Folia25_64

weekblad voor de Universiteit van Amsterdam jaargang 64 25/03/2011 nummer 25

Start-up

Drie studenten ontwikkelden een briljante declaratie-app

Ernst Hirsch Ballin Leiders Nieuwe hoogleraar mensenrechten: ‘Invloed uitoefenen kan vanuit elke positie’

Onderzoeker Sjoerd Keulen vindt Dymph van den Boom een vakvrouw

Promotie

Esther Rozendaal pleit voor meer toezicht op reclame voor kinderen

U v A M e d e w e r k e r s m o n i to r Hoe tevreden bent u?

Hoe tevreden bent u over uw werk en uw werkomstandigheden?

Wat vindt u van de ondersteuning van onderwijs en onderzoek, de voorzieningen in de gebouwen, ICT, catering, de bibliotheek en van de Servicedesks van IC, AC en FC? Het College van Bestuur wil graag weten wat er volgens u verbeterd kan en moet worden. De Centrale Ondernemingsraad ondersteunt dit initiatief.

Of u nu wetenschapper bent, secretaresse of beleidsmedewerker, doe mee en geef uw mening over de UvA. Dat kan tot en met vrijdag 25 maart 2011. Het invullen van de vragen duurt ongeveer 20 minuten.

U hebt daarvoor de link nodig die u per e-mail hebt ontvangen.

Meer informatie: www.uva.nl/medewerkersmonitor

WIN EEN WORKING HOLIDAY REIS

NAAR AUSTRALIË

DOE MEE!

Ben je tussen de 18 en 30 jaar en lijkt het je geweldig om te gaan werken en reizen in Australië? KILROY geeft je de kans om een baan te winnen op één van de mooiste plekken ter wereld: De Whitsunday Islands!

Ga naar facebook.com/kilroynetherlands en doe mee vóór 31 maart!

inhoud #25

‘Mag ik van u een bonnetje?’

Er wordt wat afgedeclareerd in Nederland.

Dat moet toch makkelijker kunnen, dachten drie economiestudenten. Een bedrijfsidee was geboren: SR//Expenses. 14

Ernst Hirsch Ballin

Als politicus was hij de beschaafde luis in de pels van Geert Wilders. En ook als hoogleraar zal hij zich blijven uitspreken tegen onverdraagzaamheid 10

commentaar Bewust kiezen VVD-kamerlid Anne-Wil Lucas wil dat scholieren bij hun aanmelding voor de universiteit of hogeschool een motivatiebrief schrijven, opdat ze bewuster een keuze kunnen maken. Inzicht in het aantal contacturen, de opbouw van de lessen en het toekomstperspectief na de studie moet hen daarbij helpen. Lucas vraagt de zeventien- of achttienjarige scholier, die nog totaal geen ervaring met hoger onderwijs heeft, te bepalen welke onderwijsvorm hem het beste past, te overzien welk effect tien in plaats van twintig contacturen per week op hem heeft, en alvast aan te geven waarom hij de studie waaraan hij nog moet beginnen – na het behalen van zijn diploma – zo leuk zal vinden dat hij de matige baankans op de koop toeneemt.

Koffiedikkijken dus. Het voorgestelde plan lost dan ook niet het probleem van de verkeerde studiekeuze op, maar lijkt meer te zijn gericht op het probleem dat universiteiten door het hoge aantal studieverlaters jaarlijks veel geld kwijt zijn. Een voorbeeld van een reëlere oplossing zou bijvoorbeeld zijn om studenten pas na een jaar studie op hun motivatie te toetsen, zodat ze die daadwerkelijk op hun eigen ervaring kunnen baseren.

Het voorstel voor de sollicitatiebrief past in de huidige politieke tendens om studenten vooral te zien als dure lastposten, die zelf maar moeten verdedigen waarom ze zo veel geld kosten. Dat politici zich meer zorgen maken over een begroting dan over het belang van de kenniseconomie, is een kwalijke zaak.

Volg de leider

Samen met Ronald Kroeze analyseerde Sjoerd Keulen Nederlands leiderschap. ‘Karel van der Toorn toont te weinig inhoud’ 17

Gek op Mac!

Esther Rozendaal onderzocht wat reclame doet met kinderen.

Ze hebben veel door, maar niet genoeg, concludeert zij 18

Folia verschijnt sinds 1948 als onafhankelijk weekblad voor de Universiteit van Amsterdam. Het wordt uitgegeven door de stichting Folia Civitatis.

En verder:

nieuws 4-7, opinie/stage 8-9, objectief 12, bul 20, Fen is uit/ het beste/eten 21, annonces/lezingen 23, Dijkgraaf/Curvers/ overigens 24

colofon

weekblad

voor de Universiteit van jaargang 64 25/03/2011 Amsterdam nummer 25

Start-up

Drie stude nten ontwi kkelde een briljan te declaratie-a n pp

cover: Pepijn Bernard Ernst Hirs ch Ballin Leiders

Nieuwe hoogle raar mense rechten: ‘Invloe n- Onder zoeker Sjoerd d uitoefenen kan vanuit Keulen vindt elke positie Dymph van ’ den Boom een vakvro uw

Promotie

Esther Rozen daal pleit voor meer toezicht op reclame voor kinderen

Folia: Weekblad voor de Universiteit van Amsterdam, Vendelstraat 2, 1012 XX Amsterdam, tel. 020-5253981, fax 020-5253980, redactie@folia.uva.nl website: www.folia.nl uitgever: Stichting Folia Civitatis redactie: Floor Boon, Mirna van Dijk (eindredacteur), Luuk Heezen, Jim Jansen (hoofdredacteur), Margot Riedstra (secretariaat), Gijs van der Sanden, Henk Thomas, Dirk Wolthekker medewerkers aan dit nummer: Pepijn Bernard, Bram Belloni, Martien Bos (correctie), Bob Bronshoff, Emma Curvers, Fred van Diem, Robbert Dijkgraaf, Marc Driessen, Julie de Graaf, Marc Kolle, Marc Laan, Harmen van der Meulen, Won Tuinema, Tjebbe Venema, Fen Verstappen, Hans van Vinkeveen redactieraad: Wouter Breebaart, Simon Dikker Hupkes, Albert Goutbeek, Lief Keteleer (voorzitter), Jaap Kooijman, Lennart Verhoef, Bert Vuijsje zakelijke leiding: Paul van de Water art direction: Pascal Tieman opmaak: Carl Zevenboom druk: Dijkman Offset, Diemen advertentiewerving: Bureau van Vliet bv, Zandvoort, tel. 023-5714745, fax 023-5717680, zandvoort@bureauvanvliet.com abonnement: € 46,90 per jaargang opgave: 020-525 3981, mededelingen@ folia.uva.nl of www.folia.nl. Het is niet altijd mogelijk de rechthebbenden van de foto’s op de prikbordpagina te achterhalen. Rechthebbenden van het beeldmateriaal kunnen zich bij Folia melden via: redactie@folia.uva.nl.

Folia 3

nieuws

Langstudeerders

meer actueel nieuws op www.folia.nl

Gewezen cateraars eisen nieuwe kans zz Uitverkoren cateraar Sodexo zou UvA irreëel hoge winst hebben voor­ gespiegeld bij aanbesteding catering. zz Compass Group en Vitam Catering sleepten UvA-HvA voor de rechter, zij vinden dat de aanbestedingsprocedure over moet.

Of Sodexo nog de nieuwe cateraar wordt van UvA-HvA, is twijfelachtig geworden.

Cateraars Compass Group en Vitam betwisten de keuze van de onderwijsinstellingen om in zee te gaan met cateraar Sodexo en hebben de zaak bij de rechter aanhangig gemaakt. De eisers, Compass Group en Vitam (moedermaatschappij van de huidige cateraar Sorbon), menen dat de spelregels tijdens de aanbesteding door UvA-HvA zouden zijn veranderd.

Daarnaast heeft UvA-HvA een termijn van tien kalenderdagen in acht genomen bij de gunningsbeslissing, terwijl dit wettelijk ‘tenminste vijftien kalenderdagen’ had moeten zijn, volgens de eisers. De zaak diende op 17 maart.

De belangrijkste klacht van de eisende partijen is dat Sodexo volgens hen een ‘strategische offerte’ heeft uitgebracht en op basis daarvan het cateringcontract in de wacht heeft gesleept. In de bedrijfscatering is het gebruikelijk dat de cateraar aan de opdrachtgever een pachtsom betaalt voor het gebruik van apparatuur en faciliteiten. Dat is meestal een percentage van de omzet. Sodexo heeft UvA-HvA een percentage van 26 procent van de te verwachten omzet geboden. Maar Compass en Vitam menen dat dit percentage op een dubieuze manier tot stand is gekomen

en bedrijfseconomisch irrealistisch is.

Ter vergelijking: Vitam (Sorbon) betaalt momenteel 1,3 procent van haar omzet aan pacht.

Het hoofd inkoop en logistiek van UvAHvA, Annette Tielbeke, heeft overigens op 11 maart een brief gestuurd aan zowel Sodexo als Vitam, waarin zij toegeeft dat UvA-HvA ‘een fout’ heeft gemaakt bij het berekenen van de scores op een specifiek onderdeel van de aanbesteding. Mede door deze brief is er bij de eisers verwarring ontstaan of de juiste procedure wel is gevoerd. De eisers laten de rechter twee keuzes: óf Sodexo wordt uitgesloten van de aanbesteding, óf de aanbesteding moet helemaal worden over gedaan. Uitspraak naar verwachting over een week. (DW) Lees meer op www.folia.nl

Recordaantal promovendi zz Vorig collegejaar schreven 3736 promovendi een proefschrift. zz Tweede kamer beslist deze week over promotiestelsel.

Het aantal promoties stijgt al jaren, maar in het collegejaar 2009-2010 was de toename van het aantal promoties in Nederland bijzonder groot: ruim 13 procent meer dan het jaar ervoor. Er promoveren nog altijd meer mannen dan vrouwen, maar naar verwachting zal dat niet lang meer duren. Uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat vrouwen al jaren bezig zijn aan een inhaalslag.

In het huidige promotiestelsel zijn promovendi in dienst van de universiteit en hebben ze een tijdelijk contact. Er bestaan plannen om over te stappen op het bursalenstelsel, waarin promovendi geen salaris meer ontvangen maar een studiebeurs. Voor universiteiten is dit goedkoper, maar de inkomsten van de promovendus gaan hierdoor drastisch omlaag. De Tweede Kamer neemt deze week een beslissing over de toekomst van het promotiestelsel.

Promovendinetwerk promovendus.org

Internationale en Nederlandse studenten aan de UvA willen wederzijds meer met elkaar in contact komen. Dit blijkt uit een enquête die het onderzoeksbureau van de Asva heeft gehouden onder vijfhonderd internationale en Nederlandse studenten.

In het onderzoek is een breed scala aan onderwerpen onder de loep genomen, 4 Folia

Ellis Ellenbroek Hoogleraar politicologie Wouter van der Brug roept in de zogenoemde Nieuwsflits van de opleiding zijn collega’s op om geen interviews af te geven aan journaliste Ellis Ellenbroek. Deze freelance journaliste, nota bene werkzaam op het secretariaat van de afdeling Facilitaire Zaken en Arbo van de rechtenfaculteit van de Rijksuniversiteit Groningen, interviewde voor het dagblad Trouw UvA-onderzoeker Frans Thissen. Voor de Trouw-rubriek ‘Vijf vragen’ beantwoordde Thissen vragen over scholen in kleine dorpen. Het resultaat, een artikel in Trouw, zette hij trots op zijn website. Via een auteursrechtenbureau werd er echter een claim ingediend. Op straffe van 500 euro moest de pdf van zijn persoonlijke site worden gehaald. Dit is inmiddels gebeurd. ‘Maar ik raad jullie aan journalist Ellenbroek te boycotten,’ schrijft Van der Brug.

Alumni Promovendi bieden de Hosni Mubarak-wisseltrofee aan VSNU-vertegenwoordiger Hugo Levie aan / foto Henk Thomas

bood de Vereniging van Universiteiten VSNU op 17 maart de Hosni Mubarakwisseltrofee aan voor haar ‘vastberaden lobby voor maatregelen met een desastreus effect op de kwaliteit van de Nederlandse universiteiten’. Een VSNU-

vertegenwoordiger kreeg daarbij ook een hotelbon uitgereikt omdat de lobby zou zijn opgezet in een vijfsterrenhotel in Parijs. Volgens de promovendi doet de VSNU haar uiterste best het bursalenstelsel ingevoerd te krijgen. (GvdS)

‘Op het sociale vlak is nog veel te winnen’ zz Asva onderzocht contacten tussen internationale en Nederlandse studenten aan de UvA.

Langstudeerders kunnen tijdelijk drie jaar langer geld lenen om het extra collegegeld te kunnen betalen. De maatregel is vooral een tegemoetkoming aan studenten die vanaf september dit jaar langer dan de bedoeling is over hun studie doen. Dat schrijft staatssecretaris Zijlstra van OCW in een brief aan de Tweede Kamer. Het gaat om het zogenoemde collegegeldkrediet, een mogelijkheid voor studenten om met een lening hun collegegeld te betalen. Normaal geldt daarvoor een maximale periode van zeven jaar, nu komen daar drie jaar bij.

De staatssecretaris heeft ook laten weten zich tegen een voorstel van de VVDkamerlid Lucas te keren. Zij wil dat studenten met een bestuursfunctie een jaar geen collegegeld hoeven te betalen.

variërend van huisvesting en samenwerking bij studie tot informele contacten buiten de UvA om. ‘In het nieuwe instellingsplan van de UvA is er veel aandacht voor internationalisering, vooral met het oog op de kenniseconomie. Maar op het sociale vlak van de internationalisering is nog veel te winnen,’ zegt Marijn Faling, hoofd van het onderzoeksbureau.

Uit het onderzoek blijkt dat 70 procent van de internationale studenten in hun

vrije tijd meer contact met Nederlandse studenten zou willen. Andersom zou 41 procent van de Nederlandse studenten graag meer contact willen met internationale studenten. Faling: ‘Dat verschil is logisch, omdat de meeste internationale studenten naar Amsterdam komen zonder netwerk. Maar als je bedenkt dat Nederlandse studenten natuurlijk allang hun eigen vriendenkring hebben opgebouwd, is 41 procent toch een behoorlijk hoog percentage.’ (GvdS)

Aan de oproep in het alumnimagazine Spui om via een online enquête te laten weten wat men vindt van de UvA en van de alumni-activiteiten, hebben 4370 respondenten gereageerd. De meesten zeiden positief tegenover de UvA te staan, vanwege de goede sfeer, de locatie en de kwaliteit van de opleiding en de docenten. Alumni die zich negatief uitlieten noemden vooral de organisatie en een gebrek aan studiebegeleiding als reden voor de slechte beoordeling.

Een kwart zei zichzelf te beschouwen als promotor van de UvA. Een meerderheid zei zich na het afstuderen nog altijd verbonden te voelen met de opleiding en met de UvA.

Stelling Het kabinet wil het bursalenstelsel weer invoeren voor promovendi. Die zijn dan niet langer werknemer en dus goedkoper. zz Eens: 24% zz Oneens: 76% Aantal respondenten: 208

Gefaald

‘Bezuinigingen zijn puur symbolisch’ zz Studenten en docenten in debat over onderwijsbezuinigingen. zz ‘Universiteit moet geen leerfabriek worden.’

‘Eerst zes jaar voor een studie stellen en vervolgens zeggen dat je in vier jaar klaar moet zijn, dat is gewoon onrechtmatig,’ aldus Edgar du Perron, decaan van de rechtenfaculteit, op 17 maart in de muziekzaal van Crea. Studentenpartij Mei organiseerde hier haar jaarlijks terugkerende debat over onderwijs, waar ditmaal onder de titel ‘lullo’s of leerfabriek’ onder meer gediscussieerd werd over de aanstaande bezuinigingen op het hoger onderwijs. ‘Natuurlijk zijn er studenten die eindeloos vakken overdoen zonder dat daar een aanwijsbare reden voor is,’ vervolgde Du Perron, ‘en die studenten

mogen ook best wat vaker op hun eigen verantwoordelijkheid gewezen worden: studeren is een groot goed, niet iets wat er nu eenmaal bijhoort.’

