Folia31_64

weekblad voor de Universiteit van Amsterdam jaargang 64 20/05/2011 nummer 31

Dossier Binnengasthuis: de UvA wijkt voor niemand

Frans van Eemeren Over argumenteren en leven met een grote L

Lessen uit The Wire Collegecyclus gewijd aan Amerikaanse hitserie

In memoriam

Medewerker Ruud Stam (1946-2011) was geliefd en bescheiden

Dilemma

luidruchtige collega? Staart de professor iets te diep in uw decolleté? Loopt uw teamgenoot de kantjes ervanaf?

Pronkt een collega met de vruchten van uw werk? Voor een nieuwe rubriek Deelt u een kamer met een al te

zoekt de redactie van Folia Magazine problemen van medewerkers en studenten

sociale ergernissen waarover u wel eens de mening van een ander zou willen horen. Deel uw dilemma met lezers

van HvA en UvA. Van die en krijg gratis advies.

Wat moet ik doen?’

Stuur een mail naar m.vandijk@folia.uva.nl o.v.v. ‘

U dient uw naam en telefoonnummer te vermelden, maar uw bijdrage wordt desgewenst

anoniem geplaatst.

VRIJWILLIGERS KINDERTHEMAWEKEN GEZOCHT! In de schoolvakanties organiseert Stichting Wielewaal kinderthemaweken voor kinderen met een beperking in diverse steden. De begeleiding is in handen van enthousiaste vrijwilligers.

De kinderen kunnen zich per dag aanmelden, vrijwilligers zijn de hele week aanwezig. Binnen een thema doe je iedere dag allerlei activiteiten.

Iets voor jou? Lees verder op:

V RO L I J K J I J STRAKS MIJN VA K A N T I E OP?

inhoud #31

Tunnelvisie

Weerstand uit de buurt, onterecht verleende sloopvergunningen en publieke verontwaardiging hielden het UvA-bestuur niet tegen om het miljoenenplan voor een nieuwe bibliotheek in de binnenstad door te zetten. Een reconstructie 10

Verplichte kost

Misdaadserie The Wire – zelfs Barack Obama is verklaard fan – is zó goed dat de UvA er een collegecyclus aan wijdt 14

In memoriam

Ruud Stam (1946-2011) werkte veertig jaar aan de UvA. Hij was zeer geliefd, zat vol verhalen en warmte 16

Wonen en werken

Daling van de huizenprijzen veroorzaakt immobiliteit van bewoners en daarmee stijgt uiteindelijk de werkloosheid, betoogt promovendus Vincent Sterk 17

Frans van Eemeren

Als jonge nieuwkomer kreeg hij de taak een heel vakgebied – taalbeheersing – uit de grond te stampen. ‘Alles kon en alles mocht, we hadden alle vrijheid’. Nu gaat hij met emeritaat 18

commentaar vinger aan de pols De Uva en de HvA zijn samen met ruim 70.000 studenten en medewerkers de grootste ‘werkgever’ van de stad. Toch hoeft deze organisatie, die met publiek geld wordt gefinancierd, geen complete openheid van zaken te geven over wat er zich binnen haar muren afspeelt. Ter vergelijking: de overheid moet al haar beslissingen en besluitvormingsprocessen openbaar maken. Raadsvergaderingen zijn vrij toegankelijk, de notulen zijn voor iedereen beschikbaar en wanneer een burger meent dat de overheid niet transparant genoeg is, kan hij via een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur (Wob) alsnog inzage krijgen in de gewenste documenten. De Wob is ook op de universiteit toepasbaar, maar hoe anders is dat bij de hogeschool. Daar is openbaarheid van besluitvorming niet vanzelfsprekend. Als medewerker, student of anderszins geïnteresseerde kun je vragen stellen, zonder de garantie dat deze ook beantwoord worden. Dat is, bovenop het feit dat een grote organisatie als de UvA-HvA het verdient om goed gevolgd te worden, de reden dat Folia in samenwerking met Het Parool besloot een vinger aan de pols te houden van een paar zware dossiers die gezichtsbepalend zijn voor zowel de hogeschool en universiteit als de stad. In deze eerste aflevering – waarvoor een Wob-verzoek niet aan de orde was – is een reconstructie gemaakt van het getouwtrek rondom de bibliotheek die de UvA sinds 1998 wil bouwen op het Binnengasthuisterrein.

De panden die de universiteit ervoor wil slopen, worden al tien jaar verwaarloosd, maar de rechter stelt tegenstanders keer op keer in het gelijk. Moet de UvA haar plannen doorzetten of zich neerleggen bij de bezwaren van de rechtbank? Oordeel zelf.

Folia verschijnt sinds 1948 als onafhankelijk weekblad voor de Universiteit van Amsterdam. Het wordt uitgegeven door de stichting Folia Civitatis.

En verder:

nieuws 4-7, opinie/stage 8-9, objectief 12, bul 20, Fen is uit/ het beste/eten 21, annonces/lezingen 23, Dijkgraaf/Curvers/ overigens 24

colofon

weekblad

voor de Universiteit van jaargang 64 20/05/2011 Amsterdam nummer 31

Dossier de UvA wijBinnengasthuis: kt voor nie mand

cover: Pascal Tieman Frans van Eemeren

Over argum enteren en leven met een grote L

Lessen uit The

Wire

Collegecyclu s gewijd aan Amerikaanse hitserie

In memoriam

Medewerker Ruud Stam (1946-2011) was geliefd en besch eiden

Folia: Weekblad voor de Universiteit van Amsterdam, Vendelstraat 2, 1012 XX Amsterdam, tel. 020-5253981, fax 020-5253980, redactie@folia.uva.nl website: www.folia.nl uitgever: Stichting Folia Civitatis redactie: Floor Boon, Mirna van Dijk (eindredacteur), Stephanie Gude, Luuk Heezen, Jim Jansen (hoofdredacteur), Margot Riedstra (secretariaat), Gijs van der Sanden, Henk Thomas, Harmen van der Meulen (assistent eindredactie), Dirk Wolthekker medewerkers aan dit nummer: Martien Bos (correctie), Bob Bronshoff, Fred van Diem, Carlijn van Donselaar, Julie de Graaf, Anouk Kemper, Marc Kolle, Harmen van der Meulen, Jeff Pinkster, Arjun Roodink, Won Tuinema, Tjebbe Venema, Fen Verstappen, Hans van Vinkeveen redactieraad: Wouter Breebaart, Simon Dikker Hupkes, Ilse Duijn, Jurriaan Gorter, Jaap Kooiman, Ronald Ockhuysen (voorzitter), Jean Tillie, Sebas Veeke zakelijke leiding: Paul van de Water art direction: Pascal Tieman opmaak: Carl Zevenboom druk: Dijkman Offset, Diemen advertentiewerving: Bureau van Vliet bv, Zandvoort, tel. 023-5714745, fax 023-5717680, zandvoort@bureauvanvliet.com abonnement: € 46,90 per jaargang opgave: 020-525 3981, mededelingen@ folia.uva.nl of www.folia.nl. Het is niet altijd mogelijk de rechthebbenden van de foto’s op de prikbordpagina te achterhalen. Rechthebbenden van het beeldmateriaal kunnen zich bij Folia melden via: redactie@folia.uva.nl.

Folia 3

nieuws

Genomineerd (2)

meer actueel nieuws op www.folia.nl

VU en UvA onderzoeken samenwerking zz UvA en VU geven uitvoering aan bevindingen van de commissie-Veerman. zz Vier werkgroepen gaan onderzoeken of bundeling van krachten mogelijk is.

De UvA en VU starten een verkenning om na te gaan of ‘een alliantie’ tussen de twee instellingen zinvol is. De verkenning kent haar basis in de ambitie van beide universiteiten een klassiek brede, internationaal toonaangevende researchuniversiteit te blijven. ‘De concurrentie tussen universiteiten neemt internationaal sterk toe en de overtuiging bestaat dat wanneer universiteiten in Nederland geen actie ondernemen, ze langzaam maar zeker aan kwaliteit zullen inboeten,’ hebben beide

instellingen vorige week in een verklaring aan studenten laten weten.

De wens van Nederland om wereldwijd tot de top van kenniseconomieën te behoren versterkt volgens UvA en VU de noodzaak om actie te ondernemen.

Daarnaast is door de Tweede Kamer het rapport van de commissie-Veerman omarmd, waarin onder meer de wens wordt uitgesproken dat universiteiten in Nederland meer regionaal moeten samenwerken. ‘Een bundeling van krachten lijkt dan relatief eenvoudig,’ zeggen UvA en VU in de verklaring.

‘Het gaat niet om een bestuurlijke samenwerking zoals die met de HvA is aangegaan, maar puur om onderwijs en onderzoek,’ zegt UvA-woordvoerder Wrister Grommers. ‘Het gaat erom te kijken op

welke inhoudelijke terreinen kan worden samengewerkt.’ Een viertal werkgroepen op de wetenschapsgebieden alfa, bèta, rechten/ economie en maatschappij- en gedragswetenschappen zullen inventariseren wat nodig is om de stap vooruit te maken. ‘Of er in de toekomst sprake zou kunnen zijn van een facultaire fusie, daar kan ik geen antwoord op geven,’ zegt Grommers. ‘We hebben niet voor niets gekozen voor het woord “alliantie” en niet “fusie”.’

De vier werkgroepen die de samenwerking gaan verkennen zullen onder meer onderzoeken wat de huidige positie en de potentiële topsectoren binnen de genoemde wetenschapsgebieden zijn en dit met cijfers onderbouwen. Nog voor de zomer zullen de vier werkgroepen verslag doen van hun bevindingen. (DW)

Meer hiv door risicogedrag zz Onderzoek naar verspreiding van hiv in Amsterdam. zz Risicogedrag bij mannenseks doet positief effect hiv-therapie teniet.

De positieve invloed van effectieve hiv-therapie op de verspreiding van hiv wordt op de lange termijn teniet gedaan, indien het risicovol gedrag van mannen die seks hebben met mannen met ten minste dertig procent toeneemt.

Dat blijkt uit onderzoek onder leiding van hoogleraar Computational Science Peter Sloot., die met nieuwe methoden de incidentie (het aantal nieuwe geval-

len in een bepaalde periode) onderzocht van hiv onder Amsterdamse mannen die seks hebben met mannen. Met een simulatie konden de onderzoekers de hiv-verspreiding onder deze groep mannen in Amsterdam voorspellen. Op basis hiervan stellen de onderzoekers dat vermindering van risicovol gedrag een van de belangrijkste controlemechanismes is van hiv-incidentie, zelfs bij beschikbaarheid van effectieve therapie.

De onderzoeksresultaten zijn inmiddels gepubliceerd in het tijdschrift BMC Infectious Diseases.

De overdracht van hiv door contacten van mannen die onveilige seks hebben met

mannen is een van de belangrijkste oorzaken van hiv in geïndustrialiseerde landen.

Uit de studie blijkt dat gedragsverandering, bijvoorbeeld door vaker onveilige seks te hebben, een veel groter effect heeft op de verspreiding dan altijd is aangenomen. Deze gedragsverandering kan bijvoorbeeld komen omdat de patiënt zich gezonder voelt onder de nieuwe medicatie. In Nederland leidt onbeschermd seksueel contact tussen mannen nog steeds tot de hoogste incidentie van seksueel overdraagbare infectieziekten, waaronder hiv. Ondanks de beschikbaarheid van een effectieve antiretrovirale therapie, neemt hiv toe. (DW)

Gratis vaccinatie tegen hepatitis B zz De maand mei staat in het teken van safe seks bij UvA Pride. zz Daarom konden homoseksuele studenten zich afgelopen vrijdag gratis laten vaccineren tegen hepatitis B. ‘Homojongeren vormen een belangrijke risicogroep bij het krijgen van hepatitis, maar veel mensen zijn niet op de hoogte van de gevaren van de ziekte,’ aldus GGDmedewerker Thijs van de Laar. ‘Door op locatie te staan kunnen we jongeren goed informeren en houden we de drempel laag’. Van de Laar deelde op 13 mei informatiemateriaal en gratis condooms uit tijdens de maandelijkse borrel van UvA Pride, de organisatie van en voor UvA homo’s, bi’s en transgenders.

Het was de eerste keer dat de GGD bij de borrel aanwezig was. Met de campagne ‘Man of Mietje’ trekt de organisatie erop uit om homoseksuele mannen gratis te vaccineren tegen hepatitis B. De ziekte komt met name onder homoseksuelen regelmatig voor en kan leiden tot ernstige 4 Folia

De tijdschriften Vrij Nederland, Ars Aequi, Intermediair, Op Smaak, Linda Mode, Pink Ribbon Magazine en Mark Magazine zijn de bladen waarmee Folia concurreert in de strijd om de Mooiste Cover van het Jaar. Tijdens het nationaal uitgeverscongres op 16 juni zal bekend worden gemaakt welke van de acht tijdschriften de mooiste omslag heeft. De omslag van Folia 22 (25-02-2011), waarop een tot schaamlippen gestileerd oog met wimpers te zien is, werd ontworpen door art director Pascal Tieman. De omslag was verbonden met het artikel ‘Kritisch kijken naar de schaamlippen’, over genitale onzekerheid bij vrouwen en de daarmee verbonden schaamlipcorrecties.

Holland Festival Onder de titel ‘Van een andere orde’ gaat de KNAW op 7 juni 2011 een bijzondere coproductie aan met het Holland Festival.

Wie dat wil kan dan namelijk persoonlijk kennismaken met wetenschappers en kunstenaars van naam. Zij zitten die dag klaar in het Trippenhuis aan de Kloveniersburgwal om met bezoekers een gesprek van twintig minuten aan te gaan. De wetenschappers zijn lid van de KNAW of van De Jonge Akademie, de kunstenaars maken deel uit van het Holland Festival.

Kunst kan een voor het publiek onbekende wereld ontsluiten. Wetenschappers houden zich ook met ontdekkingen bezig. In de kunst wordt het verrichte onderzoek openbaar in het kunstwerk, in de wetenschap is het onderzoek terug te zien in publicaties.

Toch gaat er veel van dit werk voorbij aan het publiek. Tot 7 juni. De toegang is gratis, aanmelden via www.knaw.nl.

Facebook-app Facebook-gebruikers kunnen sinds kort via de netwerksite zoeken in de catalogus van de UB. De UvA heeft een app ontwikkeld waarmee Facebookers kunnen zoeken en de zoekresultaten kunnen ‘liken’, linken, delen en doorsturen naar vrienden op Facebook.

De UvA heeft ervoor gekozen om acties waarvoor persoonsgegevens nodig zijn, zoals aanvragen, reserveren, verlengen, niet via de app aan te bieden omdat Facebook een slechte reputatie zou hebben op het gebied van privacybescherming. Binnenkort zullen er ook widgets ontwikkeld worden waarmee via iGoogle en Netvibes in de catalogus kan worden gezocht. Check: http://apps. facebook.com/uvacatalogue.

Stelling GGD-medewerker Thijs van de Laar (rechts), en UvA Pride-bestuurslid Mark Bramers (met stropdas) in gesprek met een GGD-medewerker / foto Evelien Siedenburg

ontstekingen aan de lever. Normaal kosten de vaccinaties – drie in totaal – minimaal 130 euro, maar de GGD heeft besloten deze gratis aan te bieden aan homoseksue-

len om zo het aantal besmettingen terug te dringen. De komende maanden is de GGD op verschillende homo-uitgaansplekken in Amsterdam aanwezig. (GvdS)

Het bedrag dat studenten lenen is sinds 2004 verdubbeld, blijkt uit Folia-onderzoek in opdracht van de Asva. Alle reden de studiefinanciering te handhaven. yy Eens - 78,2% yy Oneens - 21,8% Totaal aantal respondenten: 156

NWO Talentendagen

Mei zegeviert opnieuw zz Met vier zetels in de Centrale Studentenraad is Mei opnieuw de grootste studentenpartij. zz Ook partij Ons kritisch alternatief komt in de raad.

De studentenpartij Macht en Inspraak (Mei) is opnieuw de grootse partij in de Centrale Studentenraad (CSR) geworden na de studentenraadsverkiezingen.

Met vier van de zeven direct te kiezen zetels heeft de partij net als vorig jaar de absolute meerderheid gehaald in de CSR. Grote concurrent UvASociaal, vorig jaar nog verkozen met drie zetels,

blijft nu steken op twee. De nieuwe partij Ons kritisch alternatief (Ons) komt met één directe zetel in de CSR. Het uiteindelijke opkomstpercentage was 25,1 procent.

De CSR heeft veertien zetels. Zeven daarvan worden direct gekozen, de overige zeven worden afgevaardigd door de zeven facultaire studentenraden, die ook opnieuw werden gekozen. Ook bij de zeven faculteiten scoort Mei goed: de partij is de grootste bij geesteswetenschappen, rechtsgeleerdheid en maatschappij en gedrag. Bij de FEB is de Lijst Sefa de grootste, bij de FNWI partij Lief, bij tandheelkunde (Acta) de partij

Acta Anders en bij geneeskunde won Mfas-UvASociaal.

