Folia24_64

weekblad voor de Universiteit van Amsterdam jaargang 64 18/03/2011 nummer 24

Wat schaft

pot vanaf 3 juni?

Koud kunstje

‘Iceman’ Wim Hof stelt de wetenschap voor een raadsel

Eerherstel

De oorlogsburgemeester van Breda in een nieuw licht bekeken

Bul

Ivo Niehe: ‘Alle mooie meisjes studeerden Spaans’

Het grootste carrière-evenement van Nederland met de beste V ROwerkgevers!

LIJK JIJ

OPEN DAG MASTER 3 maart 17.00 - 21.00

STRAKS MIJN VA K A N T I E OP?

VRIJWILLIGERS KINDERTHEMAWEKEN GEZOCHT! In de schoolvakanties organiseert Stichting Wielewaal kinderthemaweken voor kinderen met een beperking in diverse steden. De begeleiding is in handen van enthousiaste vrijwilligers.

11 & 12 maart Amsterdam RAI www.carrierebeurs.nl

De kinderen kunnen zich per dag aanmelden, vrijwilligers zijn de hele week aanwezig. Binnen een thema doe je iedere dag allerlei activiteiten.

N! O T O SP TER MASR YOU ITION AMB

Iets voor jou? Lees verder op:

eur.nl/master/opendag

M_Folia_117x169.indd 1

10-01-11 11:56

Prize for best PhD & Master Thesis in International Development Have you written a PhD or Master Thesis in 2010 RAN OUT OF on International Development?

GAS The Amsterdam Institute for International Development (AIID) will reward the most interesting Master Thesis and the most promising PhD Thesis.

COOL of the best PhD thesis, you will receive a AsMET theSOMEwinner NEW FRIENDS travel grant to a maximum value of € 2,000.

trAiningen

Studenten Services

GOT MY PADI CERTIFICATE

Ben je een student van de UvA of HvA dan kun je je vaardigheden met betrekking tot het maken van een goede studiekeuze, het studeren en het leren solliciteren (verder) ontwikkelen door het volgen van een workshop of training bij het Trainingscentrum Studenten Services.

Assessment - 29

ALMOST HIT A ROO maart 09.30 - 13.00 uur

Veel vacatures vermelden dat een psychologisch onderzoek en/of assessment deel uitmaakt van de sollicitatieprocedure. Wat houdt dat eigenlijk in en hoe kun je je daarop voorbereiden? Deze workshop gaat op deze vragen in.

studiekeuze - 5 april 14.00 - 16.30 uur

DROVE A 4WD ON FRASER ISLAND

Met deze training ben je in staat om zelf de opleiding te vinden die bij je past. Onder anderen door middel van een interessetest en de oriëntatie op universitaire en HBO studies krijg je zicht op de factoren die een rol spelen bij het maken van een goede (studie)keuze. Op basis van je eigen actieplan ga je aan de slag.

DID SOME VOLUNTEER WORK

effectief solliciteren - 5 april 09.30 - 13.00 uur

WORKED IN A COOL BEACH HOSTEL

Ë I L A R T S U A N I N BACKPACKE NDREIZEN, CAMPERVANS & HOSTELS

For the best Master thesis, you will receive a travel grant up to € 1,000.

Deadline for submission: 1 June 2011

SURFEN, BUSPASSEN, RO

Solliciteren is meer dan alleen vacatures zoeken en een brief en c.v. sturen. De training begint bij jezelf. Een realistisch zelfbeeld en je toekomstwensen helder krijgen zijn belangrijk om de stage of werkplek te vinden die bij je past! Daarnaast wordt er aandacht besteed aan het verkennen van je eigen arbeidsmarkt, netwerken, brief en c.v. schrijven en aan het oefenen van een sollicitatiegesprek.

R E D N U N W O D / L .N D L R O W Y O www.uva.nl/trainingscentrum KILR

Visit the website of the AIID for further information & requirements: www.aiid.org or send an e-mail to: info@aiid.org

inhoud #24

Een tipje van de sluier

Vanaf juni gaat cateraar-mulitinational Sodexo aan de UvA de pollepel zwaaien.

In Tilburg doen ze dat al, en wij zijn vast gaan proeven. Croissants zo groot als de schoen van een volwassen kerel! 14

De lastige hoogleraar

Aryan van der Leij gaat met emeritaat, maar de UvA is nog niet van hem af; de orthopedagoog blijft gewoon lesgeven en ongevraagd kritiek leveren op zijn voormalig werkgever 10

Burgemeester in oorlogstijd

Burgemeester Van Slobbe, die Breda leidde tijdens de Tweede Wereldoorlog, heeft een slechte reputatie. Ten onrechte, blijkt uit promotieonderzoek van Joop Bakker 16

IJskoud de beste

Wim Hof – aka The Iceman – daagt zichzelf en de wetenschap uit door zijn lichaam bloot te stellen aan extreme omstandigheden: ‘Wat ik doe kan iedereen’ 18

commentaar Een op de zeven De discussie over het gebrek aan vrouwen in de top van het bedrijfsleven wordt meestal gevoerd in termen van emancipatie, rechtvaardigheid en ethiek. Daarbij wordt ervan uitgegaan dat het gebrek aan vrouwen slecht is voor de emancipatie, daarnaast onrechtvaardig en derhalve ethisch onjuist is. Dat die discussie in 2011 nog steeds moet worden gevoerd is behoorlijk triest, al schijnt er de laatste jaren gelukkig een geleidelijke verbetering op te treden in het aandeel van vrouwen in de bedrijfstop.

De gemiddelde aandeelhouder is hier waarschijnlijk niet mee bezig, die wil weten hoe hoog zijn te verwachten dividend is.

Uit een onderzoek van Mirjam van Praag, Sander Hoogendoorn en Hessel Oosterbeek blijkt nu dat vrouwenemancipatie niet alleen een rechtvaardigheidsdoel dient, maar ook een financieel doel. De onderzoekers hebben boven tafel gekregen dat meer vrouwen in de top van een bedrijf leidt tot meer omzet en meer bedrijfswinst.

De UvA is natuurlijk geen bedrijf en daarom ook niet af te rekenen op de hoeveelheid dividend die zij genereert, maar wel op het rechtvaardheidsprincipe. Wat dat betreft is het goed dat HvA-rector Jet Bussemaker sinds deze maand deel uitmaakt van het College van Bestuur, waarin mannen en vrouwen nu dus gelijkelijk vertegenwoordigd zijn: twee om twee. Maar hoe staat het met de rest van de staf? De afgelopen vijf jaar is er zeker vooruitgang geboekt: inmiddels is 45 procent van de UvA-medewerkers vrouw, tegenover 41 procent in 2005. Met name het aantal vrouwelijke promovendi is met zeven procentpunt gestegen tot 51 procent. Onder het academisch management is het aandeel vrouwen meer dan verdubbeld en bedraagt inmiddels een kwart. Alleen het aantal vrouwelijke hoogleraren blijft hopeloos achter: een op de zeven, tegenover… een op de zeven vijf jaar geleden.

Een mooie taak voor Bussemaker om daar wat aan te doen.

Folia verschijnt sinds 1948 als onafhankelijk weekblad voor de Universiteit van Amsterdam. Het wordt uitgegeven door de stichting Folia Civitatis.

En verder:

nieuws 4-7, opinie/stage 8-9, objectief 12, bul 20, Fen is uit/ het beste/eten 21, annonces 22, lezingen 23, Fresco/Van der Meulen/overigens 24

colofon

weekblad

voor de Universiteit van jaargang 64 18/03/2011 Amsterdam nummer 24

Wat schaft

cover: Pascal Tieman

pot vanaf 3 juni?

Koud kuns tje

‘Iceman’ Wim Hof stelt de weten schap voor een raadse l

Goed of fout?

De burgem eester van Breda in een nieuw licht bekek en

Bul

Ivo Niehe: ‘Alle mooie meisje s studeerden Spaans’

Folia: Weekblad voor de Universiteit van Amsterdam, Vendelstraat 2, 1012 XX Amsterdam, tel. 020-5253981, fax 020-5253980, redactie@folia.uva.nl website: www.folia.nl uitgever: Stichting Folia Civitatis redactie: Floor Boon, Mirna van Dijk (eindredacteur), Luuk Heezen, Jim Jansen (hoofdredacteur), Margot Riedstra (secretariaat), Gijs van der Sanden, Henk Thomas, Dirk Wolthekker medewerkers aan dit nummer: Bram Belloni, Martien Bos (correctie), Bob Bronshoff, Anne Corré, Fred van Diem, Louise O. Fresco, Julie de Graaf, Jan-Maarten Hupkes, Marc Kolle, Harmen van der Meulen, Onno La Rivière, Ron Santing, Won Tuinema, Tjebbe Venema, Fen Verstappen, Hans van Vinkeveen redactieraad: Wouter Breebaart, Simon Dikker Hupkes, Albert Goutbeek, Lief Keteleer (voorzitter), Jaap Kooijman, Lennart Verhoef, Bert Vuijsje zakelijke leiding: Paul van de Water art direction: Pascal Tieman opmaak: Carl Zevenboom druk: Dijkman Offset, Diemen advertentiewerving: Bureau van Vliet bv, Zandvoort, tel. 023-5714745, fax 023-5717680, zandvoort@bureauvanvliet.com abonnement: € 46,90 per jaargang opgave: 020-525 3981, mededelingen@ folia.uva.nl of www.folia.nl. Het is niet altijd mogelijk de rechthebbenden van de foto’s op de prikbordpagina te achterhalen. Rechthebbenden van het beeldmateriaal kunnen zich bij Folia melden via: redactie@folia.uva.nl.

Folia 3

nieuws

Langstudeerders

meer actueel nieuws op www.folia.nl

Fischer wil numerus fixus bij economie zz Interim-decaan Eric Fischer van de FEB: ‘Ik heb mij niet populair gemaakt.’ zz Fischer gaf bij Room for Discussion een openbare toelichting op de reorganisatieplannen van de faculteit.

Er is het afgelopen jaar veel geklaagd over het gebrek aan transparantie en communicatie ten aanzien van de miljoenenreorganisatie van de Faculteit Economie en Bedrijfskunde. Maar op 9 maart was het zover: interim-decaan Eric Fischer gaf opening van zaken in Room for Discussion. Om de FEB weer gezond te krijgen moet er veertien miljoen euro gevonden worden. En die worden onder meer gevonden door het laten afvloeien van zestig fulltime medewerkers. ‘Ik heb mij op deze faculteit niet overdreven populair gemaakt,’ zei Fischer ten overstaan van een vijftigtal studenten en medewerkers. Hij kon niet anders, was de teneur van het verhaal van de door de wol geverfde saneerder-decaan. ‘Dit is al mijn zevende of achtste reorganisatie.’

Fischer kwam met een reorganisatieplan waarbij drie secties sneuvelden: Information Management, Operations Research en History and Methodology of Economics. De wetenschappers die moeten vertrekken zijn grotendeels wetenschappers van deze secties. ‘We hadden ook kunnen kiezen voor natuurlijk verloop, maar dan was het volstrekt toevallig geweest waar de gaten waren gevallen. De keuze voor

FEB-interim-decaan Eric Fischer (r) in Room for Discussion / foto Dirk Wolthekker

deze secties hebben we gemaakt op basis van kwaliteitsevaluaties uit voorgaande jaren.’ Dat met name de master Operations Research, die in het verleden te weinig studenten trok om levensvatbaar te kunnen zijn, inmiddels weer 25 studenten telt, is volgens Fischer geen reden om de sectie te behouden. ‘Dat de trend nu weer omhooggaat, wil niet zeggen dat dit in de toekomst ook zo zal blijven.’

Op een vraag of het opheffen van de drie secties er niet toe zou leiden dat er zich

minder studenten aan de faculteit zullen inschrijven, antwoordde Fischer dat niet erg te vinden, want er zijn volgens hem te veel studenten op de FEB. Het aantal studenten (rond de vierduizend) is niet meer te behappen voor het huidige docentencorps. Zo lopen er inmiddels honderd studenten rond zonder scriptiebegeleider. ‘Het zou de faculteit ontzettend helpen als er een numerus fixus ingesteld zou kunnen worden.’ Fischer vertrekt op 1 augustus. (DW)

Bezuiniging OV-studentenkaart zz Studenten mogen vanaf augustus 2012 nog maar één jaar extra gebruik maken van hun OV-studentenkaart.

Studenten mogen vanaf augustus 2012 na de nominale studieduur nog maar één jaar extra gebruikmaken van hun OV-studentenkaart. Dat is nu nog drie jaar. Dat schrijft staatssecretaris Halbe

Zijlstra van OCW in een brief aan de Tweede Kamer. De maatregel gaat uit van de nominale studieduur van een wo-bachelor- en master, die tezamen worden bezien. Voor een bachelor- en masterfase betekent dit dat er slechts vijf in plaats van de huidige zeven jaar recht is op de reisvoorziening. Bij vijfjarige studies betekent de maatregel

dat iemand zes jaar recht heeft op de reisvoorziening in plaats van acht jaar.

Wie meer dan een jaar studievertraging oploopt, zal zelf moeten opdraaien voor zijn reiskosten. Om studenten toch enigszins tegemoet te komen wordt de terugbetaaltermijn van de studieschuld verhoogd van vijftien naar twintig jaar.

(Ron Santing)

UvA-onderzoek leidt tot kamervragen zz Website officielebekendmakingen.nl onvolledig, duizenden belangrijke kamerstukken ontbreken. zz Onderzoeker Maarten Marx van PoliticalMashup trekt aan de bel.

Onderzoek van PoliticalMashup naar het publieksportaal voor overheidsinformatie officielebekendmakingen.nl heeft geleid tot kamervragen van de PvdA. Political Mashup is een project van het Instituut voor Informatica. Binnen het project wordt met een zoekmachine gezocht in alle video’s en debatten die sinds 1946 in 4 Folia

de Tweede Kamer gevoerd zijn. De onderzoekers kwamen erachter dat duizenden kamerstukken uit de publieksportaal waren verdwenen. Maarten Marx, hoofdverantwoordelijk voor het onderzoek, vergeleek de inhoud van de website met voorganger Parlando en constateerde dat de nieuwe website ‘gebrekkig’ functioneert. ‘Er missen duizenden stukken, waaronder diverse troonredes en de volledige Algemene Beschouwingen van 2009’, zegt hij. ‘In heel 2000 en 2001 zou het woord integratie nooit zijn voorgekomen, dan gaat er natuurlijk wel iets dagen’.

Marx trok aan de bel toen de verantwoor-

delijken voor officielebekendmakingen.nl geen gehoor gaven aan zijn constateringen. Marx: ‘Het is belangrijk dat dit naar boven komt. Bijna dagelijks wordt er over transparantie gesproken in de Tweede Kamer, maar het eigen doel om parlementaire informatie toegankelijk te maken voor burgers wordt voorbij geschoten.’ Het ontbreken van zo veel stukken kan wat Marx betreft dan ook een groot schandaal genoemd worden. ‘Het is ons grondrecht bij die stukken te kunnen’. In dagblad Trouw melden woordvoerders van officielebekendmakingen.nl dat er aan het probleem wordt gewerkt. (Anne Corré)

Bijna de helft van de langstudeerders blijkt vertraging op te lopen door ziekte (23 procent) of door een verkeerde studiekeuze (25 procent). Dit blijkt uit onderzoek van de Landelijke Studenten Vakbond (LSVb) onder ongeveer 3.500 studenten. De belangrijkste conclusie die de LSVb uit het onderzoek trekt is dat studievertraging in méér dan de helft van de gevallen om een onvrijwillige reden plaatsvindt. ‘Als het kabinet de Halbe-heffing doorzet, zullen deze studenten dubbel getroffen worden,’ schrijft de LSVb op haar site. Een andere veelgenoemde reden voor vertraging is het hebben van een bijbaan. ‘Met de studiefinanciering alleen kunnen studenten niet rondkomen; de uitwonende beurs is te laag om de gemiddelde kamerhuur te dekken. Als ouders dan niet financieel kunnen bijspringen is het hebben van werk niet alleen noodzakelijk, maar ook studiebelemmerend. Verder wordt studievertraging veroorzaakt door bestuursfuncties, het volgen van extra vakken en studie in het buitenland.

Slechts 6 procent van de studenten geeft aan te vertragen doordat zij te weinig studeren en langer willen genieten van het studentenleven.

Gratis reizen Afgestudeerde studenten kunnen gewoon met hun OV-chipkaart blijven reizen. De Studenten OV-chipkaart en de Dienst Uitvoering Onderwijs (DUO) van het Ministerie van OCW werken aan een oplossing, maar kunnen fraudeurs vooralsnog niet beboeten. Studenten die klaar zijn met hun studie geven bij DUO aan dat ze hun OV niet meer nodig hebben. Ze moeten echter zelf hun studentenkaart bij een oplaadpunt om laten zetten naar een gewone OV-chipkaart, en dat doet lang niet iedereen. De Studenten OV-chipkaart zegt ‘hard’ bezig te zijn ‘om het reisproduct te koppelen aan de studiebeurs of lening’. Het is de bedoeling dat de koppeling nog voor de zomer is gemaakt. Tot die tijd komen afgestudeerden op een zogenaamde blokkeringlijst te staan. DUO geeft dan een seintje aan de Studenten OV-chipkaart als een student is afgestudeerd. Niettemin is de kans dat hij niet tegen de lamp loopt aanzienlijk.