‘De bezuinigingen zijn puur symbolisch,’ stelde studente culturele antropologie Marthe Breure. ‘Er wordt een beeld geschetst van een luie elite die op kosten van de maatschappij eindeloos lang doorstudeert, terwijl men lijkt te vergeten dat het korten van universiteiten en studenten direct effect heeft op onze kenniseconomie en daarmee nadelig is voor onze gehele maatschappij.’

Sarah van Ierlant, studente politicologie en wijsbegeerte en onderdeel van het sprekerspanel, pleitte voor een protest niet alleen vanuit studenten, maar ook vanuit de universiteit: ‘De UvA moet blijven staan voor haar idealen. Zij moet voorkomen een leerfabriek te worden, maar een plek

blijven waar kennisoverdracht centraal staat en studierendement een middel blijft in plaats van een doel op zich. Eigenlijk zouden zij daarom moeten eisen dat de langstudeerboete van tafel gaat.’

Zowel Edgar du Perron, als ook hoogleraar sociologie Bart van Heerikhuizen stemden hiermee in, maar bleven benadrukken dat er ook een grote verantwoordelijkheid blijft liggen bij studenten zelf. Van Heerikhuizen: ‘Mijn beeld van een universiteit is een plek waar mensen naartoe gaan om een beetje wijzer te worden. Hier heb je allereerst goede docenten voor nodig, maar ook gemotiveerde studenten die bereid zijn nieuwe dingen te leren.’ Du Perron stelde bovendien dat ‘echte sprongen’ gemaakt worden door ‘studenten die zichzelf ontwikkelen. Wanneer de voorwaarden er maar liggen.’ (Anne Corré)

Cadeautje voor studieverenigingen zz Studentenpartij Mei deelt ‘energiepaketten’ uit.e zz ‘Het was natuurlijk ook een promoactie’ Studentenpartij Mei is met ‘energiepakketten’ langs 48 verschillende studieverenigingen gegaan. ‘Om hen te bedanken voor hun inzet het afgelopen halfjaar voor de academische gemeenschap,’ zegt initiatiefnemer Timo Klein van studentenpartij Mei. ‘Het was natuurlijk ook een promo-actie,’ zegt Klein, ‘maar niettemin ook goed gemeend, want de verenigingen doen veel voor studenten, zoals lezingen, borrels, boekenkortingen en het verzorgen van bijlessen. Met het pakket, bestaande uit sinaasappelsap, druivensuiker, Mars en Milky Way wilden we de besturen van de verenigingen energie geven voor de tweede helft van het academisch jaar.’ Op de foto neemt bestuurlid Dorka Vermeulen van studie-

Initiatiefnemer Timo Klei deelt een ‘energiepakket’ uit / foto Bob Bronshoff

vereniging Vos voor (gebaren)taalwetenschap het pakket in ontvangst van Klein.

In de deuropening student Europese studies Niek Lohmann. (DW)

De afgelopen jaren gingen vrijwel alle wetenschappelijke beleidsplannen over focus en massa. Maar heeft het Nederlands onderzoek zich ook daadwerkelijk gespecialiseerd in de gekozen focusgebieden? En zijn die gebieden ook meer wetenschappelijke output gaan leveren dan andere vakgebieden in Nederland? Nee, luidt de conclusie van het rapport Focus en massa in het wetenschappelijk onderzoek.

De Nederlandse onderzoeksportfolio in internationaal perspectief. Dit rapport van het Rathenau Instituut werd vorige week aangeboden aan de Tweede Kamer. De onderzoekers ontwikkelden een meetmethode om de output van de Nederlandse wetenschap kwantitatief te vergelijken met die van andere landen. Hun metingen tonen dat alle maatregelen om onderzoek te focussen hebben gefaald: ze hebben niet geleid tot echte onderzoekszwaartepunten. Het onderzoekslandschap in Nederland verschilt in opbouw nauwelijks van dat in Zwitserland, Denemarken of Californië, terwijl daar van hogerhand nooit is ingezet op kennisconcentratie.

Jan Verwer Een maand nadat hij met emeritaat ging overleed op 16 februari hoogleraar numerieke wiskunde Jan Verwer (1946-2001). In de rubriek ‘Het eeuwige leven’ in de Volkskrant wijdde Peter de Waard een beschouwing aan het leven van Verwer. ‘Hij ontwikkelde zich tot een gerenommeerd onderzoeker in de numerieke wiskunde. Hij schreef er twee standaardwerken over en publiceerde vele artikelen, begeleidde jonge onderzoekers en vervulde wetenschappelijke en bestuurlijke functies. Hij was internationaal vermaard om zijn wiskundige algoritmen voor computermodellen. Zijn rekenmethoden worden gebruikt in tal van toepassingen, zoals de weersvoorspelling op de langere termijn of het bepalen van de optimale vorm van vliegtuigvleugels voor vermindering van het brandstofgebruik. Dankzij zijn inspanningen is het nu mogelijk betrouwbare weersvoorspellingen over een periode van zes in plaats van drie dagen te doen.’

Prijsvraag

‘Artsen moeten meer afgaan op bewijs’ zz Onderzoek systematisch in kaart brengen, helpt arts beter overzicht te krijgen. zz ‘Vroeger ging men af op intuïtie, tegenwoordig op wetenschappelijk onderzoek.’

De enorme stroom aan wetenschappelijke publicaties maakt dat artsen slechter zicht krijgen op de ontwikkelingen in hun vakgebied. Dat zegt Rob Scholten in zijn oratie op 24 maart, waarmee hij het hoogleraarschap klinische epidemiologie met in het bijzonder evidence-based medicine aanvaardt. Hij pleit voor een database met

systematische reviews van nieuw, relevant onderzoek zodat artsen een beter overzicht krijgen van de laatste resultaten.

Als voorbeeld van hoe het niet moet noemt Scholten dokter Spock, een Amerikaanse kinderarts die in de jaren veertig een handboek schreef over opvoeden en situaties die zich konden voordoen bij baby’s en kleuters. Scholten: ‘Een van de dingen die Spock verkondigde, was dat baby’s het beste op hun buik konden slapen. Wanneer een baby op zijn buik ligt, zo redeneerde Spock, zal hij niet stikken in eventueel braaksel.

Uit onderzoek bleek later dat de buikligging juist een van de grootste oorzaken van wiegendood was. Spock redeneerde

niet op basis van onderzoek, maar op basis van “gezond verstand”. Het is een tekenend voorbeeld van hoe dingen mis kunnen gaan wanneer er niet naar de resultaten van onderzoek wordt gekeken.’

Reviews zijn de hoeksteen van de evidence-based medicine (EBM) werkwijze.

EBM is het zorgvuldig, expliciet en oordeelkundig gebruik van het huidige beste bewijsmateriaal om beslissingen te nemen voor individuele patiënten. Het werd als begrip in 1992 geïntroduceerd en staat haaks op het idee dat lang overheerste: dat intuïtie en het niet-systematisch afgaan op resultaten een goede raadgever waren voor medische beslissingen. (FB)

Win een boek Het romantisch misverstand is geen boek voor cynische mensen. Aan de hand van filosofen en schrijvers als Plato, Schopenhauer, Nietzsche, Stendhal, Saul Bellow en Amos Oz laat Jan Drost zien hoe ideeën over liefde en romantiek van alle kanten ons hoofd binnen waaien en daar doorwerken, ten goede en ten kwade. Romantische idealen, macht, jaloezie, seks, vreemdgaan, trouw – het komt allemaal aan de orde. Winnen? Ga naar www.folia. nl/prijsvraag

Folia 5

nieuws meer actueel nieuws op www.folia.nl

‘Minder snel bijstand voor allochtonen’ zz VVD-fractievoorzitter Stef Blok te gast bij Room for Discussion. zz Hij wil dat universiteiten zichtbaar maken hoeveel alumni met hun opleiding een baan vonden en wat zij verdienen.

Volgens VVD-fractieleider in de Tweede Kamer Stef Blok kunnen hoofddoekjes in functies waarin iemand een zekere neutraliteit moet uitstralen tot problemen leiden. Dat zei hij op 16 maart bij Room for Discussion, het discussieprogramma van de FEB. Van de PVV was al langer bekend dat zij kritisch staan tegenover hoofddoekjes, maar nu gaan er ook in de VVD stemmen op om het dragen van religieuze symbolen in sommige gevallen te verbieden.

Vorige week uitte Tweede Kamerlid Jeanine Hennis-Plasschaert (VVD) in een interview met dagblad De Pers ook kritiek op vrouwen met hoofddoekjes.

Zij wil dat medewerkers van het stadhuis geen hoofddoekjes of andere religieuze symbolen dragen.

Een van de vragen die gesteld werden was wat Bloks mening is over deze kwestie.

‘Over het algemeen is kledingkeuze vrij in Nederland, maar de consequenties daarvan ook. Als je in een roze trainingspak bij een bank wilt solliciteren dan mag dat, maar slim is het niet,’ aldus Blok. Hoogleraar Arnoud Boot zat ook op de chesterfield in de centrale hal van de faculteit. Zijn vermoeden dat het hier om een electorale strategie van de VVD gaat om kiezers bij de PVV weg te halen,

wuifde Blok direct weg. ‘Wij laten onze strategie niet bepalen door de PVV. Ik vind integratie een belangrijk vraagstuk, maar ik draai vooral aan de economische knop. Allochtonen zouden veel minder snel recht op bijstand moeten krijgen.’

Naast de integratieproblematiek kwamen ook de bezuinigingen in het hoger onderwijs ter sprake. Blok is een groot voorstander van de invoering van het sociale leenstelsel in de masterfase. ‘Het gaat om een investering in jezelf en daar mag best een eigen bijdrage voor gevraagd worden.’

Hij zou graag zien dat universiteiten per opleiding laten zien hoeveel alumni een baan hebben kunnen vinden, en hoeveel zij verdienen. ‘De student kan dan zelf beslissen of hij de investering aan wil gaan, of niet’. (GvdS)

Bijzondere Collecties zoekt rijke vrienden zz Afdeling Bijzondere Collecties wil meer naar buiten treden, maar dat kost geld. zz Wie minimaal vijfduizend euro stort kan mecenas van de Bijzondere Collecties worden.

De afdeling Bijzondere Collecties wil de komende jaren meer ‘naar buiten treden’ met haar collecties en die beter voor het voetlicht van het publiek brengen.

Daartoe wordt momenteel gewerkt aan de eerste editie van het nieuwe kwartaalblad Bijzonder, dat in juni voor het eerst verschijnt. Eerder werd al bekend dat er in het pand aan de Oude Turfmarkt ook een boekwinkel wordt gevestigd. Hoofdconservator Garrelt Verhoeven zegt echter dat het naar buiten treden van de

Bijzondere Collecties geld kost en heeft daarom een vorm van financiële steun bedacht onder de noemer ‘mecenaat’.

Verhoeven: ‘De vereniging “Vrienden van de UB” telt nu vijfhonderd leden.

Die vereniging gaat “Vrienden van de BC” heten en het aantal leden moet verdubbelen. Daarnaast gaan we actief op zoek naar mecenassen. Het gaat dan niet om grote sponsors, maar om relatief kleine giften. Wie eenmalig vijfduizend euro stort kan mecenas van de BC worden.’ Het Steenbergenfonds, een groot particulier fonds met vijf ton in kas, heeft al geld ter beschikking gesteld om de grote Gouden Eeuwtentoonstellingen van komende zomer mee te financieren.

Dat fonds gaat in de toekomst beheerd worden door het Amsterdams Universiteitsfonds. Verhoeven: ‘Het is mijn am-

bitie om het geld wat dat fonds jaarlijks uitgeeft ook weer binnen te halen via de mecenassen.’ Op 11 april wordt de eerste ‘mecenaatsavond’ gehouden, waarvoor een geselecteerde groep mensen is uitgenodigd die de kas zouden moeten spekken. (DW)

Rectificatie In Folia 24 staat op pagina 7 dat Jaap Zwemmer een artikel zou hebben geschreven over arbeidsrecht op de website www.arbac.nl. Er was echter sprake van een persoonsverwarring.

‘Alle eer gaat naar mijn neef mr. Johan Zwemmer, die werkzaam is bij arbeidsrecht,’ meldt Jaap Zwemmer.

Snelstuderen zz Elke vrijdag protest tegen de bezuinigingen.

6 Folia

Suzanne Oosterwijk promoveerde bij psychologie op een onderzoek naar hoe je lichaam reageert wanneer je nadenkt over emoties.

U deed onderzoek naar de conceptuele representatie van emoties. Wat is dat?

‘Dat is de kennis die je hebt van emoties: alles wat je erover hebt geleerd, maar ook wat je lichamelijk hebt ervaren. Men ging er lang vanuit dat het denken over emoties en het beleven ervan los van elkaar bestaan, dat kennis en ervaring twee verschillende dingen zijn. Ik heb in mijn proefschrift aangetoond dat dat niet het geval is.’

Is dat een vernieuwend inzicht?

‘Ja, ik denk van wel. Een van mijn bevindingen is dat wanneer mensen zinnen lezen waarin woorden zitten die met angst te maken hebben, hun lichaam daarop reageert zonder dat ze zich angstig voelen. Als ze daarna harde geluiden horen of enge plaatjes zien, reageren ze heftiger. Dit kan bijvoorbeeld betekenen dat woorden in een krantenkop emotionele reacties op een later moment kunnen beïnvloeden.’

En hoe komt dat?

‘Ik ben uitgegaan van de belichamingstheorie. Volgens die theorie zijn emotieconcepten geen symbolische netwerkjes, maar zijn ze fundamenteel verbonden met sensaties en lichamelijke reacties.

Wanneer je bijvoorbeeld een fiets ziet, wordt dat in de hersenen gerepresenteerd door wat je ermee doet: de handeling van het fietsen. Dit heet simulatie en maakt dat je je kunt inleven in wat je ziet, leest of hoort.’

Om gelukkig te zijn kunnen we dus het best de hele dag blije woorden lezen of horen.

‘Ik heb geen onderzoek gedaan naar positieve emoties, maar het idee is inderdaad dat je een facebookstatus over vrolijke dingen begrijpt door een blije toestand te simuleren. We kijken ook niet voor niks graag naar films of lezen boeken: we (her) beleven het verhaal of gevoel. Voor het begrijpen van vrolijkheid simuleer je vrolijkheid, voor het begrijpen van verdriet simuleer je verdriet, maar negatieve emoties zijn ook functioneel: blijf dus vooral ook verdrietige of enge boeken lezen.’ (FB)

zz Na het stoepkrijten volgde het snellezen.

Op 18 maart liet Professor Protest weer van zich horen, in de stromende regen deze keer. Op het rooster stond een cursus Snelstuderen, waarbij studenten door Mark Rutte met de megafoon werden toegeroepen ‘nog harder’ te studeren. Op de foto leest student Sam de Nijs aandachtig en toch zo snel mogelijk een geschiedenisboek over de Slag bij Waterloo door. Hij las het boek in sneltreinvaart, maar aan het eind van het college had hij het nog niet uit.

