Folia19_63

Wilders-watcher Student Delicatessen De crisis Menno Hurenkamp

Weekblad voor de Universiteit van Amsterdam Jaargang 63 29-01-2010

Nummer 19

De Artis Bibliotheek toen en nu

Was erbij in Ha誰ti

Hotspot in Zeeburg

Volgens Henk Langendijk

MarketXL zoekt per direct:

Student-marktonderzoeker m/v voor internationale, kwalitatieve en kwantitatieve desk-research.

Marktonderzoeker - coördinator m/v World of Delights is een groeiende internationale retailorganisatie met inmiddels meer dan 40 verkooppunten op met name luchthavens. Reeds 50 jaar zijn wij actief op de luchthaven Schiphol. Van oudsher als delicatessenspecialist; sinds juli 2008 echter ook als concessionaris van Souvenirs, Toys, Sport, Gifts & Swarovski.

Voor onze winkels zijn wij op zoek naar:

Verkoopmedewerkers (m/v) (minimaal 16 uur per week) Voldoe jij aan de volgende eisen: • • • • •

voor internationale, kwalitatieve en kwantitatieve desk-research plus coördinatie van werkzaamheden en klantcontact.

Profiel: - Studierichting: marketing/financieel-economisch - Marktonderzoeker: min. 2e, max. 4e jaars student - Marktonderzoeker-coordinator: (bijna) afgestudeerd - Accuraat - Vasthoudend - Goed cijfermatig inzicht - Contactuele vaardigheden.

- Marktonderzoeker: gemiddeld 2 dagen per week; - Marktonderzoeker-coördinator: full time.

Werken vanuit eigen huis, tijd flexibel in te delen.

Info: mr. Peter-Chris Kooij, M. 06-54637077 Email: pckooij@marketXL.com Zie ook de website: www.marketxl.com

goede beheersing van de Nederlandse en Engelse taal; geen bezwaar tegen werken op onregelmatige tijden; een open, gastvrije en representatieve uitstraling; woonachtig binnen een straal van 30 km van Schiphol; minimaal 4 dagen of dagdelen per week beschikbaar.

Meewerken aan de verkiezingen en ook geld verdienen?

stuur dan een brief met CV naar: WORLD OF DELIGHTS SCHIPHOL B.V., t.a.v. mevr. Linda Eliëns, Personeelsfunctionaris New Yorkstraat 3-7, 1175 RD Lijnden Of e-mail: l.eliens@worldofdelights.com Tevens bestaat de mogelijkheid om op onze website www.worldofdelights.com een sollicitatieformulier in te vullen.

Voor telefonische informatie: 020-4037043.

Acquisitie n.a.v. de advertentie wordt niet op prijs gesteld.

Pre-employment screening kan deel uit maken van de sollicitatieprocedure.

Heeft u of ieManD uit uW oMgeVing BranDWonDen?

De Vereniging van Mensen met Brandwonden is het ervaringscentrum dat de leden met elkaar in contact brengt en hun belangen behartigt.

Wij helpen bij: · Lotgenotencontact · Voorlichting · Belangenbehartiging · Juridische zaken Kijk voor meer informatie op

www.brandwondenvereniging.nl

Op 3 maart 2010 zijn er deelraadsverkiezingen en gemeenteraadsverkiezingen in Amsterdam. Op de stembureaus worden ’s avonds na sluitingstijd alle stemmen geteld. Dat is veel werk, en daarom komen bij elk stembureau tellers die de stembureauleden bij het tellen helpen.

De gemeente is op zoek naar tellers. Als teller werkt u van 20.30 uur tot alle stemmen zijn geteld.

U ontvangt daarvoor € 37,50 bruto. U dient dit bedrag zelf op te geven bij uw inkomstenbelasting.

Wat zijn de voorwaarden?

• u bent 18 jaar of ouder • u heeft een goede beheersing van de Nederlandse taal • u bent nauwkeurig • u hebt geen training nodig; bij de bevestiging van uw aanmelding ontvangt u een toelichting.

Aanmelden Heeft u interesse? Meldt u zich dan aan door een e-mail te sturen naar de afdeling verkiezingen van het stadsdeelkantoor waar uw voorkeur naar uit gaat (kijk voor de adressen op www.loket.amsterdam.nl, trefwoord verkiezingen). Vermeld in de mail uw naam, adres en de gegevens hoe u telefonisch en per e-mail te bereiken bent. Let op: aanmelden kan maar bij 1 stadsdeelkantoor. U kunt dit doen tot 15 februari 2010. U hoort vervolgens van de afdeling verkiezingen of u bent ingedeeld op een stembureau.

inhoud Delicatessen

Doctor

Wilders-watcher Student Delicatessen De crisis Menno Hurenkamp

Was erbij in Haïti

Hotspot in Zeeburg

Volgens Henk Langendijk

Meisjes houden ook van gamen........................ blz. 4

nieuws

Begroting UvA gaat zware jaren tegemoet......................... blz. 5

Duivelse dilemma’s

Weekblad voor de Universiteit van Amsterdam Jaargang 63 29-01-2010

Nummer 19

Tineke Ceelen over haar boek Hier en daar een crisis.......................................... blz. 5

Interview Menno Hurenkamp blijft krabben waar het politiek jeukt.....................................blz. 10

Redelijk verontwaardigd Kees Schuyt analyseert Nederland....................blz. 16

‘Je voelt je zó nietig’ UvA-student Joeri Arion was op Haïti tijdens de aardbeving..............................blz. 17

De Artis Bibliotheek toen en nu

Cover: interieur Artis Bibliotheek, Genootschap Natura Artis Magistra met buste van de stichter van het gelijknamig genootschap: dr. G.F. Westerman (1807-1890) Foto: Martin Alberts/Stadsarchief Amsterdam

Wie krijgt de zwartepiet?

Henk Langendijk over de commissie-De Wit.....blz. 18

Coververhaal De Artis Bibliotheek wil de stille jaren achter zich laten................... blz. 20

En verder: Nieuws 4-7, Opinie/Stage 8-9, Film/Het beste 12, Fen is Uit/Eten 13, Weekgast 19, Annonces 22, Roem 23, Dijkgraaf & Fresco/Puzzel/Spekkie Big 24

Colofon

Folia: Weekblad voor de Universiteit van Amsterdam, Vendelstraat 2, 1012 XX Amsterdam, Tel. 020-5253981, Fax 020-5253980, redactie@folia.uva. nl, Website: www.folia.nl, Uitgever: Stichting Folia Civitatis, Redactie: Floor Boon, Mirna van Dijk (eindredacteur), Jim Jansen (hoofdredacteur), Maud Janssen, Marit van Kooij, Margot Riedstra (secretariaat), Henk Thomas, Dirk Wolthekker, Medewerkers aan dit nummer: Bram Belloni, Martien Bos (correctie), Bob Bronshoff, Niels Carels, Fred van Diem, Louise O.Fresco, Julie de Graaf, Cees Heuvel, Marc van der Holst, Jan-Maarten Hupkes, Katja Kreukels, Harmen van der Meulen, Natascha Pelgrom, Won Tuinema, Fen Verstappen, Hans van Vinkeveen. Folia werkt samen met Havana, het weekblad van de Hogeschool van Amsterdam, Havana-redactie: Eveline van Heumen, Wim de Jong, Thijs den Otter, Merel Straathof, Annemarie Vissers, Paul van de Water (hoofdredacteur), Redactieraad: Wouter Breebaart, Simon Dikker Hupkes, Albert Goutbeek, Lief Keteleer (voorzitter), Jaap Kooijman, Bert Vuijsje, Bladmanagement: Impressum, Zoetermeer, Lay-out: Carl Zevenboom, Amsterdam, Druk: Dijkman Offset, Diemen, Advertentiewerving: Bureau van Vliet bv, Zandvoort, Tel. 023-5714745, Fax 023-5717680, zandvoort@bureauvanvliet.com, Abonnement: E46,90 per jaargang. Opgave: 020-525 3981, m ­ ededelingen@folia.uva.nl of www.folia.nl. Het is niet altijd mogelijk de rechthebbenden van de foto’s op de prikbordpagina te achterhalen. Rechthebbenden van het beeldmateriaal kunnen zich bij Folia melden via: redactie@folia.uva.nl.

Instellingsplan Momenteel wordt er door het College van Bestuur, de Centrale Ondernemingsraad en de Centrale Studentenraad nagedacht over de inhoud van het instellingsplan. Ik geef het toe: dit klinkt vreselijk saai en in principe is het dat ook.

Maar dat neemt niet weg dat het instellingsplan van groot belang is voor de toekomst van de universiteit. In het document staat wat de UvA de komende jaren gaat doen op gebied van onderwijs en onderzoek. Wellicht kunnen het CvB en de ondernemingraad ook nadenken over de volgende vijf punten die ik uit de losse pols heb verzonnen.

Veel meer dan voorgaande jaren moet de universiteit, ten eerste, investeren in kwaliteit in plaats van kwantiteit. Het is natuurlijk prima dat de UvA groeit, maar steeds meer gaat dat ten koste van het niveau van het onderwijs. Een werkgroep met dertig studenten is mijns inziens onacceptabel en doordat de prognoses melden dat qua groei het einde niet in zicht is, is selectie aan de poort een serieuze optie. Liever twintigduizend goede studenten dan dertigduizend redelijke studenten van wie er ook nog een groot aantal uitvalt. Ten tweede moet het verplicht worden gesteld dat elke student minimaal een semester in het buitenland doorbrengt.

Dat is niet alleen goed voor de ontwikkeling van de student, maar ook interessant voor de kas van de UvA. Een student haalt per slot van rekening wel punten – is geld – maar zit niet in de collegebanken. Ten derde moet er in het nieuwe instellingsplan te lezen zijn dat er meer tijd en energie wordt gestoken in de doorstroom van HvA naar UvA, en andersom. Nu is de samenwerking tussen beide instellingen vooral een overheadzaak en een bestuurlijk ding, terwijl juist de student iets moet merken van de fusie. Een vierde punt is het volgen van keuzevakken. De UvA zou moeten stimuleren dat studenten interdisciplinair bezig zijn. Het kan niet zo zijn dat studenten die zich extra inzetten ook nog meer moeten betalen. Tot slot, ten vijfde, zou de UvA het merk Amsterdam veel meer moeten vermarkten. Amsterdam is een A-merk en als je een veel sterkere koppeling maakt tussen stad en universiteit, dan zal de hoeveelheid buitenlandse studenten alleen maar toenemen.

Ik weet niet of de UvA met deze vijf punten een betere universiteit wordt, maar mocht u zelf nog ideeën hebben, dan hoor ik het graag.

Liever twintig­ duizend goede dan dertigduizend redelijke studenten

Jim Jansen, jfj@folia.uva.nl

Folia 19 | 3

Foto: Bob Bronshoff

Foto: Fred van Diem

In de huiskamer van UvA-alumnus en tegenwoordig docent Nederlands Bas Jacobs kan (bijna) alles. Het is een galerie annex café-restaurant annex bioscoop annex tweedehandswinkel annex ontmoetingsplek.

‘Ik mag hier alleen geen band versterkt laten spelen, maar verder vind de gemeente het prima wat ik doe.’ Een bezoek aan Delicatessen Zeeburg op blz.14.

‘Recensenten verkeren in kritiekcrisis’ >Filosoof, criticus, dichter en essayist Maarten Doorman gaf in Spui25 zijn visie op de Nederlandse kunstkritiek.

‘Kunstcritici en recensenten worden tegenwoordig gezien als potentaten en bobo’s waar nauwelijks gezag of respect meer voor wordt opgebracht door de consumenten van kunst en literatuur.’

Dat zei filosoof Maarten Doorman 21 januari tijdens een lezing in Spui25. Volgens Door-

pas kort geleden haar hoogtepunt.

‘In de jaren zestig van de vorige eeuw genoten critici en recensenten het meeste aanzien sinds het ontstaan van de Republiek der Letteren in de zestiende eeuw, maar die autoriteit hebben de criticasters in toenemende mate moeten afstaan.’ Doorman wijt de oorzaak van de kritiekcrisis aan een samenloop van omstandigheden. ‘Het aanbod van kunst en cultuur is enorm toegenomen sinds de tweede helft van de twintigste

‘Men denkt tegenwoordig zelf te weten wat goed en slecht is’ man verkeert de cultuurkritiek sinds enkele decennia in een ernstige crisis, waar de traditionele podia van recensenten – dagbladen en tijdschriften – maar moeilijk mee om weten te gaan. Toch beleefde de cultuurkritiek

eeuw, enerzijds door een toegenomen welvaart, anderzijds door toegenomen invloeden uit het buitenland. Hierdoor zijn de critici het overzicht kwijtgeraakt en is selectie van relevante kunst en cultuur moei-

lijker geworden.’ Tegelijkertijd neemt de consument niet alles meer aan van de critici. ‘Het publiek is geëmancipeerd en luistert niet zonder meer naar het oordeel van een recensent. Men denkt tegenwoordig zelf wel te weten wat goed en slecht is en vertelt dat graag aan iedereen die het maar horen wil op internet.’ Voor het merendeel van de cultuurconsumenten is commercieel succes gelijk komen te staan aan artistiek succes.

Doorman ziet met lede ogen aan hoe de traditionele media steeds minder reflecteren op kunst en cultuur. ‘Kranten en tijdschriften besteden zo weinig aandacht aan kunst, dat dit zelfs merkbaar is geworden in de productie ervan.’ De filosoof ziet echter nieuwe kansen weggelegd voor het internet, waar een kwaliteitswebsite beheerd door ervaren redacteuren als kritisch baken voor kunstliefhebbers moet gaan gelden. ‘Zolang er interesse is voor goede kunst is er interesse voor goede kritiek.’ (Tim Verlaan)

FSr gepasseerd bij psychologie > Opleiding psychologie passeerde de FSr in het vaststellen van het examenreglement. > Naar aanleiding van een persbericht zijn er Kamervragen gesteld.

De Onderwijs en Examenregeling (OER) van psychologie is in de studiegids afgedrukt zonder toestemming van de Facultaire Studentenraad (FSr). Dat zegt de FSr vandaag in een reactie op de commotie die is ontstaan naar aanleiding van een persbericht van de Asva. Raadslid Marieke van der Velden: ‘Wij zijn het niet eens met de formulering van het artikel dat bepaalt of studenten al dan niet toegelaten worden voor extra vakken.’

De regel die stelt dat studenten voor het volgen van extra vakken toestemming

moeten vragen bestaat bij de opleiding psychologie al langere tijd. ‘We willen namelijk voorkomen dat studenten onverantwoord studiegedrag vertonen,’ verklaart onderwijsdirecteur Visser van psychologie. Een aantal maanden geleden werd hem uit juridische overwegin-

De opleidingsdirecteur benadrukt dat studenten niet onterecht uit cursussen gehouden kunnen worden. De FSR zet hier haar vraagtekens bij. ‘Wij krijgen dagelijks klachten binnen van studenten die geweigerd zijn voor een vak,’ zegt Van der Velden. Visser: ‘Ik heb die e-mails niet ge-

‘Het kan zijn dat er klachten zijn. Maar niet van mensen die ten onterechte zijn geweigerd’ gen aangeraden om het desbetreffende artikel uit de OER anders te formuleren.

Visser: ‘Ik heb toen een formulering aangedragen waar men bij de FSr mee akkoord ging.’ Volgens Van der Velden is de FSR echter nergens mee akkoord gegaan.

zien. Het kan zijn dat er klachten zijn.

Maar niet van mensen die ten onterechte zijn geweigerd’. Naar aanleiding van het persbericht zijn er Kamervragen door de SP gesteld. (MvK)

‘De zwarte schande’ >Lange tijd was het niet bon ton dat ‘beschaafde’ landen zwarte soldaten inzetten voor de oorlogsvoering. >Dick van Galen Last promoveerde op 21 januari cum laude op dit onderwerp.

Zwarte soldaten betrek je niet in de oorlogsvoering onder beschaafde landen. Dat was althans lange tijd de heersende opvatting onder Europeanen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog kwam hier verandering in toen Frankrijk zwarte soldaten inzette voor de strijd in Europa. Historicus Dick van Galen Last vergelijkt de verschillende nationale reacties op de aanwezigheid van deze zwarte soldaten tijdens en kort na de Eerste Wereldoorlog in zijn proefschrift De zwarte schande. Het debat over de inzet van zwarte soldaten in Europa 1914-1922. Van Galen Last promoveerde op 21 januari cum laude

4 | Folia 19

op dit onderwerp. Hij stelt dat de massale verschijning in Europa van Afrikanen en andere gekleurde soldaten een proces van bewustwording over ‘de zwarte ander’ in gang zette.

In de naoorlogse jaren verhardde het debat.

In Frankrijk ontbrak raciale stereotypering niet, maar het Franse leger heeft volgens Van Galen Last het meest aan de emancipatie van de Afrikaan bijgedragen. De steeds virulenter wordende propagandacampagne tegen de aanwezigheid van zwarte Franse bezettingstroepen in het Rijnland vond niet alleen in Duitsland, maar ook in de Angelsaksische landen (en zelfs in het neutrale Nederland) grote weerklank. Zo ging het debat over de aanwezigheid van gekleurde militairen in Europa deel uitmaken van de dynamiek van het twintigste-eeuwse racisme, zegt van Galen Last. (Niod/DW)

doctor

nieuws Check www.folia.nl voor een dagelijkse update van al het UvA-nieuws

Mirjam Vosmeer promoveert deze maand op een onderzoek naar de vrijwel onzichtbare groep van vrouwelijke gamers.