Opvallend is de relatief hoge opkomstpercentages bij sommige faculteiten: FNWI 45,2 procent, Acta 37 procent, geneeskunde 48 procent. Op de totale opkomst heeft dit echter niet veel invloed omdat de grote faculteiten, rechten en geesteswetenschappen, een lage opkomst hadden: respectievelijk 16,4 en 19,5 procent. Van de in totaal op Mei uitgebrachte directe stemmen voor de CSR ging 30 procent naar lijsttrekker Ad Korf (1023 stemmen), student sociale geografie. Daarom ligt het voor de hand dat hij de nieuwe CSR-voorzitter wordt. (DW)

Boot onderscheiden met Piersonpenning zz Econoom ontvangt prestigieuze penning voor zijn gehele oeuvre. zz Eerder ontvingen Jan Tinbergen, Jan Pen, Arnold Heertje en Rick van der Ploeg de penning.

Hoogleraar ondernemingsfinanciering en financiële markten Arnoud Boot heeft op 12 mei in De Nederlandsche Bank de Nicolaas Piersonpenning ontvangen. De Piersonpenning wordt elke drie jaar uitgereikt aan een verdienstelijk Nederlands econoom, die zich heeft onderscheiden door de kwaliteit en de diepgang van zijn publicaties. Boot ontving de penning uit handen van Hans Visser en Dick van Wensveen. Boot werd geëerd voor zijn volledige oeuvre, dat behalve uit publicaties in internationaal vooraanstaande economische vakbladen ook uit talloze artikelen in Nederlandse kranten en tijdschriften bestaat.

Arnoud Boot is directeur van het Amsterdam Center for Law & Economics (ACLE) en directeur van het Amsterdam Center for Corporate Finance (ACCF).

Arnoud Boot (l) krijgt de penning van Hans Visser (m) en Dick van Wensveen / foto Tjebbe Venema

Naast adviseur van De Nederlandsche Bank is de econoom bovendien sinds april 2004 kroonlid van de Sociaal Economische Raad. De Piersonpenning is vernoemd naar de bankier, econoom en politicus Nicolaas Pierson (1839-1909).

Deze stond aan het einde van de negentiende eeuw als minister van Financiën aan de wieg van de hypotheekrenteaftrek.

Eerder ontvingen ook Jan Tinbergen, Jan Pen, Arnold Heertje en Rick van der Ploeg de penning. (LH)

Meer cokegebruik in Amsterdam zz Allerlei soorten drugs in het water van de Rijn en de Maas. zz Wateronderzoek maakt inschatten drugsgebruik verschillende steden mogelijk.

In het oppervlaktewater van de Rijn en de Maas zijn concentraties van amfetaminen, slaap- en kalmeringsmiddelen, opiaten en cocaïne aangetoond. Dit blijkt uit onderzoek dat is uitgevoerd door het RIVM, in samenwerking met het Instituut voor Biodiversiteit en Ecosysteem Dynamica (Ibed), KWR Watercycle Research Institute en de Spaanse Universiteit Jaume I. In totaal werden 65 watermonsters uit rivieren, drinkwater en stedelijk afvalwater onderzocht op de aanwezigheid van 37

verschillende drugs en afbraakproducten die onder de Opiumwet vallen. Het is de grootste set aan opiaten die momenteel gemeten kan worden. De stoffen konden worden opgespoord met behulp van geavanceerde meettechnieken die sinds kort beschikbaar zijn.

Een groot deel van de onderzochte stoffen in de Maas en Rijn komt vanuit het buitenland naar Nederland, maar ook het afvalwater van Nederlandse rioolwaterzuiveringsinstallaties levert een bijdrage. De concentraties stoffen in het Nederlandse afvalwater blijken vergelijkbaar te zijn met die in andere West-Europese landen.

Hoewel een aantal van de onderzochte stoffen dus in oppervlaktewater blijken voor te komen, blijkt ook uit het onderzoek dat ze verwijderd of in ieder geval

sterk in concentratie verlaagd worden tijdens de drinkwaterzuivering. In het drinkwater konden daardoor uiteindelijk nog maar drie stoffen (kalmeringsmiddelen) aangetoond worden, in hoeveelheden die geen acuut gevaar voor de volksgezondheid opleveren.

‘Een interessante bijkomstigheid is dat het met behulp van de gemeten concentraties ook mogelijk bleek om de cocaïneconsumptie in een aantal steden in te schatten en met elkaar te vergelijken,’ zegt Pim de Voogt, bijzonder hoogleraar (Emerging) Water Contaminants bij het Ibed en coördinator van de UvA-bijdrage aan het onderzoek. ‘Uit de vergelijking bleek bijvoorbeeld dat in Amsterdam per duizend inwoners veel meer cocaïne gebruikt wordt dan in Utrecht.’ (DW)

Kun je onderzoekssubsidie binnenhalen en hoe pak je dat aan? Wat zijn je kansen in het buitenland? Hoe rond je jouw project goed af? En hoe publiceer je vervolgens je resultaten? Wie de antwoorden op die vragen wil weten, kan zich inschrijven voor de NWO Talentendagen.

NWO organiseert deze dagen voor alle toekomstige wetenschappers van Nederland. In aanwezigheid van ervaren wetenschappers kunnen jonge promovendi en postdocs deelnemen aan workshops waar je in kleine groepjes kunt werken aan wat je nou echt wel eens zou willen leren over het wetenschappelijk bedrijf.

De eerstvolgende Talentendag is op 30 juni 2011. De inschrijving is deze week gestart en kan via het inschrijfformulier op www.nwo.nl

IISG De Volkskrant en het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) organiseren weer de jaarlijkse Volkskrant IISG Scriptieprijs voor geschiedenis. Deze prijs, ter waarde van 1500 euro, wordt jaarlijks uitgereikt aan studenten die een excellente masterscriptie hebben geschreven over een historisch onderwerp. In aanmerking komen MA-scripties met een nationaal of internationaal historisch onderwerp die tussen 1 augustus 2010 en 14 september 2011 zijn geschreven en beoordeeld aan een Nederlandse universiteit. Scripties dienen door de begeleidende docent te worden ingediend met een beknopte argumentatie. De scriptie mag in het Nederlands of Engels geschreven zijn.

Bij de beoordeling zal de jury letten op scripties die een duidelijk vernieuwende benadering hebben. Ook studenten van andere studies dan geschiedenis kunnen meedingen. Indienen kan tot 15 september 2011. Zie www.iisg.nl.

Ritman Een deel van de in de Bloemstraat gevestigde Bibliotheca Philosophica Hermetica van de Amsterdamse zakenman Joost Ritman wordt mogelijk overgenomen door de UvA. De universiteit bekijkt momenteel of er geld vrijgemaakt kan worden voor aankoop van de boeken.

Vorig jaar liet de Friesland Bank na een zakelijk conflict beslag leggen op de collectie. De verzameling boeken en manuscripten richt zich op de wetenschappelijke bestudering van alternatieve en esoterische religieuze stromingen in de westerse cultuur. Volgens hoogleraar Wouter Hanegraaff van het Centrum voor de geschiedenis van de hermetische filosofie is de collectie ‘verreweg de beste collectie ter wereld’ op het gebied van de hermetica. De belangstelling van de UvA zou vooral uitgaan naar het minder kostbare deel van de collectie, de zogenoemde secundaire literatuur. Daarmee zijn vermoedelijk enkele tonnen gemoeid. De UvA wil via fondsenwerving proberen aan dat geld te komen.

Folia 5

nieuws meer actueel nieuws op www.folia.nl

Leerzaam gestuntel ondernemers zz UvA organiseert Entrepreneurshipday met verhalen van blunderende ondernemers. zz ‘We misten de vlucht en waren drie uur te laat in de montagekamer die we hadden gehuurd.’

‘Ik was presentatrice op een groot verjaardagsfeest, waar veel bekende Nederlanders optraden. Nick en Simon bijvoorbeeld. Toen ik na afloop de jarige nog even op het podium riep, stond er een heel andere man naast me dan ik had verwacht. Ik dacht dat de jarige iemand anders was, heel gênant.’ Dit verhaal vertelde model en presentatrice Charlotte

Labee op 12 mei tijdens de Entrepreneurshipday in het Service & Informatiecentrum op het BG-terrein. Na een dag vol workshops als ‘Van idee tot bv’ en ‘Ondernemen voor een betere wereld’ konden de studenten luisteren naar blunders van geslaagde o ­ ndernemers.

In het Servicecentrum was het ‘jasje-dasje-gehalte’ opvallend laag. De meeste studenten droegen gewoon een spijkerbroek en een rugtas. Ook Bas Welling, succesvol producent van reclamespotjes, oogde niet als de typische ondernemer. Een paar goeie blunders had hij als ondernemer natuurlijk wel gemaakt. ‘Zoals die keer dat mijn broer en ik vergeten waren een visagist te regelen voor de CEO van ING,

die wij gingen interviewen. Of die keer dat de hele crew, inclusief ikzelf, zich in het buitenland had verslapen. We misten de vlucht en waren drie uur te laat in de montagekamer die we hadden gehuurd.

Dat kostte zo’n achthonderd euro per uur.’

Psychologiestudenten Nina Enson (20) en Lisette Zeeuw (22) waren niet echt onder de indruk. ‘Dit zijn niet heel heftige blunders,’ zei Nina op de afsluitende borrel in het Crea-café. De twee hadden verwacht dat de ondernemers meer zouden vertellen over wat er mis is gegaan bij het opstarten van hun bedrijf. ‘Ik kan me voorstellen dat je dan verkeerde keuzes maakt. Het is veel interessanter om daar iets over te horen.’ (Anouk Kemper)

‘Ik vind jouw brieven vaak zuur’ zz Negentien vroege brieven van Arnon Grunberg in bruikleen gegeven bij Bijzondere Collecties.

Esther Krop en Arnon Grunberg / foto Henk Thomas

karton, in beheer gegeven bij de BC. Hoofdconservator Garrelt Verhoeven was blij en opgetogen.

‘Dit is de eerste aanvulling van het archief-Grunberg die wij in ontvangst mogen nemen. Beschouw het archiefGrunberg als levend archief, een groeidiamant waaraan we nu deze brieven

kunnen toevoegen.’ Verhoeven hoopt dat de brieven een opmaat kunnen zijn naar een tentoonstelling over Grunbergs werk in 2014. ‘In dat jaar vieren we dat het twintig jaar geleden is dat Grunberg debuteerde met Blauwe maandagen. Twintig jaar gedreven schrijverschap, een mooie gelegenheid voor een expositie.’ (DW)

Stapenning voor Frans van Eemeren zz Hoogleraar Frans van Eemeren ging op 13 mei met emeritaat en ontving een Stapenning voor zijn prestaties als wetenschapper, en als academisch bestuurder. zz ‘Zonder Frans zal het nooit meer hetzelfde zijn’.

‘Vrijdag de dertiende schijnt een dubbel ongelukkige datum te zijn voor een afscheidscollege,’ zei Frans van Eemeren, hoogleraar taalbeheersing, argumentatietheorie en 6 Folia

Lodewijk Koopman (33) promoveerde op de vraag hoe studenten op de universiteit op een goede manier kennis kunnen maken met kwantummechanica.

Wat is kwantummechanica?

‘Kwantummechanica is een natuurkundige theorie waarmee het gedrag van de allerkleinste deeltjes materie wordt beschreven. In de klassieke mechanica kijk je naar het gedrag van grotere objecten, zoals een vallende bal. In de kwantummechanica zoom je op de materie in en wordt er op atomair en subatomair niveau naar de natuur gekeken.’

Veel studenten vinden dat moeilijk.

‘Inderdaad. Kwantummechanica gaat tegen je intuïtie in. Om de theorie te kunnen begrijpen moeten studenten hun klassieke denkbeelden over natuurkunde laten varen, want die gelden hier niet meer. Dat gaat veel studenten het voorstellingsvermogen te boven’.

zz Brieven geadresseerd aan grafisch vormgever en uitgever Esther Krop, die de brieven bundelde in een boek.

‘Zure tantes en ooms, beste Esther, heb je ook onder acdemici [sic] en kunstenaars.

Ik schreef je net al: Verwar verzuurdheid niet met burgerlijkheid. Ik vind jouw brieven vaak zuur, ik denk niet dat je al verzuurd bent, maar er zit een zure component in die brieven van jou.’

Dit fragment komt uit het boek Brieven aan Esther van Arnon Grunberg. In het museumcafé van de Bijzondere Collecties (BC) kreeg de schrijver het boek vanmiddag uitgereikt door Esther zelf. De BC beheren het archief-Grunberg.

Grafisch ontwerper Esther Krop ontving de brieven begin jaren negentig van de schrijver. Zij had hem ontmoet via de beeldhouwster Ewa Mehl, waarna er een briefwisseling ontstond. De negentien brieven die de schrijver aan Esther Krop schreef heeft de laatste, die haar eigen uitgeverij – Alauda publications – heeft, gebundeld in een boek. De originelen werden vanmiddag, verpakt in zuurvrij

doctor

retorica, op 13 mei tijdens zijn afscheidstoespraak. Uit de zaal van de aula klonk gelach.

Frans van Eemeren, samen met de overleden hoogleraar Rob Grootendorst grondlegger van de pragma-dialectiek, bouwde een grote internationale onderzoeksgemeenschap op het gebied van argumentatie op. In zijn afscheidscollege In alle redelijkheid ging hij in op de vraag wat het juiste evenwicht is tussen redelijkheid en effectiviteit bij het voeren van discussies. Na afloop kwamen enkele van Van Eemeren’s collega’s aan het woord, onder

wie collegevoorzitter Karel van der Toorn, die hem de Stapenning uitreikte voor zijn prestaties als wetenschapper en academisch bestuurder. Ook enige van Van Eemerens collega’s hielden toespraken, waaruit niet alleen een zakelijke, maar ook een hechte vriendschappelijke band sprak. ‘Zonder Frans zal het nooit meer hetzelfde zijn,’ besloot Francisca Snoeck Henkemans haar toespraak. (GvdS) Lees ook het interview met Frans van Eemeren op pagina 18.

Wat heb je precies onderzocht?

‘Voor mijn proefschrift heb ik onder meer lesmateriaal ontwikkeld waarmee studenten op een andere manier met de theorie kennis kunnen maken. Je ziet nu vaak dat de nadruk bij het lesmateriaal ligt op het toepassen van de theorie, maar niet op het begrijpen ervan. Zo kan het voorkomen dat zelfs studenten die een acht voor hun tentamen halen alsnog vasthouden aan hun klassieke denkbeelden. Zij hebben zichzelf in feite trucjes aangeleerd om het vak te halen.’

Hoe zorg je voor een dieper begrip?

‘Daarover zijn de meningen verdeeld. Het lijkt te helpen als studenten er zelf achter komen dat de principes van de kwantummechanica fundamenteel anders zijn dan die van de klassieke mechanica. Daarom heb ik een aantal inleidende colleges ontwikkeld waarin studenten zelf naar dat besef toe konden werken, door ze experimenten aan te bieden die zij met hun voorkennis konden begrijpen’.

Heeft het geholpen?

‘Bij een aantal studenten leidde het tot meer begrip, maar niet bij iedereen. Dat kun je ook niet verwachten. Een bekend natuurkundige zei ooit: “Ik denk dat ik veilig kan stellen dat niemand de kwantummechanica begrijpt”. (GvdS) Lodewijk Koopman: A Developmental Research on Introducing the Quantum Mechanics Formalism at University level.

Promotie 17 mei. Promotores prof. Dr. A.L. Ellermeijer en dr. W.H. Kaper.

ideëen voor deze rubriek: redactie@folia.uva.nl

prikbord FEB Maurits

Kruithof

promoties FMG Amsterdam-Verona

Op 28 mei, tijdens de jaarlijkse Universiteitsdag, is interviewer Maurits Kruithof, oprichter van Room for Discussion, voor de allerlaatste keer gespreksleider van de wekelijkse interviewsessie op de chesterfield in de hal van de FEB. ‘Ik neem nog eenmaal plaats op mijn geliefde chesterfieldbank om de discussie te leiden,’ zegt hij. ‘Het debat zal in het teken staan van de bezuinigingen en problemen waar het hoger onderwijs in Nederland mee te maken heeft. Hoogleraar Wim Groot en rector magnificus Dymph van den Boom zijn mijn gasten.’ Kruithof interviewt beide wetenschappers samen met Huib Modderkolk van NRC Handelsblad. Het debat vindt plaats om 13.45 uur in de hal van de Oudemanhuispoort.

UvA-alumnus communicatiewetenschap Timo Bruijns reisde vorig jaar mee met de Giro d’Italia, die toen startte in Amsterdam, en bundelde zijn dagboeken in het boekje Amsterdam-Verona, dat nu is uitgekomen. Afgelopen week kwam tijdens de derde etappe van de Giro 2011 op de Passo del Bocco de Belgische wielrenner Wouter Weylandt om het leven na een zware val. Weylandt won vorige jaar nog de derde etappe van de Ronde van Italië, die toen van Amsterdam naar Middelburg ging. Bruijns: ‘Wat een tragisch toeval, dat hij dezelfde rit die hij vorig jaar nog won nu niet overleeft.’ Amsterdam-Verona.

Uitgeverij WVTM, € 12,50.

FEB Van

FMG Pubers

der Schroeffprijs

Diana Smidts & Mariëtte Huizinga

Zacharias Sautner heeft de Van der Schroeffprijs 2010, de prijs voor de beste docent van de FEB, gewonnen. Zacharias Sautner is volgens de jury ‘een extreem motiverende en inspirerende docent. Zijn passie voor zijn vakgebied, finance, is duidelijk te merken in de bevlogen colleges die hij geeft. Deze colleges zijn interactief, enthousiasmerend en persoonlijk.