Onder de naam Professor Protest voert een groep studenten elke vrijdag een protestactie uit op het Spui als reactie op de bezuinigingen en het rendementsdenken

doctor

Sam de Nijs leest uit protest over de Slag bij Waterloo / foto Won Tuinema

binnen het hoger onderwijs. Eerder was de professor met zijn leerlingen aan het

stoepkrijten voor de deur van het Maagdenhuis. (DW)

Suzanne Oosterwijk: Moving the Mind: Embodied Emotion Concepts and their Consequences. Promotie vrijdag 16 maart. Promotores Agneta Fischer en Mar Rotteveel.

ideëen voor deze rubriek: redactie@folia.uva.nl

prikbord BC Arnon

Grunberg

Op 24 maart staat de maandelijkse Boekensalon in het teken van het archief van Arnon Grunberg en het verzamelen van schrijversarchieven door de Bijzondere Collecties. Een panel – bestaande uit uitgever Vic van de Reijt, Grunbergbibliograaf Jos Wuijts, historica Els Kloek en hoogleraar Hans Renders – praat over dit onderwerp en over het belang van schrijversarchieven voor de schrijversbiografie. Ter gelegenheid van deze Boekensalon zullen in een vitrine stukken uit het archief van Arnon Grunberg te zien zijn. Ook is het CV-Café van het Biografisch Portaal van Nederland (tijdelijk gehuisvest bij de Bijzondere Collecties) geopend. Tijd: 17.00 uur. Locatie: Museumcafé Bijzondere Collecties, Oude Turfmarkt 129. Toegang gratis.

promoties AUC Japan Naar aanleiding van de ramp in Japan vinden er op 24 maart onder de titel The Science Behind the Disaster: the Japanese Crisis twee actualiteitenlezingen plaats in de Artis Bibliotheek. De afgelopen weken is er veel gesproken over de effecten van de aardbeving, de tsunami en de nucleaire dreigingen in Japan. Tijdens de lezingen zal ‘op wetenschappelijk niveau’ worden ingegaan op het hoe en waarom van wat er is gebeurd.

Anco Lankreijer zal een voordracht houden over de geografische aspecten van de aard- en zeebeving, Ronald Griessen zal spreken over de nucleaire ramp. Aanvang: 19 uur. Locatie: Plantage Middenlaan 45.

AMC Apotheek

Asva Bestuursleden

Amsterdam is een apotheek rijker die 24 uur per dag, zeven dagen per week open is. Vorige week is de poliklinische apotheek van het AMC officieel begonnen met de verstrekking van medicijnen.

Voor het AMC is de nieuwe poliklinische apotheek een uitbreiding voor de zorg aan de patiënt. De patiënten die de polikliniek bezoeken kunnen meteen na hun afspraak met de arts hun recept ophalen en direct beginnen met de behandeling. De apotheek heeft zestien balies en is zo ingericht dat de apothekersassistentes maximale tijd hebben voor de patiënten en de bijbehorende medicatiebegeleiding. De apotheek is onderdeel van een universitair medisch centrum, dus er vindt ook wetenschappelijk onderzoek plaats.

De Asva zoekt bestuursleden voor het studiejaar 2011-2012. De Asva is de centrale belangenbehartiger van Amsterdamse student en biedt ondersteuning aan het Amsterdamse verenigingsleven. Asva verkoopt fietsen en biedt gratis rechtshulp, heeft een kamerbureau en een onderzoeksbureau en biedt informatie via de studentenbalie. Het vijfkoppig bestuur geeft leiding aan 35 medewerkers en vrijwilligers, de vereniging telt 2800 leden en er zijn 26 lidverenigingen bij Asva aangesloten.

Solliciteren vóór 18 april via soco@asva.nl. Wie eerst een dagje mee wil lopen voordat hij besluit te solliciteren kan zich melden bij de zoekcommissie: asvazoekco2011@gmail.com of bel 020 622 5771.

WOENSDAG 30/03 14.00 uur: Stefaan van der Borght Geneeskunde Making HIV Programmes Work. The Heineken Workplace Programme Top Prevent and TReat.

HIV Infection 2001-2010.

Promotoren: Prof.dr. T.F. Rinke de Wit en prof. dr. J.M.A. Lange. (Agnietenkapel)

DONDERDAG 31/03 14.00 uur: Robert Röling - Economische geografie Advertising Amsterdam. The Rise and Growth of an International Advertising Industry.

Promotor: Prof.dr. R.C. Kloosterman. ­(Agnietenkapel)

VRIJDAG 01/04 14.00 uur: Marit van Gils - Geneeskunde Cross-Reactive Neutralizing Humoral Immunity in Hiv-1 Disease: Dynamics of Host-Pathogen Interactions Promotor: Prof.dr. H. Schuitemaker. (Agnietenkapel)

afscheidscollege DONDERDAG 31/03 15.00 uur: Prof.dr. L. (Lucas) Reijnders, hoogleraar Milieukunde, i.h.b. natuurwetenschappelijke aspecten van milieuvraagstukken Omzien met gemengde gevoelens. (Aula)

VRIJDAG 01/04

FGw Jacob

Haafner

Op 29 maart gaan de Amsterdamlezingen weer van start. De aftrap wordt verricht door Thomas Rosenboom. Hij zal ingaan op Jacob Haafner, een vergeten schrijver die het kolonialisme al afwees vijftig jaar voordat Multatuli dat deed en in minstens zo vurig proza als dat van hem. De literaire wereld werkt aan eerherstel van deze bevlogen romanticus, onder meer door een in modern Nederlands hertaalde heruitgave van een van zijn reisboeken. Rosenboom stelt dat het mooi zou zijn als Amsterdam, juist vanwege haar beladen VOC-verleden, Haafner een buste geeft, het liefst vlak voor de deur van het Oost-Indisch Huis. Tijd: 20.00 uur. Locatie: Aula, Singel 411.

Sport Roetersrun Op donderdag 31 maart 2011 vindt de jaarlijkse Roetersrun weer plaats. Tijdens deze hardloopwedstrijd rond het Roeterseiland moeten atleten een parcours van ongeveer vijf kilometer afleggen.

Deze wedstrijd, die door Studenten Sport Amsterdam en de studentenatletiekvereniging Aquila wordt georganiseerd, is tevens het selectiemoment voor lopers van het Universiteitsteam van de Batavierenrace. Deelname aan de Roetersrun staat open voor studenten en medewerkers van de UvA, HvA en VU, maar ook hardlopers die niet verbonden zijn aan de universiteiten of hogeschool kunnen zich inschrijven. Dit kan tot 27 maart. De hardlopers starten om 19.30 uur in de Roetersstraat. Zie ook: www.studentensportamsterdam.nl/roetersrun

advertentie

15.30 uur: Prof.dr. J.A. (Jit) Peters, hoogleraar Staats- en bestuursrecht Van wie zijn zij? De ambtenaren. (Aula) Voorafgaand aan het afscheidscollege vindt van 13.30 uur tot 14.45 uur in de Aula een symposium plaats getiteld ‘Het activisme van de rechter’. Sprekers zijn mr. Egbert Myjer (rechter Europees Hof voor de Rechten van de Mens), mr. Willy Thomassen (raadsheer Hoge Raad) en prof.mr. Jaap Polak (voorzitter afdeling Bestuursrechtspraak van de Raad van State).

U v A M e d e w e r k e r s m o n i to r

Promoties, oraties en afscheidscolleges vinden in de regel plaats in of de Aula van de UvA, Lutherse Kerk, Singel 411 of de Agnietenkapel, Oudezijds Voorburgwal 231.Voor uitgebreide informatie zie www.uva.nl/agenda

Hoe tevreden bent u?

Hoe tevreden bent u over uw werk en uw werkomstandigheden?

Wat vindt u van de ondersteuning van onderwijs en onderzoek, de voorzieningen in de gebouwen, ICT, catering, de bibliotheek en van de Servicedesks van IC, AC en FC? Het College van Bestuur wil graag weten wat er volgens u verbeterd kan en moet worden. De Centrale Ondernemingsraad ondersteunt dit initiatief.

Of u nu wetenschapper bent, secretaresse of beleidsmedewerker, doe mee en geef uw mening over de UvA. Dat kan tot en met vrijdag 25 maart 2011. Het invullen van de vragen duurt ongeveer 20 minuten.

U hebt daarvoor de link nodig die u per e-mail hebt ontvangen.

Meer informatie: www.uva.nl/medewerkersmonitor

Folia 7

opinie

Het Rupsje Nooitgenoeg van de medezeggenschap Vorige week presenteerde de nieuwe partij ‘Ons Kritisch Alternatief’ haar partijprogramma. Zij presenteert zichzelf als kritisch revolutionair alternatief.

Grote woorden, maar op welk alternatief stem je nu eigenlijk, vraagt Nikolai Jacobs zich af.

H

et antwoord op deze vraag – waarop stem je nou eigenlijk – zou logischerwijs te vinden moeten zijn in de inhoudelijke lijn van de nieuwe partij Ons Kritisch Alternatief. Ons treedt naar buiten met vier kernpunten, die rondom het thema ‘de universiteit is geen leerfabriek’ zijn gepositioneerd. Om bij het thema te beginnen: het is vrij opmerkelijk dat een nieuwe partij zich hiermee wil profileren.

Binnen de UvA is er geen student, geen docent maar ook geen bestuurder te vinden die de UvA wil laten functioneren als efficiëntieapparaat, laat staan als diplomafabriek. Sterker nog, recentelijk spraken de centrale medezeggenschap en het CvB samen af om het academisch klimaat de komende jaren verder te versterken. Het begin van de sloop van de UvAbriek! Uiteraard verdient het alle lof om dit thema

‘Ons’ heeft eerder een slecht duplicaat dan een verrassend alternatief geformuleerd blijvend onder de aandacht te brengen, maar de manier waarop de Kritische Alternatievelingen dit doen neigt eerder naar (het onlangs op deze pagina scherp gedefinieerde) populisme, dan naar kennis van zaken of realiteitszin.

Het centrale thema van Ons biedt kortom niet echt een alternatief, en gek genoeg geldt voor de kernpunten hetzelfde.

Kwaliteit van onderwijs bijvoorbeeld, is een verassend conventioneel punt, dat studentenpartij Mei al jaren structureel en met reden in haar logo heeft opgenomen.

Zomaar een citaatje uit Ons’ (ongewijzigde) verkiezingsprogramma: de kwaliteit van onderwijs moet altijd centraal staan en maatregelen die de universiteit neemt moeten altijd eerst worden bezien in het licht van kwaliteitsverbeteringen. Dat lijkt wel heel erg sterk op het ‘kiezen voor kwaliteit in plaats van efficiëntie’ en daarmee heeft 8 Folia

Ons eerder een slecht duplicaat dan een verrassend alternatief geformuleerd. Voor de universiteit is dat overigens niet slecht, want die is gebaat bij zo veel mogelijk mensen die kwaliteit hoog in het vaandel hebben staan.

Ook de andere kernpunten zijn niet nieuw, maar eerder een cumulatie van de partijprogramma’s van de bestaande partijen overgoten met een nieuw sausje.

Meer transparantie willen bestaande partijen ook: een willekeurige greep uit de partijprogrammagrabbelton leert ons bijvoorbeeld dat UvASociaal pleit voor openbare vakevaluaties en betere communicatie van inschrijfprocedures. Meer macht en inspraak dan? Ook daarvoor ben je bij partij Mei (wat heel toevallig de afkorting is voor macht en inspraak) al ruim vijf jaar op het juiste adres.

Een aantal ondertekenaars van het manifest van Ons zit reeds in de studentenraden en weet dat er in die raden meer gebeurt dan ‘dansen naar de pijpen van het bestuur’. De Centrale Studentenraad heeft afgelopen jaar bijvoorbeeld niet ingestemd met het afschaffen van de master ORM; niet ingestemd met het CSRreglement; negatief geadviseerd over de verbouwing van het Roeterseiland en niet ingestemd met het instellingsplan. Het is daarom ook naïef van Ons om te stellen dat de huidige gang van zaken studenten koud laat en dat er geen discussie en debat plaatsvindt: niets is minder waar. Desondanks neemt Ons ‘kritisch denken’ op als kernpunt in hun manifest, waardoor het er sterk op lijkt dat zij kritiek van middel tot doel verheffen.

Uiteraard is het belangrijk dat de medezeggenschap altijd kritisch kijkt naar voorstellen van het College: dat is haar bestaansrecht. Maar kritiek promoten als een van de belangrijkste punten van je partij is een brug te ver. Ons zal potentieel goede alternatieven afdoen als onvoldoende en wordt daarmee het Rupsje Nooitgenoeg van de medezeggenschap.

Terug naar de eerste vraag: wat is het alternatief? Gaat Ons de verandering te-

illustratie Marc Kolle

weegbrengen die zij belooft? Ik verwacht van niet. Drie van de vier kernpunten van de partij worden al jaren met succes uitgedragen door de bestaande partijen en zijn daarmee dezelfde garen op een ander klosje. Dit, gecombineerd met de overdreven kritische houding van Ons, draagt niet bij aan de versterking van de medezeggenschap die zij beoogt. Daarmee doet

de partij nu al mee aan het kiezersbedrog waar zij anderen van beschuldigt. De pot verwijt de ketel dat hij zwart ziet. yyy Nikolai Jacobs studeert sociale geografie en planologie. Hij maakt namens partij Mei deel uit van het dagelijks bestuur van de Centrale Studentenraad en is voorzitter van de commissie organisatie & financiën.

stage

Geen studenten selecteren, maar docenten waarderen De kwaliteit van het onderwijs opkrikken vraagt om heel andere maatregelen dan het weren van zesjesstudenten, betogen docenten Jochem de Vries en Stan Majoor.

S

electie aan de poort, hogere collegegelden, het afschaffen van beurzen en de studentenstop zijn kernbegrippen in de recente discussie over het universitair onderwijs. Dit past in een zienswijze op het universitair onderwijs die afgelopen tijd in de politiek en de media krachtig post heeft gevat. De kern is ongeveer als volgt. De universiteit wordt voornamelijk bevolkt door gemakzuchtige zesjesstudenten. De kwaliteit is als gevolg van vergrote toegankelijkheid achteruit gekacheld tot een bedenkelijk niveau. Negatieve prikkels als selectie aan de poort en forse verhoging van collegegelden moeten het tij keren.

Wij herkennen ons niet in het beeld van minder kwaliteit, integendeel, en vinden de maatregelen ter verbetering van het onderwijs eenzijdig en voorbijgaan aan de echte bedreigingen voor de kwaliteit van het universitair onderwijs.

In de afgelopen twintig jaar hebben zich talloze ontwikkelingen voorgedaan die de kwaliteit van het onderwijs hebben vergroot. In tegenstelling tot het verleden is het aan veruit de meeste universiteiten onmogelijk om een aanstelling als universitair docent te krijgen zonder gepromoveerd te zijn. Dit heeft de het gemiddelde (ambitie)niveau van het docerend personeel behoorlijk opgekrikt. Bovendien heeft het ervoor gezorgd dat het academische gehalte van opleidingen sterk is toegenomen. Verder is iedere universitair docent tegenwoordig verplicht om een basiskwalificatie onderwijs te halen. Tevens wordt al het onderwijs volgens een vaste methodiek geëvalueerd. Onderwijsprogramma’s zijn in de loop der tijd en zeker sinds de invoering van het Bachelor-Mastersysteem veel voller en daarmee zwaarder geworden. Al met al maken we ons sterk dat ook internationaal bezien het Nederlandse universitair onderwijs niet slecht scoort. Dit blijkt onder andere uit de aantrekkingskracht van (research) masteronderwijs op buitenlandse studenten en de ervaringen van buitenlandse collega’s die in steeds grotere aantallen docerende posities bekleden.

Er zijn dus vele redenen om niet te vervallen in pessimisme over het huidige universitair onderwijs.

Dat wil niet zeggen dat er niets te verbeteren valt.

De kern van het probleem liggen echter niet alleen en zelfs niet voornamelijk bij de studenten, maar bij de waardering van het docentschap aan de universiteit en de voortschrijdende schaalvergroting van opleidingen en faculteiten. Het is interessant dat in de huidige discussie vaak wordt verwezen naar de University Colleges, maar om andere redenen dan vaak wordt gesteld. De Colleges worden opgevoerd als bewijs dat selectie werkt. Natuurlijk, als je een kleine groep van de beste middelbare scholieren

mag selecteren, zal dat bijdragen aan goede resultaten. Iedereen weet ook dat niet alle universitaire opleidingen op dezelfde of zelfs iets minder strenge manier kunnen selecteren. Het zou ons terugbrengen naar de eliteuniversiteiten van de jaren vijftig en eerder. Er zou verschrikkelijk veel talent verloren gaan, want jongvolwassenen ontwikkelen zich nog sterk.