Stelling Afgelopen week op folia.nl de volgende stelling: Na je afstuderen illegaal doorreizen met je Studenten OV-chipkaart.

Het blijkt te kunnen en wie het doet heeft groot gelijk. zz Eens - 88,4 % zz Oneens - 11,6 % Totaal aantal respondenten: 1.243

Ranglijst

Meer vrouwen, meer omzet zz Meer vrouwen in management geeft bedrijf meer omzet, meer winst en meer winst per aandeel. zz Onderzoek van studententen Business Studies onder leiding van Mirjam van Praag.

Meer vrouwen in bedrijven, name in het management van bedrijven, is niet alleen eerlijker, maar leidt ook tot een betere prestatie van het bedrijf: de omzet, de winst en de winst per aandeel van een bedrijf gaan omhoog als er meer vrouwen in het management zitten. Dit is de conclusie van een onderzoek dat hoogleraar ondernemerschap en organisatie Mirjam

van Praag en co-onderzoekers Sander Hoogendoorn en Hessel Oosterbeek vorige week presenteerden. Bedrijven met een managementteam dat voor 50 tot 60 procent uit vrouwen bestaat, boeken volgens de onderzoekers de meeste financiële winst: 50 procent vrouwen in plaats van 40 levert volgens de onderzoekers een omzetstijging op van 6 tot 7 procent. Het lijkt alsof de fiftyfifty-verdeling precies de juiste is: bedrijven met minder vrouwen in het managementteam boeken minder winst, bedrijven met meer vrouwen ook.

De onderzoekers hadden zich ten doel gesteld het verband aan te tonen tussen diversiteit en prestatie. Daartoe stelden ze vijfenveertig teams samen van elk elf

studenten Business Studies. De teams zetten bedrijfjes op en voerden activiteiten uit die ‘echte’ bestuurders ook uitvoeren. Daarbij werden ze een jaar lang gevolgd. Het ene team werd bestuurd door juist heel weinig vrouwen, het andere door juist heel veel. Volgens Van Praag in een interview in de Volkskrant blijken mensen in gemengde teams ‘elkaar de ruimte te geven om zich te ontwikkelen en goede prestaties te leveren. Bij vooral mannelijke of vooral vrouwelijke teams gebeurt dat minder.’ Volgens Van Praag, die ook Kroonlid is van de SER, doen gemengde teams het vooral beter omdat mannen en vrouwen elkaar dan ‘scherper in de gaten houden’. (DW)

Han van Dissel kandidaat-decaan FEB zz Voormalig decaan van de Erasmus Universiteit komt naar de UvA. zz Han van Dissel is nu nog directeur van het Centre Européen d’Education Permanente in Fontainebleau.

Han van Dissel wordt zo goed als zeker de nieuwe decaan van de Faculteit Economie en Bedrijfskunde. Van Dissel (1956), nu nog algemeen directeur van het Centre Européen d’Education Permanente (Cedep) in Fontainebleau bij Parijs, heeft een kleine aanstelling aan de Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR) als hoogleraar informatiemanagement. Voor zijn vertrek naar Fontainebleau was Van Dissel decaan van de Rotterdam School of Management Erasmus University (RSM), de Business School van de EUR, waar ook de opleiding bedrijfskunde deel

van uitmaakt. Onder zijn verantwoordelijkheid werd die faculteit uitgebouwd tot een van de toonaangevende Business Schools in Europa en kreeg verschillende prestigieuze accreditaties, waaronder de Equis-accreditatie.

Han Gert van Dissel studeerde aan de voormalige Graduate School of Management in Delft en promoveerde in Rotterdam. Hij bouwde daarna een lange staat van dienst op aan de EUR. In 1985 werd hij benoemd tot universitair docent bedrijfskundige informatica. Hierna heeft hij een groot aantal professionele en bestuurlijke functies vervuld, alvorens naar Fontainebleau te vertrekken. Het Cedep is een consortium van opleidingen voor topbestuurders, opgericht in 1970 in samenwerking met Insead, een van de bekendste en beste Business Schools ter wereld.

Van Dissel komt naar alle waarschijn-

lijkheid per 1 augustus naar de UvA. Interim-decaan van de FEB Eric Fischer zal op die datum in ieder geval vertrekken. Van Dissel krijgt meteen een grote klus op zijn bord: de afronding van de reorganisatie van de faculteit. Volgens ingewijden is Van Dissel de gedroomde kandidaat voor het decanaat ‘en nog een buitengewoon aardig persoon ook’. Wel verwachten bronnen dat hij het misschien lastig zal vinden in een bipolaire faculteit als de FEB te werken: de Rotterdamse opleidingen economie en bedrijfskunde hebben ieder een eigen faculteit met ieder een eigen financiering, de UvA kent één faculteit met twee schools: de Business School en de School of Economics. Van Dissel zegt in een reactie inderdaad door de UvA te zijn benaderd voor het decanaat, maar noemt het nieuws verder ‘erg prematuur’. (DW)

Kamer van Koophandel Op 9 maart bestond de studievereniging Comenius, vereniging van pedagogische en onderwijskundige wetenschappen en de lerarenopleiding, vijftien jaar. Het derde lustrum, door de vereniging zelf ‘de 15-jarige inschrijving bij de Kamer van Koophandel’ genoemd, werd gevierd met een borrel- en dansfeest bij Dansen bij Jansen. Thema: Comeniusblauw. Bestuurslid Maryse Roos: ‘Het was een prachtige avond, voorafgegaan door een etentje met honderd actieve leden in tapasrestaurant Granada. Bij Comenius is alles sinds jaar en dag blauw, van het kantoor, tot het logo en de website. Vandaar dat blauw ook het thema van het feest was, inclusief de cocktail die we als aperitief dronken in het restaurant: Blue curaçao met 7-up en spa rood’. Volgens Maryse bestaat de vereniging ‘al veel langer dan vijftien’ jaar. ‘Maar precies weten we het niet. Daarom hebben we de inschrijving bij de Kamer van Koophandel maar aangehouden.’ (DW)

Vier Nederlandse universiteiten zijn opgenomen in de top 100 van universiteiten met de beste reputatie ter wereld.

Dit blijkt uit onderzoek van Times Higher Education. Harvard University in de Verenigde Staten voert de lijst aan. De Technische Universiteit in Delft staat als beste Nederlandse universiteit op de 49e plaats. Andere Nederlandse universiteiten in de lijst zijn die van Utrecht (tussen de 71e en 80e plaats) en die van Leiden en de UvA, die tussen de 81e en 90e plaats. Op de ranglijst zijn de eerste vijftig plaatsen per universiteit toegedeeld. Daarna zijn de universiteiten ingedeeld in rangordes van tien. De ranglijst, die dit jaar voor het eerst verschijnt, is gebaseerd op een enquête onder meer dan dertienduizend ervaren academici.

Elsschot Hij heeft er zijn halve leven aan gewijd, maar eindelijk is zij er dan toch: de biografie van schrijver Willem Elsschot, geschreven door UvA-alumnus en uitgever Vic van de Reijt: Elsschot. Leven en werken van Alfons De Ridder. Elsschot (pseudoniem van Alfons de Ridder, 1882-1960) werd bekend als schrijver, maar was vóór alles reclameman, een figuur die in zijn boeken ook geregeld terugkomt. Elsschots zakelijke correspondentie overtreft in omvang vele malen zijn literaire brievenproductie. Van de Reijt kreeg toegang tot het zakelijke archief van Alfons De Ridder en zocht uit hoe het zakenleven de schrijver beïnvloed heeft.

Arnon Grunberg Het archief van schrijver Arnon Grunberg wordt in bruikleen overgedragen aan de afdeling Bijzondere Collecties. Het archief bevat typoscripten, correspondentie, agenda’s, notitieboekjes, video’s, documentatieen promotiemateriaal. Grunberg schonk het archief aan zijn bibliograaf Jos Wuijts, die het in bruikleen heeft overgedragen aan de Bijzondere collecties. Grunberg (Amsterdam 1971) debuteerde op 23-jarige leeftijd met zijn autobiografische roman Blauwe maandagen. Na dit debuut volgden onder meer Figuranten (1997), Tirza (2006) – bekroond met de Libris Literatuur Prijs en de Gouden Uil en vorig jaar verfilmd – en Huid en haar (2010).

Prijsvraag Win een boek Studenten zijn dol op drinken en speciaal voor hen is het drankspellenboek gemaakt. In het boek komen drie typen spellen voor – dobbelspellen, kaartspellen en conversatiespellen – en per spel wordt aangegeven of het gericht is op beginnende of gevorderde drinkers. Het boek wordt afgesloten met tien gouden antikatertips. Winnen? Ga naar www.folia.nl/ prijsvraag v.l.n.r. Maryse Roos, Susan Vromans, Loes van Zweeden en Bregje Coster / foto Tjebbe Venema

Folia 5

nieuws meer actueel nieuws op www.folia.nl

Antikraak is verre van ideaal

doctor

zz Studentenunie Asva organiseert debat over antikraak. zz Om misstanden tegen te gaan werkt de gemeente momenteel aan een lijst met malafide antikraakbureaus.

In het oude gebouw van de Volkskrant aan de Wibautstraat organiseerde de Asva op 10 maart een debat over de wenselijkheid van antikraak en tijdelijk wonen voor studenten. Studenten, vertegenwoordigers uit de woningsector en politici gingen met elkaar in debat. Geen van de antikraakbureaus wilde aanwezig te zijn.

Abel Heijkamp van de Bond Precaire Woonvormen stelde dat antikraakbureaus de rechten van bewoners te vaak aantasten: ‘Bureaus eisen dat ze elk moment een woning binnen moeten kunnen komen.

Het recht op privacy wordt geschonden.

Bovendien rekenen bureaus vaak te veel kosten door aan de bewoner.’ Arno Heusink van de huurdersvereniging Amsterdam stelde dat antikraakbureaus er dezelfde praktijk op nahouden als vrouwenhandelaars. ‘Ze maken misbruik van mensen die met de rug tegen de muur staan.’

Woningbouwvereniging De Key schakelt antikraakbureaus vaak in om panden waarvan de ontwikkeling stilstaat,

Anique de Kruijf promoveert deze week op een reliekschat in de Utrechtse oud-katholieke Gertrudiskathedraal.

U bent vast parochiaan van de Gertrudiskathedraal.

‘Ha ha. Nee. Ik ben belijdend Nederlands-Hervormd. Dit onderzoek was een mooie gelegenheid mij eens te verdiepen in een ander kerkgenootschap, maar niemand in mijn eigen kerk heeft mij daarop aangekeken hoor.’

Het publiek mocht stemmen over stellingen / foto Tjebbe Venema

bewoond te houden. ‘Als het gekraakt wordt kost het veel geld en tijd om weer aan de slag te gaan,’ zei Wim de Waard van De Key. Hij bestreed het idee dat de vele leegstaande kantoorpanden gemakkelijk tijdelijk bewoond kunnen worden door bijvoorbeeld studenten. ‘De investering om die panden bewoonbaar te maken is

te groot.’ Asva-woordvoerder Maarten Markus (Asva) pleitte voor meer permanente huisvesting voor studenten. ‘Met tijdelijke huisvesting voor studenten schuif je het probleem alleen maar naar voren.’

Om misstanden bij antikraak tegen te gaan werkt de gemeente momenteel aan een lijst van malafide bureaus. (Onno La Rivière)

Studenten naar Vogelaarwijken zz Woningcorporaties moeten studenten huisvesten in leegstaande wooncomplexen in Vogelaarwijken, vindt D66-Kamerlid Kees Verhoeven. zz ‘Dankzij opleidingsniveau studenten meer evenwicht in de wijken.’

Studenten kunnen prima worden ondergebracht in leegstaande woningen in de ‘Vogelaarwijken’. D66-kamerlid Kees Verhoeven wil dat minister van Binnenlandse

Zaken en Koninkrijksrelaties Donner, ook belast met wonen en wijken, hierover gaat praten met woningcorporaties. Verhoeven signaleert een groeiend tekort aan woonruimte voor studenten. Verhoeven wil bestaande woningen daarom beter benutten om zo op korte termijn duizenden studenten te helpen. De woningen in veel van die wijken zijn volgens Verhoeven veel te klein voor gezinnen, ‘maar elk goed genoeg voor drie studenten,’ zei hij op 8 maart in dagblad Spits. ‘Bovendien

kunnen de studenten met hun opleidingsniveau zorgen voor meer evenwicht in de wijk.’ In Amsterdam wordt al langer naar mogelijkheden gezocht om studenten te huisvesten in Vogelaarwijken. Zo kunnen studenten aan de VU – en vanaf dit collegejaar ook studenten van de UvA – via het project VoorUit in aanmerking komen voor gratis woonruimte. In ruil daarvoor moeten ze tien uur per week maatschappelijke activiteiten in probleemwijken organiseren. (GvdS)

Folia gaat samen met Havana zz Na 65 jaar alleen een blad voor de UvA te zijn geweest wordt Folia na de zomer ook het blad van de Hogeschool van Amsterdam. zz ‘Folia wordt een platform voor het hele hoger onderwijs in Amsterdam.’

Folia gaat na de zomer fuseren met Havana, het weekblad voor de Hogeschool van Amsterdam (HvA). Het nieuwe blad blijft waarschijnlijk Folia heten, maar ‘misschien met een toevoeging,’ zegt Jim Jansen, nu nog hoofdredacteur van beide titels, en straks hoofdredacteur van het nieuwe blad. ‘Deze fusie is nodig omdat alle hogeronderwijsbladen in Nederland 6 Folia

in acuut gevaar verkeren en soms worden opgeheven. Folia en Havana zetten juist een stap vooruit en beide titels hebben een complementaire werking op elkaar.’

Een projectgroep van Folia en Havanamedewerkers is momenteel bezig met het ontwikkelen van het juiste format voor het nieuwe blad, dat zijn onafhankelijkheid zal behouden.

Het nieuwe blad gaat veel meer worden dan een blad alleen, zegt Jansen. ‘Folia wordt een platform voor het hele hoger onderwijs in Amsterdam. Het nieuwe blad zal niet een optelsom zijn van de twee oude bladen. We beginnen helemaal opnieuw. Alleen een blad en een website is niet meer van deze tijd. Folia moet een

ontmoetingsplaats worden voor iedereen die is geïnteresseerd in studenten, wetenschap, onderwijs en Amsterdam, inclusief sociale media, podcasts, radio en televisie.

We gaan ook voorzichtig kijken buiten de UvA en HvA. Om te beginnen hopen we te voor elkaar te krijgen dat het nieuwe blad straks ook gedistribueerd wordt op hogeschool InHolland, de VU, Nemo of De Balie.’

Het nieuwe blad gaat ‘een luxe uitstraling’ hebben en zal wekelijks verschijnen met 40 à 48 pagina’s en daarnaast vier specials per jaar uitbrengen. Zakelijk leider van het nieuwe blad wordt de oud-hoofdredacteur van Havana, Paul van de Water. De eerste editie verschijnt op 7 september. (DW)

Hoe kwam u dan op dit onderwerp terecht?

‘Tijdens mijn studie kunstgeschiedenis liep ik stage bij de Stichting kerkelijk kunstbezit. Men was wel op de hoogte van de reliekschat in de kathedraal, maar vond het een te omvangrijke klus om de inventarisatie ervan zelf te klaren. Toen benaderde men mij.’

Wat zijn relieken?

‘Relieken zijn overblijfselen van heiligen. Dat kan van alles zijn, van stukjes textiel tot bekertjes, maar ook gebeente, nagels of een stukje haar. Het klinkt grafkelderig, maar dat is het niet.

Relieken bevinden zich in het altaar van een kerk. Altaren worden heilig gemaakt door er relieken in te plaatsen.

In de loop der eeuwen zijn kerkelijke grafkelders veelal leeggehaald en de inhoud is als reliek in de altaren beland.

De Gertrudiskathedraal heeft 1.700 van dergelijke relieken.

U spreekt van een ‘reliekschat’.

Was het een echte ontdekking?

‘Dat niet. De kathedraal wist van het bestaan van de relieken, maar in oudkatholieke kerken en kathedralen worden de relieken niet meer gebruikt. Ze waren dus een beetje in de vergetelheid geraakt.

Een geldswaarde vertegenwoordigen de relieken niet, wel een religieuze waarde.

