Folia25_63

weekblad voor de Universiteit van Amsterdam jaargang 63 19/03/2010 nummer 25

de twee gezichten van

hard

UvA-homo’s

‘We tongen niet tijdens college’

klein = fijn

Voordelen van ministudies

hoofd

geo-akoestiek

De zeebodem in kaart brengen

Ben jij de econometrist die straks de markt verovert met innovatieve ideeën?

Leun achterover, sluit je af en innovatieve ideeën volgen vanzelf. Heel belangrijk, want innovatie betekent groei, ontwikkeling en vooruitgang.

Precies wat we willen bereiken voor onze klanten. Deloitte heeft daarom een unieke aanpak om huidige en toekomstige business effectief te stimuleren. Een intern platform, waarop iedereen zijn ideeën kan delen.

Ook jij als je straks bij ons werkt. Wij creëren vervolgens ruimte om je business case daadwerkelijk vorm te geven en succesvol te implementeren.

Ook het talent en de ambitie om anders te denken en je naast je formele functie als innovator te profileren? Kijk voor een voorbeeldcase van TNT op werkenbijdeloitte.nl/innovatie

Laat niemand je tegenhouden.

© 2010 Deloitte, Member of Deloitte Touche Tohmatsu

inhoud #25

hard//hoofd

Jong, creatief en grenzeloos ambitieus. Hard//hoofd.com is een eigenwijze website. Makers Rutger Lemm en Annabel Troost vinden dat inhoud en nuance best samengaan met rock-’n-roll: ‘Het moet niet truttig worden.’ 10

Rutger Lemm en Annabel Troost / foto Mirte Slaats

Jobs tijding

Cohen gaat zorgen voor duidelijkheid, aldus Jean Tillie 9

kleine studies

‘Misschien ben ik een beetje vreemd, dat ik dit zo leuk vind’ 14

het geluid van de zee

Onderwaterrobot verkent de kust zonder de nadelen van sonar 17

homo aan de UvA

‘Intelligent betekent niet automatisch tolerant’ 18

weekgast: Simone Buitendijk Eerste Nederlandse hoogleraar eerstelijns verloskunde 20

en verder:

nieuws 4-7, opinie/brief 9, in beeld 12-13, Fen is uit/ het beste/eten 21, annonces 22, lezingen 23, Dijkgraaf/Curvers/overigens 24

succes Ik bevond me een aantal dagen in Den Helder en toen ik daar nietsvermoedend het Noordhollands Dagblad opensloeg, lachte UvA-politicoloog Jean Tillie me bijna paginagroot tegemoet. Tillie duidde op een glasheldere manier waarom Wilders zo succesvol is en gaf meteen aanwijzingen aan de gevestigde politieke orde over hoe met deze politicus om te gaan.

Annejet van der Zijl overtrof Tillie moeiteloos qua exposure, de voorgaande weken. Van der Zijl is de auteur van Bernhard, een verborgen geschiedenis en je kon de afgelopen tijd geen tv aanzetten of krant lezen of er stond wel iets in over haar boek. Van der Zijl studeerde en promoveerde trouwens aan deze universiteit.

En dan is er natuurlijk Robbert Dijkgraaf.

De universiteitshoogleraar en baas van de Koninklijke Nederlandse Academie van Wetenschappen was afgelopen week in New York om daar samen met Ban Ki Moon te praten over het rapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change. Dit rapport over het klimaat schijnt niet helemaal te deugen, dus de hoogste baas van de Verenigde Naties heeft Dijkgraaf persoonlijk gevraagd onderzoek te doen en met aanbevelingen te komen.

Tot slot werd ik laatst gebeld door een journalist rondom het Binnenhof met de vraag of ik Paul Doop ministeriabel achtte. Doop, vicevoorzitter van het College van Bestuur en hoog binnen het CDA, wordt in het Haagse genoemd als nieuwe staatssecretaris of minister, mocht het CDA weer gaan regeren. Als Doop minister wordt, is hij er – net als Tillie, Dijkgraaf, Van der Zijl en al die anderen – het levende bewijs van dat een studie of carrière aan de UvA welhaast een garantie is voor succes.

Jim Jansen, jfj@folia.uva.nl

weekblad

voor de Universiteit van jaargang 63 19/03/2010 Amsterdam nummer 25

De twee gez

ichten van

hard

hoofd

cover Rutger Lemm en Annabel Troost / foto Mirte Slaats

colofon

UvA-homo’s

Niet zoene

n tijdens

college

klein = fijn

Voordelen

van ministu

dies

geo-akoestiek

De zeebo

dem in kaart

brengen

Folia: Weekblad voor de Universiteit van Amsterdam, Vendelstraat 2, 1012 XX Amsterdam, tel. 020-5253981, fax 020-5253980, redactie@folia.uva.nl website: www.folia.nl uitgever: Stichting Folia Civitatis redactie: Floor Boon, Mirna van Dijk (eindredacteur), Jim Jansen (hoofdredacteur), Maud Janssen, Marit van Kooij, Margot Riedstra (secretariaat), Henk Thomas, Dirk Wolthekker medewerkers aan dit nummer: Bram Belloni, Martien Bos (correctie), Bob Bronshoff, Emma Curvers, Robbert Dijkgraaf, Kirsten Dorrestijn, Harmen van der Meulen, Arjan Roodink, Won Tuinema, Tjebbe Venema, Fen Verstappen, Hans van Vinkeveen redactieraad: Wouter Breebaart, Simon Dikker Hupkes, Albert Goutbeek, Lief Keteleer (voorzitter), Jaap Kooijman, Bert Vuijsje zakelijke leiding: Paul van de Water bladmanagement: Impressum, Zoetermeer art direction: Pascal Tieman opmaak: Carl Zevenboom, Amsterdam druk: Dijkman Offset, Diemen advertentiewerving: Bureau van Vliet bv, Zandvoort, tel. 023-5714745, fax 023-5717680, zandvoort@bureauvanvliet.com abonnement: € 46,90 per jaargang opgave: 020-525 3981, mededelingen@ folia.uva.nl of www.folia.nl. Het is niet altijd mogelijk de rechthebbenden van de foto’s op de prikbordpagina te achterhalen. Rechthebbenden van het beeldmateriaal kunnen zich bij Folia melden via: redactie@folia.uva.nl

Folia 3

nieuws meer actueel nieuws op www.folia.nl

Boze buren willen geen poort zz Het Roeterseilandcomplex wordt gerenoveerd en tot campusterrein gemaakt. zz Eigenaren appartementen Sarphati­ straat zijn woedend vanwege UvAplannen om een toegangspoort te bouwen onder hun flats.

UvA-directeur huisvestingsontwikkeling Salomé Bentinck spreekt van ‘een nevenentree tot het Roeterseilandcomplex,’ maar zo wordt dat door de bewoners van de appartementen aan de Sarphatistraat 133-141 niet ervaren. Ze spreken van ‘onbehoorlijk en onbeschoft gedrag’ van de UvA, die de gevel van hun appartementencomplex op straatniveau wil openbreken om zo een toegangspoort te creëren naar de achter de appartementen gelegen Diamantslijperij. Die wordt momenteel gerestaureerd om in de toekomst plaats te bieden aan het Studentencentrum van de UvA. De bewoners van de appartementen zijn woedend.

Op 11 maart organiseerde Stadsdeel Centrum een voorlichtingsmiddag over de plannen. Voor de gewraakte toegangspoort is nog geen toestemming gegeven, en wat de bewoners betreft zal die er ook niet komen. Ze voelen zich extra gegriefd omdat ze de appartementen ooit van de UvA hebben gekocht. ‘Volgens de splitsingsakte zou er op de hoek van de

Lisa Klop (l) en Nelly Voorhuis (r) zijn niet te spreken over de UvA-plannen / foto Arjan Roodink.

Sarphatistraat en de Roetersstraat mogelijk een passage komen naar het binnenterrein, maar niet in onze gevel,’ zei Nelly Voorhuis, secretaris van de Vereniging van Eigenaren van de appartementen.

De bewoners van het complex vrezen ‘een chaos van duizenden fietsstudenten’ die dagelijks onder hun huizen door zal gaan.

De gemeente kreeg er ook van langs, met name van bewoonster Lisa Klop. ‘Het lijkt erop alsof de gemeente in dienst is van de UvA en precies doet wat de UvA haar

opdraagt. Het zou te schandelijk voor woorden zijn als de gemeente hiermee akkoord gaat.’

In de panden op de begane grond die mogelijk moeten wijken voor de poort zit nu onder meer de afdeling Jobservice van de UvA. Ook zit er een vestiging van De Fietsfabriek. Salomé Bentinck laat weten bekend te zijn met de ongerustheid van de bewoners. Bentinck: ‘Wij hebben hierover binnenkort overleg met de Vereniging van Eigenaren van de appartementen.’ (DW)

Dioxine schadelijk voor ontwikkeling kind zz Promovenda onderzocht in lang­ lopend onderzoek de invloed van dio­ xine op de ontwikkeling van kinderen. zz Vooral de longfunctie en het afweeren stofwisselingsysteem van de aan dioxine blootgestelde kinderen bleken verstoord.

Kinderen die in hun babytijd dioxine binnengekregen hebben via borstvoeding, vertonen in hun pubertijd lichamelijke afwijkingen. Vooral de longfunctie en het afweer- en stofwisselingsysteem zijn verstoord. Meisjes hebben vertraagde borstgroei en de hele groep heeft gemiddeld meer glucose in het bloed. Dioxine is een giftige stof die onder meer vrijkomt

bij vuilverbrandingscentrales en die in de jaren tachtig veel werd uitgestoten. Dat zijn de belangrijkste conclusies uit het proefschrift waarop Marike Leijs op 17 maart promoveert aan de Faculteit Geneeskunde.

Het onderzoek van Leijs is onderdeel van een langlopende studie die twintig jaar geleden begon. Met name in de jaren tachtig was de uitstoot van dioxine hoog, in de jaren daarna is de uitstoot – mede door wet- en regelgeving – flink afgenomen. Een groep kinderen, geboren tussen 1987 en 1991, is vanaf de geboorte gevolgd met als beginmeting de hoeveelheid dioxine die zij binnenkregen via moedermelk. Leijs: ‘Veel mensen in Nederland hebben dioxine in het bloed en dat hoort niet. Dioxine krijg je binnen via dierlijke vetten. De stof nestelt - advertenties -

Meet the Masters!

Masterdag op zaterdag 27 maart. www.vu.nl/masterdag

Meer perspectief

4 Folia

zich bijvoorbeeld in gras, dat wordt gegeten door koeien. Koeproducten van dat dier zorgen voor dioxine in je bloed. Er is wel een duidelijke afname zichtbaar, want in de loop der jaren is de uitstoot van dioxine steeds meer aan banden gelegd. Hoe jonger je bent, hoe minder dioxine je dus in je bloed zult hebben.’

De kinderen, die tijdens de meting van Leijs tussen de 14 en de 19 jaar oud waren, hebben verstoringen in het afweersysteem en in de suikerhuishouding. Ook op jongere leeftijd vertonen kinderen al afwijkingen die gerelateerd zijn aan de dioxineblootstelling rond de geboorte, onder meer in gedrag, hersenfunctie, longfunctie, afweercellen en het schildklierhormoon. (FB)

Rekenkamer Jan de Ridder, onderwijsdirecteur media & communicatie aan de UvA en raadslid voor de PvdA in Haarlem, wordt voorgedragen als nieuwe directeur van de Rekenkamer Amsterdam. De Rekenkamer doet onderzoek naar de doeltreffendheid, de doelmatigheid en de rechtmatigheid van gemeentebeleid, in dit geval van de gemeenten Amsterdam en Zaanstad. De Ridder zal niet vóór 1 augustus aan de slag gaan, maar denkt dat de officiële voordrachtsprocedure sneller zal verlopen. De Ridder is bij de gemeenteraadsverkiezingen herkozen, maar zal zijn zetel opgeven als hij wordt benoemd. Ook zal hij zijn functie bij de UvA waarschijnlijk opgeven. De Ridder: ‘Wel ben ik nog in overleg over het aanblijven voor een kleine aanstelling, dat lijkt me leuk.’ (FB)

Bindend advies De Onderwijsinspectie heeft onderzocht of het bindend studieadvies (bsa) overeenkomstig de wet wordt uitgevoerd.

Daarover is vorige week het rapport Met beide benen op de grond naar buiten gebracht. De voorlichting over het bsa is in orde, zegt de inspectie. De gemiddeld gehanteerde studiepuntennorm van veertig punten is realistisch. Direct na een waarschuwing voor het bsa wordt de studiebegeleiding meestal voldoende ingevuld en krijgen studenten advies over de studievoortgang. Alle instellingen kennen mogelijkheden tot beroep.

Toch ziet de inspectie ook tekortkomingen: instellingen geven niet altijd de wettelijk verplichte waarschuwing. Ook worden waarschuwingen niet zelden ontijdig en dus onterecht verstrekt.

Daardoor komt de gezaghebbendheid van waarschuwingen in het gedrang. In het rapport doet de inspectie aanbevelingen aan het hoger onderwijs. Zo dienen instellingsbesturen helderheid te verschaffen over de hele procedure van het bindend studieadvies en in het bijzonder over de stappen aan het einde van het eerste jaar. Voor adequaat functioneren van het bsa dient de oriënterende functie van de propedeuse te worden versterkt. (DW)

Jonge Akademie De Jonge Akademie bestaat op 18 maart vijf jaar. De Jonge Akademie is binnen de Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) een zelfstandig platform van jonge wetenschappers tussen 25 en 40 jaar die internationaal tot de top van hun vakgebied behoren. In het Trippenhuis, de hoofdzetel van de KNAW, zal een openbaar middagprogramma plaatsvinden, waar ook de vernieuwde website www.dejongeakademie.nl zal worden gelanceerd met vod- en podcasts van lezingen en mediaoptredens van leden van De Jonge Akademie. Er zullen die dag ook tien nieuwe leden worden geïnstalleerd. (DW)

Kwartiermakers

De enorme energie van een jet zz De jet, een krachtige gasstroom uit een zwart gat, blijkt een heldere röntgenbron. zz UvA-astronomen wisten als eersten de röntgenbron van een zwart gat te observeren.

Een ster bekijken die op een afstand van zeventienduizend lichtjaar van de aarde staat. Dat is wat postdoc Dave Russell, verbonden aan het Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek, samen met een groep UvA-astronomen heeft gedaan.

Hierdoor hebben ze meer inzicht gekregen in de herkomst van röntgenstraling uit zwarte gaten.

Zwarte gaten zijn de geconcentreerde overblijfselen van dode sterren. Zij hebben zo’n extreem grote zwaartekracht dat er niets – zelfs geen licht – uit kan ontsnappen. De buitenste lagen van een ster die heel dichtbij een zwart gat staat, worden ernaartoe getrokken. In feite ‘eet’ het zwarte gat de ster op. Het zwarte gat verhit het gas van de ster waardoor het röntgenstraling gaat uitzenden.

Lange tijd werd aangenomen dat de röntgenstraling die het zwarte gat uitzendt gedomineerd wordt door straling van de zogenaamde accretieschijf. Dat is een platte, snel roterende schijf om het zwarte

Artist impression van een zwart gat dat zich voedt met materie van een normale ster / Lionel Bret.

gat heen waarin het materiaal dat de ster aan het zwarte gat verliest zich ophoopt.

De UvA-astronomen hebben nu ontdekt dat de röntgenstraling niet altijd uit de accretieschijf komt. De straling wordt soms gedomineerd door een snelle straalvormige gasstroom bestaande uit materie die het zwarte gat niet kan opslurpen. Dit wordt in de astronomie een jet genoemd.