Studenten waarderen het feit dat Zacharias Sautner het niveau in de colleges constant opschroeft. Naast zijn goede colleges oogst Zacharias lof met zijn oprechte interesse in de studenten die hij lesgeeft. Naast de wisselbeker nam de winnaar een cheque van duizend euro in ontvangst. Roger Pruppers en Arthur Schram werden tweede, respectievelijk derde.

UvA-psychologe Mariëtte Huizinga en haar collega-kinderneuropsycholoog Diana Smidts bespreken in hun nieuwe boek Gedrag in uitvoering verschillende soorten gedragsproblemen van kinderen en pubers. Het boek is bedoeld voor iedereen die te maken heeft met kinderen en pubers: ouders, docenten en hulpverOver executieve functies bij kinderen leners.

Om eninpubers het dagelijks leven zelfstandig en efficiënt te kunnen functioneren, moeten we ons gedrag in goede banen leiden.

De vaardigheid om dat te doen is afhankelijk van denkprocessen die ‘executieve functies’ worden genoemd. Smidts en Huizinga ontwikkelden samen de Nederlandse versie van de executieve functies gedragsvragenlijst voor kinderen tussen 5 en 18 jaar.

Gedrag in uitvoering. Uitgeverij Nieuwezijds, € 19,95.

FNWI Eredoctoraat

FMG Rob

Hoogleraar discrete wiskunde en optimalisering Lex Schrijver, ook verbonden aan het Centrum voor Wiskunde en Informatica, kreeg op 13 mei een eredoctoraat van de Eötvös Loránd Universiteit in Boedapest. Deze universiteit heeft een lange traditie van toponderzoek in de discrete wiskunde. Schrijver ontving in 2002 al een eredoctoraat van de Universiteit van Waterloo in Canada.

In 2005 ontving hij de prestigieuze Spinozapremie. In datzelfde jaar werd hij benoemd tot Ridder in de Orde van de Nederlandse Leeuw. De banden van Schrijver met Hongarije zijn sterk: in de jaren 1979-1980 verbleef hij in de stad Szeged om samen te werken met wiskundige László Lovász.

Sarah de Lange, universitair docent bij de afdeling politicologie, is door de ministerraad benoemd tot lid van de Raad voor het openbaar bestuur (Rob), een onafhankelijk adviesorgaan van de regering en het parlement. De Rob heeft als wettelijke taak het gevraagd en ongevraagd adviseren van de regering en het parlement over de inrichting en het functioneren van de overheid. Doel is het verbeteren van de doeltreffendheid en doelmatigheid van de overheid. De Raad wordt gevormd door maximaal twaalf onafhankelijke deskundigen op het terrein van openbaar bestuur, politiek en wetenschap. Zie ook www. rob-rfv.nl

GEDRAG IN UITVOERING

AMC Aanmoedigingsprijzen

FGw Kleio

Promovendi Edwin van der Pol en Rolf Bremmer, beiden van de afdeling Biomedical Engineering & Physics hebben, afzonderlijk van elkaar een aanmoedigingsprijs gewonnen voor hun promotieonderzoek. Edwin van der Pol kreeg van de International Society on Thrombosis and Haemostasis (ISTH) de Young Investigator Award: een stimuleringsprijs voor jonge veelbelovende onderzoekers. Van der Pol krijgt de prijs voor zijn onderzoek naar de detectie van microparticles in bloed. Rolf Bremmer heeft de Emerging Forensic Science Award 2011 ontvangen. Deze prijs wordt jaarlijks toegekend door de American Academy of Forensic Sciences (AAFS). Bremmer kreeg de prijs voor zijn baan­ brekend onderzoek naar de leeftijdsbepaling van bloedvlekken.

Kleio, de studievereniging voor geschiedenisstudenten, is op zoek naar een nieuw bestuur. Voor het volgende collegejaar is de vereniging op zoek naar ‘een nieuwe groep enthousiastelingen’ die het stokje wil overnemen van het huidige bestuur. Vier mensen zijn er nodig: een voorzitter, een penningmeester, een secretaris en een commissaris. Uiteraard wordt er inzet en inbreng van je verwacht, evenals affiniteit met (kunst)geschiedenis, maar daar staat ook wat tegenover, zegt Kleio: ruimte voor eigen inbreng en creativiteit, ervaring in management en organisatie, een plaats om je academische kennis praktisch te benutten en zowaar een financiële vergoeding. Sollicitaties voor 23 mei naar info@ kleioamsterdam.nl. Info via www.kleioamsterdam.nl

DINSDAG 24/05 10.00 uur: Clementine van Zeijl Geneeskunde Nonclassical Ligands for the Thyrotropin Receptor. Functional Studies on Thyrostimulin and Graves’ Disease Immunoglobulins.

Promotoren: Prof.dr. E. Fliers en prof.dr. W.M. Wiersinga. (Agnietenkapel)

WOENSDAG 25/05 11.00 uur: Wieke de Vente - Psychologie Sick and Tired; Psychological and Physiological Aspects of Work-Related Stress.

Promotor: Prof.dr. P.M.G. Emmelkamp. (Aula) 12.00 uur: Amanda Brandellero Economische geografie The Art of Being Different. Exploring Diversity in the Cultural Industries.

Promotor: Prof.dr. R.C. Kloosterman. (Agnietenkapel)

DONDERDAG 26/05 10.00 uur: Gordon Lim - Natuurkunde Searching for Dark Matter with the Antares Neutrino Telescope.

Promotoren: Prof.dr. P.M. Kooijman en prof.dr. M. de Jong. (Aula) 14.00 uur: Ming Zhou Neurowetenschappen Stress, Emotional Learning and AMPA Receptors.

From Behavior to Molecule.

Promotor: Mw prof.dr. M. Joëls. (Agnietenkapel)

VRIJDAG 27/05 12.00 uur: Eleonora Presani - Natuurkunde Neutrino Induced Showers from Gamma-Ray Bursts.

Promotor: Prof.dr. P.M. Kooijman. (Agn.kapel) 13.00 uur: Teun Saltzherr - Geneeskunde Optimizing the Initial Evaluation and Management of Severe Trauma Patients.

Promotor: Prof.dr. J.C. Goslings. (Aula) 14.00 uur: Rogier Voermans - Geneeskunde Natural Orifices Transluminal Endoscopic Surgery (NOTES).

Promotoren: Prof.dr. P. Fockens en prof.dr. W.A. Bemelman. (Agnietenkapel)

oratie VRIJDAG 27/05 16.00 uur: Mw. prof.dr. M. de Goede, Politicologie, i.h.b. Externe Betrekkingen van Europa European Security Culture. (Aula) Promoties, oraties en afscheidscolleges vinden in de regel plaats in of de Aula van de UvA, Lutherse Kerk, Singel 411 of de (Agnietenkapel), Oudezijds Voorburgwal 231.Voor uitgebreide informatie zie www.uva.nl/agenda

Folia 7

opinie

In de houdgreep van de Grieken De schuldenlast van Griekenland is uitzichtloos.

Kwijtschelding van de schulden is onvermijdelijk, betoogt Arnoud Boot.

W

ie de discussie over de schuldenlast van Griekenland probeert te begrijpen, komt al snel tot de conclusie dat die maar een klein beetje over economie gaat. Griekenland kwam in de eurozone omdat de Europese regeringsleiders dat zo graag wilden: een politiek experiment. Was het eerst nog het idee dat je je moest kwalificeren om toegelaten te worden tot de zone, uiteindelijk werd de redenering veeleer: als we ze toelaten, gaan die Grieken vanzelf wel op ons lijken.

En nu heeft Griekenland ons in de houdgreep. Jawel, u leest het goed: Griekenland heeft ons in de houdgreep.

Europa weet niet hoe met het probleem Griekenland om te gaan. Er is gewoon niets geregeld voor het geval een land diep in de problemen raakt, maar wel onderdeel is van de Europese muntunie.

En het Griekse probleem is nog erger: de

Wat doen we als Griekenland weer in de problemen komt?

Griekse schuld staat op de balansen van de banken in andere eurolanden, en we willen toch niet opnieuw problemen in het bankwezen? De eurolanden zijn als de dood voor onrust.

Griekenland zit natuurlijk evenzeer klem.

De overheidsleningen van Griekenland worden verhandeld tegen een rente van 15,82 procent; voor de Duitse overheid is dit maar een vijfde (3,17 procent).

Griekenland heeft al een steunpakket van de EU en IMF gekregen van 110 miljard euro, maar de komende twee jaar heeft het ongeveer 45 miljard nieuw geld nodig.

Met zijn overheidsschuld van 140 procent van het nationaal inkomen, en daarnaast de grote schulden die Griekenland heeft aan het buitenland, is de situatie nogal uitzichtloos. Daarbij komt ook nog dat de overheid steeds nieuwe schulden creëert (ze heeft een tekort) en de Griekse economie niet concurrerend is en geen groei kent. Er is dus geen enkele hoop dat het ‘zomaar’ goed komt.

Schuld kwijtschelden is dus onvermijdelijk. Maar met de grote tekorten die de Griekse overheid nog steeds maakt is dat onvoldoende. Hoe zetten we een 8 Folia

rem op het slechte begrotingsbeleid in Griekenland? En de economie wordt ook niet plotseling concurrerend als we een deel van de schuld kwijtschelden. Het is dus niet zo raar dat Europa niet zomaar haar portemonnee trekt. Schuld vergeven moet hand in hand gaan met invloed op het begrotingsbeleid in Griekenland. En als we hier doorheen komen dan blijft er nog steeds een langetermijnvraagstuk over: wat doen we als Griekenland in de toekomst weer in de problemen komt? Een muntunie vereist macht om in te kunnen grijpen, en wel tijdig. Er moet dus een regeling komen voor de toekomst die de euro houdbaar maakt.

Voor de kenners: een soort versterkt stabiliteitspact. En eigenlijk is er meer nodig, voor velen een angstbeeld: een Verenigde Staten van Europa, met Brussel als hoofdstad.

Maar daar zijn we nog lang niet. Het acute probleem is dat door de euro en de EU regeringsleiders het schuldenprobleem als een hete aardappel voor zich uit schuiven.

In het geval van Griekenland hoeft geen wonder verwacht te worden, dus uitstel helpt niet voor Griekenland. Uitstel betekent alleen dat via steeds grotere leningen van Europa – oftewel de belastingbetaler – alle uitstaande leningen aan Griekenland worden overgenomen. Alle private schuldeisers zullen hier blij mee zijn, want uiteindelijk is het dan Europa dat met alle oninbare leningen blijft zitten.

Een meer fundamentele discussie is nodig. We moeten gaan bepalen wat we echt willen. Het zou prettig zijn als u en ik als kiezer ook nog iets te vertellen hebben. Maar ook daar zitten we vast. Politici durven geen debat aan te gaan omdat ze bang zijn dat extreme standpunten de overhand krijgen. En in de tussentijd suggereren ze dat Griekenland ons geen geld gaat kosten. Wie gelooft dat? Waar is het verhaal over de zegeningen die de euro en EU ons brengen? En dat die soms offers vragen. En misschien zijn we wel bereid Griekenland te zien als het museum van Europa, en musea subsidiëren we toch ook? Maar hoe dan ook, hoe kunnen we verwachten dat de kiezer pro-euro is en blijft, als hij keer op keer voor de gek wordt gehouden? yyy Arnoud Boot is hoogleraar ondernemingsfinanciering en financiële markten.

illustratie Marc Kolle

De redactie verwelkomt brieven en ingezonden stukken. U kunt deze sturen aan redactie@folia.uva.nl. Vermeld altijd uw naam en relatie tot de UvA; anonieme bijdragen worden niet geplaatst. De redactie behoudt zich het recht voor om bijdragen in te korten.

stage

Door de strot geduwd Het 8-8-4-plan is een ordinaire bezuinigingsmaatregel met chaos tot gevolg en een voorbeeld van onbehoorlijk bestuur, vindt Rudolf Valkhoff.

T

wee jaar geleden was het verzet in de Faculteit der Geesteswetenschappen tegen het 8-8-4-plan van het College van Bestuur algemeen. Het plan, daar was iedereen het over eens, was praktisch onuitvoerbaar en inhoudelijk onwenselijk. Inmiddels hebben de bestuurders hun plan erdoor geramd. Ze hebben zichzelf met dit opvallende wapenfeit behendig in de kijker gespeeld en zullen snel naar lucratievere carrières weggevlogen zijn.

De uitvoering van hun plan hebben de bestuurders ondertussen bruusk doorgeschoven naar de werkvloer. Zij zijn eraan gewend geraakt dat stafleden als makke schapen de zoveelste onzinnige wijziging van het onderwijs gedwee zullen voltrekken. Van studenten hebben zij al helemaal niets te vrezen.

Eén een-tweetje met het stadhuis en het handjevol opstandelingen is geïntimideerd en een paar dagen in een cel koud gezet. Het ‘leeuwen’(!?)deel van de studenten slaapwandelt verder in de kwistig met hotspots gefaciliteerde Facebookwereld van de ene surrogaatbesogne naar de andere. De babyboombestuurders hebben Marcuses wollige theorieën over repressieve tolerantie uit de jaren zestig maar al te vakkundig in de praktijk gebracht.

Het is daarom met de moed der wanhoop dat ik nogmaals wil wijzen op de nadelen van het 8-8-4-plan dat op 1 september 2012 moet ingaan. Het plan is een ordinaire bezuinigingsmaatregel; eentje die ons niet eens door het huidige, malafide ballenkabinet, maar door ons bloedeigen College van Bestuur door de strot wordt geduwd. Het meest verderfelijke onderdeel van het plan is nadrukkelijk niet de nieuwe

De staf voltrekt gedwee de zoveelste onzinnige wijziging semesterindeling. Meer contacturen, met name in de nu onderwijsvrije januari- en junimaanden, zouden een goede zaak zijn. Het grote kwaad schuilt in de wijziging van de moduleweging van 5 in 6 en van 10 in 12 ECTS, terwijl de onderwijslast per jaar op 60 ECTS gehandhaafd blijft.

Om deze boekhoudkundige truc in de praktijk uit te voeren, hebben de opleidingen een aantal stuk voor stuk zeer onaantrekkelijke opties. Ten eerste kunnen zij bestaande modules van 10 naar 12 ECTS ‘opwaarderen’ en per jaar één module van 10 ECTS schrappen. Het is duidelijk dat deze optie tot onderwijsverarming, taakverzwaring en personeelsinkrimping zal leiden. Een tweede optie is om modules samen te voegen. Dat zal leiden tot vakinhoudelijke gedrochten; docenten die de vrijheid verliezen om zelfstandig innovatief onderwijs te verzorgen; en conflicten op de werkvloer om de schaarse koek te verdelen.

Ten slotte kunnen opleidingen ervoor kiezen om modules van 10 tot 6 ECTS te reduceren. Hierdoor zal de werkdruk op studenten en docenten toe- en het rendement afnemen.

Het plan voorziet verder in de reductie van de vrije keuzeruimte in het bachelorprogramma van nu

60 naar 42 ECTS. Rekening houdend met studiepuntinflatie: van 6 modules van 10 ECTS naar 3 modules van 12 en één van 6 ECTS. Het wordt zeer onaantrekkelijk om de kostbare vrije ruimte aan een stage of een verblijf in het buitenland te besteden; doorstroommogelijkheden naar masterprogramma’s zullen drastisch worden beperkt omdat het niet meer mogelijk is om binnen het reguliere bachelorprogramma aan allerlei ingangseisen te voldoen; de instroming van studenten met een afgerond hbodiploma zal praktisch onmogelijk worden omdat er geen ruimte is voor de wettelijk geregelde vrijstelling van 60 ECTS. Tot overmaat van ramp is de studievoortgang en -toekomst van de huidige bachelorstudenten volkomen in het ongewisse. Er is nog geen enkele overgangsregeling geformuleerd, terwijl de aanmelding voor de vakken van het eerste semester 2011-2012 op 20 juni opent. Moeten deze studenten snel een verblijf in het buitenland of een stage inplannen?

Moeten zij zich inschrijven voor de verplichte vakken omdat die over twee jaar niet meer gegeven worden? Moeten zij zolang het nog kan een minor volgen om verzekerd te zijn van doorstroming naar een gewenste master? Niemand die het weet. Dit is geen beleid meer, maar chaos, in juridische termen: onbehoorlijk bestuur.

Wanneer zullen onze bestuurders eindelijk inzien dat zij niet ingehuurd zijn om prestigeprojecten ten behoeve van hun eigen carrière te verwezenlijken, maar om de kwaliteit van onderzoek en onderwijs te garanderen? Wanneer zullen zij inzien dat het onderwijs in Nederland niet verandering, maar voor alles rust nodig heeft om te herstellen van al het wanbeleid uit het verleden? yyy Rudolf Valkhoff is docent algemene cultuurwetenschappen.

Een eigen indianennaam Pita Pieksma (25)

doet de master algemene cultuurwetenschappen en loopt stage bij de Stichting Leerplanontwikkeling in Enschede.

‘Veel mensen gaan stage lopen om alvast wat praktijkervaring op te doen in het veld waarin ze later terecht willen komen, maar bij mij lag dat anders. Omdat ik onder andere door mijn bijbaan bij Studio K al met de culturele wereld in contact stond, besloot ik voor een onderzoeksstage te gaan.