Wie dicht bij het altaar is en dus dicht bij de relieken, kan makkelijker in contact komen met de heiligen en dus met God.’ Kunnen de kerkgangers de relieken zien, nu ze zijn geïnventariseerd?

‘Nee, want ze zitten in allerlei doosjes en kistjes in het altaar. Ik heb er wel een database van gemaakt die bezocht kan worden via de site www.aniquedekruijf. nl/miraculeus_bewaard. (DW) Anique de Kruijf, Miraculeus bewaard.

Middeleeuwse Utrechtse relieken op reis.

De schat van de oud-katholieke Gertrudiskathedraal. Promotie 18 maart.

Promotor: prof. dr. C.A.ChavannesMazel.

ideëen voor deze rubriek: redactie@folia.uva.nl

prikbord

promoties

FMG Cosmetica

FGw Gebarentaal

Brazilië is een van de wereldleiders op het terrein van de cosmetische chirurgie.

Openbare ziekenhuizen bieden klassieke cosmetische ingrepen vaak gratis aan en ‘plastica’ is op die manier zelfs een haalbaar doel voor mensen die niet eens een buskaartje naar de kliniek kunnen betalen. Hoe is plastische chirurgie zo belangrijk geworden in de Braziliaanse cultuur en economie? En waarom zien de Brazilianen schoonheid als een recht? Hierover gaat het boek Pretty Modern van antropoloog Alexander Edmonds. Hij deed onderzoek onder vrouwen uit alle lagen van de bevolking. Op basis hiervan geeft hij een analyse van wat seksuele aantrekkelijkheid betekent en doet voor vrouwen in verschillende sociale posities.

Op 5 april start de Illustere School van Geesteswetenschappen met een beginnerscursus Nederlandse Gebarentaal.

Gebarentalen zijn al eeuwenoud. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat gebarentalen net als de gesproken talen ‘echte talen’ zijn, met een eigen grammatica en een eigen gebarenschat. Ook de Nederlandse Gebarentaal (NGT) heeft een eigen grammatica, die verschilt van die van het gesproken Nederlands. Hoe zitten (gebaren)talen in elkaar? Hoe leren mensen ze? Wat zijn de verschillen en overeenkomsten tussen gesproken talen en gebarentalen? Deze en andere vragen komen aan bod bij de Beginnerscursus NGT. De cursus wordt gegeven door Marijke Scheffener (zelf doof). Info, prijzen en locatie via www.hum.uva.nl/ouc/

USC Sport

Maagdenhuis Monitor

voor nop

Het USC gooit haar deuren open. En dat voor niks. Van 28 maart tot en met 1 april biedt het USC een week lang gratis sport in alle USC-vestigingen onder het motto ‘sport voor nop’. De tennisbanen van USC Tennis op park Middenmeer zijn in die week van maandag tot en met donderdagmiddag open. Fitness en groepslessen vind je in het centrum van de stad bij PCH Fitness, in NieuwWest bij ClubWest, in Zuid-Oost bij het ASC en in sportcentrum Universum in het Science Park. In Universum ben je zelfs welkom tot en met 3 april. De studentensportverenigingen zijn aanwezig en ook eetcafé Oerknal doet mee.

Zie www.usc.uva.nl

Alle promovendi

Katholiek

Hoe tevreden bent u over uw werk en uw werkomstandigheden? Wat vindt u van de ondersteuning van onderwijs en onderzoek, de voorzieningen in de gebouwen, ict, de catering, de bibliotheek en van de servicedesks van het informatiseringscentrum, het administratief centrum en het facilitair centrum? Tot en met vrijdag 25 maart 2011 kunnen alle medewerkers hun mening geven via de jaarlijkse UvA medewerkersmonitor. De uitkomsten vormen de basis voor concrete verbeteringen. De rapportage van de vragenlijst gebeurt zodanig dat antwoorden van individuele medewerkers onherkenbaar zijn. Het invullen van de vragen duurt ongeveer twintig minuten. Medewerkers hebben daarvoor een link nodig die ze per e-mail hebben ontvangen.

FdR Arbeidsrecht

De Niels Stensen Stichting kent jaarlijks beurzen toe aan jonge, recent gepromoveerde academici of academici die op korte termijn promoveren, met een katholieke levensovertuiging. De beurzen zijn bedoeld voor het opdoen van initiële buitenlandse (onderzoeks-) ervaring voor de duur van negen tot twaalf maanden. Hoogleraren kunnen kandidaten voordragen. Criteria zijn onder meer: elke voordracht dient door twee hoogleraren afzonderlijk per brief – met persoonlijke ondertekening – te worden ingediend, bij voorkeur mét opgave van het privéadres van de kandidaat. Voordrachten moeten vóór 1 mei 2011 zijn verstuurd. De afdeling academische zaken wil graag een afschrift ontvangen van voordrachten via secretariaatbestuursstaf@uva.nl

Ronald Beltzer, Willem Bouwens, Willemijn Roozendaal en Evert Verhulp hebben het nieuwe Peer Reviewed Open Access tijdschrift Academie voor Arbeidsrecht opgericht. Het eerste nummer is afgelopen week gepresenteerd. Academie voor arbeidsrecht biedt ruimte voor wetenschappelijke artikelen op het terrein van het arbeidsrecht en het sociaal zekerheidsrecht, inclusief de internationaalrechtelijke aspecten daarvan. In beginsel gelden geen omvangbeperkingen. Het tijdschrift is voor iedereen gratis toegankelijk (Open Access) om het de mogelijkheden die internet biedt voor academisch geïnteresseerde juristen optimaal te benutten. Op www.arbac.nl staan de eerste drie artikelen, waaronder een stuk van oud-decaan Jaap Zwemmer. Voor info en het indienen van artikelen mail naar arbac@budh.nl

FGw Theaterscripties

AMC Open

Uit 18 inzendingen zijn Maya van de Heuvel-Arad en Lonneke van Heugten genomineerd voor de eerste TIN Theaterscriptieprijs. De scriptie van Maya van de Heuvel gaat over dwarsverbanden tussen film, literatuur en theater, die van Lonneke van Heugten over de plaats van de theatermaker in de samenleving. Om de scripties voor een breder publiek toegankelijk te maken, krijgen de genomineerden – in totaal vier – een masterclass journalistiek schrijven aangeboden zodat ze hun scriptie in een essay kunnen vertalen. Het beste essay wint de TIN Theaterscriptieprijs van vijfhonderd euro. De winnaar wordt bekendgemaakt op 27 juni.

Zaterdag 19 maart opent het AMC van 11.00 tot 15.00 uur zijn deuren tijdens de Landelijke Open Dag van de Zorg. Wie geïnteresseerd is in de opleiding tot verpleegkundige kan terecht bij een van de drie verpleegkundige opleidingskramen en de grote beursstand. In deze stand kan je kennismaken met de AMC-opleidingen en informatie vinden, specifiek gericht op de mbo en hbo verpleegkunde opleiding. Er is ook een speciaal jongerenprogramma opgesteld in collegezaal 5 over leren en werken in het AMC. Wie wil kan ook deelnemen aan diverse rondleidingen die worden georganiseerd vanuit de verschillende marktkramen op het Voetenplein, middenin het AMC.

dag

WOENSDAG 23/03 12.00 uur: Esther Rozendaal Communicatiewetenschap Advertising Literacy and Children’s Susceptibility to Advertising.

Promotor: Mw. prof.dr. P.M. Valkenburg. ­(Agnietenkapel)

DONDERDAG 24/03 12.00 uur: Ilona McNeill - Psychologie Why we Choose, How we Choose, What we Choose. The Influence of Decision Initiation Motives on Decision Making.

Promotor: Prof.dr. C.K.W. de Dreu. ­(Agnietenkapel) 14.00 uur: Dan Hassler-Forest - Engelstalige Letterkunde Superheroes and the Bush Doctrine. Narrative and Politics in Post-9/11 Discourse.

Promotor: Prof.dr. C.P. Lindner. ­(Agnietenkapel)

VRIJDAG 25/03 10.00 uur: Annemiek Doeksen Geneeskunde Colorectal Surgery. Optimisation of Functional Results and Management of Complications.

Promotor: Prof.dr. J.J.B. van Lanschot (ErasmusMC). (Agnietenkapel) 12.00 uur: Razvan Vlahu - Economie Three Essays on Banking.

Promotor: Prof.dr. E.C. Perotti. (Agnietenkapel) 14.00 uur: Marcel Vorage - Economie The Polictics of Entry.

Promotor: Prof.dr. E.C. Perotti. (Agnietenkapel)

oraties / afscheidscolleges WOENSDAG 23/03 14.00 uur: Afscheidscollege prof.dr. H.S.A. Heymans, hoogleraar Kindergeneeskunde Een klinische blik op de toekomst. (Aula) 15.30 uur: Oratie prof.dr. J.B. van Goudoever, hoogleraar Kindergeneeskunde Tijd om te kiezen. (Aula)

DONDERDAG 24/03 16.00 uur: Oratie prof.dr. R.J.P.M. Scholten, hoogleraar Klinische epidemiologie i.h.b. de evidence-based medicine Hoe sterk is het eenzame bewijs? (Aula) Promoties, oraties en afscheidscolleges vinden in de regel plaats in of de Aula van de UvA, Lutherse Kerk, Singel 411 of de Agnietenkapel, Oudezijds Voorburgwal 231.Voor uitgebreide informatie zie www.uva.nl/agenda

Folia 7

opinie

Bursalenstelsel jaagt onderzoeks­ talent weg Met het bursalenstelsel brengen kabinet en VSNU de Nederlandse kenniseconomie ernstige schade toe, vindt promovendus Sjoerd Keulen.

O

p 21 maart besluit de Tweede Kamer over de toekomst van het Nederlandse promovendistelsel. De Kamer behandelt dan het rapport van de commissieVeerman. Het kabinet nam dit uitstekende rapport over, maar stond toe dat de lobbyclub van de Universiteiten (VSNU), bekend van hun onderonsjes in Parijse 5-sterrenhotels, het bursalenstelsel ook in de plannen stopte.

In het huidige promotiestelsel zijn promovendi werknemers van de universiteit, in het bursalenstelsel krijgen zij de status van student. Nieuw is dit idee niet. De UvA probeerde vijftien jaar geleden als eerste het bursalenstelsel in te voeren. Omdat studenten geen arbeid mogen uitvoeren, is het voor bursalen verboden om onderwijs te geven. Hierdoor moeten universiteiten onderwijs via korte contracten duur inkopen en vindt de koppeling tussen onderzoek en onderwijs, een van de topprioriteiten van staatssecretaris Zijlstra, niet plaats.

De ontkoppeling van onderzoek en onderwijs voor bursalen was een dure grap voor de UvA, maar het was onvoldoende.

Na jaren procederen moest de universiteit in 2006 bakzeil halen toen de Hoge Raad constateerde dat een bursaalstudent ook gewoon een werknemer was, omdat het schrijven van een proefschrift bijdraagt aan het primaire doel van de universiteit.

Daarmee verrichtte de bursaal arbeid en behoorde hij werknemer te zijn.

In 2009 probeerde de koppige Rijksuniversiteit Groningen het toch nog een keer. Ze dachten alle koppelingen met arbeid doorbroken te hebben door alle output van bursalen te rekenen tot hun persoonlijke intellectueel eigendom. Zelfs het proefschrift zou niet op de universitaire rankings worden gebruikt. Bursalen kregen strikt dezelfde faciliteiten als studenten (dus geen). Voor de rechter was dit opnieuw onvoldoende, want bursalen draaiden wel gewoon mee in de onderzoeksgroepen.

Als het kabinetsbeleid dit beleid doorzet zakt de UvA fors onder plaats 100 van de wereldwijde universitaire rankings: want een derde van de wetenschappelijke staf 8 Folia

van de UvA is aio en hun output mag in de rankings niet meer worden meegeteld.

De bursaal mag bovendien niet participeren in onderzoek van vaste medewerkers van de UvA. Bijna 90 procent van de aio’s besteedt 10 tot 20 procent van zijn aanstelling aan onderwijs. De UvA zal dus op zoek moeten naar honderden goedkope docenten, die geen banden hebben met onderzoek. Dit zal leiden tot uiterst schraal onderwijs.

Die andere Amsterdamse universiteit, de VU, had dat al sneller begrepen en heeft het bursalensysteem daarom weer snel afgeschaft. Al in 1998 (!) constateerde het hoofd personeelzaken daar: ‘We hadden verwacht dat bursalen hun proefschrift sneller zouden voltooien. Maar dat zit er niet in (…) ik geloof dat geen enkele bursaal binnen vier jaar promoveert.’

Internationaal onderzoek geeft de VU daarin volledig gelijk. Het Nederlandse promotiestelsel is bijzonder efficiënt en rendabel. Wie de gemiddelde promotieduur van de verschillende Europese landen (tussen de 5,75 jaar voor Duitsland tot 9 jaar in Finland) vergelijkt, ziet dat Nederland alle lijstjes aanvoert met een gemiddelde promotieduur van 4,9 jaar.

In bursalenstelsels als Groot-Brittannië promoveert slechts 36 procent binnen de

Met een beurs van achthonderd euro is er voor Nederlands onderzoeks­talent geen enkele reden meer om in Nederland te blijven gestelde termijn, en in de VS is het rendement de afgelopen 25 jaar alleen maar teruggelopen van 6,3 jaar naar 7,5 jaar.

In diverse onderzoeken wordt het Nederlandse stelsel geroemd om zijn internationale oriëntatie en de hoge output (want aio’s produceren zoveel meer dan alleen hun proefschrift). Niet voor niets bevolen de Vereniging van Europese Universiteiten alle Europese politici in de Praag-verklaring van 2009 het Nederlandse promotie-

illustratie Marc Kolle

stelsel aan als hét middel om de Bolognadoelstellingen te halen. Deze maand lekte een bestuursnotitie van de Universiteit Maastricht over hun plannen voor het bursalenstelsel uit. In het plan krijgen de bursalen een beurs van achthonderd euro per maand bruto. In de huidige CAO haalt een promovendus het gemiddelde wo-startsalaris (2632 euro) al niet. Wij pleiten niet voor een hoger loon, maar met een beurs van achthonderd euro is er voor Nederlands onderzoekstalent geen enkele reden meer om in Nederland te blijven.

Promovendi snappen dat aan bezuinigingen niet te ontkomen valt, maar dan is het wel wrang om te constateren dat de universiteitsbestuurders vorig jaar gezamenlijk 1,6 miljoen boven de toch al ruime Balkenendenorm verdienden. De Universiteit Maastricht had van hun overschrijding van de Balkenendenorm alleen al 5 aio’s kunnen aanstellen, de UvA, met € 119.000 te veel, vier. yyy Sjoerd Keulen, namens het UvA promovendioverleg UvAPro. www.promovendus.org

stage

Aan de FEB staat eigenbelang voorop De onderwijskwaliteit bij economie is schrijnend laag, maar daarover hoor je niemand, aldus student Corneel den Hartogh.

E

en college op woensdagmiddag als FEBstudent. Terwijl je tussen de honderden andere studenten een plaatsje probeert te vinden, blijkt de docent zelf nog niet aanwezig. Als hij zonder excuses te laat binnenkomt is een van zijn eerste mededelingen dat je geen vragen aan hem moet stellen, maar dat je die kunt sturen naar een algemeen e-mailadres waar ‘assistenten ernaar zullen kijken’. Dat door de bezuinigingen de assistenten zijn ontslagen en je als student weken kunt wachten op een antwoord, vermeldt hij er voor het gemak niet bij.

De kwaliteit van onderwijs was op de economische faculteit al jaren ondermaats, maar is door de recente bezuinigingen schrijnend geworden. Zo zijn bij het vak wiskunde 1, wat door alle eerstejaarsstudenten behaald moet worden op straffe van een negatief BSA, alle student-assistenten op staande voet ontslagen en vele werkgroepen opgeheven. Een ander voorbeeld is de recente discussie rondom de master Operations Research. In de komende reorganisatie wordt de onderzoeksgroep van Operations Research wegbezuinigd. Dat daardoor ook een gehele master niet meer gegeven kan worden, wordt voor het gemak buiten de discussie gehouden.

De man achter deze maatregelen is CvB-lakei en interim-decaan Eric Fischer. Binnen drie jaar moet hij een tekort van ruim 12 miljoen ombuigen naar

De rekening van het wanbeleid van voorgaande jaren lijkt nu bij studenten te komen liggen een overschot van 4 miljoen (dit alles op een begroting van zo’n 40 miljoen). Daarnaast probeert hij het studierendement omhoog te krijgen. Dit project, om pr-technische redenen UvA-breed ‘studiesucces’ genoemd, pakt hij met dezelfde ‘Sturm und Drang’-methode aan. Zo probeert men de tweede herkansing af te schaffen terwijl uit geen enkel onderzoek blijkt dat studenten hierdoor sneller zouden gaan studeren.