Met uw onderzoek snijdt u een jonge tak in de wetenschap aan.

‘Dat klopt. Videogames worden pas sinds een jaar of tien bestudeerd. Mijn onderzoek richt zich bovendien op vrouwelijke gamers, dat is vrij uniek. Tv-programma’s, marktonderzoek en academische studies zijn bijna allemaal gericht op jongens. En dat terwijl The Sims 1 en 2 de bestverkochte games aller tijden zijn met een heel grote vrouwelijke publieksgroep.’

Waarom zijn vrouwelijke gamers zo onzichtbaar?

‘Ik denk dat het beeld van vrouwelijke gamers vertekend is. Tijdens een project op een middelbare school was maar twintig procent van de deelnemers vrouw. Wat bleek? De ICTdocenten, die überhaupt al minder meisjes in hun klas hadden, waren enthousiaster over het project dan andere docenten. Zodoende wisten heel veel meisjes niet eens van de wedstrijd af.’

U onderzocht ‘onderhandeling over gender identiteit’.

Wat is dat?

‘Het betekent dat mensen niet zomaar een rolmodel overnemen, maar erover nadenken en het bediscussiëren. In veel mediaonderzoek wordt aangenomen dat rolmodellen een positieve of een negatieve invloed hebben. Ik onderzocht de invloed van gamekarakters op gamers en het blijkt dat het allemaal veel genuanceerder ligt. Je kan eigenlijk niet spreken van “de” invloed van gamekarakters.’

Als case koos u de videogame Final Fantasy X-2.

Lacht: ‘Ja, omdat ik Final Fantasy X-2 zelf een enorm leuke game vind. Ik vermoedde trouwens dat de makers bewust hebben ingespeeld op vrouwelijke gamers. Drie meisjes spelen de hoofdrol en je kan de outfits van de karakter verwisselen.’

Het volgen van forumdiscussies was een onderdeel van uw onderzoeksmethode. Nam u actief deel?

‘Ik hield me overal buiten, maar het lezen van een forum is een hele mooie manier van onderzoeken. De fora zijn openbaar, iedereen mag en kan het lezen. Enerzijds kan je geen gerichte vragen stellen, anderzijds wordt het studieobject nooit onderbroken in zijn gedrag.’

Zijn er vrouwelijke gameverslaafden?

‘Ik ben ze niet tegengekomen, maar ik heb voornamelijk onderzoek gedaan onder middelbare scholieren en volwassen vrouwen die The Sims spelen. Je ziet dat meisjes minder vaak computergames spelen naarmate ze ouder worden. School, vriendjes, vriendinnetjes, uitgaan zijn dan opeens interessanter. Uit mijn onderzoek bleek dat problematiek waar je vaak over hoort, zoals verslaving en gewelddadigheid, op vrouwelijke gamers niet echt van toepassing is. Misschien dat ze daarom wel zo onzichtbaar zijn gebleven.’ (MvK)

Congolees in het Belgische leger (1915)

Mirjam Simone Vosmeer. Videogames en Gender. Over spelende meiden, sexy avatars en huiselijkheid op het scherm. Promotie: 22 januari.

kort

nieuws

UvA gaat ‘zware jaren’ tegemoet >Begroting 2010 goedgekeurd door Raad van Toezicht. >2010 is het eerste jaar waarin de inkomsten uit onderwijs die uit onderzoek overtreffen.

De economische recessie, de invoering van een nieuw bekostigingsmodel en dreigende bezuinigingen leiden tot onzekere financiële tijden voor de UvA. Tel daarbij op het zogenoemde Huisvestingsplan, waarvoor veel geld moet worden geleend, en het is duidelijk dat de UvA moeilijke tijden tegemoet gaat. Vanaf 2011 rekent de UvA dan ook op ‘zware jaren’, schrijft ze in Begroting 2010 die,

Het tekort zal na 2010 nog verder oplopen anders dan andere jaren, ook een doorkijk naar de toekomst geeft. In zekere zin valt de situatie voor 2010 nog mee. De totale begroting is zo goed als sluitend, al zijn er deelbegrotingen waar tekorten zijn, maar die worden goedgemaakt door overschotten op andere deelbegrotingen. Opvallend is dat in 2010 de inkomsten onderwijs voor het eerst

groter zijn dan de inkomsten onderzoek. Dit komt vooral door een forste stijging van de college- en examengelden (51,8 miljoen in 2010 tegenover 44,7 miljoen in 2009).

De totale baten van de UvA bedragen dit jaar 589,7 miljoen euro, de totale lasten 609,2 miljoen. Het gat van 19,5 miljoen euro wordt grotendeels gedekt door een ‘incidentele’ meevaller van 23,8 miljoen. Alles bij elkaar op- en afgetrokken is er voor dit jaar een netto­resultaat begroot van 1,2 miljoen negatief (lees: verlies). Dit minimale tekort loopt in de jaren na 2010 overigens wel op, tot een tekort van 21,0 miljoen in 2013.

De komende jaren gaat de UvA uitvoering geven aan het Huisvestingsplan: een bouw, verbouw- en verhuisoperatie waarbij de UvA uiteindelijk op vier locaties in de stad aanwezig is: Zuidoost (AMC), ­Science Park (FNWI), Roeterseiland (Rechten, Maatschappij & Gedrag, Economie) en OMP (Geesteswetenschappen). De financiering van dat plan zal een zware wissel trekken op de financiële positie van de universiteit: niet alleen zal er ‘meer worden geleend’, ook zal de ‘gespaarde huisvestingsreserve worden ingezet’. Daar staat tegenover dat de vastgoedopbrengsten van de UvA vanaf 2010 flink gaan toenemen doordat verbouwde en gebouwde panden worden opgeleverd en

Jonge wetenschappers

daardoor verhuurd kunnen worden, het merendeel aan faculteiten en diensten. De UvA hanteert een huur/verhuurmodel, waarbij faculteiten en diensten vierkante meters huren van het vastgoedbedrijf en daarvoor een bedrag per vierkante meter betalen. (DW)

KNAW-president Robbert Dijkgraaf introduceert maandelijks twee jonge onderzoekers in het dagelijkse televisieprogramma De Wereld Draait Door (DWDD). Op 19 januari waren twee VU-promovendi al in het programma: Marijn Distel (biologische psychologie) en Niels Laurens (Fysica van complexe systemen) te gast bij presentator Matthijs van Nieuwkerk.

De introductie van jonge wetenschappers gaat door tot mei 2010. De KNAW laat weten dit ‘een uitstekende promotie voor wetenschap in het algemeen en onderzoekstalent in het bijzonder’ te vinden. (DW) Zie ook www.dwdd.nl

De poll van afgelopen week ging over de situatie op Haïti. De poll luidde: Haïti heeft miljarden nodig voor de slacht­ offers en wederopbouw van het land.

Stort jij ook geld op giro 555?

UvA op 34e plaats De UvA bezet de vierendertigste plek in de Tilburg University Economics Ranking. De Universiteit van Tilburg (UvT) presenteerde op 22 januari een internationale lijst van onderzoeksinstituten op het gebied van economie. Deze is gebaseerd op publicaties in economische toptijdschriften en is een initiatief van de Faculteit Economie en Bedrijfswetenschappen van de UvT. In de top 100, die gebaseerd is op publicaties in internationale toptijdschriften tijdens de jaren 2004 tot en met 2008, staan vijf Nederlandse universiteiten. Naast de UvA en de UvT staan de VU, de Erasmus Universiteit en de Universiteit van Maastricht in de top 100. (JJ)

• Uiteraard, maar beter zou zijn dat we zelf de handen uit de mouwen steken – 44,9% • Zeker, iedereen is moreel verplicht geld te storten – 41,9% • Nee, bij dat soort acties blijft er te veel geld aan de strijkstok hangen – 9,0% • Er is al zoveel geld gestort en hulp toegezegd, meer is niet nodig – 4,2% Totaal aantal respondenten: 167

Parabool

‘Ga zelf eens in de shit van Haïti zitten’

Hulpverleners staan soms voor ‘duivelse dilemma’s’, zei Tineke Ceelen, directeur van Stichting Vluchteling, op 20 januari tijdens een debatavond in de UB naar aanleiding van haar nieuwe boek Hier en daar een crisis. ‘Ik heb dit boek geschreven om duidelijk te maken waarom hulpverleners soms in een duur hotel of dure auto zitten. Soms moet je keuzes maken, bijvoorbeeld voor je eigen veiligheid.’

Afgelopen jaar zat Ceelen met haar team in Irak. ‘Een moeilijk land om hulp te verlenen omdat er steeds het gevaar is van bomen zelfmoordaanslagen en ontvoeringen.’

Om die reden hebben de meeste organisaties een streng veiligheidsbeleid. ‘Geweld vereist nu eenmaal controle en contact met andere instanties, zoals de VN. Dan hoop je maar dat je het juiste besluit neemt.’

Ceelen benadrukte het belang van de media. ‘Die zorgen ervoor dat rampen gaan leven. Zonder media is een ramp geen ramp.’

Vluchtelingen reageren soms ondankbaar, vertelde Ceelen, maar daar zei ze wel begrip voor te hebben. ‘Zo sprak ik in Irak eens een man die woedend was op ons. Hij had jarenlang als taxichauffeur gewerkt en kon daardoor zijn eigen gezin onderhouden. Nu was hij opeens afhankelijk van onze hulp.’

Op de vraag of geld goed wordt besteed reageerde ze kortaf. ‘Je moet een hulporgani-

satie altijd eerst checken, bijvoorbeeld door haar jaarverslag te bekijken. Als de organisatie transparant werkt, kun je ervan uitgaan dat ze in orde is.’ Dat vluchtelingenhulp geen effect zou sorteren gelooft ze niet. ‘Anders was ik al lang gestopt. We maken deze we

reld samen en zijn daar samen verantwoordelijk voor. En zolang er geld beschikbaar is voor vluchtelingenhulp, blijven we hulp geven. Wie twijfelt aan de noodzaak Haïti te helpen zou ik willen zeggen: Ga zelf eens in die shit in Haïti zitten.’ (Natascha Pelgrom)

Foto: Arjan Roodink

>Ze werd in de afgelopen jaren het gezicht van de noodhulp: directeur Tineke Ceelen van Stichting Vluchteling. >Op 20 januari sprak ze in de UB over haar boek Hier en daar een crisis.

Wat is politicologie?

‘Wil je de Tweede Kamer in dan?’ ‘Is dat iets met de politie?’ ‘Wil je burgemeester worden of zo?’ Familieleden van politicologiestudenten hebben vaak geen idee waar politicologen zoal mee bezig zijn. In de jaren zestig en zeventig werd de studie ‘wetenschap der politiek’ of ‘politieke wetenschappen’ genoemd, maar vanaf de jaren tachtig kwam de term ‘politicologie’ in zwang. Duidelijker werd het er niet op.

Studievereniging Machiavelli van politicologie organiseerde daarom op 22 januari een open avond om ouders en andere familieleden, vrienden en bekenden van politicologiestudenten een lesje politicologie te leren. Docenten Philip van Praag en Uwe Becker, beiden docent politieke structuren en processen, gaven tekst en uitleg in een van de grote collegezalen van de Oudemanhuispoort. (DW)

Masterstudenten Sebastiaan de Vet en Lieke Mulder van de master Earth Sciences hebben de Europese paraboolvluchtwedstrijd van de European Space Agency (ESA) gewonnen. Hun experimenten naar de waterafstotendheid van bodems zullen worden uitgevoerd tijdens een Europese wetenschappelijke paraboolvluchtcampagne. De studenten zullen zelf aan boord van een speciale Airbus negentig duikvluchten maken. In de korte periode van gewichtloosheid die iedere duikvlucht heeft, zullen ze de interactie tussen bodemdeeltjes bestuderen om te bepalen of de waterafstoting van bodems het gevolg is van het omdraaien van de waterafstotende coating om de zandkorrels. De effecten van waterafstoting door bodems zorgen ervoor dat water een bodem niet in kan trekken, met verstrekkende gevolgen zoals erosie van vruchtbare grond en verwoestende modderstromen. (FB)

FNWI genomineerd Het Architectuurcentrum Amsterdam (Arcam) heeft de nieuwe Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica in het Science Park, ontworpen onder leiding van architectenbureau Rudy Uytenhaak, genomineerd voor de Amsterdamse Architectuur Prijs 2010, de zogenoemde Gouden A.A.P. In totaal zijn er 26 projecten genomineerd. Het winnende project is volgens de jury ‘óf het mooiste van allemaal óf het meest exemplarisch voor de actuele situatie in Amsterdam óf het meest uitdagend en vernieuwend óf – idealiter: alles tegelijk’. Alle genomineerde projecten zullen in een expositie te zien zijn en worden beschreven in een boek.

De winnaar zal de cover van het boek sieren. Op 7 april zal de prijswinnaar bekend worden gemaakt. (DW) Zie ook: www.arcam.nl

Folia 19 | 5

Foto: Bram Belloni

in beeld

Afgelopen weekend vonden de eindpresentaties plaats van studenten die de voorbije maanden een cursus bij Crea hebben gevolgd. Op de foto deelnemers aan de cursus oriĂŤntaalse dans tijdens hun presentatie op 22 januari in de Crea Muziekzaal. (DW)

promoties

prikbord Nieuws voor deze pagina? Mail naar: redactie@folia.uva.nl

FEB Joop Hartogprijs Tijmen Daniëls (foto) heeft de Joop Hartog proefschriftprijs ontvangen voor zijn dissertatie Rationalised Panics. The Consequences of Strategic Uncertainty during Financial Crises. Daniëls vraagt zich in zijn proefschrift af door wat voor sentimenten marktmechanismen plotseling optreden.

Hij betoogt dat plotselinge verwarring op financiële markten over de intenties en keuzes van andere economische agenten de sleutel is tot het begrijpen van crises. De Joop Hartog proefschriftprijs is in 2007 ingesteld vanwege het 25-jarige jubileum van Joop Hartog als hoogleraar micro-economie. Aan de prijs zijn een bedrag van 2500 euro en een penning verbonden.

Visitatie Een beoordelingscommissie van Qanu (Quality Assurance Netherlands Universities) heeft het definitieve verslag van de visitatie van de Faculteit Economie en Bedrijfskunde afgerond.

Het rapport, Qanu Research Review Economics & Business Sciences, beoordeelt het onderzoek van zes economische faculteiten in Nederland, waaronder die van de UvA. Zowel de onderzoeksgroepen van de Amsterdam Business School (ABS) als die van de Amsterdam School of Economics (ASE) scoorden goed. Bij de ASE scoorden bijzonder goed de onderzoeksgroepen: Equilibrium, Expectations & Dynamics (Cendef ), Experimental & Political Economics (Creed) en de relatief jonge groep Industrial Economics, Competition & Antitrust. Bij de ABS heeft met name de Finance groep hoog gescoord.

Bijzonder Collecties Multatuli ‘Lieve hart, mijn boek is af, mijn boek is af! Hoe vind je dat? (...) Het zal als een donderslag in het land vallen dat beloof ik je.’ Dat schreef Multatuli aan zijn vrouw Tine toen hij de Max Havelaar had geschreven. Aan tekstbezorger Jacob van Lennep, die met zijn ingrepen de angel uit het boek haalde, liet hij weten: ‘(...) het is geen roman. ’t Is eene geschiedenis. ’t Is eene memorie van grieven, ’t Is 150 eene aanklagt, ’t Is eene sommatie!’ Honderdvijftig jaar geleden schreef Multatuli zijn beroemde boek Max Havelaar, een alom geprezen werk over de wantoestanden in de voormalige kolonie Nederlands-Indië. De uitgave van dit boek wordt herdacht met de tentoonstelling ‘Het is geen roman, ’t is een aanklacht! 150 jaar Max Havelaar’. Vanaf 3 februari te zien bij de afdeling Bijzondere Collecties. Adres: Oude Turfmarkt 129. Openingstijden di-vrij 1017 uur, za-zo 13-17 uur. Medewerkers en studenten van de UvA gratis toegang.

Tentoonstelling 3 februari t/m 16 mei

Het is geen roman, ’t is een aanklacht!

JAAR

Oude Turfmarkt 129, Rokin, Amsterdam www.bijzonderecollecties.uva.nl Open di-vrij 10-17 uur, za-zo 13-17 uur

AMC Medische informatiekunde Medische informatiekunde is voor de tweede keer op rij verkozen tot beste informatiekundeopleiding in Nederland. Dit staat in de Keuzegids Hoger Onderwijs 2010, een onafhankelijke gids die opleidingen onderling vergelijkt. Van de acht universitaire informatiekundeopleidingen scoort de opleiding aan het AMC het best op het gebied van het algemene onderwijsprogramma, de bereikbaarheid van docenten en

het leren kritisch om te gaan met de stof. Ook zijn studenten erg tevreden met de mate waarop ze mogen meedenken over het onderwijsprogramma. Het oordeel is gedestilleerd uit verschillende studentenenquêtes en uit de bevindingen van experts van visitatiecommissies. Studenten medische informatiekunde leren informatica toepasbaar maken in en voor de gezondheidszorg.