Ik was specifiek op zoek naar een plek waarin aandacht wordt besteed aan cultureel onderwijs, want dat is de kant die ik uiteindelijk op wil.

Zo kwam ik terecht bij de Stichting Leerplanontwikkeling (SLO) in Enschede: een landelijk expertisecentrum voor verbetering van onderwijs. Daar zijn ze in 2008 gestart met het project Cultuur in de Spiegel, waarin er wordt gewerkt aan het verbeteren van de cultuureducatie.

Het project is een paar jaar geleden van start gegaan, omdat toen bleek dat het voor docenten eigenlijk niet helemaal duidelijk is waar cultuuronderwijs over moet gaan. Uit een onderzoek van het ministerie bleek dat de kwaliteit van het onderwijs in Nederland weliswaar hoog was, maar dat helderheid over de inhoud en de samenhang in de cultuureducatie ontbrak. Het SLO heeft toen – in samenwerking met experts – een rapport opgesteld waarin gesteld werd dat cultuureducatie het “cultureel bewustzijn” van leerlingen verder moet ontwikkelen. Daarvoor is het belangrijk dat de lesprogramma’s aansluiten bij de belevingswereld van het kind.

Een heel verhaal, maar ik ga in mijn stage na in hoeverre huidige leermethodes in het basisonderwijs aansluiten bij die visie en hoe ze daarop aangepast kunnen worden. Daarvoor kijk ik kritisch naar de vragen en opdrachten die in het lesmateriaal worden aangeboden. Een voorbeeld? Stel dat kinderen een stripverhaal moeten lezen over indianen. Hun cultureel bewustzijn wordt vergroot op het moment dat ze daar actief over na moeten denken, bijvoorbeeld door ze een indianennaam voor zichzelf te laten verzinnen. Uiteindelijk verwerk ik alle ideeën in een rapport. Voor mij is deze stage ideaal, omdat hij een mooie brug slaat tussen cultuurwetenschappen en onderwijs. SLO heeft korte lijntjes met het ministerie. Het zou dus zomaar kunnen dat mijn adviezen in de praktijk worden gebracht. Best spannend!’ yyy Gijs van der Sanden

brief Lager dan lagere school Dank voor het interessante artikel over de verloedering van ons taalgebruik. Een paar kanttekeningen. In het interview met Jan Stroop zegt deze liefst drie keer dat ‘hun hebben’ grammaticaal kan. Niet één keer wordt uitgelegd waarom dat zo zou zijn. Het is ook kolder, want ‘hun’ is derde naamval: ‘Ik geef hun een boek.’ Je kunt een verbogen vorm niet inzetten als persoonsvorm, dus grammaticaal gezien is ‘hun hebben’ wel degelijk fout. Je zegt toch ook niet ‘jou hebt een boek’? Zijn bewering dat taalgevoel aangeboren zou zijn, is flagrante nonsens, als dit werke-

lijk zo zou zijn, zouden peuters al in volzinnen spreken.

Overigens zou ik het moedig en belangrijk vinden als u eens een kritisch artikel zou wijden aan het niveau van taalbeheersing van de gemiddelde UvA-student. Geschokt heb ik verschillende scripties in wording gelezen, waarvan het taalniveau lager lag dan dat van een gemiddelde lagereschoolleerling. Docenten vertellen mij dat het gros van hun studenten de taal niet vaardig is. Als je je eigen taal al niet beheerst, hoe kun je dan wetenschappelijk onderzoek verrichten? Ook het niveau van de scripties is vaak bedroevend laag, maar men laat studenten toch slagen omdat men anders zijn quotum niet haalt. Helaas staan de perikelen bij InHolland volgens mij symbool voor het hele Nederlandse hoger onderwijs.

Dat Nederland een kenniseconomie wil zijn is in dit licht bezien een gotspe. yyy Thea Derks, muziekpublicist

Folia 9

Bestuurs­voorzitter Sijbolt Noorda presenteert ­bibliotheekplan.

1998

Binnenstad wordt beschermd stadsgezicht: het stadsdeel heeft de taak om de kwaliteit van het stadsbeeld zo goed mogelijk te beschermen, te beheren en op verantwoorde wijze verder te ontwikkelen. Een apart bestemmingsplan is vereist.

1999

2000

Tweede Chirurgische Kliniek en een deel van het Zusterhuis krijgen de status van rijksmonument.

2001

UvA tekent ­bezwaar aan tegen monumenten­ status.

Gemeente stelt bestemmingsplan Binnengasthuisterrein vast. De UvA moet de torens van veertig meter schrappen. Belangen­ verenigingen gaan tegen het bestemmingsplan in beroep.

2002

2003

Uitspraak Raad van State: het bestemmingsplan moet worden gewijzigd. De hovenstructuur van het middeleeuwse terrein moet niet alleen gerespecteerd, maar ook versterkt worden.

Bezwaar U numentenl afgewezen panden blij de monum lijst.

2004

De slag om het ­Binnengasthuis De inzet is hoog: een imposante bibliotheek op de plek van twee rijksmonumenten op het Binnengasthuisterrein. In dertien jaar strijd werd het een ‘ingewikkeld juridisch dossier’, maar de Universiteit van Amsterdam zet door. Floor Boon en Merel Straathof / foto’s UvA

D

e scheuren zitten in de muren, balkons zijn inmiddels verboden terrein en de komende maanden verruilen studieverenigingen en studentencentrum Crea de burelen in het pand al voor die van de Diamantslijperij op Roeterseiland. De UvA is klaar voor de sloop van de Tweede Chirurgische Kliniek en een deel van het Zusterhuis aan het Binnengasthuisterrein. Sterker: als het aan de universiteit had gelegen, had de sloopkogel rond deze tijd al een einde gemaakt aan de twee monumentale panden.

Het plan is op z’n minst ambitieus te noemen: veertien kilometer aan boekenplanken op de bijna 20.000 vierkante meter van de nieuwe bibliotheek, midden in het middeleeuws kloosterkwartier van de Amsterdamse binnenstad. Het moet de kroon vormen op het meerjarenplan van de UvA om de kostbare gebouwen in de binnenstad af te stoten en zich terug te trekken in vier zogenoemde campussen: Roeterseiland, AMC, Science Park en de binnenstad, bestaande uit de Oudemanhuispoort en het Binnengasthuisterrein. Het moet niet alleen huisvestingskosten besparen, maar ook een ‘studiecentrum en ontmoetingsplek worden voor studenten uit verschillende disciplines.’

Tunnelvisie Toch ligt het kostbare bibliotheekontwerp van architectenbureau Cruz Y Ortiz uit Sevilla nog altijd onaangeroerd op de plank; de realiteit bleek weerbarstig. In de afgelopen tien jaar zag de UvA hoe de binnenstad beschermd stadsgezicht werd, de twee gebouwen op de Rijksmonumentenlijst kwamen en het Binnengasthuisterrein onderdeel werd van de bufferzone die Unesco vaststelde rondom de grachtengordel, het officiële werelderfgoed.

10 Folia

Het heeft de plannen voor de nieuwbouwbibliotheek in een heel nieuw daglicht gezet. De UvA besloot tot een kleinere versie en de twee torens van veertig meter hoog werden uit het ontwerp geschrapt, maar de kern van het plan bleef overeind: de bibliotheek van geestesvader en toenmalig bestuursvoorzitter Sijbolt Noorda zál op het Binnengasthuisterrein komen. Eind maart, enkele jaren na zijn UvA-voorzitterschap, verdedigde Noorda in een interview met Het Parool zijn ingezette koers nog met dezelfde vastbeslotenheid als toen.

‘Men noemde mij een zonnekoning. Maar met dit soort grote projecten kun je niet elke twee jaar van gedachten veranderen. Ik was niet eigenwijs, maar moest wel volhouden, anders krijg je zoiets nooit voor elkaar.’

Critici leggen de aanhoudende onbuigzaamheid van de UvA anders uit: het bestuur zou lijden aan ‘arrogantie’ en ‘tunnelvisie’. Niet de steun van de ge-

‘Men noemde mij een zonnekoning’ meente bleek de grootste uitdaging, maar de weerstand van bewoners- en belangenverenigingen die de besluitvorming tot in de rechtszaal bevochten. ‘Er waren genoeg alternatieven; het Fortisgebouw aan het Rokin, het ABN Amro-gebouw aan het Rembrandtplein en de Bazel aan de Vijzelstraat,’ zegt Walther Schoonenberg van de Vereniging van Vrienden van de Amsterdamse Binnenstad (VVAB). ‘En met enige creativiteit past de bibliotheek ook in de bestaande panden.’

Onzin, meent de UvA, de geplande bibliotheek met studiecentrum past met geen mogelijkheid in het bijna honderd jaar oude Zusterhuis en de Tweede Chirurgische Kliniek. De universiteit wil ook ondergronds gaan bouwen om ruimte te geven aan de Bijzondere Collecties, de opslag

van boeken en een fietsenstalling. Dat in de kelder ook een parkeergarage met bijna honderd plekken is opgenomen waarvan de helft aan hotel l’Europe werd verkocht, bevreemdt tegenstanders. ‘Er komt een uitgebreide parkeergarage bij metrostation Rokin – nota bene op steenworp afstand.’

Beschermd stadsgezicht Het verhaal begint in 1998, als Sijbolt Noorda met het ambitieuze plan voor een nieuwe bibliotheek naar zijn oude studievriend Duco Stadig stapt, dan inmiddels wethouder Ruimtelijke Ordening van de stad. Stadig ziet direct de voordelen van het ‘campusmodel’ dat de universiteit blijvend aan de binnenstad zal binden.

De inkt van de plannen is nog niet droog of de eerste kritische noot van de belangenverenigingen klinkt: de nieuwbouw met twee torens van veertig meter hoog past niet in het middeleeuwse kloosterkwartier. De verenigingen worden gesterkt door de status die de binnenstad sinds 1999 geniet. Het is een beschermd stadsgezicht – de gemeente is verplicht de bebouwing te beschermen.

De Initiatiefgroep Burgwallen Zuid en de VVAB stappen naar de rechter. Na twee hoger beroepen in ruim twee jaar tijd oordeelt de rechter dat de torens inderdaad een stijlbreuk vormen en de karakteristieke hovenstructuur van het kloosterkwartier nadrukkelijker duidelijker naar voren moet komen in het ontwerp. Het is een dubbele tegenslag, maar de UvA zet door.

In dezelfde periode wordt de UvA met een ander ‘probleem’ geconfronteerd. De Tweede Chirurgische Kliniek en het Zusterhuis komen in 2001 op de monumentenlijst van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. Het is bepaald geen goed nieuws voor de universiteit, die de panden zo snel mogelijk wil slopen. De UvA vecht de beslissing aan, maar ook na hoger beroep blijft de monumentenstatus

van de twee panden overeind. Gelijktijdig concludeert de UvA dat andere bestaande panden in de stad geen reëel alternatief zijn voor de nieuwe omvangrijke bibliotheek.

Onterechte sloopvergunning Begin 2009 lijkt het tij te keren. Stadsdeel Centrum verstrekt de zogenaamde monumentenvergunning waarmee gesloopt kan worden, ondanks negatieve adviezen van de rijksmonumentendienst en de gemeentelijke monumentencommissie. De UvA juicht. Korte tijd later wordt de binnenstadcampus een van de ‘sleutelprojecten’ van het gemeentelijke opschoonplan in postcodegebied 1012. Belangenverenigingen roeren zich opnieuw: waarom is de nieuwe bibliotheek belangrijker dan twee rijksmonumenten, en heeft de UvA wel voldoende gezocht naar alternatieve locaties?

Opnieuw komt het tot een rechtszaak. Vijf verenigingen, waaronder Bond Heemschut en het Cuypersgenootschap, vechten het besluit van het stadsdeel aan. Bij de uitspraak in maart dit jaar wordt pijnlijk duidelijk dat de vergunning oneigenlijk verstrekt is. Het stadsdeel heeft de vergunningverstrekking onvoldoende onderbouwd.

De rechter betwijfelt of de UvA gebouw De Bazel aan de Vijzelstraat wel serieus als

2005

Uitspraak Raad van State: het alternatieve bestemmingsplan wordt vernietigd op een klein onderdeel.

UvA molijst wordt n: de ijven op menten-

2006

2007

In januari verleent het stadsdeel de UvA de monumentenvergunning, waarmee gesloopt kan worden.

2008

2009

Belangenorganisaties stappen naar de rechter om de monumentenvergunning ongeldig te laten verklaren.

De rechtbank Amsterdam oordeelt dat de vergunningverstrekking niet genoeg onderbouwd is en vernietigt de vergunning. Het bouwplan is achterhaald door nieuwe ontwikkelingen en alternatieven zijn onvoldoende onderzocht.

2010

De UvA en stadsdeel Centrum tekenen hoger beroep aan. Verantwoordelijk wethouder Boudewijn Oranje beraadt zich nog of het stadsdeel het hoger beroep doorzet of intrekt.

2011

Boven en links: huidige situatie. Rechts: impressie van het bibliotheekontwerp van architectenbureau Cruz Y Ortiz.

alternatief heeft overwogen. De gemeente kocht dat gebouw begin deze eeuw en bood het voor een schappelijke prijs aan de UvA aan. De 28.000 vierkante meter van De Bazel was ruim voldoende geweest, beredeneert de rechter. Ook verwijt de rechter het stadsdeel en de UvA de afgelopen dertien jaar geen onderzoek te hebben gedaan naar digitalisering van boeken: winst in vierkante meters zou sloop overbodig kunnen maken.

Hoger beroep?

Voor de UvA is de uitspraak geen aanleiding om de plannen aan te passen: de bibliotheek hoort bij de geplande binnenstadcampus waar de universiteit de afgelopen jaren al ruim dertig miljoen euro in investeerde. Via een hoger beroep

moet de sloopvergunning er alsnog komen. ‘Vanaf het begin hebben we steun gekregen voor onze plannen van de gemeente en het stadsdeel. Dit is wat ons betreft de eerste tegenvaller. We gaan in hoger beroep, er is geen plan B,’ aldus een woordvoerder van de UvA. Ben Olivier, docent bestuursrecht aan de UvA, schat de kansen van de universiteit laag in. ‘Ik vind de uitspraak van de rechter vrij sterk. De beslissing van het stadsdeel is echt onder het fileermes gelegd: die was onvoldoende onderbouwd en de gegevens waarop men zich baseerde, waren ten tijde van de aanvraag al verouderd. Het stadsdeel en de UvA zouden misschien kunnen beargumenteren dat de rechter te veel op de stoel van

het stadsdeel is gaan zitten. Maar dan nog geef ik het weinig kans.’

Bij stadsdeel Centrum is ondertussen de twijfel toegeslagen. De sloopvergunning waar de toenmalige stadsdeelraad onder Els Iping nog mee instemde, was dinsdagavond 17 mei onderwerp van discussie in de commissie Bouwen en Wonen.

Huidig portefeuillehouder Boudewijn Oranje noemt de bibliotheek inmiddels een ‘gecompliceerd juridisch dossier’. In aanloop naar de commissievergadering zette Oranje zijn opties al uiteen: in hoger beroep gaan tegen een ‘vrij duidelijke’ uitspraak van de rechter, of de verstandhouding met eeuwenoude partner UvA op het spel zetten en een fikse schadeclaim riskeren?

Oranje moet nu de knoop doorhakken. Bij het ter perse gaan van Folia tekende zich af dat een meerderheid van de commissie zich op dinsdag 17 mei zou uitspreken tegen verder procederen. D66 zal het bestuur voorlopig nog blijven steunen, al was het met ‘frisse tegenzin’, zegt D66 fractievoorzitter Gerrit Brunink: ‘Bij ons gaf het argument van behoorlijk bestuur de doorslag; die continuïteit van bestuur is belangrijk.

De gemeenteraad en de deelraad hebben al eerder besloten de UvA huisvestingsplannen te blijven steunen, maar als ik eerlijk ben had ik de stille hoop dat de UvA het hier bij had laten zitten.’ yyy Dit artikel is een samenwerking tussen Het Parool en Folia.

Folia 11

12 Folia

objectief

Duizend containers Op de Wenckebachweg staan duizend zeecontainers, elk 12,2 meter lang en 2,3 meter breed.