De ondernemingsraad (OR), en met hen hoogleraren en docenten, laat dit allemaal gebeuren. Zelfs de afschaffing van drie departementen vindt de OR geen onoverkomelijk probleem, zolang er door specialisten naar wordt gekeken. Het enige waar ze echt tegen in het verweer komen is de DCU-maatregel (docentcontacturen). Deze maatregel zou het aantal verplichte onderwijsuren verhogen van een magere 300 naar 420 uur per jaar. Op de FEB kreeg het wetenschappelijk personeel namelijk twee keer zo veel tijd om onderwijs voor te bereiden dan de rest van de UvA. Dit resulteerde niet in beter onderwijs, maar juist minder. De extra tijd die docenten hiervoor kregen, werd namelijk besteed aan onderzoek of het

spelen van deskundige op tv. Deze misstand werd terecht aangepakt door Fischer, waardoor alle docenten meer onderwijs moesten geven. En daar waren ze niet van gediend. Minder tijd voor hun onderzoek?

Minder vaak op tv vertellen hoe het gaat met de crisis? Dat was niet de bedoeling! Het werd dus een breekpunt van de OR bij de reorganisatie.

Over het grootste probleem op de FEB, het schrijnende onderwijsniveau, hoor je ze echter niet.

Logisch ook, de Homines Economici in hen plaatsen rationeel hun persoonlijke belangen voorop. De rekening van het wanbeleid van voorgaande jaren lijkt nu bij studenten te komen liggen. Die moeten daarom ook, nu meer dan ooit, voor hun onderwijs opkomen. Studentenpartij mei pleit al jarenlang voor structurele kwaliteitsverbeteringen. Het wetenschappelijk personeel moet niet alleen worden beoordeeld op onderzoek, maar ook onderwijs. Nu alle docenten verplicht een basiskwalificatie-onderwijscursus (BKO) moeten doen, is het tijd om door te pakken.

Docenten die hoogleraar willen worden, zouden ook de seniorkwalificatie (SKO) moeten behalen. En de tophoogleraren moet niet minder, maar juist vaker college geven. Zij zijn juist de mensen die door hun inspirerend onderwijs de studieresultaten omhoog kunnen krijgen.

Mei wil de faculteit niet ten onder laten gaan aan rendementsfetisjisme van bestuurders en zichzelf in onderzoek verheerlijkende docenten. Fischer probeert met volle overgave een onmogelijke opdracht uit te voeren en moet uit dit lijden worden verlost.

Echter, een senaat van hoogleraren aanstellen lost de tekorten niet op. Er moeten nieuwe afspraken worden gemaakt met het CvB over het terugbetalen van de tekorten. De UvA als geheel heeft een financiële reserve van 50 miljoen, dus de bezuinigingen op de FEB kunnen over een langere periode worden uitgesmeerd. Dan zou de kwaliteit van het onderwijs weer kunnen worden teruggebracht naar een enigszins academisch niveau.

N8 Léon Kruijswijk (21)

studeert algemene cultuurweten­ schappen en liep stage bij Stichting Museumnacht Amsterdam.

‘Ik liep een half jaar uit met mijn studie en daar wilde ik een nuttige invulling aan geven. Na drie jaar studeren en alleen maar met mijn neus in de boeken zitten, wilde ik wel eens weten hoe het er in de praktijk aan toeging. Een vriendin wees me toen op een stageplaats bij Stichting Museumnacht Amsterdam, kortweg n8, een organisatie die door middel van de jaarlijkse museumnacht een jong publiek bij de Amsterdamse musea wil betrekken. Ik was meteen heel enthousiast.

Omdat ik net terug was van een vakantie, heb ik midden in de nacht snel een sollicitatiebrief geschreven om de inschrijftermijn te halen. Met succes, want nadat ik op gesprek was geweest ontving ik vrij snel een telefoontje dat ik was aangenomen.

Omdat n8 een kleine organisatie is, kreeg ik direct veel verantwoordelijkheden. In het begin was het wel even wennen om fulltime te moeten werken. Ik moest naast mijn stage ook nog een aantal vakken halen, dus mijn weken waren erg vol. Toch was er van een sleur gelukkig nooit sprake. Een van mijn taken was om over evenementen en tentoonstellingen te schrijven voor het blog, waardoor ik vaak op pad werd gestuurd. Zo heb ik onder andere de persconferentie van het Temporary Stedelijk bijgewoond, met de nieuwe directeur Ann Goldstein. Het was superleuk om zo midden in de Amsterdamse museumwereld te staan.

Naast het schrijven van blogs was het ook mijn taak een videocontest op poten te zetten. Deelnemers konden een zelfgemaakt filmpje uploaden op de website, dat door een vakkundige jury werd beoordeeld. Ik was verantwoordelijk voor het hele proces: van het benaderen van sponsors tot de prijsuitreiking tijdens de museumnacht. Ik moest voor dit project ook twee keer voor een volle zaal spreken. Een persoonlijke overwinning, want ik ben niet iemand die makkelijk voor grote groepen een praatje houdt.

Inmiddels is mijn stage alweer voorbij, en ik kijk er met voldoening op terug. Ik heb in mijn tijd bij n8 kennis gemaakt met veel verschillende facetten van de museale sector. De belangrijkste ontdekking is dat mijn interesse vooral ligt bij het inhoudelijk bezig zijn met kunst en cultuur, en minder bij de organisatorische aspecten ervan. Daarom ga ik me deze maand aanmelden voor de duale master museumconservator.

Ik hoop dat ik word aangenomen!’ yyy Gijs van der Sanden

Naast docenten zouden ook studenten moeten worden betrokken bij deze plannen. Wij zijn immers de enigen die direct belang hebben bij de kwaliteit van het onderwijs. Mei wil de absurde bezuinigingen van tafel. Er moet gewerkt worden aan meer docentcontacturen, docentscholing en videocolleges, in plaats van nonsensmaatregelen als het afschaffen van opleidingen en herkansingen. Zodat studenten niet meer worden gedemotiveerd in de collegebanken, maar juist worden geïnspireerd! yyy Corneel den Hartogh is student economie en bedrijfskunde en voorzitter van de denktank van studentenpartij mei De redactie verwelkomt brieven en ingezonden stukken. U kunt deze sturen aan redactie@folia.uva.nl. Vermeld altijd uw naam en relatie tot de UvA; anonieme bijdragen worden niet geplaatst. De redactie behoudt zich het recht voor om bijdragen in te korten.

Folia 9

‘Daar heb je hém weer’ Hij is hoogleraar orthopedagogiek en pionier in het onderzoek naar dyslexie. Aryan van der Leij gaat deze week met emeritaat. ‘Bestuurders hechten meer waarde aan de positie van Nederland op internationale ranglijsten dan aan de positie van moeilijk lerende kinderen’. Luuk Heezen en Gijs van der Sanden / foto Fred van Diem

H

et is de rode draad van het gesprek: het gapende gat dat hij ziet tussen de hooggespannen ambitie van bestuurders aan de ene kant, en behoeften uit de praktijk aan de andere kant. Zelf maakte Aryan van der Leij (1946) beide kanten mee. Hij begon zijn werkende leven in 1971 als schoolpsycholoog. ‘Een goudmijn aan praktijkervaring. Bijna elk type moeilijk kind waarover ik onderzoek doe, ben ik toen tegengekomen. Tegenwoordig studeer je af, doe je een onderzoeksmaster en hoop je dat je een aio-positie krijgt. Maar de praktijk ken je niet.’

Wat heeft u in 1977 doen besluiten naar de universiteit te gaan?

‘Toen ik schoolpsycholoog was, viel het me op dat niemand echt wist hoe je kinderen met leerproblemen effectief kon helpen. Dat stoorde mij, maar ik kon op die plek natuurlijk geen onderzoek doen.

Daarom ben ik de wetenschap in gegaan.

In de vroege jaren tachtig brak voor het onderzoek naar leerproblemen echt een pioniersfase aan. In 1983 promoveerde ik als eerste Nederlander op dit gebied, met het proefschrift Ernstige leerproblemen. Ik was toen echt een booming wetenschapper. Op initiatief van professor Joep Dumont uit Nijmegen hebben we in 1983 de Stichting Dyslexie opgericht om dyslexie erkend te kunnen krijgen als handicap.’

Met welke wapenfeiten uit uw onderzoek heeft u dyslectici het meest geholpen?

‘Ten eerste heb ik kunnen aantonen dat dyslexie onafhankelijk is van intelligentie.

Vaak zie je dat iedereen zich blindstaart op hoogbegaafden met dyslexie, maar er zijn ook heel veel mensen met een lager IQ die onterecht voor dom werden versleten. Ten tweede is het nu gangbaar dat je behandeling en diagnostiek op de taak zelf richt, dat je dus het lezen zelf bijspijkert. Dat klinkt als een open deur, maar in die tijd was er veel onbegrip rondom de stoornis: het zou gaan om een basaal gebrek aan motoriek, er werd geprobeerd te behandelen met pillen, brillen, kleuren en zelfs diëten. Ten derde hebben we computergestuurd leren onderzocht. Je kunt de klankvorm aanbieden en op een scherm woorden “flitsen”, ze kort weergeven. Door de snelheid steeds wat op te voeren kun je een dyslecticus

10 Folia

trainen het woord sneller te herkennen.

Aan die methode hebben we veel bijgedragen. Daarnaast is mijn groep ook altijd bezig geweest met hoe een leerkracht om kan gaan met kinderen met een leer- of gedragsprobleem. We hebben bijvoorbeeld handelingsplannen ontwikkeld, als soort protocol dat een docent van zo’n leerling kan aanleggen. Uiteindelijk zijn beide “takken van sport” voortgekomen uit mijn werk als schoolpsycholoog.’

Vindt u dat de wetenschap zich genoeg bewust is van haar praktisch nut?

‘Onze minister van onderwijs, Marja van Bijsterveldt, heeft gesteld dat Nederland weer tot de top van de kenniseconomieën moet gaan behoren. Ze wil dat het toptalent wordt gestimuleerd. Maar wat heeft dat voor zin? Denk je eens in: in 2006 had 10-15 procent van de basisschoolleerlingen in Nederland een lees- en spellingachterstand van meer dan drie jaar. Die afstand overbrug je niet meer in de periode dat de leerplicht voor hen geldt. Die leerlingen drukken het gemiddelde. Maar erger nog: ze missen de basisvaardigheden voor vervolgonderwijs, waarop een verhoogde kans

‘Waar blijft die bos bloemen, of dat krat champagne?’ op criminaliteit, ziekte en werkloosheid volgt. Kost een hoop geld. Wat kan je dan die internationale ranglijst schelen? Dan heb je toch een ander probleem? Daaruit blijkt dat de waardering voor de internationale reputatie hoger is dan die voor het praktische nut van de wetenschap.’

Vindt u dat die houding ook aan de UvA heerst?

‘Kijk, je hebt twee fora. Het wetenschappelijke forum, waarin de internationalisering heeft toegeslagen. Je moet je onderzoek op internationaal niveau in de gerenommeerde journals publiceren. Uiteraard geeft dat een kwaliteitslag en moet de UvA mee met haar tijd, maar de reikwijdte van het publiek is erg beperkt. Een schooldirecteur leest zo’n blad niet. En die hoort bij het maatschappelijke forum, dat voor orthopedagogiek van essentieel belang is. Voor iemand die in de gedragswetenschappen zit is die valorisatie

natuurlijk een volkomen triviaal gegeven.

Ik geef lezingen, ik kan boeken schrijven voor het onderwijs, we brengen toetsen en methodieken op de markt. Dus ja, die connectie met de praktijk is evident. De UvA onderneemt in mijn ogen krampachtige pogingen om mee te gaan in de trend van valorisatie en internationalisering, maar het is lastig om die te combineren.

Over een praktijkboek voor Nederlandse leraren heb ik twaalf jaar gedaan. Omdat het altijd in de zomermaanden moet, of in andere vrije tijd.’

Wordt de UvA niet gedwongen om mee te gaan in die ratrace tussen universiteiten?

‘Het is evident dat we het als onderzoeksgroep moeten stimuleren om in de meest prestigieuze tijdschriften te publiceren.

Maar waarom wil de UvA zich vergelijken met een universiteit als Berkeley? Inmiddels is de UvA de grootste in Nederland wat betreft studentenaantallen, op de voet gevolgd door de universiteit van Utrecht.

Waarom vergelijk je je daar niet mee? ’ Verwijt u het CvB een te hooggespannen verwachting?

Resoluut pakt Van der Leij het universiteitsbrede instellingsplan voor de periode 2011-2014 erbij . ‘Ik vind de UvA echt een regentenuniversiteit. Het instellingsplan heeft grote onrust veroorzaakt op de werkvloer. Neem de onderzoekszwaartepunten: wetenschappers die daar niet onder vallen maken zich zenuwachtig of ze nog een toekomst hebben aan de UvA. Ik heb al heel wat crises meegemaakt, en de soep wordt nooit zo heet gegeten als hij wordt opgediend. Die boodschap had ik wel van het CvB willen horen. Een beetje relativering en waardering. Verbeteren is prima, maar laten we dat stapsgewijs doen. Als je graag wilt dat er een onderzoeksbeurs van de Europese Commissie wordt binnengehaald, geef iemand dan werktijd om een plan te schrijven. En als dat lukt, zorg dan dat er matchingsgeld is: zo’n beurs dekt wel de salariskosten, maar kosten voor het gebouw, computer, telefoonlijn, et cetera, moeten uit het facultaire budget komen.

Het instellingsplan spreekt wel de ambities uit, maar geeft er geen blijk van te beseffen wat daar concreet voor nodig is. Dat vind ik regentesk. In alle vakken uit de gedragsen sociale wetenschappen staat de UvA het hoogst genoteerd van alle Nederlandse

universiteiten. Die boodschap zou ik als rector eerst maar eens benadrukken.’

Dus het CvB moet meer waardering uiten voor wat er al is bereikt?

‘Exact. Het CvB moet haar personeels­ leden het idee geven dat ze er toe doen.

Niet iedereen is even goed, dat snap ik.

Maar ik loop al een lange tijd in het universitaire wereldje mee en er is sinds 1977 een hele hoop verbeterd. Iedere ploegleider in een wielerploeg weet dat het niet alleen om de toprijders gaat. Het gaat ook om de waterdragers. Overigens vind ik ook dat er bijzonder weinig waardering is voor leidinggevenden als onderwijsdirecteuren en de afdelingsvoorzitter. Ik heb samen met onderwijsdirecteur Rob de Klerk in 2004 een bezuinigingsronde ingevoerd. Na drie jaar stonden we financieel weer keurig in de plus. Er is nog nooit iemand langsgekomen om ons daarvoor te bedanken. Dat is een detail, maar het geeft aan dat er in deze universiteit een zeker dédain heerst, een neerbuigendheid ten opzichte van de leidinggevenden die dichter op de werkvloer staan.’

En hoe reageert het CvB dan?

‘Er komt geen reactie. Dan roep ik: waar blijft die bos bloemen, of een krat champagne? Want zo ben ik dan. Dan hoor je: “Ha ha, daar heb je hem weer met z’n gemankeerde cabaretverleden.” Daar kunnen ze niets mee. En je blijft je ook niet kritisch opstellen. Op een gegeven moment denk je: na mij de zondvloed. Ik hoef niet meer zo nodig.’

Gaat u ook iets missen aan de UvA? ‘Ik ben niet weg, want ik ga nog colleges geven en heb nog dertien promovendi onder me. Dat zijn dingen die ik altijd erg leuk heb gevonden, en ook de creativiteit in het maken van een onderzoeksvoorstel zodat een probleem onderzoekbaar wordt. En ik kijk uit naar mijn afscheidscollege. Daarin ga ik mijn ervaring met adviescommissies voor het onderwijs gebruiken om terug te kijken op de relatie tussen wetenschap en praktijk. Er is in 1994 een prachtige nota gemaakt over basisonderwijs, maar wat is daar nou eigenlijk mee gebeurd?

Helemaal niets, geen moer! Het wordt een kritisch ijkpunt van de tijd, zoals een oud-promovendus van me zei.’

U doet aan Tweede Kamerlid Ronald ­Plasterk denken trouwens, met die hoed.

‘Plasterk heeft nooit zo’n hoed gehad! Dit is een Akubra, een Australische hoed met een heel brede rand. Plasterk heeft altijd van die Italiaanse hoedjes op. Ziet er ook goed uit trouwens. Zo’n bergère hoed, die geitenhoeders vaak dragen. Zo’n hoed doet wel wat. Mijn vader was ook een hoedendrager, dus ik heb het niet van een vreemde.’ yyy

CV Aryan van der Leij

1946 Geboren in Haarlem 1971 Schoolpsycholoog in Zwolle 1977 Wetenschappelijk medewerker VU 1983 Gepromoveerd op het onderwerp ernstige leesproblemen 1984 Hoogleraar orthopedagogiek aan de VU 1999 Hoogleraar orthopedagogiek aan de UvA 2001-2009 Afdelingsvoorzitter pedagogiek en onderwijskunde 1998-heden Vice-voorzitter van de stuurgroep Dutch Dyslexia Programme, NWO, verder lid van onder andere Adviesraad Basisonderwijs, Commissie Evaluatie Basisonderwijs, Weer samen naar school, Vroeg- en Voorschoolse Educatie, Expertgroep Onderwijsraad

Folia 11

12 Folia

objectief

H4K Afgelopen weekend vond de 39e Heineken Roeivierkamp of ‘H4K’ plaats, georganiseerd door de Amsterdamse Studentenroeivereniging Nereus en verroeid op de Amstel.