Sinds de ontdekking van röntgendubbelsterren is er onder astronomen veel

discussie geweest over de oorsprong van de röntgenstraling. De UvA-astronomen wisten als eerste het spectrum van de jet te isoleren en concludeerden dat de totale energie van de jet groter is dan eerder werd verondersteld. Onderzoeker Russell: ‘Het bijzondere is dat we onze conclusies niet baseren op theoretische modellen, maar op observaties. Het is de eerste keer dat deze specifieke stralingen zijn waargenomen.’ (MvK)

Begeleiding helpt vroeggeborenen zz Te vroeg geborenen baby’s ontwikkelen zich doorgaans langzamer dan voldragen baby’s. zz Prematuren krijgen speciale begeleiding om negatieve effecten van vroeggeboorte op hun ontwikkeling tegen te gaan, en deze blijkt effectief.

Baby’s die na een zwangerschap van minder dan 32 weken worden geboren, krijgen vanaf nu een nieuwe vorm van begeleiding, de Ibaip (Infant Behavioral Assessment and Intervention Program).

De begeleiding is erop gericht een betere

fysieke, mentale en sociale ontwikkeling van veel te vroeg geboren kinderen te stimuleren. Het vermindert stress en verbetert ook het contact tussen ouders en kinderen. Dit blijkt uit onderzoek van het AMC en de Universiteit van Tilburg.

Ibaip maakt gebruik van gespecialiseerde kinderfysiotherapeuten. Zij leren ouders hoe ze hun kind kunnen helpen om op een ontspannen manier om te gaan met omgevingsprikkels. Dit heeft een gunstig effect op gezondheid, welbevinden en hersenontwikkeling. Het programma loopt sinds 1 januari in Amsterdam en het is de bedoeling het de komende jaren

ook aan te bieden in Noord-Holland en Flevoland, en op den duur in geheel Nederland.

Prematuren, zoals veel te vroeg geboren baby’s heten, hebben vaak last van meerdere lichte beperkingen, een combinatie van motorische, sociaal-emotionele en leerproblemen. Hierdoor verloopt het contact met hun ouders vaak moeizamer en raken deze kinderen sneller uit balans.

Op latere leeftijd zijn de gevolgen soms nog merkbaar: te vroeg geboren kinderen hebben meer moeite om vrienden te maken, een baan te vinden of een zelfstandig leven te leiden. (FB)

Dijkgraaf onderzoekt klimaatrapport zz Britse wetenschappers pasten gegevens aan in IPCC-rapport om gelijk te krijgen. zz In Nederland is een meldpunt geopend waar wetenschappers kritiek op het rapport kwijt kunnen.

KNAW-president Robbert Dijkgraaf, tevens universiteitshoogleraar aan de UvA, gaat deel uitmaken van de commissie die het klimaatrapport van het Intergovernmental Panel on Climate Change (IPCC) tegen het licht gaat hou-

den. Doel van het onderzoek is te kijken hoe het rapport tot stand is gekomen.

Grootste kritiekpunt op het rapport was dat niet alle wetenschappelijke informatie zou kloppen. In het rapport staat onder meer dat Nederland voor 55 procent onder de zeespiegel ligt, terwijl dit 26 procent moet zijn. Ook smelten de gletsjers op de Himalaya minder snel dat het rapport meldt. Een deel van de inhoud van het rapport zou gebaseerd zijn op informatie van een student. Uit een gehackte e-mailwisseling is tevens gebleken dat enkele Britse wetenschap-

pers gegevens aanpasten om gelijk te krijgen. De commissie met Dijkgraaf in haar gelederen moet helderheid scheppen in hoe het rapport tot stand is gekomen. Het onderzoek moet in augustus klaar zijn.

Al in een eerder stadium heeft demissionair minister Cramer (Milieu) aan het Planbureau voor de Leefomgeving gevraagd voor Nederland onderzoek te doen naar fouten in het rapport. Het PBL heeft een meldpunt geopend waar wetenschappers en klimaatdeskundigen kritiek op het IPCC-rapport kwijt kunnen. (JJ)

Vanaf 1 april heeft Ineke Veenstra, directeur van het Facilitair Centrum van de UvA, ook de leiding over de HvA-afdeling informatietechnologie en voorzieningen (IT&V). De afdelingen zijn beide verantwoordelijk voor onder meer inkoop, beveiliging, veiligheid en huisvesting. ‘We zijn kwartiermakers op het gebied van samenwerking tussen de UvA en HvA,’ reageert Veenstra. De samenwerking is nu meer geformaliseerd en dit moet leiden tot één organisatie in 2012.’ Veenstra neemt bij IT&V de leiding over van Wijnand Scholtens, die slechts anderhalf jaar in dienst was bij IT&V. Volgens Veenstra heeft de samenwerking voordelen. ‘We gaan kennis en kunde sneller uitwisselen en er is sprake van schaalvergroting. Daarnaast moet de dienstverlening nog beter worden. De UvA en HvA hebben te maken met verschillende groepen gebruikers en onze dienstverlening moet daarop aangepast worden.’ (JJ)

DescartesHuygensprijs Hoogleraar cardiologie Arthur Wilde, verbonden aan het AMC, krijgt op 30 maart 2010 de Descartes-Huygensprijs van de KNAW. Hij krijgt de prijs voor zijn onderzoek en bijdrage aan de NederlandsFranse samenwerking. De prijs gaat jaarlijks naar een Franse en een Nederlandse wetenschapper. Aan Franse zijde gaat de prijs naar Marc Humbert van het Centre National de Référence de l’Hypertension Artérielle Pulmonaire. Wilde krijgt de prijs voor zijn pionierende onderzoek naar het mechanisme en de genetische achtergrond van hartritmestoornissen en het ontstaan van plotselinge hartdood. Humbert wordt gelauwerd vanwege zijn onderzoek naar pulmonale hypertensie: verhoogde bloeddruk in de bloedvaten rond de longen.

De KNAW reikt de prijs uit sinds 1995.

Beide mannen ontvangen een bedrag van 23 duizend euro, dat bestemd is voor een verblijf als gastonderzoeker in Nederland, respectievelijk Frankrijk. (DW)

stelling De poll op folia.nl ging over de numerus fixus, die wellicht wordt afgeschaft. De vraag luidde: Geneeskunde kent al jaren een numerus fixus, maar de minister wil die nu afschaffen. Mee eens of niet? zz Zeer mee eens, want er zijn veel te weinig dokters - 72.3% zz Oneens, want een stortvloed aan studenten zal de kwaliteit van het onderwijs onder druk zetten - 12.4% zz Mee eens. Uit oog punt van democratie moet iedereen die de capaciteiten heeft dokter kunnen worden - 14.1% zz Niet nodig. Vraag en aanbod van het aantal dokters is in evenwicht - 1.1% Totaal aantal respondenten: 177

Folia 5

nieuws meer actueel nieuws op www.folia.nl

‘Nederlandse samenleving is hysterisch’ zz ‘Het Nederlandse debat rond de multiculturele samenleving is hysterisch, stelt Jean Tillie. zz ‘Het trauma van het besef in een multi­ culturele samenleving te leven, bracht een gevoel van sociaal isolement.’

‘Hoe komt het dat het debat over de multiculturele samenleving in Nederland maar niet tot rust lijkt te komen?’ Op die vraag probeerde Jean Tillie, politicoloog en bijzonder hoogleraar electorale politiek, op 8 maart antwoord te geven in de lezingenreeks ‘De Stelling van...’ in Spui25. In zijn antwoord wees Tillie op twee mogelijke oorzaken: een nationaal trauma na de aanslagen van 09/11 en egocentrische politici. ‘Mijn theorie is dat Nederlanders

zich na de aanslagen van 11 september 2001 in één klap realiseerden dat zij in een multiculturele samenleving woonden. Dat was een traumatische ervaring waar we nu nog steeds last van hebben.’

In een zoektocht naar soortgelijke traumatische ervaringen stuitte Tillie op een studie over Papoea’s ten tijde van de Nederlandse overheersing van NieuwGuinea. Hij vond daar bepaalde kenmerken die hij terugziet in de huidige Nederlandse samenleving. ‘Het trauma van de Nederlandse overheersing leidde tot een “collectief autisme”, waarbij mensen erg gesloten werden en in zichzelf gekeerd raakten. Verder was er grote behoefte aan charismatische leiders, werd er teruggegrepen op oude tradities en was er sprake van algehele hysterie.’ Tillie vertaalde deze

elementen naar de situatie in Nederland.

‘Het trauma van het besef in een multiculturele samenleving te leven heeft geleid tot een gevoel van sociaal isolement. Mensen hebben steeds meer het gevoel er alleen voor te staan. Dit uit zich in een afname van het vertrouwen in de politiek.’ Ook is de Nederlandse samenleving in zekere zin hysterisch geworden, meent Tillie. ‘Er zijn bepaalde taboes in een democratisch debat, zoals het oproepen tot geweld, mensen uitsluiten van het gesprek en het schenden van de menselijke waardigheid.

Al deze grenzen zijn de afgelopen jaren overschreden in het publieke debat.’ (Julie de Graaf) Zie ook de opiniebijdrage van Jean Tillie op pagina 9.

Blij met andermans afdankertje zz In het kader van de Schonen Kleren Campagne organiseerde Crea 11 maart een kledingruilavond.

Levendige ruilhandel in Crea op 11 maart / foto Bram Belloni

of andere reden nooit zal dragen. Na de lezing konden de aanwezige vrouwen hun afdankertjes ruilen voor de miskopen van iemand anders. Naast Heineken T-shirts en verwassen sjaals hingen er ook dure galajurken en dikke jassen in de rekken.

De ruil ging wat aarzelend van start. ‘Het is moeilijk om een onbekende te zeggen dat je haar afdankertje leuk vindt,’ zei

een deelneemster. Uiteindelijk vond er toch een levendige ruilhandel plaats. Niet alle stukken werden geruild, sommige werden weggegeven. Na het ruilen lieten veel mensen hun kleding hangen. ‘Die kledingstukken brengen we maar naar een kledingcontainer van Humanitas,’ zei Miriam van Oort van Crea. (Anne Koeleman)

UvA Essayprijs 2010 zz Studenten en docenten geven hun visie op de ideale student. zz Hoofdprijs is een boekenbon van 250 euro en een publicatie in Folia.

Was het thema vorig jaar de ideale universiteit, dit jaar mag iedereen aan de UvA zijn gedachten over de ideale student op schrift stellen. De deadline is 26 april en de inzending mag uit maximaal achthon6 Folia

Jantien Spilt promoveert deze week op een proefschrift over de relatie tussen leerkrachten en kleuters.

Is dit niet een onderzoek dat al veel vaker is verricht?

‘Voor een deel wel, maar tot nu toe was het gebruikelijk om de relatie tussen leerkrachten en kleuters te onderzoeken aan de hand van vragenlijsten die de leerkrachten kregen voorgelegd. Ik heb ook interviews afgenomen en observaties uitgevoerd. Daarnaast heb ik de kleuters zelf in het onderzoek betrokken door testjes met hen te doen.’

Testjes met kleuters? Vertel.

‘We hebben testjes met ze gedaan met behulp van een kluisje en een prullenbakje.

We hadden 27 kaartjes gemaakt, steeds met een stelling over de leerkracht. De stellingen lazen we aan de kleuters voor, bijvoorbeeld: “Mijn juf vindt mij lief ”. Als de kleuter het eens was met de stelling, ging het kaartje in het kluisje, als hij het er niet mee eens was ging het kaartje in het prullenbakje.’

Zijn de antwoorden van kleuters wel betrouwbaar?

‘Redelijk. We hebben veel stellingen met eenzelfde strekking voorgelegd. De stellingen “Mijn juf wordt snel boos” en “Mijn juf is snel onaardig” moesten om de test betrouwbaar te laten zijn óf allebei in de kluis belanden óf allebei in het prullenbakje. Met behulp van statistische analyses kun je controleren of kinderen de stellingen over het algemeen voldoende consistent beoordelen. Dit bleek het geval.’

zz Volgens organisator Geert Jan Davelaar koopt een vrouw per jaar veertien kledingstukken die ze nooit zal dragen.

Donderdag 11 maart vond CREAtions plaats, een alternatief van Crea om studenten maatschappelijk bewust te laten denken over kleding. Het publiek bestond uit ongeveer twintig vrouwen. De enige man in de zaal was Geert Jan Davelaar, die namens de Schonen Kleren Campagne een korte lezing gaf over arbeidsomstandigheden tijdens de productie van kleding.

Davelaar pleitte voor een sociaal rechtvaardige, economisch eerlijke en milieuvriendelijke kledingindustrie. ‘Een katoenen shirt kost vijfhonderd liter water en zeven eetlepels gif om het te maken. Om maar niet te spreken van de kinderarbeid en onmenselijke omstandigheden waaronder de productie plaatsvindt. Een naaister in Bangladesh verdient in twaalf jaar minder dan een verkoopster van een Nederlandse kledingwinkel per maand. Dat moet anders kunnen, vinden wij.’ Volgens Davelaar koopt een Nederlandse vrouw per jaar veertien kledingstukken die ze om de een

doctor

derd woorden bestaan. Kortom: de tweede editie van de UvA Essayprijs staat voor de deur. In de jury zitten onder anderen rector magnificus Dymph van den Boom, Docent van het Jaar 2009 Peter Starreveld en Folia-hoofdredacteur Jim Jansen. De winnaar krijgt een boekenbon van Selexyz ter waarde van 250 euro. Bovendien worden de drie beste essays gepubliceerd in Folia.

De organisatie koos voor het thema omdat

er veel debat gaande is over de ideale student. ‘Het excellente studentenleven, hoe ziet dat er eigenlijk uit? Daar moet het essay over gaan,’ aldus Michiel van Kernebeek, lid van de jury en raadslid voor de CSR. De jury selecteert op originaliteit, maar raadt de essayisten ook aan om op leesbaarheid te letten. ‘Het aantal spel- en stijlfouten vorig jaar was opvallend,’ aldus Jim Jansen, hoofdredacteur van Folia. (MvK)

Is het belangrijk dat kleuters goed kunnen opschieten met hun juf?

‘Het zijn inderdaad vrijwel altijd juffen.

We hebben 131 leerkrachten ondervraagd, onder wie twee mannen. Ja, het is belangrijk dat kleuters goed met hun leerkracht overweg kunnen. Hoe slechter de relatie, hoe groter de kans dat de kleuters het klassenklimaat als emotioneel onveilig ervaren en dat kan leiden tot lastig gedrag van de kleuters.’

Hoe was u zelf op de kleuterschool?

‘Ik zat op de Koningin Wilhelminaschool in Huizen, waar ik twee jaar in de klas zat bij juf Groothof. Veel herinner ik me er niet van, maar conflicten waren er niet.

En uit de literatuur blijkt dat de afwezigheid van conflicten in de klas belangrijker is dan de aanwezigheid van positieve ervaringen.’ (DW) Jantien Spilt, Relationships Between Teachers and Disruptive Children in Kindergarten. An Exploration of Different Methods and Perspectives , and the Possibility of Change.

Promotie: 16 maart.

ideëen voor deze rubriek: redactie@folia.uva.nl

prikbord

promoties

AMC Verpleging

ACTA Witte

Het AMC heeft een nieuw verpleegkundig profiel met de naam ‘Beweging in verpleging’. In het nieuwe profiel formuleert het AMC haar toekomstvisie op alle aspecten van de verpleegkunde.