Duizend identieke containers, die door duizend verschillende individuen worden bewoond. Hoe geven al deze verschillende bewoners invulling aan de beperkte ruimte die zij hebben? Komt de Billy veelvuldig terug of is de 28,6 vierkante meter opgevuld met erfstukken? Een fotodocument van zestien van deze containers, willekeurig gevonden tussen HvA en UvA-studenten. yyy Won Tuinema

Bovenste rij v.l.n.lr.:

Virgillia Dane (23) Bouwtechnische bedrijfskunde, HvA Sophie Villerius (22) Franse taal en cultuur, UvA Joy van der Pol (20) Geneeskunde, UvA Mervyn Borgers (22) Studie onbekend

Tweede rij van boven, v.l.n.r.:

Ditte Stockman (22) Media & Informatiemanagement, HvA Midas Doty (21) Politicologie, UvA Tijmen Vierstra (25) Bedrijfskunde, UvA Thomas Hermsen (23) Psychobiologie, UvA

Derde rij van boven, v.l.n.r.: Janniek Wester (21) Psychobiologie, UvA Alice Driesen (22) Aardwetenschappen, UvA Tom Klaver (24) Natuurkunde, UvA Marc van Bussel (24) Amfi, HvA

Onderste rij, v.l.n.r.:

Darryl York (20) Civiele techniek, HvA Michel Grens (23) Business Economics, UvA Sabine Weijland (21) Psychologie, UvA Een nog onbewoonde container foto Won Tuinema

Folia 13

De pot verwijt de ketel

Obama loves Omar

In 2008 liet toenmalig burgemeester van Baltimore Sheila Dixon aan de pers weten dat The Wire haar stad ‘overdreven negatief portretteerde’. Vooral de aspecten van criminaliteit werden volgens haar schromelijk overdreven. Een jaar later bewees Dixon echter zelf het tegendeel: ze werd veroordeeld voor het verduisteren van cadeaubonnen. Negentien van de twintig bonnen, die bedoeld waren voor arme gezinnen in de stad, werden door Dixon ingewisseld voor een Playstation 2, een Xbox360 en andere elektronica.

Obama over Omar (linksonder op de foto): ‘Om te beginnen: ik keur zijn gedrag niet goed. En als persoon is hij niet mijn favoriet, maar hij is wel een fascinerend personage. Hij is een homoseksuele gangster, die alleen drugsdealers overvalt en dat geld aan de armen geeft. Hij is een soort Robin Hood.

Omar is het stoerste, kwaadaardigste personage in de serie.

Maar hij is homo. Dat is fascinerend.’

Morele afwegingen in Het komt maar zelden voor dat van nature kritische wetenschappers zich lovend uitspreken over een tv-serie. The Wire is zo’n uitzondering: deze Amerikaanse misdaadserie zit zo goed in elkaar dat het Instituut Interdisciplinaire Studies (IIS) er een collegereeks aan wijdt. Luuk Heezen / foto’s HBO

V.l.n.r.: Omar Little, een homoseksuele gangster die alleen drugdealers berooft; Stringer Bell (achter het stuur), de belangrijkste drugdealer in de serie; rechercheur Jimmy McNulty in gesprek met kleine

T

he Wire is een tv-serie uit 2002, gemaakt door de Amerikaanse zender HBO, bekend van onder andere de hitseries The Sopranos, Entourage en Band of Brothers. In vijf seizoenen wordt een portret geschetst van de drugshandel in Baltimore, een middelgrote havenstad aan de oostkust van de Verenigde Staten. De kijker volgt de verwikkelingen ieder seizoen vanuit een ander perspectief, achtereenvolgens vanuit die van de politie, een criminele drugsorganisatie, de verloederde havenwereld, het stadsbestuur, openbare scholen en de lokale krant. Tijdens de afleveringen wisselt het perspectief ook regelmatig tussen de verschillende groeperingen.

De serieschrijvers Ed Burns en David Simon putten bij het maken van de serie uit hun eigen ervaring als respectievelijk rechercheur bij de afdeling moordzaken en misdaadverslaggever van de krant in 14 Folia

Baltimore. Enkele gastsprekers leggen uit waarom juist deze serie vanuit hun vakgebied bezien zo interessant is.

Als een Griekse tragedie Martijn Winkler, onafhankelijk filmmaker: ‘The Wire is atypisch voor de standaard Amerikaanse narratologie.

Normaal gesproken leeft de kijker mee met een held, die een probleem tegenkomt, het bijna niet redt, maar er uiteindelijk toch bovenop komt. Hoewel je in The Wire rechercheur McNulty als hoofdpersonage zou kunnen zien, is hij geen traditionele held. Integendeel, hij heeft eigenlijk nauwelijks controle over de situatie waar hij in zit en maakt vaak door zijn eigen schuld fouten. Dat is vergelijkbaar met de hoofdpersonages van Griekse tragedies, die vaak door hun eigen overmoed, hun hybris, ten onder gingen.

Zij kregen toen door de goden allerlei ellende over zich heen gestort. In The

Wire zijn het de postmoderne instellingen waaronder de personages gebukt gaan: het politieapparaat, de drugseconomie, de politieke arena, het schoolsysteem en de economie. Individuen kunnen zich niet aan het systeem ontworstelen en hebben geen grip op hun eigen leven.

De serie is dan ook geen weergave van de psychologie van een personage in zijn zoektocht naar gerechtigheid, maar toont eerder de complexiteit van het moderne leven en de machteloosheid die het individu daarin ervaart.’

Verplichte kost Frank van Gemert, criminoloog aan de VU: ‘Welke criminologische theorieën op de serie van toepassing zijn? Zo’n beetje alle. Ik denk dat de serie heel goed benadert hoe de samenleving in de VS in elkaar zit. Dat vinden mijn Amerikaanse collega’s overigens ook.

In de serie komen op heel gedetailleerd

niveau de onder- en de bovenwereld bij elkaar. Bijvoorbeeld in een bouwmarkt, waar Snoop, een meisje dat opereert als moordcommando, een zwaar nietapparaat koopt. Ze staat met de verkoper een tijdje achteloos te overleggen over welk materiaal ze moet kiezen. Pas als de verkoper contant betaald wordt en een flinke fooi krijgt (‘You take that tip, you earned it like a motherfucker’) beseft hij dat hij geen bouwvakker voor zich heeft. Na ieder seizoen denk je als kijker zeker te weten hoe het er in de stad aan toegaat, maar bij elk nieuw perspectief wordt het verhaal kleurrijker en genuanceerder.

Wij hanteren bijvoorbeeld nog steeds een scheidslijn tussen de ‘normale’ ofwel bovenwereld die fatsoenlijk is, en de onderwereld die zedeloos is.

De serie laat zien dat die scheidslijn niet zo hard is, en dat ieder personage zijn eigen morele afwegingen maakt.

Nederland kampioen aftappen The Wire dankt zijn naam aan de afluistertechniek die de politiemacht in Baltimore gebruikt om criminelen in de gaten te houden. Het wachten is op een Nederlandse variant, aangezien Nederland koploper is in het aftappen van telefoonverbindingen: in 2009 werden er 26.425 telefoongesprekken afgeluisterd. Dat is ruim tien keer meer dan in de VS (2.376 in 2009), en ook veel meer dan in Europese buurlanden. Toenmalig minister van justitie Hirsch Ballin stelde vorig jaar een uitgebreid onderzoek in, maar kondigde ook vast aan dat hij naast een verdere groei in telefoontaps ook een explosieve stijging in het monitoren van internet verwacht.

de moderne wereld Juist Omar, een persoon die al rovend en moordend door het leven gaat, vindt: ‘Every man’s gotta have a code.’

Deze serie is verplichte kost voor criminologiestudenten!’

De druk van het kwantitatieve Geert Buelens, hoogleraar letterkunde aan de UU: ‘The Wire

of ze zijn te druk om fatsoenlijke journalistiek te kunnen bedrijven.

Hoewel The Wire fictief is, neemt de invloed van marktwerking ook in onze tijd toe. Denk aan Peter Vandermeersch, de hoofdredacteur van NRC Handelsblad. Hij werd in zijn functie als hoofdredacteur van de Vlaamse krant De Standaard in 2007 uitgeroepen tot marketeer van het jaar. Wie de wereld

codes, maar houdt zich daarbuiten aan geen enkele regel. Alle personages in The Wire worden geconfronteerd met situaties waarin hun persoonlijke belangen botsen met professionele belangen, waardoor moraal vaak geen heldere kwestie meer is. Nietzsche erkende die situatie al, en concludeerde dat ethiek die in algemene bewoordingen geformuleerd is eigenlijk geen nut heeft,

ultieme woonplek voor havenarbeiders.

Maar sinds de havenindustrie is ingestort, bleven alleen de arme sloebers achter en is de verloederde wijk een broedplaats voor junks en drugsdealers.

In Nederland zou zoiets niet kunnen, omdat we een meer doordachte manier hebben van bouwen. Aan een wijk als de Bijlmer wordt in Nederland van alles versleuteld, terwijl die in Amerika al

aangezien in de praktijk eigenlijk alleen contextspecifieke oordelen mogelijk zijn.

Zover wil ik niet gaan, maar ik pleit in mijn college wel voor meer empirisch onderzoek in de ethiek.’

lang was gesloopt. The Wire laat zien wat het gevolg is van een architectonische omgeving die puur op functionaliteit gericht is: die creëert monsters. In de stedenbouw zie je het paranoïde karakter van de Amerikaanse samenleving weerspiegeld, waarin de rijkere burger de stad ontvlucht of zich veilig achter hoge muren opsluit in een specifiek deel van de stad.’ yyy

dealer Bodie; rivaliserende bende van Marlo Stanfield (derde van links) / foto’s HBO

is het belangrijkste kunstwerk van de 21ste eeuw. De serie typeert heel overtuigend de huidige laatkapitalistische maatschappij, op een manier die vergelijkbaar is met de beste realistische literatuur. De serie toont vooral hoe het kwantitatieve tegenwoordig als norm wordt gesteld. Dat geldt voor bijna alle niveaus: de politie is meer bezig met het terugdringen van het aantal misdaden dan met de achterliggende oorzaken, de burgemeester laat zijn beleidskeuzes afhangen van het aantal stemmen dat hij daarmee wint of verspeelt, en de media worden gerund vanuit een marketinggedachte. In plaats van de belangenverstrengeling tussen politiek en de boven- en onderwereld bloot te leggen, zie je dat de krant van Baltimore over een soort fakewereld rapporteert.

Aan de grote en belangrijke verhalen komen de journalisten in de serie niet meer toe: ze zijn ofwel wegbezuinigd,

van vandaag wil begrijpen, moet deze serie kijken.’

Het failliet van ethiek?

Rob van Es, organisatie­filosoof aan de UvA: ‘Wat in The Wire heel duidelijk naar voren komt, is dat ieder individu zijn eigen morele afwegingen maakt.

Of het nou gaat om de politieagent die het algemene belang dient, of om de drugsdealer die zijn eigenbelang voorop heeft staan, beiden handelen volgens hun eigen morele overtuiging. Je kunt je afvragen wat dat voor gevolgen heeft voor de ethiek, de vraag naar hoe je een goed leven moet leiden.

Traditioneel wordt die vraag namelijk vaak beantwoord in nogal algemene taal, en eigenlijk geldt die traditie nog steeds.

Mijn stelling is dat er in de ethiek vaak te weinig oog is voor de specifieke context van een situatie. De Italiaanse maffia leeft bijvoorbeeld in eigen kring naar strikte

Architectuur die monsters creëert Jord den Hollander, filmmaker en architect: ‘De havenstad Baltimore, waar The Wire zich afspeelt, is een voedingsbodem voor conflicten. Dat heeft te maken met de Amerikaanse manier van bouwen: er wordt rücksichtslos van alles neergezet en gesloopt, zonder dat daar een duurzame gedachte aan ten grondslag ligt. Zo krijg je allemaal eilandjes binnen een stad, met bijbehorende bevolkingsgroepen die strikt apart van elkaar leven. In de serie speelt een belangrijk deel zich af in the projects, een nieuwbouwproject uit de jaren zestig, dat bedoeld was als de

Voor de collegereeks Looking at The Wire kunnen zowel HvA- als UvA-studenten zich nog inschrijven. Kijk voor details op www. iis.uva.nl

Folia 15

Ruud Stam tijdens zijn afscheidsfeest in het Universiteitstheater, januari 2011 / foto Niels Stam

Mensen helpen als belangrijkste ambitie Op 2 mei jongstleden, kort na zijn 65e verjaardag, overleed oud-UvA-medewerker Ruud Stam (1946-2011), wiens grootste passie het helpen van studenten was. Carlijn van Donselaar

V

oor Ruud Stam zat genieten van zijn pensioen na veertig jaar trouwe dienst er helaas niet meer in: nog geen drie maanden na zijn afscheid bij kunst-, religie- en cultuurwetenschappen werd hij ongeneeslijk ziek. Op 2 mei overleed hij na een kort ziekbed. Het bericht kwam hard aan bij zijn oud-collega’s en de vele (oud-)studenten die Ruud als vraagbaak bij de onderwijsbalie bijstond.

Het contact met studenten vond Ruud, die zelf politicologie studeerde aan de VU, ‘een van de leukste dingen van de wereld’.

Het was vooral daarom dat hij na zijn afstuderen koos voor een carrière bij de universiteit. Eerst in het mediacentrum van de oude faculteit Letteren, daarna op het secretariaat van muziekwetenschappen.

Toen Jobien Kuiper hem na een reorganisatie in 1997 vroeg op de onderwijsbalie te komen werken – Ruud zou eigenlijk achterblijven op het secretariaat van de 16 Folia

staf – was hij dolgelukkig. ‘De studenten waren Ruud dierbaarder dan de stafleden.

Ook toen het er steeds meer werden, probeerde hij met elk van hen een band op te bouwen. Met sommigen van hen bleef hij altijd contact houden,’ zegt Kuiper.

Vader Anne van Egmond is een van die studenten. Toen ze haar studie kunstgeschiedenis door omstandigheden een tijdje stil wilde leggen, moest ze bij de onderwijsbalie zijn. Ze bleek een uur te vroeg te zijn, wat leidde tot dikke tranen. ‘Ik zat er helemaal doorheen, toen Ruud toevallig langskwam. Hij nam alle tijd voor me.

Daarna bleef hij op me letten, stuurde mailtjes als ik jarig was of een goed cijfer had gehaald.’ Toen Anne in de zenuwen zat voor haar afstuderen, belde ze Ruud, die natuurlijk niets mocht zeggen over de afloop. ‘Ik zal nooit vergeten dat hij toen zei dat hij me natuurlijk niet mocht

vertellen dat ik met een negen was afgestudeerd. Bij mijn afstuderen vond ik zijn aanwezigheid bijna net zo belangrijk als die van mijn eigen vader.’

Niet alleen studenten, maar ook c­ ollega’s vonden bij Ruud een luisterend oor.

‘Hij was oprecht geïnteresseerd in het welzijn van anderen, kon goed luisteren en onthield alles, ook dingen die je hem jaren geleden eens had verteld,’ zegt Paul Cornelis, die samen met Ruud bij de onderwijsbalie werkte. Zijn eigen sores

‘De studenten waren hem dierbaarder dan de stafleden’ hield Ruud meestal voor zich, maar een stil persoon was hij niet. Cornelis: ‘Ruud kon smakelijk vertellen. Mooie anekdotes uit zijn tijd in het leger. Hij had een heel droog gevoel voor humor.’

Bescheiden Behalve een fijne gesprekspartner was Ruud iemand die graag een dienstbare rol aannam. ‘Servicegericht’ noemen zijn oud-collega’s het. Toen Kuiper eens voorstelde dat Ruud wat coördinerende taken op zich zou kunnen nemen, zag hij daar eigenlijk niets in. ‘Ruud zat goed waar hij zat. Mensen helpen was zijn belangrijkste

ambitie.’ Van deze ambitie konden ook zijn collega’s meegenieten, vertelt opleidingscoördinator Patty Voogt. ‘Na een interne verhuizing kreeg ik een prachtige ruime kamer. Meteen stond Ruud voor de deur met een enorme plant, om de ruimte op te vullen. En toen ik hem op een ochtend mailde voor een muzieknummer zag ik hem die middag voor mijn huis staan.

Het gebrande cd’tje lag al in mijn brievenbus. Ik vroeg hem binnen voor een biertje.

Hij aarzelde, of het wel gelegen kwam.

Typisch Ruud, die bescheidenheid.’

Het was die eigenschap die ervoor zorgde dat Ruud gemengde gevoelens had in de aanloop naar zijn afscheidsfeest in januari van dit jaar. Het middelpunt van de belangstelling was hij niet graag. Kuiper: ‘Hij zag er als een berg tegenop en vertelde dat ook aan iedereen. Het tonen van die kwetsbaarheid was iets dat zo ontroerend was aan hem.’ Géén toespraken, drukte Ruud zijn collega’s op het hart. Maar in het middelpunt stond hij, daar in het Universiteitstheater, te midden van zijn oud-collega’s, studenten en alumni. Ook studenten en collega’s die al jaren geleden vertrokken, waren gekomen. Natuurlijk genoot Ruud van de onvermijdelijke, mooie woorden.

Drie alumni muziekwetenschappen zongen een lied over hun eigen kinderen. Dat ze hoopten dat als die straks in de grote stad gaan studeren er ook voor hen een Ruud Stam zal zijn. Ruud was in tranen. yyy

Je huis als een blok aan je been Het instorten van de huizenmarkt leidt tot minder verhuizingen en oplopende werkloosheid, constateerde promovendus Vincent Sterk. ‘Gelukkig ben ik aan mijn eigen theorie ontsnapt.’ Dirk Wolthekker / illustratie Bas Kocken

I

n stadsdeel Westerpark staat sinds twee maanden het huis van macro-econoom en promovendus Vincent Sterk te koop. Deze week promoveert hij en omdat hij in augustus aan een nieuwe baan in het buitenland begint, doet hij zijn huis van de hand. ‘Ik hoop het huis te kunnen verkopen voor dezelfde prijs als waarvoor ik het drie jaar geleden kocht,’ zegt hij. Sterk, naast zijn promotieonderzoek werkzaam bij De Nederlandsche Bank, vermoedt zijn huis te kunnen verkopen zonder verlies en kan daarom naar Londen vertrekken waar hij aan de slag gaat als assistant-professor aan het prestigieuze University College. ‘Gelukkig ben ik aan mijn eigen theorie ontsnapt,’ zegt hij.