In het overallklassement werd de Varese-Tritoncombinatie eerste met een score van 165.272 punten. De Nereus-Okeanoscombinatie werd tweede met 166.665 punten. De Heineken Roeivierkamp is een officiële wedstrijd van de internationale roeifederatie Fisa en geldt als de traditionele opening van het nationale roeiseizoen.

Er roeiden dit jaar 332 ploegen mee. Elke ploeg roeit vier afstanden: 250 meter, 750 meter, 2500 meter en 5000 meter. De uitslag wordt berekend door alle tijden om te zetten naar de 250 meter tijden (de 750 meter tijd wordt door drie gedeeld, 2500 door tien en 5000 door twintig). De som van deze tijden geeft de uitslag.

Op de foto Nereus-roeisters Fleur Keijzer (links) en Maud van Suylen van de Dames 2e Divisie Veld (acht met stuurman) bij de finish van de 2500 meter, die door hen werd gewonnen in een tijd van 08:14.8. yyy Dirk Wolthekker foto Bram Belloni

Folia 13

Schwung Sodexo over zichzelf: Onze slogan is niet voor niets ‘Making every day a better day’. (…) Eén ingrediënt staat bij ons áltijd centraal: het dagelijks leven schwung geven! Gasten verwennen met eten en drinken. (…)

Onze missie is ‘Improving the Quality of Daily Life’. (…) Niet alleen met een service met een glimlach, maar ook met een lekkere gevarieerde lunch in een aantrekkelijk bedrijfsrestaurant, met uitgekiende brands en aantrekkelijke concepten. bron: Monsterboard

De pot schaft piepers De universiteit neemt afscheid van cateraar Sorbon. Per 3 juni worden de broodjes, het fruit, de snoeprepen en de warme maaltijden verzorgd door Sodexo. In Tilburg hebben de studenten al kennisgemaakt met deze cateraar. Eens even kijken wat de UvA’er kan verwachten. Anouk Kemper

D

e Universiteit van Tilburg, die zichzelf tegenwoordig ‘Tilburg University’ noemt, wordt sinds januari gecaterd door Sodexo.

Op het eerste gezicht doet de door Sodexo gerunde mensa qua eetvoorzieningen denken aan een Amerikaanse Shopping Mall. Verspreid over verschillende gebouwen zijn er een ‘Food Plaza’, een koffiekamer, een sandwichcorner, een kantine met ‘mediterraans assortiment’ en een grand café. Binnenkort komen daar nog een Aziatisch, een Hollands en een Döner eetgedeelte bij. Het kan niet op. Sodexo is verantwoordelijk voor het aanbod in Food Plaza, de koffiekamer en voor het eten in Pepper, de mediterrane kantine.

dags al warm gegeten kan worden. Vooral buitenlandse studenten en medewerkers zijn gewend ’s middags warm te eten.

Er is een halalcounter met, jawel, halal­ maaltijden. De meeste studenten kiezen nu voor een broodje. Keus zat, alles is er. Van bruine boterhammen tot witte bollen, van krentenbollen tot croissants.

Reuzencroissants! Ongeveer zo groot als de schoen van een volwassen kerel. Misschien moet de grootte de slappe, droge smaak compenseren. Duur is het in ieder geval niet. Voor een yoghurtje, koffie verkeerd, chocomelk en de reuzencroissant betaal je € 4,50. Bij Sorbon ben je voor hetzelfde € 4,80 kwijt. Ook fijn: of juist niet, op het bonnetje staat meteen de hoeveelheid calorieën.

neemt meestal haar eigen brood mee.

‘Soms neem ik daar dan een soepje bij.

Nee, ik ben niet ontevreden over het aanbod, er is best veel keus. Dit is beter dan Albron, dat was zó slecht. En heel duur.’

Haar studiegenoot knikt. ‘Ineens werden de belegde broodjes bijna een euro duurder. Voor iets simpels met ham, sla en een beetje komkommer betaalde je drie euro.’ Die prijs is wel wat naar beneden gegaan. Het broodje van de dag kost nu altijd € 2,75. ‘Heel af en toe’ eet Charlotte

Reuzencroissant Rond één uur is het vrij druk in de mensa, zoals de studenten het Food Plaza gewoon noemen. Het carnaval is net voorbij en iedereen moet echt weer aan de studie.

Bij binnenkomst lijkt het assortiment niet veel te verschillen van dat van Sorbon.

Misschien is er iets meer keus. Drie smaken vruchtenyoghurt in plaats van twee, iets meer soorten frisdrank, dat is het wel.

Het grootste verschil is dat er ook ’s mid-

Goedkoper Studenten personeelswetenschappen Charlotte Hendriks (21) en Marjolein de Winter (23) vinden de cateraar wel prima.

‘De prijs-kwaliteitverhouding is beter dan bij Albron, de vorige cateraar’, zegt Marjolein. Ze eet een witte pistolet met filet américain. ‘Nu heb ik niet meer dan drie euro betaald voor een broodje, beleg, wat te drinken en een stuk fruit. Dat vind ik wel redelijk.’ Derdejaars student Charlotte

’s avonds in de mensa. Sinds Sodexo er is, heeft ze dat twee keer gedaan. ‘Toen vond ik het eten niet heel anders, wel goedkoper. Het is hier veel aardappelen, vlees en groente. Het is moeilijk om dat lekker te houden, omdat het steeds wordt opgewarmd. Je proeft wel dat het niet heel vers is.’ Echt gezellig is het niet in het grote restaurant, het doet een beetje denken aan de ruimte waar je na een begrafenis koffie en cake krijgt. Alleen groter en luidruch-

14 Folia

Ook fijn: of juist niet, op het bonnetje staat meteen de hoeveelheid calorieën

tiger. Volgens Marjolein en Charlotte is de kantine in het Prismagebouw wel de moeite waard. Daar zit het mediterrane gedeelte. ‘Je kunt er bijvoorbeeld wraps krijgen, best lekker.’

Verantwoord Genot moet je uitstellen, schijnt. Dus eerst even langs de koffiekamer in het Cobbenhagengebouw, het hoofdgebouw van de UvT. Het ligt op een steenworp afstand, maar toch duurt het even voor je daadwerkelijk in de koffiekamer bent. Gangen, gangen en nog meer gangen. Onderweg is er geen kip te bekennen. Er zitten weinig studenten in de koffiekamer. Het groepje Aziaten dat er zit, drinkt geen koffie, maar heeft een eigen bak witte rijst bij zich. Een paar eenlingen knabbelen op een voorverpakte sandwich of saucijzenbroodje.

Want dat soort dingen kun je ook kopen in de koffiekamer, evenals frisdranken, grote koeken en muffins. Niet heel anders dan het aanbod in het PC Hoofthuis.

Vanwege het kleine aantal aanwezigen valt het groene spandoek van Sodexo extra op: Fair2Food staat erop. De website van de cateraar leert dat dit niet alleen te maken heeft met ‘eerlijke koffie’ van arme boertjes uit Guatemala. ‘Fair2Food helpt

Cijfers

Bewust eten

Sodexo is een van de grootste cateraars van Nederland. Het bedrijf telt ruim 6000 werknemers en verzorgt op 1300 locaties de catering. Sodexo Nederland valt onder de Sodexo Group. Wereldwijd werken er 380.000 mensen in tachtig verschillende landen. Hierdoor staat het bedrijf op de 21e plek van grootste werkgevers ter wereld. In het boekjaar 2009/2010 behaalde de cateraar een omzet van 15,3 miljard. Het aandeel Sodexo vertoont al jaren een stijgende lijn en schommelt nu rond de € 49.

Diëtisten en studenten mogen dan niet zo te spreken zijn over het eten (te vet, te zout), Sodexo ziet dat zelf anders. Zo meldt hun website: ‘Als je op je voeding let, dan is er geen betere plek om te lunchen dan in het bedrijfsrestaurant van Sodexo. Hier weet je namelijk zeker dat je altijd een bewuste, gezonde keuze kunt maken.’ Het bedrijf heeft als eerste cateraar het predicaat ‘ik kies bewust’ ontvangen, mede omdat het aantal calorieën van je aankopen op je kassabon vermeld staat.

illustratie Pascal Tieman

onderwijsinstellingen hun mvo-doelstellingen te halen [mvo is maatschappelijk verantwoord ondernemen, red.], het verbetert de klanttevredenheid over de restauratieve voorzieningen, biedt sterk onderscheidend vermogen en over het algemeen een verbetering van het exploitatieresultaat door een hoger bezoekersaantal. De kracht van het concept is dat het wordt aangepast aan elke individuele locatie.’ Nou, dat belooft wat voor de UvA. Brabantse dames Gouden stoeltjes, paarse banken, lampen die niet zouden misstaan in een Arabisch eethuis, gekleurde wandtegeltjes en vrolijke kussentjes. Dat is het interieur van ‘Pepper’, de kantine in het Prismagebouw. Het kantinepersoneel bestaat (wederom) uit Brabantse dames van middelbare leeftijd. Kort haar en kekke brillen zijn hun ding. Hoewel ze allemaal even vriendelijk zijn, mist de verslaggever de temperamentvolle Antilianen uit het PC Hoofthuis. En de Portugese Tony natuurlijk: ‘Tomaat, komkommer, sla? En pijnboompitjes?’ Zij schijnen allemaal te blijven, gelukkig. Qua sfeer is Pepper wel een stuk gezelliger dan ‘onze’ kantines.

Het eten wordt leuk gepresenteerd.

Zakjes Maltesers zien er extra aanlokkelijk uit in een strakke, witte schaal, saucijzenbroodjes krijgen een feestelijke dimensie op een groot, felgekleurd bord.

Helaas bezorgt het eigenlijke voedsel je op den duur een te hoog gewicht en cholesterolgehalte. Veel te zout, veel te vet, veel te grote porties. In universiteitsblad Univers liet een diëtiste zich al negatief uit over het aangeboden eten op de Tilburgse universiteit. Zo zegt ze in het artikel met de toepasselijke kop ‘McUni’:

Grote eters hebben niets te klagen. Mensen zonder smaakpapillen ook niet ‘De studenten zien er nu nog gezond en slank uit, maar met het eetpatroon dat nu wordt aangeleerd heeft deze generatie op zijn veertigste massaal diabetes type 2, hart-en vaatziekten, hoge bloeddruk en verhoogd cholesterol.’ Dat was de Duitse Timo Deist (22) ook al opgevallen. De derdejaars student econometrie eet elke dag in de mensa, zowel lunch als avondeten. ‘Het is heel zout en vet’, weet hij. ‘Ze hebben vrijwel altijd krieltjes en

aardappelen, bijna nooit rijst. In vergelijking met Albron is het eerder “worse” geworden, minder aantrekkelijk. De halalmaaltijden zijn wel erg goed.’ Over de prijs is Timo minder enthousiast.

‘Het is duurder geworden, omdat ze meer variatie bieden. Maar dit is geen restaurant, dus ik heb liever wat slechter eten voor een lagere prijs dan andersom.

Anders ga ik wel echt uit eten.’ Een andere student econometrie, Rik van Beers, kiest ook vaak de halalmaaltijd. ‘Die kost vijf euro, niet heel duur. Tja, zelf koken blijft natuurlijk goedkoper.’ Dat doet medestudent Marleen Balvert (21) dan ook altijd. ‘Het is een gewoonte, ik vind het prettiger.’

Lauw Vijf uur. Tijd om zelf een maaltijd te testen. Het wordt de ‘warme maaltijd’ van woensdag: een kippenpoot met Mexico­ mix (groente) en gebakken aardappelen.

Kosten: 4 euro. Oké, schappelijk. Er wordt immers voor minstens drie personen opgeschept. Grote eters hebben niets te klagen. Mensen zonder smaakpapillen ook niet. Wat een ontzettend lauwe en flauwe hap. De kip is nog wel te doen, maar de aardappelen en groente zijn niet

weg te krijgen. Droog en niet goed warm.

Meer dan de helft belandt uiteindelijk in de prullenbak. Vier studievriendinnen die even verderop aan een tafel zitten, herkennen de klacht. ‘Het avondeten is hier niet lekker,’ zegt Hilde Augusteijn (22), student tekst en communicatie.

‘Ik vind dat ze altijd bijzonder goed de smaak uit de groente weten te halen.

Verbazend. En het is vaak lauw.’ Irene Krommendijk (23) vult aan: ‘Ja, dat hangt ook van de tijd af. Maar goed, het zou altijd warm moeten zijn.’ Zelf hebben ze net een bordje friet gegeten. Volgens hen hangt de kwaliteit van het eten af van de locatie. In ‘Prisma’ is het het best, beamen ze allemaal. ‘Daar hebben ze goede soep en salades’, vertelt Irene, die bedrijfscommunicatie en digitale media studeert.

‘Er staat volgens mij echt een kok in de keuken.’ De halalcounter is een aanwinst, vinden ze. ‘Handig voor buitenlandse studenten. Zelf voel ik me dan wel heel Hollands, want ik weet vaak niet wat het is,’ lacht Maxime von Bannisseht (19). Zij komt daar alleen voor de baklava. Alle vier moeten ze concluderen: de variatie van het eten is beter dan de daadwerkelijke kwaliteit. De verslaggever sluit zich hierbij aan. yyy

Folia 15

De foute burgemeester die het goed bedoelde

Historische geschiedschrijving over de Tweede Wereldoorlog wordt vaak op nationaal niveau gedaan. Lokaal en regionaal is nog veel niet uitgezocht. Dat de burgemeester van Breda helemaal niet zo fout was bijvoorbeeld, ontdekte Joop Bakker tijdens zijn promotieonderzoek. Floor Boon

H

et klassieke dilemma van een burgemeester in oorlogstijd: aftreden en worden vervangen door een nationaalsocialist die het ambt naar alle waarschijnlijkheid zal misbruiken, of aanblijven en meegezogen worden door de eisen van de bezettende macht? Dat overkwam

16 Folia

ook de burgemeester van Breda tijdens de Tweede Wereldoorlog. Bartholomaeus Wouther Theodorus van Slobbe, een oud-militair en vanaf 1936 burgemeester van Breda, bleef tijdens de oorlog aan tot 1944 en dankt daaraan een negatief imago bij een deel van zijn stadsgenoten. Die reputatie moet worden bijgesteld, zo blijkt uit onderzoek

van Joop Bakker, waarop hij vrijdag 11 maart promoveerde.

Evacuatie Tot op de dag van vandaag heeft Van Slobbe nog steeds de naam van iemand die te ver ging in zijn samenwerking met de bezetter en die niet voldoende opkwam voor de belangen van de bevolking. Zo

heeft Van der Slobbe de schuld gekregen van ‘De Vlucht’: de grootschalige evacuatie van Breda op 12 mei 1940. Enkele dagen nadat de Duitsers Nederland waren binnen gevallen, besloot Van Slobbe zo’n vijftigduizend mensen te evacueren uit angst dat de inwoners van Breda in de val zouden komen te zitten tussen de snel oprukkende Duitsers en de Fransen, die ten westen van de stad Breda een verdedigingslinie leken te gaan inrichten. In werkelijkheid gebeurde dat laatste niet, verrast als de Fransen waren door de snelle Duitse opmars. Zo bleek de chaotische vlucht naar het zuiden op dezelfde dag dat die begonnen was al onnodig. ‘Van Slobbe werd terecht verantwoordelijk gehouden voor de beslissing om de bevolking te evacueren, maar dat betekent niet dat hij er alleen schuldig aan was of dat hij het besluit tot evacuatie zonder goede reden had genomen,’ legt Bakker uit.

Linkerpagina: Militaire parade door het centrum van Breda met officieren van de Wehrmacht en de Kriegsmarine, midden: oorlogsschade aan de St. Josephkerk in Breda, rechtsboven: feestvreugde onder de bevolking na de bevrijding door de Poolse troepen in 1944, rechtsonder: bezoek van Dwight D. Eisenhower, opperbevelhebber van alle geallieerde strijdkrachten in WestEuropa, aan het Poolse tiende verkenningsregiment in Ulvenhout in 1944, / foto’s Stadsarchief Breda

‘Hij was op het moment van de beslissing overtuigd van het gevaar voor zijn stad.’