Welke waarden streeft men na? Wat is en wat wordt de rol van verpleegkundigen?

Welke eisen stelt dat aan de opleidingen?

‘Verpleegkunde in het AMC moet nog beter worden,’ zeggen de AMC-beleidsmakers. ‘We willen anticiperen op wat er gaat veranderen. Alle hoofd- en bijzaken nog beter op orde hebben.’

Het nieuwe profiel moet aansluiten bij het motto van het AMC: ‘Professional in the lead’. Er is een nieuwe website gemaakt met verpleegkundigen die verslag doen van hun nachtdienst, reacties, een quiz, informatie en een activiteitenagenda. Zie ook www. beweginginverpleging.nl

Witte vullingen, zogenoemde composieten, worden op grote schaal gebruikt in de tandheelkunde. In de mond worden tandheelkundige materialen continu blootgesteld aan chemische stoffen uit het speeksel, voedsel en dranken.

Achteruitgang van de kwaliteit van de vullingen kan dus worden toegeschreven aan chemische en/of biologische processen. Ook kauwen leidt tot herhaalde belastingen. Hesam Mirmohammadi bestudeerde de invloed van mechanische, chemische en biologische degradaties op de eigenschappen van de witte vullingen. Hij toont in zijn promotieonderzoek aan dat de samenstelling van de materialen, opslagmedia, cyclische vermoeiing en hun onderlinge wisselwerking belangrijke factoren zijn bij de afbraak van de vullingen.

AUC Máxima

AUP Essayprijs

Prinses Máxima zal op 29 maart een bezoek brengen aan het Amsterdam University College (AUC), de interdisciplinaire bacheloropleiding van de UvA en de VU. Máxima zal twee onderwijssessies bijwonen. In de ene sessie gaat universiteitshoogleraar en KNAW-president Robbert Dijkgraaf met studenten in op het thema Excellence across the Disciplines waarbij het belang van interdisciplinair onderwijs aan bod komt. Daarna volgt een sessie met de hoogleraren James Kennedy en Halleh Ghorashi.

In deze sessie, met als thema Diversity in the Global City, staan de ervaringen van studenten met identiteit en diversiteit in Amsterdam centraal.

De redactie van de Academische Boekengids is op zoek naar jonge wetenschappers met een gouden pennetje. In de gids bespreken academici recent verschenen literatuur op hun eigen vakgebied voor een breed academisch lezerspubliek. Het zijn veelal gezeten wetenschappers die de kolommen van het blad vullen, maar de redactie zoekt ook bijdragen van jonge wetenschappers. In samenwerking met het weekblad Vrij Nederland is daarom de ABG VN Essayprijs uitgeschreven. Essayisten hebben tot 1 oktober de tijd om een opstel in te sturen. Het winnende essay wordt gepubliceerd in de Academische Boekengids van februari 2011, de auteur krijgt bovendien een geldbedrag van 2.500 euro.

Zie www.academischeboekengids.nl

FNWI Sterren

USC Bedrijfssport

kijken

De maan staat op 19 maart kort voor eerste kwartier en staat op 20 maart dichtbij de Pleiaden. Venus staat in die dagen na zonsondergang laag boven de westelijke horizon en Mars en Saturnus staan beide opvallend aan de avondhemel. Saturnus is op 22 maart in oppositie en is dus de gehele nacht te zien. De 34e landelijke Sterrenkijkdagen worden gehouden vrijdag 19 tot en met zondag 21 maart 2010 en er zal dus veel te zien zijn aan de sterrenhemel.

De volkssterrenwacht op de Spaarndammerdijk organiseert een sterrenkijkavond, evenals de volkssterrenwacht en het planetarium van Artis.

Zie ook www.sterrenkijkdagen.nl

vulling

ABG 79 18-02-10 11:41 Pagina 1

ABG79 maart 2010

#

DE ACADEMISCHE BOEKENGIDS

Vooraanstaande wetenschappers bespreken nieuwe boeken

Sijbolt Noorda over academisch kapitalisme in de Verenigde Staten 3 Willem Oosterveld

legt uit hoe de oorlog tegen terreur verwerd tot

een oorlog tegen het recht 5 Helmuth Plessners filosofie tussen Kant en Darwin uitgelegd door

Raymond Corbey 9 Rechters maken hun

eigen regels, betoogt Carel Smith 13 Joop de Kort

vraagt zich af hoe vrij de Russische

economie sinds Jeltsin is 15 Gedicht van

Esther Jansma 21 De beste boeken volgens

Marita Mathijsen 22 ABG VN Essay Prijs 2011 24 Rixt Hoekstra:

het modernisme in de

architectuur was helemaal niet zo modern 25 Universiteit Leiden • Universiteit Utrecht • Rijksuniversiteit Groningen • Erasmus Universiteit Rotterdam • Universiteit Maastricht • Universiteit van Amsterdam • Vrije Universiteit Amsterdam • Universiteit van Tilburg • Technische Universiteit Delft • Technische Universiteit Eindhoven • Universiteit Twente • Wageningen UR • Open Universiteit • Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen • Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra

¤ 4,25

In augustus 2010 opent het Universitair Sport Centrum (USC) in het Science Park een nieuwe locatie. Gesitueerd op hetzelfde terrein als de nieuwe bètafaculteit ontstaat er zo een mogelijkheid werk en sport te combineren. Daarom wil de bètafaculteit met het USC afspraken maken over sportlessen op werkdagen van twaalf tot één en van vijf tot zes, die uitsluitend voor medewerkers toegankelijk zijn, bijvoorbeeld spinning, introductie vechtsporten, yoga en conditietraining op muziek. UvA-medewerkers kunnen tegen gereduceerde tarieven deelnemen aan alle sporten.

De afdeling P&O van het USC wil graag weten wie aan welke sport zou willen deelnemen. Kijk naar het volledige huidige aanbod op www.usc.uva.nl. Wie geïnteresseerd is kan mailen naar Stef Jongerius: s.h.m.jongerius@uva.nl.

FNWI Amazone

Maagdenhuis Duurzaam

Carina Hoorn van het Instituut voor Biodiversiteit en Ecosysteem Dynamica heeft, samen met Frank Wesselingh van Natuurhistorisch Museum Naturalis, een boek uitgebracht over de evolutie van het Amazonegebeid. In hun boek Amazonia.

Landscape and Species Evolution presenteren Hoorn en Wesselingh een overzicht van de geologische geschiedenis van het Amazonegebied en de implicaties hiervan voor de huidige patronen van biodiversiteit in het gebied. Daarnaast kijken ze naar de invloed van landschapsontwikkeling en klimaat op de soortenrijkdom in het gebied en verklaren ze hoe de huidige biodiversiteit is ontstaan tijdens de lange geschiedenis van het Amazonegebied.

De UvA wil zich profileren als duurzame universiteit, niet alleen vanwege het milieu, maar ook omdat de universiteit met de overheid een convenant heeft gesloten over duurzaam inkopen.

Papierverbruik moet worden beperkt en het papier dat gebruikt wordt moet het milieu zo min mogelijk belasten. Daarom is er nu een milieuvriendelijke papiersoort geïntroduceerd voor de print-, kopieer- en scanvoorzieningen van de UvA. Het papier wordt CO2-neutraal geproduceerd, is chloorvrij en gemaakt van hout uit duurzaam beheerde bossen. Om het papierverbruik te verminderen zijn nieuwe print-, kopieer- en scanvoorzieningen bovendien standaard ingesteld op dubbelzijdig afdrukken.

DINSDAG 23/03 10.00 uur: Hesam Mirmohammadi - Tandheelkunde Influence of Oral Environmental Factors on Dental Resin-Based Composites.

Promotor: Prof.dr. A. Feilzer. (Agnietenkapel) 12.00 uur: Geerte van Sluis - Geneeskunde Cancer, Haemostasis and Anticoagulants.

Promotoren: Prof.dr. C.J.F. van Noorden en prof.dr. H.R. Büller. (Agnietenkapel) 14.00 uur: Michiel van Wijk - Geneeskunde Pediatric Gastroesophageal Reflux and Upper Gastrointestinal Tract Motility.

Promotor: Prof.dr. H.S.A. Heymans. (Agnietenkapel)

WOENSDAG 24/03 10.00 uur: Reut Tsarfaty - Computationele taalkunde Relational-Realizational Parsing.

Promotor: Prof.dr. R. Scha. (Aula) 14.00 uur: Pieter de Vries - Religiestudies De heerlijkheid van JHWH in het Oude Testament en wel in het bijzonder in het boek Ezechiël.

Promotor: Prof.dr. A. Brenner. (Aula)

DONDERDAG 25/03 14.00 uur: Matthijs Baas - Psychologie The Psychology of Creativity: Moods, Minds, and Motives.

Promotor: Prof.dr. C.K.W. de Dreu. (Agnietenkapel)

VRIJDAG 26/03 10.00 uur: Jantine Grijzen - Politicologie Outsourcing Planning.What Do Consultants Do in Regional Spatial Planning in The Netherlands.

Promotor: Prof.dr. M.A. Hajer. (Agnietenkapel) 12.00 uur: Rosemarie Met - Geneeskunde Diagnosis and Treatment of Critical Limb Ischemia.

Promotoren: Prof.dr. J.A. Reekers en prof.dr. D.A. Legemate. (Agnietenkapel) 14.00 uur: David Veenman - Business Studies Insider Trading: The Interrelation between Accounting Information, Stock Prices, and Reported Insider Trades.

Promotor: Prof. dr. A.C. Hodgson. (Agnietenkapel)

Afscheidscollege DONDERDAG 25/03 15.00 uur: Prof.dr. P. van Emde Boas, hoogleraar Mathematische informatica Egghead betegelt badkamer. (Aula) Promoties, oraties en afscheidscolleges vinden in de regel plaats in of de Aula van de UvA, Lutherse Kerk, Singel 411 of de Agnietenkapel, Oudezijds Voorburgwal 231.Voor uitgebreide informatie zie www.uva.nl/agenda

Folia 7

Snapshot uit het leven van een ASVA-bestuurslid

Ben je het studeren even helemaal zat? En heb je zin in een nieuwe uitdaging? ASVA is op zoek naar vijf bestuursleden voor het studiejaar 2010-2011. Je zet je in voor de belangen van de Amsterdamse student en doet daarnaast ervaring op waar je de rest van je leven profijt van hebt.

Vice-voorzitter Mathijs Voordenberg (25)

‘Als vice-voorzitter ben ik verantwoordelijk voor de interne organisatie. Ik zit vergaderingen voor en voer sollicitatiegesprekken met nieuwe werknemers. ASVA is nauw betrokken bij landelijke studentenorganisaties als de LSVb en het ISO. Wij denken mee over de koers, bijvoorbeeld hoe de bezuinigingen in het hoger onderwijs aangepakt kunnen worden via lobby en acties. Op dit moment bereiden we met de LSVb een actie in Den Haag voor. Het is leuk om zowel inhoudelijk als strategisch bezig te zijn. Door deze functie heb ik veel inzicht gekregen in hoe de politiek werkt.’

Secretaris Sophie Villerius (21)

‘Ik ben secretaris, dus ik verzorg vaak de notulen en ik houd het archief bij. Verder heb ik allemaal nieuwe mensen leren kennen, van linkse activisten tot bestuursleden van het corps. Elke maand organiseer ik een Studieverenigingenoverleg. Dat kost niet veel tijd en moeite, maar de verenigingen hebben veel aan de kennis die daar gedeeld wordt. De bestuursleden reageren vaak erg enthousiast.’

Voorzitter Dave van der Pol (24)

‘Als voorzitter ben ik het gezicht van de vereniging en vertegenwoordig ik ASVA bij externe gelegenheden. Daarnaast ben ik ook woordvoerder en onderhoud ik het contact met de pers. Het is een zeer dynamische functie, met veel eigen verantwoordelijkheid. Een bestuursjaar bij ASVA moet een bewuste keuze zijn. Je werkt zo’n zestig uur per week, soms ook ’s avonds en in het weekend. Het is leuk en uitdagend, maar ook een inbreuk op je privéleven. Voor mij was dit de juiste beslissing. Ik heb er geen seconde spijt van gehad.’ beeld: Pascal Tieman

Penningmeester Thera de Werdt (22)

Algemeen bestuurslid Sara-Jane van der Vegt (23) ‘Voordat ik Algemeen bestuurslid bij ASVA werd, had ik al bestuurservaring opgedaan binnen verenigingen. Die kennis kan ik nu mooi gebruiken. Als algemeen bestuurslid onderhoud je veel externe contacten en ben je vaak buiten de deur: dan weer in het Maagdenhuis en dan weer op de Leeuwenburg of in Crea. Ik heb onder andere meegewerkt aan de organisatie van de Docent-van-het-jaar-prijs. We hebben studieverenigingen benaderd, promotiemateriaal geregeld en ik zat in de jury. Ik vond het vooral leuk om te zien dat er zo veel enthousiaste docenten zijn met passie voor hun vak. Dat heeft me op een positieve manier verrast.’

‘Toen ik solliciteerde wist ik nog niet veel van ASVA, maar ik wilde graag de belangen van studenten vertegenwoordigen. Op zich hebben studenten het best oké, maar er valt nog veel te doen. Denk maar aan de bezuinigingen in het onderwijs of de kamernood in Amsterdam. Bij ASVA werk je intensief samen met je medebestuursleden en dat kan soms best pittig zijn, bijvoorbeeld om tot een besluit of een compromis te komen. In oktober heb ik ASVA’s cursusweek gecoördineerd. We bepaalden zelf welke cursussen we wilden aanbieden. Er namen honderden studenten deel aan de workshops en achteraf kreeg ik veel enthousiaste reacties van cursisten.’

opinie

De PvdA zwalkt niet meer Met Cohen als gezicht kiest de PvdA eindelijk voor een duidelijk antwoord op Wilders. Nu de andere partijen nog, stelt Jean Tillie.

H

et debat over de multiculturele samenleving kenmerkt zich door de onmacht van de gevestigde partijen om een antwoord te vinden op het geluid van de Partij voor de Vrijheid. Met Job Cohen als lijsttrekker maakt de PvdA eindelijk een echte keuze over waar zij staat op dit gebied.

Met de keus voor Cohen kiest de PvdA voor een duidelijke lijn, de lijn van het ‘bij elkaar houden’. De burgemeester van Amsterdam is er vaak voor bekritiseerd, weggezet als ‘theedrinker’ en ‘multiculti-knuffelaar’, maar is nooit van zijn lijn geweken. Blijven praten met mensen, de dialoog aangaan en mensen blijven betrekken bij de democratie, dat is hoe Cohen de problemen in Amsterdam te lijf wil gaan. Uit mijn onderzoek in 2006 naar de radicalisering van moslimjongeren in Amsterdam bleek dat zijn aanpak, in ieder geval daar, effectief is.

Maar belangrijker dan de vraag of de keuzes van Cohen de juiste zijn voor de problemen waar Amsterdam en/ of Nederland mee te kampen hebben, is dat er met hem als leider van een van de grootste partijen van het land een duidelijk geluid in het debat bijkomt. Daar zullen nu verschillende inhoudelijke visies tegenover elkaar komen te staan, iets waar het aan heeft ontbroken.

De anti-islamhouding van de PVV heeft tot nu toe geen volwaardig equivalent gekregen in de inhoudelijke

De burgemeester van Amsterdam is er vaak voor bekritiseerd, maar is nooit van zijn lijn geweken verhalen van de andere partijen. Die zijn in verwarring door het onbetrouwbare electoraat, en bang voor verlies van stemmen. Een ontwikkeling met vreemde gevolgen.