DINSDAG 02/02

FdR

WOENSDAG 03/02

Eerste Kamer De Facultaire Studentenraad van de rechtenfaculteit heeft op 19 januari een brief naar de Eerste Kamer gestuurd met het verzoek het wetsvoorstel te verwerpen waarin het collegegeld voor een tweede studie wordt verhoogd. Deze week wordt het wetsvoorstel ‘Versterking besturing’ behandeld in de Kamer. In dit voorstel worden wijzigingen voorgelegd voor de Wet op het Hoger onderwijs en Wetenschappelijk onderzoek. In het voorstel zou een voor studenten nadelige wijziging in de collegegeldsystematiek staan, waardoor studenten meer zouden moeten betalen voor een tweede studie. De studentenraad meldt in de brief dat het karakter van het wetsvoorstel ‘onrechtvaardig en onverstandig van aard’ is.

FMG Subsidie voor seksbeleving Niet het imiteren van tv-seks, maar de beleving van jongeren als ze naar seks op televisie kijken, zorgt dat de houding van jongeren ten aanzien van seks verandert. Dat meent communicatiewetenschapper Jochen Peter. Voor zijn onderzoek naar de vraag waarom en onder welke omstandigheden seks in de media invloed heeft op de seksuele attitudes en het seksuele gedrag van adolescenten, ontving hij een Vidi-subsidie van ruim acht ton. Eerdere onderzoekers hebben steeds geopperd dat jongeren de neiging hebben om te imiteren wat ze in de media zien. ‘Die theorie is te simplistisch en verklaart weinig,’ zegt Peter. ‘Er is al die tijd één aspect onderbelicht gebleven: de beleving van jongeren, het plezier dat ze hebben door naar sexual media content te kijken.’ Voor zijn onderzoek ontwikkelde Peter het experiential value concept, waarmee hij de belevingswaarde van seksualiteit in soaps/reality shows, videoclips en pornografie wil analyseren en vervolgens toetsen bij jongeren.

Maagdenhuis Haïti Bij de 83 miljoen euro die afgelopen week is opgehaald tijdens de televisieactie voor Haïti, zit geen donatie namens de UvA. Universiteitssecretaris Mieke Zaanen heeft laten weten dat de UvA ‘als instelling’ niets voor Haïti doet: ‘Ongeschreven regels zijn dat geld dat je krijgt van de overheid moet bestemmen voor onderwijs en onderzoek. Wat we wel doen, bijvoorbeeld met de inzameling voor een door de aardbeving in Italië getroffen zusterinstelling, is ruimtes beschikbaar stellen en dan bezien of er een mogelijkheid is om een initiatief – soms ook financieel – te steunen.’

FGw Leidse Waag Ter gelegenheid van het 350-jarige bestaan van de Leidse Waag hebben studenten van de minor erfgoed- en museumstudies in opdracht van de afdeling monumenten & archeologie van de gemeente Leiden een website ontwikkeld over de geschiedenis van het zeventiende-eeuwse pand in de Leidse binnenstad. In verschillende Leidse archieven zijn documenten te vinden die vertellen over de Waag, oorspronkelijk bedoeld als plek om goederen te wegen. In de virtuele tentoonstelling ‘Wat de Waag beWoog’ zijn deze documenten bijeengebracht. De website www.erfgoed.leiden.nl gaat op 29 januari de lucht in.

14.00 uur: Inna Kolesnyk - Geneeskunde Blocking Effects of the Renin-Angiotensin System in Long-Term Peritoneal Dialysis Patients.

Promotor: Prof.dr. R.T. Krediet.

(Agnietenkapel) 12.00 uur: Floor Oosterink-Wubbe Tandheelkunde Pathological Forms of Dental Anxiety: Aetiology, Prevalence and Fear Evoking Aspects.

Promotoren: Prof.dr. A. de Jongh en prof.dr. J. Hoogstraten. (Agnietenkapel) 14.00 uur: Hugo Gratama van Andel Geneeskunde Image Processing in Vascular Computed Tomography.

Promotoren: Prof.dr.ir. C.A. van Grimbergen en prof.dr. G.J. den Heeten. (Agnietenkapel)

DONDERDAG 04/02 10.00 uur: Cock Dieleman Theaterwetenschap Het nieuwe theaterleren. Een veldonderzoek naar de rol van theater binnen culturele en kunstzinnige vorming op havo en vwo.

Promotor: Mw. prof.dr. K.E. Röttger. (Aula) 12.00 uur: Egbert de Vries - Biologie Symbiosis of Thrips and Gut Bacteria.

Promotor: Prof.dr. S.B.J. Menken. (Aula)

VRIJDAG 05/02 10.00 uur: Vincent Kuitenbrouwer Geschiedenis A War of Words. Dutch Pro-Boer Propaganda and the South African War (1899-1902).

Promotor: Prof.dr. N.C.F. van Sas. (Agnietenkapel) 12.00 uur: Amra Hajdo-Milasinovic Geneeskunde Rac1 and Rac3 in Cell Morphology and Adhesion: Brothers and Foes.

Promotor: Prof.dr. A.J.M. Berns.

(Agnietenkapel) 14.00 uur: Iris Wichers - Geneeskunde Unsolved Issues in Etiology and Treatment of Venous Thrombosis.

Promotor: Prof.dr. H.R. Büller.

(Agnietenkapel)

ORATIES DONDERDAG 04/02 14.30 uur: Prof.dr. M.K. Francke, hoogleraar Real Estate Valuation Casametrie. De kunst van het modelleren en het voorspellen van de marktwaarde van woningen.

(Aula)

VRIJDAG 05/02 14.30 uur: Prof.dr. W. Bouten, hoogleraar Computational biogeography and physical geography Als metingen tekortschieten. (Aula) Promoties, oraties en afscheidscolleges vinden in de regel plaats in of de Aula van de UvA, Lutherse Kerk, Singel 411 of de Agnietenkapel, Oudezijds Voorburgwal 231. Voor uitgebreide informatie zie www.uva.nl/agenda

Folia 19 | 7

opinie

Verwoesting en hoop Voor de hulp aan en wederopbouw van Haïti is sensitiviteit van de internationale gemeenschap een vereiste, stelt Michiel Baud.

Amerikaanse helikopters landen op het grasveld voor het ingestorte presidentiële paleis in Port au Prince. Ze spuwen ladingen militairen in volle gevechtsbepakking uit.

De bedoelingen zijn ongetwijfeld goed en het werk van deze hulptroepen is van onschatbare waarde. Anderzijds dringt de gelijkenis zich op met beelden die ons dagelijks worden toegestraald uit een ander deel van de wereld.

Historici kunnen daarnaast ook nog wijzen op de lange Amerikaanse bezetting van Haïti tussen 1915 tot 1934.

En ook daarna is de aandacht van de VS voor dit arme land altijd groot geweest. Dat leidde ondermeer tot het gedwongen vertrek van de president van het volk, Jean-

Bertrand Aristide in 2004. Deze herinneringen moeten ons manen tot voorzichtigheid.

Maar kunnen de Haïtianen het dan zelf redden? Het antwoord moet nee zijn. De Haïtiaanse staat is als gevolg van de aardbeving simpelweg geïmplodeerd. Het ingestorte presidentiële paleis kan daarvan als het ultieme symbool worden gezien. CNN interviewde afgelopen dinsdag president René Préval. Het liet een onmachtige en hulpeloze leider zien. Zonder geld, zonder gebouwen, zonder ambtenaren. De Haïtiaanse staat stelde al niet veel voor. Afhankelijk van buitenlandse donoren, onmachtig de criminaliteit in de hoofdstad te beteu-

Illustratie: Cees Heuvel

Dat de Haïtiaanse samenleving een ramp zonder weerga is overkomen, hoeft geen betoog. Maar wat zullen de consequenties zijn van deze ramp? En hoe kan het land er weer bovenop komen? De afgelopen dagen heeft een stoet van deskundigen zich over deze vraag gebogen. De een nog moedelozer dan de ander. Soms laten zij zich leiden door allerlei al langer bestaande (voor)oordelen over dit arme land en zijn bewoners. Veel waarnemers lijken alle hoop te hebben verloren in de toekomstmogelijkheden van dit arme Caraïbische land en de zelfredzaamheid van zijn bewoners.

Ondertussen zien we, op het moment dat ik dit schrijf, de

Schoenmaker, blijf bij je leest!

Timon de Groot, Marlijn Meijer en Paul Korver zijn boos over een opiniebijdrage in Folia 17, waarin de heisa rond de invoering van 8-8-4 ‘overdreven’ werd genoemd.

Het doet ons deugd dat de studentenraad van de Faculteit Natuurkunde Wiskunde en Informatica (FNWI) zo begaan is met de toekomst van de Faculteit der Geesteswetenschappen (FGw). Hun voorstel om de invoering van het 8-8-4-systeem als een ‘kans’ te zien voor onze faculteit om eens ‘kritisch en vernieuwend’ naar het onderwijs te kijken, getuigt van groot medeleven – en zeker ook van een hoge mate van genialiteit. Dat deze studentenraad de taak op zich heeft genomen om mee te denken over de toekomst van onze faculteit, verdient niets dan lof.

De Studentenraad FGw heeft zich de afgelopen weken hard verzet tegen de invoering van het 8-8-4-systeem aan de FGw. Hiertegen is een aantal bezwaren aangevoerd; zoals de enorme investering in het omgooien van alle onderwijsprogramma’s terwijl we tegen

8 | Folia 19

enorme bezuinigingen vechten en het afwijken van het puntensysteem van onze belangrijkste partners (internationaal en nationaal – een samenwerking die voor een faculteit met kleine studies erg belangrijk is!), om maar enkele argumenten te noemen. In ieder geval zijn wij van mening dat het 8-8-4-systeem voor de FGw rampzalige gevolgen zou hebben, en onmogelijk ingevoerd kan worden.

Nu zijn wij dus erg verheugd met het inzichtgevende artikel van de studentenraad FNWI dat ons aanspoort tot kritisch denken. Kritisch nadenken is volgens ons echter het vermogen om onafhankelijk na te kunnen denken, dus zonder normatieve stelsels van bovenaf.

Een opgelegde richtlijn biedt weinig mogelijkheden tot kritisch nadenken. Het enige waar ‘kritisch’ en ‘vernieuwend’ over nagedacht kan worden is hoe we

dit opgelegde plan met zo min mogelijk desastreuze gevolgen kunnen inpassen.

Waar eens echt kritisch over na moeten worden gedacht, is ten eerste waarom de universiteit zo graag een 8-8-4 systeem wil invoeren – over de rug van haar eigen faculteiten (inclusief bestuurders, studenten en docenten), en ten tweede waarom dit zo nodig een uniform systeem moet zijn.

Er is geen enkele rationele overweging om 8-8-4 te verkiezen boven een ander ‘semestervullend’ systeem.

Het Rapport Studiesucces van de gelijknamige adviserende werkgroep spreekt alléén de voorkeur uit voor dit systeem, omdat dat nou eenmaal ‘de realiteit’ is aan de UvA. Verder ligt er niets dan willekeur ten grondslag aan het besluit om over te gaan op een 8-8-4-systeem, want verdere voordelen ontbreken. De uitspraak dat ‘de

gelen of de ondragelijke armoede van een groot deel van haar bevolking te verlichten. Maar het kleine beetje infrastructuur dat het land nog had, is door de aardbeving verwoest. Dat is ook het cruciale verschil met andere rampen. Meestal blijft in een deel van het land een staatsstructuur overeind staan. In Haïti is alles verwoest.

Dus het land moet geholpen worden. Door ons, maar vooral door de internationale gemeenschap. Hulp is politiek. Wederopbouw is niet alleen zaak van solidariteit, hoe mooi ook. Zij moet politiek en sociaal worden ingebed. Niet voor de Haïtiaanse samenleving, maar met haar. Daarbij moet zeker ook aansluiting gezocht worden met de kennis en het engagement van de Haïtiaanse diaspora. Haïtiaanse migranten behoren al jaren tot een van de meest succesvolle minderheden van de Verenigde Staten en zij vormen een krachtige en dynamische gemeenschap. De huidige president van Haïti is een typisch voorbeeld van zo’n in de diaspora geschoolde intellectueel.

Haïti is een veerkrachtig land. Al 200 jaar vecht het, bijna tegen beter weten in, tegen vooroordelen, armoede en corruptie. Natuurlijk liggen de problemen niet alleen buiten het land of zijn ze uitsluitend toe te schrijven aan natuurrampen. De interne tegenstellingen en de inefficiënte en corrupte bestuurscultuur hebben het land bijzonder kwetsbaar gemaakt voor menselijk falen, maar ook voor de gevolgen van natuurrampen. Maar het is een samenleving met zijn eigen geschiedenis – en zijn eigen toekomst! Een structurele oplossing voor Haïti zal niet bereikt kunnen worden door de inzet van militai-

ren, maar het is onmiskenbaar dat de steun van de internationale gemeenschap voorlopig nog hard nodig zal zijn. Er zal (opnieuw) een internationale troepenmacht gevormd moeten worden. Deze zou onder leiding kunnen staan van de nieuwe regionale grootmacht Brazilië, die zich de afgelopen jaren het lot van het kleine Caraïbische land sterk heeft aangetrokken. Met een duidelijk mandaat en in nauwe samenwerking met de huidige regering zou zij de leiding van het land op zich kunnen nemen en vorm kunnen geven aan de wederopbouw van het land. Daarbij zou overigens ook het buurland, de Dominicaanse Republiek, betrokken moeten worden.

Een land waarmee het nu even wat beter gaat, maar dat ook duidelijk getroffen wordt door de gevolgen van de Haïtiaanse tragedie.

Het zou in ieder geval rampzalig zijn als een paar internationale grootmachten de toekomst van Haïti gaan uitstippelen over de hoofden van de Haïtiaanse bevolking en gezagsdragers heen. Een structurele oplossing zal alleen maar gevonden kunnen worden met de daadwerkelijke participatie van alle lokale partijen. Op dit moment lijken de financiële middelen niet het meest urgente probleem.

Dat maakt een grote aandacht voor sociale en politieke organisatie des te belangrijker. Het lijdt geen twijfel dat daarbij een grote culturele en politieke sensitiviteit vereist zal zijn. l Michiel Baud is hoogleraar Latijns-Amerikastudies en directeur van het Centrum voor Studie en Documentatie van Latijns-Amerika (CEDLA) van de UvA.

Wij denken dat het 8-8-4-systeem voor de FGw rampzalige gevolgen zou hebben goede verstaander’ geenszins verrast moet zijn door de doorvoering van het besluit doet overigens geen recht aan de feiten; feit is dat de besluitvorming op schandalige wijze tot stand is gekomen.

Dat 8-8-4 prima werkt op de FNWI is fijn voor deze faculteit. Maar ‘de goede verstaander’ weet dat het onderwijs aan de FGw gewoon wezenlijk anders is dan aan de FNWI. Iemand die enig respect koestert voor de variëteit aan disciplines die onze universiteit rijk is weet dit overigens ook, maar dat terzijde.

Wat is dan precies de reden dat de universiteit een uniform systeem wil doorvoeren? Achter al deze besluiten schuilt de ‘studiesuccesideologie’: een redendementsfetisjisme dat zijn weerga niet kent. Als de FGw dan echt mee moet doen aan dit rendementsideaal, laat ons dat dan zó doen dat het niet de inhoud van ons

onderwijs aantast. De FGw heeft de laatste jaren al, op eigen initiatief, laten zien hoe dit kan en werkt.

Dat het belang van studiesucces volgens de studentenraad FNWI ‘positief ’ benaderd moet worden, en dat wij als studentenraad maar beter creatief kunnen meedenken omdat de veranderingen die volgen uit het Rapport Studiesucces ‘er toch wel komen’ noemen wij geen kritische houding – dat noemen wij napraten.

Verder zijn wij erg blij met het constructieve meedenken van de studentenraad FNWI, maar van kritisch denken hebben ze volgens mij geen kaas gegeten. l Timon de Groot, Marlijn Meijer en Paul Korver zijn leden van de Facultaire Studentenraad der Geesteswetenschappen en vertegenwoordigen het belang van de gehele FGw.

stage

Foto: Bob Bronshoff

Het zou rampzalig zijn als internationale grootmachten de toekomst van Haïti uitstippelen over de hoofden van de bevolking

Elsa Lucassen

Elsa Lucassen (23) studeert Griekse en Latijnse taal en cultuur en liep stage bij de door de UvA georganiseerde zomerschool Klassieken.

‘Ik heb meegeholpen aan de zomerschool Klassieken van 2008 en 2009. De eerste keer deed ik dat als stagiair. Ik hielp mee met de voorbereiding en als docente. De zomerschool is opgericht voor scholieren uit de vijfde en zesde klas van het gymnasium. Het is voor hen een mogelijkheid om extra Grieks te lezen en dan voornamelijk klassiek Griekse poëzie. Het is een verdiepingscursus voor de liefhebber en geen bijspijkerklasje of eindexamentraining. Bovendien kunnen de scholieren een indruk krijgen hoe de studie Grieks en Latijn er op de universiteit uitziet.

In 2008 waren er vijftien scholieren en vijftien studenten die meededen. Het scholierengroepje nam ik voor mijn rekening, samen met twee studiegenoten. De zomerschool duurde een week en werd gehouden aan het einde van augustus.