Bezetting Een tweede gebeurtenis die Van Slobbe in een kwaad daglicht heeft gezet, was de uitbreiding van de stad met enkele omliggende dorpen toen de stad al door de Duitsers was bezet. Tot die uitbreiding was al voor de oorlog besloten door onder andere het ministerie van Binnenlandse Zaken, het plan was alleen nog niet ter goedkeuring voorgelegd aan de Tweede Kamer. Omdat het parlement gedurende de hele oorlog niet bij elkaar kwam, kon het geen oordeel meer geven.

Dat Van Slobbe toch doorging met zijn plan werd gezien als een stadsuitbreiding met behulp van de Duitsers: een vorm van collaboratie. Bakker: ‘Dat is feitelijk onjuist, maar het is wel het beeld dat in de

publieke opinie is blijven hangen.’ Bakker wil met zijn onderzoek bijdragen aan een wetenschappelijke geschiedschrijving van de lokale en regionale geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog. Dat is, in tegenstelling tot nationale geschiedschrijving over de oorlog en bezetting, te weinig gebeurd, meent hij. ‘Nu het aantal mensen dat de oorlog heeft meegemaakt steeds kleiner wordt, kan er ook met meer afstand worden gekeken naar de feitelijke gang van zaken, zonder dat emotie de uitkomsten verkleurt.’

Vaderland en kroon Daarmee doelt Bakker ook op een vorm van zwart-witdenken die na de oorlog in zwang raakte en waardoor mensen te snel werden bestempeld als ‘goed of fout’. Bakker: ‘De geschiedschrijving over de bezettingsperiode kreeg een vanzelfsprekende

morele dimensie, vol van waardeoordelen, die vaak tot veroordeling leidden.’ Het verhaal van Van Slobbe toont aan dat die tweedeling lang niet zo zwart-wit was.

Bakker: ‘Aan de trouw van Van Slobbe aan het vaderland en de kroon valt niet te twijfelen, al deed hij misschien ook wel eens wat fout. Ik heb ook begrepen dat hij geen gemakkelijk man was en autoritair, iets wat ongetwijfeld heeft bijgedragen aan de negatieve beeldvorming’.

Jodenvervolging Van Slobbe deed ook dingen die hem een positief imago opleverden. Hij weigerde bijvoorbeeld de politie opdracht te geven eigen inwoners te arresteren die niet in Duitsland wilden werken. Daarnaast besloot hij af te treden toen de Duitsers van hem eisten burgers op te roepen voor de aanleg van verdedigingswerken tegen de

komst van de geallieerden. Van de ruim tweehonderd joodse inwoners van Breda heeft bijna de helft de oorlog overleefd, een hoger percentage dan in de meeste andere provincies van Nederland. Dat is, volgens een eerdere studie, hoofdzakelijk te danken aan de inzet van de voorzitter van de Joodse Raad van Breda, Henry Samuel. Die raadde zijn mensen nog voor de eerste deportatie aan onder te duiken.

Bakker: ‘Er zijn ook aanwijzingen dat de katholieke geestelijken een grotere rol hebben gespeeld bij het helpen onderduiken van joden. Maar om dat met zekerheid te mogen zeggen, is meer onderzoek noodzakelijk.’ yyy Joop Bakker: Gemeentebestuur in oorlogstijd: de stedelijke overheid van Breda onder Duitse bezetting. Promotie 11 maart. Promotores: Peter Romijn en Henk Termeer.

Folia 17

‘Mijn lichaam is mijn laboratorium’ Hij rent in een zwembroek over de poolcirkel en vestigde het record ijs-staan. ‘Iceman’ Wim Hof zegt zijn autonome zenuwstelsel te kunnen beïnvloeden en stelt wetenschappers voor een raadsel. Floor Boon

‘I

k ga hier brainstormen tot ik verdomme vóél dat ik hier ben!’ buldert Wim Hof (52), alias The Iceman, door de faculteitskamer in de Oudemanhuispoort. Hof geeft op uitnodiging van debatclub de Freeminders een masterclass over het belang van concentratie en wilskracht. Want, zo staat op de uitnodiging: ‘concentratie en wilskracht zijn belangrijke ingrediënten voor succes, ook bij het studeren.’

‘Zielsbeleving, daar zoek ik naar,’ filosofeert Hof vrijelijk voor de groep. ‘Ik wil voelen en beleven, dat is de kracht van het hier zijn. In onze maatschappij is het steeds moeilijker om echt te beleven, maar als je voelt wat beleving is, dan zijn concentratie en wilskracht niet ver weg.’

Om te begrijpen wat Hof bedoelt in zijn niet altijd even logisch opgebouwde verhaal, kun je het beste naar hem luisteren en laten meevoeren met een interessante, maar warrige rit.

Met zijn woeste uiterlijk doet hij denken aan Forrest Gump wanneer die in de gelijknamige film rennend door het leven gaat, en zijn manier van praten heeft iets weg van Emile Ratelband, maar dan zonder ‘tjakka’. Wim Hof is one of a kind.

Niet alleen door zijn voorkomen, maar vooral door wat hij kan: zijn lichaam blootstellen aan extreme kou zonder dat het hem schade toebrengt. Zijn verklaring is dat hij zijn autonome zenuwstelsel kan beïnvloeden, maar wetenschappers staan vooralsnog voor een raadsel.

Tijdens de twee uur durende bijeenkomst praat Hof vooral over het belang van geestelijke wilskracht als motor voor uitzonderlijke prestaties. Volgens hem is de mens vervreemd geraakt van de natuur door kleren te dragen en zich te dompelen in luxe. ‘Wat ik kan, heb ik in de harde, rauwe natuur geleerd. Het komt niet door bijzondere prestaties of mysterieuze talen-

18 Folia

ten. Iedereen kan leren wat ik doe.’

Wat Hof ‘doet’ is het staan in een bak met ijs, waarmee hij in 2007 met 70 minuten en 35 seconden het wereldrecord vestigde.

Dat record werd hem in 2008 afgenomen door de Chinees Jintu Wang, maar in 2010 kwam hij terug door 1 uur, 44 minuten en 22 seconden te blijven staan.

Daarnaast beklimt Hof bergen als de Kilimanjaro en de Mount Everest in zijn zwembroek, rende hij de halve marathon op de poolcirkel (ook in zwembroek) en zwom hij honderden meters onder het ijs.

Zijn nieuwste uitdaging is het lopen van een marathon in de Sahara zonder te drinken, om te bewijzen dat hij niet alleen tegen extreme kou, maar ook tegen extreme warmte kan. ‘Het is simpele training. Door ademhalingsoefeningen kan ik mijn autonome zenuwstelsel beïnvloeden. Ik heb ook jarenlang gemediteerd, maar dat vond ik doodsaai. Liever ben ik wetenschapper met mijn lichaam als laboratorium. Zo heb ik geleerd mijn afweersysteem te beheersen en de spiertjes die in mijn aderen zitten te beheersen, zodat ik de bloedsomloop in mijn lichaam kan sturen.’

Meerdere wetenschappers in binnen- en buitenland hebben The Iceman al onderzocht, maar zonder een goede verklaring te vinden voor wat er met Hofs lichaam gebeurt. Tijdens een praatje tijdens TEDx verklaarde Maria Hopman, hoogleraar integratieve fysiologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen (RUN) die hem onderzoekt, dat de literatuur geen soelaas biedt en ze zelf op zoek moeten gaan naar een verklaring voor Hofs uitzonderlijke gaven.

Vooralsnog worden de studenten er tijdens de masterclass niet veel wijzer van.

Hof buldert en ratelt, praat zacht en dan weer heel hard, vertelt dat hij rookt en drinkt en dat zijn leven in het teken staat zichzelf ‘fucking good’ te voelen. De BBC,

die hem uitnodigde om de poolcirkelmarathon te rennen en er een documentaire van maakte, vatte het volgens Hof ook mooi samen. Geamuseerd vertelt hij dat ze tegen hem zeiden: ‘This man shits in the woods, runs half-naked through the snow and at the end asks for a cigarette.

That is brilliant television.’

Eind maart start er een nieuw onderzoek aan de RUN onder leiding van hoogleraar experimentele intensive care geneeskunde Peter Pickkers (zie kader). In dat onderzoek zal Wim Hof endotoxine ingespoten krijgen, een stof die een overreactie van het immuunsysteem veroorzaakt. Hof: ‘Die overreactie bezorgt veel mensen reuma, maar ik zal bewijzen dat ik dat tegen kan gaan. Een baanbrekende uitkomst, als ik dat kan bewijzen. Het zou betekenen dat reuma geen chronische ziekte, maar een te behandelen aandoening is.’

Hoe Hof het precies doet, daar is hij onduidelijk over. Na aandringen van meerdere studenten, geeft hij de groep een ademhalingsoefening mee. Adem dertig keer in en uit alsof je een luchtbed opblaast, met wat weerstand op het middenrif. Zo ‘ontzuurt’ je lichaam, je stoot koolstofdioxide uit en verzadigt je lichaam met zuurstof. Adem daarna één keer diep in en weer uit en kijk hoe lang je doorkan zonder te ademen. Wanneer je weer ademt, doe dat dan wederom eenmaal: je kan daarna weer langer dan je gewend bent je adem inhouden.

Stap twee in de training die Hof aanbeveelt, is koud douchen. ‘Gewoon beginnen met koud afdouchen en dat langzaam opbouwen zodat je er ook mee begint. Je zult zien dat je je al een stuk beter voelt.

En wees je bewust van je lichaam. Dan kan iedereen doen wat ik doe.’ yyy

Wetenschappers over Wim Hof Jan Hindrik Ravesloot hoogleraar fysiologie aan het AMC

‘Ik ben sceptisch over de uitzonderlijke prestaties van Wim Hof. Hoewel ik hem nooit heb onderzocht, weet ik goed hoe

temperatuurregulatie in het lichaam werkt: een kwestie van natuurkunde. De temperatuur van het menselijk lichaam is het resultaat van een warmtebalans. We produceren warmte door suiker en vet te verbranden en geven de warmte die daarbij vrijkomt af zodat de temperatuur constant blijft. Wanneer een normaal persoon in een bak met ijs gaat staan, dan blijft de warmteproductie in eerste instantie gelijk, maar neemt de afgifte flink toe. Dat kan het lichaam opvangen door die afgifte te beperken of meer warmte te produceren, maar er is een grens. Ik geloof niet dat Wim Hof zijn autonome zenuwstelsel kan beïnvloeden, zoals hij zelf beweert, maar ik denk dat hij begenadigd is met een uitzonderlijk hoge koudetolerantie. Het wordt pas bizar als hij het redt een marathon door de Sahara te rennen zonder te drinken. Het lichaam is goed in staat om koud te worden en weer op te warmen, zonder problemen. Opwarmen is een ander verhaal.

Dat is vergelijkbaar met een ei: wanneer het lichaam te warm wordt, verandert de structuur van de eiwitten onomkeerbaar.

Vanaf ongeveer 43 graden wordt warmte ook zeer gevaarlijk voor een mens en kan het leiden tot de dood.’

Hein Daanen bijzonder hoogleraar thermo­ fysiologie aan de VU ‘Ik zie geen grote verschillen tussen de werking van zijn lichaam en dat van anderen, het grootste verschil zit in zijn gedrag. Er zijn maar weinig mensen die zich zoals hij continu blootstellen aan extreme kou. Hij heeft zichzelf erin getraind. Wanneer Wim Hof in een bak met ijs gaat staan, is er contact tussen zijn huid en het ijs, maar er zit ook veel lucht tussen. Het smeltwater dat normaal de echte kou zou veroorzaken, wordt netjes afgevoerd. Daarnaast heeft hij een grote tolerantie voor discomfort.

Zijn voornemen om in de Sahara een marathon te lopen is misschien niet slim, maar als zijn lichaam te warm wordt, zal hij er vanzelf mee ophouden. De mens kan zich van nature beter aanpassen aan warmte dan aan kou. Aan kou kunnen mensen wennen, maar ze zullen zich er niet aan acclimatiseren. Daarmee bedoel

ik dat de fysiologische werking van het lichaam bij kou niet verandert, terwijl een mens in warmte meer gaat zweten. In mijn visie is Wim Hof dus uitzonderlijk in zijn gedrag, maar tot nu toe heb ik een weinig afwijkende fysiologie gezien.

Het is, zoals hij zelf zegt, een kwestie van trainen. En dan ook nog zin hebben om voortdurend in een bak met ijs te gaan staan.’

Peter Pickers hoogleraar experimentele inten­ sive care geneeskunde aan de RUN Op 30 maart doet Wim Hof mee aan een experiment in het UMC St Radboud onder leiding van Peter Pickkers. Bij Hof zal endotoxine worden ingespoten, een stof uit de celwand van een bacterie. Hoewel de stof zelf geen bacterie is, maar een dood bestanddeel, herkent het lichaam endotoxine wel als zodanig. Pickkers: ‘We houden het lichaam eigenlijk voor de gek. Omdat het lichaam gaat proberen deze nepbacterie te bestrijden, gaat het immuunsysteem werken, worden ontstekingseiwitten aangemaakt en krijgen de mensen enkele uren koorts. Zo kunnen we meten hoe hun immuunsysteem werkt.’

Hof kwam zelf met het voorstel naar Pickkers, omdat hij geen kermisattractie wil zijn, maar bewijzen dat wat hij kan ook wetenschappelijk kan worden verklaard.

Hof zegt dat hij met zijn autonome zenuwstelsel een immuunreactie kan onderdrukken wanneer hij endotoxine ingespoten krijgt. ‘Er is aangetoond dat die twee met elkaar te maken hebben, maar ik heb nog nooit iemand gezien die het autonome stelsel – het woord zegt het al – bewust aan kan sturen. Anderzijds heeft Wim Hof meerdere dingen gedaan die van tevoren onmogelijk werden geacht.’

Als Hof gelijk heeft en hij zijn autonome immuunsysteem kan beheersen, betekent dat veel voor de wetenschap. Pickkers: ‘Het zou betekenen dat mensen met een overactief immuunsysteem, zoals reumapatiënten, daar mogelijk iets aan kunnen doen. Maar dat is al drie stappen te ver. We gaan het eerst meten. Eerst zien, dan geloven.’ foto Marc Deurloo [met dank aan de xtracold Icebar Amsterdam]

Folia 19

bul 1973 Ivo Niehe Leeftijd: 64 (geboren op 31 mei 1946) Beroep: Presentator, producent en programma- en theatermaker Studie: Franse taal en letterkunde Afgestudeerd: 1973 Docent: ‘Het waren leuke mensen bij Frans. De vrouwen waren streng, maar de mannen waren vaak van die vrijgevochten types die we voor de grap joelend achterna renden als we ze door het Vondelpark zagen fietsen.’

UvA-plek: De Oudemanhuispoort. ‘Eén keer per week hadden we daar college en om dan langs de boekenstalletjes daar naartoe te lopen was geen wandeling, maar poëzie. Even kon ik me dan voorstellen dat ik een wereldburger was.’

Totale overgave Hij studeerde Frans, was zanger en werd televisie­ presentator, producent en theatermaker: Ivo Niehe.

Julie de Graaf

‘I

k wilde eigenlijk tolk worden, maar werd niet toegelaten tot die studie. Toen ben ik maar een doctoraal Franse taal en letterkunde gaan doen. Nu ik dit jaar mijn theatershow in het Frans in Parijs ga spelen, heb ik voor het eerst van mijn leven antwoord op de vraag wat ik met mijn studie kan.

Het heeft blijkbaar toch zin gehad. Al kreeg ik op de universiteit bijna alleen maar filosofie en literatuur en heb ik de praktische taalbeheersing pas echt onder de knie gekregen toen ik een tijdje in Frankrijk woonde.

Als ik nu opnieuw een studie zou mogen kiezen, dan zou ik het nog steeds niet

20 Folia

weten. Toch had ik het niet willen missen: ik vind studeren het mooiste wat er is en ik was ook nooit zo ver gekomen zonder mijn studie. Ik profiteer nog dagelijks van de vaardigheden die ik opdeed in het snel analyseren van teksten en het scheiden van hoofd- en bijzaken.

Studeren is een luxe, die in mijn geval vijf jaar te lang heeft geduurd. Ik ben heel lang student geweest, maar eigenlijk was ik vier jaar voor mijn afstuderen al bijna klaar. Ik heb toen vertraging opgelopen omdat ik niet wist dat ik geacht werd mijn scriptie onder begeleiding van een docent te schrijven. Zonder dat iemand op de hoogte was had ik in een halfjaar een scriptie geschreven over

Café: ‘We dronken eerst een biertje bij Hoppe, dan gingen we naar de Oude Herberg en nog later eindigden we in het café waar nu Dansen bij Jansen zit.’

Afknapper: ‘Ik hoopte dat er veel mooie meisjes bij Frans zouden zitten, maar die deden allemaal Spaans in een ander gebouw.’

foto Bob Bronshoff

Antonin Artaud, een toneelvernieuwer van begin twintigste eeuw. Het was vol vuur en enthousiasme geschreven, maar helaas niet volgens het goede systeem.