Zo is Mark Rutte waarschijnlijk de eerste VVD’er ooit die het opneemt voor de onderklasse, terwijl D66 PVV-stem-

Job Cohen / foto Bob Bronshoff, bewerking Pascal Tieman

mers racisten noemt, terwijl die dat natuurlijk niet zijn.

Onderscheid maken op basis van geloof geldt nu eenmaal logischerwijs niet als racisme. Wat de SP nu precies vindt van de multiculturele samenleving is niet erg duidelijk, terwijl het verhaal van GroenLinks in het debat met Wilders niet duidelijk genoeg over het voetlicht komt. Het CDA houdt zich volledig op de vlakte, en de PvdA heeft dat ook zo veel mogelijk gedaan. Tot nu toe.

Waar Wouter Bos het waarschijnlijk simpelweg te druk voor had – het ontwikkelen van een autonome visie op de multiculturele samenleving – heeft Cohen zich juist uitermate mee geprofileerd. Bos was partijleider, minister van financiën, én vicepremier; het is niet heel vreemd dat hij geen tijd meer over had. Als hij in de Kamer was gebleven, was het veel gemakkelijker geweest om richting te kunnen geven aan dat proces van ontwikkeling – nu bleek dat onmogelijk.

De PvdA zwalkte tussen de lijn van Cohen, waarin de multireligieuze en multiculturele samenleving gezien wordt als een feit; en die van het aanpassen aan de Nederlandse nor-

men en waarden, intellectueel vertegenwoordigd door Paul Scheffer. Terwijl Cohen veel waarde hecht aan religieuze organisaties om bijvoorbeeld radicalisering tegen te gaan, hecht Scheffer juist waarde aan de identificatie die groepen hebben met Nederland; mensen moeten zich Nederlander voelen en de geschiedenis van dit land leren.

Behalve deze twee lijnen binnen de eigen partij, waren er ook nog twee groepen kiezers die de PvdA probeerde binnen te halen: PVV-sympathisanten en PVV-haters.

Het bleek moeilijk, zo niet onmogelijk, om beide te adresseren. Toch bleef de PvdA dat proberen, met onduidelijkheid tot gevolg. Niet alleen is die duidelijkheid voor de partij er met de keus voor Cohen nu wel, ook de duidelijkheid in het debat zal erop vooruitgaan. De visie op de multiculturele samenleving van de PvdA is nu helder, nu is het de beurt aan de rest van de partijen duidelijk te maken waar zij staan in het debat. yyy Jean Tillie is bijzonder hoogleraar electorale politiek.

brief Het Mozart-, Schuberten Blureffect Afgelopen week ging de column van Louise Fresco over het Mozarteffect. Dat is een effect dat begin jaren negentig werd beschreven in het tijdschrift Nature en dat sindsdien tot veel misverstanden

heeft geleid (zoals die beschreven in de introductie van de column). Terwijl het inderdaad is aangetoond dat voor sommige luisteraars Mozarts pianoconcert KV 448 bepaalde cognitieve vaardigheden tijdelijk (zo’n tien tot vijftien minuten) kan verbeteren, liet vervolgonderzoek zien dat er naast het Mozarteffect een Schuberteffect is, een Sibeliuseffect, en zelfs een Blureffect (zie link hieron-

der). Inderdaad: luisteren naar je ‘eigen’ muziek verbetert tijdelijk je ruimtelijk inzicht. Maar hetzelfde effect treedt ook op bij het luisteren naar een boeiend verhaal of het eten van een banaan – voor zover dat iemands humeur verbetert.

Niet de specifieke muziek, maar de door de muziek verbeterde stemming beïnvloedt de scores in een intelligentietest. Terwijl deze indirecte relatie een

teleurstelling kan zijn voor bewonderaars van Mozarts muziek, wijst het ook op een belangrijke kracht van muziek: ze kan iemands stemming enorm beïnvloeden of versterken. De vraag blijft echter waarom dat zo is. yyy Henkjan Honing (uhd muziekcognitie) http://tinyurl.com/yejtosg

Folia 9

Ontwerp Rutger: ‘In het jaar voor de lancering gingen we op zoek naar een geschikte vormgever. Het werd Stijn van der Pol. Hij heeft zowel de website als het logo van hard//hoofd ontworpen. De twee slashes en de verschillende lettertypen in het logo staan voor de twee kanten die op hard//hoofd samenkomen: journalistiek en kunst.’

‘RTL-4 is onze anti-doelgroep’ Rutger Lemm miste iets op internet. ‘Ik was op zoek naar een intelligente website die zichzelf niet te serieus neemt.’ Hij besloot er zelf een te maken: hard//hoofd.

Een gesprek met Lemm en mede-hard//hoofdoprichter Annabel Troost.

Floor Schrijvers

H

ard//hoofd, dagelijks online tijdschrift voor kunst en journalistiek, werd in oktober 2009 gelanceerd.

De medewerkers zijn ambitieus. Dit blijkt duidelijk uit de ‘proclamatie’ die bij de lancering in Amsterdam werd verspreid: ‘Hard//hoofd is hoge kunst en lage cultuur, literatuur en video, poëzie en muziek. Het onderscheidt zich met een jonge, sterke en zongebruinde redactie die een duidelijke visie heeft over wat er op dit platform verschijnt.’

Het concept lijkt aan te slaan. Inmiddels

kan het tijdschrift rekenen op zo’n vierhonderd vaste dagelijkse bezoekers, en dit aantal groeit nog steeds. ‘We krijgen bijna elke dag e-mails van mensen die heel blij zijn met de site.’

Rutger Lemm (1985), stand-upcomedian bij Comedytrain en voormalig student geschiedenis, houdt vooral van ‘leuke journalistieke stukjes’. Annabel Troost (1986), die aan de UvA de master Preservation and Presentation of the Moving Image volgt, houdt meer van kunst en beeld. Samen vertegenwoordigen ze de twee kanten van hard//hoofd.

Hoe is hard//hoofd ontstaan?

Rutger: ‘Toen ik een halfjaar in Berlijn studeerde, raakte ik geïnspireerd door de sfeer van de stad. In Berlijn is alles mogelijk. Als je een club wilt openen, kraak je gewoon een oude fabriek en begin je de volgende dag met de kaartverkoop. In deze sfeer ontstond het idee voor hard//hoofd. Ik wist dat er in mijn vriendenkring veel talent zat en wilde dit talent een podium bieden.’

Annabel: ‘In Berlijn zijn hele wijken te vinden waar alleen jongeren wonen van onze generatie, tussen de twintig en dertig. Deze jongeren zitten vol ideeën en energie. Op beeld: Martijn van de Griendt

10 Folia

deze energie is hard//hoofd geïnspireerd.’

R: ‘De naam had ik meteen bedacht. Hij is multi-interpretabel en verwijst naar de Nederlandse uitdrukking, maar ook naar gevoel versus rationaliteit. Toen ik terug was in Amsterdam heb ik samen met een vriend een website ontworpen. Deze site stuurde ik naar een aantal mensen door met de vraag of zij hier stukken voor wilden schrijven. Ik kreeg toen echt superveel enthousiaste reacties. Iedereen had ideeën voor de website. Ik wilde klein beginnen, maar mijn vrienden zeiden: begin meteen groot. Met een stuk of twintig van hen sprak ik af in café P96. Dit werd de eerste vergadering van hard//hoofd. Een jaar lang kwamen we regelmatig samen om te bepalen wat onze toon zou worden en wat er op de website zou komen. Pas na dit jaar is hard//hoofd echt gelanceerd.

De vergaderingen liepen soms uit op ruzies, omdat we allemaal perfectionistisch zijn en iedereen andere ideeën voor de

‘Ik wilde klein beginnen, maar mijn vrienden zeiden: begin meteen groot’ site had. Op een gegeven moment stond ik lijnrecht tegenover Annabel en een paar anderen. Ik wilde vooral een website met leuke stukjes maken. Anderen, zoals Annabel, wilden het artistieke aspect meer benadrukken. Daar was ik in het begin huiverig voor; ik was bang dat de web-

hard//hoofd=

Boze e-mail

journalistiek//kunst onbeperkt//gespecialiseerd politiek//poëzie hard//lief jong//ervaren kritiek//grapjes tenenkrommend//rock-’n-roll

Rutger: ‘Bij de lancering kreeg ik een boze e-mail van een redacteur van het NRC. Hij vond het belachelijk dat we in onze proclamatie zeggen dat Nederland een stuitende vergrijzing doormaakt en hij vroeg of alle oude mensen soms dood moesten. Volgens een vriend van me die bij het NRC werkt is deze redacteur een verzuurde vijftiger die de hele dag in zijn eentje zeurderige stukjes zit te schrijven vanuit zijn grote huis in de grachtengordel. Ik heb hem netjes geantwoord, maar ik vind het goed dat hij zich geprovoceerd voelde. De proclamatie raakte kennelijk een gevoelige snaar.’

Rutger Lemm en Annabel Troost / foto’s Mirte Slaats

site te vaag en obscuur zou worden. Nu ben ik heel blij met deze mix van kunst en journalistiek. In de rubriek “hard// hoofd kiest” lees ik vaak over interessante kunstenaars van wie ik anders nooit zou hebben gehoord.’

Wie werken er mee aan hard// hoofd?

R: ‘Aan de website werken twintig mensen mee, vooral studenten van tussen de twintig en dertig jaar. We zijn een mix van UvA-studenten, studenten van de filmacademie, van het conservatorium en van verschillende kunstacademies.

Van de twintig mensen die bij de eerste vergadering waren, zijn er veel afgevallen. Degenen die overbleven vormen nog steeds de kern van hard//hoofd. Later zijn er via via anderen bij gekomen. Ook krijgen we vaak e-mails van mensen die willen meewerken aan hard//hoofd. Uit deze aanmeldingen maken we een strenge selectie. We vragen ons altijd af: is het werk goed genoeg? Is het een aanvulling op wat we al hebben?’

Wat misten jullie aan het aanbod op internet?

A: ‘Ik miste vooral kritische reflectie. Veel van het werk op hard//hoofd is beschouwend. We willen bezoekers prikkelen en aan het denken zetten.’

R: ‘Inhoud lijkt voorbehouden aan oudere generaties. Als jongeren op tv komen, is het voor BNN. Dat geldt ook voor internet: websites gericht op jongeren zijn vaak heel plat en schreeuwerig, zoals GeenStijl.

We willen laten zien dat jongeren ook wat te vertellen hebben, en dat je internet

ook kunt gebruiken voor mooie dingen in plaats van voor porno of racistische opmerkingen.’

A: ‘De schreeuwerige en banale sites krijgen altijd meer aandacht. Wij willen laten zien dat je ook met inhoud en nuance een groot publiek kunt trekken.’

R: ‘Zonder laagdrempelig te worden. We zijn niet bang om intelligent te zijn.’

A: ‘Maar het moet niet truttig worden.’

R: ‘Hard//hoofd moet ook een beetje rock’n-roll zijn. Onze columniste Mees is bijvoorbeeld heel rock-’n-roll. En het hoeft niet altijd over de inhoud te gaan, het mag ook best een keer gaan over seks met Andries Knevel en Thijs van den Brink.’

Hard//hoofd zegt een tijdschrift voor kunst en journalistiek te zijn.

Op de website is echter weinig ‘harde journalistiek’ te vinden.

R: ‘Dat klopt. We hebben geen fulltime redactie en kunnen niet al het nieuws bijhouden. We bedrijven op een meer artistieke en subjectieve manier journalis-

‘Het mag ook best een keer gaan over seks met Andries Knevel en Thijs van den Brink’ tiek. Dat is onze meerwaarde ten opzichte van objectieve nieuwssites. Ik ben zelf een fan van Gonzo journalism, een mix van journalistiek en fictie.’

A: ‘Hard//hoofd durft te kiezen voor tijdloze journalistiek. Dat is wat de website interessant maakt. De belangrijkste vragen

die we onszelf stellen zijn: wat is relevant en waarom is het juist nu relevant?’

R: ‘De journalistieke stukken hebben vaak wel een actuele aanleiding, maar de inhoud en toon zijn tijdloos. In de rubriek ‘hard// hoofd raadt aan’ wordt elke dag een tip gegeven door een redactielid. Deze tips moeten over een jaar nog steeds interessant zijn om te lezen, zodat ze later eventueel kunnen worden gebundeld en uitgegeven.’

A: ‘Het tijdloze geldt ook voor de artistieke kant van de website. Het is niet ons voornaamste doel zo vaak mogelijk nieuwe dingen te plaatsen. Als iets niet af is, komt het niet op de site.’

Wat voor reacties krijgen jullie op hard//hoofd?

R: ‘We krijgen veel positieve reacties.

Blijkbaar vervult hard//hoofd een bepaalde behoefte. Maar ik vind het vooral leuk om te merken dat de website leeft. Ik loop op de UvA wel eens langs mensen die de website aan het bekijken zijn, of ik hoor onbekenden erover praten.’

A: ‘Ik hoorde laatst dat een filmpje van mij is besproken in een college in Groningen. Het is een heel absurd idee dat je werk wordt geanalyseerd door mensen die je nog nooit hebt gezien.’

R: ‘Hard//hoofd spreekt niet iedereen aan.

Op het hiphopforum theBoombap vinden ze dat we een ‘tenenkrommend toontje’ hebben. En Editie NL had een keer een filmpje van ons laten zien, een “sweded” versie van de film Komt een vrouw bij de dokter. De presentatoren vonden het niks en reageerden met “Nou, ik vind het flauw,” en “Je moet wat met je vrije tijd.” Vervolgens lieten ze een filmpje zien van een pad die het fijn

vindt om gekieteld te worden en daar waren ze dan wel heel enthousiast over.’

A: ‘RTL4 is wel echt onze anti-doelgroep.

Als je anti-doelgroep het flauw vindt, is dat eigenlijk een groot compliment.’

R: ‘Het bevestigt dat je goed bezig bent.’

Hoe ziet de toekomst van hard// hoofd eruit? Kunnen we jullie binnenkort verwachten bij De Wereld Draait Door?

A: ‘Ik zou het wel sportief vinden als Matthijs van Nieuwkerk ons uitnodigt, want in onze proclamatie noemen we hem als een voorbeeld van de vergrijzing van Nederland.’

R: ‘Voor DWDD is het nu nog wat te vroeg. Maar ik moet zeggen dat we zelf verrast zijn dat hard//hoofd zo snel is gegroeid. En ik denk dat we voorlopig blijven groeien, veel mensen hebben de website nog niet ontdekt. Voor de komende tijd kunnen lezers bijdragen van verschillende gastschrijvers verwachten.

Arie Boomsma gaat bijvoorbeeld een stuk voor ons schrijven.’

A: ‘We worden steeds vaker voor optredens gevraagd. Zo stonden we 1 maart in de Melkweg met een programma binnen het Festival van de Lokale Democratie. Ook organiseren we tweemaandelijks een feest in Club Up, genaamd ‘Kits zonder blog’.

Dit doen we samen met twee andere online tijdschriften: Rassion Mag en Club Zonder Filter. In de toekomst zullen we waarschijnlijk vaker optreden en avonden organiseren. Internet is een handig medium, maar we laten ons er niet toe beperken.’ yyy www.hardhoofd.com

Folia 11

12 Folia

in beeld

Snelheid en dynamiek

foto Bram Belloni

In februari 2009 werd de eerste paal geslagen, op 25 mei zal het nieuwe gebouw van het Universitair Sportcentrum (USC) op het Science Park worden opgeleverd.