De dagen waren ingedeeld in voorbereidingstijd voor de colleges, colleges waar klassieke literatuur werd gelezen onder begeleiding van een docent en extra grammaticalessen. Ik gaf voornamelijk colleges over de Griekse dichter Sophocles. In die tijd gaf ik al les op het Montessori Lyceum en was dus gewend om voor de klas te staan. Wat wel nieuw was voor mij, was het hoge niveau van de zomerschool. Daarnaast waren er veel niveauverschillen onder de deelnemers, omdat er naast de scholieren ook studenten van andere studies meededen die weer even hun Grieks wilden oppakken. Er was zelfs een man van zeventig die het gewoon heel leuk vond om weer even een week met het Grieks bezig te zijn.

Hij had dus een hele andere instelling dan sommige van de scholieren die toch ook een beetje kwamen om voor hun eindexamen te oefenen.

In de aanloop naar de zomerschool heb ik lessen voorbereid en een syllabus samengesteld. Verder heb ik de technische organisatie gedaan zoals het maken van een rooster en het organiseren van de lunches. Ik heb vooral veel geleerd van het lesgeven op hoog niveau en hoe ik om kan gaan met niveauverschillen, maar ook mijn organisatievaardigheden zijn er op vooruitgegaan. Ik krijg vaak de vraag wat ik later met mijn studie wil. Dit komt natuurlijk omdat lesgeven de meest voor de hand liggende optie is. Misschien ga ik later wel iets doen wat helemaal niets met de klassieken te maken heeft, maar dat zou ik helemaal niet erg vinden. Ik heb gewoon een heel leuke studie gedaan!’ (Julie de Graaf )

Folia 19 | 9

interview

‘Wilders is een jeukende wond’ Door Floor Boon

Menno Hurenkamp schreef zeven jaar lang columns voor De Groene Amsterdammer over ‘politiek of iets anders’, zoals de opdracht van voormalig hoofdredacteur Martin van Amerongen luidde. De LPF kwam en ging, de PVV kwam, maar ging niet. Onlangs werden Hurenkamps columns gebundeld. Een gesprek over Wilders, het proces en het nieuwe Nederland.

Is het nog mogelijk een frisse blik te werpen op de discussie rondom Geert Wilders? Of liggen alle argumenten inmiddels al lang en breed op tafel? Politicoloog en journalist Menno Hurenkamp (1971) vindt zelf eigenlijk van niet. ‘Ik volg Wilders al jaren, omdat je niet om hem heen kunt. Wie doet dat niet? Maar verfrissend wil ik mezelf niet noemen. De discussie kan zeker wel een goeie deodorant gebruiken.’

Het proces tegen Geert Wilders, die wordt verdacht van overtreding van de artikelen 137c (groepsbelediging) en 137d (aanzetten tot haat en discriminatie), begon vorige week onder grote (inter-)nationale belangstelling. Honderden demonstranten stonden buiten de rechtbank om te protesteren tegen wat zij noemen het inperken van de vrijheid van meningsuiting. Wilders liet stoïcijns zijn volledige aanklacht van twintig pagina’s voorlezen door de officieren van justitie, om vervolgens te verklaren dat hij geen letter terugnam. Hoe dan ook, Wilders staat flink in de belangstelling en het lijkt erop dat dat voorlopig nog wel zo zal blijven.

Nederland is of Wilders-aanhanger, of Wilders-moe. Aandacht lijkt zijn positie alleen maar te verstevigen en toch spreken we er nu weer over. Kunt u deze paradox uitleggen?

‘Er lopen een paar processen door elkaar hier. Het eerste is dat Wilders op dit moment de enige is met een verhaal over Nederland. Zijn belangrijkste tegenspelers, Wouter Bos en Jan-Peter Balkenende, zijn niet in staat een concurrerend verhaal te vertellen over het Nederland waar jij en ik bij willen horen. Er is een hele hoop onbehagen in de samenleving. Iedereen die een aansprekend verhaal heeft, kan dat onmiddellijk naar zich toetrekken. Fortuyn kon dat en Wilders ook, omdat zijn handen niet gebonden zijn.’

10 | Folia 19

Dat is op zich geen nieuw verhaal.

‘Klopt, er speelt meer. Politiek is, naast een proces van zingeving, ook voor een deel vermaak. Het is entertainment en politici zijn net circusartiesten. Doen ze het goed, dan krijgen ze publiek. Normaal gesproken beleeft iedere politicus een punt waarop zijn verhaal niet meer spannend is. Precies op het moment dat dit met Wilders dreigde te gebeuren, kwam zijn proces. Eerst sprong hij zelf door een hoepel, nu gooit de rechtbank hem door een paar hoepels. Het publiek staat te juichen en Wilders vindt het fantastisch, hij hoeft er zelf niets meer voor te doen.’

Maakt het nog iets uit of Wilders wordt veroordeeld of niet?

‘Nee, die man wint altijd. Zoals het nu zit, wordt hij echt van alles beter. Kritiek, complimenten, de rechtszaak. Hij is natuurlijk handenwrijvend naar de rechtbank gegaan. Hij haalde de landelijke en de internationale pers en voorlopig blijven zij nog wel over het proces schrijven. Het duurt minstens een jaar voordat deze zaak achter de rug is, vervolgens gaat Wilders in beroep en ook nog in cassatie. Dat duurt nóg een jaar. Al die tijd heeft Wilders voort­durend vrije pers en telkens op het thema, zijn thema: “Ik mag niet zeggen wat ik denk, dit land is niet vrij.” Het is echt totaal raar.’

Wat is er precies raar aan?

‘De PVV heeft een heel gehoorzame achterban, het is een horige partij. Dat is ontzettend eigenaardig. Die mensen zijn heel boos en hebben in niemand vertrouwen, behalve in één man. Zij hebben een raar beeld van hoe instituties werken, hoe de democratie werkt: niks deugt, behalve die ene man, die alles blind op mag lossen.

Het is voor een deel een raar toeval dat een geblondeerde indo dit rare populistische geluid zo succesvol weet te brengen. Een man die al ik weet niet hoe lang in de Kamer zit, een substantieel deel van zijn beroepsleven, weet het beeld op te hangen dat hij anti-Haags is. Dat is gek. Het grootste probleem is dat Nederlanders moeten wennen aan een nieuwe wereld, een nieuw land. En dat ervaart de achterban van Wilders als ontzettend pijnlijk.’

Toch betoogt u dat Wilders maar beter kan regeren, het liefst zo snel mogelijk.

‘Ja, laat hem zichzelf maar bewijzen. Dat kan alleen als hij regeert. Ik bemerk een sterke afkeer tegen dit idee binnen de gevestigde partijen, die zichzelf op een vreemde manier onmisbaar achten, en juist daarom denk ik: laat maar zien wat ervan overblijft als je aan de touwtjes moet trekken. De achterban van Wilders is tegen de bureaucratie, maar denken ze nu werkelijk dat Wilders zich plotseling aan die bureaucratie kan onttrekken? Ook dat beeld klopt niet.’

Verwacht u dat hetzelfde gebeurt als in 2002 bij de LPF wanneer de PVV gaat regeren?

‘Nee, helemaal niet. Wilders heeft geleerd van de fouten die de LPF maakte, die man heeft goed gekeken wat daar mis is gegaan. Hij heeft zijn mensen veel strenger geselecteerd. Ze leggen aan hem verantwoording af, ze doen wat hij wil. LPF-achtige verhalen van mensen die doen waar ze zin in hebben, zul je niet krijgen. Daar zaten gewoon malloten tussen, totaal ongeleide projectielen.’

Volgens u is Wilders niet verantwoordelijk voor de verharding van de maatschappij, maar is hij een uiting daarvan. Kunt u dat uitleggen?

Foto’s: Bob Bronshoff Menno Hurenkamp

Mensen winden zich enorm op over wat Wilders zegt, en dat deugt ook totaal niet, maar het gebeurt in een context waarin ook Rob Oudkerk praat over “kutmarokkanen” en voormalig minister van Binnenlandse Zaken Johan Remkes in functie zei: “Je moet die mensen gewoon een rotschop geven”. Wat ik bedoel is dat Wilders niet de enige is die een veel te ruw vocabulaire hanteert.’

Is dat onderdeel van het ‘nieuwe Nederland’?

‘Naarmate de maatschappij diverser wordt, zoals de Nederlandse nu, is het onvermijdelijk dat mensen elkaar kwetsen en af en toe op elkaars tenen staan.

Daar is niets aan te doen. Omdat er meer culturen zijn,

zijn er meer gevoeligheden. Daar wordt uiting aan gegeven en dat gaat niet altijd zachtzinnig. Tegelijkertijd zie je dat mensen elkaar opzoeken. Soort zoekt soort weliswaar, maar ook dat is nooit anders geweest.

Het beeld dat ons voortdurend wordt opgedrongen, dat we allemaal hetzelfde moeten zijn, dat klopt niet.

Dat Nederland heeft nooit bestaan.

In de jaren vijftig stonden katholieken, protestanten en socialisten allemaal lijnrecht tegenover elkaar en in de jaren dertig was het nog veel erger: de communisten tegenover de socialisten. De verdeeldheid is er altijd geweest. En hoewel je wel alles moet doen om dialoog mogelijk te maken, moet je geen moment denken dat er ooit geen verdeeldheid was.

Uiteindelijk is Nederland sterker dan Wilders, we komen er wel overheen. Het is misschien een gekke metafoor, maar je moet het een beetje zien als een jeukende wond. Je blijft eraan krabben.’ l Menno Hurenkamp: De kleine pijn van de vooruitgang: politieke en culturele strijd in het nieuwe Nederland, Van Gennep Amsterdam, 2009, E17,90.

CV Menno Hurenkamp 1971 geboren te Nijmegen 1998 afgestudeerd politicologie UvA 1998 redacteur Folia 1999 freelance journalist 2000-2003 programmamaker De Balie 2003-2006 hoofdredacteur tijdschrift Sociale Vraagstukken 2004 stelde samen met Jan Willem Duyvendak het boek Kiezen voor de kudde samen 2006 schreef samen met o.a. Frans Becker het boek Vier jaar Balkenende 2006-heden onderzoeker verbonden aan Amsterdam School for Social science Research (ASSR) 2010 docent sociologie

Folia 19 | 11

het beste

Herman Finkers Gesine Doop (24), masterstudent politicologie:

Mislukt wraakepos helpt ‘comeback’ Gibson niet Edge of Darkness; première: 28 januari Het is alweer enige tijd geleden dat Mel Gibson de hoofdrol speelde in een grote productie. Bijna acht jaar geleden om precies te zijn, in het nogal teleurstellende Signs (2002) van M. Night Shyamalan. In de tussentijd regisseerde hij The Passion of the Christ (2004) en Apocalypto (2006).

Dan was er nog een incidentje waarbij hij dronken achter het stuur zat en bij zijn arrestatie claimde eigenaar van Malibu te zijn. En, o ja, dat de joden achter alle oorlogen in de wereld zaten. Charmant.

Niet vreemd dat hij als acteur even uit de spotlights was. Nu is hij terug met Edge of Darkness, een als wraakepos gebrachte blockbuster van Martin Campbell, die de gelauwerde Britse miniserie uit de jaren tachtig waarop de film is gebaseerd, ook schoot. Een remake dus. Er mag sprake zijn van enige verwachting, zeker als in ogenschouw wordt genomen dat Gibson in het verleden een verwante rol, in Payback (1999), ook een remake, van klassieker Point Blank (1967), met verve gestalte gaf. Gibson speelt politieagent Thomas Craven. Zijn vrouw is gestorven, of anderszins verdwenen, en dochter Emma (Bojana Novakovic) is zijn oogappel.

Wanneer ze Craven bezoekt wordt zij het slachtoffer van wat op het eerste gezicht een moordaanslag op haar vader lijkt te zijn. Naarmate hij zich echter meer in de zaak verdiept, stuit hij op een schimmig complot waarin dochterlief een hoofdrol speelde.

Wie op basis van de (veelbelovende) trailer de bioscoop binnenstapt, komt bedrogen uit, want totaal niet representatief.

12 | Folia 19

Bijna alle voorkomende actie is in twee minuten gepropt. De eigenlijke film is langzaam, merendeels gespeend van elke vorm van spanning of sensatie, uitgezonderd enkele scènes die puur effectbejag zijn. Eveneens is het onduidelijk wat Edge of Darkness ís. Als vergeldingsexercitie verrassend non-gewelddadig (hoewel tegen het einde de boel grandioos ontspoort), als thriller saai, als samenzweringsdrama warrig en cartoonesk.

Eenzelfde identiteitscrisis plaagt nagenoeg alle personages, Gibson voorop.

Hij laveert tussen rouwende vader die om alles in huilen kan uitbarsten, geïllustreerd met cheesy flashbacks naar ‘toen het nog goed was’, en brute, nietsontziende moordmachine. Bovendien spreekt iedereen zijn of haar teksten, meestal ronkende oneliners, uit met een dictie die maar één emotie impliceert. Dat is vaak onbedoeld grappig. Pijnlijk.

Tel daarbij een belachelijk slot en het is duidelijk dat Gibsons comeback lijdt aan een soortgelijk probleem dat het genregerelateerde Law Abiding Citizen de das omdeed. Het ziet er wel gelikt en stoer uit maar zonder een intrigerend, of op z’n minst kloppend script en acteurs die meer zijn dan bordkartonnen karikaturen, faalt Edge of Darkness eigenlijk op alle fronten. (Niels Carels) Edge of Darkness (Verenigde Staten, 2010) Regie: Martin Campbell Met: Mel Gibson, Ray Winstone, Danny Huston, Denis O’Hare, Bojana Novakovic e.a.

Humor: ‘Herman Finkers, een man “van de mensen”, met grappen die je blij maken. Bij ons thuis gaan ze geregeld over tafel. Een man gooit de vieze koffie van zijn buurvrouw stiekem in de plantenbak. Waarop zij hem vraagt: “Wilt u ook een koekje bij de sanse­ veria?”

Boek: ‘De stad der blinden van de Portugese schrijver José Saramago gaat over de situatie waarin opeens niemand meer kan zien.

Er ontstaat chaos, mensen veranderen in beesten. Bizar is de scène waarin een niet-blinde vrouw haar man zonder enige gêne vreemd ziet gaan. Blijkbaar is gezien worden door anderen nodig om je beschaafd te gedragen. Ik merk bij mezelf ook dat ik zonder lenzen in eerder geneigd ben de gêne voorbij te gaan.’

Film: ‘The Motorcycle Diaries, over de jonge Che Guevara die vrouwen versierend op de motor door Zuid-Amerika reist. Ik zag de film toen ik in Bolivia was en werd verliefd op de mooie landschappen van Argentinië. Met het icoon Che Guevara heb ik niet zoveel. Wel dat hij een droom heeft en zijn idealisme combineert met een positieve kijk.’

Hebbeding: ‘Mijn dagboek van mijn reis van negen maanden door Zuid-Amerika drie jaar geleden. Als ik erin teruglees, merk ik hoe de naïviteit er steeds meer uitging en ik oppassender werd.

In het begin was ik heel onbe-

Foto: Hans van Vinkeveen

film

Tv: ‘Schaatsen, ik kijk alles, ook een Koreaan op een stayerafstand, wat een sensatie is. Ik ben wel altijd voor de underdog. Sven Kramer tegen Bob de Jong, dan ben ik voor Bob.’

Gesine Doop

zonnen. Liep overal heen, pakte zomaar een bus of taxi. Totdat je in Bolivia verhalen hoort over moordovervallen en groepen jongeren op straat ziet die verworden zijn tot beesten. Ik ben ook onvoorbereid weggegaan. Was studeren en Nederland zat, wilde het zelf allemaal doen. Ouders overstuur natuurlijk. Het was een confrontatie met mezelf. Nu kunnen ze me overal op de wereld achterlaten. Ik weet dat het goed komt.’

Afknapper: ‘Het boek Komt een vrouw bij de dokter van Kluun, om het grove taalgebruik: “Wam, ik voel me kut.” Nog schokkender is dat zo veel mensen het verhaal goed vinden en dat dit blijkbaar de manier van communiceren is om gehoord te worden.’

Stokje: ‘Ik geef het stokje aan Crea-medewerker David Rozema die ik ken van studentenpartij Mei en die ik overal tegenkom, tot in New York aan toe.’ (Hans van ­Vinkeveen)

Ook voor de minimensch Witte Gei’t, De Nieuwe Anita Ik ben klein. Dat weet ik omdat: Ik niet bij het goedkoopste merk roeryoghurt kan.

Ik niet een eind voor mijn partner/familie uit kan lopen zonder uitgelachen te worden, omdat ik niet gewoon klein maar om je kapot te lachen zo klein ben.

Ik niet naar concerten kan.

Nu heeft dat laatste natuurlijk ook gewoon te maken met een gebrek aan karakter. Feitelijk kan het best, zo’n concert. Zolang je je niet te veel aantrekt van klotsende oksels en jeukende balzakken op reukhoogte. En je accepteert dat je de uitvoerende artiest in kwestie niet zult zien en eigenlijk ook niet zult horen. En je het bovendien geen enkel probleem vindt dat iemand af en toe een biertje op je kruin stalt. Wat zeg ik, voor de minimensch met een bovennatuurlijke tolerantiegrens is het eigenlijk hartstikke leuk, zo’n concert.

Maar niet voor mij dus.

Ik maak dan ook graag gebruik van allerhande alternatieve settings waar ook het onvolgroeide wezen een prima uitzicht geniet en waar bovendien niemand pijpjes pils op je hoofd plaatst. Een van deze alternatieve settings betreft De Nieuwe Anita.