Tijdens zijn op Amerikaanse gegevens gebaseerde promotieonderzoek constateerde hij dat wie moeilijk een nieuwe hypotheek kan krijgen ongewild een bijdrage kan leveren aan verstoringen van de arbeidsmarkt door geen nieuwe baan te accepteren.

‘In simpele macro-economische modellen hebben fluctuaties in huizenprijzen meestal geen gevolgen voor de reële economie,’ zegt Sterk.

‘Volgens die modellen ontstaat er bij een huizencrisis vanzelf evenwicht op de huizenmarkt omdat mensen hun huis weliswaar goedkoop moeten verkopen, maar een ander huis ook goedkoop

terug kunnen kopen.’ Toch is er volgens de promovendus meer aan de hand: de huizenmarkt staat volgens hem helemaal niet op zichzelf, maar heeft wel degelijk gevolgen voor de reële economie, namelijk voor de arbeidsmarkt.

‘Volgens mijn analyses leidt een daling van de huizenprijzen tot minder verhuismobiliteit bij de mensen met een hypotheek – ze kunnen na een vermogensdaling immers moeilijker een nieuwe hypotheek krijgen – en mogelijk tot een hogere werkloosheid: in Amerika zijn de afstanden te groot om te pendelen en in je huis te blijven wonen. Wie dan werkloos raakt en elders een andere baan zou willen nemen, laat die liggen omdat hij zijn huis niet kwijt kan voor een acceptabele prijs. Dergelijke effecten kun je in Nederland ook verwachten, maar dan op minder grote schaal omdat de afstanden hier kleiner zijn.’

Mensen die een nieuwe baan krijgen of zoeken maken volgens Sterk de afweging of een nieuwe baan het waard is om voor te verhuizen.

Uiteraard bieden carrièrekan-

sen en sociaal-emotionele factoren een rol bij die afweging, maar ook financiële factoren als het moeten verkopen van een huis. ‘Mensen die heel erg gewild zijn voor een bepaalde functie zouden met hun nieuwe werkgever misschien kunnen onderhandelen over de compensatie van een verliespost op een te verkopen huis, maar dat zal voor de meerderheid van de mensen niet gelden.’

Telewerken, flexibel werken, thuiswerken, kortom wat momenteel wordt genoemd ‘het nieuwe werken’, zou soelaas kunnen bieden aan mensen die elders wel een nieuwe baan willen accepteren, maar hun koophuis niet kwijt kunnen. ‘Een verdere vergroting van de arbeidsflexibiliteit zou het negatieve effect van een kelderende huizenmarkt op de werkloosheidscijfers iets verhelpen, maar het is misschien beter om na te denken over de regulering van de hypotheek- en huurmarkt.

Nederland is een land waar mensen graag en veel lenen, zeker als het gaat om het kopen van een huis.

Bovendien, wat voor keus heb je: de huurmarkt is helemaal gereguleerd en je moet jaren wachten op een huis. Toch denken de meeste economen dat er op den duur iets aan de hypotheekrenteaftrek en aan

het verstrekken van te hoge hypotheken moet worden gedaan. Te hoge hypotheken kunnen slecht zijn voor de arbeidsmobiliteit, al vinden veel mensen het ook prettig dat ze veel kunnen lenen.’

Sterk gaat hoe dan ook naar Londen verhuizen. Hij rekent erop dat zijn huis in augustus is verkocht. ‘Niet verkopen is natuurlijk ook een optie, maar dan moet ik het verhuren en de huurmarkt is ingewikkeld in Nederland. De markt is streng gereguleerd: als ik het officieel zou verhuren brengt het weinig huur op en krijg ik geen hypotheekrenteaftrek meer. Verhuren zou sowieso lastig zijn, want ik kan moeilijk uit Londen overkomen om een lekkende

kraan te verhelpen.’ Na aankomst in Londen krijgt Sterk eerst een tijdelijk onderkomen via de universiteit. ‘Daarna ga ik een klein huis huren, want Londen is heel duur.’ yyy Vincent Sterk, The Role of Mortgages and Consumer Credit in the Business Cycle, promotie: 20 mei

Folia 17

‘ Taalbeheersing bestond nog niet’ Hij ontwikkelde een invloedrijke argumentatietheorie en gaf daarmee inhoud aan de taalbeheersing, een relatief jong vakgebied binnen de neerlandistiek dat vijftig jaar geleden nog helemaal open lag. Onderweg verloor hij twee goede vrienden. Frans van Eemeren ging vorige week met emeritaat. ‘Ik ben mijn eigen onderzoek nooit uit het oog verloren.’ Gijs van der Sanden / foto Fred van Diem

E

igenlijk heeft hij niet zo veel met openbare vertoningen.

Zijn afscheidsrede houdt hij daarom vooral op aandringen van zijn collega’s. Volgens hem is zijn voornaamste taak als hoogleraar niet om te populariseren of ‘de kranten vol te schrijven’, maar om onderzoek te doen en theorieën te ontwikkelen.

Van zijn hand verschenen dan ook vele boeken, die niet alleen in het Engels, maar ook in het Armeens, Chinees, Frans, Russisch, Spaans en Arabisch zijn vertaald.

Die gedrevenheid was er niet altijd. Begin jaren zestig kwam Frans van Eemeren uit het Brabantse Helmond naar Amsterdam om, naar eigen zeggen, ‘te leven met een hoofdletter L’. Hij dompelde zich onder in het Amsterdamse leven, en deed voor zijn studie Nederlands alleen wat strikt noodzakelijk was. Als bijbaan stond hij voor de klas.

‘Academische ambities had ik toen helemaal niet. Ik vond een aantal vakken wel interessant hoor, zoals taalkunde, maar ik was toch vooral met heel andere dingen bezig.’

van het vak. We kwamen uit bij argumentatie, omdat iedereen daar dagelijks mee van doen heeft en bij het onderzoeken van argumentatie de problemen niet met behulp van één discipline kunnen worden opgelost. Misschien klinkt het wat hoogdravend, maar in die tijd geloofden we in een vrije, democratische samenleving.

Met argumentatie kon die samenleving gewaarborgd blijven, vonden wij. We inventariseerden wat er allemaal over het onderwerp geschreven was en gaven daar dan colleges over.’

Wanneer veranderde dat?

‘Dat was in 1971, ik was afgestudeerd en nog steeds werkzaam als docent. Van een medestudent hoorde ik toen over een vacature bij neerlandistiek bij taalbeheersing.

“Je moet eens bellen,” zei hij. Taalbeheersing was toen een nieuw onderdeel van de studie Nederlands. Men vond dat er naast onderzoek naar letterkundige teksten ook gekeken moest worden naar taalgebruik in de praktijk. Dat paste wel bij mij. Ik belde, en een week later was ik benoemd als wetenschappelijk medewerker.’

Rob Grootendorst en u zetten samen uw onderzoek naar argumentatie voort en promoveerden in 1982 uiteindelijk op een gezamenlijk proefschrift. Hoe ontstond het idee daarvoor?

‘Ons onderzoek naar argumentatie werd opgemerkt door een uitgeverij, die ons vroeg een inleidend boek over argumentatietheorie te schrijven. Dat werd een enorm succes: na twee jaar mochten we al een nieuwe, herziene druk maken. De samenwerking tussen Rob en mij verliep heel goed, en we kregen de behoefte om aan een groter gezamenlijk project te werken. Zo kwamen we op het idee samen een proefschrift te schrijven. Tegenwoordig beginnen veel mensen hun wetenschappelijke carrière met een promotieplaats, maar in die tijd was dat anders.

Veel wetenschappelijk medewerkers promoveerden pas na hun vijftigste.’

Is in die hoedanigheid uw fascinatie voor argumentatie ontstaan?

‘Dat klopt. Er was behoefte aan een bredere, meer maatschappelijk geëngageerde opleiding en daar moest taalbeheersing een rol in gaan spelen. Iedereen was in die tijd van idealisme vervuld. Ik ontdekte al vrij snel dat er binnen het vakgebied weinig theorie was, en het ontbrak ook aan goede onderwijsprogramma’s. Daarom ben ik samen met Rob Grootendorst, die ook wetenschappelijk medewerker was, op zoek gegaan naar een zinnige invulling 18 Folia

Is het niet uitzonderlijk dat u op 25-jarige leeftijd al zo veel invloed had op de inhoudelijke samenstelling van een heel vakgebied?

‘Ja zeker, maar je moet goed beseffen dat taalbeheersing toen een vak was dat eigenlijk nog niet bestond. Garmt Stuiveling, de hoogleraar, bemoeide zich nergens mee en richtte zich alleen op de letterkunde. We waren dus helemaal vrij om onze eigen dingen te doen.’

Met het proefschrift werd de basis gelegd voor uw pragma-dialectische argumentatietheorie. Had u ooit vermoed dat u zelf een theorie zou ontwikkelen?

‘Nooit. Daar waren we ook helemaal

niet op uit, we probeerden aanvankelijk gewoon allerlei inzichten over argumentatie te inventariseren en uit te werken.

Maar op een bepaald moment merkten we dat we op sommige gebieden heel andere ideeën hadden dan de auteurs waarvan we literatuur aan het lezen waren, en dat het mooi zou zijn om argumentatie op een andere manier te benaderen. Zo maakten we steeds persoonlijke keuzes en combineerden we allerlei klassieke en moderne inzichten uit de dialectica, de logica, de taalfilosofie en de taalwetenschap. Uiteindelijk viel alles ineens op zijn plaats, en bleek dat we een eigen theorie hadden ontwikkeld.’

Dat klinkt bijna alsof het u overkwam.

‘Dat niet, maar iets is natuurlijk niet meteen een eigen benadering. Dat sluipt er als het ware in. In eerste instantie dachten we dat we hooguit varieerden op wat anderen over argumentatie zeiden. We waren vrij bescheiden. Toen het proefschrift af was zei onze uitgever, Henk Laporte, dat we het ook in het Engels moesten publiceren.

Hij bood aan om de vertaalkosten van tienduizend gulden te betalen. Dat was

‘In die tijd geloofden we in een vrije, democratische samenleving’ natuurlijk fantastisch, want ineens waren we in een internationaal forum terechtgekomen. Vanuit allerlei hoeken kregen we commentaar, zowel lovend als kritisch.

We bezochten internationale congressen, richtten een tijdschrift op, collega’s begonnen enthousiast te worden. Zo ontstond er zonder dat we het zelf echt in de gaten hadden een geprononceerde theorie, waar steeds meer mensen in meegingen.’

Ondertussen werd u ook nog benoemd tot hoogleraar.

‘Dat veranderde alles. Daarvoor kon ik redelijk vrij onderzoek doen met Rob, en precies die dingen doen die ik wilde doen.

Maar als hoogleraar krijg je er ineens ook allerlei taken en verantwoordelijkheden

bij. Er moesten goede onderwijs- en onderzoeksprogramma’s worden opgesteld, er moesten promovendi komen, er moesten lezingen worden georganiseerd. We moesten in feite een hele leerstoelgroep optuigen. Ik kwam geleidelijk steeds meer in een bestuurlijk circuit terecht, en kreeg allerlei facultaire verantwoordelijkheden.

Zo ben ik ook nog enkele jaren decaan van de Faculteit der Letteren geweest ten tijde van grootschalige bezuinigingen en reorganisaties. Geen gemakkelijke taak.

Toch hebben we alles netjes af kunnen handelen, en heb ik er – voor zover ik weet – geen grote vijanden aan overgehouden.’

Kwam u nog wel toe aan uw eigen onderzoek?

‘Veel minder dan ik zou willen. Na een paar jaar kreeg ik allerlei aanbiedingen om andere bestuurlijke taken te doen, zowel binnen als buiten de universiteit, maar die sloeg ik af. Ik ben mijn eigen onderzoek nooit uit het oog verloren. Zo rond de eeuwwisseling ben ik weer helemaal teruggegaan naar mijn onderzoekswerkzaamheden.’

Rond die tijd overleed Rob Grootendorst, met wie u al die jaren zo intensief had samengewerkt.

‘Dat was verschrikkelijk. In die vele jaren van samenwerking waren we naast heel goede collega’s, ook zeer goede vrienden geworden. Zijn dood veranderde mijn leven totaal. Toch was ik vastbesloten om het boek dat we samen zouden maken te publiceren, zijn dood motiveerde me om daar extra hard aan te werken. Ik ben vervolgens samen met Peter Houtlosser, een oud-promovendus, verdergegaan. Met hem zou ik retorische inzichten over de effectiviteit van argumentatie integreren in de theorie.’

En weer sloeg het noodlot toe.

‘Toen ook Peter overleed, enkele jaren na Rob, was ik totaal ontmoedigd. Ik zag mezelf niet meer doorgaan met mijn onderzoek. Peter was net als Rob zowel een collega als een zeer dierbare vriend.

Dat zoiets nog een tweede keer gebeurt, is gewoonweg onbegrijpelijk. Het heeft een halfjaar geduurd voordat ik de moed hervond om weer door te gaan, maar ik had een belofte aan hem gedaan. Een jaar geleden is het boek over “strategisch manoeuvreren” gepubliceerd.’

Er hebben wel eens studenten beweerd dat het binnen de leerstoelgroep taalbeheersing aan de UvA moeilijk is een andere theorie aan te snijden dan uw pragma-dialectiek.

Wat vindt u daarvan?

‘Nee, dat is niet zo. Kijk, elke opleiding

heeft natuurlijk een eigen profiel. Een vruchtbare leerstoelgroep probeert zo veel mogelijk samen te werken en daarom is het logisch dat er binnen zo’n afdeling niet meerdere paradigma’s naast elkaar bestaan.

Het is niet zo dat docenten erop gericht zijn een theorie te verkopen, maar in Amsterdam ligt de expertise bij argumentatie. In Utrecht bijvoorbeeld zijn ze veel met verbindingswoorden bezig. Als een student tegen mij zou zeggen dat hij daar meer over wil weten, dan zou ik zeggen: ga naar Utrecht. Mobiliteit, dat is het hele idee van de bachelor-masterstructuur. Ik ben er een groot voorstander van dat vakgebieden hun ramen en deuren wagenwijd openzetten, meer dan nu het geval is. Studenten moeten daar naartoe kunnen gaan waar ze het meest kunnen leren.’

Hoe voelt het om weg te gaan na zo’n lange, bewogen carrière?

‘Ik heb een hele mooie tijd gehad aan de UvA, met het geluk dat ik met bijzondere mensen samen heb mogen werken. Natuurlijk betreur ik het ook dat ik wegga en voelt het als kapitaalvernietiging om er mee op te moeten houden. Maar na zo’n lang dienstverband wordt het tijd om plaats te maken voor iemand anders. Mijn onderzoeksactiviteiten zet ik natuurlijk gewoon voort, maar dan buiten de muren van de UvA.’ Tot slot, bent u als argumentatiedeskundige eigenlijk onoverwinnelijk in discussies?

‘Welnee. Het is iets heel anders om rustig teksten te analyseren – zoals ik doe – dan in discussies altijd meteen paraat te hebben wat je wilt zeggen, en dat dan ook meteen zo snedig en charmant mogelijk naar voren te brengen. Een docent moderne letterkunde hoeft toch ook niet meteen de mooiste romans te schrijven?

Maar vooruit, een zeker voordeel heeft het wel. Soms, als ik de krant aan het lezen ben, dan denk ik: alles leuk en aardig, maar dat is wel een drogreden.’ yyy

cv Frans van Eemeren

1946 geboren in Helmond 1964-1970 studie Nederlands, UvA 1971-1984 wetenschappelijk (hoofd) medewerker taalbeheersing 1982 promotie UvA 1984-2011 hoogleraar taalbeheersing, argumentatietheorie en retorica 1994 decaan Faculteit der Letteren 1997 decaan Faculteit Geesteswetenschappen 2004 Distinguished Scholar American National Communication Association 2010 eredoctoraat University of Lugano, Switzerland

Folia 19

bul 2003/2006 Susanne Linssen Leeftijd: 33 (geboren op 3 oktober 1977) Beroep: Muzikant, speelt onder andere in Hospital Bombers en Easter Parade, en wetenschapsjournaliste bij het VPROprogramma Labyrint.

Studie: Psychologie en journalistiek en media Afgestudeerd: 2003 en 2006 Docent: ‘Henk Bas, hij gaf wetenschapsjournalistiek en was een heel goede docent. Hij liet mij inzien dat ik psychologie en journalistiek kon combineren.’

UvA-plek: ‘Het Crea2-gebouw, ik heb lang in het studentenorkest gezeten en daar oefenden we elke dinsdagavond.

Het was een rare, kleine ruimte, zonder ramen, maar ik heb er hele goede herinneringen aan.’

Goed terechtgekomen

Café: ‘Ik zat veel in Kriterion, voor koffie en bier.’