Selecteren is dus op veilig spelen en veel talent bij voorbaat uitsluiten. De University Colleges vormen wel een goede bron van inspiratie omdat ze rond het onderwijs georganiseerd zijn, in tegenstelling tot de rest van de universiteit waar onderzoek dominant is. De Colleges weten niet alleen de beste studenten aan te trekken, maar ook hele goede docenten. Het onderwijs is zo georganiseerd – in kleine groepen met goede persoonlijke begeleiding – dat gepassioneerde docenten het een aantrekkelijke werkplek vinden. Bovendien worden de Colleges gekenmerkt door kleinschaligheid.

Dit alles staat in schril contrast met het overig universitair onderwijs waar onderwijs ondergeschikt blijft aan onderzoek. Natuurlijk moeten Nederlandse universiteiten toponderzoek doen en moeten excellente onderzoekers extra ondersteund worden. Echter, het hart van de Nederlandse universiteiten moet blijven bestaan uit de in het onderwijsbestel unieke combinatie van onderzoek en onderwijs. Studierendement waar iedereen de mond tegenwoordig vol van heeft, maar bovenal kwaliteit, haal je vooral door studenten in aanraking te brengen met de fascinaties uit het onderzoek en onderwijs gegeven door bevlogen docenten die ervoor gewaardeerd worden naast onderzoek ook hoogwaardig onderwijs te geven.

Wat Nederlandse universiteiten nodig hebben is geen strengere selectie aan de poort, maar een beter werkend onderwijssysteem ‘binnen de poort’. Schaalvergroting, in combinatie met teruglopende financiering, maar vooral het gebrek aan waardering voor het docentschap vormen een grotere bedreiging voor de onderwijskwaliteit dan die eerstejaars ‘zesjesstudent’. Een goed werkende universiteit ziet het als uitdaging juist deze student te raken en te motiveren, niet om deze voortijdig uit te sluiten. yyy

Een band creëren Marijn Lansbergen (24) heeft zijn bachelor media en cultuur afgerond en loopt nu stage bij Pauw & Witteman.

‘De eerste week van mijn stage was het lastig, omdat we nog geen uitzending hadden ’s avonds. Toen ben ik me vooral gaan inlezen in bepaalde gasten. Tijdens de eerste uitzending heb ik de hele avond meegelopen met een redacteur. We vergaderen elke dag om half tien om ideeën te bespreken.

Iedereen krijgt dan na afloop zo’n twee à drie onderwerpen toegewezen en gaat daarmee verder. Zo ben ik een tijdje bezig geweest met de overstroming in Australië. Ik zocht Nederlanders die het met eigen ogen gezien hadden en weer terug waren in Nederland. Dat was niet te doen. Wel had ik wat mensen in Australië gesproken, maar hun verhaal was niet interessant genoeg. Nu ben ik al zo’n drie weken met een onderwerp bezig. Laatst is besloten dat het de uitzending gaat halen. Een Nederlandse jongen heeft namelijk vierenhalf jaar in een Marokkaanse gevangenis gezeten, ten onrechte. Daar heeft hij een boek overgeschreven. Een supergroot verhaal, dus ik heb hem in het begin al een uur aan de telefoon gehad.

Later ben ik nog naar een lezing geweest van hem in de Indische Buurt en daarna heb ik hem ook nog gesproken. Je moet een beetje een band creëren, want De Wereld Draait Door was er ook mee bezig. Dat is toch onze concurrentie. Uiteraard heb ik het boek gelezen om zo allerlei invalshoeken te bedenken. Daarnaast heb ik onder andere gebeld met zijn moeder, met Buitenlandse Zaken en met de ambassade in Marokko.

Hoor en wederhoor, hè?

Het is leuk werk om te doen, maar ik weet niet of ik dit later zou willen doen. Het is leuk, spannend en heel snel. Soms zijn er op dezelfde avond nog bepaalde ontwikkelingen die je mee moet nemen in de uitzending. Erg gericht op het nieuws van de dag en de actualiteit. Helaas heb je per gast maar twaalf minuten, terwijl ik af en toe behoefte heb aan een groter verhaal, aan een langere analyse. Gelukkig heb ik nog even de tijd, want ik volg nu het schakeljaar voor de master politicologie.’ yyy Anouk Kemper

Jochem de Vries en Stan Majoor zijn universitair docent aan de afdeling geografie, planologie en internationale ontwikkelingsstudies. De eerste is tevens docentencoach en de tweede opleidingsdirecteur.

De redactie verwelkomt brieven en ingezonden stukken. U kunt deze sturen aan redactie@folia.uva.nl. Vermeld altijd uw naam en relatie tot de UvA; anonieme bijdragen worden niet geplaatst. De redactie behoudt zich het recht voor om bijdragen in te korten.

Folia 9

‘ De waardigheid van de ander, dat is de basis’ Na drie termijnen als minister van Justitie hield Ernst Hirsch Ballin het voor gezien. De gedoogconstructie met de PVV wilde hij niet meer meemaken. Nu is hij hoogleraar Rechten van de Mens aan de rechtenfaculteit. Floor Boon

M

isschien heb je hem al zien langslopen in de Oudemanhuispoort.

Oud-minister van Justitie Ernst Hirsch Ballin is sinds 1 maart namelijk hoogleraar Rechten van de Mens aan de UvA. ‘Het is soms lastig wanneer ik iemand tegenkom die mij benadert met een blik van herkenning in de ogen. Meestal is dat wederkerig, maar ik moet altijd even denken: kennen we elkaar, of herken jij alleen mij?’

Ernst Hirsch Ballin was minister van Justitie begin jaren negentig en tijdens de kabinetten-Balkende III en IV. Als zoon van een katholieke moeder en een joodse vader, die de Tweede Wereldoorlog overleefde door uit Duitsland te vluchten en onder te duiken in Nederland, groeide hij op in Amsterdam. Hij trad in de voetsporen van zijn vader die ook jurist was.

In 1968 begon Hirsch Ballin als student aan de UvA, in 1979 ging hij er weg met een doctorstitel.

‘Gelukkig kende ik de weg nog behoorlijk goed hier,’ zegt Hirsch Ballin in zijn nieuwe kamer in de Oudemanhuispoort. ‘Toen ik hier studeerde was Theo van Boven, die later internationaal een van de grote mensen is geworden, hier hoogleraar Rechten van de Mens. Hij is opgevolgd door Evert Alkema die ik heb meegemaakt als collega in de Raad van State. In deze stimulerende omgeving aan het werk te gaan ervaar ik als een voorrecht. Ik zal een kwart van mijn tijd aan de UvA besteden, de overige dertig uur werk ik als hoogleraar in Tilburg.’

Heeft uw vertrek bij het CDA en uw uitgesproken mening tegen samenwerking met de PVV nog iets te maken met het aannemen van deze leerstoel?

‘Nee. De vraag kwam van de faculteit.

En voor alle duidelijkheid: ik heb niet

10 Folia

geconcludeerd dat ik nooit meer iets over politieke onderwerpen zal zeggen of schrijven. De discussie in het CDA [of samenwerking met de PVV gewenst is, red.] is uiteraard ook nog niet ten einde, maar het is eigenlijk omgekeerd: als iemand weet van welke betekenis de waarborg van de Rechten van de Mens is en hoe we ons daaraan hebben gecommitteerd, zowel nationaal in onze Grondwet als Europees in het Handvest van de grondrechten, dan is ook wel duidelijk dat de gesloten akkoorden op gespannen voet staan met wat het Europees en internationaal recht van ons eist.’

U bedoelt dat de huidige regering die afspraken probeert te ondermijnen?

‘In het Nederlands Juristenblad is het regeerakkoord geanalyseerd. Met deze afspraken zoeken ze bewust de grenzen op van wat het EU-recht en de verdragen over de Rechten van de Mens toelaten, en als alles wordt doorgevoerd zoals ze het hebben opgeschreven, gaan ze daar zelfs overheen. Op het moment dat je gaat zeggen dat de internationale waarborgen voor de rechten van de mens ons in de weg zitten, leg je de bijl aan iets wat we moeten waarderen, niet alleen voor onszelf, maar ook voor medemensen in andere Europese landen.’

Kunt u daar met een hoogleraarschap meer invloed op uitoefenen?

‘Dat kan denk ik vanuit elke positie. Ik heb deze leerstoel niet nodig om me over deze onderwerpen uit te spreken. Mijn primaire taak hier is onderwijs en onderzoek. In het verlengde daarvan zal mijn expertise wel eens worden gevraagd bij onderwerpen die in de politiek aan de orde zijn. Dat geldt ook voor mijn collega’s.’

Ernst Hirsch Ballin werd minister van Justitie in 1989 in het kabinet-Lubbers III. Hij stond bekend als een stroef opererende

moraalridder. Met een grote snor en zo mogelijk nog grotere bril vonden velen hem houterig en star. Na zijn aftreden in 1994 wegens de IRT-affaire – de omstreden opsporingsmethodes van het Interregionaal Recherche Team (IRT) Noord-Holland en Utrecht die aan het licht kwamen – keerde Hirsch Ballin terug naar de academische wereld als hoogleraar aan de Universiteit Tilburg om in 2006 zijn politieke rentree te maken in het kabinet-Balkenende III. Hij zette zijn politieke carrière voort met een derde termijn, wederom op Justitie, en veranderde in die laatste jaren van stroef naar soepel, ontspannen en geduldig: een vakminister, fijn om mee te werken. Collega’s uit het hele politieke spectrum roemden hem in zijn laatste termijn om zijn verbindende kracht.

Mist u het bedrijven van politiek?

‘Nee. Ik heb altijd geprobeerd politiek te bedrijven op basis van argumenten, dat deed en doe ik ook in mijn academische werk. Ik ben ooit in het politieke ambt gekomen omdat Ruud Lubbers in 1989 behoefte had aan een vakminister van Justitie die ook lid was van het CDA. Hij kende mij niet als Kamerlid – dat ben ik pas daarna geworden – maar omdat ik de regering adviseerde over publiekrecht en beleid. Op dat onderwerp ben ik ook gepromoveerd. Dat loopt als een rode draad door mijn loopbaan. Aan de ene kant bezig zijn met het vak en onderwijs en onderzoek, en aan de andere kant betrokken zijn bij de praktische realisatie ervan.’

‘Ja, dat is eigen aan de tijdelijkheid van het ministersambt. Tegelijkertijd zijn het voor mij geen breuklijnen. Het politieke ambt was voor mij geen breuk met mijn identiteit als vakman in het publiekrecht en mijn afscheid van directe politieke verantwoordelijkheid en macht is dat evenmin. Zo heb ik in 2007 het initiatief genomen om een rule of law evaluatiemechanisme op te zetten binnen de Europese Unie. Nu dat gaat werken, ben ik weg als politicus, maar ik zal het volgen en blijf ideeën inbrengen hoe de rechtsstaat kan worden gehandhaafd.’

Als hoogleraar kunt u dus ook prikkels aan de politiek blijven geven?

‘Jazeker, door goed op te letten, steun te geven aan dingen die je goed vindt en je uit te spreken tegen dingen die niet deugen. Nadenken over nieuwe benaderingen kan ook helpen. Daar zal ik gauw mee beginnen, want ik ben van plan op 9 september mijn oratie te houden.’

Een andere rode draad in uw leven is het belang van de rechtsstaat: wat betekent dat voor u?

‘De rechtsstaat is de ankerplaats van het vertrouwen dat ieder mens moet hebben in de overheid. De overheid beschikt over machtige dwangmiddelen en beslist over voorzieningen waarvan mensen in hun leven afhankelijk zijn. Dat de overheid niet willekeurig handelt, dat je weet wat je te wachten staat in positieve zin – of als er reden is om sancties toe te passen in negatieve zin – dat je daarop kunt vertrouwen: dat is het kenmerk van een democratische rechtsstaat.’

Dat Hirsch Ballin zijn oratie al een halfjaar na zijn aanstelling heeft gepland, is omdat zijn vader dat ook deed. Zijn vader, ook hoogleraar aan de UvA en een groot voorbeeld voor de jonge Hirsch Ballin, ging met emeritaat toen hij net zijn eerste studiejaar afrondde. ‘Hoewel hij alleen doctoraalcolleges gaf, ging ik daar in mijn eerste jaar toch bij zitten. Wat me erg is bijgebleven, is hoe enorm persoonlijk betrokken hij was bij het vakgebied, dat hij graag noemde: de rechten van de scheppende mens – het auteursrecht en octrooirecht waren zijn werkterrein.’

Het onderwerp dat Hirsch Ballin voor zijn oratie in gedachten heeft is de verhouding tussen de rechten van de mens en rechten die verbonden zijn aan staatsburgerschap.

‘Dat is een onderwerp waarvan ik weet dat het mensen bezighoudt en zal blijven houden. De Rechten van de Mens gelden per definitie voor eenieder. Rechten van staatsburgers gelden voor degenen die de nationaliteit hebben van een land. Verantwoordelijkheid voor de eigen leefsituatie, politieke rechten en zeggenschapsrechten, bevinden zich als het ware op het kruispunt daarvan.’

Als minister had u een prominente rol in het waarborgen van de rechtstaat. Heeft u het gevoel aan macht en invloed in te boeten doordat u uit de politieke arena bent gestapt?

Heeft het huidige politieke klimaat, waaruit u heel bewust bent opgestapt, directe invloed op de manier waarop u invulling gaat geven aan dit hoogleraarschap?

‘Dat lijkt me niet de goede invalshoek.

Ernst Hirsch Ballin / foto Joost van den Broek

Ik hoop ook dat mijn hoogleraarschap langer duurt dan dat het door de PVV ingezette anti-islambeleid de boventoon voert. Mijn missie kan niet zijn hier de discussie te voeren over de afspraken die men bij het tot stand komen van dit kabinet heeft gemaakt. Ik hoop natuurlijk ook dat sommige mensen in dit kabinet verstandiger zullen zijn dan de programmatische afspraken die met de PVV zijn gemaakt.

Geeft uw hoop dat uw hoogleraarschap langer duurt dan dit beleid aan dat we ons geen zorgen hoeven maken over de PVV, dat het wel weer overwaait?

Grinnikend: ‘Ik zei dat ik dat hoop, maar ik weet het niet. Voor iedereen geldt: het is een kwestie van goed opletten. Wat ik dus niet wil, daarom reageer ik toch met nee op deze vraag, is van mijn hoogleraarschap een strijd maken tegen de afspraken die aan dit kabinet ten grondslag liggen.

De inhoud van mijn hoogleraarschap is niet de politieke discussie over dit kabinetsbeleid; de inhoud gaat over de theorie en praktijk van de Rechten van de Mens.

Maar hopelijk geeft dat ook een ruggensteun om vijandigheid tegenover immigranten nooit te accepteren, nooit gewoon te gaan vinden.’

Is er iets specifieks dat u echt extra kunt bieden aan studenten, iets exclusiefs Ernst Hirsch Ballin?

‘Ik hoop dat ik kan overbrengen dat de Rechten van de Mens niet alleen maar een interessant en richtinggevend concept is, maar dat het er ook op aankomt hoe je je daar zelf toe verhoudt en dat je verschil kunt maken. Het maakt het recht heel persoonlijk. De basis is dat je de waardigheid van de ander altijd voor ogen houdt zonder dat je daarbij onderscheid maakt naar gelang de opvattingen van die ander of wat hem of haar eigen is. Dat is iets wat

je in je persoonlijke leven kunt oefenen, om zo naar de ander te kijken. En dat valt lang niet altijd mee.’

Kunt u daar een voorbeeld van geven?