De Nieuwe Anita is een locatie in Amsterdam-West die al sinds de oprichting geldt als broed- en ontmoetingsplaats voor artistiekerig Amsterdam. Dat betekent

onder andere veel underground popmuziek, obscure films, eclectische dansfeestjes en een literaire soirée. Het betekent ook: een wekelijkse avond waarop een aantal van deze disciplines tegelijkertijd aan bod komt. Deze wekelijkse avond vindt steeds plaats op de dinsdag en luistert naar de naam Witte Gei’t.

Tijdens Witte Gei’t komt een keur aan groot en klein talent langs en staat de artiest akoestisch achter de bar. De luisteraar kan zich tevreden in het alom aanwezige pluche nestelen en zijn flesje bier daarbij gewoon vasthouden. Wie wil laat zich knippen door huiskapster Maaike.

De programmering voor de maand februari is nochtans onbekend. Op plekken waar aandacht besteed wordt aan underground popmuziek, obscure films en eclectische dansfeestjes kun je je aan een verrassingsprogramma soms een enorme buil vallen. (In het geval van de kleine mens gelukkig maar een kleine buil). De Nieuwe Anita beperkt dat risico tot een tevergeefs fietstochtje: toegang tot Witte Gei’t is gratis. (Fen Verstappen) Witte Gei’t (gratis toegang), iedere dinsdag vanaf 20:00 in de Nieuwe Anita, Frederik Hendrikstraat 111, Amsterdam, zie www. denieuweanita.nl

Foto: Won Tuinema

Foto: Henk Thomas

fen is uit

eten

De kok en het kuiken Cook Kai, Tweede Rozendwarsstraat 3 We worden verwelkomd door een vrolijk logo van een knalgeel kuiken voor we Cook Kai binnenstappen. Ik tel plaats voor veertien personen en ondanks dat het wat krap is, is er plaats genoeg en lijkt de perfecte balans tussen afhaal, eethuis en restaurant hier gevonden. De voorgerechten kosten tussen de 3 en 5 euro. De hoofdgerechten beginnen bij een tientje en worden niet duurder dan 15 euro.

Als voorgerechten kiezen we de kipsaté en de viskoekjes. De hoofdgerechten worden Kai Prieuw Waan, een roerbakgerecht van kipfilet, met komkommer, ananas, uit, tomaat en paprika in zoetzure saus en Kai Bai Krapaow, een pittig roerbakgerecht van kipfilet met kousenband, gemengde groenten, verse pepers en Thaise basilicum.

Het duurt niet lang voor de voorgerechten op tafel worden gezet. De bediening, die ook in de keuken staat, draagt haarnetjes en handschoenen van vinyl. Altijd prettig om te zien dat in een restaurant de hygiëne wordt gerespecteerd.

De satésaus is lekker, een tikje zoet en duidelijk gemaakt van verse pinda’s. Er liggen drie goed gevulde stokjes met kippenvlees op. De viskoekjes komen met een schaaltje zoete chilisaus. Er zit duidelijk een hint van citroengras in dat ze lekker fris maakt.

Echt vis proeven we niet, maar de koekjes zijn er niet minder lekker om.

Een paar minuutjes nadat onze voorgerechten op zijn, worden de hoofdgerechten neergezet in langwerpige bakjes. We krijgen ieder een bord met een flinke timbaal pandanrijst. Dit gaat zelfs voor grote eters genoeg zijn. Het eerste gerecht is wat de kaart beloofde, een licht gebonden

zoetzure saus met frisse stukken groente.

De stukjes kipfilet zijn mals en smaken goed. Het andere gerecht is inderdaad wat pittiger en de kousenband is gaar, maar nog wel lekker knapperig. Precies zoals het moet zijn eigenlijk. De eigenaar is met een aangewaaide vriend aan het tafeltje naast ons komen zitten en als we hem over zijn zaakje vragen vertelt hij dat we eigenlijk midden in een verbouwing zitten. Mooie beloften van bamboe afwerking, een nieuwe deur naar het toilet (die er inderdaad niet uit ziet), en nog mooiere verlichting vliegen ons om de oren. Het klinkt allemaal zeer oprecht en we geloven hem, zeker als hij vertelt dat hij het zaakje al ruim acht jaar onder zijn hoede heeft.

De kokkin blijkt Kai te heten en daarmee is meteen het geheim van de naam van dit restaurantje onthuld. Zij kookt prima en met goed gevulde buikjes betalen we de zeer schappelijke E33,20 en een beetje fooi, en verlaten we het kleine eethuisje.

(Dave Vittali) Eten: erg lekker en vers, grote porties Prijs: laag Bediening: snel, vriendelijk en behulpzaam

OPROEP Ben je betaalbaar uit eten geweest (maximaal E25,- per persoon)? Schrijf dan een recensie en stuur die op naar redactie@ folia.uva.nl. Als je recensie wordt geplaatst, krijg je de kosten van het etentje tot een bedrag van E50,- vergoed.

Folia 19 | 13

Foto’s: Fred van Diem

Topentertainment in een huiskamer in Zeeburg Door Marit van Kooij

Muziek, film, kleding, boeken en lp’s. Voormalig UvA-student Bas Jacobs laat met Delicatessen Zeeburg zien dat dit alles prima te combineren valt in een kleine benedenwoning.

Je zou er zo voorbij lopen: Delicatessen Zeeburg valt niet bepaald op in het straatbeeld van de doordeweekse Sumatrastraat. Het huist in een appartement op de begane grond, heeft rolgordijnen en er staan decoraties op de vensterbank. En toch. Drie tafels zijn netjes gedekt, de muren hangen vol met kunst en twee mannen drinken een biertje aan een kleine bar in de hoek. Dit is geen doodgewone huiskamer, dit is Delicatessen Zeeburg, het nieuwe culturele centrum dat Zeeburg sinds september rijk is.

F ilm & F ood

Elliot Smith kabbelt zachtjes uit de luidsprekers als we de deur openen. We worden hartelijk begroet door de kok van vanavond, Martijn. Hij neemt de zaken waar tot Bas Jacobs, de eigenaar van Delicatessen Zeeburg, van zijn werk als leraar Nederlands in de Bijlmer terugkomt. Het is min of meer een woonkamer, maar dan wel een van de leukere in Amsterdam, legt Martijn uit. ‘Het heeft ook functies naar de buurt toe, je zal zo wel zien hoeveel verschillende mensen er

14 | Folia 19

binnen komen stappen.’ Hij krijgt gelijk. Bij binnenkomst is de ruimte nagenoeg leeg, maar na een halfuur druppelen de mensen binnen. In de hoek staat een Frans koppel van middelbare leeftijd te roken, een groep internationale studenten uit Roemenië, Portugal, Duitsland en Spanje neemt aan tafel de week door en twee typisch Amsterdamse dames bestellen bier en gaan er lekker voor zitten. Ze wonen eigenlijk allemaal in de buurt. ‘Maar we zouden hier vanavond ook geweest zijn als we in West hadden gewoond,’ vertelt een meisje uit Portugal. Zij hebben van deze plek gehoord via de Nieuwe Anita, een cultureel centrum in West dat in een voormalig kraakpand huist. pittig me x icaans

Delicatessen Zeeburg organiseert van alles op cultureel gebied. De inhoud van de georganiseerde avonden blijkt niet heel duidelijk uit de online agenda, maar vanavond is er geen twijfel over het programma. Elke woensdagavond kan je in Delicatessen voor zes euro eten en voor vier euro een film kijken. Martijn: ‘Het concept is Film &

Food, dus ik stem eigenlijk altijd het eten af op de film.

Vanavond krijgen we Perdita Durango te zien, een film over een pittige Mexicaanse met angstaanjagend lange nagels en een verontrustende drang naar geweld. Het eten bestaat uit polenta met gehaktbrood of maïskolven en guacamole op witte bonen in tomatensaus. Het wordt geserveerd op een oudroze bord, dat in de kringloopwinkel niet zou misstaan. De koffie en thee na de maaltijd zijn van het huis.

M obiel blijven

Theater, kleding- en platenwinkel, galerie en filmhuis.

Het klinkt als een combinatie die in een gemiddelde Amsterdamse woonkamer voor een hoop chaos zou zorgen. Maar met de witte wanden en de onbewerkte vloer oogt Delicatessen Zeeburg eerder onaf dan overvol. ‘Ik hou het bewust minimaal en rustig,’ vertelt eigenaar Bas Jacobs die inmiddels gearriveerd is. Kunstenaars zijn galerieën gewend die kale muren aanleveren. Laatst had ik een idee om de vloer door allerlei verschillende mensen te laten beschilderen, maar

Bas Jacobs

ik heb dat toch maar niet gedaan. Gezien de kleine ruimte moet het allemaal een beetje mobiel blijven. De mogelijkheid tot veranderen is voor een plek als deze heel belangrijk.

Z eeburg

Terwijl we een biertje drinken (op de prijslijst omschreven als For Rent: Space in the Shape of a Beer Bottle with Content), vertelt Bas verder. ‘Vijftien jaar geleden was ik in Liverpool en eindigde ik in een enorm havengebouw met alleen maar goede kledingwinkels, theaters en muziekruimtes. Ik dacht: hoe mooi zou het zijn als dit ook in Amsterdam kan? Alles in één grote ruimte: festivals voor bandjes, filmavonden en exposities van beginnende kunstenaars. Delicatessen Zeeburg is natuurlijk nog heel klein, maar alles wat begint heeft tijd nodig.’ De keuze voor de buurt Zeeburg was snel gemaakt. Bas: ‘Al zolang ik in Amsterdam woon, is Zeeburg mijn buurt. Ik wilde hiermee simpelweg niet in een andere wijk beginnen.’

Bas probeert in deze kleine ruimte een zo groot mogelijk aanbod te creëren. Op de boeken in de kasten mogen bezoekers zelf bieden. In de kledingrekken hangt een doorsnede van de gemiddelde tweedehandswinkel. De motorjacks, bontkragen en allerhande synthetische stoffen worden verkocht vanaf een euro of vijf. De lp’s gaan vanaf één euro. De

kartonnen dozen met platen laten een ruim assortiment zien met uiteenlopende klassiekers als Herb Alpert, Julio Iglesias, Chaka Khan en niet te vergeten Ivan Rebrafts Singt Weisen von Wodka und Wein (Schenk mir einen Wodka ein!). Aan de muur hangt werk van verschillende fotografen en kunstenaars. Foto’s van een concert van James Brown in Paradiso en twee geschilderde portretten van Frank Zappa.

S chenken en roken

De Amsterdamse buurt Zeeburg is aan een inhaalslag begonnen. De Javastraat is gerenoveerd, Studio-K opende haar deuren en nieuwe gebouwen schieten als paddenstoelen uit de grond. Delicatessen Zeeburg past goed in dit plaatje, maar blijft op haar beurt toch een unieke plek. Er wordt drank geschonken en gerookt.

Er wordt gegeten en geld uitgegeven. En dat allemaal in een huiskamer. Het klinkt als een constructie waar de gemeente de nodige vraagtekens bij zou zetten.

Bas: ‘Ik heb wel even met de gemeente gepraat. Eigenlijk willen we allebei de buurt leuker maken. Er wordt hier inderdaad geschonken, maar dat maakt het nog niet een horecapand. Het is in feite niet echt openbaar en ik ben alleen open als er iets georganiseerd is.’ Het komt erop neer dat zolang de buurt er geen problemen mee heeft, Bas ook geen problemen krijgt. Bas: ‘Ik kan natuurlijk niet een band op volle kracht laten spelen.’

Dan begint de film. De tafels en stoelen worden aan de kant geschoven, de kunst wordt van de wand gehaald, de gordijnen gaan dicht en het licht gaat uit. Op de witte muur naast de bar projecteert een beamer de eerste beelden. Door de intieme sfeer lijkt het even alsof we ons voorbereiden op een fotopresentatie van iemands safari in Afrika. De hoofdrolspeler rukt echter binnen een halfuur een hart op rituele wijze uit een lichaam. De twee Amsterdamse dames vertrekken, ook de studenten stappen in groepjes op. ‘Vanavond is het heel rustig,’ zegt Bas. ‘Laatst waren hier 53 mensen die naar de film keken. Dat was zo vol dat ze over elkaar heen moesten liggen.’ Bas legt uit dat hoe meer mensen komen, hoe meer mensen gewoon binnenstappen. ‘Zo hoort het ook, want ik wil graag verschillende mensen bij elkaar brengen.’

N et P arijs

Is dat vanavond gelukt? Ondanks de lage opkomst lijkt het haast van wel. Het Franse koppel blijft na de film nog even hangen en iemand anders stapt weer binnen.

Parijs kent ook zulke plekken, vertelt de Franse vrouw enthousiast. Het leuke aan dit is dat het veel minder pretentieus en exclusief is dan je zou denken. Haar partner weet Delicatessen Zeeburg met een zwaar Frans accent bondig samen te vatten: ‘Deze plek is top, top, top, top’. l

Folia 19 | 15

boekbespreking

Het redelijke alternatief Door Harmen van der Meulen

In een tijd waarin elke politicus namens ons beweert te spreken, onze belangen beweert te verdedigen en ons zal beschermen tegen onheil, is het uitermate verfrissend een ander, minder hijgerig geluid te horen. Dat geluid valt te beluisteren in de nieuwe essaybundel van Kees Schuyt, Over het recht om wij te zeggen.

van alle redenen van godsdienstvrijheid, een verbod tot het dragen van boerka’s in de openbare ruimte de samenleving meer schade zal berokkenen dan goed zal doen.’ Rustig en beredeneerd, stap voor stap, legt hij uit waarom het invoeren van een dergelijk verbod, behalve staatsrechtelijk onmogelijk – zoals hij tussen neus en lippen opmerkt – vooral pragmatisch onwen-

Kees Schuyt prikt met verve repressieve maatregelen. Uiteindelijk concludeert hij: ‘Het consequent toetsen van een voorstel of besluit [in dit geval een mogelijk algemeen boerkaverbod, red.] aan de mógelijke en waarschijnlijke handelingsgevolgen van dat besluit, leidt me tot de conclusie dat, los

16 | Folia 19

volkt is. Elke dag spreekt Nederland zich uit over allerhande kwesties. Opiniepeilers als Maurice de Hond, TNS NIPO en Stand.nl bieden via een overvloed aan media iedere dag weer mensen de kans te laten horen wat zij vinden, te horen waar zij kennelijk iets van moeten vinden, en te laten weten wat politici moeten vinden om bij de verkiezingen gevonden te worden.

Politici gaan mee in de roep van het volk om simpele, snelle oplossingen voor complexe problemen, zo schetst Schuyt in het tweede essay van de bundel, Democratische deugden: groepstegenstellingen en sociale integratie. ‘Het is alsof elke boodschap slechts aankomt als die gegoten is in de reclametaal van commerciële instellingen: hard, luid, verschrikkelijk overdreven, onwerkelijk, met om de minuut herhaling van het zojuist reeds vertelde of vermelde.’ En zoals hij aansluitend opmerkt: ‘overdrijving is een erkend wapen geworden in de strijd tussen groepen.’ In combinatie met ‘onvolledige en selectieve informatie, het zich afsluiten voor tegengeluiden, het verdraaien van geschiedkundige en andere feiten of het willen scoren met snel gemaakte maar meestal valse historische vergelijkingen, vooral vergelijkingen ontleend aan fascisme en nationaal-socialisme’ leidt dit, volgens Schuyt, tot ‘een klimaat van verharding en verscherpte tegenstellingen, uitmondend in (…) een sfeer van “gegeneraliseerd wantrouwen”.’

Het lijken grote woorden, maar in een land waar gesproken wordt over slavernijmonumenten die worden neergezet ‘om ons slecht af te schilderen’ (Verdonk), waar Wilders kritiek van een minister afdoet met de opmerking dat die zich gedraagt als ‘een politiek handlanger van Mohammed B.’, en waar de meeste politici staan te springen om in talkshows hun standpunten in puntige oneliners aan de man te brengen, is iemand die de zeepbel doorprikt hard nodig. Kees Schuyt prikt met verve. We zouden het soms haast vergeten, maar Schuyt herinnert ons eraan in zijn inleiding: ‘Democratie gaat uit van de mogelijkheid dat een ander gelijk zou kunnen hebben.’ Wanneer hoorde u dat voor het laatst? l Illustratie: Martien Bos

De sociologische essays – negen in getal – waaruit deze bundel is opgebouwd zijn volgens de schrijver alle geschreven ‘in de overtuiging dat de democratische rechtsstaat voldoende grond biedt om de komende samenlevingsproblemen aan te kunnen’, zo merkt hij op in zijn inleiding.

Ze laten Kees Schuyt (1943) zien zoals de meesten de vroegere Volkskrantcolumnist, voormalig lid van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) en tegenwoordig lid van de Raad van State zullen kennen: een scherpe analyticus, die niet over één nacht ijs gaat bij het vormen van zijn mening.

Bijvoorbeeld in de zaak van het wel of niet invoeren van een boerkaverbod in Nederland, die voorbijkomt in het derde essay uit de bundel, Cultuur, recht en conflict in een multiculturele samenleving. Rustig en pragmatisch bekijkt en benoemt Schuyt de haken en ogen die aan zo’n mogelijk verbod zullen kleven. Volgens hem is het dragen van een boerka ‘een van de culturele gewoonten die niet passen in de dominante cultuur van een moderne samenleving.’ Hoewel wellicht wat vormelijk gesteld zou Wilders het hem zo na kunnen zeggen. De weg die Schuyt vervolgens bewandelt om de wenselijkheid van een algemeen boerkaverbod na te gaan zal echter niet de zijne zijn.

