In het geval Wansbeek werd er anders gehandeld en de lezingen over waarom een scheiding noodzakelijk was, lopen uiteen. De voorzitter van het College van Bestuur hield het erop dat door ‘verschillen van inzicht’ het samenwerken onmogelijk werd, terwijl Wansbeek zelf van mening is dat zijn kritische houding niet werd gewaardeerd. Hoe je het ook wendt of keert: Wansbeek is een aardige man, die zeer benaderbaar was voor studenten en medewerkers en met wie je ook heerlijk over voetbal kon praten. Daarom betreur ik zijn vertrek. Deze zaak kent alleen verliezers.

Begin januari denk ik altijd aan Groningen; zo ook dit jaar

Jim Jansen, jfj@folia.uva.nl

Folia 18 | 3

Foto: Bob Bronshoff

Foto: Bram Belloni

Eindelijk gerechtigheid: na al twee keer op de longlist terecht te zijn gekomen, is Peter Starreveld nu officieel uitgeroepen tot Docent van het Jaar 2009.

Inspiratie doet hij graag op bij cabaretiers, en hij houdt van Zaal A vanwege de ‘intieme theateropstelling’. Blz.17

Tijdmetingen ‘tasten werksfeer aan’ >In het kader van de verhuizing naar het Roeterseiland is in kaart gebracht hoe medewerkers van de FMG hun kamers gebruiken. >Zij voelden zich ‘aangetast in de werksfeer’ door regelmatig bezoek op hun werkkamers.

In november en december hebben werkstudenten gedurende twee weken tijdmetingen verricht in de gebouwen van de Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen (FMG) om in kaart te brengen hoe medewerkers van de faculteit hun kamers gebruiken. Naast de metingen vonden er interviews plaats. Het onderzoek moet een representatief beeld geven van de ideale werkplek voor FMG-medewerkers. Dit blijkt uit een memo die decaan Edward de Haan in november onder de medewerkers verspreidde. In totaal zijn er 450 werkplekken bezocht gedurende tien opeenvolgende werkdagen, op elk uur van de dag. Eind februari vinden er tijdmetingen plaats op het Roeterseilandcomplex (REC). In maart worden de resultaten gepresenteerd.

De werkstudenten, ingeschakeld door uitzendbureau Studiejob, liepen elk uur met een handcomputer een vast rondje op de locaties van de FMG. Op de computer moesten zij invullen wat de medewerker op dat moment aan het doen was en of hij of zij aanwezig was.

Volgens Tom Verhoek, beleidsadviseur Gebouwen en Voorzieningen van de FMG, is de verhuizing van de faculteit naar het Roeterseilandcomplex een ‘majeure ope-

Lidian Lecluse promoveert deze week op een onderzoek naar de effecten van biologics, een medicijn tegen de huidaandoening psoriasis.

Jaron Beekes ratie’. Verhoek: ‘De FMG krijgt in haar nieuwe onderkomen minder zit- en werkplekken, maar er bestaat geen directe relatie tussen de metingen en de hoeveelheid werkplekken in de nieuwe huisvesting.

De tijdmeting is maar een van de informatiebronnen om medewerkers straks een werkplek aan te bieden die past bij hun werkzaamheden.’

Volgens een medewerker die anoniem wenst te blijven, zat niemand te wachten op de tijdmetingen en voelde men zich ‘in de werksfeer aangetast’. Hein-Anton van der

Heijden, universitair docent bij politicologie, heeft zijn twijfels over de zin van het onderzoek. ‘Er zit veel tijd tussen nu en de verhuizing naar het Roeterseilandcomplex,’ zegt van der Heijden. Hij vreest dat de resultaten gebruikt zullen worden om meer flexplekken op het REC te rechtvaardigen. Van der Heijden: ‘Een kantoortuin zien velen niet zitten. Het gevaar loert dat medewerkers dan eieren voor hun geld kiezen en thuis gaan werken. Deze meting is een voorbeeld van de verzakelijking en het doorgeslagen efficiencydenken aan de UvA.’ (MvK)

Het broddelwerk van Richard Lynn >Grote vraagtekens bij het onderzoek van Richard Lynn waaruit zou blijken dat zwarte Afrikanen gemiddeld een lager IQ hebben dan westerlingen. >Studies van Wichters, Dolan, Borsboom en Van der Maas van de UvA ondermijnen wetenschappelijk racisme.

De Britse psycholoog Richard Lynn (1930) heeft sinds het begin van zijn wetenschappelijke carrière het bestaan van verschillende intelligentieniveaus tussen etnische

teit van Ulster, rammelt aan alle kanten.

Richard Lynn is sinds zijn bevindingen een controversiële wetenschapper. In zijn boek IQ and the Wealth of Nations (2002) stelt hij dat zwarte Afrikanen gemiddeld dertig punten lager scoren op een IQ-test dan hun blanke westerse evenknie. Ook Aziaten hebben volgens Lynn een hoger IQ dan Afrikanen. De gemiddelde intelligentie van de bevolking verklaart volgens Lynn sociaaleconomische omstandigheden van een land en de mate van onderontwikkeling.

Hij was daarom een tegenstander van im-

Lynn koos zijn data selectief door hoog scorende zwarte Afrikanen buiten beschouwing te laten groepen en seksen verdedigd. Uit studies van Jelte Wicherts, Conor Dolan, Denny Borsboom en Han van der Maas van de Faculteit der Maatschappij- en Gedragswetenschappen (FMG) en van Jerry Carlson van de University of California, blijkt nu echter dat het onderzoek van Lynn geen bewijs levert voor dergelijk wetenschappelijk racisme. De onderzoekers tonen aan dat het onderzoek van de omstreden psycholoog, emeritus hoogleraar aan de Universi-

4 | Folia 18

doctor

nieuws Check www.folia.nl voor een dagelijkse update van al het UvA-nieuws

migratie naar Groot-Brittannië uit Afrikaanse en Caribische landen, maar steunde immigratie vanuit Azië.

Voor Lynns beweringen bestaat geen bewijs, aldus het onderzoek van Wicherts en zijn collega’s. Zij onderzochten honderd gepubliceerde studies en concludeerden dat Lynn zijn data selectief heeft gekozen door hoog scorende zwarte Afrikanen buiten beschouwing te laten. Bovendien tonen zij aan dat verschillende bevolkingsgroe-

pen op basis van IQ-scores niet zomaar te vergelijken zijn. Deze onvergelijkbaarheid van scores was nog niet eerder op systematische wijze aangetoond. (MvK)

De poll op folia.nl ging afgelopen week over de vraag of het goed is dat werkstudenten van de FMG metingen verrichten op de faculteit om te peilen hoeveel tijd medewerkers op hun werkkamer zijn.

De uitslag: • Wat een wantrouwen. Men had toch aan medewerkers zelf kunnen vragen dat bij te houden? – 69,1% • Eindelijk gerechtigheid, want medewerkers bezetten een kamer terwijl ze thuis werken – 24,0% • Ja! Eindelijk wordt wetenschappelijk vastgesteld hoeveel werkkamers nodig zijn – 3,6% • Big brother is watching you?! Natuurlijk is dat niet goed! – 3,3% Totaal aantal respondenten: 275

Kunt u uitleggen wat psoriasis precies is?

‘Psoriasis is een huidaandoening die wordt veroorzaakt door een ontstekingsreactie van de huid. De functie van ons afweersysteem is ons te beschermen tegen bacteriën en virussen door te gaan ontsteken. Bij mensen met psoriasis is dat afweersysteem in de war, want het reageert op dingen waartegen dat helemaal niet nodig is. Wat precies de trigger is weten we niet, maar het is een chronisch proces waarbij de huid ontstoken, rood en verdikt is.’

Hoeveel mensen hebben last van deze erfelijke aandoening?

‘Ongeveer twee procent van de wereldbevolking heeft psoriasis. Van dat percentage is ongeveer twintig procent ernstig, waarmee bedoeld wordt dat de kwaliteit van leven vaak ook ernstig wordt aangetast.’

De kwaliteit van leven is moeilijk te toetsen.

Wat bedoelt u hiermee?

‘Mensen met een ernstige vorm van psoriasis hebben een vergelijkbare kwaliteit van leven als mensen met reuma of mensen die net een hartaanval hebben gehad. Het is een pijnlijke aandoening met veel jeuk. Ook worden mensen vaak gestigmatiseerd omdat ze schilfers verliezen, dode huidcellen die versneld worden aangemaakt door de buitenste laag van de huid. Mensen vinden het vaak vies om te zien.’

Uw onderzoek gaat over de effecten van biologics.

Wat zijn dat?

‘Het afweersysteem gebruikt boodschappereiwitten om het ontstekingssysteem mee aan te moedigen. Biologics zijn biologisch gemodificeerde eiwitten die zich aan de boodschapper-eiwitten hechten om zo de ontsteking te voorkomen. Het zijn nagemaakte menseigen eiwitten die worden gekweekt in de eierstokken van Chinese hamsters. Ze zijn pas sinds 2004 op de reguliere markt voor psoriasis en worden alleen verstrekt aan mensen die in de ergste categorie van psoriasis vallen en bij wie is vastgesteld dat alle andere medicijnen niet werken.

Een behandeling met biologics kost namelijk twaalfduizend euro per persoon op jaarbasis.’

Wat heeft u geconcludeerd?

‘Er kleven een paar nadelen aan het gebruik van biologics. Het eerste is dat ze ook werken wanneer een psoriasispatiënt een infectie oploopt. Het medicijn saboteert het afweersysteem, zodat een normale verkoudheid bijvoorbeeld al gauw twee weken duurt. Het andere nadeel is dat sommige mensen antistoffen aanmaken tegen het lichaamsvreemde eiwit waardoor het medicijn niet meer werkt.

De psoriasisplekken kunnen tijdens de eerste weken wel afnemen, maar al gauw zal het effect verdwijnen. Voor mensen die aan een ernstige variant lijden, is dat heel vervelend, want biologics is hun laatste behandeloptie. Reguliere behandelingen zoals lichttherapie hebben dan al gefaald. Verder onderzoek naar het voorkomen van het aanmaken van antistoffen is daarom de volgende stap.’ (FB) Lidian Lecluse, Psoriasis: Implications of Biologics, promotie: 22 januari.

kort

nieuws

Andragologen gaan zelfonderzoek doen >Schenkingen van in totaal 50.000 euro toegezegd aan alumnikring van de opgeheven studierichting andragologie. >‘Binnenkort begint een promovendus met een officieel onderzoek naar de opheffing van de studie in de jaren tachtig.’

De alumnikring van de in 1988 opgeheven opleiding andragologie, de wetenschap van de opvoeding en vorming van volwassenen, heeft schenkingen toegezegd gekregen ter waarde van in totaal 50.000 euro.

De schenkingen, van oud-andragologiestudenten en in de andragologie geïnteresseerden, zijn inmiddels vastgelegd bij de notaris en zullen verspreid over vijf jaar in de kas van de alumnikring vloeien. De kring heeft daartoe een fonds opgericht dat is ondergebracht bij de Amsterdamse Uni-

versiteits-Vereniging (AUV). Dit heeft de voorzitter van de alumnikring, Henk Wesseling, bevestigd.

‘Het fonds hebben we op kunnen richten vanwege de toegezegde giften,’ zegt Wesseling. ‘Om een fonds onder te kunnen brengen bij de AUV hadden we volgens de regels minimaal dertigduizend euro nodig en daar hebben we aan voldaan. We hebben nu ook financieel weer een plek binnen de UvA.’ De studie andragologie geldt als een typische jaren-zeventig studie, jaren waarin veel aandacht bestond voor de zelfontplooiing en vorming van het (volwassen) individu. In de nieuwe zakelijkheid van de jaren tachtig werd de studie door universiteitsbestuurders steeds minder relevant geacht en in 1988 uiteindelijk opgeheven.

De giften zullen worden gebruikt voor on-

Akademiepenning

derzoek, onderwijs en het huren van een pand voor lezingen, het geven van werkcolleges en het onderbrengen van een andragologische bibliotheek. Het pand is reeds gevonden: het gaat om Sarphatistraat 104, waarin van de UvA een ruimte is gehuurd die tot voor kort werd gebruikt door het Amsterdam University College. De eerste promovendus is al zo goed als benoemd. Wesseling wil nog niet zeggen om wie het gaat.

‘Maar wel dat het onderzoek wordt betaald door een hogeschool, niet zijnde de HvA, en dat het onderzoek vanuit de UvA wordt begeleid door hoogleraar sociologie Jan Willem Duyvendak. Het zal een onderzoek zijn naar het hoe en waarom van de opheffing van de andragologie in de jaren tachtig.’ In de loop van deze week zal bekend worden gemaakt wie het promotieonderzoek zal verrichten. (DW)

OV-chipkaart Ruim 400.000 van de 650.000 studenten hebben hun ov-chipkaart nog niet geactiveerd. Dat heeft het Coördinatiepunt Studenten ov-chipkaart deze week gemeld.

Het activeren moet voor 1 februari gebeuren, want daarna is het oude vervoersbewijs niet meer geldig. Een woordvoerder van het coördinatiepunt laat weten dat als iedereen wacht tot eind januari, ‘er enorme wachttijden ontstaan’. Vanaf deze week staan medewerkers met sandwichborden op de belangrijkste stations om studenten erop te wijzen hun kaart tijdig te activeren. (DW)

Belofte maakt schuld: UvA voert 8-8-4-systeem in >Centrale Ondernemingsraad heeft waslijst aan vragen over 8-8-4-systeem. >Maar Van der Toorn houdt voet bij stuk.

‘De VU heeft het systeem al ingevoerd en UvA en VU proberen van elkaars studieaanbod gebruik te maken.’

Nieuw bestuur Foto: Bram Belloni

Hoewel studenten vorige maand luidkeels voor het Maagdenhuis protesteerden met de slogan ‘8-8-4 niet hier’, is het College van Bestuur (CvB) nog altijd voornemens om een nieuwe semesterindeling in te voeren, waarbij op alle faculteiten een semester uit drie blokken van acht plus acht plus vier weken zal bestaan. Vooral op de Faculteit der Geesteswetenschappen heeft dit besluit tot veel onvrede geleid. Het waren dan ook vooral medewerkers en studenten van deze faculteit die op 15 januari het overleg bijwoonden van de Centrale Ondernemingsraad (COR) met CvB-voorzitter Karel van der Toorn.

Op de agenda stond een bespreking van het CvB plan ‘Verbetering studiesucces bachelor’ waar het voorgestelde 8-8-4-systeem onderdeel van uitmaakt. De COR was zeer kritisch en had een waslijst met vragen voorbereid. Zo opperde COR-lid Radboud Winkels om in plaats van het 8-8-4-systeem de roosterindeling van de Universiteit Utrecht over te nemen, waar het studiejaar bestaat uit vier maal tien weken. Winkels: ‘Als we al een uniform rooster invoeren, waarom dan niet het 4x10-systeem? Dat is in Utrecht al succesvol gebleken.’ Van der Toorn verwees ter verdediging naar de VU, waar een dergelijk systeem recentelijk is ingevoerd. Van der Toorn: ‘We zitten in Amsterdam met twee grote universiteiten en proberen op deze manier hindernissen uit de weg te ruimen, zodat we van elkaars aanbod gebruik kunnen maken.’ Bovendien betoogde Van der Toorn dat de VU het 8-8-4-systeem juist heeft ingevoerd omdat de UvA dit ook zou doen: ‘Ik zou het onverantwoord vinden en ik zou bestuurlijk gezien een slecht signaal afgeven als wij nu toch wat anders gaan doen.’