De docent aan wie ik mijn scriptie aanbood zei: “Erg leuk gedaan, maar het is de bedoeling dat je dit in overleg met mij schrijft.” Toen moest ik helemaal overnieuw beginnen. De tweede scriptie die ik uiteindelijk drie en een half jaar later inleverde was kwalitatief gezien maar een kwart van wat de eerste was.

Ik heb een drukke studententijd gehad, want ik trad zeven avonden per week op met mijn bandje Ivo and the Furies en later met The Whiskers. Er waren maanden dat we dertig avonden achter elkaar speelden in Bolsward, Friesland.

Ik reed dan vier keer per week met een fiat 500 over de afsluitdijk terug naar Amsterdam om college te volgen. De dagen waren gevuld met andere ambities dan studeren en mijn studie was een soort van bijbaan.

Uiteindelijk ben ik via mijn muziek bij

de televisie terechtgekomen. Een Duitser had ons zien optreden in dancing Palermo in Bergen aan Zee en mij voorgesteld om een schlagerplaat op te nemen.

Een jaar later heb ik in Berlijn onder begeleiding van een veertigkoppig orkest drie nummers opgenomen. Mijn ouders vroegen zich langzamerhand af wat er in godsnaam van mij terecht zou komen, maar ik kon mijn vader opbellen met de geruststellende tekst: “Maak je geen zorgen, alles komt goed, ik word schlagerzanger!”

Het is anders gelopen. Terug in Nederland mocht ik op de radio om te vertellen wat ik in Berlijn had meegemaakt.

Later werd ik door iemand benaderd die toen mijn stem had gehoord en voorstelde dat ik een screentest zou doen voor de televisie. Zo kwam ik aan mijn eerste baan bij de Tros. Ja, mijn carrière is wonderbaarlijk verlopen. Ik heb nooit bedacht wat ik zou willen doen, maar heb wel alles wat op mijn pad kwam met totale overgave gedaan.’ yyy

Fen is uit

het beste

eten

Alles draait om… mij

Radiohead

Champagne met koffie?

Vrijwilligerswerk www.vca.nu

Jacintha Scheerder docent bèta-gamma/Future Planet Studies

Café Cook James Cookstraat 2

Druk, druk, rennen, druk.

Echt, ik heb het best wel zwaar.

Ik moest vanochtend sporten en de sportleraar die deed zo naar. Toen wilde ik naar huis maar lekke band onder mijn fiets. Voor plakken had ik echt geen tijd dus naarstig naar de fietsenmaker. Of die zich dan alsjeblieft toch wel wat wilde haasten. Maar meneer had nog een fiets of zestien voor mij in de rij. Alsof ik het niet zwaar genoeg heb, helpt die lul me helemaal niets.

Website: ‘Vice, over clubs, feesten, drugsachtige dingen ook. Het is rauw, edgy en neigt naar underground.

Een wereldje waar ik nieuwsgierig naar ben, en soms ook i­ nduik.’

Zodra er een nieuw tentje in de Baarsjes verschijnt, ben ik er als de kippen bij. Ik woon al acht jaar in het stadsdeel dat nu is opgegaan in Stadsdeel West en pas sinds kort heeft ook horecaminnend Amsterdam ontdekt dat hier veel te winnen is. Werd de Jan Evertsenstraat een jaar geleden nog gedomineerd door belwinkels en afhaalturken, langzaam verschijnen er cafés en restaurants in het straatbeeld waar de gemiddelde student zich goed thuis voelt.

Toen was de dag pas net begonnen.

Film: ‘New York, I Love You. In een stuk of tien korte liefdesverhalen wordt het beeld van een veelzijdige en gastvrije stad neergezet. Een vrouw flirt buiten een hotel met een, zo lijkt het, “onbekende” man. Zegt dat ze geen bh en slipje aan heeft. Blijken ze in de volgende scène gewoon een echtpaar. Ik heb zelf beleefd hoe makkelijk je er contact maakt. De stad wordt door niemand toegeëigend, dat was voelbaar.’

Toen was ik echt pas net op weg.

Nou goed, dus maar naar huis gelopen. ’t Was al bijna half tien. Bezorgservice weer eens gebeld want had mijn krant nog niet gezien. Snel door mijn stapel mail gelopen.

Wat mensen terugge-sms’t. Het is om doodmoe van te worden. Druk, zo druk, echt zo veel stress.

En toen was ik pas twee uur wakker.

Toen had ik nog niet eens gedoucht.

Dat dus direct daarna gedaan. Mijn allernieuwste aanwinst aan. Gezicht zorgvuldig in de steigers. Om elf uur zat ik in de tram. Ja, nét te laat dus voor college. ’t Scheelde niets, een klein kwartier. Hoe dan ook weer commentaar. Dat dit dus al de vierde keer is. En dat zo laat toch geen manier is. Denk die vent soms dat ik verder niet zo veel te doen heb? Zo vol, zo veel en altijd rennen. Kan er zelf ook niet aan wennen.

En toen had ik nog niets gegeten.

Zat echt in pure hongersnood.

Na college dus De Jaren. Daar een jus’tje en een broodje.

Bijpraten met vriendin O. Je weet wel, werkt nu als model ook. Reuze handig die toch even in je netwerk in te passen. Zo in het echt niet eens zo knap, maar wel een heel lieve meid.

Zeg, vond het reuze leuk om je weer zomaar eens te zien ja. Nu moet ik rennen. Sluitingstijd. En wil nog langs de Scheltema. Maar echt heel leuk je zo spontaan weer eventjes te spreken. De volgende keer hoor ik ook graag hoe het nu met jou is, hoor. Laten we daar maar over mailen, moet even kijken of dat lukt.

Ik heb het namelijk best wel zwaar.

Zo druk, druk, rennen, druk.

Zo ikke ikke ikke, en. yyy Fen Verstappen De vrijwilligerscentrale Amsterdam stimuleert, organiseert en coördineert vrijwilligerswerk in Amsterdam.

Zie www.vca.nu.

Theater: ‘Twee stemmen, een solovoorstelling gebaseerd op Pasolini waarin Jeroen Willems zes verschillende rollen vertolkt. De manier waarop hij dit neerzet, zijn bevlogenheid, het zal nooit op dat niveau geëvenaard worden.’

Boek: ‘De alchemist van Coelho. Om de zoektocht van de hoofdpersoon naar een andere wereld en zijn hang naar nieuwe mensen. Ik las het toen ik achttien was en in Zutphen woonde. Het was een mijlpaal. Ik was klaar daar, wilde reizen en studeren. Het boek heeft me getriggerd weg te gaan.’

Afknapper: ‘Het kunstwerk “Route langs 18 hoeken” in het Stedelijk. Je kon met een foldertje met foto’s de hoeken van lege ruimten vergelijken met het origineel. Dat is te makkelijk. Je moet zoiets niet tentoonstellen.’

Hebbeding: ‘Een kijkdoosje waarmee je foto’s met een uitzicht vanuit een treintje kunt bekijken. Dat hebben mijn toenmalige vriend en ik gepikt. Als een experiment dat we uit recalcitrantie deden, omdat we op vakantie in Frankrijk niet in een open treintje mochten. We wilden kijken of deze diefstal een gevoel van rechtvaardigheid zou teweegbrengen. En inderdaad, het voelde een stuk beter.’

Muziek: ‘Radiohead: niet te evenaren qua sound. De zang is een instrument an sich. Tijdens concerten verdwijnt de zanger compleet in zijn eigen muziek. Ik kan het waarderen dat hij zich distantieert van het publiek.

Nummer: “Exit Music”.’

Kunst: ‘Ik weet niet of hij hiermee blij zal zijn: mijn broer Nandos Scheerder. Een enorme kunstenaar, in de zin dat hij totaal niet commercieel werkt. Hij schildert rauw, streperig op hele grote doeken. Ik denk uit een afkeer van het huidige morele verval. Ik zou willen dat hij meer deed met zijn kunst.’

Stokje: ‘Ik geef het stokje aan student bèta-gamma Duifje van Egmond. Zij voelt aan als heel authentiek in hoe ze eruitziet en wat ze doet.’ yyy Hans van Vinkeveen

Dat de nieuwe cafés op geen enkele manier een gebalanceerde afspiegeling van de etnische samenstelling vormen, is jammer. De klanten zijn jong, blank en kunnen de dure broodjes, hapjes en drankjes gemakkelijk betalen.

Ik kan daar flink over klagen, maar stiekem pas ook ik in dat profiel.

Café Cook zit een beetje verstopt, in de James Cookstraat, haaks op de ‘Jan Eef ’ (zoals de Jan Evertsenstraat, zeker na de brute moord op een juwelier, extra liefkozend wordt genoemd om de goede naam te bewaken). Het is klein en knus en heel geschikt voor een winters tête-à-­ tête. In de zomer compenseert het restaurant zijn kleinheid met een enorm terras.

Ik neem vooraf een salade van gebraden kalfsfricandeau met peultjes en een vinaigrette van rivierkreeftjes (€ 8,50), mijn tafelgenoot buigt zich over een tartaartje van gerookte zalm met een gebakken coquille en een dragonbotersaus (€ 8,-). De fricandeau is mals, de zalm zacht. Een bijpassend glas wijn maakt het voorgerecht compleet.

Over het hoofdgerecht hebben we discussie. We willen niet hetzelfde bestellen, maar de lamsbout (€ 17,-) ziet er verreweg het lekkerste uit. Die komt met een gepofte aubergine en een risottobitterbal. Vooral die laatste doet ons het water in de mond lopen. Ik geef uiteindelijk toe en bestel de vis van de week, gegrilde heekfilet met puntige paprika’s gevuld met artisjok en aardappeltjes met dragonmayo (€ 17,50). Na een lading kalfsfricandeau bij mijn voorgerecht, ben ik toch blij dat ik geen hele lamsbout hoef te verstouwen.

De beschikbare toetjes matchen niet met onze zin. Omdat we toch zin hebben om door te consumeren, gaan we voor de champagne en slagroomtruffel van Holtkamp.

Het idee van een glaasje bubbels kan ons wel bekoren.

Of we er ook koffie bij willen, vraagt de serveerster. Die vraag vinden we wat vreemd, maar wordt logisch wanneer het aardige meisje ons allebei een bakje met twee truffels brengt: een slagroom- en een champagnetruffel.

Geen champagne dus. Met een glas cognac bij de nabestelde koffie temperen we onze drankzucht. Het is goed toeven in Café Cook. yyy Floor Boon Eten: lekker en verrassend Ambiance: knus in de winter, beschut en rustig terras in de zomer Prijs: zacht geprijsd, zeker gezien wat je krijgt

Folia 21

De centrale belangenbehartiger van Amsterdamse studenten

Niet selecteren, maar investeren

I

n het eerste jaar vallen de

hemd van het lijf gevraagd. Ben je

meeste studenten uit, veel

uitwonend? Heb je al eerder gestu-

van hen switchen van studie.

deerd? En uiteindelijk: studeer je

Zonde van het geld, zegt

nog steeds? Zo kon dus achteraf

staatsecretaris Zijlstra. Niet

bekeken worden welke factoren

zonde, stelt ASVA, want ook aan de

goede indicatoren zijn om uitval

kennis die je in dat jaar opdoet heb

te voorspellen. Conclusie: je kunt

je later profijt. Zijlstra ziet nog een

uitval nauwelijks voorspellen.

probleem, veel studenten zijn ongemotiveerd. Om beide problemen op

Alternatieven voor het ‘wondermid-

te lossen pleit hij voor selectie aan

del’ zijn er zeker. Begin met eerlijke

de poort, het selecteren van studen-

voorlichting: nodig studenten uit

ten op basis van door de instelling

voor een gesprek waarin de oplei-

zelf vastgestelde criteria. Volgens

ding de student leert kennen en

ASVA is selectie geen wondermiddel

andersom. Blijf ook tijdens de rest

en zijn er goede alternatieven.

van de opleiding met studenten in gesprek over de studievoortgang.

Selecteren aan de poort, dus het

Stop met het geven van, wat wij

opzetten van selectiecriteria, is

noemen, ‘eenrichtingsverkeer mas-

moeilijk. Er zijn twee methoden die

sacolleges’, een monoloog vanaf

werken concludeert onderzoek van

het spreekgestoelte. Dit is ook voor

De Startmonitor. De eerste methode

docenten niet inspirerend. Juist de

is bikkelhard. Van de 100 studenten

docenten die gelegenheid krijgen

die zich aanmelden wijs je er 95 af.

zich bij te scholen, tijd krijgen

Van de vijf die mogen studeren weet

om na te denken over interactieve

je bijna zeker dat ze niet uitvallen.

werkvormen en betaalt krijgen om

De onderwijsinstelling is verzekerd

langer dan tien minuten te besteden

van topkwaliteit vlees in de kuip.

aan het nakijken van scripties, zijn

Jammer alleen dat van de 95 afgewe-

geliefd. Dat blijkt ook steeds weer

zen kandidaten het overgrote deel

uit de uitslag van de Docent van het

ook heel goed gepresteerd zou heb-

Jaar verkiezingen die ASVA op zowel

ben. Nederland heeft juist veel hoog

de UvA als de HvA organiseert.

opgeleide mensen nodig om internationaal te concurreren. De verwach-

Met geliefde docenten in niet al te

te groei van het aantal studenten

grote groepen is het studierende-

moet Nederland verwelkomen. De

ment hoog. Onderwijsinstellingen

tweede methode selecteert minder

hebben echter niet de financiële

streng. Van de 100 studenten wijs je

middelen om docenten hierin te on-

er één af. Dit klinkt flauw, maar dat

dersteunen. Toen de huidige politici

is ongeveer het aandeel waarvan je

studeerden hadden onderwijsinstel-

met behoorlijke zekerheid kunt zeg-

lingen meer geld te besteden per

gen dat het uitvalt, aldus Startmo-

student dan nu. Van dat budget is

nitor. De vraag is: hoe zinvol is het

nog maar 40 procent per student

dan nog om te selecteren?

beschikbaar. Met het noemen van dit percentage, zonder een bron

Het probleem is dat niemand nog

te vermelden, gaan bij veel lezers

een methode heeft gevonden waar-

alarmbellen rinkelen. De vraag is

mee je uitvallers kan voorspellen.

of de studenten van morgen ook

Startmonitor volgde ruim 20.000

deze kritische houding aangeleerd

studenten vanaf het moment dat ze

krijgen. Het gedroomde onderwijs is

zich inschreven tot aan het tweede

schaars in Nederland.

jaar. Deze studenten werd het

annonces

Annonces zijn advertenties zonder winstoogmerk, bestemd voor de particuliere aanbieder.

Annonces kunnen worden geplaatst in Folia en op de website www.folia.nl. Zie voor informatie over het aanbieden en de tarieven www.folia.nl – weekblad – Annonces.

UvA-SCRIPTIEPRIJS

Afgestudeerd tussen 3 mei 2010 en 19 april 2011? Werd je scriptie met minimaal een 8,5 beloond? Ding mee naar de UvA-scriptieprijs! De drie beste scripties worden beloond met geldprijzen van resp. € 3.000, € 2.000 en € 1.000. De jury beoordeelt de inzendingen op wetenschappelijke inhoud en originaliteit.

Meer informatie: www.uva-alumni.nl/uvascriptieprijs

CULTUUR

Zaterdagavond 19 maart a.s. 20.15 uur Concertgebouw Amsterdam: Kees Hulsmann (viool) & Le Nuove Musiche, met madrigalen van Monteverdi en vioolsonates van Bach.

Voor mensen tot 30 jaar drie kwartier voor aanvang de ‘sprinter’: slechts € 10 entree (i.p.v. € 32).

Middagworkshops Creatieve Dans. Een muzikale ontdekkingstocht: dansen vanuit je gevoel, vrijer bewegen, je mogelijkheden ontdekken. Za. 26/3, kosten € 25. www. dansimpuls.nl Zondag naar de kerk? www.studentenekklesia.nl 11.00 uur - De Rode Hoed Keizersgracht 102 - Amsterdam Gespreksavonden Theosofisch GenootschapVrijdag 25 maart is in De Vrije Gemeente, Johannes Vermeerstraat 19, weer de tweewekelijkse gespreksavond van Het Theosofisch Genootschap over de esoterische beginselen die ten grondslag liggen aan de religies en wijsheidsstelsels uit alle tijden en culturen.

Thema’s o.a.: gnosis, hermetische wijsheid, theos-sophia, en de praktische betekenis van deze ideeën voor het dagelijks leven.

Aanvang 20.00 uur. Info: www.theosofie.net.

De toegang is vrij.