Schuyt stelt de vraag, die volgens hem geen van de Kamerleden zich heeft afgevraagd, namelijk ‘hoe het boerkaverbod feitelijk zal worden gehandhaafd.’ Vervolgens schetst hij een situatie waarin de minieme hoeveelheid vrouwen die nu boerka’s dragen binnen korte tijd uitgroeit tot een grote massa, als reactie op

selijk zou zijn. Het is Schuyt ten voeten uit, in plaats van het probleem emotioneel of moreel te benaderen, kiest hij de rationele weg.

Het is een weg waarvan je bij het lezen van deze bundel steeds meer beseft dat hij heden ten dage niet drukbe-

Kees Schuyt, Over het recht om wij te zeggen.

Groepstegenstellingen en de democratische gemeenschap. Amsterdam University Press, 2009, 224 blz. , E 29,50.

achtergrond

‘ De aarde gromde alsof hij alles kapot wilde maken’ Door Floor Boon

Joeri Arion (28), masterstudent antropologie, was op Haïti tijdens de aardbeving.

Ter voorbereiding op onderzoek voor zijn masterscriptie verbleef Joeri tien dagen in Port-au-Prince. De dag voordat hij terug zou vliegen, vond de aardbeving plaats.

‘We zaten met z’n zevenen in een pick-uptruck toen de grond begon te beven. Na een middag sightseeing in Pétionville reden we aan het einde van de middag terug naar Port-au-Prince. Het was spitsuur en heel druk op de weg. Er was zelfs zo veel verkeer dat we werden omgeleid. Vlak voordat we een klein steegje inreden, even voor vijf uur ’s middags, gebeurde het. Het is moeilijk te beschrijven, maar het eerste wat ik zag, was een grote stellage, een metershoge bamboe steiger met allemaal holle ijzeren buizen, die begon te bewegen. Het was een heel gek gezicht. Hij bewoog steeds meer en het was duidelijk dat-ie naar beneden zou komen. Iedereen keek ernaar. Panden verkruimelden voor onze ogen, mensen schreeuwden en de grond begon steeds heviger te beven. Dat was het moment dat de jongen met wie ik achterin de pick-up zat zich realiseerde dat de steiger echt op ons afkwam en dat we moesten rennen.’

V erpulverd

‘Er heerste grote paniek om ons heen toen we uit de auto renden. Het was eigenlijk heel weird, de grond bewoog onder me als een soort pudding. Eenmaal weg keek ik naar de auto en zag ik dat er elektriciteitspalen naar beneden kwamen.

Mijn vrienden hadden zich in een huis verscholen, maar ze realiseerden zich niet dat het op instorten stond. Ik riep ze en op het moment dat ze naar buiten kwamen, vond de tweede beving plaats.

Het was zo heftig, zo gewelddadig. Je moet je voorstellen dat de aarde onder je gromt, alsof hij boos is en alles kapot wil maken. Ik heb me nog nooit zo nietig gevoeld.

We zijn naar een open plek gegaan waar we elkaar stevig vasthielden. Er waren continu bevingen.

Iedereen was in paniek, mensen renden door elkaar en je kon elkaar makkelijk kwijtraken. Van daaruit zijn we naar het plein gegaan waar het presidentieel paleis staat. Misschien heb je wel beelden gezien, de nationale trots is helemaal verpulverd. Daar zijn we op de grond gaan zitten. Ik kon even helemaal nergens aan denken, niet eens wat de volgende move zou zijn.

Het begon donker te worden en we waren ruim vijftien kilometer van huis. Om ons heen werden mensen steeds wanhopiger. We zagen een ziekenhuis, een voormalig militair hospitaal waar

gewonden heenliepen, dat helemaal was ingestort.

Het was een wanhopige situatie. Mensen gilden en schreeuwden. “We worden gestraft door god,” riepen ze – veel mensen dachten dat het de dag des oordeels was, dat ze allemaal vervloekt werden.’

L ijken

‘Een aardbeving is heel gek, ik heb geen idee hoe lang het duurde. Achteraf hoorde ik een paar minuten, maar het voelde als een eeuwigheid. Vanaf het plein zijn we uiteindelijk naar huis gelopen. Het was een ravage.

Onderweg stonden er tankstations in brand en overal lagen lijken. Er was geen elektriciteit, delen van de weg waren weggeslagen en veel verkeer reed chaotisch door elkaar. Het was een survivaltocht om thuis te komen.

Het was eigenlijk pas toen we thuis aankwamen dat de

gevolgen van de aardbeving doordrongen. De straat was compleet vernietigd, het huis van de gastheer bij wie ik verbleef was verwoest: de bovenste verdiepingen waren naar beneden gekomen, alsof je nu op de eerste verdieping het huis binnen stapt. De huiseigenaar, Pierre, heeft het wonder boven wonder overleefd. Toen we hem zagen, viel iedereen jankend op straat.

Vanaf dat moment was het overleven. We hebben die nacht op straat geslapen. De kerk in de straat was verwoest. Er lagen 35 mensen onder het puin die na een tijdje enorm begonnen te stinken. Het is frustrerend dat je niets kunt doen, we hadden geen middelen om mensen te redden.’

P ikhouwelen

‘Ik heb echt geluk gehad dat ik onder de hoede van Pierre was; als hij het niet had overleefd was ik radeloos geweest. Hij had voorraden thuis: een werkende generator, diesel, een waterput. Pierre zorgde de volgende dag voor levensmiddelen, hij heeft de pick-up opgehaald en een paar mannen met pikhouwelen zijn huis laten afzoeken naar zijn paspoort. Zonder dat ben je namelijk nergens in Haïti, zeker niet nu alle belangrijke administratiekantoren zijn verwoest.

Het heeft nog een tijdje geduurd voordat ik weg kon. Het vliegveld was bezet door Amerikanen en die hebben mij tot twee keer toe weggestuurd. Alleen mensen met een Amerikaans paspoort mochten het vliegveld in. Uiteindelijk kon ik contact leggen met mijn broer in Nederland die het ambassadepersoneel inlichtte over mijn verblijf. Ik heb mezelf het vliegveld in gebluft en zo kon ik op een vlucht naar Santo Domingo. Na twee dagen kon ik doorvliegen naar mijn moeder op Curaçao.

Ik ga zeker terug naar Haïti. Een ramp als deze schept een band met de mensen met wie je het meemaakt, je wordt een hechte groep als je zo moet overleven. Of ik mijn onderzoek nog kan uitvoeren, weet ik niet, mijn studie zet ik voorlopig even on hold. Ik ga nu eerst bijkomen, ik voel me verward en onrustig. Lang stilzitten of liggen ervaar ik als lastig. Een gevoel van machteloosheid en frustratie domineert de gemoederen.

Beelden van de ramp zullen nog lang op mijn netvlies staan.’ l Joeri Arion

Folia 19 | 17

kredietcrisis

Wachten op de cijfers over 2009 Door Dirk Wolthekker

De commissie-De Wit is begonnen met het parlementair onderzoek naar de kredietcrisis. De bankiers zullen de zwartepiet krijgen toegespeeld, vermoedt hoogleraar externe verslaggeving Henk Langendijk.

bij de commissie. Ook Hans Hoogervorst, oud-student geschiedenis en voorzitter van de AFM, zal deze week voor de commissie verschijnen. Langendijk hoeft niet te komen. ‘Ik heb afgelopen zomer al met de commissie gepraat als één van zestig specialisten die werden opge-

‘ Als de bonuscultuur niet verandert, hebben we over vijf of tien jaar weer een crisis’ jaarlijks worden gecontroleerd door accountants en die hadden hun werk wel wat beter kunnen doen, zegt Langendijk. ‘Accountants hadden veel proactiever kunnen optreden. Ze houden zich aan de wettelijke verslaggevings- en controleregels, maar ze hadden hun controletaak veel diepgravender kunnen uitvoeren.’

Afgelopen week is de commisie-De Wit onder leiding van SP-Kamerlid Jan de Wit in het kader van een parlementair onderzoek begonnen met hoorzittingen om te achterhalen wat de oorzaken zijn van de kredietcrisis.

UvA-hoogleraar algemene economie Sweder van Wijnbergen kwam al aan de beurt, deze week maken van UvAzijde Adrienne de Moor-van Vugt (hoogleraar staats- en bestuursrecht) en Edgar du Perron (decaan van de rechtenfaculteit en hoogleraar privaatrecht) hun opwachting

18 | Folia 19

je rooskleurige cijfers laten zien, waardoor je als bank lucratiever kunt uitlenen en dat prikkelt de bonuscultuur.

Grote boosdoener is de excessieve bonuscultuur, die in Amerika nog veel erger is dan hier. Daar worden mensen extreem afgerekend op de grootte van hun huis en de hoogte van hun bankrekening. Hier kan iemand als Alexander Rinnooy Kan rustig overstappen van de ING naar de SER. In Nederland geldt nog het aanzien van het ambt en hier kun je tegen je vrouw zeggen: “Volgende maand kom ik met eentwintigste thuis van waar ik deze maand mee thuiskom.” Het Henk Langendijk verhaal dat de goede mensen de onderneming om financiële redenen snel verlaten geloof ik helemaal niet. Veel Nederlandse topmensen zijn “Amsterdam-biased”: ze voelen zich verbonden met Nederland en de Nederlandse cultuur en willen niet naar Amerika of Azië. Kijk naar econoom Arnoud Boot of fysicus Robbert Dijkgraaf. Die blijven hier, terwijl ze elders veel meer kunnen verdienen. En een bankier die in Nederland wil blijven kan wel van baan willen veranderen, maar waar moet hij naartoe? Hij kan hooguit overstappen van ABN Amro naar ING, Rabo of Fortis; alle andere banken zijn minder. Maar het zal niet gemakkelijk zijn de bonuscultuur aan te pakken; die is de laatste dertig jaar in ons systeem geslopen. Vooral het variabele deel van iemands salaris moet – desnoods bij wet – veel kleiner worden, want in dat bestanddeel zit de bonus. En als we daar niet willen ingrijpen hebben we over vijf of tien jaar weer een crisis. Laten we eerst maar eens wachten op 17 februari, dan publiceert ING zijn cijfers over 2009.’ l Foto: Arjan Roodink

‘Ik verwacht dat de toezichthouders van De Nederlandsche Bank (DNB) en van de Autoriteit Financiële Markten (AFM) tegen de commissie-De Wit zullen zeggen dat ze onvoldoende middelen hebben om hun toezichthoudende taak naar behoren te kunnen vervullen. Achter dat argument zullen ze zich waarschijnlijk verschuilen.

En waarschijnlijk hebben ze ook te weinig middelen en dan bedoel ik te weinig kwaliteitsmensen. Bij DNB werken voldoende juristen, maar te weinig financieel economen die de ingewikkelde financiële producten die banken verkopen kunnen doorgronden.

Dat zou moeten veranderen.’

Henk Langendijk is hoogleraar externe verslaggeving aan de Faculteit Economie en Bedrijfskunde. Hij is gespecialiseerd in de analyse van de manier waarop ondernemingen verslag doen – via bijvoorbeeld balansen – van hun financiële handel en wandel. Die moet

roepen om de commissie – voorafgaand aan de hoorzittingen – bij te praten over wat er gaande is.

In deze crisis zijn zeer veel soorten mensen betrokken en schuldig. Wat dreigt te gebeuren is dat er zo velen schuldig zijn dat er uiteindelijk niemand schuldig wordt bevonden. Dan moet er een zondebok gevonden worden en ik denk dat dit toch de bankiers zullen zijn. Die hebben uit pure hebzucht veel te veel risico’s genomen met het verstrekken van veel te veel, en vaak veel te hoge hypotheken en andere kredieten.

De banken hebben het de accountants niet gemakkelijk gemaakt hun controletaak uit te voeren, want veel risicovolle financiële producten werden ondergebracht in aparte rechtspersonen en bleven daarom buiten de geconsolideerde balans van de bank. Op die wijze kun

Henk Langendijk (1952) studeerde bedrijfseconomie aan de UvA en promoveerde aan de Universiteit Leiden op het onderwerp ‘De markt voor de wettelijke accountantscontrole in Nederland’. Hij is als hoogleraar Financial accounting verbonden aan de Nyenrode Business Universiteit en als hoogleraar externe verslaggeving aan de UvA.

03

Foto’s: Bram Belloni

weekgast

Dirk Sikkel (1951) sprak onderdag leiding op een groot aantal aspecten beoordelen. Dit is aangevuld met gegevens over bijvoorbeeld de stad, baan21 januari zijn oratie uit als bijzonder kansen en collegegeld. Het is een van de zorgvuldigst samengestelde databases die ik ken. Logisch, want als je hoogleraar ouderen, communicatie vergelijkt komt er altijd een onderwijsinstelling onderen consumentengedrag, getiteld De aan te staan. En als ze daar over een slimme statisticus beschikken, mag die het systeem niet onderuit kunnen grijze aap. Ouderen, communicatie halen. De angst voor dit soort kritiek is in dit geval een en consumentengedrag vanuit het uitstekende raadgever. perspectief van de evolutie.

Woensdag 20 januari Maandag 18 januari De oratie begint zijn schaduw vooruit te werpen. Wat een taaie leesdag moest worden, werd een dag van mailtjes en telefoontjes met vragen en uitnodigingen. Ondertussen zit ik nog te herkauwen op een uitspraak die ik gisteren in Buitenhof hoorde: er ontstaan extra problemen omdat de levensverwachting nog hoger wordt dan al was gedacht.

Hoe zou je aan de spreekwoordelijke bewoner van een andere planeet moeten uitleggen dat de toenemende gezondheid en levensverwachting een probleem is!? Al googelend kom ik op een artikel van Paul de Beer, die meent dat de vergrijzing op de arbeidsmarkt uiteindelijk wel tot een nieuw gezond evenwicht zal leiden. Voor mijn eigen vak, communicatie en marketing, ben ik daar nog niet zo zeker van. Rationele economische argumenten hadden al lang tot een veel professionelere benadering van de doelgroep moeten leiden, de goeden niet te na gesproken.

Maar communicatie en marketing is vooral een vak van jonge mensen. En rationele psychologische argumenten leiden ertoe dat zij alleen voor jongeren willen werken.

Sta ik met mijn oratie voor aap.

Dinsdag 19 januari Met Studiekeuze123.nl zouden eigenlijk alle studenten aan de UvA bekend moeten zijn. Het is dé website voor informatie als je moet beslissen wat je gaat studeren, voor het wetenschappelijk onderwijs, en vanaf dit jaar ook het hbo. Ik had vandaag een vergadering van het deskundigenpanel, dat deze website en bijbehorende activiteiten begeleidt. Het is een operatie van een omvang waarvan maar weinigen besef hebben. Basis is een enquête onder 600.000 (ja, zeshonderdduizend!) studenten die hun op-

Vanochtend was het grote afsluitende symposium van het leeronderzoek communicatiewetenschap voor het eerste semester. Een leuk feest, waarvoor alle deelnemende groepjes posters hadden vervaardigd. Hoe je ook verder over het onderzoek zelf denkt, de studenten kunnen het, inderdaad, uitstekend communiceren. Mijn groepjes hadden zich beziggehouden met de vraag of er een verschil is in waardering van verpakkingen in de supermarkt tussen jong en oud. Het leukste resultaat kwam uit de aanloop, waarin studenten eerst maar eens moesten gaan observeren, kijken in de supermarkt hoe jong en oud naar verpakkingen keek. Het viel meerdere groepen op dat ouderen voornamelijk op ooghoogte keken. Wat zich verder in de schappen bevond ontging hen.

Omdat ik maar voor één dag ben aangesteld slokte dit onderwijs tot nu toe al mijn tijd op. Maar nu ben ik vrij! ’s Middags meteen in de afdeling wezen buurten om aan de daar aanwezige kennis te komen over een van mijn hobby’s: de veranderende functies van een merk door het leven heen.

Merken hebben allerlei betekenissen: herkenning, manier om een product meer smoel te geven, het optuigen van je eigen ego en een instantie waar je een vorm van relatie mee kunt hebben. Dat is vast niet in alle levensfasen hetzelfde.

De afdeling communicatiewetenschap heeft een grote traditie op het gebied van merkonderzoek, maar juist niet op dit terrein: merken en levensloop. Tijd om daar wat aan te gaan doen.

Donderdag 21 januari Vandaag dus de oratie. Ik beschouw mezelf als een redelijk geroutineerd spreker, maar dit vond ik toch niet makkelijk.

Het ‘lezen van een paper’ zoals dat in de negentiende eeuw gebeurde, in mijn fantasie voor een publiek van formeel

geklede, sigaren rokende heren, is iets wat je in de eeuw van PowerPoint niet gewend bent. Er ging dan ook wat tijd overheen voordat het lekker ging, maar uiteindelijk bereikte ik dat punt wel. Gelukkig werd er gelachen, zelfs op de juiste momenten.