‘Ongelofelijk snel,’ zegt USCdirecteur Theo van Uden. ‘Dat komt door een heel strakke planning. De UvA heeft het oude gebouw aan de De Boelelaan per 1 juli verkocht aan de gemeente, dus er zit een harde deadline op, waardoor de bouw in een keurslijf werd geperst. Op sommige momenten liepen er tientallen mensen tegelijk op de bouwplaats rond. Geweldig, zulke snelheid en dynamiek zijn we aan de UvA niet gewend.’

Het nieuwe sportcentrum, naar een ontwerp van Rudy Uytenhaak, bestaat uit twee grote sporthallen, een riante fitnesszaal, een klimwand, een gymzaal, twee aerobicszalen, een yogazaal, een spinningzaal, een zaal voor vechtsporten en vier squashbanen. Daarnaast komt er een praktijk voor fysiotherapie, voedingsadvies, sportmassage, mentale training en sporttesten.

Ook worden er een sportcafé en restaurant gerealiseerd.

Het nieuwe pand heeft 22 miljoen euro gekost, inclusief de inventaris. De Hogeschool van Amsterdam is ook bij het project betrokken, maar heeft niet meebetaald aan de nieuwbouw, die geheel gefinancierd is door de UvA. Van Uden: ‘De Hogeschool van Amsterdam kan het sportcentrum gebruiken tegen betaling.’

Vanaf de zomer kunnen de eerste sporters gebruikmaken van het nieuwe USC. Het oude gebouw in Buitenveldert wordt nog niet direct afgebroken, maar blijft eerst nog enige tijd in gebruik als gemeentelijke sporthal. (DW)

Folia 13

College in je Kleinschalige opleidingen worden hoger gewaardeerd dan massale studies, blijkt uit onderzoek. Terwijl de studentenaantallen elk jaar toenemen, kent de UvA ook opleidingen met minder dan tien studenten. Elk jaar wachten de docenten weer op een handvol excentriekelingen. Kirsten Dorrestijn / illustratie Pascal Tieman

M

et in totaal minder dan tien voltijdstudenten per jaar zijn Roemeens, Nieuwgrieks en Hebreeuws de kleinste studies van de UvA. Bij bèta zijn wiskunde, bio-exact en aardwetenschappen de zorgenkindjes. Hoe gaat de UvA om met zulke kleine studies?

Behalve bij geneeskunde en tandheelkunde groeiden de afgelopen jaren de instroomcijfers bij alle faculteiten.

Terwijl er in 2004 nog 76 aanmeldingen kwamen bij de bachelor wijsbegeerte,

Al is er maar één student, de colleges gaan gewoon door waren dat er in 2009 maar liefst 144.

De populariteit van opleidingen kan van jaar tot jaar sterk verschillen. Bij Arabische taal en cultuur schreven zich in 2004 bijvoorbeeld acht studenten in, terwijl dat er het jaar daarop 29 waren. In 2008 kwamen er slechts acht aanmeldingen voor Duits en afgelopen jaar 25. Studies die nu klein zijn, waren twintig jaar geleden soms massaal. In de jaren zeventig waren alle talenstu14 Folia

dies erg populair. Het keerpunt kwam halverwege de jaren tachtig.

‘Het is lastig om de populariteit van een opleiding te verklaren,’ zegt Mas Fopma, communicatiemedewerker van de FGw. ‘Soms wordt eenzelfde argument aangevoerd om zowel de afname als de toename aan inschrijvingen te verklaren. In de jaren negentig nam de belangstelling voor talenstudies af. Dat werd verklaard door te zeggen dat jongeren in tijden van crisis eerder naar de verwachte arbeidsmarkt kijken.

De huidige interesse in filosofie wordt door sommigen verklaard door erop te wijzen dat studenten in crisistijd eerder hun hart volgen, omdat de arbeidsmarkt toch onzeker is.’

Kleine talenstudies kosten niet veel geld, maar ze leveren de UvA ook weinig inkomsten van afgestudeerden op. Toch worden ze niet zomaar opgeheven. Behalve dat de universiteit graag keuze wil geven uit een breed assortiment, zijn er tussen universiteiten onderling afspraken gemaakt om een landelijk aanbod aan specialistische studies te garanderen. Dus ook als er jaren achter elkaar geen inschrijvingen zijn bij een kleine taal, kan zo’n studie er niet zomaar uitgebonjourd worden.

Al is er maar één student, de colleges gaan gewoon door.

Sommige talenstudies worden in Nederland alleen bij de UvA aangeboden: Nieuwgrieks, Roemeens en onderdelen van de Slavische talen zoals Tsjechisch, Pools en Servisch-Kroatisch. Het is niet meer mogelijk om vakken Hongaars, Fins en IJslands aan de UvA te volgen.

Ook werd onlangs de minor Portugees opgeheven. Eerst was dat een leerstoelgroep, later werd het een minor en sinds dit jaar worden UvA-studenten voor lessen Portugees doorverwezen naar de Universiteit Utrecht. Joachim de Ronde (22) behoort tot de laatste lichting die de minor aan de UvA volgde: ‘Onze docent ging met pensioen en dat was voor de UvA blijkbaar een mooie gelegenheid de minor af te schaffen. Ik vind dat een slechte zaak.

Portugees is een belangrijke taal en bovendien kwam er meer dan twintig man op de minor af.’ Een regeling met de Universiteit Utrecht was efficiënter dan het aanstellen van een nieuwe docent.

Bètacampagne Om een opleiding financieel rendabel te maken wordt gestreefd naar dertig tot veertig aanmeldingen. Bij bèta spelen studentenaantallen nog een belangrijkere rol dan bij de talen, want daar gelden geen landelijke afspraken.

Voor de bachelor bio-exact waren er dit jaar nauwelijks inschrijvingen en toen is besloten het programma te annuleren. ‘Bio-exact bestaat sinds 2003. We dachten er een nieuwe groep studenten mee te trekken, maar dat viel tegen,’ vertelt Jeanine Meerburg, portefeuillehouder onderwijs van de Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica (FNWI).

‘Het is een nieuw, disciplineoverstijgend gebied in de wetenschap en de naam zegt middelbare scholieren waarschijnlijk weinig. Als het niet lukt om meer studenten te krijgen, zullen

Hongaars, Fins, IJslands en Portugees zijn aan de UvA opgeheven we misschien moeten besluiten ermee op te houden. We laten nu eerst een marktonderzoek uitvoeren.’

Bij bètastudies eisen de werkgroepen in laboratoria kleinschalig onderwijs. Lange tijd was er een tekort aan bèta’s, maar afgelopen jaar groeide de instroom bij de UvA met 45 procent.

Die groei hangt samen met de algehele studentenaanwas door de crisis, maar volgens Meerburg is het ook een gevolg

e van de bètacampagne die de UvA voert.

‘We proberen van ons stoffige imago af te komen, bijvoorbeeld door activiteiten voor scholieren te organiseren. Ons gloednieuwe gebouw op het Science Park maakt trouwens ook vaak diepe indruk op scholieren en hun ouders.’

Te laat Om de instroom bij kleine studies te bevorderen, werken opleidingen soms samen met andere universiteiten.

Masterstudenten van een aantal talenstudies volgen één vak aan de Vrije Universiteit, de Universiteit Utrecht of de Universiteit Leiden. Samenwerkingsprojecten die de uitwisseling van studenten bevorderen, zijn voordelig voor de UvA. Volgens Paul Korver (24), voorzitter van de studentenraad van de FGw, gaat de UvA veel geld mislopen door het nieuwe programmarooster (8-8-4). ‘Faculteiten die samenwerken krijgen subsidie. Het wordt lastig om te werken met zusterfaculteiten die een andere jaarplanning en ander ECTSeenheden hanteren, dus straks maakt de UvA geen aanspraak meer op dat geld.’

Bij het FNWI werkt de UvA samen met de VU door gezamenlijk wiskunde en natuurkunde aan te bieden. Zo wordt concurrentie tegengegaan. Wiskun-

de student Anne-Maria van Hilst (21)

tweedejaars Hebreeuwse taal en cultuur ‘Hebreeuws moet echt een passie van je zijn, want je gaat er waarschijnlijk geen bakken met geld mee verdienen. Het Jodendom fascineert me van jongs af aan. Het is een heel rijke cultuur met heilige teksten die je veel stof tot nadenken geven. Bij deze studie duiken we echt de joodse geschiedenis in. Misschien ben ik een beetje vreemd, dat ik dit zo leuk vind.

In het eerste jaar zaten we met veel deeltijders, maar dit jaar volg ik vakken met slechts drie anderen. In Jiddisch kreeg ik afgelopen semester zelfs privéles. Met zo’n kleine groep word je gedwongen actief mee te doen. Als je je niet voorbereidt, ben je de klos, want je krijgt zeker een beurt.

Ik kan gelukkig goed opschieten met mijn studiegenoten, het zijn echt vrienden van me geworden.

Het lijkt me heel vervelend als je in zo’n kleine groep een hekel hebt aan iemand. Dan kun je niet, zoals bij een groot college, aan de andere kant van de zaal gaan zitten. Met inplannen van tentamens is de omvang van de groep wel weer handig: vaak gaat dat in overleg.’

destudent Max van Steen (21) volgde dankzij die regeling een vak in het gebouw van de VU: ‘Het was op zich wel goed geregeld. Ik kreeg een legitimatiekaart waarmee ik kon inloggen op computers daar. Wel was het lastig dat ik direct van het Roeterseiland naar de VU moest fietsen. Ik kwam standaard twintig minuten te laat aan in de les.’ yyy

Instroomcijfers

Roemeense taal en cultuur had in 2009 de minste instromers, slechts één student meldde zich aan voor een voltijdstudie. Afgelopen jaren schreven zich steeds hooguit vier studenten in voor die opleiding. Bij Latijn waren er in 2009 zes inschrijvingen, terwijl dat er in 2008 nog tien waren en de jaren daarvoor waren het er steeds drie. Bij Nieuwgrieks en Hebreeuws schommelt het aantal tussen de twee en zeven studenten. Bij de FNWI waren in 2009 de minste instromers bij de bachelor aardwetenschappen, namelijk acht. Bij die opleiding schommelt het aantal al jaren rond de tien studenten. Daarna zijn de kleinste studies bij FNWI informatiekunde met zeventien aanmeldingen, en wiskunde met 38.

de docent Yaniv Hagby docent Hebreeuws

‘Ik geef acht uur per week les en ben mentor van de eerstejaarsstudenten. Bij taalverwerving zitten relatief veel minorstudenten en deel­ tijders, zo’n vijftien per jaar. Gemiddeld zijn er vijf hoofdvakstudenten.

Met een kleine groep kun je meer doen, je kunt studenten veel aandacht geven. De mensen die Hebreeuws volgen zijn echt geïnteresseerd in het vak, hun motivatie is groot. Colleges worden met zo’n kleine groep al snel persoonlijker. Daar moet je wel voorzichtig mee zijn, want je moet professioneel blijven, maar het contact moet ook goed zijn.

Hebreeuws trekt een gemengd publiek: ouderen, jongeren, Joods en niet-Joods. Vaak hebben zij eerst voor een “veilige” studie als economie of politicologie gekozen, maar willen zij eigenlijk graag Hebreeuws studeren. Na de studie hebben de studenten een academisch werken denkniveau en komen ze echt wel aan de slag.

De UvA heeft de grootste afdeling Hebreeuws van Nederland, maar natuurlijk is iedereen hier bang dat de universiteit op een gegeven moment zo’n kleine studie moet afschaffen. Vooral als je kijkt naar de financiële ontwikkelingen van de laatste tijd.’

Folia 15

Remus onderwaterrobot De Nederlandse marine heeft twee exemplaren van de Remus (Remote Environmental Monitoring UnitS) onderwaterrobot. Het is een Amerikaans systeem dat voor het eerst in een commerciële versie is geproduceerd.

De Remus beschikt over sidescansonar om akoestische ‘foto’s’ te maken.

Het apparaat wordt met name gebruikt om ondiepe kustgebieden af te zoeken naar verborgen mijnen of andere obstakels. De robot weegt zo’n veertig kilo en kost naar schatting ruim een miljoen euro.

HNLMS Snellius

Sound source

water

Small boat

Receiver array

30 m sediment

50 m subbottom

0 km

Schematische weergave van Van Leijens onderzoek (links), hydrografisch moederschip de Hr. Ms. Snellius (rechts)

Tot op de bodem Met sonarsignalen kun je de zeebodem in kaart brengen, maar ze zijn schadelijk voor zoogdieren. Informaticus Vincent van Leijen voer uit met een onderwaterrobot en onderzocht de mogelijkheid om bestaande geluiden in zee te gebruiken voor het verkennen van de bodem. Floor Boon

B

estaande geluiden in zee, zoals dat van schepen, passerende garnalenscholen of een fikse regenbui, kunnen worden gebruikt om inzicht te krijgen in de structuur van de zeebodem. Vincent van Leijen onderzocht hoe de weerkaatsing van bestaande geluiden kan worden opgevangen door een onderwaterrobot. Hij promoveert donderdag 18 maart bij informatica.

Waarom is informatie over de diepte van de zee, de structuur van de bodem en de verschillende lagen die eronder verborgen liggen interessant? Van Leijen: ‘De huidige sonarsystemen werden ontwikkeld tijdens de Koude Oorlog. Ze werden vooral in diep water gebruikt om vijandige on-

derzeeërs te detecteren. De Nederlandse marine opereert tegenwoordig steeds meer in kustgebieden met ondiep water, bijvoorbeeld om piraterij te bestrijden of om militaire of humanitaire operaties op land te ondersteunen. Voor zulke omstandigheden is de methode die ik heb ontwikkeld veel geschikter dan sonar.’

Sonarsystemen werken door geluiden de zee in te sturen en de weerkaatsing van deze geluiden op te vangen. De geluiden die nodig zijn om voldoende te weten te komen over de zeebodem, verstoren soms het natuurlijke gedrag van zeezoogdieren als walvissen en dolfijnen. Door de geluiden kunnen ze gehoorbeschadiging oplopen waardoor ze de weg kwijtraken en stranden aan de kust. Ook kunnen

traditionele sonarsystemen de intenties van marineschepen prijsgeven.

Van Leijen werkte met een handzame onderwaterrobot, de Remus (zie kader), die is uitgerust met een hydrofoon (onderwatermicrofoon). De robot neemt onder water geluiden op waarvan de klanken worden geanalyseerd op het moederschip.

Voor zijn onderzoek maakte Van Leijen twee proeftochten op zee met een hydrografisch schip. Van Leijen: ‘Ik heb gewerkt met hydrofoons in de robot en hydrofoons die vanuit een bootje in zee hangen.

Het verwerken van de gegevens duurde vroeger dagen, met de onderzochte technieken kan het in een paar uur.’

De zeebodem wordt vaak als een probleem ervaren in militaire operaties. Van Leijen legt uit dat de zeebodem vergelijkbaar is met een Alpenweide. Als je daar iets roept, komt de echo van alle kanten terug en is de geluidsbron moeilijk te lokaliseren. Aangezien de zeebodem overal anders is, is per situatie andere kennis nodig om een goed beeld te krijgen van de situatie onder water. Van Leijen: ‘Voor militaire operaties is het van belang het gebied zorgvuldig in kaart te brengen.

Voordat je met een tank het strand oprijdt, moet je wel zeker weten dat er geen drijfzand aan de kust ligt.’ yyy

Vincent van Leijen met de twee exemplaren van de Remus tijdens een proeftocht op zee foto’s privécollectie Vincent van Leijen

Folia 17

Homo academicus Tijdens een bijeenkomst van UvA Pride werd geopperd een homostel in de UvAfolders te zetten om te laten zien dat ook zulke minderheden welkom zijn op onze universiteit. Hoe tolerant is de UvA eigenlijk? We vroegen het de doelgroep zelf.