Paul Schnabel, directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau, krijgt dit jaar de Akademiepenning. Deze onderscheiding van de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) wordt eens in de twee jaar uitgereikt aan iemand die zich heeft ingezet voor de bloei van de wetenschap in Nederland. De jury zegt over Schnabel: ‘Als geen ander belichaamt Paul Schnabel de eenheid en samenhang van de sociale wetenschap. Weinig sociale wetenschappers, bestuurders en journalisten zullen onbekend zijn met zijn schrijfstijl, zijn spreek­ stem of zijn aanblik.’ Paul Schnabel beweegt zich op het snijvlak van sociale wetenschap en overheidsbeleid. De penning wordt op 10 mei uitgereikt. (DW)

Het overleg van de Centrale Ondernemingsraad trok veel medewerkers en studenten

Het publiek was enthousiast over de kritische toon van de COR en vond de argumenten van Van der Toorn weinig overtuigend.

Sinead Wendt (20), student literatuurwetenschap en Duits: ‘Ik vond dat Van der Toorn erg veel blabla had, maar de inhoud van zijn plan is voor mij nog steeds ondui-

delijk.’ Leonie Mol (19), studente literatuurwetenschap en Arabisch: ‘Het ergste is dat het het CvB alleen lijkt te gaan om de uitwisseling met andere universiteiten, terwijl ze uit het oog verliezen of de opleidingen op de UvA nog wel goed kunnen functioneren binnen dit systeem.’ (Julie de Graaf )

Nieuwe rol voor de kerken Terwijl kerken worstelen met het vinden van een plek in de publieke discussie, neemt de waardering voor hun werk juist toe. Zo steunen actieve kerkgangers goede doelen bovengemiddeld met hun geld en inzet. Dat zegt hoogleraar Nederlandse geschiedenis James Kennedy in zijn nieuwe boek Stad op een berg. De publieke rol van de protestantse kerken, dat vorige week is verschenen. De kerk heeft volgens Kennedy ‘de roeping haar licht te laten schijnen, een stad op een berg te zijn’. Maar om die stad zichtbaar te maken, zal de kerk volgens Kennedy, zelf lid van de Gereformeerde Kerken vrijgemaakt, een ‘contrasterende gemeenschap’ moeten zijn. ‘Daarmee probeer ik een middenweg te vinden tussen twee modellen,’ zei Kennedy eind december in het Reformatorisch Dagblad. ‘Kort gezegd: het brede model van de Protestantse Kerk in Nederland (de PKNkerk, dw) die in de samenleving staat en van de samenleving is en het isolatiemodel, zoals je dat aan de rechterkant van het kerkelijk spectrum nogal eens aantreft.’ (DW)

De Landelijke Studentenvakbond (LSVb) is op zoek naar een nieuw bestuur. Volgens de LSVb liggen er het komend jaar zo veel politieke uitdagingen op het bord van studentbestuurders, zoals het mogelijke einde van de studiefinanciering, dat het studiejaar 10/11 ‘een interessant jaar’ gaat worden. Er is inmiddels een zoekcommissie in het leven geroepen, de zogenoemde ZoekCo., die een ‘Zoekboekje’ heeft samengesteld waarin te lezen is hoe een bestuursjaar bij de LSVb verloopt. (DW) Zie ook www.lsvb.nl

Wetenschapssystematiek Nederland liep in de jaren negentig voorop in het verbeteren van het wetenschappelijk onderzoek, maar inmiddels is het tijd voor nieuwe maatregelen. Dat vindt het Rathenau Instituut, dat onder meer onderzoek doet naar de dynamiek van wetenschappelijke en technologische ontwikkelingen. De manier van wetenschappelijke evaluaties kan volgens het instituut effectiever worden gemaakt, de financiering van onderzoek moet beter gaan aansluiten bij onderzoeksdisciplines en de concurrentie tussen Nederlandse universiteiten moet verbeterd worden.

Het instituut stelt voor taken en verantwoordelijkheden van onderzoeksfinancier NWO te verdelen over meer organisaties en het echte toponderzoek beter te onderscheiden van mainstreamonderzoek. Ook roept het Instituut de rijksoverheid op betere en meer regie te voeren bij het aanzwengelen van concurrentie tussen de universiteiten. (DW)

Folia 18 | 5

Foto: Jan-Maarten Hupkes

in beeld

Het Universitair Sport Centrum (USC) heeft sinds 1 januari ook een HvA-locatie: ClubWest sport & fitness. Het USC nam de bedrijfsvoering over van Splash aan de Dr. Meurerlaan in Osdorp, waar de sportopleidingen van de hogeschool zijn gevestigd. Afgelopen zaterdag werd de ClubWest officieel geopend door stadsdeelwethouder Achmed Ba창doud (Sport). Verder werden er diverse proeflessen verzorgd, waaronder deze zeer intensieve zumbasessie. (TdO)

promoties

prikbord Nieuws voor deze pagina? Mail naar: redactie@folia.uva.nl

Bijzondere Collecties Kookboeken Eind december is de historische bibliotheek van het voormalige Culinair Museum Amersfoort overgedragen aan de afdeling Bijzondere Collecties (BC) van de UvA. De Amersfoortse collectie omvat vijftienhonderd boeken, tijdschriften en documenten en een bijzondere verzameling menukaarten. Bibliotheken Eemland, de huidige eigenaar van de collectie, geeft de verzameling langdurig in bruikleen aan de BC. Enkele jaren geleden al werd de Gastronomische Bibliotheek Amsterdam, gevormd door Johannes van Dam, Joop Witteveen en Bart Cuperus, ondergebracht bij de BC. Vrijwel alle belangrijke Nederlandse kookboeken van de zestiende tot en met de negentiende eeuw zijn nu in de BC te vinden, maar ook boeken over voedingsleer, huishoudkunde, tafelversiering, wijn en etiquette. De UvA heeft met de collectie uit Amersfoort ook zevenhonderd buitenlandse kookboeken verworven.

AMC Skeletspiertumoren Een gen waarvan werd aangenomen dat het tumoronderdrukkende eigenschappen heeft – en dus een cruciale rol speelt in het tegengaan van kanker – blijkt juist essentieel voor groei en overleving van skeletspiertumoren bij kinderen. Dit blijkt uit onderzoek onder leiding van Marcel Kool van de afdeling Antropogenetica van het AMC. De resultaten van het onderzoek zijn inmiddels online verschenen in het blad Cancer Research. De nieuwe bevindingen vormen een belangrijke stap in de ontwikkeling van een gerichte behandeling van deze vorm van kinderkanker. Het gen ‘sprouty 1’ staat ‘aan’ in sommige skeletspiertumoren, de zogenoemde rhabdomyaosarcomen. Dit zijn kwaadaardige gezwellen in spierweefsel die zich vooral voordoen bij kinderen. Rhabdomyaosarcomen zijn zeldzaam; in Nederland doen zich jaarlijks tussen de dertig en veertig nieuwe gevallen voor. De behandeling bestaat uit een combinatie van chirurgie, radiotherapie en chemotherapie. Desondanks overleeft een deel van de kinderen niet.

FGw Biografie Twee UvA-promovendi staan met hun promotieonderzoek op de longlist van de Erik Hazelhoff Biografieprijs 2010. Deze prijs, vernoemd naar Erik Hazelhoff Roelfzema, de adjudant van koningin Wilhelmina in de oorlogsjaren en bekend onder de naam ‘Soldaat van Oranje’, wordt tweejaarlijks uitgereikt aan de beste Nederlandstalige biografie die in twee voorafgaande jaren bij een Nederlandse of Vlaamse uitgeverij is verschenen. Op de longlist (tien kandidaten) staan de biografieën van Bert Haanstra door Hans Schoots en Joop den Uyl door Anet Bleich. De shortlist wordt over twee maanden bekendgemaakt. De winnaar krijgt een geldbedrag van vijftienduizend euro.

Eredoctor Frans van Eemeren, hoogleraar taalbeheersing, argumentatie en retorica, krijgt een eredoctoraat van de universiteit van de Università della Svizzera italiana, de universiteit van

Lugano. Samen met wijlen Rob Grootendorst is Van Eemeren de grondlegger van de pragma-dialectische theorie van argumentatie.

In deze theorie zijn normatieve inzichten van de filosofische dialectiek systematisch gecombineerd met de pragmatische inzichten van de taalhandelingstheorie. De theorie bevat een ideaalmodel voor de kritische discussie, met tien regels voor de oplossing van een verschil van mening. Deze regels zijn erop gericht om drogredelijke discussiezetten te herkennen. Dit draagt bij aan het vinden van een oplossing bij een meningsverschil. De uitreiking van het eredoctoraat vindt plaats op 17 april.

FMG Geboortemaand Uit recent onderzoek van ontwikkelingspsycholoog Ad Dudink blijkt dat de meeste politieke leiders en topbestuurders in Nederland in de zomermaanden zijn geboren. Hiermee laat hij zien dat zien dat de geboortemaand langdurig van invloed is op de ontwikkeling van kinderen. In het januarinummer van vakblad De Psycholoog geeft Dudink onder de titel ‘Geboortemaand telt’ een samenvatting van zijn bevindingen. Dudink richt zich in zijn onderzoek al jaren op de gevolgen voor kinderen van de geboortemaand. Veel leerlingen zijn volgens Dudink langdurig de dupe van de ‘bestuurlijke peildatum van 1 oktober’ voor de indeling van het onderwijs. Deze bestuursmaatregel schept volgens hem voor duizenden leerlingen ongelijke kansen: omdat ze voor 1 oktober zijn geboren mogen ze in augustus daaraan voorafgaand al naar school. Wie in de zomer (juli-augustus-september) jarig is, en veel latere politieke leiders en bestuurders blijken dat te zijn dat, valt in de ‘vroege leeftijdspositie’ in de klas, de zogenoemde ‘vroege leerling’. Die kwalificatie blijkt ‘langdurig’ van invloed op iemands leven, zegt Dudink.

FNWI ZMA In het ‘Groote Museum’, gevestigd aan de Plantage Middenlaan en gebouwd in 1855, was ooit het Zoölogisch Museum Amsterdam (ZMA) gevestigd. De collectie van het ZMA werd in de loop der tijd verspreid over andere gebouwen en het pand aan de Plantage Middenlaan is al sinds 1947 niet meer in gebruik als museum. Er is momenteel een partycentrum in gevestigd, maar er zijn al lange tijd plannen om het, na een grondige renovatie, opnieuw als museum in gebruik te nemen. Artis-directeur Haig Balian wil de grote opgezette beesten – beren, giraffen, een neushoorn, een kameel en zelfs een twintig meter lang skelet van een blauwe vinvis – na de renovatie graag van het ZMA hebben om ze tentoon te stellen. ZMA-directeur Sandrine Ulenberg ziet het wel zitten: haar beestencollectie verkast de komende jaren naar Museum Naturalis in Leiden. ‘Maar een deel van de grote dieren zouden we in bruikleen kunnen geven aan Artis. De dierentuin kan daarmee een historische dimensie aan zich toevoegen.’ Met Leiden zou hierover al overleg zijn gevoerd, aldus Ulenberg.

Maagdenhuis Van Wijk weg Piet van Wijk, sinds 2007 directeur van het Bureau Communicatie, verlaat eind deze maand de UvA om in Hilversum coördinator historische programma’s van NPS/VPRO te worden. Hij zal voorlopig worden opgevolgd door Paul Helbing, die met ingang van 22 januari waarnemend directeur van Bureau Communicatie zal zijn. Helbing (1963) is sinds 2008 hoofd van de afdeling Externe Relaties van de UvA. Hij is onder meer officieel woordvoerder van het College van Bestuur. Dat heeft laten weten zich in de komende periode te beraden ‘op de wenselijke structurele invulling van de leiding van Bureau Communicatie’.

DINSDAG 26/01

10.00 uur: Raymond Slot - Economie A Method for Valuing Architecture-Based Business Transformation and Measuring the Value of Solutions Architecture.

Promotor: Prof.dr. R.E. Maes.

(Agnietenkapel) 14.00 uur: Rutger Timmer - Scheikunde Molecular Reorientation and Transport in Liquid Water and Ice. Promotor: Prof.dr. H.J. Bakker.

(Agnietenkapel)

WOENSDAG 27/01

14.00 uur: Eveline Koolhaas-Grosfeld Geschiedenis De ontdekking van de Nederlander in boeken en prenten rond 1800.

Promotor: Prof.dr. N.C.F. van Sas. (Aula)

DONDERDAG 28/01

10.00 uur: Chun-Xia Yi - Geneeskunde Hypothalamic Neural Networks in Control of Glucose Homeostasis.

Promotoren: Prof.dr. E. Fliers en prof.dr. R.M. Buijs. (Agnietenkapel) 12.00 uur: Rainer Moll - Sterrenkunde Magnetic Acceleration and Instabilities of Astrophysical Jets.

Promotor: Prof.dr. H.C. Spruit.

(Agnietenkapel) 14.00 uur: Martine Vrolijk - Geneeskunde Structure and Function of the Repeat Region in the Hiv-1 Rna Genome.

Promotor: Prof.dr. B. Berkhout.

(Agnietenkapel)

VRIJDAG 29/01

10.00 uur: Frank van den Broek Geneeskunde The Role of Endoscopic Imaging for an Improved Diagnosis of Colorectal Neoplasia.

Promotor: Prof.dr. P. Fockens.

(Agnietenkapel) 12.00 uur: Alexander Hirsch - Geneeskunde Clinical and Functional Outcomes after Revascularization Strategies in Acute Coronary Syndromes.

Promotoren: Prof.dr. J.J. Piek en prof.dr. R.J. de Winter. (Agnietenkapel) 14.00 uur: Annemieke Coester Geneeskunde Early Diagnosis of Peritoneal Membrane Alterations.

Promotor: R.T. Krediet. (Agnietenkapel)

ORATIE VRIJDAG 29/01

14.30 uur: Oratie prof.dr. C.M. Cappon, bijzonder hoogleraar Geschiedenis van het notariaat ‘Wat er is, was er al lang; wat zal komen, is eerder al geweest’. Historische kanttekeningen bij de huidige staat van het Nederlandse notariaat.

(Aula) Promoties, oraties en afscheidscolleges vinden in de regel plaats in of de Aula van de UvA, Lutherse Kerk, Singel 411 of de Agnietenkapel, Oudezijds Voorburgwal 231. Voor uitgebreide informatie zie www.uva.nl/agenda

Folia 18 | 7

opinie

Niet sneller, maar meer studeren De kenniseconomie zou beter gedijen bij verdieping en grotere betrokkenheid dan het hameren op efficiëntie, denkt Tim Jansen. nen die bijdragen aan het sneller laten afstuderen van studenten klinken sympathiek. Toch kan men vraagtekens zetten bij de opvatting dat het louterend werkt om studenten sneller te laten afstuderen. Nederland is een kenniseconomie en heeft de ambitie dat te blijven.

In het kader van deze ambitie is het van belang dat men zich niet richt op meer efficiëntie, maar op ver-

dieping van de studie en het vergroten van de betrokkenheid van de student. Niet de studiesnelheid, maar opgedane kennis dient de graadmeter van goed academisch onderwijs te zijn.

In de moderne samenleving gaat alles steeds sneller en bedrijfsmatiger. De academische wereld is meegegaan in de vaart der volkeren en de managementcultuur

Illustratie: Cees Heuvel

De recente maatregelen van de Universiteit van Amsterdam (UvA) om studenten te dwingen om sneller af te studeren zijn typerend voor de economisering van het onderwijs. De UvA heeft het plan opgevat om een uniforme jaarindeling te maken voor alle opleidingen. Daarnaast wil de universiteit de mogelijkheden om tentamens te herkansen verder terugdringen. Plan-

Wij willen weggestuurd worden!

Studenten worden stelselmatig teleurgesteld in hun internationale ambities, stellen Lodewijk Berkhout en Laurie van Reemst.