Essentie van het verhaal is dat vijftigplussers vijf miljoen jaar geleden niet bestonden. In vijf miljoen jaar hebben we, niet op basis van medische voorzieningen, maar op basis van genetische veranderingen, zeker vijfentwintig jaar aan onze levensduur toegevoegd. De enig denkbare reden is dat ouderen in evolutionaire zin iets nuttigs hebben gedaan. En dat ze daardoor eigenschappen, kwaliteiten met zich mee zijn gaan dragen die ze nu nog hebben en waarop we ze kunnen aanspreken, zoals kennisbron, cultuurdrager, raadgever, opvoeder, leider. In mijn vak gebeurt dat door marketing en reclame, maar het kan bijvoorbeeld ook in het arbeidsproces. Maar het beeld dat we van die eigenschappen hebben is vaag; maatschappelijke vooroordelen en manipulaties vertekenen ons beeld (‘ouderen genieten hun pensioen’, ‘ze zijn jong van geest’). Vijftigplussers worden daardoor niet op hun ware kwaliteiten aangesproken. En als dat dan toch gebeurt, bijvoorbeeld in het recente tv-spotje met Henk Gemser, dan is de uitvoering zo irritant en knullig dat het een averechts effect heeft. Kortom, nadenken over wat ouderen van nature drijft kan vruchtbaar zijn, maar daarnaast vergt het ook nog vakmanschap om de juiste tone of voice te vinden.

Vrijdag 22 januari Op het gevaar af dat ik me nu socialer voordoe dan ik ben: vanochtend heb ik boodschappen voor mijn bejaarde bovenbuurvrouw gedaan. Doordat ze last had van duizeligheid kon ze de straat niet op. Haar invalide man kan dat al jaren niet meer. Opeens lijkt een oratie over reclame voor ouderen dan heel banaal. Maar dat gevoel verdwijnt als ik de mogelijkheden overzie om mijn onderzoeksplannen te realiseren. Verschillende partijen hebben me aangeboden data te verzamelen. Kwestie van snel handelen, want je weet maar nooit hoe lang het enthousiasme duurt. Het wordt een spannende tijd. Toch nuttig, zo’n oratie. l

Volgende weekgast: Lsvb-voorzitter Jasmijn Koets

Folia 19 | 19

UvA-erfgoed

De stenen droom van Westerman Door Katja Kreukels

De Artis Bibliotheek huisvest een prachtige natuurhistorische collectie, die sinds de ontdekking van het DNA in de vergetelheid is geraakt. Na jaren van rust en ‘deftige armoede’ moeten de deuren straks weer wijd open voor het grote publiek.

Foto’s: Bijzondere Collecties/UvA/Bettina Neumann

Voor een gebouw waar zich een van de belangrijkste natuurhistorische collecties ter wereld bevindt, valt de negentiende-eeuwse Artis Bibliotheek nauwelijks op.

Zelfs de overburen ontdekten de galerijbibliotheek aan Plantage Middenlaan 45 pas tijdens Open Monumentendag vorig jaar.

Het is ook niet de buitenkant die imponeert. De gevels van het langgerekte gebouw zijn weliswaar versierd met dierenreliëfs, maar de uitstraling is ingetogen.

‘Eenvoud en waarheid kenmerken deze arbeid’, zo is te lezen in het Artis-jaarboekje van 1868 over het ontwerp van architect G.B. Salm. Je fietst er zo langs. Het is de binnenkant waardoor je als bezoeker even met je ogen knippert. De negentiende-eeuwse leeszaal met twee verdiepingen aan historische boekruggen, op grootte gesorteerd, is waarschijnlijk het best bewaarde geheim van de Plantagebuurt. Zodra je de trap opklimt, treed je binnen in het rijk van wereldberoemde biologen die barre zeetochten ondernamen om voor het eerst in de geschiedenis het planten- en dierenrijk systematisch in kaart te brengen. ‘Administrateurs van God’, noemt conservator Piet Verkruijsse de pioniers.

De wat deftig aandoende bibliothecaris, gestoken in tweedelig grijs, past naadloos bij het negentiendeeeuwse interieur van de bibliotheek. Ook al is hij niet het type dat witte stoffen handschoentjes draagt om de bladen om te slaan. ‘Ik wil de dikte en stijfheid van het

20 | Folia 19

papier voelen.’ Van zijn kantoor heeft hij een perfecte stijlkamer gemaakt met als blikvanger de driedelige boekenkast met Linnaeana, een van de meest bijzondere collecties ter wereld, opgesteld tegenover zijn bureau. Een pronkstuk is een zeldzame eerste editie van Systema Naturae uit 1735 waarin de Zweedse onderzoeker de walvissen nog bij de vissen rekende. Curiosa als de hoge zwarte hoed en wandelstok van dierkundige Max Weber versterken de museale uitstraling.

‘Een schenking,’ aldus Verkruijsse. ‘Net als Webers archief van zijn expeditie met stoomschip Siboga naar Nederlands Oost-Indië.’

DNA

Hoe kostbaar en zeldzaam de negentiende-eeuwse collectie ook is, wetenschappelijk is hij verouderd.

Sinds de ontdekking van het DNA lezen biologen en zoölogen deze boeken nauwelijks meer. De Artis Bibliotheek is de afgelopen vijftig jaar steeds meer de schatkamer geworden voor kunsthistorici, boekwetenschappers en onderzoekers van de geschiedenis der natuurwetenschappen.

Daarom is het ook niet zo vreemd dat een boekwetenschapper de ambitieuze opdracht van de UvA heeft gekregen om van deze wat verborgen plek een museale onderzoeksbibliotheek te maken, toegankelijk voor een breder publiek, te huur voor presentaties en

vergaderingen. De toekomstige restauratiekosten van het gebouw moeten wel worden terugverdiend, legt de conservator uit, die zijn opdracht volkomen begrepen heeft. De restauratie is niet mis. Verkruijsse: ‘Het hele gebouw moet opnieuw onderstut worden. De vloer is niet meer berekend op het aantal kasten dat er in de loop der tijd is bijgekomen. De klimaatbeheersing wordt verbeterd. En heb je de scheuren gezien in de muur aan de voorkant?’

J apanse prins

Iets meer naamsbekendheid begint de Artis Bibliotheek al te krijgen, vertelt Verkruijsse trots. ‘Tijdens het Linneaus-jaar hadden we busladingen vol met Zweden over de vloer en een paar maanden terug is de Japanse prins na een rondleiding door Artis even op bezoek geweest. Hij bleek biologie te hebben gestudeerd in Oxford en heeft zich gespecialiseerd in kippen. De prins was erg enthousiast. We grossieren in papieren dieren. Alleen al ons prentenkabinet Iconographia Zoologica bestaat uit 80.000 deels met de hand ingekleurde prenten van aaibare en minder aaibare soorten.’

Het ontstaan van de collectie gaat terug naar het jaar 1838 toen het Zoölogisch Genootschap Natura Artis Magistra werd opgericht door ambitieuze Amsterdamse burgers. Het genootschap bouwde een die-

rentuin, museum en later een bibliotheek. Niet ter vermaak. Alleen al het Latijnse motto van het genootschap, de natuur is de leermeesteres van de kunst en wetenschap, staat voor een enorme drang naar kennisvermeerdering. Piet Verkruijsse heeft sinds zijn aantreden in 2006 steeds meer bewondering gekregen voor de daadkracht van de Amsterdamse burgerij.

‘Het historisch besef was in die tijd enorm. Net als de diepgewortelde culturele interesse. De elite wilde álles verzamelen, vastleggen en vervolgens overdragen. Kijk naar de bontgekleurde folianten waarin dieren op ware grootte werden afgebeeld. Kosten noch moeite werden gespaard.’

S terk water

G.F. Westerman was een van de oprichters van het genootschap. De drukker, uitgever en vogelliefhebber, maakte zich sterk voor de wetenschappelijke boeken- en tijdschriftencollectie van Artis. Hij was niet alleen het toonbeeld van de verlichte burger, maar ook de eerste echte directeur van Artis. Zijn voorganger Rijndert Draak werd in 1840 ontslagen wegens incompetent gedrag. Volgens de overlevering was hij regelmatig dronken van het sterke water waarin dode dieren werden geconserveerd.

De boekerij van Westerman zwierf in de begindagen nog over het terrein van de dierentuin. Door schenkingen en aankopen op veilingen bleef de collectie groeien. Verkruijsse: ‘Hij kende alle belangrijke Amsterdamse families en had een groot internationaal netwerk.’ Toen het laatste gebouw op de plek van het latere kleine zoogdierenhuis te vochtig werd, kreeg bouwmeester Salm de opdracht een echte bibliotheek te ontwerpen. In 1868 kwam Westermans stenen droom uit.

Het waren de ‘geheimzinnige jaren dertig’, vertelt bijzonder hoogleraar cultuur, landschap en natuur Erik

de Jong. Hij bekleedt sinds kort de Artisleerstoel aan de UvA, waarvoor het historische motto van de dierentuin als uitgangspunt dient. De Jong: ‘Het Concertgebouw en het Rijksmuseum bestonden nog niet.

Artis, in de begindagen een besloten sociëteit, was dé ontmoetingsplek voor de leergierige burgerij. De elite kwam voor lezingen, discussies en de stadstuin, waar ze in conversatie verwikkeld over de slingerpaden wandelde. Er werden ook regelmatig kunstenaars uitgenodigd om de Artis-dieren in brons of op papier te vereeuwigen.’

In 1939 zat de hoofdstedelijke burgerij minder goed in de slappe was en dreigde Artis de boel te moeten sluiten; Westerman was inmiddels overleden. De dieren mochten blijven, maar de gebouwen en verzamelingen werden aan de gemeente Amsterdam verkocht om het faillissement af te wenden. Deze droeg alle collecties over aan de universiteit.

W aakhond

Volgens oud-conservator Florence Pieters zag het genootschap zijn bloei tot het eind van de negentiende eeuw weerspiegeld in de bibliotheek. Daarna ging de uitbreiding van de collectie minder voortvarend en werd er, weliswaar met veel zorg en passie, vooral op de winkel gepast. Dat heeft Pieters nooit tegengestaan. ‘Ik hou van geschiedenis. Ik vond dat ik de leukste baan van West-Europa had.’ Ze raakte vergroeid met de bibliotheek. De ‘deftige armoede’ die ze aantrof, vond ze charmant. Eigenlijk heeft Pieters nooit afscheid kunnen nemen. Na haar vertrek werd ze gastmedewerker. ‘Dat Verkruijsse de deuren openzet voor een groter publiek, getuigt van lef,’ vindt de oud-conservator. Pieters: ‘Ik was toch meer het type waakhond en dacht: goede wijn behoeft geen krans. De kenners weten het wel te vinden. Ik was altijd bang voor groepen. Zeker het

negentiende-eeuwse papier verkruimelde waar je bij stond. In die zin is de gebruiker de grootste vijand van het boek.’

W esterman

De huidige conservator praat er liever niet over. Maar het voortbestaan van de collectie in de speciaal daarvoor ontworpen galerijbibliotheek hing nog even aan een zijden draadje. De vraag was of de natuurhistorische verzameling op deze locatie bewaard kon blijven na het vertrek van de moderne bibliotheek Biologie naar het Science Park. Het pand kwam voor een groot deel leeg te staan. Hoofdconservator Bijzondere Collecties Garrelt Verhoeven, sinds 2005 ook beheerder van de Artis-collectie, overtuigde het College van het belang van dit academische erfgoed en de onlosmakelijke band tussen collectie en gebouw. Maar zo gaf hij tegelijkertijd aan; daar hangt een prijskaartje aan. Verhoeven: ‘Het gebouw van Salm voldoet niet meer aan de moderne eisen en dat betekent restauratie. Ik weet dat “commercieel” een vies woord is in de erfgoedwereld, maar denk dat een meer zakelijke aanpak onvermijdelijk is.’ De komst van het Amsterdam University College vorig jaar als nieuwe tijdelijke huurder en inkomstenbron kwam als geroepen. Verhoeven: ‘Dat gaf ons een adempauze.

Eind dit jaar willen we samen met Artis-directeur Haig Balian een toekomstplan presenteren waarin staat hoe het bibliotheekgebouw kostendragend wordt.’ Haast symbolisch voor deze samenwerking is dat de ingang aan de Artis-zijde van de bibliotheek weer opengaat. Het gebouw komt in de toekomst te liggen aan een kennisplein samen met een natuurhistorisch museum en microzoo. Balian wil het negentiende-eeuwse Artis doen herleven en actualiseren. Het lijkt erop dat de geest van Westerman weer door de dierentuin waart. l

Folia 19 | 21

annonces STUDENTEN EN STUDIE Studenten van de Faculteit Economie en Bedrijfskunde hebben de mogelijkheid een semester of jaar in het buitenland te studeren. Dit gaat via de afdeling Study Abroad van het International Office. Study Abroad organiseert op donderdag 4 februari van 17.00-19.00 uur in het A-gebouw zaal (A4.04) een informatiebijeenkomst voor geïnteresseerde studenten. Graag registreren via studyabroad-feb@ uva.nl. Kijk voor meer informatie over studeren in het buitenland en voor een lijst van de partneruniversiteiten op www. student.uva.nl/fee_studyabroad

Annonces zijn advertenties zonder winstoogmerk, bestemd voor de particuliere aanbieder. Annonces kunnen worden geplaatst in Folia én op de website www.folia.nl.

Aanbieden van annonces kan op www.folia.nl via Folia Weekblad. Daar vindt u ook alle informatie over de tarieven e.d.

De Ratten, voorgelezen, per hoofdstuk, op YouTube. Daarvoor heb ik mensen nodig die het heerlijk vinden voorgelezen te worden. Per hoofdstuk een ander luisterend hoofd, close in beeld. Je geeft om literatuur. Daarbij zoek ik gezichten waarbij de gemoedstoestanden zich subtiel weerspiegelen op het gelaat, rond de mond en in de ogen, en verschillende handstanden rondom het gezicht. Niet fake, maar van nature. Liefst lees je zelf ook graag voor. Mail adamsayyes@ gmail.com of bel 06 4119 0125.

genwijd open! Van maandag 1 t/m vrijdag 5 februari kan iedereen gratis sporten bij het USC. Kom fitnessen of doe mee aan een les zumba, spinning, boksen, basketbal, capoeira, kickboksen, etc.

Ook kun je je gratis laten masseren of je informeren bij studentensportverenigingen. Iedereen is welkom, student, niet-student, leden en niet-leden. Zie www.usc. uva.nl voor het programma.

Aanbod per februari Yoga Bij het USC worden 3 verschillende yogastijlen gegeven: bharata Leer Gregoriaans zingen! Zie: yoga, traditionele yoga en ash­ www.gregoriaanskoor.nl tanga yoga. Je kunt bijna elke dag terecht. In de week van 1 februari Zondag naar de kerk? starten de nieuwe cursussen. Geef www.studentenekklesia.nl je nu op en verzeker je van een Nieuw programma IIS-colleges 11.00 uur – De Rode Hoed plekje. Studentencursusprijs voor 9 (interdisciplinaire collegereeksen) Keizersgracht 102 – Amsterdam lessen E27,50, UvA-medew. E59. tweede semester studiejaar 2009Dansen 2010 bestaat uit: Yes We Can! The Wil jij optreden in het Concert­ Bij het USC kun je terecht voor: American Dream in the 21st Cengebouw? Symfonisch Blaasorkest salsadansen, rock-’n-roll, stijltury, Big History, Film en WetenATH is op zoek naar muzikanten dansen, zumba, gogo dance, schap en Islamitische Kunst en die op niveau muziek willen maArchitectuur. Tevens worden ook ken. Check: www.tramharmonie.nl streetdance, dance & shape, contemporary dance, klassieke dans, de interdisciplinaire collegereeks jazzdance en Argentijnse tango. (i.s.m. VU) Water! Governance of Het Studentenkoor AmsterNieuwe cursussen starten in de Aquatic Resources and Environdam zal op 29 en 30 januari in week van 1 februari. Geef je nu op ments en de collegereeks (i.s.m. de Dominicuskerk een prachen dans het voorjaar in. StudentenFMG, UvA) India: Unity amidst Di- tig concert uitvoeren. We zincursusprijs voor 10 lessen E33,50. versity georganiseerd. Je kunt je gen Brahms en Mozart. Zie www.

Tai chi chuan nu inschrijven. Meer informatie: studentenkooramsterdam.nl De cursus tai chi start 1 februari www.iis.uva.nl/keuzeonderwijs bij USC De Boelelaan. Elke maanSTUDENTEN SPORT CULTUUR dag 19-20.30 uur leer je de basisbeHet theater, van een luisterend ge- CENTRUM USC ginselen van deze Chinese martial Sport-voor-Nop-Week zicht! Dit voorjaar verschijnen 12 art. De cursus omvat 9 lessen en de Het USC gooit haar deuren wahoofdstukken uit nieuwe roman mogelijkheid tot vrij trainen. Stu-

•

•

•

dentencursusprijs E27,50.

Hardloopschool Op 2 februari start de hardloopcursus: 10 weken lang, elke dinsdag 19.00-20.30 uur, train je in een groep op je eigen niveau in de omgeving van het sportcentrum. Aan het eind van elke cursus is het de bedoeling dat je een afstand kunt uitlopen die ligt tussen 5 km en een halve marathon of dat je je prestatie in dat gebied verbetert.

Studentencursusprijs E16.