Kirsten Dorrestijn / foto’s Won Tuinema en Tjebbe Venema

Sjoerd ter Borg

22, bachelor politicologie ‘Tijdens de Intreeweek had ik mijn coming-out. Bij een introductiespel werd gevraagd of je op jongens of op meisjes viel. Op dat moment kon ik een nieuw begin maken.

Een tijdje later heb ik het ook mijn ouders verteld. Ik heb het idee dat er op de middelbare school een minder tolerante sfeer hangt dan op de universiteit, terwijl eerstejaarsstudenten qua leeftijd niet veel schelen met 6-vwo’ers.

In het begin van mijn studietijd ging ik vaak naar De Trut, nu ga ik veel minder “homo-uit”. De Reguliersdwarsstraat is niks voor mij. Wel ben ik laatst naar de borrel van de UvA Pride geweest en daar hield ik meteen een date aan over. Ik denk dat zo’n borrel een toegevoegde waarde heeft. Het is voor UvA-studenten een laagdrempelige manier om mensen te leren kennen.

Ik kan me niet voorstellen dat andere homo’s de UvA intolerant vinden. Politicologie is sowieso een homostudie.

Misschien ligt het bij rechten of economie anders. Ik vertel niet vanuit mezelf aan iedereen dat ik op jongens val, maar als het gesprek erop komt, heb ik daar geen problemen mee. Soms merk ik dat mensen niet eerder in hun directe omgeving met een homo

Maartje van der Ent 24, bachelor literatuurwetenschappen

‘Ik ging er altijd vanuit dat studenten in het wetenschappelijk onderwijs heel tolerant zijn, goed kunnen relativeren en respect kunnen tonen voor minderheden, maar dat werkt toch niet zo. Je kunt heel intelligent zijn, maar sociaal intolerant.

Ik had op mijn zestiende mijn comingout. Toen realiseerde ik me waarom ik dat hele jongensgebeuren van mijn klasgenoten niet interessant vond. Ik kreeg geen negatieve reacties. Sommige mensen gingen een beetje raar doen, konden

‘Zelf zei ik vroeger ook “homo” als scheldwoord’ zijn geconfronteerd. Zij verontschuldigen zich bijvoorbeeld tegenover mij als ze iemand een homo noemen: “Dat is zo’n homo! O, sorry Sjoerd.” Vaak is dat niet beledigend bedoeld. Dat homo als scheldwoord wordt gebruikt, snap ik wel. Dat deed ik vroeger ook. Toch denk ik elke keer als ik het hoor: ‘Je hebt het wel over mensen zoals ik.’

Sjoerd ter Borg

Maartje van der Ent

opeens niet meer zo losjes met me praten, waren misschien bang dat ik verliefd op ze werd.

Ik heb nooit geweld meegemaakt en dat verbaast me, want ik heb een uitgesproken uiterlijk. Op de middelbare school voelde ik me sommige dagen vrouwelijk en andere mannelijk. Dat ik er zo uitzie, heeft

‘Ik moet me constant verantwoorden voor hoe ik eruit zie’ zich in de loop der jaren ontwikkeld. Je past je aan je omgeving aan. Bij mij is die omgeving de gayscene.

Dat ik op vrouwen val is voor niemand een probleem, maar sommigen hebben wel moeite met mijn uiterlijk. Mensen hebben een vast beeld van wat een man of een vrouw is. In het toilet word ik er soms op gewezen dat ik in de vrouwen-wc sta. Ik moet me constant verantwoorden.

De UvA is extreem massaal, studenten reageren daardoor anders op me dan in een kleine groep. Als je iedereen kent, kun je uitleg geven, maar hier blijft het vaak in de onpersoonlijke sfeer hangen.’

Linda Schaap

38, projectleider/coach bij Studenten Services ‘Mensen willen elkaar graag in hokjes plaatsen, ook binnen de homowereld.

Waar ik zou passen, dat weet ik niet. Ik val op vrouwen, ik voel me een man en ik loop ook in mannenkleren. Ik ben een minderheid van een minderheid. Vanaf het moment dat ik kon protesteren deed ik dat tegen mijn moeder wanneer ze me jurkjes wilde aantrekken. Mijn ouders hebben lang gehoopt dat het over zou gaan, maar dat is nooit gebeurd. Ik weet dat ik vragen oproep en dat neem ik

‘Ik kan hier helemaal mezelf zijn’ niemand kwalijk. Mensen wringen zich in duizend bochten om zich te excuseren als ze zich vergissen en denken dat ik een man ben. Ik voel me geen transgender, want ik heb niet daadwerkelijk het verlangen van geslacht te veranderen.

Eerst heb ik op de HvA de lerarenopleiding Nederlands gevolgd. Daar zat ik met zo’n bont gezelschap dat ik niet opviel. Ik was een van de vreemde vogels. Het was een mooie tijd, de mooiste vier jaren van mijn leven. Daarna heb ik onderwijskunde aan de UvA gestudeerd. Twaalf jaar geleden ben ik afgestudeerd en nu werk ik al tien jaar bij de Studenten Services van de UvA. In het begin was ik terughoudend over mezelf. Dat zat in mij en dat had niets met deze omgeving te maken. Toen ik hier was aangenomen heb ik mijn baas gevraagd waarom ik het was geworden en toen antwoordde hij: “Omdat jij jezelf bent”. Dat typeert de sfeer hier.’

Gijs

23, master tekst en communicatie

Léon

20, bachelor algemene cultuurwetenschappen Léon: ‘Ik heb Gijs in De Trut ontmoet en we hebben nu ruim een jaar een relatie.

Soms studeren we samen op de universiteit. Dan geven we elkaar wel af en toe een kus, maar we gaan niet zitten tongen in de collegezaal of zo.’ Gijs: ‘Op de universiteit hebben we nooit negatieve reacties gekregen. Soms krijgen we wel blikken, maar ik kijk zelf ook als ik twee jongens elkaar een kusje zie geven. Je merkt het op. In de Kinkerstraat zijn we een keer uitgescholden. Daar zou ik niet zo snel meer hand in hand gaan lopen. Ook zou ik niet in Café Bubbles of in Jantjes Verjaardag gaan staan zoenen, maar die plekken vind ik toch niet leuk. In Paradiso kan het trouwens wel.’

Léon: ‘De mensen met wie ik bij mijn studie omga, weten dat ik een vriend heb. Er zitten veel meisjes bij algemene cultuurwetenschappen en verder een paar homo’s en wat alternatieve jongens. Ik denk niet

je laat zien. Achteraf realiseer ik me dat iedereen het waarschijnlijk al wist en dat ik de enige was die eromheen draaide. Sinds ruim een jaar heb ik een vriend en op een gegeven moment vertelde ik over hem aan collega’s. De reacties waren positief. Ik heb geen enkele vervelende situatie meegemaakt. Mijn vriend kwam vorig jaar ook langs bij de open dag.

Uit onderzoek blijkt dat dertig procent van de homoseksuelen op de werkplek niet uit de kast is. Homo’s hebben zichzelf vaak gedrag aangeleerd om de waarheid te omzeilen. Niet dat ze liegen, maar ze vertellen niet veel over hun privéleven. Ik denk dat het heel goed voor een bedrijf is als iedereen zichzelf durft te zijn. Het is gebleken dat organisaties met een gemixt personeel beter presteren. Het zou naar mijn mening daarom niet alleen de homoseksuelen aan de UvA, maar ook de hetero’s ten goede komen als de universiteit een diversiteitsbeleid zou voeren.’ yyy

‘We gaan niet zitten tongen tijdens college’ dat iemand op de UvA er problemen mee heeft, maar dat ligt misschien ook aan de culturele sector. Daar zitten weinig van die echte “mannetjes”. De universiteit heeft het imago van ruimdenkendheid.

Het lijkt me niet nodig om twee homo’s in de UvA-folder te zetten om te laten zien dat ook homoseksuelen welkom zijn.’ Gijs: ‘Bij een mbo-studie metaalbewerking ligt dat misschien anders. Ik heb nooit getwijfeld of ik op de UvA wel homo kon zijn.’

(Gijs en Léon wilden niet op de foto en zonder achternaam in Folia.)

Stef Jongerius

49, P&O adviseur aan de Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica ‘In iedere nieuwe situatie beleef je opnieuw je coming-out.

Dat werkt elke keer anders.

In het begin was ik bij de FNWI heel gesloten over mijn persoonlijke leven, terwijl het op mijn vorige werkplek vanaf dag één bekend

‘De UvA moet een diversiteitsbeleid gaan voeren’ was dat ik homoseksueel ben. Ik kan niet verklaren waar dat aan ligt. Het komt in ieder geval niet doordat het klimaat hier slechter is dan elders. Zo gaat het soms gewoon. Het is toch een kwetsbare kant van jezelf die Linda Schaap

Stef Jongerius

beeld: Trent Park

foto’s Bram Belloni

Weekgast Simone Buitendijk (1958) is bijzonder hoogleraar eerstelijns verloskunde aan de UvA. Zij sprak op 12 maart 2010 om 14.30 uur haar oratie uit, getiteld De stem van vroede vrouwen. Buitendijk is ook bijzonder hoogleraar integrale preventieve gezondheidszorg voor kinderen aan het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC), en hoofd van het programma Jeugd bij TNO. Maandag 8 maart

Aanstaande vrijdag zal ik onder meer spreken over een ontwikkeling die mij veel zorgen baart: de toenemende ‘medicalisering’ van zwangerschap en geboorte in westerse landen, óók in Nederland. Ook hier wordt steeds makkelijker gedacht over medische ingrepen zoals keizersnedes. Gisteren, op Wereldvrouwendag, werd ik er weer aan herinnerd hoe oneerlijk de beschikbaarheid van medische hulp is verdeeld in de wereld, tijdens een diner van de White Ribbon Alliance. Dit is een mondiale samenwerkingsalliantie die de moedersterfte in de wereld wil terugdringen. Verlaging van de moedersterfte is een van de millenium­ doelen van de Verenigde Naties – en het enige waarmee tot nu toe geen enkele vooruitgang is geboekt. Jaarlijks sterven ruim een half miljoen vrouwen aan de gevolgen van zwangerschap en geboorte – vooral in ontwikkelingslanden. Bijna alle sterfgevallen zijn vermijdbaar. Als er meer 20 Folia

verloskundige hulp beschikbaar zou zijn, en er vaker een keizersnede gedaan kon worden wanneer die écht noodzakelijk is...

Dinsdag 9 maart

‘Thuisbevalling (1)’ noemt columnist Herman Koch zijn bijdrage aan de jongste editie van het blad Esta. Daarin beweert Koch dat zwangeren in Nederland het gevaar lopen in handen te vallen van een ‘criminele organisatie’ van zorgverleners, die ten onrechte beweren dat de thuisbevalling veilig is. Hij noemt wel het grote onderzoek waaraan ik heb meegewerkt en waaruit blijkt dat thuis bevallen in Nederland veilig is, maar blijkbaar overtuigen die bevindingen hem niet.

Weer een paar duizend vrouwen onnodig in paniek. En weer blijkt dat de bewijslast in deze discussie altijd bij de verloskundigen wordt gelegd – niet bij de gynaecologen. Hoe onterecht. Want vrouwen met een normaal verlopende zwangerschap

die toch in het ziekenhuis bevallen, krijgen vaker onnodige ingrepen. En elke medische ingreep, of het nu een keizersnede is, een kunstverlossing of een ruggenprik, kan bijwerkingen en risico’s geven, voor moeder én kind. Wat zal Koch in ‘Thuisbevalling (2)’ gaan beweren?

Woensdag 10 maart

Nog 48 uur te gaan tot mijn oratie, de spanning stijgt. Ik krijg veel e-mails van collega’s die ‘zeker weten’ dat het heel goed zal gaan. Die hooggespannen verwachtingen maken het niet makkelijker. De zorg voor zwangeren in Nederland is op dit moment zo ‘hot’ en het publieke debat daarover zo ongenuanceerd: het lijkt wel of iedereen vóór medicalisering van de bevalling en tégen de thuisbevalling is.

Ik hoop de negatieve stemming over ons verloskundige systeem te doorbreken – met een wél genuanceerd geluid. Zal mijn boodschap worden opgepikt, ook búíten de groep gelijkgestemden? Preken voor eigen parochie is misschien comfortabel, maar liever ga ik in het openbaar de discussie aan. Vooralsnog heb ik de media in ieder geval niet aan mijn kant. Die blijven een zwart-wit discussie voeren, doorgaans pró ziekenhuisbevalling, soms met aantoonbaar onjuiste argumenten. Zwangere vrouwen worden hier helaas de dupe van.

Het zou nog wel eens lang onrustig kunnen blijven rond dit thema...

Donderdag 11 maart

Grappig hoe lang herinneringen aan een geboorte levendig blijven. De laatste dagen ga ik in gedachten vaak terug naar mijn eigen twee bevallingen, en zelfs naar de verhalen van mijn moeder over mijn geboorte.

Mijn oudste werd twintig jaar geleden in de VS geboren. Ik had een thuisbevalling gepland, met een onafhankelijke vroedvrouw,

wat niet simpel was. Uiteindelijk begon de bevalling vier weken te vroeg en eindigde ik in het ziekenhuis met een keizersnee.

Mijn dochter lag in stuit en de poging tot uitwendige kering was gepland voor een paar dagen later. En een ‘gewone’ stuitbevalling, daar doen ze in Amerika niet aan. In Nederland trouwens ook steeds minder.

Ik lag zelf ook in stuit, wat tijdens de bevalling een verrassing was. De huisarts heeft mijn moeder achteraf wijsgemaakt dat ik op weg naar het ziekenhuis ben gedraaid. Pas toen ik geneeskunde studeerde, begreep ik dat dat helemaal niet kan.

Vrijdag 12 maart

Vanmorgen vroeg mocht ik live op Radio 4 praten met een erg leuke journaliste over mijn boodschap dat vrouwen onnodig bang worden gemaakt voor de bevalling. Ik mocht ook nog een muziekstuk van eigen keuze laten draaien. Het werd pianomuziek van Bach.

Mijn oratie vanmiddag was fantastisch om te doen. Ik geloof dat mijn passie voor wat voor vrouwen belangrijk is rondom zwangerschap en bevalling goed is overgekomen, net als mijn pleidooi voor empowerment van vrouwen. Er is ook genoeg onderzoek dat ik kon aanhalen om mijn argumenten kracht bij te zetten. Waar ik vooral heel trots op ben, is dat er heel veel verloskundigen waren die allemaal enorm gemotiveerd zijn om aan de slag te gaan met onderzoek, en erg blij zijn met de eerste leerstoel ‘eerstelijns verloskunde’.

Ik voelde me vandaag tevreden, vereerd en gemotiveerd om te blijven proberen de wereld voor vrouwen een beetje beter te maken. yyy Volgende weekgast: John Kleinen, docent van de nieuwe praktijkcursus videotraining visuele antropologie

Fen is uit

het beste

eten

Heel vreemd interview

Philip Glass

Gemiste kans

The Tallest Man on Earth

Daniela Huppenkothen (23) Master Astronomy and Astrophysics:

Restaurant As, Prinses Irenestraat 19

In verband met een piepende reiswekker ergens in het vliegtuig van Lufthansa had ik een vette vertraging opgelopen. Daar baalde ik van omdat ik 1) diezelfde ochtend om 02:30 uur was opgestaan en dat nu eenmaal een reden is om hartgrondig te balen en 2) ik nu te laat zou komen voor mijn interview.