Het buitenland roept, maar hard genoeg? De animo om naar het buitenland te gaan onder studenten die beginnen te studeren aan de UvA ligt hoog: 69 procent verwacht tijdens hun studie een periode in het buitenland te studeren. Helaas weet slechts een schamele drie procent van de studenten daadwerkelijk de weg naar het buitenland te vinden. Hoe kan dat en wat kan hieraan gedaan worden? Om deze en andere vragen te beantwoorden organiseerde studentenpartij Lief op 24 november een denktank voor studenten met als thema ‘internationalisering op de UvA’.

De ambities van het College van Bestuur liggen hoog: vergeleken met de huidige drie procent wil de UvA dat in 2012 alleen al tijdens de bachelor twintig procent van de studenten een semester in het buitenland studeert. Gelijk hebben ze, want een internationaal georiënteerde bachelor kan van grote waarde zijn

8 | Folia 18

voor de universiteit. Ten eerste is er het prestige: door een internationaal karakter te creëren zet de universiteit zichzelf internationaal beter op de kaart. Ten tweede bevordert internationalisering de uitwisseling van wetenschappelijke kennis: uitgezonden studenten komen in een andere academische traditie in aanraking met nieuwe denkbeelden en ideeën die bij terugkomst sterk kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van hun vakgebied in Nederland. Ten derde, misschien nog wel het opmerkelijkst: internationalisering levert de UvA geld op. Studenten die in het buitenland studeren volgen hier namelijk geen colleges, maar per behaalde studiepunt ontvangt de UvA wél honderd euro subsidie. De UvA heeft dus een groot wetenschappelijk en financieel belang bij goede begeleiding van studenten die naar het buitenland willen.

Ook voor studenten kan in het buitenland studeren een aantrekkelijke keuze zijn. Het is natuurlijk erg

leuk om in een nieuwe stad met nieuwe mensen te studeren. En daarbij ontwikkelen studenten zich persoonlijk door zich onder te dompelen in een andere cultuur. Maar ook op wetenschappelijk gebied kan een verblijf in het buitenland erg leerzaam zijn: nieuwe denkbeelden en gebruiken verbreden de blik op het eigen vakgebied.

Er zijn dus genoeg redenen voor studenten om naar het buitenland te gaan en voor de UvA om dit te faciliteren. Hoe is het nu mogelijk dat slechts drie procent van de studenten naar het buitenland gaat? Bij de denktank bleek dat vooral de begeleiding vanuit de universiteit tekortschiet. Ook uit een landelijk onderzoek van studentenorganisatie News blijkt dat slechts twaalf procent van de studenten die in het buitenland heeft gestudeerd tevreden was over de begeleiding van hun International Office (IO). De UvA vormt hierop

domineert op de universiteiten. Universiteiten worden dan ook afgerekend op harde cijfers. Ieder jaar kijken de rectoren weer zenuwachtig uit naar de publicaties van internationale ranglijsten om te kijken hoe goed de ‘eigen’ universiteit heeft gescoord. Verder w ­ orden overheidssubsidies verstrekt naar aanleiding van het aantal verstrekte diploma’s. Juist dit laatste punt is typerend voor de situatie waar het Nederlands universitair onderwijs zich in bevindt. Universiteiten worden op deze manier beloond voor kwantiteit in plaats van kwaliteit. Het gevolg hiervan is tweeledig. Enerzijds proberen universiteiten zo veel mogelijk studenten aan zich te binden door populaire brede opleidingen aan te bieden. Anderzijds verzint men allerlei maatregelen om studenten zo snel mogelijk te laten afstuderen.

Deze bedrijfsmatige aanpak leidt ertoe dat er meer mensen afstuderen. Sneller afstuderen zegt echter niks over de kwaliteiten van de afgestudeerden. Het hedendaagse beleid lijkt erop gericht te zijn studenten zo snel mogelijk gereed te maken voor de arbeidsmarkt.

Onderwijs staat als het ware in dienst van de economie. Kennis omwille van de kennis is niet chique. Kennis dient een direct (economisch) doel te hebben. Men dient in vier jaar het minimaal nodige te leren en zich vervolgens in dienst te stellen van de economie. Terwijl academisch onderwijs er juist op gericht moet zijn om

Jorien Boerefijn

studenten de kans te geven zichzelf te ontplooien en zich te verdiepen in een studie. Dit proces van zelfontplooiing en verdieping kan in sommige gevallen langer duren dan de reguliere vier jaar.

Toch mag dit geen vrijbrief zijn voor de luie student. Het kunnen volgen van een universitaire studie is een voorrecht en daarom mag er van de student een grote betrokkenheid verwacht worden. Het intensiveren of verzwaren van opleidingen is dan ook een reële optie. Studenten besteden nu zelden de voorgeschreven 42 uur per week aan hun studie. Er zijn veel manieren denkbaar om studenten te dwingen meer met hun studie bezig te zijn.

Vanuit de universiteit kan worden gedacht aan het verhogen van het aantal toetsmomenten, het verplichten van een relevante stage, vermeerderen van het geven van presentaties of simpelweg meer stof opgeven. Namens de overheid zou men kunnen werken aan een ander subsidiërings­systeem voor het academisch onderwijs. Op deze manier hoeft de universiteit zich niet in allerlei bochten te wringen om studenten te trekken. Tevens zijn de studenten die wel aangetrokken worden op deze manier verzekerd van een inspirerende leeromgeving waar kennisvergaring en zelfontplooiing centraal staan. l Tim Jansen is politicoloog en student van de minor praktische filosofie.

De begeleiding door het International Office laat te wensen over geen uitzondering, zoals een student scheikunde het probleem tijdens de Lief denktank goed samenvatte: ‘Ik begrijp dat het IO niet kan weten welke modules over de hele wereld worden gegeven. En ik begrijp dat het initiatief vanuit mij moet komen, maar een duwtje in de goede richting lijkt te veel gevraagd.’ Wanneer studenten tijdens hun bachelor naar het buitenland willen, blijken ze vaak helemaal niet geholpen te worden door het IO: het wordt hen zelfs afgeraden.

Kortom, de algemene begeleiding en het enthousiasme dat het IO zou moeten uitstralen laten zacht gezegd te wensen over.

Tijdens de denktank werd een aantal concrete voorstellen gedaan om de begeleiding van studenten te verbeteren. Zo zouden IO’s de student actiever kunnen benaderen met informatie over studeren in het buitenland door voorlichting te geven. Ook kunnen

stage

Foto: Bob Bronshoff

Er zijn veel manieren denkbaar om studenten te dwingen meer met hun studie bezig te zijn

intensievere uitwisselingsprogramma’s een belangrijk deel van de papieren rompslomp voor studenten verminderen. Daarbij moeten de IO’s studenten niet beperken maar juist stimuleren om in het buitenland te gaan studeren!

Het wordt tijd dat de UvA écht gaat investeren in internationalisering. Aan de student zal het niet liggen. l Lodewijk Berkhout en Laurie van Reemst zijn respectievelijk voorzitter en penningmeester van Lief.

Dit opiniestuk is geschreven met behulp van input die studenten gaven tijdens de Lief denktank op 24 november 2009. De volgende Lief denktank is op dinsdag 2 februari 2010 op REC-A en gaat over samenwerking tussen de VU en de UvA. Meer informatie op www.liefvoorjou.nl.

Jorien Boerefijn (24) studeert rechten en liep stage bij de economische afdeling van de Nederlandse ambassade in Parijs.

‘Toen ik mijn bachelor Europese studies had afgerond, wilde ik graag wat werkervaring opdoen. Ik heb toen eerst een paar maanden in Dublin gewoond en daarna vijf maanden stage gelopen in Parijs. Ik begon op de ambassade bij de afdeling pers en voorlichting, maar na twee weken mocht ik naar de economische afdeling.

Dat was ook de plek waarop ik in eerste instantie had gesolliciteerd. Ik werkte daar aan de voorbereiding en het schrijven van een aantal berichten naar het Ministerie van Buitenlandse Zaken.

Het gaat dan om vragen vanuit Den Haag over de situatie in Frankrijk. Zo heb ik onder meer meegewerkt aan berichten over bonussen in de financiële sector, het verschil tussen risico- en spaarbanken en maakte ik een schets van de Franse nucleaire sector. Er was altijd een harde deadline dus alles moest snel gebeuren, maar wel goed. Daarnaast waren de onderwerpen die aan bod kwamen zo divers dat zelfs de diplomaten er niet alles van afwisten. Als je dan onderzoek gaat doen, kom je met heel veel mensen in contact om bij iedereen losse stukjes informatie te verzamelen. Ik vond het heel leuk om dan uiteindelijk toch een coherent plaatje te kunnen maken.

Mijn andere taken waren heel gevarieerd. Toen ik nog bij pers en voorlichting zat, heb ik bijvoorbeeld een alumnidag georganiseerd voor Nederlanders die ooit in Frankrijk gestudeerd hadden of Fransen die in Nederland hun studie hadden gedaan. Daar was onder meer Louise Fresco te gast en het was echt een geslaagde en leuke dag.

Verder liep ik mee met vergaderingen en hield ik elke dag de kranten bij. Ik las de Franse kranten door op zoek naar relevant economisch nieuws voor het persbericht dat elke dag naar Nederland wordt gestuurd.

Niet alleen mijn stage, maar ook de stad was fantastisch. Parijs heeft mijn hart gestolen. Het is net een oude dame die ondanks wat venijnige onhebbelijkheden altijd op het juiste moment haar charmante gezicht laat zien. Aan het begin maakte ik me zorgen dat ik in een grote anonieme stad terecht zou komen, maar niets was minder waar. Op de ambassade was iedereen ontzettend vriendelijk en gastvrij. Elke deur stond altijd open en ik heb veel geleerd door gewoon overal naar binnen te lopen en vragen te stellen. Het voelde als een groot warm bad.’

(Julie de Graaf )

Folia 18 | 9

interview

‘ Mijn opvolger kan zijn mening beter voor zich houden’ Door Jim Jansen

Hij zou de faculteit winstgevend en spannender maken. Maar economiedecaan Tom Wansbeek moest al na twee jaar het veld ruimen. ‘Ik vind de hele zaak bizar.’

Tom Wansbeek (1947) neemt niet graag een blad voor de mond. De bestuurder en hoogleraar econometrie zette tijdens zijn decanaat vraagtekens bij het beleid van het College van Bestuur (CvB): ‘Ik heb binnenskamers kritiek geuit op de samenwerking tussen UvA en HvA en het feit dat beide instellingen door één college worden bestuurd.’ Wansbeek vermoedt nu dat die vrijpostigheid hem zijn baan heeft gekost.

Achteraf gezien is de boodschap die hij meekreeg tijdens zijn sollicitatiegesprek het meest frappant geweest.

Bestuursvoorzitter Karel van der Toorn zou hem op het hart hebben gedrukt binnen de faculteit ‘geen vrienden te maken’. Kort en goed kwam dat neer op carte blanche voor het doorvoeren van pijnlijke maatregelen binnen de faculteit. Wansbeek tekende immers een contract voor vijf jaar, waarna hij met pensioen zou gaan. Maar eind december 2009 werd hij ontboden op het Maagdenhuis en bedankt voor de bewezen diensten.

Bij zijn aantreden, in september 2007, werd de Groninger hoogleraar nog te verstaan gegeven dat hij als decaan meer moest doen dan ‘op de winkel passen’. De faculteit stond er niet goed voor. Het bindend studieadvies was onder protest ingevoerd en bij de opleiding bedrijfskunde ontbraken een researchmaster en een opleiding voor promovendi. Ook behoefde de staf op seniorniveau dringend versterking. Daarnaast werd er structureel te veel geld uitgegeven. Financieel ziet het er drie jaar later niet veel beter uit. Dat verwijt Tom Wansbeek zichzelf.

‘De faculteit maakte haast elk jaar verlies. Ook onder mijn leiding is dat doorgegaan, en daar had ik eerder moeten ingrijpen.’

Toen u aantrad trof u naar eigen zeggen een faculteit aan waarvan de structuur ‘onduidelijk en ondoelmatig’ was. Kunt u dat uitleggen?

‘De ondoelmatigheid trof ik aan bij het commerciële onderwijs dat eigenlijk bestond uit twaalf eilanden waar

weinig structuur achter zat. De onduidelijkheid betrof onder meer de verantwoordelijkheid voor het onderwijs.’

Wat is uw bijdrage geweest aan de oplossing van dit probleem?

‘Ik heb na mijn aantreden een duidelijk beleid geformuleerd en neergelegd in een convenant, en heb de structuur van de faculteit aangepast. Vervolgens heb ik de sleutelposities in die nieuwe structuur ingevuld met uitstekende mensen met wie ik de slag kon gaan winnen, en ik heb de afgelopen maanden besteed aan het op orde brengen van het geld.’

Is de faculteit na drie jaar Wansbeek spannender en winstgevender geworden?

‘Ja. Een van de veranderingen die ik heb doorgevoerd betreft de organisatie van het commerciële onderwijs.

Concreet gezien betekende dit dat ik een nieuwe baas heb aangesteld, Jack van der Veen, die eerder bij Nijenrode werkte. Van der Veen is meteen lid gemaakt van het managementteam van de Amsterdam Business School.

De veranderingen bij het commerciële onderwijs waren trouwens dringend nodig, omdat we steeds minder geld uit Den Haag krijgen. Voor mij is er in principe ook geen verschil of je bij de Master of Business Administration lesgeeft, of aan eerstejaars statistiek onderwijst. We moeten meer de markt op, want daar vind je het geld om op topniveau te kunnen blijven functioneren. Die hele veranderingsoperatie was nog niet af en ik had het traject graag willen voortzetten. Commercieel onderwijs vraagt nogal wat; je moet veel meer doen aan marketing, productontwikkeling en de logistieke ondersteuning dan bij het initiële onderwijs. De UvA blijft verbazend ver achter op dit gebied.’

Zegt u dat de UvA het niet goed doet, commercieel gezien?

‘De UvA heeft nauwelijks beleid op het gebied van commercieel onderwijs. Ik weet niet waar dat aan ligt.

Het is raar dat Amsterdam niet al honderd jaar een toonaangevende business school heeft. Het woord “commercieel” is geen populair woord aan de UvA. Ik heb vorig jaar het CvB ongevraagd wat adviezen toegestuurd om geld te verdienen met onderwijs. Als je bijvoorbeeld een summer school opzet, dan weet je dat je daarmee geld verdient. Dat is niet gebeurd. Geld verdienen aan onderwijs leeft niet binnen de UvA.’ Laten we teruggaan naar december. U beweert dat u uw ontslag niet zag aankomen; dat lijkt me stug.

‘Dat kun je vinden, maar het is echt zo. Ik werd ontbo-

10 | Folia 18

den op het Maagdenhuis en in het gesprek met voorzitter Karel van der Toorn had ik meteen door welke richting het opging. In de tweede zin meldde hij dat het CvB van me af wilde en toen dat duidelijk was, hebben we het er alleen nog over gehad per wanneer we uit elkaar zouden gaan. Omdat ik een groot aantal strategische knopen voor de kerst moest doorhakken, was het het meest werkbare om meteen uit elkaar te gaan. Aldus geschiedde.’

U zegt het zonder emotie.

‘Ik ben ook niet boos; wel verbaasd, nog steeds. Maar ik ben intussen overgegaan tot de orde van de dag.

Bestuurders komen en gaan, daar moet je niet moeilijk over doen, en Karel [van der Toorn, red.] is uiteindelijk verantwoordelijk.’

Wat is denkt u de echte reden dat u weg moest?

‘Het blijft gissen, maar ik denk dat kritische houding ten opzichte van een gezamenlijk college, en de financiële positie waarin de faculteit zich bevond.’

Wat voor fouten heeft u gemaakt?

‘Ik had zoals gezegd eerder aan de financiële kant moeten ingrijpen. Maar ik kon niet alles tegelijk.’

Het is in de lange geschiedenis van de UvA nog nooit voorgekomen dat een decaan per direct is weggestuurd. Waarom nu wel?