Afknapper: ‘Bij psychologie moest ik vaak proefpersonen testen. Ik heb toen geen goed beeld gekregen van wat onderzoek doen inhoudt, want het enige wat ik deed was dagenlang in donkere hokjes proefpersonen instrueren. Het was saai, ik zag geen daglicht en werd er hondsdepressief van.’ foto Bob Bronshoff

Zij studeerde psychologie en journalistiek en media, en werd muzikant en wetenschapsjournalist: Susanne Linssen. Julie de Graaf

‘I

k ging naar Amsterdam om te studeren, maar ook omdat ik wist dat alle leuke bandjes hier optraden. Ik hield van muziek, speelde viool en zong heel hard Bettie Serveert mee onder de douche, maar had nooit gedacht dat ik zelf op het podium zou staan.

De eerste jaren van mijn studententijd durfde ik dat helemaal niet – dat noem ik mijn ‘bladluisperiode’. Het duurde lang voordat ik overtuigd was dat ik iets kon met muziek. Pas toen ik op de psychologiefaculteit een oproepje zag hangen van een band die nog op zoek was naar een gitarist, reageerde ik. Ik speelde geen gitaar, maar werd aangenomen als violist.

20 Folia

Sindsdien ben ik altijd in bandjes blijven spelen, onder meer in Seedling, de band die het oproepje deed, en in Hospital Bombers. Ook heb ik mijn hele studententijd in een studentenorkest bij Crea gespeeld. Elke dinsdagavond waren we met zestig man in een veel te klein hokje keihard aan het spelen. Er waren geen ramen, we zaten opgepropt en het stonk er naar zweet, maar het was heel erg leuk en ik heb er mijn beste vrienden leren kennen. Tijdens mijn tweede jaar aan de universiteit raadde een van die vrienden me aan om op het conservatorium les te nemen. Ik kon dat aanvoeren als tweede studie, zodat ik niet extra collegegeld hoefde te betalen en gratis heel goed

vioolles zou krijgen. Uiteindelijk heb ik drie jaar lang les gevolgd aan het conservatorium in Arnhem.

Naast mijn bandje, het orkest en het conservatorium, studeerde ik psychologie.

Tijdens mijn studie kon ik stage lopen bij het muziekprogramma Vrije Geluiden, wat natuurlijk weinig met psychologie, maar veel met muziek te maken had. Ik vond het daar fantastisch en ontdekte dat ik journalistiek erg leuk vond. Na het behalen van mijn doctoraal besloot ik dan ook om een master journalistiek en media te doen, in de richting research en redactie. Na mijn afstuderen kreeg ik een baan als wetenschapsjournalist bij het VPRO-programma Labyrint. Ik ben een heel andere kant opgegaan, maar ben in mijn werk toch weer met psychologie bezig. Ik ben afgestudeerd in functieleer, over de werking van hersenen, waarnemingen en het geheugen. Bij Labyrint doe ik alle onderwerpen die enigszins met hersenen te maken hebben en ik zorg dat ik op de hoogte ben van alle nieuwe arti-

kelen en onderzoeken die op dat gebied gepubliceerd worden. Ik ben nu veel meer geïnteresseerd in neuropsychologie dan dat ik tijdens mijn studie was. Toen was ik te veel bezig met andere dingen en kon ik niet de motivatie opbrengen om hard te studeren en mij echt in het materiaal te verdiepen.

De viool is de rode draad in mijn leven geweest, zelfs in mijn journalistieke werk.

Dankzij mijn viool kwam ik bij Vrije Geluiden terecht, en daar ontdekte ik hoe leuk ik journalistiek vond. En dankzij mijn viool speel ik in bandjes en heb ik leuke mensen leren kennen. De combinatie van journalistiek en muziek is natuurlijk soms wel druk, maar dat stimuleert mij juist. Zeker in de muziek werkt het goed als ik weet dat ik volgende week twee liedjes af moet hebben voor een optreden.

Mijn ouders hebben zich wel eens zorgen gemaakt, omdat ik zo lang gestudeerd heb en altijd maar bezig was met muziek, maar uiteindelijk ben ik goed terechtgekomen en doe ik wat ik het liefste doe.’ yyy

Fen is uit

het beste

eten

Niet zonder risico

Salman Rushdie

Nostalgisch Chinees

EMA Part Life Martyred Saints

Giselinde Kuipers (39) hoofddocent sociologie

Pagode Bilderdijkstraat 74

Wie Erika M. Anderson (EMA) hoort zingen, kan niet anders dan een beetje huiverig zijn voor een persoonlijk treffen. ‘Fuck California, you made me boring. I’ve bled all my blood out. But these red pants don’t show that,’ roept ze op ‘California’, de eerste single van haar album Part Life Martyred Saints. Ze doet me een beetje denken aan de vroegere Courtney Love. Blond, brutaal en boos. En voor Courtney Love was ik ’s nachts ook een blokje omgelopen.

Theater: ‘Maarten van Roozendaal. Cabaret zoals het hoort: taalvirtuoze liedjes en een mooie, doorrookte stem. Hij staat in de traditie van de barpianist.

Hij kan ook, à la Lucky Luke, zingen met een sigaret in zijn mond.’

Groot is mijn verbazing (en opluchting) wanneer EMA allesbehalve brutaal en boos blijkt. Ze lijkt eerder een beetje onhandig, wanneer ze haar lange benen onder de houten terrastafel vouwt en een sigaret opsteekt. ‘I’ve never done anything like this before, these interviews and stuff. I am like, oh my God, really?’

Toch lijkt het erop dat Anderson er maar beter een beetje aan kan leren wennen, die interviews. ‘Fierce and courageous’, ‘A vital new talent’ en ‘An astonishingly universal figure’ declameert de internationale pers over Andersons debuut. En dat voor een meisje van begin twintig dat over haar thuisfront vertelt: ‘There’s no art, no music, there’s no artistic culture whatsoever. Value’s being build on a good job, on settling down and on having a family.’

Film: ‘The Apartment van regisseur Billy Wilder. Jack Lemmon speelt een sneuïge man die carrière wil maken door zijn appartement aan zijn bazen te lenen, zodat ze vriendinnetjes kunnen ontvangen. Het is een verhaal met een triestig soort humor en een memorabel einde met een glimpje hoop. Dat is typisch Wilder.’

Chinees eten is al jaren hopeloos uit de mode. Waar vorige generaties zich tegoed deden aan kleffe bami en mierzoete rode sausjes, eten wij sushi en wokvoer in restaurants waarvan alleen de naam nog iets Aziatisch heeft. Toch zijn authentieke chinezen als Royal Mandarin en Hong Kong Corner niet uit het straatbeeld verdwenen.

Er moet dus nog steeds een markt voor ze zijn.

Mijn ervaring met plekken als deze deed ik op in mijn vroege jeugd. Bij de herinneringen aan de eeuwige panfluitversies van ‘Yesterday’ en de onvermijdelijke reuzengoudvissen word ik overvallen door nostalgische gevoelens. Opeens vraag ik me af waarom ik de good old chinees sindsdien al die jaren links liet liggen. Mijn vriend kan mijn gedachten niet helemaal volgen als ik voorstel onze buurtchinees met een bezoek te vereren.

‘Je bedoelt om iets af te halen?’ Ik leg uit dat het mij juist om de plek te doen is, om de belevenis van daar zijn. Bij voorkeur op een vroege zondagavond, zoals het hoort.

Zonder reservering blijken we terecht te kunnen bij Pagode aan de Bilderdijkstraat. Als we aanschuiven, beginnen de meeste aanwezigen net aan hun nagerecht: softijs of Irish coffee. Het is kwart over zes. Onze keuze voor de ‘Szechuan rijsttafel’, 21,50 euro per persoon, is snel gemaakt. In afwachting van de soep stel ik vast dat deze chinees interieurtechnisch stoïcijns zichzelf is gebleven. De panfluitmuziek ontbreekt weliswaar, maar de vissen zwemmen onverstoorbaar rond in een tropisch aquarium. De orchideeën, mintgroene tafelkleedjes en het gemarmerde plastic op de muren maken het af.

Dan het eten. Na de heldere kerriesoep lijkt de avond met dim sum als tussengang toch nog een vleugje moderniteit te krijgen. Toch niet: in plaats van gestoomde groente-, vlees- en vishapjes krijgen we gefrituurde miniloempia’s. Ze smaken naar niets, wat door de bekende zoete rode saus die we erbij krijgen niet zo’n punt is. De zoete smaak komt terug in de varkenshaas en garnalen met knoflook, die deel uitmaken van de rijsttafel. Alleen de kip smaakt net iets anders, pikanter. De witte wijn die ik erbij drink is best prima. En met nog geen drie euro per glas erg betaalbaar.

Als we weer buiten staan – uitgebreid natafelen is in Pagode duidelijk niet gebruikelijk – besluiten we dat de avond in elk opzicht exact voldeed aan onze verwachtingen. Kom daar tegenwoordig nog maar eens om. yyy

Gefascineerd door de strijd die deze eigengereide dame dan ongetwijfeld gevoerd moet hebben, vraag ik haar hoe zij zich aan deze cultuurloze achtergrond ontworstelde. ‘I got influenced by the punkrock that people would play, and also I think I was lucky to be coming of age when there was a resurgence of strong women doing things. These women had a great influence on me. Like Courtney Love.’

Tot mijn geluk weet ik na vijftien minuten met EMA aan een picknicktafel dat die invloed tot op zekere hoogte beperkt is geweest. EMA rochelt niet en houdt haar kleren aan, EMA is open en alleraardigst. Pas wanneer ze mijn vraag naar haar muzikale drijfveren beantwoordt, vang ik een glimp van Love op. Een glimp van een dame die zich met lef en verve afzet tegen de heersende oppervlakkigheid en dogmatiek.

‘With music, it’s vital for me that it has some sort of risk to it. Because the absence of risk is not art, it’s entertainment.

When it comes to true art, something has to be at stake.’

Houd die EMA in de gaten. yyy Fen Verstappen Ema, Past Life Martyred Saints, Souterrain Transmissions 2011

Kunst: ‘Matisse, zijn werk is vitaal, rommelig en warm maar toch gestileerd. Je denkt bij Matisse: hij vindt mensen wel aardig.’

Tv: ‘Keuringsdienst van Waarde is heel verfrissende journalistiek. De makers zijn oprecht nieuwsgierig en willen dingen weten. Bij andere tv-journalisten merk je vaak dat ze niet echt op zoek zijn naar antwoorden.’

Boek: ‘Midnight Children van Salman Rushdie. Ik las het toen ik vijftien was en was erg onder de indruk. Het is een bijzondere familiesaga door de combinatie van barokke taal, speelse stijlwisselingen en wilde personages.

Rushdie is wel een vervelende man met sterallures geworden.’

Humor: ‘Absolutely Fabulous, dat is echt Engels: hardhandig en over de top. De kern van de grappen is een constante omkering van zaken. Een oudere hippiemoeder en haar vriendin gedragen zich als pubermeisjes die weigeren op te groeien. Haar dochter is verstandig en voedt haar moeder op. Zo geeft zij haar moeder condooms mee als ze uitgaat.’

Muziek: ‘De Amsterdam Klezmer Band speelt klezmer met een hip randje. Iedereen – van klassiek- tot hardrockliefhebber – valt voor hun levendige feestmuziek.’

Afknapper: ‘De ergste tegenvallers zijn wat je eerst goed hebt gevonden. Niet meer om aan te zien zijn de films van David Lynch: Blue Velvet en Wild at Heart. Het is kitscherig: de constante suggestie dat er iets diepzinnigs onder de oppervlakte van een gestileerde stad schuilgaat.

Het ergerlijkst is de vlakke acteerstijl, alsof het plaatjes zijn die per ongeluk met hun mond bewegen.’

Hebbeding: ‘Een tas die ik tien jaar geleden in Milaan heb gekocht en waarvan ik geen afscheid kan nemen. Hij hangt met hangslotjes aan elkaar vast. Met alles wat erin zit, kan ik een maand in leven blijven.’

Carlijn van Donselaar

Eten: zoetig en degelijk Ambiance: ouderwets sfeerloos Prijs: goed te doen

Stokje: ‘Ik geef het stokje aan promovendus mediastudies Guohua Zeng, omdat hij heel behulpzaam was toen ik in China verbleef en Folia zo verschrikkelijk Hollands is.’ yyy Hans van Vinkeveen

Folia 21

havana

#29

Weekblad voor de Hogeschool van Amsterdam 13 april 2011

havana

#30

weekblad voor de Universiteit van Amsterdam jaargang 64 22/04/2011 nummer 29

weekblad voor de Universiteit van Amsterdam jaargang 64 15/04/2011 nummer 28

Weekblad voor de Hogeschool van Amsterdam 20 april 2011

-

Peter Heerschop en Viggo Waas

T je op oeg st ve an sl ud rt g ec en oo ht te n s nk aa rt

!Check op 25 mei Havana of Folia knip de coupons uit voor een aantrekkelijke kennismaking.

Micaffe bied je 4 weken lang (h)eerlijke voordelen!

Record Store Day

Vinyl leeft!

Privacy

Twitter weet waar je woont

SOTY

Beauty-, brainsen billenverkiezing

Op 16 april draait alles om vinyl

Handtekeningen ‘Stilteruimte moet blijven’

Secretaressedag Bazen typen tegenwoordig zelf ook

Najlaâ Bousaïd

‘Woord “integratie” werkt averechts’

Bladenfusie

Havana en Folia samen: willen we dat?

Secretaresses

De wandelende agenda van de hoogleraar

Reynaerde

Middeleeuws epos in rap vertaald door Charlie May

JFAS

100 jaar ambitie en gezelligheid

Ronald Havenaar

Verklaart zijn conservatieve anti-PVV-schotschrift

Speeddaten

Gekunsteld kennismaken voor de fietsbel weer gaat

De Stichting Folia Civitatis is momenteel verantwoordelijk voor Folia (het weekblad voor de Universiteit van Amsterdam) en Havana (het weekblad voor de Hogeschool van Amsterdam). De redacties van beide bladen werken al geruime tijd intensief met elkaar samen.

Met ingang van het nieuwe studiejaar houden Havana en Folia als zodanig op te bestaan. Er komt een nieuw blad dat bestemd is voor zowel de HvA als de UvA. Per 1 september hebben wij plaats voor twee

leerling-redacteuren Als leerling-redacteur werk je drie dagen per week (0,6 fte). Je draait mee op de redactie, je schrijft nieuwsberichten voor de site en voor het nieuwe blad. Verder doe je interviews en verricht je andere journalistieke taken. Onze voorkeur gaat uit naar studenten of zeer recent afgestudeerden van de HvA of de UvA. Verder verwachten we dat je nieuwsgierig en vasthoudend bent.

Een goede neus voor nieuws, een vlotte pen en kennis van en belangstelling voor de UvA/HvA zijn natuurlijk noodzakelijk.

Meer informatie: Paul van de Water, p.l.van.de.water@hva.nl of 06 39478895 Je krijgt een contract tot 31 december 2011. Een eenmalige verlenging is mogelijk. Sollicitatiebrieven voorzien van een cv en een korte motivatie kun je richten aan s.i.gude@hva.nl De sollicitatietermijn sluit 27 mei 2011.

Generatie X, Y en Z Waarom wij onszelf graag een label opplakken

va n

E

8,

‘We dachten: het wordt nooit wat’

annonces

Annonces zijn advertenties zonder winstoogmerk, bestemd voor de particuliere aanbieder.

Annonces kunnen worden geplaatst in Folia en op de website www.folia.nl. Zie voor informatie over het aanbieden en de tarieven www.folia.nl – weekblad – Annonces.

CULTUUR

Concert 28 en 29 mei (Haarlem en Amsterdam) kamerkoor Vocoza: met o.a. de mis van Martin voor dubbelkoor. Info: www.vocoza.nl Zondag naar de kerk? www.studentenekklesia.nl 11.00 uur - De Rode Hoed Keizersgracht 102 - Amsterdam

tekenen en spelletjes binnen en buiten, maar heeft ook tegenspel nodig. Julius gaat meer zijn eigen gang, structuur kan hij wel gebruiken.

Reacties bij Gabriele Kasten en Hugo Keuzenkamp, kasten147@msn.com of 020 419 2976.

VRIJWILLIGERSWERK, STAGES, e.d.

USC SPORT

ZonDans Workshops Hou je van (stijl)dansen? Doe dan mee aan deze dansworkshop van Amsterdance en USC op zondag 22 mei in sportcentrum Universum of het vrijdansen na afloop in eetcafé Oerknal.

Workshop € 7,50 / vrijdansen is gratis. Voor beginners en gevorderden. Check www.usc.uva.nl Cursussen • Windsurfen Van mei tot oktober zijn er cursussen op vrijdag, zaterdag en zondag. Er wordt gesurfd vanaf IJburg bij surfcenter IJburg. Een beginnerscursus van 10 uur kost studenten € 115.

Een 10-urenkaart kost € 110.

• Parachutespringen Ervaar de adrenalinerush! Ga parachutespringen! De staticline opleiding (aanvang op zaterdag) kan met goed weer in 3 dagen worden voltooid (1 dag grondopleiding en 2 dagen springen). Weekend van 21 mei. Prijs € 350 voor studenten en niet-studenten.

• Inline skaten Inline skaten is fun to do! Start 24 mei. Doe mee met de cursus van 5 lessen en leer de fijne kneepjes. Schrijf je snel in want vol=vol.