‘Neem de veiligheidshuizen, een idee dat het kabinet gelukkig heeft besloten te handhaven. Dat is erop gebaseerd dat jeugdige veelplegers nooit alleen maar als een geval met een straf worden gezien, maar dat moet worden nagegaan of er problemen zijn waar je in combinatie met straf iets aan moet doen om recidive te voorkomen. Het komt erop neer hoe je naar mensen kijkt, al is het niet gemakkelijk om de mens te zien door het conflict of het misdrijf of de overlast heen. Je kunt jezelf oefenen om ieder mens in zijn waardigheid te blijven zien. Daarbij kun je geen uitzonderingen maken voor mensen die tot sommige categorieën of groepen behoren. Want als je daar uitzonderingen op maakt, dan heb je eigenlijk al gebro-

ken met het idee dat ieder mens gelijke bescherming verdient. Als je niet meer iedereen respecteert, dan respecteer je niet meer ieder mens. Ik hoop dat ik de woorden vind om dat enigszins over te brengen.’

Bent u in uw persoonlijke leven onrecht aangedaan dat dit beeld mede heeft gevormd en dat het heel persoonlijk is geworden?

‘Ik denk dat het antwoord op die vraag nee moet zijn, omdat wat ik heb meegemaakt op geen enkele manier te vergelijken is wat zo veel mensen moeten ondergaan en meemaken. Maar ik heb wel geleerd om op te letten waar je onrecht tegenkomt, ook in de kleine dingen. Mensen wordt vaak door onwaarheid geweld aangedaan. Daar kun je je ook in disciplineren, om altijd op zoek te gaan naar de feiten voordat je tot een oordeel over een ander mens komt.’ yyy

Folia 11

12 Folia

objectief

Pecus Wist u dat de Romeinen in het door hen bezette Nederland hun munten in tweeën hakten om aan wisselgeld te komen? In de Nina van Leerzaal van het Allard Pierson Museum vond op 20 maart een van de vier regionale halve finales plaats van de Grote Ken-Je-Klassiekenquiz. In twee rondes streden gymnasiasten van de vierde en vijfde klas van zeven gymnasia en scholengemeenschappen om twee plaatsen in de finale. Het was een echte gymnasiastenquiz, want wie geen kennis had van Grieks en Latijn kwam niet ver. Er werd bijvoorbeeld gevraagd: ‘Is het waar of niet waar dat het woord “pecunia” (geld) is afgeleid van het Latijnse woord “pecus”, dat “vee” betekent?’ Het antwoord was ja, want het woord stamt uit de tijd dat men handelde in (levende) waar. Op de foto v.l.n.r. Joost Heitbrink en Lisanne Meijerhoff van het Murmellius Gymnasium Alkmaar, Salomé Roodenburg en Fannah Palmer van het Montessori Lyceum Amsterdam, quizmasters Geralda Jurriaans en Amber van Schagen van de UvA, Dionne Dubelaar van de Katholieke Scholengemeenschap De Breul in Zeist en Cynthia Blom en Hanna de Geus van het Keizer Karel College in Amstelveen. Rechtsonder maakt een supporter foto’s.

Winnaars werden Lisanne Meijerhoff en Daniël Agranovich van het Gemeentelijk Gymnasium Hilversum (niet op de foto).

Zij doen op 16 april mee aan de landelijke finale in Leiden. yyy Dirk Wolthekker foto Fred van Diem

Folia 13

Bonnetjeschaos met mobieltje te lijf Koud afgestudeerd hebben drie slimme jongens een eigen bedrijf opgericht op basis van een gat in de markt: een app om declaraties mobiel in te dienen. Marc Laan

H

et worden volgende week spannende dagen voor de drie jonge ondernemers uit Amsterdam die nog geen tien maanden geleden iets inventiefs bedachten: zij laten werknemers hun onkosten declareren via hun iPhone, Blackberry of Androidsmartphone.

De software die het drietal hiervoor ontwierp, werd de afgelopen maand gratis uitgeprobeerd door 45 ondernemingen.

‘Volgende week gaan we hun voor het eerst rekeningen sturen. Dan zal blijken hoeveel bedrijven ons declaratiesysteem goed genoeg vinden om ervoor te gaan betalen,’ vertelt Pieter Verbruggen (26).

Hij studeerde Business Administration.

Tijdens een minorstudie Entrepreneurship leerde hij zijn twee medeoprichters kennen van hun bedrijf, dat zij Secu­ Receipt doopten.

Samen met Mark Bothof (21) en Rogier Schutte (21), die vorige maand hun bachelor informatiekunde haalden, kwamen zij op het idee van telefonisch declareren bij een brainstormopdracht in de minor.

‘Het werkt heel simpel,’ legt Schutte uit, met een Blackberry in zijn hand. ‘Veel mensen hebben er een hekel aan bonnetjes in hun uitpuilende portemonnee te bewaren. Ze moeten een declaratieformulier printen, de bonnetjes eraan vastnieten en de boel voor een paraaf naar hun manager sturen.’

Tijdsbesparing ‘Wij hebben dat hele proces gedigitaliseerd. Na afloop van een zakenlunch maak je met je smartphone direct een foto van de rekening.

De door ons ontwikkelde app verstuurt dat plaatje naar de computer van het bedrijf. Het bonnetje kun je direct weggooien. De manager kan inloggen op hetzelfde computersysteem en de declaratie

14 Folia

goedkeuren. Of afkeuren, en met verzoek om uitleg terugsturen naar de telefoon van de werknemer.’

Verbruggen: ‘Ons systeem levert een bedrijf minimaal 50 procent tijdsbesparing op. Dat heb ik zelf met een stopwatch geklokt bij een bedrijf van een kennis.’

Verbruggen is de verkoper, die dagelijks op pad is om het systeem aan klanten te demonstreren. Bothof en Schutte zijn de ict-whizzkids, die de software ontwikkelen. Eigenlijk had het drietal een ander plan: zij wilden foto’s van garantiebewijzen digitaal opslaan. ‘Die dingen raak je makkelijk kwijt,’ zegt Verbruggen.

‘Maar uiteindelijk bleek dat apparatenfabrikanten als Philips er niet aan wilden. Toen zijn we gaan doordenken en kwamen we op het idee declaraties te fotograferen.’

De bedrijfsnaam SecuReceipt.com werd al snel verruild voor de handzamere afkorting SR. ‘SecuReceipt blijkt in verschillende talen een tongbreker. Dat was voor ons wel een leermoment. De bonnetjes-app noemen wij nu “SR//Expenses”.’

De drie startende ondernemers kwamen precies op tijd met hun idee: pas sinds 2009 vindt de Belastingdienst het goed dat bonnetjes digitaal worden bewaard, in plaats van in papieren vorm.

Schutte: ‘Wij bewaren ze tien jaar digitaal, drie jaar langer dan de fiscus eist. Wij slaan ze voor de veiligheid verspreid op, op servers van Amazon in de VS, Dublin en Thailand. De fiscus kan er altijd bij.

Mochten wij ooit ophouden te bestaan, dan gaan de digitale bonnen terug naar de klant. Die garantie bieden wij.’

Weinig concurrentie De drie startende ondernemers moesten hun studie nog afmaken toen zij hun bedrijf aan het opzetten waren. ‘Vanuit ons kantoor hier in het Science Park deden wij tussendoor tentamens aan de facul-

teit aan de overkant,’ vertelt Schutte. Alle drie legden zij vijfduizend euro spaargeld in, als startkapitaal. Hiermee huurden zij drie freelance programmeurs in, ook studenten. Verder namen zij een advocaat in de arm die licentieovereenkomsten opstelt voor bedrijven die de software willen gebruiken. Schutte: ‘Een licentie kost een bedrijf gemiddeld dertien euro per declarerende werknemer. Bij grote aantallen daalt de abonnementsprijs tot een tientje. Wij willen onze bedrijfsvoering niet te groot laten worden. Daarom laten we de verkoop van ons programma over aan automatiseringsbedrijven als Atos Origin. Voor hen is onze dienst een extra verkoopargument bij het werven van hun klanten,’ zegt Verbruggen, de verkoper. ‘We proberen via Atos Origin alle SAP-gebruikers aan ons te binden.

Dit is een heel grote markt, met niet zo veel concurrenten. In Amerika heb je Concur, maar die heeft naar ons idee veel te veel features in hun systeem gebouwd.

Wij focussen alleen op het bonnetje.’

Grote markt of niet, voorlopig moeten de oprichters de eindjes aan elkaar zien te knopen. Schutte en Bothof verdienden een centje bij met het maken van websites. Compagnon Verbruggen heeft een bijbaan in een Amsterdamse kapperszaak. ‘Daar ben ik één dag per week manager, om mijn eten te kunnen betalen.’

Financiële steun Het drietal kreeg de wind in de zeilen na een prijs in de ondernemerswedstrijd Next Stage. Bovendien ontvingen zij de Accenture Innovation Award.Het hielp flink dat de Rabobank in de jury zat: via deze bank kregen zij onlangs een door de overheid gegarandeerde lening. ‘Daar kunnen wij de komende anderhalf jaar mee doorkomen. Tot nu toe hebben wij nog geen euro aan inkomsten gehad.’

Toen de drie begonnen aan hun minor

ondernemerschap, hadden ze geen idee dat zij als student op het Science Park in de Watergraafsmeer een eigen bedrijf konden beginnen. Verbruggen: ‘Tot onze verrassing kregen wij financiële steun van ACE, het Amsterdam Center for Entrepreneurship.

Dat is een organisatie van de universiteiten

‘Tot nu toe hebben wij nog geen euro aan inkomsten gehad’ en hogescholen in Amsterdam die studenten helpt een idee commercieel in de markt te zetten. ACE heeft bijvoorbeeld geregeld dat wij tot en met juni geen huur hoeven te betalen voor ons kantoor op het Science

Volgende stap: betalen met de mobiel Marinus Maris verwacht voor de nabije toekomst veel van Near Field Communication (NFC), een draadloze manier van communiceren door middel van radiogolven die een bereik van ongeveer tien centimeter hebben. ‘Betalen met de mobiele telefoon is zeker de toekomst. Binnen enkele jaren zien we het gebruik van telefoons die met NFC technologie uitgerust zijn. Iedereen kan dan met zijn mobiel overal betalen, bijvoorbeeld in een café. Bonnetjes blijven natuurlijk wel nodig voor de accountant, maar die kunnen eenvoudig uitgeprint worden vanaf de persoonlijke NFCwebsite.’ Luuk Heezen

foto: Marc Driessen

V.l.n.r. Mark Bothof, Rogier Schutte en Pieter Verbruggen / foto Marc Driessen

Park. Er moet dus wel snel omzet gaan binnenkomen om door te kunnen gaan.

We denken dit voorjaar duizend betalende gebruikers te bedienen bij diverse ondernemingen. We verwachten binnen een jaar winstgevend te zijn.’ yyy

Verwerking declaratie kost 23 euro

Besparen bedrijven geld als zij de onkostendeclaraties van hun werknemers automatiseren? Of lokt dit juist meer declaraties uit? Het Amerikaanse adviesbureau Aberdeen Group heeft geturfd hoeveel tijd en geld een onderneming kwijt is wanneer de bonnetjes van het personeel grotendeels met de

hand worden verwerkt. Dat blijkt in bijna de helft van de bedrijven nog steeds zo te gebeuren.

Een handmatig afgehandelde declaratie kost gemiddeld 23 euro aan administratieve verwerkingskosten, berekende Aberdeen. Zou dit proces volledig worden geautomatiseerd, dan vallen die kosten ruimschoots de helft lager uit: ongeveer een tientje per declaratie.

Gemiddeld ontvangen bedrijven twee declaraties per maand van een werknemer. In een onderneming met vijfhonderd medewerkers komt dat neer op het verwerken van duizend declaraties per maand. Als de berekeningen van het adviesbureau kloppen, valt hier dus al gauw tienduizend euro te besparen – per maand.

Veel bedrijven hebben het declaratieproces halfslachtig geautomatiseerd: de werknemer vult zijn uitgaven voor treinkaartjes, lunches of autokilometers in een Excelspread sheet, print dit vervolgens uit en niet de bonnetjes er aan vast. Dan gaat de papierwinkel naar een manager die de kosten moet goedkeuren, waarna de administratie de boel alsnog invoert in het financiële systeem.

Op het eerste gezicht valt hier heel wat tijd en geld te winnen, zowel voor de baas als de werknemer. Maar uit onderzoek van maandblad Intermediair onder 450 Nederlandse hoger opgeleide werknemers kwam ook een stille besparing te voorschijn. Liefst de helft van de medewerkers declareert nooit treinkaartjes, taxibonnen en restaurantrekeningen.

Per saldo doneren zij hiermee jaarlijks gemiddeld zestig euro aan hun baas.

Een geautomatiseerd declaratiesysteem zou het voor deze werknemers wel eens makkelijker kunnen maken hun bonnetjes alsnog in te dienen.

Als reden om niet te declareren noemt twee derde van de ondervraagden dat het om ‘kleine bedragen’ gaat. Nog eens 44 procent zegt het gewoon te ‘vergeten’, terwijl een kwart ‘bonnetje kwijt’ aanvoert.

Omgerekend laten werknemers in Nederland gemiddeld zestig miljoen euro aan niet-gedeclareerde kosten liggen. Voor sommige ondervraagden gaat het om 250 euro per jaar. Dat mag een imposant bedragje zijn, het zinkt in het niet bij de driekwart miljard euro die wél jaarlijks gedeclareerd wordt. © Het Parool

Folia 15

Het Economisch Instituut voor de Bouw zoekt (m/v):

Programmaleider Arbeid, Bedrijven en Innovatie (economen, econometristen of bedrijfseconomen)

(Senior-)onderzoekers (economen, econometristen of bedrijfseconomen)

Young Professionals (economen, econometristen, bedrijfseconomen, wis- of natuurkundigen)

Profiel programmaleider Een programmaleider beschikt over uitstekende analytische en conceptuele vaardigheden.

Je hebt ruime ervaring met (het leiding geven aan) toegepast economisch onderzoek, bent in staat om een heldere visie te ontwikkelen voor het eigen werkterrein en weet deze visie om te zetten in succesvolle strategische acties richting bedrijfstak, overheid en academische wereld.

Je bent open, samenwerkingsgericht, flexibel, verantwoordelijk en ambitieus.

Een klant- en netwerkgerichte instelling en goede communicatieve vaardigheden zijn belangrijke vereisten.

Economisch Instituut voor de Bouw Het EIB is een toonaangevend onafhankelijk onderzoeksbureau voor toegepaste bouweconomische analyse dat zowel in opdracht als op eigen initiatief voor marktpartijen en overheid onderzoek verricht naar de bouw en de gebouwde omgeving. Inhoudelijke speerpunten voor de komende jaren zijn woningmarktanalyse op rijks- en regionaal niveau, structuuronderzoek vastgoed (kantoren, zorg), budgetten en markten voor infrastructuur, overheidsregulering en gebouwde omgeving, innovatie en marktordening, structuurvraagstukken rond arbeid en scholing, benchmarking van bouwondernemingen en een lange termijnstudie naar de investeringsagenda voor Nederland.

Wat bieden wij?

Het EIB kent een projectmatige structuur, waarbij doorgaans samen aan projecten wordt gewerkt in kleine teams. De projecten waar je aan werkt variëren van korte

Profiel (senior-)onderzoeker

praktische onderzoeken tot diepgaande en meerjarige onderzoeken en worden in

Een (senior-)onderzoeker beschikt over relevante werkervaring, je hebt sterke analytische kwaliteiten en bent prima in staat om met kwantitatieve methoden en technieken om te gaan. Je bent in staat om leiding te geven aan een projectteam. Je vindt het een uitdaging om te werken op het snijvlak van wetenschap en praktijk. Je bent geïnteresseerd in maatschappelijke vraagstukken en wilt resultaatgericht onderzoek doen. Daarnaast ben je een teamspeler die gedijt in een open, informele en inhoudelijke sfeer. Je hebt ambitie en beschikt over een klant- en netwerkgerichte instelling en goede communicatieve vaardigheden.

onderling overleg bepaald. Voor iedere medewerker wordt een uitdagend programma samengesteld en zoveel mogelijk rekening gehouden met persoonlijke voorkeuren en ontwikkelingsmogelijkheden. Onderzoekers kunnen bij de verschillende projecten ook uiteenlopende rollen en verantwoordelijkheden hebben.