‘Die vraag kan alleen beantwoord worden door Karel van der Toorn. Toen hij mij de mededeling deed, zei hij ook dat het hoogst uitzonderlijk was. Daar heb ik kennis van genomen, maar daar bleef het bij. Ik vind de hele zaak bizar, en dan kan dit er ook nog wel bij.’

Wat deed u toen u het Maagdenhuis uit liep?

‘Ik heb eerst een sigaret opgestoken en een halfuur door de stad gewandeld. Daarna heb ik mijn vrouw

Foto’s: Bram Belloni Tom Wansbeek: ‘Ik had het traject graag willen voortzetten’

gebeld, vervolgens heb ik op de faculteit een paar mensen op de hoogte gebracht van de ontwikkelingen, ben ik met mijn collega Arnoud Boot wezen eten, en heb ik ’s avonds contact gezocht met mijn oude werkgever in Groningen.’

Waar u een paar dagen na uw ontslag werd aangesteld tot honorair hoogleraar.

‘Mijn banden met de Rijksuniversiteit Groningen zijn nog warm. Ik woon nog steeds in de stad en heb meer dan twintig jaar bij de RUG gewerkt. Ik had een mail gestuurd naar de economiedecaan en die zat op dat moment met de rector in het café; Groningen blijft een gezellige stad. En eigenlijk was het toen in no time geregeld.’

U bent groot tegenstander van een gezamenlijk college voor UvA en HvA. Waarom?

‘Ik ben zeker geen tegenstander van de samenwerking; als je afspreekt dat je van elkaar houdt en kijkt waar je elkaar kunt versterken, dan is dat alleen maar goed. Ik snap alleen niet wat de meerwaarde is van één bestuur. Alleen de UvA besturen is al een hoop werk en datzelfde geldt voor de HvA. Nu worden beide instellingen bestuurd door één CvB en daar knelt wat.

Doordat het CvB de helft van zijn tijd in de HvA steekt, worden er kansen gemist. Er wordt veel te weinig geld verdiend met onderwijs. Dat zou wel kunnen, maar daar moet je veel tijd in stoppen. Die tijd heeft het CvB niet. Ook op gebied van internationalisering gebeurt veel te weinig. De locatie en het merk Amsterdam zouden veel meer kunnen worden uitgebuit omdat iedereen ter wereld te stad kent. Daartegenover heb ik nog geen voordeel gezien wat het hebben van één baas voor beide instellingen oplevert.’

Delen uw collega’s die mening?

‘Dat moet je aan hen zelf vragen, maar niemand, ook Karel niet, heeft mij de voordelen kunnen uitleggen. ’ Heeft u de samenwerking tegengewerkt of alleen bekritiseerd?

‘Ik heb niets tegengewerkt. In september kwam ik er pas achter dat het CvB daadwerkelijk vijftig procent van haar tijd in de HvA steekt, toen ik het afscheids­ interview met Jeroen Knigge las. Ik had altijd het idee dat Knigge de HvA runde en dat het CvB af en toe eens kwam opdraven.’

Volgens u is de begroting in 2010 sluitend en vanaf 2011 zou er geld verdiend kunnen worden. Wat raadt u uw opvolger aan?

‘De ingezette lijn voortzetten. En mocht hij een bepaalde mening over de HvA hebben, dan kan hij die maar beter voor zich houden.’

CvB-voorzitter Karel van der Toorn: Kort voor kerst werd door Karel van der Toorn deze mededeling verspreid over het vertrek van Tom Wansbeek: ‘De FEB staat voor een aantal grote uitdagingen. Het CvB en decaan Wansbeek verschillen van inzicht over het daarbij te voeren beleid en hebben daarom besloten de samenwerking niet voort te zetten.’ Daar wil hij het, zo laat hij weten via een woordvoerder, bij laten.

Edgar du Perron, decaan van de Faculteit der Rechtsgeleerdheid: ‘Ik vind het jammer dat Tom Wansbeek heeft moeten vertrekken omdat hij een uitstekende collega was. Ik heb zijn vertrek niet zien aankomen en volgens mij de andere decanen ook niet. Dat is niet goed, want de gezamenlijke decanen zijn toch een soort team. Als er problemen zijn, ook als die een specifieke faculteit betreffen, dan zouden we die gezamenlijk moeten proberen op te lossen. In het geval van Wansbeek was dat niet meer mogelijk. Dat betreur ik.’

Jeroen Knigge, voormalig algemeen directeur van de HvA: ‘Als Tom Wansbeek is weggestuurd omdat hij de samenwerking niet zag zitten, dan is het CvB in ieder geval consequent. Het doel is uiteindelijk één organisatie en iedereen in de top behoort dat beleid te steunen. Dat neemt niet weg dat het jammer is voor Wansbeek per-

Hoe kijk Tom Wansbeek terug op ruim twee jaar UvA en Amsterdam?

‘Het was spannend en fascinerend, maar totaal anders dan mijn tijd in Groningen. Bij de RUG was het decanaat een redelijk ontspannende bezigheid. Dingen gaan soms lastiger bij de UvA. Hier dacht ik wel eens: ach, ik word ervoor betaald.’ l

soonlijk. Ik herken wat hij zegt over de “span of control” van het CvB. Het college heeft er vooralsnog voor gekozen om het met z’n drieën te doen. En zolang niemand klaagt en er geen aanwijsbare missers zijn, is er niets aan de hand.

Maar mijns inziens moet er binnen een organisatie als de HvA/UvA altijd ruimte zijn voor kritische noten.’

Folia 18 | 11

het beste

Michael Jackson Josephine van Zeben, promovenda rechtseconomie:

Sadistische meesters strike again A Serious Man; première: 21 januari De nieuwe film van de broers Joel en Ethan Coen (gerenommeerde regisseurs van onder andere Fargo, The Big Lebowski en Oscarsucces No Country For Old Men), A Serious Man, is, zoals bijna al hun producties, eigenzinnig, doordacht, geestig, zwartgallig en zit propvol dubbele bodems. Het is naar waarschijnlijkheid ook hun meest persoonlijke film, met verwijzingen naar hun jeugd, achtergrond, afkomst en opvoeding. Bovenal is het een film over wat wel of niet waar is, wat wel of niet gebeurt en wat wel of niet belangrijk is. Of dat allemaal wel een reden heeft.

Klinkt dat vaag? Ja. En dat is precies de crux van A Serious Man – vaagheid, mysterie, is iets wat omarmd moet worden vinden de gebroeders Coen. Gelijk hebben ze.

De plot, spelend eind jaren zestig in het middenwesten van de VS, draait om Larry (Michael Sthulbarg). Een softie.

Een push over. Een lulletje rozenwater.

Hoewel, of misschien juist omdat hij een man van de wetenschap is – wiskundedocent aan een universiteit – heeft hij maar weinig onder controle.

Zijn vrouw wil hem verlaten voor de oudere Sy (geniale rol van Fred Melamed), die bovendien ook nog eens een vriend van hem is en zaken op een tergend gladde wijze naar zijn hand wil zetten. Zoon en dochter gebruiken hem voor trivialiteiten. Arthurs broer, of zwager, dat is niet helemaal duidelijk (Richard Kind), is een genie maar autistisch in de omgang en voortdu-

12 | Folia 18

rend in de weer om zijn vetbult te draineren. Dan is er nog een Koreaanse student die hem probeert te chanteren, een op seks beluste buurvrouw, en een doktersonderzoek waarvan de uitslag niet duidelijk is. En nee, met deze opsomming wordt nauwelijks iets weggeven van het verhaal.

A Serious Man is gedeeltelijk gebaseerd op het verhaal van Job, die feitelijk een pion was in een weddenschap tussen de duivel en god. Kortom, de film is een verborgen Bijbels epos, gedompeld in een Amerikaans-Hebreeuwse setting die aanvankelijk afstand schept, maar daarna door de specifieke mise-enscène aan charme wint. Enige bekendheid met joodse gebruiken en/of het Oude Testament is een pre, maar zeker geen vereiste.

Stilistisch is alles perfect, de cinematografie is strak en lyrisch tegelijkertijd, de dialogen zijn doortimmerd en de regie en het script is wellustig sadistisch. De hoeveelheid ellende die de Coens Larry laten overkomen is extreem, tot het bizarre aan toe, maar door de subtiele humor en het uitmuntende spel van hoofdrolspeler Sthulbarg en de andere acteurs wordt het nergens deprimerend.

A Serious Man heeft potentie om net zo’n cultklassieker te worden als The Big Lebowksi. (Niels Carels) A Serious Man (Verenigde Staten, 2009) Regie: Joel en Ethan Coen Met: Michael Sthulbarg, Richard Kind, Fred Melamed e.a.

Boek: ‘City of Thieves van David Benioff. Een verhaal over overleven in Rusland tijdens de Tweede Wereldoorlog. Aangrijpend waar mensen toe in staat zijn om te overleven en hoe snel het “recht” een dode letter wordt. Een beeld dat ik niet uit mijn hoofd krijg is hoe een vluchtend meisje voor straf de voeten wordt afgezaagd als voorbeeld voor haar vriendinnen.’

Film: ‘Vrijwel alle Disney-Pixar films, met name Ratatouille en Up. Animatiefilms zijn tegenwoordig misschien wel leuker voor volwassenen dan voor kinderen.’

Tv: ‘De BBC-kookshow MasterChef, waarin elke week mensen strijden om professioneel chef-kok te worden. De twee juryleden zijn geweldig en lekker kritisch. Kijker en kok worden serieus genomen.’

Kunst: ‘Het Natural History Museum in New York. Als ik daar uit kom, weet ik wat ik via mijn onderzoek naar emissiehandel probeer te beschermen. Ik zou graag geloven dat klimaatsverandering door clubs als Greenpeace kan worden opgelost, maar zonder de inzet van grote bedrijven is daar nooit genoeg geld voor. Als zij inzien hoe winstgevend “klimaatvriendelijkheid” kan zijn, zal er hopelijk meer veranderen.’

Muziek: ‘Michael Jackson, voor hem heb ik een soft spot. Ik had kaartjes voor zijn laatste concert dat ik graag had willen meemaken. Met de celebrity heb ik niets, het gaat om de muziek.’

Humor: ‘Michael McIntyre, een

Foto: Hans van Vinkeveen

film

Spelletje: ‘Klaverjassen, een lekker caféspel en helaas verdwijnend erfgoed.’

Josephine van Zeben

briljante Britse standupcomedian met grappen over het dagelijkse leven. In The man drawer vertelt hij over het laatje dat elke man thuis heeft. Daarin bewaart hij al dan niet dode batterijen, handleidingen van dingen die je niet meer bezit, niet weggegooide sleutels. Wat eindigt met het absurde verhaal waarin al die dingen wél nodig zijn. Iedereen moet hem gaan zien.’

Afknapper: ‘Shows als Idols en Popstars, niet om het format maar omdat ik weiger te geloven dat hierin het talent van Nederland wordt weerspiegeld.’

Krant: ‘The Scotsman, voor het lokale nieuws over Schotland, waar ik heb gewoond en nog geregeld kom. Ongelofelijk hoe Schotten op Nederlanders lijken: nuchter, to the point en een beetje krenterig.’

Stokje: ‘Ik geef het stokje aan student politicologie Gesine Doop.

Iemand met een volledig eigen stijl en passie voor onderzoek om de maatschappij te verbeteren.’

(Hans van Vinkeveen)

Oesters en Amerikanen Ik ben een vat vol vooroordelen.

Daar kleeft een bijzonder onsympathiek imago aan, weet ik, maar dat vind ik niet helemaal terecht.

Een vooroordeel is volgens mij namelijk een optelsom van een reeks indirecte ervaringen (iedereen maakt altijd enge rochelgeluiden als er oesters op tafel komen), waarvan je de uitkomst mee laat wegen in een huidige opvatting (oesters zijn eng). Een soort evolutionair overlevingsmechanisme dus, dat mij volstrekt logisch en legitiem voorkomt.

De ruimdenkende crux nu, schuilt volgens mij in het feit dat je je ondanks je vooroordeel (oesters zijn vies) altijd na zeven glazen wijn moet laten overtuigen er toch één te proeven. Dat heb ik dus gedaan en dat was hartstikke enerverend, want toen ik de oester róók werden de zeven glazen wijn al antiperistaltisch op de restauranttafel gedeponeerd. Ik wil maar zeggen: vooroordelen zijn prima, zolang je maar altijd open blijft staan voor nieuwe vooroordelen (oesters zijn niet eng, ze zijn afstotelijk).

Journaliste Eva Kelder en fotografe Sabina Theijs gingen door middel van een zelf geïnitieerde road trip door de VS de confrontatie aan met hun vooroordelen ten aanzien van Amerikanen. In het boek In Search of Americans en in korte documentaires voor Holland Doc legden zij hun fascine-

rende ontmoetingen vast. Zoals die met sheriff Joe Arpaio (‘strengste’ sheriff van de VS), met bezoekers van het Burning Man festival (groot hippiefestival in de woestijn, zie foto) en met Texaan Gary Graves, ‘muzikant, bewaker en al dertig jaar vegetariër’. Prominent, anoniem, uit San Fransisco of uit Memphis; Kelder en Theijs scheppen met hun persoonlijke verslag een indrukwekkend breed beeld van ‘de’ Amerikaan. Hun reis eindigt in New York, op de avond van de verkiezingsoverwinning van de man die beschouwd mag worden als de koploper in de strijd tegen het Amerikaanse vooroordeel, Barack Obama.

Mijn vooroordeel ten aanzien van Amerikanen verschilde nooit heel erg veel van mijn vooroordeel ten aanzien van oesters. Dat is inmiddels volstrekt anders. Heeft Obama hier werkelijk de hand in gehad? Heeft hij de daad bij zijn woorden gevoegd en het verguisde Amerika een wat chiquer imago aangemeten?

Eva Kelder en Barbara van der Linden organiseren samen met de Obama Club Nederland op 20 januari Happy Obama in de Balie.

Het wordt een avond waarop door middel van een debat, een screening van Obama’s speech en een korte documentaire van In search of Americans antwoord wordt gezocht op deze vraag. Onze huidige vooroordelen over het Amerika van Obama worden stevig onder de loep genomen… Om ze vervolgens weer stevig ter discussie te stellen, natuurlijk. (Fen Verstappen)

Happy Obama, woensdag 20 januari in De Balie, Kleine-Gartmanplantsoen 10.

Kaarten kosten E 10 en zijn te bestellen via www.debalie.nl www.insearchofamericans.com

Foto: Won Tuinema

Happy Obama, De Balie

Foto: Sabina Theijs

Foto: Henk Thomas

fen is uit

eten

Verrassend goed Eetcafé Van Beeren, Koningsstraat 54 Het is even zoeken in de zijstraten van de Nieuwmarkt, maar als je Eetcafé Van Beeren eenmaal hebt gevonden, dan heb je ook wat. Om precies te zijn: lekker eten, goede wijn en vriendelijke bediening. Grote kans dat je daar bij binnenkomst nog een beetje aan twijfelt; Van Beeren is een bruin café, wat inrichting en uitstraling betreft meer geschikt voor een nachtelijk biertje dan voor een avondje uit eten. Gedachten aan ongare saté en doorgekookte spaghetti spoken door mijn hoofd, maar we hebben gereserveerd en dus zit er niets anders op dan plaatsnemen aan een van de houten tafeltjes. Mijn vriend, mijn vriendin en ik. Op tafel twee tulpen, waarvan er één treurig geknakt boven het donkere hout bungelt. Het schaaltje olijven en de kan water (met ijsblokjes en limoen!) maken het gelukkig weer een beetje goed.