Studenten betalen € 23,50 / UvA-medewerkers € 45. Check www.usc.uva.nl Mountainbikedag 5 juni houdt het USC een mountainbikedag in de bossen rondom Zeist en de Utrechtse Heuvelrug. Je kunt een mountainbike huren of zelf meenemen. Begeleiding door USCdocenten. Deelname met fietshuur € 30, met eigen fiets € 10. Check www.usc.uva.nl

VERDIENEN

Ik zoek een accurate student (bestuurskunde, bedrijfskunde of rechten) die mij voor circa 8-16 uur p.w. wil ondersteunen met adresbeheer en andere administratieve werkzaamheden. Deze kunnen deels vanuit huis plaatsvinden. Ik bied een zeer goede beloning. Reacties: Wim Boonstra, som@ seminarsopmaat.nl

Buurvrouw gezocht. Wil je jouw anderstalige ‘buurvrouw’ helpen de Nederlandse taal te leren en haar wereld te vergroten? Dan zoekt het Amsterdams Buurvrouwen Contact (ABC) jou. Start in mei met een korte introductie op zaterdag (10.00-15.00 uur, 21 en 28 mei). Info. of aanmelden; anna@abcamsterdam.org, 020 320 2710 of kijk op www.abcamsterdam.org Uniek vrijwilligerswerk in het buitenland, 2-4 weken, lage kosten. Meer info? www.ibonederland.org

WONEN

Gevraagd: in kleine woongemeenschap voor studenten met autisme in Amsterdam-Zuid een gevorderde masterstudent die als intern begeleider wil fungeren op de wijze van primus inter pares. Gratis verblijf in ruime kamer. Info: tel. 020 679 3331. eha@xs4all.nl Iets te verhuizen? Dáár heb ik voor gestudeerd! Alle maten bussen en verhuismannen, vanaf € 45. Wij takelen (touw en blok); tevens interlokaal. Bel Taco: 06 4486 4390; www. vrachttaxi.nl

DIVERSEN

Marxisme Festival 2011 – Revolutie in de 21e eeuw. Een weekend met tientallen politieke bijeenkomsten vol discussie en debat over antikapitalistische kritiek, nieuwe bewegingen van protest en socialistische alternatieven. Mis het niet! Op zaterdag 21 en zondag 22 mei. In Crea-theater UvA. Entreeprijzen, programma en meer informatie? www.socialisme.nu Op zaterdag 25 en zondag 26 juni verzorgt het Tarot College van stichting Case een tweedaagse tarotworkshop in Amsterdam.

Voor informatie en inschrijving kijk op www. cursuscentrumcase.org/tarot-weekend.php De Spermabank van het AMC is op zoek naar spermadonoren. Onkosten worden vergoed.

Nadere informatie tel. 566 3090, spermabank@amc.uva.nl of www.spermadonoren.nl

BUREAU OMBUDSMAN

Studenten met een klacht over de UvA kunnen terecht bij de Ombudsman Studenten, Christel Holtrop, ombudsman@uva.nl, tel.

525 3798, www.student.uva.nl/ombudsman Medewerkers met een klacht over de UvA kunnen terecht bij de Ombudsman Personeel, Anneke Vijgeboom, ombudsman-personeel@uva. nl, tel. 525 5548, www.uva.nl/ombudsmanpersoneel. Het Bureau Ombudsman is gehuisvest op Oude Turfmarkt 151, 1012 GC A’dam.

Snel een zakcentje verdienen als proefpersoon? Vind de nieuwste oproepjes op www. proefbunny.nl!

Enthousiaste docenten Nederlands gezocht door taalschool in Amsterdam. Onze voorkeur gaat uit naar studenten Nederlands (3e / 4e jaars). Flexibele werktijden. De cursussen worden gegeven in Amsterdam-Zuid en Amstelveen. U kunt uw cv mailen naar: katakurawblc@gmail.com

Arts voor praktijk in complementaire geneeskunde Ga voor meer informatie naar: www.traid.nl/2011-14.pdf Of bel met Tony Rook op: 06-49018530

folia-traid 110511.indd 1

lezing

WO 18/5 20.00 uur

Max Scheler: ten onrechte vergeten?

Toen de Duitse filosoof Max Scheler stierf, schreef Heidegger dat een van de grootste geesten van zijn tijd was heengegaan. Toch hoor je in Nederland heel weinig over Scheler.

Had Heidegger ongelijk of verdient Scheler meer aandacht? studenten gratis, e 5,- alle anderen

muziek

DO 19/5 20.00 uur

CREA Klassiek

Een podium voor klassieke amateurmusici. Beleef hun optredens in een informeel concert.

Wil je zelf optreden? Stuur dan een e-mail naar: klassiek@crea.uva.nl. toegang gratis

imprOvisatie

vr 20/5 20.30 uur

Weerwolven van Wakkerdam live - Placebo

In het dorpje Wakkerdam klinkt in de ochtend een ijselijke gil. De weerwolven hebben iemand vermoord. In deze razend spannende live-voorstelling, gebaseerd op het kaartspel ‘De weerwolven van Wakkerdam’, bepaalt het publiek wiens leven gespaard wordt. Of niet... toegang e 7,50, studenten e 5,-

Dans

za 21/5 15.00 uur

Last minute

Drie mensen moeten wachten. De een tikt nerveus tegen een stoel, de ander tapt zijn schoen. Nummer drie wipt zijn voet. En plotseling is het nu. Last minute is een dynamische dansvoorstelling, met stijlen als modern, hiphop, locking, break-dance en zelfs Charleston! toegang e 10,-

Debat

za 21/5, zO 22/5 11.00 uur

Marxisme Festival 2011

De grootste jaarlijkse bijeenkomst voor socialistische politiek, theorie en discussie in Nederland, georganiseerd door de Internationale Socialisten. Kijk voor het programma op www.socialisme.nu. toegang za e 10,- / zo e 7,50 / beide e 15,-

lezing

ma 23/5 20.00 uur

Van stad tot megastad (3) Suburbs/buitenwijken

Steden hebben zich de afgelopen decennia wereldwijd uitgebreid tot verstedelijkte regio’s. Rondom de oude centra liggen steeds meer buitenwijken, in allerlei vormen en maten. Heeft er iemand nog controle over de voortschrijdende suburbanisatie? En hoe is het leven in de suburbs? studenten gratis, e 5,- alle anderen

presentatie

Di 24/5 - zO 29/5

CREA Eindpresentaties

Gezocht:

Leuke oppas gezocht voor Julius (bijna 12) en (vooral!), Luzia (5). Houd je van veel tv-kijken, chips en eindeloos telefoneren tijdens je bezigheden? Misschien heeft het Maagdenhuis een nieuwe nachtportier nodig. Heb je echter zin om twee middagen in de week actief met kinderen bezig te zijn? Luzia houdt van knutselen,

het cultureel studentencentrum van UvA & HvA

13-05-2011 14:37:52

De CREA cursussen sluiten het seizoen weer feestelijk af met een week vol eindpresentaties. Dans, theater, muziek, comedy, kunst, fotografie - alles is er te zien. Kijk op de website voor het programma.

Meer informatie over de CREA agenda: www.crea.uva.nl

lezingenladder Amsterdam Bright City DO 19/05, 16.00 uur Filosofie op de Zuidas met Antoine Bodar VU-filosoof Ad Verbrugge gaat in gesprek met de bekendste priester van Nederland over bezielend leiderschap.

De Balie

DO 19/05, 20.00 uur Generatie IK© wil alles met je delen 2.0 kunstmanifestatie met alle technologische ontwikkelingen die Generatie IK© (1982-1994) kenmerken.

DI 24/05, 20.00 uur 50 jaar Amnesty International Ter gelegenheid van het vijftigjarig bestaan wordt gekeken naar de status en successen van Amnesty International.

Roeterseiland zaal M1.01 VR 20/05, 13.30 uur Fietscultuur: wetenschap ontmoet praktijk Symposium over de sociale en culturele status van fietsen in Nederland. Aanmelden: symposium@agora-magazine.nl.

Rode Hoed

WO 18/05, 20.00 uur @CICERO - Zijn sociale media de doodsteek van de retorica?

Symposium met o.a. Stine Jensen en Ernst-Jan Pfauth. Reserveren: t.rueb@huijskens.nl.

VR 20/05, 20.00 uur De Gids lezing door Tim Parks: ‘The Matter with Words’ Schrijver, vertaler, criticus en essayist Tim Parks over het dictaat van de woorden.

MA 23/05, 20.00 uur Clairy Polak interviewt Janine van der Ende ‘De vrouw van’ wordt geïnterviewd door Clairy Polak over onder meer haar werk voor de Van der Ende Foundation.

Pakhuis de Zwijger WO 18/05, 20.00 uur Symposium over crowdfunding Hoe werkt crowdfunding en waar moet je op letten? Met o.a. fotograaf Daniel Cohen en kunstenaar Niels Janssen.

MA 23/05, 20.00 uur WOMEN Inc. Talkshow Deze maand over vrouwenhandel: wat werkt er wel en wat niet aan het huidige beleid omtrent vrouwenhandel?

U organiseert een lezing of debat en wilt daarmee graag op deze pagina staan? Stuur tijdig een mailtje naar folialezing@gmail.com onder vermelding van ‘Aanmelding lezingenladder’. Voor adressen zie www.folia.nl/lezingenladder.

Folia 23

De student

Dijkgraaf & Fresco

Van der Meulen & Curvers

De achterkant van Groenland

Gevorderd Excuseren

De hoogleraar

U heeft er vast al iets over gezien of gelezen. Onze kroonprins was op bezoek in Groenland en ik had het genoegen om hem daar met een delegatie wetenschappers te vergezellen. De photo ops waren geweldig: imposante ijsbergen, verstilde ijsvlakken, diepe gletsjerspleten en, niet te vergeten, een sfeervolle tocht op de hondenslee.

Er zijn echter enkele sensaties van zo’n sledetocht die moeilijk in beeld zijn te brengen, zeker op het NOS Journaal.

Het begint al als je bij het ‘hondenveldje’ aankomt. Daar liggen zo’n twintig roedels aan de ketting, allemaal even druk blaffend en huilend. De teams lusten elkaar rauw, letterlijk. Als een groep honden een lid van de tegenpartij tegenkomt, blijft er maar weinig van hem over.

Naast het geluid, is ook de geur bijzonder intens. Zo komen tijdens de tocht niet alleen de honden zelf, maar komt ook hun stofwisseling op snelheid. Aangezien je op de slee benedenwinds zit, kan je daar

aardig van meegenieten. Nu vraagt u zich natuurlijk af: kan een hond zijn behoefte doen tijdens het rennen? Ja, dat kan hij, als hij het maar snel genoeg doet – meer dan een paar seconde kan het niet zijn.

De harde deadline is het touwtje dat zich weer straktrekt op het moment dat de slee voorbijgereden is. Het arme beestje wordt letterlijk van de plee getrokken, terwijl de halfbakken producten in het rond slingeren.

Sowieso zijn er in zo’n groep altijd een paar honden die ‘playbacken’. Hun touwtje staat nooit strak. Ze huppelen vrolijk mee voor het gezelschap, terwijl enkele zware jongens het echte werk doen. Die harde werkers kijken wel zo nu en dan met een betekenisvolle blik opzij, maar de simulanten grijnzen schaapachtig terug.

De uitdrukking van de dag die ik speciaal voor alle managementconsultants heb meegenomen uit het Hoge Noorden is dan ook: ‘dames en heren, staan alle touwtjes wel strak?’ yyy Robbert Dijkgraaf

Roel van Driel hoogleraar biochemie

Jij hebt het gedaan. En ik. Slecht werk leveren. Je zelfvertrouwen is tanende, je twijfelt aan jezelf en aan je talent, waarschijnlijk terecht. Maar wil je dat er ooit nog reden is om uit je vervuilde nest te komen, dan kun je jezelf hiervan niet de schuld gaan lopen geven. De enige manier om uit dit comfortabele dal van zelfmedelijden te komen, is een Excuus verzinnen.

Dat kan gewoon in bed.

Gelukkig beschikt de mens over een Excuus-reflex. Geef toe, je hebt nog nooit zo’n afgeserveerde zangeres in een talentenjacht horen verzuchten: ‘Ik heb geen talent. Ik stop ermee.’ Al die jengelaars hebben hun stemband verstuikt of zijn terminaal ongesteld. Opgelost, en door!

Excuses zoeken is helemaal niet gek. Opvallender is dat degene die het slechte werk moet lijden de excuses slikt. ‘Och, wat sneu.. ik begrijp het.’ Vanzelfsprekend begrijpen wij het, we zijn immers bekend met het opmonterende effect van onze eigen excuses.

Dat de natuur meedogenloos is bij het

Joep Lange hoogleraar inwendige geneeskunde

verdelen van talenten is natuurlijk een van haar meest amusante en tegelijk gruwelijke eigenschappen. Ja, soms gilt de kleine Gordon in jou: ‘Talentloze trol, kap met zingen!’ Maar je bent geen Gordon. Zo veel als je je eigenwaarde van andermans oordeel af laat hangen, laat je het maar uit je hoofd hard over anderen te oordelen.

Het allerergst aan eerlijkheid zou dat kleine risico zijn, dat jij zélf de talentloze blijkt.

Dus ontdoe jezelf niet van het Excuus!

Geef de omstandigheden, fysiek of extern, zonder te blozen de schuld. Ga daarmee vooral dóór.

Je kunt het nog verfijnder aanpakken.

Wijt het aan de rest. Zeg: ‘Ik ben mijn tijd vooruit. U bent nog niet aan mij toe.’ Zo ontdoe je de mensheid van een talent, jou te begrijpen, en neem je er zelf één bij, en zelfs één, dat alle anderen voorbijstreeft. Een meesterzet! Het Excuus der Excuses. Geef de wereld de schuld. Je bent goed. Geef de mensheid de schuld. Je bent bovenmenselijk goed. En nu uit bed. yyy Emma Curvers Ans Kolk hoogleraar Sustainable Managment

overigens Het gesteggel over een nieuw pensioenstelsel bewijst dat het ­Nederlandse poldermodel zijn langste tijd heeft gehad.

Roel van Driel: ‘Volstrekte nonsens.

Ons pensioenstelsel is zo ongelooflijk belangrijk voor zo ongelooflijk veel mensen dat ik het geen wonder vind dat er niet direct overeenstemming over wordt bereikt. Het is eerder een wonder dat de sociale partners überhaupt in staat zijn een gesprek met elkaar te voeren dat niet stukloopt, of leidt tot massale stakingen.

Er wordt soms denigrerend gesproken over het Nederlandse poldermodel, maar ik zie het als een groot goed dat we in Nederland kunnen praten zonder dat het erg is dat er niet direct overeenstemming wordt bereikt. Er spelen veel belangen en voor zoiets fundamenteels als de basisstructuur van ons pensioenstelsel, dat verstrekkende en langdurige gevolgen heeft voor ons allemaal, ben ik eigenlijk blij dat er goed en lang over wordt gesproken. Dat er tegelijkertijd een leiderschapsprobleem 24 Folia

optreedt bij FNV zegt niets over het poldermodel an sich. Dat heeft zijn langste tijd nog lang niet gehad.’

Joep Lange: ‘Mee eens, maar die trend is al veel langer aan de gang. In feite is dat begonnen met de opkomst van Pim Fortuyn en de leegloop van de grote middenpartijen, die traditioneel het sterkst verweven waren en zijn met het maatschappelijk middenveld. Onze maatschappij is op drift: kennis, gematigdheid en civiel discours zijn in brede kringen verdacht. De middelpuntvliedende krachten overheersen op vele fronten en tot op het hoogste niveau. Het is fascinerend en ook beangstigend om te zien hoe deze trend door een overgrote meerderheid van de Nederlanders gebagatelliseerd wordt. Het buitenland neemt het evenwel waar. Terwijl we nog maar kort geleden,

onder Paars, als benijdenswaardig voorbeeldland gezien werden, worden we nu hoofdschuddend bekeken en zijn we ons in sneltreinvaart aan het marginaliseren in de internationale gemeenschap. Tot veel meer dan navelstaarderig en stompzinnig gesteggel zijn we momenteel als land inderdaad niet in staat. Los van deze deplorabele situatie moet die pensioenleeftijd natuurlijk wel omhoog.’

Ans Kolk: ‘Ik weet niet of het ’t poldermodel is dat zijn langste tijd gehad heeft.

Overleg zit ingebakken in onze cultuur, dat zal niet zomaar verdwijnen. Het lijkt ook echt nodig als je met zo veel mensen in een klein land leeft. Volgens mij is er iets anders aan de hand: het pensioenstelsel is zo’n moeilijk onderwerp, vergelijkbaar met een complex thema als de hypotheekrenteaftrek, dat het niet gek is

dat hier niet gemakkelijk een compromis over wordt bereikt. Het is een klassiek verdelingsvraagstuk en de standpunten over hoe dit moet gebeuren zijn zeer verschillend. Verder zit er een probleem in de instituties die meepolderen, met name de vakbonden. Hun leden vormen een zeer specifieke, en overigens ook steeds kleinere groep die niet representatief is voor de bevolking, en ook niet voor de groepen op wie het pensioenstelsel betrekking heeft. Deze mismatch leidt tot ontbreken van goede weerspiegeling, die ook als er overeenstemming zou zijn, invoering en maatschappelijk draagvlak geenszins garandeert. Dus het is niet zozeer het poldermodel, maar de instituties die verandering behoeven.’ yyy Floor Boon In deze rubriek reflecteren wetenschappers op een actuele stelling.