USC SPORT

ZonDans workshop Vanaf 20 maart tot de zomer verzorgen het USC en Amsterdance elke 3e zondag van de maand in sportcentrum Universum een knallende dansworkshop en aansluitend een oergezellige vrijdansmiddag. Iedereen die enthousiast is over stijldansen is welkom bij Amsterdance. Workshop € 7,50 p.p. / vrijdansen is gratis. Check www.usc.uva.nl Wielrennen • Half d’Huez-competitie Heb je l’Alpe d’Huez altijd al willen beklimmen? Doe dan nu mee met de Half d’Huezcompetitie op de praxtourfietsen in sportcentrum Universum. De competitie loopt tot 18 maart, de finale is op 22 maart in eetcafé Oerknal. Je kunt meteen beginnen. Voor ieder met een geldig USC-fitnessabonnement.

• Ontdek de prachtige (fiets)omgeving van Amsterdam Vanaf 21 maart zijn er weer instaptrainingen voor de beginner, avondvullende trainingen voor de gevorderde en wedstrijdtrainingen / trainingswedstrijden voor de competitieve wielrenner. Instaptrainingen starten bij Universum of het sportcentrum van de VU. Studententarief instaptraining (3x) € 20.

Periode: t/m eind september, van ma. t/m do. Wielerkaart hele periode studenten € 55,

overigen € 105. Check www.usc.uva.nl Kanoën In een veelzijdige cursus van 10 lessen, start 4 april, leer je een aantal facetten van het kanovaren: eskimoteren, toervaren, brandingkanoën, veel techniek, evenwicht en economisch varen. Studentencursusprijs € 74 / UvA-medew. € 108,50. Check www.usc. uva.nl

het cultureel studentencentrum van UvA & HvA

lezing

WO 16/03 20.00 uur

Philosophy of physics gravitation

Starting from first principles and general assumptions, Newton’s law of gravitation is shown to arise naturally and unavoidably in a theory in which space is not a fundamental but an emergent entity. A generalization of the arguments leads to Einstein’s theory of general relativity. Moved from last week. free for students, e 5,- all others

Sport-voor-NOP-week Het USC gooit haar deuren wagenwijd open!

Maandag 28 maart t/m vrijdag 1 april biedt het USC een week lang gratis sport in alle USC-vestigingen. Kom tennis-vrijspelen bij USC Tennis, of fitnessen in het centrum van Amsterdam in PCH Fitness. In sportcentrum Universum in het Science Park Amsterdam ben je welkom t/m zondag 3 april. Iedereen is welkom, leden en niet-leden. NOP-aktie: schrijf je je in tijdens de SVN-week, dan betaal je géén inschrijfgeld. Kijk op www.usc. uva.nl voor het complete NOP-sportaanbod.

lezing

Eetcafé Oerknal Het sportcafé van sportcentrum Universum in het Science Park Amsterdam zoekt per direct oproepkrachten (studenten/scholieren) voor werkzaamheden in de bediening en de bar. Interesse? Mail je naam, leeftijd en tel. nummer naar Pascal van Zwieten, oerknal@ usc.uva.nl

VR 18/03 20.00 uur

VERDIENEN

DO 17/03 20.00 uur

Germany and evil (4) – Heinrich von Kleist

On the 21st of November 1811 German author Heinrich von Kleist committed suicide in Potsdam, also killing his fiancée in the process.

Now, 200 years later, professor of Comparative Literature Studies Christian Moser (Bonn University) examines the evil and violence in the works of this prolific German author. free for students, e 5,- all others

Debat

Dierproeven: een noodzakelijk kwaad?

Dierproeven worden ingezet voor de cosmetische industrie, maar ook voor de (medische) wetenschap. Wat zijn hier de ethische consequenties van? Wegen die op tegen de resultaten? Wat zijn de alternatieven? studenten gratis, e 5,- alle anderen

Gezonde mannelijke proefpersonen (18-35 jaar, niet-rokend) gezocht voor deelname studie. AMC afdeling CEMM voert een onderzoek uit naar de invloed van een mogelijk nieuw geneesmiddel op ontstekingsreacties als gevolg van endotoxine-blootstelling.

U wordt twee opeenvolgende nachten opgenomen in AMC, en u ontvangt een financiële vergoeding. Informatie bij drs. Anne Jan van der Meer, A.J.vanderMeer@amc.uva.nl

muziek

VRIJWILLIGERSWERK, STAGES, e.d.

ma 21/03 20.30 uur

Uniek vrijwilligerswerk wereldwijd, 2-4 weken. Infodag: 18 maart Utrecht. www.ibonederland.org Kinderfonds Bolivia zoekt: Coördinator van het Studiebeurzenproject, die in Bolivia de studenten begeleid en meewerkt aan diverse activiteiten v.h. project. Voor functieomschrijvingen, taken en tegemoetkomingen, zie: www.kinderfondsbolivia.org. Geïnteresseerd? Stuur voor 1 april een motivatiebrief samen met cv naar Martine Buijs, e-mail: voorzitter@kinderfondsbolivia.org

WONEN

Iets te verhuizen? Dáár heb ik voor gestudeerd! Alle maten bussen en verhuismannen, vanaf € 45. Wij takelen (touw en blok); tevens interlokaal. Bel Taco: 06 4486 4390; www. vrachttaxi.nl Rust en stilte om in te kunnen werken?

Te huur flat Lauriergracht overdag, evt. ’s avonds. Dus niet voor bewoning.

Tel. 020 620 8828.

za 19/03 20.30 uur

CREA Big Band

Concert met tenorsaxofonist Sjoerd Dijkhuizen, lid van het Jazz Orchestra van het Concertgebouw. Hij soleerde onder andere bij The New Cool Collective en Jessey Norman’s Ellington Project in Parijs. toegang e 3,-

Debat

De techniek van geluk

Vroeger was geluk nog heel gewoon, toen men geen vaatwasmachine, Facebook of Ipad had. Of niet? In hoeverre hebben de auto, Web 2.0 en de kruimeldief invloed op onze ervaring van geluk? Derde deel van Allemaal gelukkig! studenten gratis, e 5,- alle anderen

Debat

Di 22/03 20.00 uur

Food prices and speculation

The year 2011 started with alarming figures on rising prices of basic food commodities. Rising food prices are often disastrous and literally murderous for poor people. What are the effects of financial deregulation? free for students, e 5,- all others

lezing

Di 22/03 20.15 uur

Fichte’s freedom

Fichte’s had to defend himself against allegations of atheism. In doing so, he clarified the nature and scope of transcendental inquiry and outlined a perspective on human freedom without free will. free for students, e 5,- all others Meer informatie over de CREA agenda: www.crea.uva.nl

lezingenladder De Balie

DO 17/03, 20.30 uur De hongerige stad Carolyn Steel is architect, docent en schrijver van De hongerige stad en komt praten over haar visionaire kijk op voedsel in de stad.

VR 18/03, vanaf 10.00 uur De populistische verbeelding Congres over de rol van mythen, verhalen en beeldvorming in de politiek.

Felix Meritis

DO 17/03, 17.30 uur Verenigde Staten en Europa in een multipolaire wereld Vier experts op het gebied van trans-Atlantische betrekkingen, buitenlands en defensiebeleid over uitdagingen voor de VS, Navo en de EU. Gebouw A, Roeterseiland MA 21/03, 13.00 uur ‘De vrije wil bestaat niet’ Hersenonderzoeker Victor Lamme over wat bepaalt wat we doen dat we doen. Welke delen van het brein zijn doorslaggevend bij keuzes?

Pakhuis de Zwijger DO 17/03, 20.00 uur Spatial Senses #1 Eerste deel lezingenreeks over de invloed van de zintuigen op de beleving van de wereld. Prikkelt goede interieurarchitectuur alle zintuigen?

DI 22/03, 18.00 uur Stadsdelen in tijden van actief burgerschap Wethouder Andrée van Es wil het burgerschap van de Amsterdammers vergroten. Komt actief burgerschap in Amsterdam tot zijn recht?

NEMO

DO 17/03, 19.30 uur Schelpen en beschaving De blinde hoogleraar Geerat Vermeij spreekt over zijn bijzondere visie op de evolutietheorie.

Rode Hoed

WO 16/03, 20.00 uur Twintig over twintig: Wie maakt de dienst uit? Over het leger en sociale plichten Arie Boomsma bespreekt met een panel van twintig twintigers de positie van het leger en het idee van sociale dienstplicht in hun generatie.

Stadsarchief Amsterdam ZO 20/03, 15.00 uur Canongesprek: Amsterdamgezocht in de Slimme werkstudent fotografieBoth ENDS streeft naar een duurzame, sociale en rechtvaardige wereld.over Fotograaf en schrijver Hans Aarsman Studeer je HRM, Bedrijfskunde, Amsterdam inRechten, de fotografie.

Economie of i.d. én is organiseren, structureren, procesmatig werken en administreren jouw talent?

U organiseertKijk eendan lezing of debat en wilt daarmee voor meer informatie op graag op deze pagina staan? Stuur tijdig een www.bothends.org mailtje naar folialezing@gmail.com onder vermelding van ‘Aanmelding lezingenladder’. Voor folia-both ends 110113.indd 1 14-01-2011 10:12:00 adressen zie www.folia.nl/lezingenladder.

Folia 23

De student

Dijkgraaf & Fresco

Van der Meulen & Curvers

Dagelijkse terreur

Hier en nu

De hoogleraar

Zucht. Ik ben naar een andere tijdszone gereisd, en heb een halve dag achterstand op Europa. Een paar uur slapen tijdens Nederlandse werktijd en voor je het weet zit je inbox weer vol. En dat terwijl je net tot vlak voor het slapengaan àlle – lees: alle vierenvijftig – openstaande e-mails hebt beantwoord. Je doet je ogen dicht, wordt op een onmogelijk uur wakker met een jetlag, besluit toch maar even te kijken, en verdorie: weer zevenendertig e-mails. Je gaat in arren moede eerst maar even onder de douche, en bingo: weer tien erbij. Even ontbijten en je hebt ogenblikkelijk recht op nog een stel dringende boodschappen, niet in de laatste plaats van mensen die je eraan herinneren dat je hun vorige mail nog steeds niet beantwoord hebt. Zucht.

Als je gewoon op je werkplek zit, is het niet zoveel anders. ’s Ochtends vroeg eerst maar eens de e-mail uit de VS en Azië beantwoorden, en die van de Neder-

landse vroege vogels. Tegen de tijd dat je dat hebt gedaan, stroomt de Europese mail binnen, plus de reacties op jouw eerdere mail. En al die berichten die je op zijn minst moet scannen van mensen die volautomatisch op de “reply to all” knop drukken. Weer een uurtje zoet. Tijdens telefoongesprekken en vergaderingen kun je gelukkig wat inhalen door half onder tafel op je telefoon te koekeloeren en het hoogst noodzakelijke in haiku stijl te beantwoorden. Belangrijk inderdaad/Kom hopelijk/morgenavond doe mijn best…

Kan het anders? Ja natuurlijk: niet de dag met de e-mail beginnen, niet alles beantwoorden, niet meteen reageren, geen onnodige attachments meesturen.

Sommige dingen gaan vanzelf over, al doe je er niets aan. Maar het is net als met al die andere goede voornemens: het vlees is zwak, de verleiding groot en de bevrediging van een schone inbox kan bijna niemand weerstaan. yyy Louise O. Fresco

Annemarie Mol hoogleraar antropologie van het lichaam

‘Als je wint heb je vrienden,’ zongen Herman Brood en Henny Vrienten, maar ook met vrienden kun je nog ongelukkig zijn.

Dat was een tijdje terug te zien in Alles wat we wilden, een documentaire waarin vier depressieve twintigers vertellen over hoe zij bezweken onder de druk om te slagen. Gek genoeg is juist leven in het moment – mindfulness – een veelgebruikte methode om met die veelal zelfopgelegde druk om te gaan. Mindful leven doe je door je niet bezig te houden met anderen, verleden of toekomst, maar met het hier en nu, zonder oordeel of gedachte, om zo uiteindelijk ‘verlicht’ te raken.

Een van mijn persoonlijke helden, Geoff Dyer – ooit in De Groene Amsterdammer omschreven als ‘de meest luie onder de Britse schrijvers’ – is waarschijnlijk verlicht vanaf zijn geboorte. In boeken met schitterende titels als Yoga For People Who Can’t Be Bothered To Do It schetst hij een beeld van zichzelf als een slacker die

zich het liefst bezighoudt met het afwegen van voor- en nadelen van verschillende mogelijke activiteiten, vrouwen versieren, en op zijn vele reizen vooral benieuwd is naar ‘telly in other countries’. Na zijn studie leefde hij jarenlang van een uitkering, naar eigen zeggen een kans ‘to catch up on my reading’. Zijn ervaringen uit die tijd verwerkte hij in The Colour of Memory, waarin de hoofdpersonen zich dan ook vooral bezighouden met tv-kijken, ouwe­ hoeren, bier drinken en af en toe een partijtje tennis.

De tijden zijn veranderd, tegenwoordig zouden diezelfde personen via media als Facebook, DWDD en nrc.next waarschijnlijk continu geconfronteerd worden met leeftijdgenoten die meer presteren, verdienen, reizen en/of creëren; onbekommerd slacken is er niet meer bij. Toch is leven in het hier en nu misschien minder moeilijk dan het lijkt; Geoff Dyer lezen is sowieso een goed begin. yyy Harmen van der Meulen

Claes de Vreese hoogleraar politieke communicatie Maarten Pieter Schinkel hoogleraar Competition Economics and Regulation

overigens Wilders wil rechters iedere zes jaar door de politiek laten herbenoemen: dit opheffen van de trias politica toont de ondemocratische aard van de PVV. Annemarie Mol: ‘Dit plan gaat in tegen de trias politica, maar het is niet zozeer ondemocratisch als wel onstaatsrechtelijk.

De vroegere absolute macht van de koning is over drie instanties verdeeld. Populisten willen opnieuw slechts één absolute machthebber: het volk. Inhoudelijk speelt er overigens iets anders. De droom van het uitbannen van criminaliteit. Rechters mogen van Wilders alleen herbenoemd worden als ze zwaar genoeg hebben gestraft. Daarin schuilt een onderschatting van de rechterlijke macht. De professionaliteit van rechters wordt niet erkend. In plaats van aan collegiaal overleg moeten ze zich aan de volkswil onderwerpen. Tegelijk behelzen al die pleidooien voor zwaarder straffen overigens ook een overschatting van de rechterlijke macht. Een overschatting van wat strafrecht vermag. De suggestie is immers dat strengere straffen 24 Folia

criminaliteit kunnen tegengaan. Helaas, dat is niet zo. Rechters kunnen criminaliteit niet voorkomen, hoogstens kunnen ze helpen om die in maatschappelijk hanteerbare banen te leiden. Vergelijk rechters met dokters. Daar kunnen we ook wel boos op worden, maar daarmee kunnen ze ziektes nog niet uitbannen.’

Claes de Vreese: ‘Dit is het soort uitspraak waarvan ik niet begrijp dat we er aandacht aan besteden. Het is onrealistisch en voor de bühne en eigenlijk niet de moeite waard om op in te gaan. Alleen als gedachte-experiment kun je er aandacht aan besteden. Dan kom je tot de conclusie dat het raakt aan de kern van de scheiding der machten en dus onuitvoerbaar is.

Tegelijk is een dergelijke maatregel waarin rechters getoetst moeten worden op hun manier van straffen op geen enkele ma-

nier te implementeren. Het lukt Wilders keer op keer om aandacht te krijgen met symbolische uitspraken. Toch duikt iedereen er iedere keer weer bovenop waardoor zijn podium voor onrealistische uitspraken alleen maar groter wordt. In plaats van inhoudelijk te reageren, ga ik er daarom nu ook niet intrappen. Erop ingaan an sich geeft al meer credit aan zo’n uitspraak dan hij verdient.’

Maarten Pieter Schinkel: ‘Oneens: het toont de tactiek van hem. Dit “voorstel” dat inderdaad een fundament onder onze democratie zou wegslaan – is weer zo’n ondoordachte provocatie om maar de aandacht te blijven vasthouden. En kijk, het lukt: we hebben het weer over ’m! De PVV is ondemocratisch, zeker, maar ook dat is meer slordig geluk – dat hem dient – dan strategische wijsheid. Enfin. De rechtseco-

nomie leert dat een hoge strafmaat efficiënt kan zijn. Immers, de afschrikwekkende werking van een straf is het product van de hoogte van de pakkans en de pijn van de straf die volgt na veroordeling. Bij een hoge straf kan een lagere pakkans volstaan.

En een hoge pakkans kost veel publiek geld aan politie en justitie, terwijl een hoge straf zelfs gratis kan zijn – zoals een boete: dat is alleen maar een herverdeling. Flink straffen wordt nu gepopulariseerd, maar pas op: het basismodel abstraheert van veel wat ertoe doet, zoals onbezonnen daden, rechtelijke dwalingen, spijt, detentie­kosten, en verharding van zwaargestraften. De rechtspraak zou zich best wat meer op deze inzichten kunnen baseren – zonder de democratie aan te tasten.’ yyy Floor Boon In deze rubriek reflecteren wetenschappers op een actuele stelling.