Na deze twijfelachtige entree begint het tij te keren: de kaart wordt snel gebracht, de drankjes volgen vlot en over een extra bakje aioli doen ze bij Van Beeren niet moeilijk. De huiswijn (keuze uit twee rode en twee witte) blijkt aangenaam mild; anders dan de meeste caféwijnen heeft hij geen zure nasmaak.

Toegegeven, niet alles loopt helemaal gesmeerd. Er komen twee verkeerde voorgerechten op tafel en lege glazen blijven soms een beetje te lang staan.

Maar uitgebreide excuses (voor de voorgerechten) doen ons graag een oogje dichtknijpen. Net als het eten, trouwens. Op tafel: twee salades geitenkaas (E 7,75); wildpaté met zoete uien (idem); pompoensoep met gorgonzola (E 6,75); getrancheerde ossenhaas met

Parmezaanse kaas, haricots verts en aardappels (E20,75); hert met stamppot en stoofperen (E19,75); en witte chocolademousse met bessen (E6,75).

Gewaagde gerechten voor een eetcafé, vinden wij.

Afgezien van de temperatuur van de soep (lauw), de smaak van de aardappels (zout) en de textuur van de mousse (zompig), zijn we alle drie erg tevreden met ons eten. De salade is fris, de geitenkaas van goede kwaliteit, de paté stevig en de soep lekker dik. Mijn vriendin vindt vooral de combinatie van het vlees (ossenhaas) en de kaas (Parmezaan) zeer geslaagd. Ook het hert wordt geprezen.

Zorgvuldig zijn de studenten die er in de bediening werken: ze houden goed in de gaten of je nog iets wilt bestellen en zijn beleefd, snel en vriendelijk.

Zo vol van vooroordelen als we Eetcafé Van Beeren binnenkwamen, zo verrast en tevreden stappen we twee uur later weer naar buiten. Het kan blijkbaar dus toch, goed eten en vriendelijk geholpen worden voor een prima prijs. (Frederique Schut) Sfeer: bruine kroeg Eten: verrassend goed Bediening: vriendelijk en oplettend Prijs: prima te doen

OPROEP Ben je betaalbaar uit eten geweest (maximaal E25,- per persoon)? Schrijf dan een recensie en stuur die op naar redactie@ folia.uva.nl. Als je recensie wordt geplaatst, krijg je de kosten van het etentje tot een bedrag van E50,- vergoed.

Folia 18 | 13

De keten van bewijs Door Floor Boon

Wie aan forensische experts denkt, ziet de helden van CSI voor zich. Veel actie, spectaculaire ontdekkingen en bloedstollende moordzaken. Maar bij Forensic Science gaat het er heel anders aan toe. De belangrijkste ontdekkingen vinden plaats in het lab, achter de computer of de microscoop.

Op een industrieterrein wordt een lijk gevonden. Het lichaam is verminkt, het gezicht onherkenbaar. De politie besluit het dode lichaam in zijn geheel naar het forensisch instituut te sturen voor nader onderzoek.

Daar wordt ieder deel zorgvuldig gefotografeerd. De kledingstukken worden een voor een verwijderd en verschillende experts buigen zich over delen van het lichaam. De patholoog doet een autopsie, de toxicoloog neemt een bloedmonster, DNA-experts stellen een profiel samen op basis van speeksel, bloed en haren en op alle delen wordt gezocht naar vingerafdrukken. Het lichaam wordt geïdentificeerd op basis van een grote moedervlek, maar het uiteindelijke bewijs komt van een afgebroken stukje nagel, gevonden op de plaats delict.

Wie is de dader? De klassieke vraag in moordzaken, spionage, verkrachtingszaken of andere misdrijven brengt een zweem van spanning met zich mee. Witte plastic handschoenen, crimescope – speciaal licht dat lichaamsvloeistoffen zichtbaar maakt – pincetten en vingerafdrukken. Films schetsen al decennia hoe detectives, rechercheurs en onderzoekers te werk gaan, hoe ze aan de hand van de kleinste aanwijzingen een moord kunnen oplossen. Series als CSI (Crime Scene Investigation) en

14 | Folia 18

Bones – twee mannen lossen moorden op aan de hand van botresten – hebben de populariteit van forensisch onderzoek in de afgelopen jaren sterk doen groeien. Wat houden de forensische wetenschappen in? En hoe spannend is het om expert-in-opleiding te zijn?

G etuige - deskundige

Om aan de toenemende vraag naar forensische experts te voldoen heeft de UvA, in samenwerking met het Nederlands Forensisch Instituut (NFI), in 2005 de master Forensic Science in het leven geroepen. Volgens forensisch DNA-deskundige Ate Kloosterman is Forensic Science ‘wetenschap die in dienst staat van de waarheidsvinding bij het onderzoek naar de toedracht van een misdrijf.’ De tweejarige interdisciplinaire master moet studenten opleiden tot experts op het gebied van forensisch onderzoek. Met een bèta-achtergrond betreden de toekomstige getuigen-deskundigen – getuigen die aan de rechter vertellen wat zij op basis van deskundigheid hebben ontdekt – de wereld van het internationaal recht en de argumentatieleer en leren zij het belang van helder rapporteren. Ze krijgen les in criminalistiek (ofwel opsporingsleer), strafrecht, en ethiek. Ze leren ‘stukken van overtuiging’ (svo’s)

– bewijsmateriaal – te onderzoeken en conserveren, de juiste vragen te stellen in een onderzoek, en alle bewijsstukken goed beredeneerd te interpreteren.

Dat laatste is een van de belangrijkste onderdelen van het vak. ‘De keuze welk spoor, materiaal of vloeistof te onderzoeken, dat is het terrein van de deskundige,’ aldus Kloosterman. ‘Dan volgt logisch nadenken en helder beargumenteren waarom je bepaalde keuzes hebt gemaakt. Dat moet je als getuige-deskundige wel aan de rechter kunnen uitleggen.’ Zelf geeft hij het vak Chain of Evidence aan studenten van de master, waarin ze leren hoe sporen met elkaar verband houden. ‘Studenten moeten zorgvuldig werken. Bewijsstukken zijn al gauw bevuild met “vreemd” DNA, ze leren er voorzichtig mee om te gaan.’ In een vervolgvak spelen studenten een echte zaak na en moeten ze als getuigedeskundige optreden in een oefenrechtbank.

Toch zijn de forensische wetenschappen niet zo spannend als de televisie ons doet geloven. Kloosterman, sinds 2008 de eerste bijzondere hoogleraar forensische biologie aan de UvA die op donderdag 14 januari zijn oratie uitsprak in de Lutherse Kerk, wuift het idee weg dat forensische wetenschappen lijken op het beeld dat CSI ons geeft. ‘Op televisie

doorlopen de forensische experts het hele traject van arrestatie tot onderzoek. Ze zijn rechercheur en deskundige tegelijk. De realiteit ziet er anders uit. Daar is een deskundige verantwoordelijk voor het onderdeel waarin hij is gespecialiseerd.’ vingerafdruk

Kloosterman begon in 1979 bij het NFI, dat toen nog Gerechtelijk Laboratorium heette. In zijn carrière was hij getuige van de razendsnelle ontwikkelingen die het DNA-onderzoek doormaakte.

‘Vroeger konden we alleen de bloedgroep van iemand bepalen en daar hadden we vrij veel materiaal voor nodig.’ De basis hiervoor was gelegd in 1901 met de ontrafeling van het bloedgroepen­ systeem. ‘Op basis van een bloedgroep kun je wel mensen uitsluiten als dader van een misdrijf, maar niet veel meer dan dat. Met DNA-onderzoek kunnen mensen veel beter geïdentificeerd worden.’

Een belangrijke stap in dat onderzoek werd gezet op 10 september 1984 toen het de Britse geneticus Alec Jeffreys als eerste lukte om unieke gebieden in menselijk DNA zichtbaar te maken. Dit ‘eurekamoment’ leidde tot een techniek waarmee een DNA-vingerafdruk kon worden gemaakt, een profiel van ‘merkers’ – een deel van de DNA-sequentie – dat uniek is voor ieder mens.

Het gebruik van deze zogenoemde genetische vingerafdruk is volgens Kloosterman ‘misschien wel een van de meest aansprekende voorbeelden van hoe belangrijke fundamentele wetenschappelijke ontdekkingen kunnen worden toegepast in het forensische onderzoek.’

Hoewel het nog steeds moeilijk is ‘mengprofielen’,

meerdere DNA-profielen door elkaar, van elkaar te onderscheiden, neemt de techniek een enorme vlucht.

Zo zijn er resultaten geboekt op het gebied van het aflezen van uiterlijke kenmerken uit DNA. Manfred Kayser, verbonden aan de afdeling forensische moleculaire biologie van het Erasmus MC, is ver in het aflezen van oogkleur in DNA. Ook ontdekte hij dat niet-seksespecifieke DNA-kenmerken kunnen voorspellen van welk continent of uit welke regio in Europa een onbekende man of vrouw afkomstig is.

Kloosterman: ‘Dat is hoe de komende twintig jaar eruit gaat zien. We zullen meer kunnen zeggen over de persoon achter het DNA-profiel. Zelf ga ik mijn leerstoel gebruiken om mobiele DNA-technologie te ontwikkelen. De mensen die direct aanwezig zijn op de plaats delict zijn meestal niet de deskundigen. Sporen worden geconserveerd en naar het lab gestuurd en daar gaat veel tijd verloren. Onderzoek zou enorm gebaat zijn door op de plaats delict te kunnen werken met mobiele laboratoria.’

hard heb ik niet hoeven werken.’ Mayonne valt haar bij. ‘We zijn met zo’n dertig studenten, een deel komt van het hbo. Dat verschil is wel te merken, veel leerde ik al tijdens mijn bachelor.’

In februari begint Lise aan een onderzoek naar de verschillen tussen DNA van eeneiige tweelingen, want hoewel die genetisch hetzelfde zijn, hopen onderzoekers minuscule verschillen te ontdekken.

Ze specialiseerde zich in DNA-analyse en kan een DNA-profiel maken van een klein druppeltje bloed op, bijvoorbeeld, een onderbroek. Mayonne vindt de antropologische kant interessanter en gaat aan de hand van 3D-scans van bovenbeenbotten sekse en afkomst aflezen van nog ongeïdentificeerde personen. ‘Dat doen ze in Bones ook.’ Ze lopen de onderzoeksstage allebei bij het NFI en hopen daar uiteindelijk ook te kunnen werken. Echt spannend, geven de studentes toe, is het vak niet. Lise: ‘Het is vooral heel secuur werken.’ l

bloed

Lise De Strooper (22) en Mayonne van Wijk (24) zitten in het laatste jaar van de master. Ze behaalden allebei een bachelor biomedische wetenschappen en zijn nu in opleiding tot ‘expert’. Lise wilde al tijdens de middelbare school forensische wetenschappen studeren en begon haar bachelor in Antwerpen met het idee naar Amsterdam door te stromen. Voor Mayonne was het minder duidelijk, maar beiden beamen dat de aandacht voor het vak de keuze wel heeft versterkt. Toch vinden ze het niveau van de master behoorlijk tegenvallen. Lise: ‘Het is veel logisch nadenken, maar echt

In 2005 werd de master Forensic Science opgericht in samenwerking met het Nederlands Forensisch Instituut (NFI). In 2008 werd Ate Kloosterman benoemd tot hoogleraar forensische biologie.

Vanuit scheikunde is Peter Schoenmakers hoogleraar analytische chemie inclusief de toepassingen daarvan binnen de forensische wetenschappen en op 1 februari wordt Marjan Sjerps vanuit de wiskunde benoemd tot hoogleraar forensische statistiek.

Folia 18 | 15

Kluun kopen voor een betere wereld Door Maud Janssen

Sinds vorige week heeft Amsterdam er een tweedehands boekwinkeltje bij. Maar dan wel een met een missie: bij Books 4 Life koop je boeken voor het goede doel.

16 | Folia 18

Op die manier kan 90 procent van de inkomsten naar goede doelen. De helft hiervan wordt verdeeld tussen Amnesty International en Oxfam Novib. De rest van de opbrengst gaat naar kleinschalige ontwikkelingsprojecten die door de vrijwilligers zelf worden geselecteerd. Eerder werd bijvoorbeeld een project in Thailand gesteund, waarbij DNA-onderzoek om bewijs van staatsburgerschap van kinderen te verwerven werd gefinancierd. Op den duur krijgen ook de bezoekers van de winkel medezeggenschap over de bestemming van de opbrengsten. Middels een referendum kan dan bij aankoop van een boek gestemd worden op een ontwikkelingsproject.

De boeken zijn in eerste instantie geworven vanuit het eigen netwerk van de bestuursleden. Na wat rondvragen zijn ook door bibliotheken, uitgeverijen en winkels boeken gedoneerd. Uitgeverij Poema doneerde een partij pockets, uitgeverij Prometheus en boekwinkel Het Martyrium doneerden een aantal losse boeken. Inmiddels zijn in de schappen van het winkeltje allerlei boeken te vinden, een aantal reisboekgidsen, kookboeken en wat oudere studieboeken economie en rechten. Het grootste deel van het assortiment bestaat uit Nederlandse en Engelse romans. De verborgen geschiedenis van Donna Tartt of De zwarte met het witte hart van Arthur Japin koop je voor vijf euro, Komt een vrouw bij de dokter heb je al voor twee euro, maar dan wel met een paar kindertekeningetjes op de eerste pagina.

Aansan Yeh Aansan Yeh hoopt dat het concept een succes wordt in Amsterdam. Yeh: ‘Wat ik mooi vind aan het project is dat het structureel bijdraagt aan goede doelen. Belangrijk is wel dat we eerst een gevestigde naam worden, dat mensen meteen aan ons denken als ze boeken willen kopen of kwijt willen.’ l Foto: Fred van Diem

Op de begane grond van het JoHo center in de Taksteeg, bekend van de uittreksels en reisartikelen, is een Books 4 Life-winkel ingericht. De opbrengsten van de boekenverkoop – jaarlijks zo’n zesduizend euro – komen onder andere ten goede aan Amnesty International en Oxfam Novib.

Books 4 Life is gebaseerd op een Engelse formule waarbij gedoneerde kleding, meubels en boeken worden gedoneerd en doorverkocht. Studente Laura van Waas (toen 23) nam het idee vanuit Londen mee naar Tilburg.

Samen met Peter Scheepens heeft Van Waas de Nederlandse variant van Books 4 Life opgericht. In 2005 begonnen de twee rechtenstudenten in de gang van de Universiteit van Tilburg en inmiddels is een behoorlijke boekwinkel op de campus van de UvT gerealiseerd.

In 2009 opende Books 4 Life vestigingen in studentensteden Maasstricht, Utrecht, Eindhoven en Groningen. Dit jaar worden naast Amsterdam vestigingen geopend in Nijmegen, Rotterdam en Den Haag.

Uitgangspunt van het Books 4 Life-initiatief is de cradle to cradle-gedachte, het vergroten van maatschappelijke betrokkenheid en hergebruiken van producten. Het creëren van een duurzame bron van inkomsten voor goede doelen is de belangrijkste doelstelling van de organisatie. Alle vestigingen van Books 4 Life hebben een vrijwillig lokaal bestuur bestaande uit studenten. Aansan Yeh (22) is vrijwilligerscoördinator van het Amsterdamse bestuur. Naast haar studie sociale geografie aan de UvA besteedt zij ongeveer een halve dag per week aan Books 4 Life. Yeh: ‘Ik doe dit voor de ervaring, niet per se omdat het aansluit bij mijn latere werk. Als ik een andere studie had gedaan dan was ik ook in dit bestuur gegaan. Maar mijn studie heeft ook betrekking op mondiale vraagstukken, dat sluit aan bij de doelstellingen van Books 4 Life.’