Het EIB werkt met persoonlijke ontwikkelingsplannen voor alle medewerkers.

Permanente kennis- en vaardigheidsontwikkeling vindt plaats via training, ‘learning on the job’ en in samenwerking met universiteiten. Bij het EIB kom je terecht in een uitdagende onderzoeksfunctie met doorgroeikansen.

Het EIB biedt een inhoudelijke, open en informele werkomgeving. We kennen variabele werktijden en mogelijkheden om extra verlofdagen te sparen. Daarnaast bieden wij een prima salaris en uitstekende secundaire arbeidsvoorwaarden.

Het bruto jaarsalaris voor een Programmaleider bedraagt maximaal € 90.202, voor een (Senior-)onderzoeker maximaal € 73.923, met een doorgroeimogelijkheid tot maximaal € 81.849. Het salaris voor een Young Professional bedraagt minimaal

Profiel Young Professional Een Young Professional is afstuderend, net afgestudeerd, AIO of beschikt al over enige relevante werkervaring. Je hebt sterke analytische kwaliteiten en bent prima in staat om met kwantitatieve methoden en technieken om te gaan. Als Young Professional leer je binnen twee jaar het gehele instituut kennen en werk je mee aan concrete onderzoeksprojecten binnen de verschillende programma’s.

Hierbij houden we zoveel mogelijk rekening met je voorkeuren en wensen.

€ 35.537. Alle bedragen zijn inclusief dertiende maand en vakantietoeslag.

Solliciteren Sollicitaties kunnen worden gericht aan de directeur van het EIB, drs. T.H. van Hoek, postbus 58248, 1040 HE Amsterdam. Of mail je sollicitatie naar eib@eib.nl.

Graag ontvangen we je sollicitatie voor 8 april. Voor inlichtingen kun je contact opnemen met Elly Tang via etang@eib.nl of op (020) 583 1940.

-

Meer informatie over het EIB vind je op www.eib.nl -

De manager is passé Sjoerd Keulen en Ronald Kroeze deden onderzoek naar leiderschapsstijlen in historisch perspectief. Deze week presenteren ze hun boek. Dirk Wolthekker De manager is dood, leve de professional!

Dat is de conclusie die je kunt trekken uit het boek De leiderschapscarrousel dat deze week verschijnt en waarin de ontwikkeling van leiderschap sinds de jaren dertig

van de vorige eeuw is geschilderd. Voor het boek hebben de auteurs, de historici Sjoerd Keulen (UvA) en Ronald Kroeze (VU), een groot aantal leiders geïnterviewd. Met een eenjarige NWO-beurs van 60.000 euro kon-

den ze een jaar een ‘aio sabbatical’ nemen om het boek te maken. ‘Management en leiderschap functioneren als barometer van de tijdgeest,’ zegt Sjoerd Keulen. ‘En als je leiderschap in historisch perspectief plaatst, zie je dat de leider als manager al een tijdje op zijn retour en is vervangen is door professionele, vakinhoudelijke leiders. Die trend is al zichtbaar sinds de internetbubbel in 2001 en nog versterkt door de kredietcrisis.

Boeken over management en leiderschap gaan er vaak van uit dat leiderschap en

leiderschapsstijl tijdloos zijn. Dat is niet zo.

Opvattingen over leiderschap veranderen voortdurend. De technocratische manager die vooral procedures volgt is uit en vervangen door vakinhoudelijke leiders. Die zijn momenteel aan zet. We hebben voor dit boek ook eens gekeken naar verkiezingsprogramma’s. Daarin komt sinds 2002 het woord “manager” niet meer voor, of alleen nog in een negatieve context.’ Voor Folia typeerde Sjoerd Keulen een aantal bekende leiders van binnen en buiten de UvA.

De technocratische leider

Karel van der Toorn Hoogleraar godsdiensten van de oudheid, sinds 2006 voorzitter van het College van Bestuur ‘Een leider zonder de succesvolle stijl van deze tijd: hij is vooral een manager zoals je die in de jaren negentig zag. Leiders worden nu vooral gewaardeerd om een inhoudelijk verhaal en dat hoor je niet van hem. Waarom zet hij zijn hoogleraarschap niet in om zijn leiderschap te accentueren? Het lijkt nu te vaak alsof het verhaal door voorlichters is bedacht en niet door hemzelf. Mensen vinden verhalen overtuigend als ze het idee hebben dat het de eigen ideeën van de leider zijn, daarom willen ze het in zijn eigen woorden horen. Gladde voorlichtingstaal ervaren ze als nep en negeren ze.’’

De functionele leider

Annemarie Jorritsma Oud-minister en vicepremier, tegenwoordig burgemeester van Almere ‘De vleesgeworden vertegenwoordiger van “Paars” uit de jaren negentig. Zij is de gezellige leider, maar het moet wel functioneel zijn, vertelde ze ons. Ze presenteert zich in de media als VVD-politica, bestuurder, televisiepresentatrice en zelfs zangeres. Ze doet aan van alles mee om zichzelf en haar boodschap voor het voetlicht te brengen en dicht bij de mensen te staan. Ergens is ze kleurloos doordat het lijkt alsof ze met iedereen goed overweg kan, maar haar optreden geeft haarzelf ook kleur. Sympathiek, maar ook wat naïef in haar geloof in marktwerking.’

De ondernemende leider

Rijkman Groenink Oud-voorzitter van de Raad van Bestuur van ABN Amro ‘Een reflectieve leider die zich erg bewust was dat hij een bedrijf leidde met een grote en lange geschiedenis, maar ook onder die last gebukt ging. Hij is inhoudelijk, maar ook een ondernemer die zijn bank vooruit wil brengen. Het CEOembleem dat hem was opgeplakt wist hij in publieke optredens niet goed te vertalen. Zijn technische uitleg werd niet begrepen door journalisten, dat maakte hem kribbig en koel. In werkelijkheid is hij juist zeer aimabel.’

De herkenbare leider

Jeroen van der Veer Voormalig voorzitter van de Raad van Bestuur van Shell ‘Jeroen van der Veer heeft een boodschap die iedereen snapt. Hij spreekt in korte zinnen, herkenbaar en simpel en gebruikt steeds weer dezelfde woorden. Shell is een nuchter, Hollands bedrijf en dat wil hij uitstralen: daarom roept hij altijd “huiswijn is goed genoeg” en “voetjes op de vloer: soberheid”. Zijn zinsnede “From A to B” is legendarisch binnen Shell.

Daarmee bedoelt hij: we willen van A naar B. Hoe gaan we dat doen? Hij schrijft zijn teksten zelf. Dat komt heel authentiek over.’

De zakelijke leider

illustratie Pascal Tieman

Dymph van den Boom Hoogleraar pedagogiek, sinds 2007 rector magnificus van de UvA ‘Qua leiderschap lijkt ze heel erg op topambtenaar Jenny Thunissen, die een lange tijd directeur-generaal van de Belastingdienst was. Van den Boom is een leider die niet van poespas houdt, niet overdreven veel met beeldvorming bezig is, maar vooral aan de slag wil. Ze gaat helaas niet op een zeepkist staan om vergezichten te schetsen, maar is wel goed inhoudelijk op de hoogte. Een vakvrouw.’ yyy

Naar aanleiding van het verschijnen van het boek De leiderschapscarrousel. Waarom iedere tijd zijn eigen leider vraagt vindt op 23 maart tussen 13.30 en 16.00 uur het minisymposium ‘Historisch leiderschap’ plaats in de Zuiderkerk te Amsterdam. Adres: Zuiderkerkhof 72. Tijdens het symposium wordt het boek gepresenteerd in aanwezigheid van onder anderen Jeroen van der Veer en Annemarie Jorritsma.

Folia 17

‘ Kinderen zijn wel re maar niet weerbaar’ Hoe goed zijn tere kinderzieltjes bestand tegen reclame? Communicatie­wetenschapper Esther Rozendaal deed onderzoek naar het effect van reclame op kinderen en promoveert 23 maart op dat onderwerp. Luuk Heezen en Gijs van der Sanden / illustraties Pascal Tieman

D

e meeste volwassenen die een reclame zien, weten heel goed met welke trucs reclamemakers hen willen beïnvloeden. Maar de heersende gedachte is dat dit voor kinderen niet geldt: veel consumenten-

18 Folia

organisaties en wetenschappers nemen aan dat reclames negatieve effecten hebben op jonge kinderen, zoals conflicten tussen ouder en kind of ongezond eetgedrag. Communicatiewetenschapper Esther Rozendaal onderzocht of die aanname eigenlijk wel klopt. ‘Het debat

over kinderen en reclame draait grotendeels om de vraag of het eerlijk is om kinderen aan reclame bloot te stellen. Er wordt dan automatisch van uitgegaan dat kinderen een lager niveau van reclamewijsheid hebben dan volwassenen, en daardoor gevoeliger zijn voor de effecten

van reclame. Daarvoor ontbrak echter een wetenschappelijke fundering.’

Rozendaal besloot te onderzoeken of de zorgen over kinderen die blootgesteld worden aan reclame terecht zijn. Ze bracht voor kinderen tussen de acht en twaalf jaar de zogenaamde reclamewijs-

Lokkertjes

Hebberig

‘Deze reclame van Lays chips heb ik gebruikt in mijn promotieonderzoek. Ik was benieuwd of kinderen kritische gedachten hebben als ze naar reclame kijken. Om dit te onderzoeken liet ik kinderen hardop denken terwijl ze deze reclame keken. Het bleek dat kinderen die de opdracht kregen om hardop na te denken tijdens het kijken veel kritischer waren over de reclame en het geadverteerde product dan kinderen die passief naar de reclame keken. Kinderen zeiden bijvoorbeeld: “Ze willen alleen maar dat kinderen die chips aan hun ouders gaan vragen” en “Die flippo’s zijn gewoon lokkertjes!”. Dit laat zien dat kinderen best kritisch kunnen zijn over wat zij zien in een reclame, maar zij moeten hier wel toe aangespoord worden.’

‘Deze reclame van McDonalds bevat veel typische elementen van kinderreclame: de ouders worden op humoristische wijze een beetje voor gek gezet, er zijn leeftijdsgenootjes waarmee kinderen zich identificeren – het zogenaamde peer-popularity-appeal – en uiteraard ontbreken ‘gratis’ happy-meal-cadeautjes niet. Kinderen worden hier hebberig van en denken bovendien dat ze recht hebben op hetzelfde stralende geluk dat hun leeftijdsgenootje in het filmpje ook heeft.

Uit mijn onderzoek blijkt dat kinderen vanaf tien jaar al best goed doorhebben dat de adverteerder hen met die elementen probeert te verleiden. Toch moeten zelfs de kinderen die zich bewust zijn van die commerciële belangen actief worden gestimuleerd om een kritische houding te kunnen aannemen.’

eclame­wijs, heid in kaart, een begrip dat beschrijft welke kennis en inzichten iemand over reclame heeft. De term bestaat uit vier componenten: het herkennen van reclame tussen andere media-uitingen, vast kunnen stellen dat een bedrijf iets wil verkopen, herkennen dat een bedrijf je houding ten opzichte van en je opvatting over een product wil veranderen, en uiteindelijk het inzicht in welke technieken reclamemakers uit de kast trekken om dat te proberen.

‘Over het algemeen zijn de meeste achttot twaalfjarige kinderen best reclamewijs.

Die wijsheid neemt toe naarmate ze ouder worden, met de grootste veranderingen rond tien jaar. Maar het feit dat kinderen

zich bewust zijn van de belangen achter reclames, betekent nog niet automatisch dat ze er ook weerbaar tegen zijn. Vooral kinderen onder de twaalf zijn nog niet goed in staat om uit zichzelf een kritische houding aan te nemen tegenover reclame en dat kan inderdaad leiden tot problemen, zoals een materialistische instelling. Dat is een serieus probleem, want ouders zijn tegenwoordig gevoeliger voor de wensen van hun kinderen. Door producten voor ze te kopen compenseren ze bijvoorbeeld hun afwezigheid door hun fulltime baan. Bovendien hebben kinderen zelf tegenwoordig steeds meer te besteden.’

Rozendaal ontdekte gedurende het

onderzoek ook wat er voor nodig is om wél een kritische houding bij kinderen te stimuleren. Ze vroeg een aantal kinderen tijdens het kijken naar reclame te verwoorden wat ze precies dachten over wat hun werd vertoond. ‘Uit een van mijn studies bleek dat kinderen wel degelijk kritisch kunnen zijn over een reclameboodschap, zolang ze maar expliciet aangespoord worden om erover na te denken. Ze hebben dus een seintje nodig. Dat zou bijvoorbeeld een pictogram zoals dat van de Kijkwijzer kunnen zijn, of een ander signaal dat kinderen aan het denken zet.’

Ook voor ouders en ondersteuners in de opvoeding ziet de communicatieweten-

schapper een rol weggelegd. Zij zouden de kinderen tijdens het kijken van een reclame kunnen ondervragen over wat ze zien. Daarnaast pleit Rozendaal ervoor dat ouders uitleggen dat niet iedere overtuigende reclame misleidend is, maar dat de geloofwaardigheid ervan wel sterk afhangt van de afzender en het type product waarvoor geadverteerd wordt. yyy 31 maart is in Felix Meritis het symposium Jeugd, Media en Opvoeding, dat onder andere gaat over dit onderwerp. Sprekers zijn onder anderen de promotores van Esther Rozendaal; Patti Valkenburg en Moniek Buijzen.

Bron: Sire-campagne ‘Kinderen in de Kou’ van 2006-2007

Merksympathie

Beklemmend

‘Reclamemakers weten heel goed dat kinderen thuis een flinke vinger in de pap hebben. Het voelt voor ouders goed om hun kind tevreden te stellen, dus hun voorkeur weegt mee, zelfs als het over de aanschaf van een auto gaat. Door kinderen op een humoristische manier de hoofdrol te laten spelen in deze reclame, legt een volwassene een positieve link tussen de auto en kinderen.

Daarnaast zullen veel kinderen deze reclame ook leuk vinden. Een reden voor autofabrikanten om zich op kinderen te richten is dat zij immers oproeien tot consumenten die later waarschijnlijk een auto zullen kopen. De sympathie voor een merk kan heel lang duren als die op jonge leeftijd is ontwikkeld.’

‘Deze reclame van Sire gaat over kindermishandeling en wordt deels vanuit het perspectief van het kind weergegeven. Op een manier die aan thrillers doet denken verstopt een jongetje zich in een kast, maar wordt er door een onzichtbare kracht uitgetrokken en krijgt een klap in het gezicht. Het jongetje zegt daarna: “Ik zie, ik zie, wat jij niet ziet”, waarmee het zowel verwijst naar het populaire spelletje als naar het feit dat veel huiselijk geweld onzichtbaar blijft. De beklemmende sfeer kan vooral jonge kinderen angstig maken en hun eigen situatie met die van het getoonde jongetje vergelijken. Het is de vraag of kinderen begrijpen dat dit bedoeld is om aandacht te vragen voor het probleem van huiselijk geweld.’

Folia 19

bul 2000 Marian Donner Leeftijd: 37 (geboren op 11 maart 1974) Beroep: Schrijfster, van o.a. de boeken 08.30 uur: opstand en Lily Studie: Psychologie en een propedeuse in kunstgeschiedenis Afgestudeerd: 2000 Docent: ‘Igor van Krogten, docent persoonlijkheidsleer en mijn scriptie­ begeleider. Een anarchistische man die ruzie had met de hele faculteit, dat maakte hem erg leuk. We hadden het ­samen vooral veel over film en literatuur en hij daagde mij uit om na te denken over morele grenzen en het gebied ­tussen psychologie en filosofie.’