Ik had The Tallest Man een halfjaar eerder gezien, in de bovenzaal van Paradiso. Die was toen al goed gevuld en werd door de kleine man in kwestie vakkundig plat gespeeld. Bijzonder gecharmeerd was ik, zowel van zijn Dylaneske muziek als van het kleine schepsel zelf. Ik ben dan ook opgelucht als ik ’s middags van Meneer Management hoor dat ons vraaggesprekje nog wel voor het optreden kan plaats vinden.

Bitterzoet is meer dan uitverkocht die avond en ik voel langzaam dat de exorbitante wekkertijd zich wreekt.

Moe ben ik en niet zo’n beetje ook.

Meneer Management smst dat het interview toch na de show moet.

Tv: ‘The Big Bang Theory, een Amerikaanse comedy over twee fysici die een beetje wereldvreemd zijn. Er zitten heel herkenbare cliché’s in over fysici. Dat ze last hebben van kleine tics en niet echt snappen hoe menselijke relaties werken.’

Hebbeding: ‘Mijn harp, waarvan ik een snaar heb meegenomen. Het mooie eraan is dat het meteen klinkt als je er alleen al aan plukt. Harp spelen is ook erg relaxend.’

De eerste week van maart was restaurantweek. Toprestaurants en goede restaurants en plaatselijke eetcafés bieden drie gangen aan voor vijfentwintig euro – wat soms een geweldige deal is en andere keren je reinste afzetterij. Bij As was er echter iets anders aan de hand.

Eigenlijk hadden we naar De Kas gewild. Dat plan hadden blijkbaar meer mensen: De Kas zat als een van de eerste restaurants hartstikke vol. Dan maar naar As, dat scheelt slechts één letter en bovendien streven ze er dezelfde biologische idealen na.

Het bleek een grote fout te zijn. Waar het niet aan lag: de inrichting en de ambiance, het eten en het gezelschap.

Restaurant As, verscholen aan de rand van het Beatrixpark, ziet er geweldig uit (alleen: waar is de muziek?).

Tijdens restaurantweek wordt een vast menu aangeboden. We begonnen met een salade van chioggia (biet), verona (biet) en gele biet, bloedsinaasappel, amandel en Leidse sleutelkaas. Een overdosis biet, maar wel lekker en gezond. Bij het hoofdgerecht splitste onze groep zich op in vleeseters en vegetariërs. De eersten aten hertenbout met wilted greens, in rode wijn gegaarde Ratteaardappel, gestoofde rode ui en een rode wijnsaus – en vonden het goed smaken. Het vegetarische hoofdgerecht bestond uit flensjes gevuld met ricotta en pompoen, en minikroketjes. Hier en daar was ook een blaadje sla te vinden. Het was niet uitgesproken vies en ook niet bijzonder lekker; het smaakte als de daghap van een eetcafé. De kroketjes waren trouwens wel geslaagd. Het toetje was het beste: kastanjetaart met mascarpone-tuttifrutti. Niet te zoet, precies stevig genoeg en vergezeld van een frisromig hoopje mascarpone.

De bediening bij As is niet zozeer slecht, als wel behoorlijk raar. Onder de vijf verschillende types die aan onze tafel verschenen, bevonden zich: te amicaal, compleet onverschillig, vreemde bekken trekkend, ‘oeh, spannend’ zeggend (in reactie op een scherp randje aan een lepel) en dreigend met de woorden ‘anders moet ik op tafel komen liggen’ (als vervolg op de vraag: ‘willen jullie de borden zelf doorgeven?’).

Ook jammer: de gerechten werden steevast naast de sous-assiette geplaatst (ze hebben een functie, die dingen) en we moesten zelf opscheppen, waardoor de gevulde flensjes er op ons bord niet bepaald appetijtelijk meer uitzagen. Onze jassen werden trouwens ook niet aangenomen. We vroegen ons af: is de restaurantweek niet eigenlijk bedoeld om nieuwe, terugkerende klanten te lokken? Zo ja, dan heeft As zijn kans faliekant gemist. yyy Frederique Schut

Stokje: ‘Ik geef het stokje aan docent Anna Watts. Een heel intelligente vrouw die coole research doet naar neutronensterren.’ yyy Hans van Vinkeveen

Inrichting: 8 Eten: 7 Bediening: 5

Met zijn eigenzinnige maar virtuoze gitaarspel en zijn doordringende schuurstem snoert Meneer Matsson vervolgens de drukbevolkte Bitterzoet volledig de mond.

Hij speelt met heel zijn lijf en kijkt ondertussen zijn publiek stuk voor stuk indringend aan. Bezeten door de muziek of begenadigd acteur? Bedreven charmeur of rigide regisseur? The Tallest Man on Earth lijkt hoe dan ook ondefinieerbaar.

Tot het laatste nummer blijft het muisstil. Matsson laat een volle zaal in heilige overtuiging achter. Ook de broeierige blikken zijn niet zonder effect; de rijen meisjes zijn na afloop niet bij de signeertafel weg te slaan.

Als om 23:30 eindelijk de laatste dame haar krabbel in ontvangst heeft genomen en ik luchtkastelen zie in de vorm van mijn bed, tikt de Tallest Man me op mijn schouder. Shit, dat interview dus.

Boven een lege Bitterzoet zitten we in een kleedkamer vol rode wijn, peuken en mandarijntjes. Matssons ogen zijn klein en rood en ik weet zeker dat ik er zelf net zo onappetijtelijk bij hang. Een fatsoenlijk interview gaat het toch niet meer worden, weet ik, en ik hoop dat ik er ooit een tweede kans toe krijg. In plaats daarvan drinken we wat rode wijn, roken we wat sigaretten en blijft Matsson ondefinieerbaar.

Totdat we niet veel later afscheid nemen en elkaar de hand schudden. Toch weer die blik. Toch die bedreven charmeur. Ook. yyy Fen Verstappen Het nieuwe album van The Tallest Man on Earth heet The Wild Hunt.

Zie voor tourdata www.myspace.com/thetallestmanonearth

Boek: ‘Fragile Things, een verhalenbundel van Neil Gaiman, over gewone mensen die bovennatuurlijke dingen meemaken. Ja, ook het cliché dat veel fysici van fantasy en sciencefiction houden, klopt.’

Film: ‘Coffee and Cigarettes van Jim Jarmusch. Elf gesprekken over obsessies en verslavingen, terwijl er steeds flink gerookt en koffie gedronken wordt.’

Humor: ‘Bill Murray, als hij een type speelt dat de routine en het verwachtingspatroon doorbreekt. Zo serveert hij in Coffee and Cigarettes in een jurk en drinkt hij uit een koffiepot, terwijl een stylish rapper vertelt dat hij homeopathie studeert.’

Muziek: ‘Minimal music, waarin eenvoudige basiselementen worden gecombineerd tot iets ingewikkelds.

Het mooiste voorbeeld hiervan is het handenklappen in Clapping Music van Steve Reich. Als componist kies ik Philip Glass. Minimal music lijkt wel wat op wetenschap.

Daarin vloeien ook vaak nieuwe eigenschappen voort uit het anders combineren van dezelfde basiscomponenten.’

Afknapper: ‘De relaxte omgang met regels in Nederland. Het klopt dat Duitsers stipt op tijd zijn en netjes deadlines aanhouden. Nederlanders sjoemelen een beetje: waarom gewoon niet een week later iets inleveren.

Aan de andere kant is het ook een positieve houding: is er een probleem? Laten we het rustig overdenken. Komt tijd komt raad.’

Kunst: ‘San Francisco Museum Of Modern Art, waar een enorme hoeveelheid moderne kunst hangt. Vooral minimale kunst. Ik sta liever voor een canvas met witte verf dan een met een vaas met bloemen. Het stemt veel meer tot nadenken.’

Folia 21

- advertenties -

annonces AMSTERDAMLEZING

Erik Kessels – ‘KesselsKramer says hello’, Amsterdamlezing door Erik Kessels, medeoprichter en creatief directeur van reclamebureau KesselsKramer. Gastheer is Paul Scheffer, bijzonder hoogleraar op de Wibautstoel. Di. 23 maart in de Aula (Singel 411), aanvang 20.00 uur. Gratis, reserveren: http://www.uva.nl/amsterdamlezingen of 020 525 4791.

CULTUUR

Kom vrijdag 19 maart naar Filmhuis Cavia voor vertoning van de documentaire Dolle Mina: het lef om luidruchtig te veranderen.

Vanaf 20.00 uur, met aansluitend discussie over feminisme vandaag. Interesse? Kijk op www.aletta.nu, www.filmhuiscavia.nl, of zoek Aletta Nu op Facebook.

Eigentijds kerk zijn binnen christelijke traditie: Keizersgrachtkerk. Kerkdienst en viering elke zondag om half 11, Keizersgracht 566. www.kgk.dds.nl Zondag naar de kerk? www.studentenekklesia.nl 11.00 uur - De Rode Hoed Keizersgracht 102 - Amsterdam Studentenpastoraat vE90 – Op 25/03 om 20.00 uur draait de film Sous le sable in het Cinecafé in vE90. We bekijken en praten erover na. Zie: www.ve90.nl

STUDENTEN EN STUDIE

www. proefschriften.nl www.phd-thesis.nl

Naamloos-15 Naamloos-1 Naamloos-33 11

Gezocht:

12-02-2010 25-09-2009 10:37:52 27-03-2009 09:44:22 09:26:06

parttime medewerker secretariaat M/V

Klein advocatenkantoor tussen Frederiksplein en Amstel zoekt per direct: Slimme medewerker secretariaat met computertalent en organisatie-gevoel.

Stuur je CV met korte motivering naar Groen Advocaten, Sarphatistraat 11, 1017 WS Amsterdam t.a.v mr. Lot Hirdes, of per e-mail naar hirdes@groenadvocaten.nl.

Telefoon: 020 - 3449050

Je bent geïnteresseerd in politieke en bestuurlijke vraagstukken.

Nieuwe IIS-college (interdisciplinaire collegereeks) Zeker weten?! Wetenschapsbeoefening en de technologische samenleving. Van 30 maart-8 juni 2010. Je kunt je nu inschrijven. Info: www.iis.uva.nl/keuzeonderwijs

Je wilt burgers en bedrijven bijstaan in hun 12-03-2010 11:20:24 conflicten met de overheid.

Je wilt als jurist een bijdrage leveren aan de oplossing van maatschappelijke vraagstukken op het gebied van integratie, openbare orde, milieu en klimaat.

Je wilt meer weten over de vele mogelijkheden en kansen die een master algemeen staatsen bestuursrecht of een masterrichting omgevingsrecht biedt.

Je wilt daarnaast je studie afronden in een historische, oergezellige stad.

Meld je dan snel aan voor de mastervoorlichting Staats- en bestuursrecht van de Universiteit Utrecht op donderdag 1 april a.s!

Kijk op www.uu.nl/staatsenbestuursrecht

STUDENTEN SPORT CENTRUM USC

• Kanocursus Start 6 april. In deze interessante, veelzijdige cursus van 10 lessen leer je een aantal facetten van het kanovaren. We gaan toervaren, eskimoteren, brandingkanoën en een tocht varen. Studentencursusprijs € 70,50.

• Vechtsportprogramma Bij het USC vind je een omvangrijk vechtsportprogramma met aikido, boksen, Braziliaans jiu jitsu, capoeira, introcursus vechtsporten, judo, jiu jitsu, karate, kickboksen, krav maga, pentjak silat, schermen, taekwondo, tai chi chuan, wushu en zelfverdediging voor meiden. In april starten een aantal vechtsportcursussen.

Voor de meeste vechtsporten kun je te allen tijde instromen. Een vechtsportkaart kost je voor een halfjaar € 21,50.

• Onbeperkte (groeps)fitness De lente is in aantocht! Tijd om je sportschoenen uit de kast te halen. Een kwartaalkaart (groeps)fitness kost je als student slechts € 57,50. Hiermee kun je drie maanden lang onbeperkt in vier USC-fitnesscentra terecht voor fitness en groepsfitnesslessen.

Check voor dit alles www.usc.uva.nl NB: Naast fitness, groepsfitness (met zumba!) en 14 vechtsporten vind je bij het USC nog 50 andere sportactiviteiten.

OSK Gewichtheffen Op zondag 11 april ben je van harte welkom op USC De Boelelaan tijdens het Open Studenten Kampioenschap Gewichtheffen

22 Folia

voor mannen en vrouwen. Het toernooi staat open voor alle studenten van mbo/hbo/ universiteit. Ervaring is vereist. Opgeven via oskgewichtheffen@gmail.com

UvA SCRIPTIEPRIJS

Ding mee naar de UvA-scriptieprijs! Afgestudeerd tussen 6 mei 2009 en 3 mei 2010?

Werd je scriptie met minimaal een 8,5 beloond? Ding mee naar de UvA-scriptieprijs!

De drie beste scripties worden beloond met geldprijzen van resp. € 3.000, € 2.000 en € 1.000. De jury beoordeelt de inzendingen op wetenschappelijke inhoud en originaliteit. Meer informatie: www.uva-alumni.nl/ uva-scriptieprijs

VERDIENEN

Ik zoek bij voorkeur een filosofiestudent en indien mogelijk een PhD-student met verstand van beeldende kunst om mijn scriptie na te kijken. Het gaat mij vooral om het taalgebruik en de bewoordingen en grammatica. Mijn scriptie gaat over de filosofie van de beeldende kunst en telt totaal 8 pagina’s. Contact: Fugen Eryilmaz, e-mail: f.er.yilmaz@hotmail.com, tel. 020 636 6513.

Gevraagd hulp in huishouding voor 1 à 2 keer p.w. à € 15 per uur. Tel. 06 4578 7138.

Zin in een bijbaantje tot aan de zomervakantie? Gezocht per 1 april: 2 vrolijke oppassen die in onderling overleg op ma.-, di.- en do.middag onze zoon van 8 en dochter van 6 uit school halen. Tijden van 15.15-18.00 uur. € 10 per uur. Wij wonen in het Oostelijk Havengebied. Bel 06 1050 4705.

VRIJWILLIGERSWERK, STAGES, e.d.

Stichting Wij Helpen Daar organiseert komende zomer 4 vrijwilligersprojecten voor studenten in Servië, Bosnië en Kroatië. Kijk op www.wijhelpendaar.org. Kom voor meer informatie naar de voorlichtingsavonden op 24 en 25 maart in Plexus (Kaiserstraat 25, Leiden) om 19.30 uur.

Maatjes gezocht - Het Rode Kruis Amsterdam zoekt enthousiaste vrijwilligers die een maatje willen zijn voor een andere Amsterdammer die behoefte heeft aan meer contact. Als vrijwilliger gaat u twee keer per maand samen met de deelnemer iets leuks ondernemen. Daarnaast biedt u een luisterend oor en helpt u de deelnemer weer (oude) activiteiten op te pakken. Bent u of kent u iemand die hierin geïnteresseerd is, neem dan contact op met Liesbeth Elberse: e-mail lelberse@nrka.nl of tel. 020 622 6211.

WONEN

Iets te verhuizen? Ik kom met een grote bus voorrijden. Studentenverhuizingen binnen A’dam. Van stoep tot stoep: € 35. Ook met verhuismannen en touw en blok. Bel Taco: 06 4486 4390; www.vrachttaxi.nl

DIVERSEN

De Spermabank van het AMC is op zoek naar spermadonoren. Onkosten worden vergoed. Nadere informatie tel. 020 566 3090, spermabank@amc.uva.nl of www. spermadonoren.nl

ATTENTIE

De eerste week van april, de week aansluitend aan het paasweekeinde, verschijnt Folia niet.