Samen met drie andere studenten heeft Yeh Books 4 Life in Amsterdam opgezet. In augustus is het bestuur begonnen met de voorbereidingen; het zoeken naar een locatie en de werving van vrijwilligers en boeken-

donateurs. Het JoHo center heeft plaatsgemaakt voor een kleine boekwinkel op de begane grond van hun pand. In ruil voor wat flyerwerk mag Books 4 Life gratis van de ruimte gebruikmaken. ‘JoHo sluit goed aan bij onze organisatie. Het is een alternatieve reisorganisatie die zich richt op jongeren en veel met ontwikkelingswerk doet. We zijn JoHo erg dankbaar voor het bieden van zo’n toplocatie,’ aldus Yeh. De winkel wordt volledig gerund door vrijwilligers.

Books 4 Life Amsterdam is dinsdag tot en met vrijdag van 12.00 tot 17.00 uur geopend. http://www.books4life.nl/

onderwijs

‘Af en toe een kwinkslag’ Door Dirk Wolthekker

Op 8 januari werd hij verkozen tot Docent van het Jaar: psycholoog Peter Starreveld.

‘Als ik een grafiek laat zien, vertel ik er altijd bij wat de x-as en wat de y-as is.’

Lesgeven heeft raakvlakken met cabaret, zegt Peter Starreveld. ‘Als ik naar Freek de Jonge kijk of naar Jan Jaap van der Wal vraag ik me geregeld af: “Waarom raakt mij dit? Wat doen jullie waardoor ik geboeid ben?” Dat heeft niet alleen met de inhoud te maken, maar met de hele performance: vertellen, spelen met pauzes, informatie laten bezinken, af en toe een kwinkslag maken. Dat activeert de hele zaal en houdt iedereen bij de les. Op een vergelijkbare manier kun je ook college geven: contact maken en opgaan in je verhaal. Al moet je ook niet te veel opgaan in je verhaal, want dan verlies je juist het contact.’

Psycholoog Peter Starreveld werd op 8 januari, tijdens de viering van de dies natalis, door een studentenjury verkozen tot Docent van het Jaar. ‘Dat ik op de longlist terecht was gekomen, verbaasde mij niet, want daar had ik al twee keer eerder op gestaan. Maar dat ik doordrong tot de shortlist, die wordt samengesteld door de studieverenigingen van de UvA, verbaasde mij wel. Misschien ben ik wel goed, maar ik denk ook dat de VSPA, de studievereniging van psychologie, een mooi voordrachtsrapport had gemaakt. Ik heb daar geen inzage in gehad, maar dat rapport speelt een grote rol bij de nominatie en uitverkiezing.

Ik vind het goed dat zo’n jury bestaat uit louter studenten. Alleen zij kunnen echt beoordelen of ze iets leren, of de lesstof aansluit bij wat ze al weten en richting geeft aan waar ze heen willen. Dat de universiteit zo’n verkiezing juist bekendmaakt tijdens de viering van de dies natalis geeft zo’n gebeurtenis cachet. Het is een signaal dat onderwijs echt serieus wordt genomen.

Door publicaties en het binnenhalen van subsidies staat onderzoek vaak in de spotlights. Dat is goed, maar onderwijs verdient dat ook.’

P utdeksel

‘Mijn moeder was huisvrouw en mijn vader was ijzergieter: hij maakte putdeksels. Als kind inspecteerde ik vaak putdeksels om te kijken of ze waren gemaakt door de ijzergieterij van mijn vader. Uit een onderwijsfamilie kom ik dus helemaal niet. Dat ik het onderwijs in rolde was eerder het gevolg van mijn promotieonderzoek. Lesgeven hoorde daarbij: ik assisteerde studenten bij dataverwerking met computers en met onderzoekspractica. Toen kwam ik erachter dat ik les geven heel leuk en inspirerend vind: je geeft veel, maar je krijgt ook veel terug. Ik moest op congressen wel eens praatje houden over

Foto: Fred van Diem

C achet

Docent van het Jaar 2009: Peter Starreveld

mijn onderzoek en steeds kreeg ik dan van andere promovendi positieve feedback.’

C olporteur

‘Het is belangrijk om onderwijs inzichtelijk en beeldend te brengen, het liefst met gebruikmaking van voorbeelden. Als ik bijvoorbeeld een grafiek laat zien, leg ik nog eens uit wat de x-as en wat de y-as is, ik maak geen gebruik van een aparte legenda, maar schrijf in de grafiek wat de verschillende lijnen voorstellen. Ik maak veel gebruik van wetenschappelijke nieuwtjes op nu.nl/wetenschap. Bijna iedereen komt op die site, dus dat is gelijk bekend voor studenten.

Voorbeelden gebruiken is heel erg belangrijk, al moet je goed opletten wat voor voorbeelden je bij welke studenten gebruikt, want daar kan ook wel eens iets misgaan. Ik gaf een keer college over de “viermuren-techniek”, waarmee ik wilde laten zien hoe mensen worden overreed om iets aan te schaffen. In mijn voorbeeld liet ik een colporteur langs de deuren gaan met dvd’s van een cursus Engels voor kleuters. Studenten reageerden er nauwelijks op. Toen ik de dvd-verkoper verving door iemand die geld wilde inzamelen voor Greenpeace sloeg het opeens wel aan. De dvd-verkoper had ik achteraf als voorbeeld moeten gebruiken voor deeltijdstudenten, die

meestal wat ouder zijn en dat voorbeeld misschien beter hadden herkend.

Een goed college is niet alleen afhankelijk van mij of de studenten. Goede onderwijsfaciliteiten helpen en daarover heb ik niet te klagen. Er kan natuurlijk altijd wat misgaan, zoals een beamer die het niet doet of een microfoon die steeds kraakt, maar collegezaal A is echt een fijne zaal en dat helpt. Die zaal heeft een theateropstelling. Zo’n opstelling creëert intimiteit, veel meer dan een rechthoekige zaal. Ik zet dan meestal de zaal vol in het licht, de plek waar ik zelf sta dim ik een beetje zodat studenten het scherm goed kunnen zien.

Want om hen gaat het natuurlijk.’ l

Peter Starreveld (Aalten, 1963) 1985 - 1991: studie psychologie UvA 1991 - 1997: promotieonderzoek Universiteit Leiden 1997 - 1999: postdoc Universiteit Leiden 1999 - 2004: universitair docent vakgroep cognitieve psychologie VU 2005 - 2005: hoofddocent psychologie bij Hogeschool NTI, ontwikkeling psychologieopleiding 2005-heden: universitair hoofddocent programmagroep psychonomie UvA

Folia 18 | 17

Meewerken aan de verkiezingen en ook geld verdienen?

Op 3 maart 2010 zijn er deelraadsverkiezingen en gemeenteraadsverkiezingen in Amsterdam. Op de stembureaus worden ’s avonds na sluitingstijd alle stemmen geteld. Dat is veel werk, en daarom komen bij elk stembureau tellers die de stembureauleden bij het tellen helpen.

De gemeente is op zoek naar tellers. Als teller werkt u van 20.30 uur tot alle stemmen zijn geteld.

U ontvangt daarvoor € 37,50 bruto. U dient dit bedrag zelf op te geven bij uw inkomstenbelasting.

Ben jij een High Potential? www.dekortstewegnaardetop.nl

Wat zijn de voorwaarden?

• u bent 18 jaar of ouder • u heeft een goede beheersing van de Nederlandse taal • u bent nauwkeurig • u hebt geen training nodig; bij de bevestiging van uw aanmelding ontvangt u een toelichting.

BestGraduates wordt georganiseerd in samenwerking met onderstaande topwerkgevers

Aanmelden Heeft u interesse? Meldt u zich dan aan door een e-mail te sturen naar de afdeling verkiezingen van het stadsdeelkantoor waar uw voorkeur naar uit gaat (kijk voor de adressen op www.loket.amsterdam.nl, trefwoord verkiezingen). Vermeld in de mail uw naam, adres en de gegevens hoe u telefonisch en per e-mail te bereiken bent. Let op: aanmelden kan maar bij 1 stadsdeelkantoor. U kunt dit doen tot 15 februari 2010. U hoort vervolgens van de afdeling verkiezingen of u bent ingedeeld op een stembureau.

BestGraduates Law wordt georganiseerd in samenwerking met onderstaande topkantoren

BestGraduates is een activiteit van

onderdeel van de

Global Apollo Experience 2010 Bij Allen & Overy organiseren we trajecten die je net iets verder brengen. Zoals de Global Apollo Experience.

Een business course waarbij je écht kennis maakt met onze werkzaamheden, sfeer en mensen.

Een business course waarbij je écht kunt laten zien wat jij in huis hebt!

Wanneer?

De Global Apollo Experience start op 8 maart 2010 en eindigt op 29 juli 2010.

De kick-off van 3 dagen vindt plaats bij ons op kantoor in Amsterdam en een Europese vestiging van Allen & Overy. De intensieve en spetterende afsluiting is in juli in Rome.

Waar?

Allen & Overy Amsterdam, Milaan, Madrid, Frankfurt, Parijs, Praag, Londen, Hamburg en Rome.

Wat? Een programma ter aanvulling op je studie en ter voorbereiding op de commerciële advocatuur.

Je kunt deelname aan de Global Apollo Experience vergelijken met het volgen van een extra vak.

Eens in de 2 weken volg je op maandagmiddag college van een partner waardoor je kennis maakt met alle praktijkgroepen. Eens in de maand krijg je een vaardigheidstraining op vrijdagmiddag om je op persoonlijk vlak verder te ontwikkelen. In totaal 10 colleges en 5 vaardigheidstrainingen in de loop van 5 maanden.

Naast deze colleges en trainingen werk je samen met jouw groepje aan diverse groepsopdrachten in het kader van een internationale overname en in competitie tegen de andere groepjes.

Tevens maak je in je eigen tijd een aantal individuele opdrachten zodat je kunt laten zien wat jij kan!

Wie? De Global Apollo Experience is bedoeld voor 3e en 4e jaars studenten Nederlands recht, fiscaal recht of notarieel recht.

Interesse en inschrijven Kijk voor uitgebreide informatie over de Global Apollo Experience op www.werkenbijallenovery.nl of neem contact op met Paula ter Beek, 020-674 1708.

Stuur je gemotiveerde inschrijving met cv, cijferlijst en digitale pasfoto naar paula.terbeek@allenovery.com. Je kunt je inschrijven t/m 1 februari 2010.

© Allen & Overy LLP 2009 I CS909101

CS909101 - 114mm x 71mm (B&W).indd 1

Allen & Overy Amsterdam is een juridisch dienstverlener die 450 medewerkers telt deel uitmaakt van een internationaal kantoor met wereldwijd 31 vestigingen ruim 5.000 collega’s.

12/11/09 17:59:48

Problemen met studeren in verband met een functiebeperking?

Master your talent Mastervoorlichtingsdag 10 februari 2010

Voor informatie over studeren met een functiebeperking kun je terecht bij: www.studerenmeteenfunctiebeperking.nl De UvA studentendecanen: www.uva.nl/studentenzaken of 020-5258080 De HvA studentendecanen: www.sz.hva.nl/decanaat of 020-5951463

www.rug.nl/masteryourtalent folia 100122.indd 1

15-01-2010 12:14:57

02

Foto’s: Bram Belloni

weekgast

Sanne Snieder (24) studeert Business Studies en is voorzitter van Unisca: the United Nations International Student Conference of Amsterdam, die vorige week plaatsvond in Amsterdam.

Vrijdag 8 januari Daar sta ik dan, achter mijn katheder in de Rode Hoed, voor een publiek van zo’n honderdvijftig man. Op de eerste rij kijken niemand minder dan burgemeester Job Cohen, Louise Fresco en Cees Hamelink mij verwachtingsvol aan. Ik probeer mijn zenuwen te onderdrukken en steek van wal. Mijn speech vloeit er gelukkig redelijk soepel uit. En na tien minuten zit het er eindelijk op. Het einde van mijn ‘moment of fame’ en het begin van de conferentie!

De speech van Job Cohen gaat volledig langs me heen doordat ik nog zit bij te komen. Louise Fresco helpt me er weer snel bovenop met haar interessante anekdotes over de VN. Zodra Cees Hamelink begint te spreken en de hele zaal dubbel ligt van het lachen, weet ik dat de opening een succes is. Hij vraagt zich af of het niet eens tijd wordt voor de VN om met pensioen te gaan op 65-jarige leeftijd. Wat een fantastische spreker en wat een inspirerende man!

De deelnemers vertrekken vervolgens naar de Oudemanhuispoort. Om halftwee begint daar een onderhandelingssimulatie georganiseerd door het Nederlands Instituut voor Internationale Betrekkingen Clingendael. De deelnemers zijn enthousiast, en dat vieren we na afloop met z’n allen in Café de Heffer.

Zaterdag 9 januari Zodra mijn wekker gaat, vraag ik me af waarom we de avond daarvoor ook alweer de hoeveelheid bier hebben gedronken die we hebben gedronken. Een lichtelijke kater. Zeer slechte timing gezien ik vandaag vijftien gastsprekers moet ontvangen.

Gelukkig loopt het, eenmaal op de Oudemanhuis-

poort, allemaal gesmeerd en wachten we in spanning op de eerste gastsprekers. Ondanks de sneeuwstorm komen de meeste sprekers keurig op tijd. De Security Council hangt aan de lippen van Arjan Erkel en in de Human Rights Council barst een discussie los met mensenrechtenambassadeur Arjan Hamburger. Ik ondervind een klein stressmomentje wanneer een spreker van het ILO niet komt opdagen. Deze man hebben we speciaal vanuit Genève over laten vliegen! Een groter stressmoment speelt op wanneer hij twee uur later opeens voor mijn neus staat. Het mysterie is al snel opgelost: ik heb hem de verkeerde tijd doorgegeven.

Gelukkig weet ik hem met wat geschuif nog in het programma te passen. ’s Avonds gaan we met de verschillende comités mee uit eten. We eindigen al dansend in de April. Een legendarisch einde van een geslaagde dag!

Maandag 11 januari Vanochtend wordt de General Assemblee officieel geopend in de aula. Alle gedelegeerden geven in anderhalve minuut hun openingsstatement. Afghanistan bijt het spits af, en na anderhalf uur sluit Venezuela de sessie af. Leuk om te zien hoe de deelnemers zich in het land dat ze vertegenwoordigen hebben verplaatst.

Terwijl ik rustig met de delegates zit te lunchen hoor ik in mijn portofoon een hoop geschreeuw. Wat blijkt: de lokalen die we geboekt dachten te hebben zijn bezet. Mijn bestuurgenoten komen snel in actie; binnen een halfuur hebben we nieuwe lokalen. De delegates hebben gelukkig niets door van de stress achter de schermen.

Na nog enkele opstartproblemen door niet meewerkende ICT kunnen de debatsessies dan eindelijk beginnen. Het loopt. Tijd voor ons om te relaxen! De grappen vliegen inmiddels weer door de portofoon. ’s Middags leiden we het oude dagelijks bestuur rond.

Ik moet toegeven dat ik best een beetje trots ben.

Donderdag 14 januari Vandaag waren we voor het eerst bijna allemaal op tijd.

Om acht uur stond er een lekker ontbijtje klaar om de verjaardag van Fleur, onze Secretary, te vieren. Ook onze Secretary-General, Hans Lenders, verrassen we met een taart voor zijn verjaardag.

Het wordt een lange dag voor de comités: vandaag is de laatste debatdag. De comités moeten voor 22.00 uur hun resoluties hebben geschreven. Na het avondeten doe ik even een rondje comités. Gezien de tijdsdruk lopen de gemoederen hoog op tussen de gedelegeerden, maar daar geniet ik des te meer van. Om 22.00 uur schiet ik nog wat foto’s van de applausjes in de First Committee en Second Committee. Wij krijgen ook een shotje wodka om te vieren dat de resoluties erdoor zijn.