Grenzeloze vrijheid Ze is de dochter van schaakgrootmeester Hein Donner, studeerde psychologie en werd schrijfster en telefoniste: Marian Donner. Julie de Graaf

‘I

k heb veel verschillende studies gevolgd. Ik begon met rechten, ging na een jaar verder met psychologie en combineerde dat later met een propedeuse kunstgeschiedenis.

Daarnaast volgde ik veel vakken bij andere studies, zoals Engels, algemene literatuurwetenschappen en culturele studies. Ik was altijd op zoek naar iets inspirerends, maar wist het op de universiteit niet echt te vinden. Toch heb ik psychologie afgemaakt, al was dat voor een groot deel omdat ik graag mijn diploma wilde halen. Ik leefde in de illusie dat het belangrijk was om een papiertje te hebben, maar uiteindelijk heeft niemand mij daar ooit nog naar gevraagd.

20 Folia

Ach, ik wilde ook graag studeren zodat ik bij Kriterion kon blijven. De vier jaar die ik daar heb gewerkt, hebben mij meer gevormd dan welke studie dan ook. Kriterion verpest je voor later omdat je een soort vrolijk anarchisme meekrijgt, waarvan je gaat denken dat de hele wereld zo in elkaar zit. Het is een totale vrijplaats, waar alles mag en kan. Elk idee wat je hebt voor een filmfestival, een discussiemiddag of een bijeenkomst mag je uitvoeren. Mensen die willen schrijven kunnen terecht bij de maandfolder en wil je je liever bezighouden met financiën dan doe je de boekhouding. Het is een plek waar slimme en creatieve studenten zich kunnen verdiepen in allerlei verschillende gebieden, zonder

Café: Kriterion in de Roetersstraat. ‘Ik heb daar bijna mijn hele studententijd gewerkt en bracht er elk vrij moment door.’

Afknapper: ‘Bij de zes studies waar ik vakken heb gevolgd, ben ik misschien drie inspirerende hoogleraren tegengekomen.

En dat ik bij kunstgeschiedenis een keer een onvoldoende heb gehaald voor een opdracht omdat ik te veel had gedaan!’

foto Bob Bronshoff

dat er een hiërarchische structuur heerst.

Iedereen neemt zijn verantwoordelijkheid, maar wel in alle vrijheid.

Na mijn afstuderen heb ik een aantal serieuze banen gehad bij de PvdA en de organisatie Fairfood. Hoewel ik daar ook veel vrijheid kreeg, werd ik moedeloos van het werken in een hiërarchische organisatie en het ritme van een vaste werkweek.

Echte vrijheid vond ik in schrijven en het indelen van mijn eigen tijd. Sinds drie jaar werk ik als telefoniste bij een escortbureau, om naast mijn schrijfwerk toch een vast inkomen te generen. Bij het bureau zie ik hoeveel studentes een bijbaantje als escort hebben. Soms denk ik terug aan mijn eigen studententijd en vraag ik me af wie van mijn medestudentes in het geheim dat werk deden. Iedereen kent, zonder het te weten, wel iemand die in haar vrije tijd als escort werkt. Het is niet het meisje dat het meeste make-up op heeft, veel uitgaat en allemaal vriendjes heeft, maar juist het bescheiden meisje van wie je het nooit zou verwachten. In mijn nieuwe boek

Lily geef ik een inkijkje in deze schaduwwereld, waar maar zo weinig mensen weet van hebben. Ik wilde graag over een hebzuchtig, gulzig meisje schrijven, om zo een groter verhaal te vertellen over de tijd waarin we leven, kapitalisme en ongebreidelde hebzucht. Ik had dat thema al lange tijd in mijn hoofd, maar vond pas de ideale setting toen ik bij dit escortbureau ging werken: een wereld waarin alles te koop is.

Grappig genoeg ben ik afgestudeerd op de thema’s hartstocht en liefde. In eerste instantie wilde ik over zelfmoord schrijven, maar mijn scriptiebegeleider Igor van Krogten vond dat niet interessant genoeg. Uiteindelijk deed ik onderzoek naar de hartstocht zoals Stefan Zweig die beschreef in zijn verhalen en naar Marcel Prousts kijk op de liefde. Het was deels een psychologisch onderzoek, maar voor een groot deel ging het ook over filosofie en literatuur. En natuurlijk over grenzeloze emoties, want grenzeloosheid en vrijheid vormen duidelijk de rode draad in mijn leven.’ yyy

Fen is uit

het beste

eten

20 april WezenlijkeVoorronde: weetjes

Tom Waits

Bedreigd

Studentenquiz Crea

Duifje van Egmond (21) bachelorstudent Bèta-Gamma

Snackbar Mash Gerard Douplein 9

Pubertijd is oorlogstijd en wie wil overleven doet er goed aan zich te bewapenen met een pakje Lucky Strike, een deodorant en een verregaande kennis van jaren-zestigbands. Zelf was ik van mijn twaalfde tot mijn achttiende best lelijk en heel erg ongelukkig, maar ik rookte me een ongeluk en wist wel welk voormalig Stones-lid ooit de band The Pretty Things oprichtte. Mijn pubertijd was dan ook een hel, maar dan wel een hel waarin ik gewoon vrienden had.

Tijdschrift: ‘Volkskrant Magazine, dat lees ik hééééélemaal, van begin tot eind. Veel goede columns en persoonlijke verhalen. Het is wel een beetje geschreven voor dames van stand die intellectueel willen doen.’

Het is hommeles in De Pijp sinds de rechter onlangs heeft bepaald dat snackbar Mash aan het Gerard Douplein zijn deuren moet sluiten. Sinds 1988 runt Debby Daems het fastfoodrestaurant en al meer dan twee decennia is de plek een vaste uitvalbasis voor buurtbewoners en andere passanten die zin hebben in een vette hap. Aan klandizie dus geen gebrek voor Daems en haar twee Amsterdamse serveersters (dochters?), maar haar huisbaas, Bernhard Lucas Emmanuel van Vollenhoven, wil ‘om dringende reden’ het pand voor eigen gebruik opeisen. Van Vollenhoven is de zoon van Prinses Margriet en Pieter van Vollenhoven. De prins is voornemens in het pand van Mash een luxe Italiaanse afhaal te beginnen. De buurt is woedend over het voornemen en afgelopen zaterdag werd er een kleine demonstratie voor het behoud van Mash georganiseerd. Ook is er een website, www.steundebby.nl waar een digitale petitie getekend kan worden tegen het plan van de prins en consorten.

LINKSE HOBBY’S?

Nee man, gewoon rechts competitief de strijd aangaan met andere studenten in een landelijke bloedstollende cultuurquiz over filmliteratuurmediatheaterkunstmuziekenzo en dan ook nog kans op vette hoofdprijs. Schrijf je nu in met je team!

Samen met deze vrienden bracht ik deze lelijke en ongelukkige tijd hoofdzakelijk door in Snookercentrum De Pompadoer in Breda. De barvrouw heette er Tiny, bier kostte er een gulden, dermatologische oneffenheden vielen feilloos weg onder de schemerige belichting en het alom aanwezige pluche stonk er altijd meer dan wijzelf. Het gebruik van een snookertafel gold bovendien geenszins als verplicht, waardoor er alle gelegenheid bestond eindeloos te schermen met allerhande wezenlijke weetjes. (‘Luister, Jim Morrisson is niet dood. Hij schijnt vorige week nog gesignaleerd te zijn in een kroeg in New Orleans.’)

Nee, het was geen frisse tijd. Leerzaam was die pubertijd daarentegen wel, op vele fronten. Al kan ik me niet herinneren dat het gesprek over de eerste drummer van The Ramones mij op een later moment ooit nog van pas is gekomen.

Pubertijd is oorlogstijd en ik kijk er desondanks met lichte weemoed op terug. Het was onzeker en een beetje pekkig, het was schaamtevol en vreselijk onrustig, maar ik had nooit kunnen bevroeden dat de zogenaamde volwassen jaren die zouden volgen bij vlagen zo ontzettend veel verwarrender zouden zijn.

Op woensdag 20 april wordt in de Crea Muziekzaal de voorronde voor de nationale Studentenquiz georganiseerd. In teams kan men zich inschrijven voor deze cultuurquiz over ‘filmliteratuurmediatheaterkunstmuziek­ enzo’. Wie wint stoomt door naar een razend spannende landelijke finale waarvan de prijs zeer begerenswaardig belooft te zijn.

Een schimmige cafésfeer, bier en een wedloop aan weetjes. Deodorant wordt op prijs gesteld, maar voor de rest mogen de tijden van weleer een avond lang herleven. yyy

Film: ‘Een groepje mannen kent elkaar niet en wil niet te veel van zichzelf tonen. Ze hebben het over “Like a virgin” van Madonna. Dat het nummer niet over een maagd gaat, maar over een meisje dat door een man met een enorme pik wordt geneukt en dit voelt alsof ze nog maagd is. Het is stoeremannenpraat op z’n mooist: Reservoir Dogs. De hardheid maakt het af. Maar omdat dit over the top is, is er geen angst dat het jezelf kan overkomen.’

Afknapper: ‘De Museumnacht. Boerenkool eten in het Stadsarchief, rappende jongens in het Van Gogh, wat voegt dit nou toe! Musea zijn toch niet voor niets stille ruimten. Als het een feest is, is het laagdrempelig, dat is de gedachte. Maar ik heb er snel genoeg van.’

Tv: ‘Take me out, dat kijk ik stiekem met vrienden. Er komen de grootste sukkels in voor die een vrouw zoeken.

Met rare hobby’s als modelautootjes sparen, of schrijven over triootjes. Het is een vleeskeuring, maar omdat het over mannen gaat en Eddy Zoey ook de vrouwen hard aanpakt, is het nooit gênant.’

Boek: ‘The Bell Jar van Sylvia Plath, een tijdloze en doordringende schets van hoe een meisje totaal ondergedompeld raakt in een depressie en in een gekkenhuis terechtkomt. Mooi en opbeurend is dat iets waarvan je niets begrijpt als je het niet zelf meemaakt, zo beschreven is dat het duidelijk wordt: hoe ze zichzelf steeds kleiner voelt, het lege hoofd na elektroshocks.’

Muziek: ‘Tom Waits, om de duistere sfeer van een smoezelig café met een pianist die schor liedjes zingt. En om zijn teksten: rauwe zeemansliederen maar ook heel dichterlijk en rijk aan metaforen, die heel veel gevoel voor zijn omgeving laten zien. Cd: Real Gone.’

Theater: ‘Don Q’ in het Bos Theater. Een raamvertelling over Don Quichot in een van containers gemaakt hotel.

Dat geeft met het bos eromheen een heel aparte sfeer. En, dat bovenal, je kunt tijdens een voorstelling roken.’

Fen Verstappen

Studentenquiz 2011, 20 april 2011 in de Crea Muziekzaal, Turfdraagsterpad 17. Deelname is gratis, en inschrijven kan per team via m.vanoort@crea.uva.nl

Stokje: ‘Ik geef het stokje aan student sociale geografie Bas van Rooy. Hij is superkritisch, wat als hij in een restaurant voor de zoveelste keer tegen een ober zegt dat het niet lekker of weinig was, weleens gênant is.’ yyy Hans

Omdat ik nog nooit in Mash was geweest, toog ik er zaterdagmiddag naartoe om te kijken of het in Mash goed snacken is. Voor de gelegenheid nam ik twee specialisten mee; Nena van vijf (favoriete snack: de kaassoufflé) en Miquel van drie (dol op patat met satésaus). Het is druk op het plein als we rond de klok van één arriveren. Het is de eerste zonnige dag van het jaar en terwijl twee typische dames uit de buurt nog genieten van hun kopje thee en hun tosti neemt het yuppenstel naast ons al een eerste glas rosé. We bestellen de eerder genoemde favoriete snacks, aangevuld met een glas ranja en voor ondergetekende een broodje kaas en een cappuccino. Binnen vijf minuten staat de bestelling op tafel en de snacks worden door de twee kenners met een ruime voldoende beoordeeld. De Belgische patat is dik en goed doorbakken, en ook met de kaassoufflé is niets mis. Bij de ranja wordt even later, zonder dat we het gevraagd hebben, een rietje bijgelegd; daar scoor je natuurlijk punten mee. Ook het broodje en de cappuccino zijn prima en op het eindbedrag van € 12,30 is niets af te dingen.

Op de vraag wanneer er duidelijkheid zal zijn over de toekomst van Mash laat Debby weten dat de zaak bij haar advocaat ligt. ‘Dat moet hij maar doen, ik concentreer me liever op de frikadellen en kroketten; daar heb ik namelijk meer verstand van.’ Daar is niets te veel mee gezegd. yyy Jim Jansen Eten: Prima snacken Sfeer: Bedreigd, maar strijdbaar Prijs: laag

van Vinkeveen

Folia 21

World MiniMal Music Festival Met muziek van Steve Reich, Philip Glass, Michael Nyman, e.a.

Films, dj’s, tentoonstelling Boris Tellegen (Delta), Canto Ostinato, workshops, interviews en meer

t: s e u g l Specia

h C i E R E v STbEestel nĂş tickets!

wo 30 maart t/m zo 03 april 2011 Muziekgebouw Amsterdam Muziekgebouw Eindhoven www.minimalmusicfestival.nl

annonces

Annonces zijn advertenties zonder winstoogmerk, bestemd voor de particuliere aanbieder.

Annonces kunnen worden geplaatst in Folia en op de website www.folia.nl. Zie voor informatie over het aanbieden en de tarieven www.folia.nl – weekblad – Annonces.

AMSTERDAMLEZING

‘Multatuli’s meerdere. Waarom Jacob Haafner het standbeeld verdient dat Multatuli kreeg’, Amsterdamlezing door Thomas Rosenboom, schrijver. Gastheer is Paul Scheffer, bekleder Wibautleerstoel. Dinsdag 29 maart in de Aula (Singel 411), aanvang 20.00 uur. Gratis, informatie en reserveren: www.uva.nl/amsterdamlezingen

CULTUUR

Zondag naar de kerk? www.studentenekklesia.nl 11.00 uur - De Rode Hoed Keizersgracht 102 - Amsterdam

UvA-SCRIPTIEPRIJS

Afgestudeerd tussen 3 mei 2010 en 19 april 2011? Werd je scriptie met minimaal een 8,5 beloond? Ding mee naar de UvA-scriptieprijs! De drie beste scripties worden beloond met geldprijzen van resp. € 3000, € 2000 en € 1000. De jury beoordeelt de inzendingen op wetenschappelijke inhoud en originaliteit.

Meer informatie: www.uva-alumni.nl/uvascriptieprijs

SPORT

in 4 clinics. Zoek twee medesporters om te zwemmen, wielrennen of lopen en doe 12 juni mee met de 1/8e triatlon in de Triatlon Amsterdam. Je kunt natuurlijk ook als individu deelnemen.

Hardlopen UvA/HvA Dam tot Damloopteam Wil je meedoen in het megateam van UvA/ HvA met de Dam tot Damloop, schrijf je dan nu in. Via de homepage van www.usc.uva.nl kom je bij alle informatie.

Running training Trek je schoenen uit de kast en kom in beweging. 29 maart starten er vanaf sportcentrum Universum en in het Olympisch Stadion looptrainingen bij het USC. In 8 weken krijg je effectieve looptraining. Voor beginners en gevorderden. Verschillende opties.

Check www.usc.uva.nl

•

VRIJWILLIGERSWERK, STAGES, e.d.

Uniek vrijwilligerswerk in het buitenland, 2-4 weken, lage kosten. Meer info? www.ibonederland.org

WONEN

Beginnerscursus karate. 6 weken voor € 35, 3x per week ma., wo., za. Start 4 april 18.3020.00 uur, Palmstraat 13 (Jordaan). www. skca.org, info@skca.org, 020 618 2342.