- advertentie -

FILMTIJDEN - NIEUWS - TRAILERS - RECENSIES - ACHTERGRONDEN

de culturele organisatie van de UvA & HvA Turfdraagsterpad 17

lezingenladder

muziek

FILMTIP VAN DE WEEK GAINSBOURG - VIE HÉROÏQUE REGIE: JOANN SFAR | 18 MAART IN PREMIÈRE

DO 18/03 20.30 uur

Jamsessie #2: Jam it

Na het daverende Jam succes in het najaar luidt CREAtions dit voorjaar in met jamsessie #2: Jam it. Vrij jammen op diverse muziekstijlen, begeleid door de CREAtions Session Band. Meld je aan via creations@crea.uva.nl. toegang gratis

Debat

DO 18/03 20 uur

Overlegcrisis: Nederland uitgepolderd?

De film volgt het leven van de beroemde Franse zanger Serge Gainsbourg vanaf zijn jeugd in het door de Nazi’s bezette Parijs, via zijn topjaren als als succesvolle singer/songwriter in de jaren ‘70, tot aan zijn dood in 1991. Serge Gainsbourg (vader van zangeres en actrice Charlotte Gainsbourg) leidde een roerig leven met veel drank en vrouwen, waaronder Brigitte Bardot en Jane Birkin. Hoofdrolspeler Eric Elmosnino lijkt als twee druppels water. ‘Je t’aime… Moi non plus’!

VERDER TE ZIEN IN CINEVILLE THE ROAD

REGIE: JOHN HILLCOAT | 18 MAART IN PREMIÈRE

De verhoudingen binnen de Hollandse polder staan op scherp. Kan het poldermodel de druk van de economische crisis weerstaan?

Met dr. Lei Delsen, Nijmegen School of Management en auteur Exit poldermodel, dr.

Sjaak van der Velden, directeur Wetenschappelijk Bureau van de SP, en Peyman Jafari (ISSO, promovendus UvA). I.s.m. ISSO. studenten gratis, € 5,- alle anderen

muziek

DO 18/03 20.15 uur

CREA Klassiek

Een speciale editie van Klassiek Open Podium in de koorzaal van het Concertgebouw. toegang gratis

theater

za 20/03 20.30 uur

CREA Improvisatie Festival

The Road is een klassiek verhaal over angst waarin een vader (Viggo Mortensen) en zijn zoon (Kodi Smit-McPhee) na een onbekende ramp langs de Amerikaanse oostkust naar het zuiden vertrekken. De toon van deze poëtische film is overheersend meditatief met korte uitspattingen van intense spanning.

Gebaseerd op de Pulitzerprijswinnende roman van Cormac McCarthy, van wie eerder No Country for Old Men werd verfilmd.

AMSTERDAM TURKISH FILM FESTIVAL VRIJDAG ZATERDAG EN ZONDAG IN STUDIO /K

Het eerste Amsterdam Turkish Film Festival zal plaatsvinden van 19 t/m 21 maart in Studio /K. Er is een programma van vijftien Turkse kwaliteitsfilms, waaronder Soul Kitchen (winnaar ‘beste regie’ en ‘beste jonge film’ in Venetië) en Nokta (winnaar ‘beste regie’ op het Istanbul Film Festival). Gastsprekers zullen hun zegje doen en filmmakers uit Turkije en Nederland staan paraat voor diepgaande Q&A’s.

Muziek- en dansvoorstellingen en feestjes tot diep in de nacht maken dit frisse festival compleet.

ONBEPERKT NAAR DE FILM VOOR MAAR €17,50 PER MAAND

Overdag zijn de gratis toegankelijke voorrondes, waarna ’s avonds de halve finales in het CREA Theater losbarsten. Twee teams maken in de finale uit wie de beste improvisatiegroep van CREA is! toegang avond: € 5,-

lezing

Di 23/03 20 uur

Filosofie van de 20ste eeuw (6): Bruno Latour en Martha Nussbaum

De Franse wetenschaps- en techniekfilosoof Bruno Latour en de Amerikaanse ethica Martha Nussbaum hebben elk op hun manier fundamentele vragen geplaatst bij de bestaande en diep verankerde opvattingen over rationaliteit. Spreker prof. Tsjalling Swierstra is bijzonder hoogleraar filosofie en ethiek van de levenswetenschappen. studenten gratis, € 5,- alle anderen

Debat

DO 25/03 19.30 uur

The Circle of Genocide (2): Foreshadowing Genocide

The film Conspiracy (Frank Pierson, 2001) is about the 1942 Wannsee conference in Nazi Germany, where the high officers planned the holocaust. After the film the discussion asks the question what circumstances enable ordinary people to become mass murderers. English spoken. studenten gratis, € 5,- alle anderen.

Meer informatie over de CREA agenda: www.crea.uva.nl

De Balie

DO 18/03 – ZA 20/03 ElectroSmog International Festival for Sustainable Immobility Festival waarbij op zoek gegaan wordt naar meer duurzame vormen van mobiliteit, o.a. door gebruik van nieuwe technologie. Zie www. electrosmogfestival.net.

De Rode Hoed

DO 25/03, 20.00 uur Strijdt de radicale islam tegen ‘het Westen’?

Professor Sami Zemni (Universiteit Gent) geeft een analyse van de betekenis van religieus geweld. NB: aanmelden uiterlijk 19 maart via DAM@minbuza.nl o.v.v. ‘lezing 25 maart’.

Engels gesproken.

Spui25

WO 17/03, 20.00 uur Grenzen aan de vrijheid van meningsuiting?

Twee juristen en twee filosofen zullen, naar aanleiding van ‘De zaak-Wilders’, het pro en contra van de grenzen van de vrijheid van meningsuiting verdedigen in een debat.

DO 18/03, 20.00 uur Conserveren en restaureren: nut en noodzaak Debat over het belang om cultureel erfgoed voor het nageslacht te bewaren.

DI 23/03, 12.20 - 12:40 uur Broodje kennis met Dirk Sikkel Welke eigenschappen dragen bij aan onze levensduur, en hoe kunnen we daar het beste gebruik van maken?

DI 23/03, 17:00 uur Max Havelaar als inspiratiebron voor fair trade en keurmerk Een gesprek met universiteitshoogleraar Louise O. Fresco.

Stadsarchief Amsterdam

ZO 21/03, 15.00 uur Atheneum Illustre Sybolt Noorda (voormalig voorzitter College van Bestuur UvA) over de rol van Amsterdam als onderwijs- en kennis centrum.

VUconnected

ZA 20/03, 15.00 uur ‘Hij had beter dood kunnen zijn.’

Debat over euthanasie bij wilsonbekwamen.

Moet euthanasie mogelijk zijn bij ernstig gehandicapte kinderen? In de Amstelzaal van VUMC. DI 23/03, 17.00 uur Making a Difference: The Evening Show Programma met debat & cabaret. Prem Radhakishun leidt het debat over een mogelijk kabinet Wilders I, Raoul Heertje en Hassan’s Angels treden op. In de aula van het hoofdgebouw van de VU. U organiseert een lezing of debat en wilt daarmee graag op deze pagina staan? Stuur een mailtje naar folialezing@gmail.com onder vermelding van ‘Aanmelding lezingenladder’.

Folia 23

Dijkgraaf

Curvers

Timing

Geile column

Recht tegenover ons huis liggen naast elkaar het hoofdkwartier van de Partij van de Arbeid, het huis van Hans van Mierlo en de basisschool van onze kinderen. Vorige week vrijdag hadden wij balkonplaatsen voor een politiek en menselijk drama, toen om drie uur de school uitging, Job Cohen de speech gaf waarin hij zich als de nieuwe lijsttrekker presenteerde en Hans van Mierlo uit het ziekenhuis terugkeerde om thuis te worden opgebaard. Dat de eerste twee gebeurtenissen samenvielen, was jammer voor sommige politiek geïnteresseerde ouders. Dat de laatste twee gebeurtenissen zich op straat moesten kruisen, was een ongepast en absurd theaterstuk. De PvdA was zo vol van het begin van een nieuwe fase, dat de partij zich niet bewust leek dat vijftig meter verderop het bewogen leven van een on-Hollandse homme politique eindigde.

In ons huis heeft het hoofdkwartier van de PvdA lang bekendgestaan als de ‘Partij van de Aardbei’. Dat klonk voor kinder-

oren iets vertrouwder. Er werd dan druk gefantaseerd over de zusterpartijen van de Peer en de Banaan.

De school en Hans van Mierlo hebben de afgelopen jaren hun activiteiten wél goed afgestemd. Dat lag voornamelijk aan Hans van Mierlo. Ik kwam er pas na lange tijd achter dat hij iedere week trouw een uur De brief voor de koning kwam voorlezen in de klas van mijn oudste zoon. Zes weken geleden nam hij zijn eigen oorlogsdagboeken mee. Hij was een glunderende eregast bij alle schoolfeesten.

En als hij op zijn stoepje naar de honderden kinderen keek die iedere dag springend, schaterend of juist heel beduusd de school in- of uitgingen, glinsterde het ondeugende jongetje in zijn donkere ogen. De natuurlijke golfbewegingen van het leven, weten wanneer je even moet versnellen of juist moet inhouden, dat begreep Hans van Mierlo als geen ander.

Gevoel voor timing heet dat. yyy Robbert Dijkgraaf

Damiaan Denys hoogleraar psychiatrie

overigens

Eeuwig zonde, maar van de spannendste evenementen uit je jonge leven kan je je niets herinneren. Geboren worden.

Ontdekken dat zíj je ouders zijn. En leren praten, ik kan me er maar niet bij neerleggen dat ik nagenoeg vergeten ben hoe dat ging. Ik dacht er weer aan toen ik van de week wat las van de filosoof Leibniz, die meende dat bij het leren van taal abstracte aangeboren ideeën voorhanden zijn.

Gelukkig heb ik wat fragmenten ter beschikking. Het eerste waar ik aan dacht was dat woord ‘excuses’. Als kleuter snapte ik niets van ‘excuses’. Volwassenen excuseerden er ondoorgrondelijk op los, maar omdat ik de betekenis noch de zin ervan kon inzien, gaf ik het gauw op.

Hoe anders was dat met het woordje ‘geil’.

Moeders cryptische verklaring zorgde ervoor dat ik vastbesloten raakte – ik moest en zou dit duistere woord aan mijn vocabulaire toevoegen.

Dan maar empirisch te werk. Allereerst begon ik dingen ‘geil’ te noemen die ik stom, smerig of lelijk vond. Kwallen, het nieuws, spitskool. Mijn belevingswereld

was vrij beperkt. Dit sorteerde een nogal verwarrend effect, dus ik gooide het eens over een andere boeg: nu noemde ik alles ‘geil’ wat er vriendelijk, zoet of eetbaar uitzag. Stoepkrijten geil, waterijsjes geil, Barbies geil – afijn, ik vorderde.

Toch trad er een kleinzerig iemand op die de pionierende ik terechtwees, niet eens met tekst of uitleg maar met reprimandes: in de hoek. Alle vuilbekkerij was vergeefs geweest, en ik was alsnog niet voorgelicht.

‘Geil’ werd mij ontnomen. Hoe goed ik me dat ook kon voorstellen, ‘geil’ zal wel niet zo’n aangeboren idee zijn. Ik vermoed dat ik het latere begrip geheel en al te danken heb aan de tijd dat ik mijn vertier begon te zoeken in het stiekem bellen van 06-lijnen.

Inmiddels heb ik ‘geil’ weer opgepakt, en nog altijd ben ik wel een beetje trots als ik het zeg. Na die moeizame overwinning zijn enige mate en nuance helaas ver te zoeken. Van alles kan je voor geil uitmaken, eigenlijk.

Behalve Leibniz dan, die niet. yyy Emma Curvers

Marita Mathijsen hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde

Ed van den Heuvel hoogleraar sterrenkunde

Het verplichte celibaat voor priesters heeft in grote mate bijgedragen aan kindermisbruik binnen de rooms-katholieke kerk.

Floor Boon

Ed van den Heuvel: ‘Ik ben niet gelovig en heb ook niet speciaal positieve gevoelens voor de rooms-katholieke kerk. Toch ben ik het niet eens met deze stelling. De reden hiervoor is dat het merendeel van de gevallen van kindermisbruik vaak optreedt binnen de kring van familie en bekenden, niet noodzakelijkerwijs binnen het geloof.

De website seksueelgeweld.nl van het Ministerie van Justitie bevat cijfers die er niet om liegen. Zo heeft 15 procent van de vrouwen vóór hun zestiende een negatieve seksuele ervaring binnen familiaire kring en heeft tussen de 3 en de 9 procent van de jongens in zijn jeugd een negatieve seksuele ervaring gehad met een man, meestal buiten de familie: een bekende of een huisvriend van de ouders. Het gebeurt vaak in een situatie van macht. Het celibaat is een onnatuurlijke eis om aan mensen 24 Folia

te stellen en veel mensen die de gelofte aflegden, hebben zich niet gerealiseerd wat het betekent. Hoewel het celibaat ongetwijfeld te maken heeft met de vergrijpen die deze geestelijken hebben gepleegd, is het een minimale bijdrage aan het totale aantal gevallen van kindermisbruik.’

Marita Mathijsen: ‘Mijn idee is dat het celibaat voortkomt uit de ontkenning van seksualiteit en een negatieve houding ten aanzien van seksualiteit. Er wordt binnen de kerk zo begrensd met seksualiteit omgegaan, dat moet wel leiden tot uitbarstingen. Ik ben opgegroeid in een heel rooms milieu en over seksualiteit werd alleen maar gesproken in negatieve termen. Het was vies en gevaarlijk, woorden als prettig, leuk en fijn heb ik er van huis uit nooit mee leren associëren. Ik zat op school bij

de nonnen en daar werd iedere hunkering naar seks onderdrukt. Van naburige scholen kwamen er ook wel verhalen naar buiten van paters die snoepjes in hun broekzak stopten. Als jongetjes dan braaf waren, mochten ze er diep in grabbelen.

Het is niet vergelijkbaar met de misstanden die nu boven tafel komen, maar toch.

Seks was ook iets dierlijks en verboden, alleen maar door God toegestaan om kinderen te krijgen. Het celibaat is een verknipte houding ten aanzien van seksualiteit dat leidt tot uitspattingen als deze.’

Damiaan Denys: ‘Nee, het celibaat heeft niet in grote mate bijgedragen aan kindermisbruik. Mijn idee is dat het celibaat is ingesteld als een extreme lichamelijke en geestelijke beproeving om dichter bij God te kunnen komen. Het celibaat hoort niet

oorspronkelijk bij het katholieke geloof, het is pas in de vierde eeuw ingevoerd en heeft veel meer te maken met de kerk als instituut. Het is belangrijk een onderscheid te maken tussen de behoefte aan affectiviteit van mannen die kiezen voor deze extreme vorm van leven, en het kindermisbruik.

Dat priesters lichamelijk contact zoeken met jongens en meisjes is niet goed te praten, maar het is wel te begrijpen vanuit een langdurige ontbering aan lichamelijk contact. Maar kindermisbruik is echt een stap te ver. Hoewel ook daar een verschil zit tussen het louter aanraken van een kind en het werkelijk seksueel contact, is de intentie om een kind als seksueel voorwerp te zien al een teken van disfunctioneren van die persoon. Het is onacceptabel. Zowel voor priesters, als voor koningen. Voor iedereen.’ yyy