Nu even afkoelen en bijkomen met z’n allen in Kapitein Zeppos. We lopen stiekem te vissen naar complimentjes bij de delegates. En de complimentjes mogen er wezen. ‘Not one flaw was made,’ zei de afgevaardigde van Frankrijk. Zo, in de pocket!

Vrijdag 15 januari Precies een week later staan we weer in de Rode Hoed, maar dit keer voor de ‘closing ceremony’. We zijn inmiddels zo op elkaar ingewerkt dat de opbouw soepel verloopt. De Secretary General en zijn Deputy zitten de algemene vergadering voor. Alle resoluties komen langs en ik ren ondertussen op mijn pumps rond met de loopmicrofoon om de sprekers in het debat het woord te geven. Waar zijn die vrijwilligers als je ze nodig hebt? Wel heel leuk om nu alle delegates in actie te zien in een plenaire vergadering.

Tijdens de lunch wordt de laatste oplage van onze krant, de UNiversal Times, uitgedeeld. Onze Press Department heeft zich eindelijk in hun krant kunnen uitleven op de sappige details van de afgelopen week.

En dan is het tijd voor de echte afsluiting met de closing speeches. Alle chairs worden naar voren geroepen en roepen na hun speeches de best delegates uit. Iedereen lacht om de anekdotes en joelt om het groepsgevoel te bevestigen. Ik zit te genieten op mijn stoel. Ik mag de dag, en daarmee de conferentieweek, afsluiten met mijn eindspeech. Ik heb me hier al dagen op verheugd.

Met oprechte trots bedank ik iedereen voor een fantastische week. Er ontstaat een staande ovatie en emotioneel ren ik naar mijn bestuur toe om door hen omarmd te worden. We did it f*cking live! l Volgende weekgast: Dirk Sikkel, hoogleraar ouderen, communicatie en consumentengedrag (FMG)

Folia 18 | 19

Foto’s: Bram Belloni Het team van de oppascentrale, v.l.n.r.: Rianne Brits, Guusje van Deuren, Veerle van Balen, Robert Lammé, Jasper Kruiff en Rachida Abousalama

Kriterion let op de kleintjes Door Aoife Groenewegen

Begin november bestond oppascentrale Kriterion zestig jaar. Dit werd gevierd met een feestje voor alle gezinnen en oppassers. ‘Leuk om eindelijk eens de gezichten achter de stemmen te zien.’

De oppascentrale van Kriterion is verhuisd. Jarenlang waren de oppassers te vinden in de Valckenierstraat, om de hoek bij de bioscoop. Sinds drie jaar zijn ze naast de nieuwste Kriterionaanwinst Studio-K gevestigd. Op de eerste verdieping van het kantorencomplex vertellen HvA-student Robert Lammé (24), voorzitter, en UvAstudent Jasper Kruijff (29), penningmeester, enthousiast over hun vrijwillige bestuurswerk bij de oppascentrale.

Zestig jaar werd de centrale dit jaar, tijd voor feestje. Toch hebben zes decennia nog geen grote bekendheid opgeleverd. Wat doet de oppascentrale eigenlijk precies?

‘Nou, oppassen regelen,’ lacht voorzitter Lammé, student media, informatie en communicatie. ‘Volgens de statuten heeft de oppascentrale twee functies. Flexibel werk verschaffen aan studenten en de stad Amsterdam ondersteunen met een service voor ouders.’ Op dit moment heeft de centrale zo’n achthonderd gezinnen

20 | Folia 18

in het bestand en 47 oppassers in dienst. ‘Maar dat wisselt sterk, afhankelijk van de vraag van klanten,’ vertelt penningmeester en oppasser Kruijff, die een master psychologie volgt. ‘Sinds we een online systeem hebben, is dat aantal ook exponentieel gegroeid.’

Jasper doelt op het relatief nieuwe systeem, waarmee ouders nu gemakkelijk online om een oppas kunnen vragen. Vroeger ging dat alleen telefonisch en was de centrale maar twee uur per dag bereikbaar. ‘We zijn tenslotte allemaal student, overdag hebben we college,’ legt Robert uit. ‘Het is handig dat mensen nu 24 uur per dag hun verzoekjes kwijt kunnen.’ Vijf jaar geleden begon de oppascentrale al eens met een online reserveringssysteem. Door slechte communicatie met de ontwerper kwam dit echter nooit van de grond. Lammé: ‘Anderhalf jaar geleden zijn we opnieuw van start gegaan en deze keer is het een succes.’

Oppascentrale Kriterion is in 1949 als tweede project van de de Stichting Onderlinge Studenten Steun Kriterion opgericht. De stichting, vooral bekend van bioscoop Kriterion in de Roetersstraat, werd in 1945 in het leven geroepen door studenten uit het verzet. Het doel van de stichting is studenten in staat te stellen te werken en hun eigen studie mede te financieren. Naast de oppascentrale en de bioscoop bestaan ook StudentenPomp Kriterion, Studio-K en eetcafé SKEK. visitekaartje

Ter ere van het zestigjarig bestaan organiseerde de centrale in november een feest voor alle gezinnen en oppassers. ‘We hebben de film Wall-E gedraaid en de kinderen konden spelletjes spelen,’ vertelt Kruijff. Beide bestuursleden vonden het leuk om de gezinnen persoonlijk te ontmoeten. Lammé: ‘Je hebt sommige mensen wekelijks aan

Rachida Abousalama (24) vierdejaars lerarenopleiding Engels (HvA) ‘Werken bij de oppascentrale is de ideale bijbaan voor studenten. Het is flexibel en het betaalt goed. Ik hoorde erover van vriendinnen en ik werk sinds 2004 bij de oppascentrale.

In het begin paste ik ongeveer drie keer per week op, vaak overdag. Dan verschoonde ik luiers, haalde ik de kinderen uit bed, kleedde ik ze aan en gaf ik ze eten. Bij goed weer ging ik ook vaak de deur uit met ze. Dat wordt vaak aangeraden door de ouders, ze geven onmiddellijk de huissleutel mee. Vanaf 2005 zit ik ook in het bestuur van de oppascentrale. Sindsdien pas ik een stuk minder vaak op. Ik vind het mooi om te merken dat de band tussen oppassers en families soms heel hecht wordt. De gezinnen kunnen namelijk hun voorkeur uitspreken voor een bepaalde oppas. Dan wordt diegene als eerste gebeld. Ik heb zelf twee à drie families waar ik ongeveer één keer per week op pas. Zelfs als ik eigenlijk niet kan, ga ik soms alsnog wanneer ik hoor dat een van die gezinnen nog een oppas nodig heeft.’

Felia Boerwinkel (23) master holocaust- en genocidestudies ‘Ik ben tweeëneenhalf jaar geleden begonnen bij de oppascentrale. Het werk is flexibel, je geeft per week je rooster door. Er is één familie in het bijzonder waar ik graag kom.

Zij hebben een jong meisje en zij is fantastisch. Maar eigenlijk zijn alle kinderen meestal wel leuk. Net als de ouders trouwens. Vaak blijf ik nog even hangen om een praatje te maken. Het gebeurde laatst voor het eerst dat een stel een uur te laat thuis kwam, zonder excuses aan te bieden. Daar baalde ik goed van, want ik had die avond nog een afspraak. Ik pas altijd ’s avonds op, want dan kan ik overdag studeren. Ouders vinden het fijn als je nog even met de kinderen bent, dus dan kom ik voordat de kinderen naar bed gaan. Het is afwisselend werk. De ene keer pas je op een baby, de andere keer heb je een gesprek met een jongen van twaalf jaar. Daarnaast vind ik het leuk dat je in zo veel verschillende, soms heel luxe, huizen oppast en in verschillende delen van Amsterdam komt.’

de telefoon, maar je hebt geen idee hoe ze eruitzien. We willen dit soort feestjes vaker organiseren. Het contact met de gezinnen is toch erg belangrijk.’

Op het feestje herkenden de kinderen ‘hun’ oppassers al snel. Met maar 47 oppassers in dienst is dat niet lastig. Dit komt mede doordat de selectie van de studenten streng is. Kruijff: ‘De oppas is ons visitekaartje. Wij zijn de tussenpersoon van twee onbekende partijen en het gaat over kinderen. We moeten er zeker van zijn dat de oppas goed is.’ Kandidaten moeten oppaservaring hebben en goed Engels spreken. Lammé: ‘Ook krijgen we wel eens gekke verzoeken. Een Russisch sprekende oppas bijvoorbeeld. Als we zo iemand in het bestand hebben, proberen we dat te regelen. Of we krijgen het verzoek of iemand op een kat kan passen. Maar daar beginnen we niet aan.’

In tegenstelling tot de studenten kunnen gezinnen zich gewoon aanmelden via de website. Zorgt dit niet voor

problemen? ‘Het gebeurt niet vaak,’ vertelt Kruijff, ‘maar als er klachten zijn, gaan ze meestal over het niet nakomen van afspraken.’ Te laat komen is de meest gehoorde klacht. ‘Ook horen we wel eens dat ouders aangeschoten thuiskomen, maar de meeste oppassers vinden dat niet zo erg.’ Er staan een paar gezinnen in het bestand die lastig zijn, waarover de oppassers onderling praten. ‘Het is ooit voorgekomen dat een oppas werd beschuldigd van te veel snoep eten,’ lacht Kruijff, ‘maar dat is echt zeldzaam.’ vaderfiguur

Oppassen wordt vaak gezien als vrouwenwerk. Toch zitten er twee mannen in het bestuur. ‘Maar ik heb maar één keer opgepast,’ bekent Lammé. ‘En als ik eerlijk ben, zou ik mezelf niet aannemen. Ik heb gewoon te weinig ervaring. Maar ik kan prima met

kinderen omgaan, hoor.’ Kruijff is op het moment de enige mannelijke oppas, terwijl er toch af en toe specifiek om een man wordt gevraagd. ‘Dat zijn vaak gezinnen met een zoontje. Of families waarvan de vader in het buitenland zit. Dan wil de moeder een soort vaderfiguur als oppas.’ Kruijff vertelt dat hij met één familie een goeie band had. Toen ze terugverhuisden naar de VS zocht hij ze zelfs daar op.

Het gaat na zestig jaar nog steeds goed met de centrale.

In 95 procent van de aanvragen kan een oppas worden geregeld. Dat de centrale weinig bekendheid geniet, is een bewuste keuze. Aan marketing wordt dan ook niet veel gedaan. ‘Wij bestaan stilletjes,’ aldus Robert. ‘We moeten het vooral hebben van mond-tot-mondreclame.

In sommige straten hebben we wel tien klanten.’ l Voor meer informatie: www.oppascentralekriterion.nl

Folia 18 | 21

annonces CULTUUR

Annonces zijn advertenties zonder winstoogmerk, bestemd voor de particuliere aanbieder. Annonces kunnen worden geplaatst in Folia én op de website www.folia.nl.

Aanbieden van annonces kan op www.folia.nl via Folia Weekblad. Daar vindt u ook alle informatie over de tarieven e.d.

In de week van 25 januari starten er nieuwe tenniscursussen, -trainingen en Chip & Charge-trainingen.

Cursus: 9 x les van 1 uur. Training: 9 x les van 1,5 uur. Inschrijven op USC Tennis. Check usc.uva.nl > loMEDEZEGGENSCHAP caties > USC Tennis.

De Nacht van de Fooi A’dam Tai chi chuan zoekt bestuursleden! Wat? OrDe cursus tai chi (maandag 19.00Zondag naar de kerk? ganiseer een knallend evene20.30 uur) start 1 februari a.s. bij www.studentenekklesia.nl ment en zorg daarbij dat zo veel USC De Boelelaan.

11.00 uur - De Rode Hoed mogelijk horecagelegenheden In 9 lessen leer je de basisbeginseKeizersgracht 102 - Amsterdam hun fooi inleveren voor het goelen van deze Chinese martial art. de doel. Wanneer? 5 juni 2010.

Studentencursusprijs E27,50 voor Wil jij optreden in het ConcertgeInfo: www.nachtvandefooi.nl of de lessen en de mogelijkheid tot bouw? Symfonisch Blaasorkest contact@nachtvandefooi.nl vrij trainen.

ATH is op zoek naar muzikanten Schaatsen die op niveau muziek willen maIn januari start het 2e deel van ken. Check: www.tramharmonie.nl STUDENTEN SPORT het Skits / USC / SVU studentenCENTRUM USC schaatsprogramma op de Jaap STUDENTENAgenda Edenbaan. Wie zich deze maand PASTORAAT VE90 Yoga experience aanmeldt voor dit 2e blok (tot 21 Op 28/01 om 19.30 uur draait de 24 januari kun je je onderdompemaart) betaalt slechts E15. De film Lemon Tree in het Cinecafé in len in yoga-sferen tijdens de Yoga cursus is erg flexibel van opzet: vE90. We bekijken hem en praExperience van het USC. Doe mee Er zijn wekelijks 12 cursustijden, ten erover na. Zie: www.ve90.nl met workshops ashtanga, bharata waarop schaatsers van elk niveau of traditionele yoga. Schrijf je snel (dus ook absolute beginners) welin bij USC De Boelelaan want vol is kom zijn. Bij ons leer je schaatsen!

STUDENTEN vol. Studentenprijs 15 euro, overi- Zie voor al het bovenstaanEN STUDIE gen E25 euro. Dit is incl. 2 workde www.usc.uva.nl Nieuw programma IIS-colleges shops, een welkomspakket en VERDIENEN (interdisciplinaire collegereeksen) deelname aan de verwenloterij.

En garde!

Het AMC zoekt gezonde niettweede semester studiejaar 2009Maandag 25 januari om 21.30 uur rokende mannen (18-35 jaar) 2010 bestaat uit: Yes We Can! The start de 6-weekse introductiein verband met wetenschappeAmerican Dream in the 21st Cencursus schermen bij het USC. Je lijk onderzoek naar het afweertury, Big History, Film en Wetenmaakt kennis met de vele aspecsysteem. Deelnemers zullen 4 schap en Islamitische Kunst en ten die de schermsport biedt. Stu- nachten in het AMC doorbrenArchitectuur. Tevens worden ook dentencursusprijs E18,50. In Het gen en ontvangen een vergoede interdisciplinaire collegereeks Marnix in de Jordaan. Check www. ding. Voor meer informatie: Anne (i.s.m. VU) Water! Governance of usc.uva.nl Jan van der Meer, arts-onderzoeAquatic Resources and EnvironTennis ker, a.j.vandermeer@amc.uva.nl ments en de collegereeks (i.s.m.

Het Studentenkoor Amsterdam zal 29 en 30 januari in de Dominicuskerk een prachtig concert uitvoeren. We zingen Brahms en Mozart. Zie www. studentenkooramsterdam.nl

FMG, UvA) India: Unity amidst Diversity georganiseerd. Je kunt je nu inschrijven. Meer informatie: www.iis.uva.nl/keuzeonderwijs

•

•

•

•

•

Schoonmaakhulp gezocht bij geJaap Eden IJsbanen zoekt vrijzin in W’graafmeer; uurloon (wit!) williger voor de EHBO-post. Wij i.o.; 020 689 1950 / jajas@planet.nl zijn nu op zoek naar mensen met een EHBO-diploma die overdag Gezocht: oppas voor onze op dinsdag onze EHBO-post wilzonen van 6 jaar en 9 maanden. len bezetten. Onkostenvergoe’s Avonds en soms ’s middags. ding E 5 per uur, gratis schaatspas We wonen in IJburg. Reacties: en parkeerpas! Aanmelding: Per carinevanlente@hotmail.com. mail bij n.vanderboom@jaapeden.nl, telefonisch 020 694 9652 of schriftelijk: Jaap Eden IJsbanen, VRIJWILLIGERSWERK, Radioweg 64, 1098 NJ Amsterdam.

STAGES, e.d.