Iets te verhuizen? Dáár heb ik voor gestudeerd! Alle maten bussen en verhuismannen, vanaf € 45. Wij takelen (touw en blok); tevens interlokaal. Bel Taco: 06 4486 4390; www. vrachttaxi.nl

USC SPORT

DIVERSEN

Sport-voor-NOP-week Het USC gooit haar deuren wagenwijd open!

Maandag 28 maart t/m vrijdag 1 april biedt het USC een week lang gratis sport in alle USC-vestigingen. Kom tennis-vrijspelen bij USC Tennis, of fitnessen in het centrum van Amsterdam in PCH Fitness. In sportcentrum Universum in het Science Park Amsterdam ben je welkom t/m zondag 3 april. Kom fitnessen of doe mee aan zumba, spinning, boksen, volleybal, pilates, badminton, etc.

Onze specialisten beantwoorden al je vragen.

Iedereen is welkom, leden en niet-leden.

NOP-aktie: schrijf je je in tijdens de SVNweek, dan betaal je géén inschrijfgeld. Kijk op www.usc.uva.nl voor het complete NOPsportaanbod.

Cursusaanbod Wielrennen Ontdek de prachtige (fiets)omgeving van Amsterdam. Vanaf 21 maart zijn er weer instaptrainingen voor de beginner, avondvullende trainingen voor de gevorderde en wedstrijdtrainingen/trainingswedstrijden voor de competitieve wielrenner. Instaptrainingen starten bij Universum of het sportcentrum van de VU. Studententarief instaptraining (3x) € 20. Periode: t/m eind september, van ma. t/m do. Wielerkaart hele periode studenten € 55, overigen € 105.

Kanoën In een veelzijdige cursus van 10 lessen, start 4 april, leer je een aantal facetten van het kanovaren: eskimoteren, toervaren, brandingkanoën, veel techniek, evenwicht en economisch varen. Studentencursusprijs € 74 / UvA-medew. € 108,50.

Triatlon Kom ervaren dat deelname aan een triatlon echt voor iedereen mogelijk is in de nieuwe Triatloncursus (start 21 april). Je wordt begeleid door een team van 4 specialisten

•

•

•

Eye Gazing Meditation, Karunika, A’dam 1 april, 19.30-21.30 uur. Info: mick_hartman@ hotmail.com / 06 5745 7689.

De Spermabank van het AMC is op zoek naar spermadonoren. Onkosten worden vergoed. Nadere informatie tel. 566 3090, spermabank@amc.uva.nl of www.spermadonoren.nl

BUREAU OMBUDSMAN

Studenten met een klacht over de UvA kunnen terecht bij de Ombudsman Studenten, Christel Holtrop, ombudsman@uva.nl, tel.

525 3798, www.student.uva.nl/ombudsman Medewerkers met een klacht over de UvA kunnen terecht bij de Ombudsman Personeel, Anneke Vijgeboom, ombudsmanpersoneel@uva.nl, tel. 525 5548, www.uva.nl/ ombudsmanpersoneel Het Bureau Ombudsman is gehuisvest op Oude Turfmarkt 151, 1012 GC Amsterdam.

STUDENTENSERVICES

Op www.uva.nl/studentenservices staat alle informatie over de afdelingen van StudentenServices – Studentendecanen, Bureau Studentenpsychologen, Loopbaan Advies Centrum, Bureau Internationale Studentenzaken, Trainingscentrum en het Service & Informatiecentrum. Zie ook www.studeren. uva.nl/faq

het cultureel studentencentrum van UvA & HvA

lezing

WO 23/03 20.00 uur

Klassiek Rome - De strijd om gelijke rechten in de republiek

In het begin werd Rome door koningen geregeerd, maar toen diende zich een andere staatsvorm aan: de res publica ofwel de republiek. In de eerste eeuwen van de republiek woedde er een felle strijd tussen patriciërs en plebejers. studenten gratis, e 5,- alle anderen

film

DO 24/03 20.00 uur

Transamerica

Bree, een transseksuele vrouw uit Los Angeles, heeft bijna het geld bij elkaar voor haar laatste geslachtsoperatie. Plotseling krijgt ze te horen dat ze vroeger als man een zoon heeft verwekt. Bree’s psychiater weigert toestemming te geven voor de operatie tot ze zich met haar verleden verzoent, dus zoekt ze, met tegenzin, haar zoon op in een New Yorkse gevangenis. studenten gratis, e 5,- alle anderen

muziek

DO 24/03 20.00 uur

CREA Klassiek

Een podium voor klassieke amateurmusici. Beleef hun optredens in een informeel concert.

Wil je zelf optreden? Stuur dan een e-mail naar: klassiek@crea.uva.nl. toegang gratis

imprOvisatietheater vr 25/03 20.30 uur

Placebo vs. Impro Assorti

Placebo neemt het tijdens deze theatersportwedstrijd op tegen een tegenstander die nog nooit in deze samenstelling gespeeld heeft: ervaren spelers uit alle hoeken van het land.

Aan het einde van de voorstelling kennen ze ook alle hoeken van het theater! studenten e 5,-, e 7,50 alle anderen

COmeDy

vr 25/03 20.30 uur

Easy Laughs - Improv Comedy

‘The Friday Show’ at 20:30 and an ‘Unplugged’ at 22:30, with different formats and guest players. English spoken. e 10,- (20:30) / e 5,- (22:30) / both e 12,-

muziek

za 26/03 20.00 en 21.15 uur

Zing de muziek van Classic FM Het Classic FM koor van CREA, o.l.v. Erik Vliegen, zingt klassiek succesrepertoire, zoals Sing we and chant it van Thomas Morley, One, two, three van Henry Purcell, het Ave Maria van Bach en Gounod en het Luci Care en Ave Verum van Mozart. toegang e 3,-

lezing

ma 28/03 20.30 uur

De toekomst van geluk

Hoe kunnen we met behulp van de medische wetenschap, economie/politiek en technologie zorgen dat iedereen een beetje gelukkiger wordt? Wat kunnen we van andere landen en culturen leren? Of moeten we, bijvoorbeeld omwille van algemeen welbehagen, op bepaalde vlakken een stapje terugdoen? studenten gratis, e 5,- alle anderen

lezingenladder De Brakke Grond

VR 25/03, 20.30 uur Nacht van het geluk Met o.a. Ruut Veenhoven, die spreekt over de door hem opgerichte World Database of Happiness.

Duinjer CS

ZO 27/03, 15.00 uur Tinkebell. presents: SAVE THE WORLD #1/ #2 Kunstenares Tinkebell (bekend van haar kattentas) introducteert haar nieuwe werk, dat ze uitvoerde in Afrika.

EYE Filminstituut

DO 24/03 tot en met ZA 27/03, vanaf 14.00 uur Unheard Film Festival - We give credit to sound Donderdag en zondag om 20.00 uur spreken soundtrackmakers Matt Hulse en Michel Schöpping over hun werk.

Mediamatic Bank

ZA 26/03, 15.00 uur Live Aid Japan Liefdadigheidsevenement voor de slachtoffers van de aardbeving in Japan, met muzikanten en kunstenaars.

Pakhuis de Zwijger WO 23/03, 20.00 uur Items Live #10 Hoe ontwerp je blad, website en mobiele media tot één naadloos communicatieplatform? Met o.a. Niels ’t Hooft.

Rode Hoed

MA 28/03, 20.00 uur Testcase Afghanistan: de oorlog en de verslaggever Discussieavond over de toekomst van oorlogverslaggeving onder leiding van Clairy Polak.

VU, medische faculteit, Atrium WO 23/03, 15.00 uur Meer dan geld alleen?

Nout Wellink, directeur van de Nederlansche Bank, spreekt over sociaal ondernemen.

U organiseert een lezing of debat en wilt daarmee graag op deze pagina staan? Stuur tijdig een mailtje naar folialezing@gmail.com onder vermelding van ‘Aanmelding lezingenladder’. Voor adressen zie www.folia.nl/lezingenladder.

Meer informatie over de CREA agenda: www.crea.uva.nl

Folia 23

De student

Dijkgraaf & Fresco

Van der Meulen & Curvers

Onbekende onbekenden

Genoeg over mij, wat vind jíj van mij?

De hoogleraar

De driedubbele tragedie van aardbeving, tsunami en kernramp in Japan en de daarop volgende golf van menselijk leed, confronteren ons niet alleen met de fragiele aard van het bestaan op aarde, maar ook met de kwetsbaarheid van onze kennis van die wereld. Er blijkt altijd meer ruimte voor menselijk falen dan gedacht. De wetten van de natuur falen echter nooit.

De krachten die vrijkomen als aardschollen over elkaar schuren zijn onvoorstelbaar. De aardbeving in Japan heeft de energie van honderden miljoenen Hiroshima-bommen vrijgemaakt. Een gebied zo groot als Nederland is in een fractie van een seconde enkele meters vooruit geschoten.

Zulke extreme gebeurtenissen zijn even zeldzaam als onbegrepen. De meest recente tsunami in deze streek van Japan met een enigszins vergelijkbare impact vond plaats in het jaar 869. De reconstructie van deze uitzonderlijke gebeurtenis heeft echter pas de laatste jaren plaatsgevonden.

Toen in de jaren zestig de kernreactoren in Fukushima werden ontworpen, waren de

onderliggende mechanismen van de plaattektoniek nauwelijks begrepen. De eerste complete beschrijving van het systeem van schuivende aardplaten werd gepubliceerd op het moment dat met de bouw van de eerste reactor werd begonnen.

Er zal ongetwijfeld de komende maanden veel materiaal naar boven komen dat zal wijzen op fouten bij energiebedrijven, overheden en controlerende instanties. Maar dat alles zal slechts een gedeelte van de waarheid vangen. Deze ramp confronteert ons ook met de grens van ons kennen.

De voormalige Amerikaanse minister van defensie Donald Rumsfeld introduceerde tijdens een persconferentie over de inval in Irak twee soorten onbekende factoren: known unknowns en unknown unknowns.

In de eerste categorie vind je dingen waarvan je weet dat je het niet weet. De tweede betreft zaken waarvan je niet eens weet dat je het niet weet. De gebeurtenissen in Japan maken duidelijk dat er altijd plaats is voor die onbekende onbekenden. yyy Robbert

Al sinds ik schrijf wil ik een seks­ problemenrubriek. Zoiets als vroeger in de Fancy, waar tieners zich afvroegen of zij van wortels raspen met kind konden raken en neuken steevast met ‘het’ aanduidden. Wat een droombaan, een gerichte publieksvraag, zonder weerwoord zeggen: ‘Anoniempje, je vriendje is een eikel, moge de gillende bloedkanker aan zijn dwalende ogen hem vellen.’ Kijk mij, ik help de anderen, eindelijk gaat het eens níét over mij!

‘Lieve Emma, soms doe ik het met iemand met wie ik het ook had kunnen laten. Dan wil ik de dag erna gewoon verder met mijn leven.’ Makkelijk zat. De As I Lay Dyingmethode, drie jaar geleden in het leven geroepen om een ongewenst sujet van het ontbijt te verjagen. Hierbij doe je alsof je van de christelijke metalcoreband As I Lay Dying houdt, en wieg je, terwijl je een beschuitje jam smeert, met je ogen dicht mee op hun hit The Pain of

Separation. De Separation volgt gegarandeerd binnen vijf minuten en je kunt er zeker van zijn dat het telefoonnummer maar negen cijfers telt. Niemand raakt gekwetst. Ik durf in elk geval te stellen dat ik op alle probleemvlakken ervaring heb, ik ga toch alweer mijn zevende studiejaar in. Oké, zoals alle specialisten wil ik natuurlijk soms in derde persoon over mijn eigen problemen praten, dan werk ik vanuit het antwoord.

Want ook ík doe het soms met iemand met wie ik het had kunnen laten. En over de dagen dat ik mezelf huilend in slaap masturbeer kan ik kort zijn – hoewel dat nog mooie dagen kunnen zijn. Vandaar dat ik mijn expertise op deze plek nog niet heb betoond. Maar in mijn rubriek kunnen we sámen falen. Een gezond seks- of relatieleven is volstrekt onnodig! Ik, wij, zijn eraan toe. Schrijf me. Kunnen we het eindelijk eens over, over jullie hebben. yyy Emma Curvers

Dijkgraaf

Carsten de Dreu hoogleraar arbeids- en organisatiepsychologie

Damiaan Denys hoogleraar psychiatrie

overigens

Ed van den Heuvel hoogleraar sterrenkunde

Na Tsjernobyl bewijst de kernramp in Japan opnieuw dat veilige kerncentrales niet bestaan. Totale ontmanteling is de enige oplossing.

Carsten de Dreu: ‘Oneens. Ik ben geen expert als het gaat om de veiligheidsrisico’s van kerncentrales, maar ik denk dat degenen die dat wel zijn dit soort risico’s incalculeren. Eens in de zoveel tijd gebeurt er een ongeluk en misschien is dat iets wat wij als samenleving moeten accepteren. Aan de andere kant is Japan natuurlijk wel een wake up call: is kernenergie veilig genoeg als alternatief om de aanstormende oliecrisis mee op te vangen? Los van hoe erg het is wat er nu gebeurt, moeten we kijken of we die risico’s willen dragen. Als het aan mij ligt zouden we als globale samenleving ook meer moeten investeren in andere vormen van energie. Kernenergie is een erg zware belasting op de toekomst, zeker omdat we het kernafval niet zomaar kwijt kunnen. Als ik mocht kiezen, zou ik zeggen: ontmantel de bestaande kerncentra24 Folia

les niet, maar bouw ook geen nieuwe. Dat geld kan worden geïnvesteerd in wind- en zonne-energie. Dat is omkeerbaar en wanneer daar in de toekomst onaanvaardbare risico’s aan blijken te kleven, kunnen we altijd opnieuw opzoek naar betere, duurzame energiebronnen.’

Damiaan Denys: ‘Wat me de laatste tijd opvalt, is dat in het Westerse Europa iedereen voortdurend een dringend advies heeft over dingen die elders in de wereld gebeuren. Wellicht geïnspireerd door globalisering heerst een soort ongenuanceerde medeverantwoordelijkheidsobsessie: er gebeurt iets in Japan en plots heeft iedereen een mening over kerncentrales. Ook worden zonder enige relativering vergelijkingen gemaakt met de eigen situatie in Nederland. De kerncentrales zijn daar veel ouder, ge-

bouwd op andere principes en er komen veelvuldig aardbevingen voor in Japan.

Ik ben het dus ook volkomen oneens met de stelling. Natuurlijk hangt er een risico aan kerncentrales, maar dat er nu 35 miljoen mensen in Japan zonder stroom zitten, is ook ongewenst. De neiging om de centrale in Borssele direct te sluiten is emotioneel, impulsief en een overdreven uiting van misplaatste controlebehoefte.

Misschien moeten wij maar wat Japanser zijn, waar men in lijn met de boeddhistische filosofie onvoorziene gebeurtenissen nog kan aanvaarden, waardoor ze op de meest efficiënte manier de wereld kunnen veranderen.’

Ed van den Heuvel: ‘Ik ben het hier niet mee eens. Het enige wat deze ramp en die van Tsjernobyl bewijzen is dat dit oudere type kernreactor, evenals

die van het Tsjernobyl-type, niet onder alle omstandigheden veilig is. Maar dit bewijst geenszins dat het maken van een veilige kernreactor niet mogelijk is. Er zijn thans ontwerpen die zichzelf automatisch uitschakelen bij elke denkbare catastrofe. De hier geponeerde stelling is net zoiets als dat men destijds, toen door een ontwerpfout kort na elkaar drie DC-10-vliegtuigen neerstortten, men gezegd zou hebben: “De drie rampen met de DC-10 bewijzen dat veilige vliegtuigen niet bestaan. Ontmanteling van alle vliegtuigen is nu de enige oplossing”.

Wel kan ik het ermee eens zijn dat men de oudere types reactoren die dit soort ingebouwde veiligheid niet hebben, maar beter kan ontmantelen.’ yyy Floor Boon In deze rubriek reflecteren wetenschappers op een actuele stelling.