Zie voor al het bovenstaande www.usc.uva.nl

•

SPORT Probeer karate voor vrouwen in de Pijp! Gratis open les donderdag 4 febr., start cursus op 11 febr. Meer info op www.shuriryu. nl of tel. 06 2260 5845 (Petra).

VRIJWILLIGERSWERK, STAGES, e.d.

Beleef cultuur, bouw mee! Unieke vrijwilligersprojecten wereldwijd. Kijk op www.ibo-nederland. org of kom naar een infodag: 6 maart Utrecht, 12 maart Nijmegen, 10 april Zwolle.

Als vrijwilliger naar Afrika, Azië of Latijns-Amerika? Kom op 8 februari 2010 naar de informatiebijeenkomst! www.jongerenenmissie.nl Altijd naar Afrika willen gaan?

In de zomer organiseren we een groepsreis door Tanzania waarbij we ontwikkelingsprojecten

eigen kleding te maken? Kom dan een dagje lessen bij mij voor E 65 inclusief lunch. Voor meer info: http://iektextiel.hyves.nl

bezoeken! Informatiebijeenkomsten: 6 februari en 6 maart. www.jongerenenmissie.nl

VERDIENEN Wanted: German & Dutch speaking babysitter for 4y-boy in Oud-West. Contact: a.schneider@uva.nl Voor het opzetten van een veelbelovend bedrijfje dat zich richt op educatieve wiskunde-software ben ik op zoek naar een informaticastudent (of afgestudeerd) die enthousiast is om hier van het begin af aan bij betrokken te zijn. Een normaal salaris hoort daar ook bij! Ik hoor graag van je. Groeten, Marc 06 4611 2535 of marchabbema@hotmail.com Enthousiaste, vrouwelijke, niet-rokende oppas gezocht. In de buurt van Artis. Voor twee meisjes van 2,5 en 0,5 jaar. Vier vaste avonden in de maand in overleg. En daarbuiten op oproep. Uurloon in overleg. Laura van de Pol, tel. 06 4325 9262 / l.vandepol@vumc.nl

WONEN Iets te verhuizen? Ik kom met een grote bus voorrijden. Studentenverhuizingen binnen A’dam. Van stoep tot stoep: E35. Ook met verhuismannen en touw en blok. Ook buiten A’dam mogelijk. Bel Taco: 06 4486 4390; www.vrachttaxi.nl

DIVERSEN Wil jij graag in één dag leren je

De Spermabank van het AMC is op zoek naar spermadonoren. Onkosten worden vergoed.

Nadere informatie tel. 020 566 3090, spermabank@amc.uva. nl of www.spermadonoren.nl

STUDENTENZAKEN Op www.uva.nl/studentenzaken staat alle informatie over de afdelingen van Studentenzaken – Studentendecanen, Bureau Studentenpsychologen, Loopbaan Advies Centrum, Bureau Internationale Studentenzaken, Trainingscentrum en het Service & Informatiecentrum. Studentenzaken is ook bereikbaar via tel. 020 525 8080.

BUREAU OMBUDSMAN UvA Studenten met een klacht over de UvA kunnen terecht bij de Ombudsman Studenten, Christel Holtrop, ombudsman@uva.nl, tel. 525 3798, www.student.uva.nl/ombudsman Medewerkers met een klacht over de UvA kunnen terecht bij de Ombudsman Personeel, Anneke Vijgeboom, ombudsman-personeel@ uva.nl, tel. 525 5548, www.uva.nl/ ombudsmanpersoneel.

Het Bureau Ombudsman is gehuisvest op Oude Turfmarkt

Nes 71 1012 KD Amsterdam een theater om lief te hebben

februari 2010 CREA is het cultureel studentencentrum van de UvA en HvA. Turfdraagsterpad 17, 0205251400

open bak

Heb jij talent? Meld je dan aan voor de Open Bak!

De Open Bak is hét open podium voor professionele artiesten en mensen die voor het eerst voor publiek optreden. Bijna alles kan in de Open Bak, als het maar niet langer dan een kwartier duurt. Het Open Combo speelt tussen de acts door en begeleidt deze op verzoek. Toegang is € 9,50 en € 8 met de speciale liefhebberskorting van de Engelenbak. Elke dinsdag > aanvang 20.30 uur > deur open 19:00 uur.

Voor meer informatie of om je op te geven is Ben Lansink te bereiken op 020-3301184 of via openbak@engelenbak.nl Kaarten voor de Open Bak zijn ook online verkrijgbaar via www.engelenbak.nl of bel 020–3202007.

bijna alles mag elke dinsdag

di 2 februari, 20.00 uur / lezing

ma 1 februari, 20.00 uur / lezing

Powers of Ten De planeet aarde

Filosofie van de romantiek (1)

151, 1012 GC Amsterdam.

Wat is romantiek? Is zij meer dan een kunststroming? Hoe is het mogelijk dat een wereldbeeld van 200 jaar geleden zo krachtig is blijven voort-

in februari 2010 wordt de Open Bak gepresenteerd door

bestaan? Maarten Doorman, bijzonder hoogleraar Journalistieke Kritiek van Kunst en Cultuur

dinsdag 2 februari > Wietske Loebis

(UvA), bespreekt op basis van zijn boek De ro-

Wietske werd begin jaren 90 gegrepen door het sympathieke monster ‘light verse’.

Liedwedstrijden (AKF), radiovoordrachten, publicaties in Volkskrant Magazine, de light scheurkalender en De Tweede Ronde leidden tot haar debuut in 2008. Bij Nijgh & Van Ditmar verscheen haar bundel Cavia’s begin september. Momenteel schrijft Wietske een nieuwe dichtbundel en is ze als eindredacteur werkzaam bij de VARA-gids.

mantische orde de romantiek in massacultuur, wetenschap, kunst en politiek. Vanavond laat Wat is de staat van onze planeet – de aarde?

En wat voor invloed hebben bewegingen en veranderingen in de aarde op onze directe

dinsdag 9 februari > Liesbeth Groenwold

Liesbeth Groenwold studeerde af aan de Amsterdamse Toneelschool & Kleinkunst-academie. Met regelmaat is Liesbeth te zien in diverse theaterproducties (Het Licht, 2007) en televisieproducties (Wijster, 2008). Samen met Sophie van Oers vormt ze het cabaretduo Liesbeth & Sophie. Het duo was in 2009 te zien op het Amsterdams Kleinkunst Festival met de voorstelling “Bedoelen het goed”.

leefomgeving? Dr. Harry Seijmonsbergen, werkzaam bij de leerstoelgroep Computational Geo-Ecology, bestudeert met behulp van satelliet beeldmateriaal en modelleertechnieken de huidige situatie van de planeet waarop wij le-

hij aan de hand van de film Les Liaisons dangereuses zien hoe belangrijk authenticiteit in onze cultuur is geworden. Deel 1 in de reeks Filosofie van de romantiek – de volgende lezingen zijn op 8 en 15 februari. I.s.m. Home Academy deze avond vinden er opnames plaats. Plaats: CREA Theater. Toegang: studenten gratis, e 5,alle anderen. Reserveren niet mogelijk.

ven. Dr. Erik Cammeraat houdt zich bezig met de biologische, chemische en fysische interac-

dinsdag 16 februari > Clark Accord

Clark Accord was eerst verpleegkundige en vervolgens succesvol make-up artiest. Maar sinds zijn debuutroman De Koningin van Paramaribo schrijft hij boeken, columns en artikelen voor tijdschriften en kranten, waaronder de Elle, Marie Claire, Linda, Elsevier en Het Parool. In 2009 presenteerde Clark Nieuw Amsterdam Praat op AT5 met Anousha N’zumé.

ties die een landschap veranderen en tot stand

dinsdag 23 februari > Maarten van Roozendaal

thema > zing je eigen lied > 10 singer-songwriters zingen eigen repertoire.

Zanger en pianist Maarten van Roozendaal staat al jaren in het theater met z’n eigen liedprogramma’s. Maar vanavond is Maarten presentator van de Open Bak…want uiteindelijk is het hier toch allemaal begonnen!

laten komen. Om meer over de aarde te weten te komen, kijkt hij ook naar de geomorfologie

do 4 februari, 20.30 uur / muziek

CREA Plug & Play

op Mars. Dr. Erik Cammeraat is lid van de re-

Deze maand spelen Moon Pilot, DZORK en

search groep Earth Surface Science van het In-

Champagne Sweat. Plug & Play is het CREA

stitute for Biodiversity and EcoDynamics. I.s.m.

poppodium, waar je iedere eerste donderdag

Gaos en Bètagamma. Plaats: CREA Theater.

van de maand kunt genieten van nieuw talent.

Toegang: studenten gratis, e 5,- alle anderen.

Plaats: CREA Muziekzaal. Toegang: gratis. Re-

Reserveren niet mogelijk.

serveren niet mogelijk.

www.crea.uva.nl/agenda 22 | Folia 19

adv_folia_feb.indd 1

20-01-2010 13:23:32

roem

Brouwer Door Dirk Wolthekker

We spreken de bierbrouwer op de dag voordat er 12.000 kilo mout – gekiemde gerst, een van de grondstoffen van bier – zal worden afgeleverd in bierbrouwerij ’t IJ, gevestigd in het voormalige Gemeentebadhuis aan de Funenkade, naast molen De Gooyer. We zitten aan een houten tafel in het proeflokaal met uitzicht op de nu voor de moutopslag gebruikte doucheruimte, spiegeltjes en zeepbakjes nog gemetseld in de tegelwand. Een medewerker ruimt de voormalige doucheruimte leeg voor de mout, de brouwer drinkt een hoog gistend biertje van eigen makelij. Een ambachtsman in zijn element.

‘De horeca is een heel bewuste keuze geweest,’ zegt Patrick Hendrikse (1971). ‘Niet van die zaken waarvan er dertien in een dozijn gaan, maar zaken waar je de hand van de ambachtsman ziet. Tijdens mijn studie economie had ik een bijbaantje als barman in café Thijssen op de Brouwersgracht. Op een dag ging ik naar het café om te werken en merkte dat ik onderweg liep te fluiten. Ik dacht opeens: hoeveel mensen gaan er eigenlijk fluitend naar hun werk? Eureka! Ik had het gevoel op mijn bestemming te zijn gekomen: ik vind het leuk om mensen te bedienen, te verzorgen, te entertainen en te verrassen. Ik stopte met mijn studie en koos voor de horeca.

Bij Thijssen kon ik geen bedrijfsleider worden en ik besloot naar Zuid-Afrika te gaan. Maar werken in die formele, Angelsaksische cultuur viel niet mee. Ik kreeg een brief van mijn studievriend Bart Obertop. “Kom maar terug naar Amsterdam,” schreef hij, “ik stop ook met mijn studie, we gaan samen een café beginnen.”

Wat volgde was een Amsterdamse horecacarrière.

We zijn samen verschillende cafés begonnen: Tabac, Katoen, de Pijp, Zouk. Inmiddels hebben we ze alle vier verkocht. We hebben ook nog twee andere cafés en in 2008 kochten we deze brouwerij: ambachtelijk gebrouwen, biologisch bier.

Ik kom uit Haarlem, wilde na de middelbare school naar Amsterdam. Studeren was een goede manier om in Amsterdam terecht te komen. Maar wat ik wilde studeren wist ik niet precies. Ik dacht: het moet iets zijn

Foto: Bob Bronshoff

Hij begon aan economie, maar werd bierbrouwer: Patrick Hendrikse, eigenaar van bierbrouwerij ’t IJ.

Patrick Hendrikse

waarmee ik later alle kanten op kan: economie, rechten, psychologie. Omdat ik op de middelbare school steeds heel goed was geweest in wiskunde koos ik voor economie. Maar het bleek niet de keuze van mijn hart. Ik vond het saai, was niet gemotiveerd, kwam te laat op colleges of had geen pen bij me. Ik had niet het idee op academisch niveau bezig te zijn, ik was vooral lui. Toch haalde ik mijn propedeuse met gemak: vier negens, wat achten.

Ik was lid van de Amsterdamse studenten-rugby-vereniging Ascrum, waarmee ik drieënhalf jaar op het hoogste niveau heb gerugbyd. Daarnaast was ik lid van het studentencorps. Veel vrienden waren ook lid, het was gezellig, maar op de sociëteit kwam ik nooit. Ik woonde in het dispuutshuis van het dispuut O.S.I.R.I.S., het enige lange haren- en blowdispuut van het corps. We woonden op de Oudezijds Achterburgwal. Voor mij was het echt een openbaring om te leven met een groep vrije geesten. Doen wat je leuk vindt, dat was onze instelling.

Precies om die reden stopte ik na drie jaar met mijn studie, daarbij flink aangemoedigd door mijn dispuutgenoten, die het waardeloos vonden dat ik maar steeds met mijn studie doorging terwijl ik er niets aan vond.

Veel heb ik niet gehad aan die drie studiejaren, behalve dat het leuke jaren waren, waar ik zeker geen spijt van heb. Het was net lekker dat ik basisvakken als macroeconomie 1 en 2, micro-economie 1 en 2, boekhouden, statistiek en zelfs een keuzevak marxistische economie had gedaan. Maar ook als ik die basis niet had gehad, had ik wel bereikt wat ik heb bereikt. Mijn studie ooit nog eens afmaken zit er niet in. Niet dat ik wetenschap niet belangrijk vind, maar wat mijzelf betreft moet het wel populairwetenschappelijk zijn. Ik lees graag boeken over de Amerikaanse buitenlandse politiek, ik ben geïnteresseerd in biologische onderwerpen als de evolutietheorie, maar het blijft allemaal in de categorie “leuk om te weten”, boeken die op mijn nachtkastje liggen. Zo is het mooi.’ l

Folia 19 | 23

Foto’s: Henk Thomas

dijkgraaf & fresco

Woordzoeker

Levenslang leren Toevallig heb ik de laatste paar maanden verschillende keren mensen ontmoet, van zo om en nabij veertig jaar, die in materieel opzicht weinig meer te wensen hadden. Mooie huizen in binnen- en buitenland, werk voor beide partners met volop erkenning, een goed huwelijk, talentvolle kinderen, aanhankelijke huisdieren, prima huishoudelijke hulp, mooie vakanties. Bij deze geluksvogels was alles eigenlijk vanzelf gegaan, nou ja vanzelf... een aardige dosis ambitie en doelgerichtheid was hun niet vreemd.

Tot mijn verbazing vertelden deze zondagskinderen me dat ze juist toe waren aan een periode van herbezinning. Ze misten namelijk één ding: de verdieping die een studie zou kunnen geven. Daarbij dachten ze helemaal niet aan een extra master bedrijfskunde of een cursus leiderschap, daarvan hadden ze er al genoeg gehad. Nee, het ging juist om een niet op praktisch nut gerichte verdieping: geschiedenis, kunstgeschiedenis, filosofie, een exotische taal. Iets leren dat afweek van het pad dat ze zo succesvol hadden gevolgd.

Daar wilden ze graag tijd en geld in steken. Maar toen begonnen de tegenslagen. Inschrijven bij een universiteit kon wel, maar dan moesten ze colleges volgen en examens afleggen, net als andere fulltime studenten. Dat paste niet bij hun drukke banen. Aparte cursussen die tot een universitair getuigschrift leidden, bleken niet voorhanden. Samen met de universiteit zoeken naar een oplossing? Vergeet het, er was niemand bij wie ze met hun plannen terechtkonden, hoezeer ze ook bereid waren te betalen voor individuele begeleiding. Teleurgesteld gaven ze hun plannen op.

Ooit zat ik in een werkgroep, ingesteld door minister Ritzen. Ik kan me de uiteindelijke aanbevelingen niet precies herinneren, maar wel de gedachte erachter: dat de universiteit mogelijkheden zou moeten bieden voor een veelheid aan leerdoelen en leerwegen, ongeacht de leeftijd. Studeren is niet iets voor 18- tot 22-jarigen, maar moet altijd kunnen. Iedereen moet recht hebben op een paar jaar studiefinanciering op een willekeurig moment, en daarnaast zouden goedbetalende werkende mensen een bron van inkomsten en inspiratie zijn voor de universiteit. Levenslang leren, heette die werkgroep. Maar zomaar iets leren aan een universiteit kan nog steeds niet. Toch zullen steeds meer mensen dat willen. Niet alleen een handvol bevoorrechte professionals of een groeiende groep gepensioneerden die nog iets leuks willen doen, maar ook anderen. Omdat bij niemand het verlangen om te leren ooit ophoudt.

Louise O. Fresco is universiteitshoogleraar duurzame ontwikkeling.

De gegeven woorden zijn -in alle richtingen- in het diagram verborgen. Sommige letters zijn meer dan een keer gebruikt. De resterende letters vormen de oplossing van deze puzzel.

BAANVEGER, ERWTENSOEP, HAKLEER, HARDRIJDEN, HUIVEREN, KLAUWEN, KOUWELIJK, LANGLAUFSKI, MIDWINTER, NOVEMBER, OORWARMERS, PEKEL, PRIKSLEE, SKIGEBIED, SKIPAS, SKIPISTE, SKISTOKKEN, STAMPPOT, UITGLIJDEN, VERKLEUMEN, VRIEZEN, WINTERKONINKJE, WINTERPRET, IJZEL, ZUURKOOL Helemaal ingevuld? Mail de oplossing (o.v.v. naam en huisadres) uiterlijk dinsdag 9 februari naar mededelingen@folia.uva.nl en maak kans op twee toegangskaartjes voor bioscoop Kriterion, www.kriterion.nl.