Wil je als vrijwilliger naar Afrika, Azië of Latijns-Amerika, maar niet alleen? Kom dan naar de Wereldmaatjesdag op 30 januari! www.wereldmaatjesdag.nl Straatkinderen weekend. Van 26 tot 28 maart informatieweekend over werken met straatkinderen.

Voor jongeren die met/voor straatkinderen willen werken of daar belangstelling voor hebben. Info.

020 679 2095; www.commissiesamen.nl; info@commissiesamen.nl Groepsreis naar Afrika (Kenia en Uganda) naar straatkinderenprojecten. Van 4 juli tot 10 augustus 2010. Met behulp van ondersteunende fondsen wordt daar gewerkt. Info: 020 679 2095; www.commissiesamen. nl; info@commissiesamen.nl Als vrijwilliger naar Afrika, Azië of Latijns-Amerika? Kom op 8 februari 2010 naar de informatiebijeenkomst! www.jongerenenmissie.nl

WONEN Voor- en najaar aangeboden appartement in Toscane. Geschikt voor sabbatical stay. Prijs E600 per maand. Contact: J. A. de la Porte, 023 531 6873.

Iets te verhuizen? Ik kom met een grote bus voorrijden. Studentenverhuizingen binnen A’dam. Van stoep tot stoep: E35. Ook met verhuismannen en touw en blok. Ook buiten A’dam mogelijk. Bel Taco: 06 4486 4390; www.vrachttaxi.nl

BUREAU OMBUDSMAN UvA Studenten met een klacht over de UvA kunnen terecht bij de Ombudsman Studenten, Christel Holtrop, ombudsman@uva.nl, tel. 525 3798, www.student.uva.nl/ombudsman.

Medewerkers met een klacht over de UvA kunnen terecht bij de Ombudsman Personeel, Anneke Vijgeboom, ombudsman-personeel@ uva.nl, tel. 525 5548, www.uva.nl/ ombudsmanpersoneel.

Het Bureau Ombudsman is gehuisvest op Oude Turfmarkt 151, 1012 GC Amsterdam.

ATTENTIE Vorige week werd mededelingen@folia.uva.nl getroffen door een ‘mailbomb’ – rond de tienduizend inzendingen op onze prijsvraag! Het kan zijn dat bij het verwijderen van deze mails ook tussen woensdag 14.00 uur en donderdag 09.00 uur verzonden annonces verloren zijn gegaan. Onze excuses hiervoor.

DIVERSEN De Spermabank van het AMC is op zoek naar spermadonoren. Onkosten worden vergoed. Nadere informatie tel. 020 566 3090, spermabank@amc.uva.nl of www.spermadonoren.nl Ontmoet mensen die geloven en actievoeren tegen armoede en vervuiling op het Time to Turn feestje, 30 januari, timetoturn.nl

STUDENTENZAKEN Op www.uva.nl/studentenzaken staat alle informatie over de afdelingen van Studenten­ zaken – Studentendecanen, ­Bureau Studentenpsychologen, Loopbaan Advies Centrum, B ­ ureau Internationale Studentenzaken, Trainingscentrum en het Service & Informatiecentrum.

Studentenzaken is ook b ­ ereikbaar via tel. 020 525 8080.

januari

Studenten Services Er zijn nog plaatsEn vrij voor dE training/workshop:

2010 CREA is het cultureel studentencentrum van de UvA en HvA. Turfdraagsterpad 17, 0205251400

di 26 januari, 20.00 uur / lezing

The Reckoning (Pamela Yates, 2009) follows

Stapel te lijf - studievaardigheden Omgaan met grote hoeveelheden informatie Studeren aan de universiteit betekent ook: je door grote stapels boeken, verslagen en syllabi heen werken. Heb jij hier moeite mee? In deze workshop leer je hoe je de leerstof kunt benaderen en hoe je zorgt dat het geleerde ook blijft hangen.

Plan je studie Waar moet je rekening mee houden In deze workshop proberen we te achterhalen op welke punten je planning zo verbeterd kan worden dat het voor jou een praktisch hulpmiddel wordt, dat voldoende houvast biedt, maar geen doel op zich meer is.

Effectief solliciteren Grijp je kans!

De training begint bij jezelf. Een realistisch zelfbeeld en je toekomstwensen helder krijgen zijn belangrijk om de stage of werkplek te vinden die bij je past! Daarnaast is er aandacht voor: verkennen van je eigen arbeidsmarkt, netwerken, brief en c.v. schrijven en het sollicitatiegesprek oefenen.

and his team for 3 years across 4 continents.

Introductions by Evelyn A. Ankumah, Executive Director of Africa Legal Aid, and Mariana Pena, permanent representative of Fédération internationale des ligues des droits de

Narcisme In zijn lezing ‘Het lijden dat narcisme heet’ vraagt dr Frans Schalkwijk, psychoanalyticus: ma 21 december, 20.00 uur / lezing

wat is narcisme nou echt? De term wordt vaak gebruikt om gedrag of zelfs een tijdsgewricht te karakteriseren, maar de psychoanalyse, met

Studiekeuze Twijfels over je studie?

Na het volgend van deze training ben je in staat om zelf de opleiding te vinden die bij je past. Door middel van een interessetest en de oriëntatie op universitaire en HBO studies krijg je zicht op de factoren die een rol spelen bij het maken van een goede (studie)keuze. Op basis van je eigen actieplan ga je aan de slag.

klinische psychologie (Radboud Universiteit,

Meer informatie en het inschrijfformulier: www.uva.nl/trainingscentrum

te omgaan? Plaats: CREA Theater. Toegang:

www.uva.nl/studentenservices 22 | Folia 18

dynamic ICC Prosecutor Luis Moreno Ocampo

Studie op de rails Vind de studiehouding die voor jou het beste werkt Verloopt je studie niet naar wens en wil je daar verandering in aanbrengen? De training zorgt ervoor dat je studie (weer) een succesvol onderdeel van je leven wordt. Centraal daarin staat dat je op zoek gaat naar díe studiehouding die voor jou het beste werkt.

Studenten Services is er voor studenten, afgestudeerden en promovendi van de UvA en HvA. Binnengasthuisstraat 9, 1012 ZA Amsterdam 020 - 525 8080

wo 27 januari, 20.00 uur / docu

The Reckoning The battle for the International Criminal Court

Kiezen na je bachelor Pak het gestructureerd aan!

Na je bachelor kom je voor de keuze te staan: doorgaan met studeren, een jaar ertussenuit, óf gaan werken. Deze workshop helpt je op weg door structuur aan te bieden, stil te staan bij wat je het liefste wilt en een actieplan te maken waardoor je de volgende stap kan zetten.

haar aandacht voor de vroege kinderontwikkeling, hechting en emotieregulatie, biedt een genuanceerdere blik op het lijden dat narcisme veroorzaakt. Dr Jan Derksen, hoogleraar hanteert in zijn boek Het narcistisch ideaal juist die karakterisering. Er bestaan narcistische fantasieën in ons allen. Hoe komen die tot stand, en hoe kunnen we hiermee het besgratis voor studenten, e 5,- alle anderen. Reserveren niet mogelijk.

l’Homme (FIDH) with the ICC. Organises with Volkenrechtskring. English spoken. Location: CREA Theatre. Admission: free for students,

vr 29 januari, 20.00 / lezing

Moderne Franse filosofen: Merleau-Ponty Maurice Merleau-Ponty heeft met zijn fenomenologische theorie van de waarneming een grote bijdrage geleverd aan zowel het existentialisme als het (post)structuralisme. Hij introduceerde de notie van het lichaamssubject, dat een ambigue betekeniswereld opent door ermee om te gaan. Door dr. Maarten Coolen, leerstoelgroep filosofie van kunst en cultuur (UvA). I.s.m. AmFiBi. Plaats: CREA Theater.

Toegang: gratis voor studenten, e 5,- alle anderen. Reserveren niet mogelijk

www.crea.uva.nl/agenda

roem

Paradox Door Dirk Wolthekker

‘Eigenlijk ben ik begonnen met politicologie als parkeerstudie. Ik had mij aangemeld voor de School voor Journalistiek, maar daar werd ik uitgeloot. De keuze voor journalistiek lag besloten in mijn engagement.

Ik ben een geëngageerd iemand, wil weten hoe de wereld in elkaar zit, problemen doorgronden, inzichtelijk maken en kijken of ik aan die problemen iets kan doen. Omdat ik ook altijd gefascineerd ben geweest door de politiek, schreef ik me in bij politicologie en dat beviel direct goed. Ik realiseerde me dat je tijdens een studie beter gedegen kennis van de wereld kunt opdoen, dan allerlei vaardigheden aanleren.’

Pieter Hilhorst (1966) is politicoloog, journalist, schrijver en presentator. Hij is medepresentator van het radioprogramma OBA Live, werkt voor de Volkskrant en De Groene Amsterdammer, publiceerde verschillende fictie en non-fictieboeken en is sinds begin deze maand elke vrijdag op de televisie te zien als de nieuwe ombudsman in het programma De Ombudsman, een programma dat in de jaren zeventig en tachtig bekendheid genoot en nu nieuw leven is ingeblazen als programma om klachten van burgers in relatie tot de overheid te signaleren, aan de kaak te stellen en zo mogelijk op te lossen. ‘Het gaat mij vooral om dat laatste,’ zegt Hilhorst.

‘In tegenstelling tot programma’s als Radar en Kassa, die vooral willen aanklagen, wil ik oplossen. Noem het maar “oplostelevisie”.

Bij het maken van De Ombudsman heb ik veel profijt van mijn studie. Toen ik nog studeerde dacht ik vaak dat ik niets leerde, maar dat was juist wel zo, alleen ik merkte het niet direct. Het is een van de zogenoemde paradoxen van Zeno: op elk willekeurig moment lijkt er stilstand te zijn, maar na verloop van tijd blijkt er toch een enorme beweging te zijn. Waar ik veel aan heb is dat ik heb geleerd conceptueel en in patronen te denken. Bij De Ombudsman komen uiteraard veel klachten binnen van burgers, klachten waarvan je aanvankelijk denkt dat ze incidenteel zijn. Totdat je erin duikt en een patroon ontdekt. Voor het programma spraken we bijvoorbeeld een zieke man die van zijn persoonsgebonden budget een scootmobiel mocht kopen, maar die

Foto: Bob Bronshoff

Hij studeerde politicologie. Nu is hij de nieuwe ombudsman op de televisie: journalist Pieter Hilhorst.

Pieter Hilhorst

bleek niet te voldoen. Dus hij dacht: ik koop van dat geld een karretje dat wel voldoet. Klinkt mooi, maar dat mag dan niet van de overheid. Zoiets lijkt een incident, maar blijkt het niet te zijn: een overheid die de eigen verantwoordelijkheid van de burger propageert, maar als je die als burger vervolgens neemt, dan mag het niet. Dat is een interessant dilemma om je mee bezig te houden.

De vrijheid en de vrijblijvendheid bij politicologie waren groot. Als protest tegen die vrijblijvendheid gingen we zelf ons curriculum samenstellen: werkgroepjes over Plato en Nietzsche en daar kregen we nog punten voor ook. Op een zeker moment ben ik er ook maar economie bij gaan doen, maar dat vond ik te veel gericht op reproductie van kennis en niet op zelfstandig leren denken.

Uiteindelijk koos ik filosofie erbij als groot bijvak. Daar werd ik opgenomen in wat de “Keppler Kreis” heette: een clubje reeds afgestudeerde filosofen als Pieter Pekelharing, Ido de Haan en Paul van den Berg. Dat was een soort intellectuele inwijding in de wereld van de mensen die zeer getraind waren in het denken over de wereld.

Van hoogleraar Hanspeter Kriesi heb ik echt veel geleerd, die heeft mij de liefde voor de wetenschap bijgebracht. Ik heb eens een paper bij hem geschreven over “netwerkanalyse”. Die was heel ingewikkeld geworden omdat hij voor een deel was geschreven op basis van mijn eigen intuïtie. Maar Kriesi schoot het niet af, integendeel. Ik heb er net zo lang over mogen doordenken totdat ik mijn intuïtie helder kon verwoorden. Juist omdat die paper eigenlijk mislukt was, kwam ik er verder mee, dat was heel mooi.

Onder invloed van Kriesi besloot ik de wetenschap in te willen gaan. Ik begon aan een proefschrift over de hervorming van de verzorgingsstaat in Nederland en Engeland, een vergelijkende studie naar de politieke stijl van Lubbers en Thatcher. Maar toen kwam debatcentrum De Balie op mijn pad, waar ik kon gaan werken. Dat vond ik toch sprankelender en spannender. Maar ik zal zeker nog eens een promotieonderzoek op me nemen. Aan de universiteit miste ik de adrenaline van de korte baan, nu mis ik de reflectie van de wetenschap.’ l

Folia 18 | 23

Foto’s: Henk Thomas

dijkgraaf & fresco

De talkshowmaatschappij

Zweeds kruiswoordraadsel

De wetenschap heeft het deze dagen niet gemakkelijk. De halfmislukte vaccinatie tegen HPV waarover pubers hun informatie liever van Hyves haalden. Het gedoe rond de uitgelekte e-mails van Climategate alsof het de Nixon-tapes betrof. Het Irak-onderzoek van de commissie-Davids en de pasklare reactie van onze MP. Tegenwoordig is een mening precies dat: een mening. Of die nu na een langdurig onderzoek door wetenschappers is opgesteld, of een uurtje geleden door een columnist of politicus is bedacht.

De succesvolle strategie van Amerikaanse conservatieven tegen de evolutietheorie vindt overal navolging. Teach the Controversy. Leg de nadruk op hoor en wederhoor. De talkshow is de maat der dingen geworden. Niets zo effectief om een feit te relativeren. Ieder debat volgt het formaat van Pauw & Witteman. Ja, schuift u maar gezellig aan. Links de voorstander, rechts de tegenstander, in het midden de presentator/scheidsrechter. De reclame is afgelopen en de wedstrijd kan beginnen.

De discussie rond het klimaat is een goed voorbeeld. Hoe zeker zijn de wetenschappers van hun zaak dat het misgaat? Is het nu 90 of 95 procent? O, kunnen ze het niet eens worden? Waarom zouden gewone burgers zich er dan zorgen over maken! Maar als u morgen een operatie moet ondergaan en twee chirurgen staan aan uw bed te debatteren of de kans dat het misgaat nu 90 of 95 procent is, wilt u toch liever een alternatieve behandeling?

Een collega van mij werd eens gevraagd hoe groot de kans was dat een nieuwe deeltjesversneller de wereld zou vernietigen. Volstrekt eerlijk antwoordde hij: ‘Heel klein.’ Inderdaad, volgens de wetten van de kwantumtheorie kan zo’n beetje alles gebeuren. Zo is er een kans dat u, terwijl u dit stukje leest, zich ineens op Hawaï bevindt. Maar wacht maar even met die zwembroek zoeken, want de kans is zo klein, dat alleen het aantal nullen achter de komma tellen al een hele opgave is. Voor alle praktische toepassingen kan de kans worden afgerond op nul komma nul. ‘Nul,’ dat had mijn collega ook in de krant moeten zeggen.

Een beetje kennis is levensgevaarlijk. De schrijver en klimaatscepticus Leon de Winter riep onlangs in een opinieartikel de hulp in van een vermaarde Tsjechische wetenschapper.

Laat ik die nu kennen. Hij is een snaartheoreet, actief blogger en een politieke vriend van de even dwarse Tsjechische president Klaus. Een aardige jongen, maar hij weet evenveel van het klimaat als ik van romans schrijven.

Tijd voor de zapservice.

Robbert Dijkgraaf is universiteitshoogleraar mathematische fysica.

Helemaal ingevuld? Mail de oplossing (o.v.v. naam en huisadres) uiterlijk dinsdag 2 februari naar mededelingen@folia.uva.nl en maak kans op twee toegangskaartjes voor bioscoop Kriterion, www.kriterion.nl.