Folia 32

Weekblad voor de Universiteit van Amsterdam Jaargang 62 22-05-2009

Nummer 32

Weekgast

Van Doorn

Krities

Voetbal

FNWI-decaan Bart Noordam

Probleemsocioloog

Waar zijn de idealen van toen?

50e RoetersEilandToernooi

CoaChingsbureau

Van der hagen Studeren met een Autisme Spectrum Stoornis?

Coachingsbureau Van der Hagen biedt begeleiding bij het structureren, plannen en coördineren en helpt bij het overwinnen van faalangst en vermijdingsgedrag.

Vestigingen in Amsterdam en Leiden.

Bezoek onze website voor de nieuwste banen!

Staat jouw baan er niet bij? Laat dan in ieder geval je cv achter.

Bij problemen met zelfstandig leven en wonen is daar ook gelegenheid tot intern verblijf in kleinschalig woonproject.

www.unijobs.nl – telefoonnummer 020-6129200, Singel 417 te Amsterdam.

Informatie: tel. 020-6793331 e-mail: eha@xs4all.nl

WANTED Website-bouwer / Programmeur ISV Babylonix is per direct op zoek naar een programmeur voor de professionalisering van onze website. Wij gebruiken Ning (community) software met CSS. Kennis van en ervaring met CSS is dan ook een must. Uiteraard word je hiervoor betaald!

Geïnteresseerd?

Neem dan snel contact op via babylonix@gmail.com of bel Calista de Vries 06-54 62 34 52 Naamloos-9 IM ogd.indd 11 Naamloos-8

28-11-2008 16-04-2009 09:01:51 15:50:21 09-10-2008 13:34:35

Studenten 50% korting Neem een abonnement ■ Surf naar volkskrant.nl/studenten (dit aanbod geldt alleen voor uitwonende studenten t/m 27 jaar)

volkskrant.nl/studenten

081020 Vk_stud abo zw 235_173.indd 1

folia 090522.indd 1

20-10-2008 14:20:00

15-05-2009 12:05:27

2:05:27

inhoud

De verbeelding was aan de macht in (academisch) Nederland, eind jaren zestig. De onrust in andere Europese steden sloeg over en al snel laaiden overal in Nederland studentenprotesten op. De Radenuniversiteit, de Kritiese Universiteit, de Maagdenhuisbezetting; wat is er veertig jaar na dato nog over van de denkbeelden van toen?

Waren de idealen slechts naïeve dromen? Of speelde zich daadwerkelijk een revolutie af? Een terugblik op blz.20

Wilders indammen?

nieuws

Het helpt, aldus politicoloog Joost van Spanje.... blz. 4

Weekgast

Van Doorn

Krities

Voetbal

FNWI-decaan Bart Noordam

Probleemsocioloog

Waar zijn de idealen van toen?

50e RoetersEilandToernooi

Ikkieswijzer Wijzer word je er niet van................................. blz. 5

Beau garçon

Weekblad voor de Universiteit van Amsterdam Jaargang 62 22-05-2009

Nummer 32

UvA-hunk in halve finale ‘Student of the Year’.... blz. 8

Opinie: weg met de etiquettelezer Lezers lezen niet omwille van de literatuur........blz. 10

Coververhaal Hoogleraar Richard Rogers over het internetestablishment.....................................blz. 14

Gouden Toernooi

Cover: Pascal Tieman

Het Roeterseiland voetbaltoernooi...................blz. 16

Olieverf op doek Van Gogh Museum zoekt nieuwe generatie academische conservators.................blz. 17

Solistisch socioloog J.A.A. van Doorn............................................blz. 19

En verder: Nieuws 4-8, /Promoties 7, fotoverslag UvA Essaywedstrijd 9, Opinie 10-11, Film/Het beste 12, Uit/Eten 13, Weekgast 18, Scriptie 19, Annonces 22, Roem 23, Dijkgraaf & Fresco/Puzzel/Spekkie Big 24

Colofon

Win: Kaarten voor het Amsterdam Comedy Festival Op 22 en 23 mei vindt de tweede editie van het Amsterdam Comedy Festival plaats in de Melkweg. Meer dan 40 comedyshows verspreid over twee avonden en vijf podia. Folia geeft voor elke dag 2 keer 5 kaarten weg. Ga om te winnen naar www.folia.nl/rubriek/prijsvraag

Folia: Weekblad voor de Universiteit van Amsterdam, Vendelstraat 2, 1012 XX Amsterdam, Tel. 020-5253981, Fax 020-5253980, redactie@folia.uva. nl, Website: www.folia.nl, Uitgever: Stichting Folia Civitatis, Redactie: Nadine Böke, Mirna van Dijk (eindredacteur), Jim Jansen (hoofdredacteur), Anne Koeleman, Harmen van der Meulen, Margot Riedstra (secretariaat), Dirk Wolthekker, Medewerkers aan dit nummer: Jaron Beekes, Bram Belloni, ­Bob Bronshoff, Martien Bos, Louise O. Fresco, René Glas, Julie de Graaf, Cees Heuvel, Henk Thomas, Fen Verstappen, Hans van Vinkeveen, Joke de Wolf.

Folia is aangesloten bij het Hoger Onderwijs Persbureau (HOP) en werkt samen met Havana, het weekblad van de Hogeschool van Amsterdam, Havana redactie: Jobien Groen, Wim de Jong, Thijs den Otter, Annemarie Vissers, Paul van de Water (hoofdredacteur), Redactieraad: Simon Dikker Hupkes, Albert Goutbeek, Lief Keteleer (voorzitter), Amanda Kluveld, Kathusha Sol, Bert Vuijsje, Bladmanagement: Impressum, Zoetermeer, Lay-out: Carl Zevenboom, Amsterdam, Druk: Dijkman Offset, Diemen, Advertentiewerving: Bureau van Vliet bv, Zandvoort, Tel. 023-5714745, Fax 023-5717680, zandvoort@bureauvanvliet.com, Abonnement: E46,90 per jaargang. Opgave: 020-525 3981, ­mededelingen@folia.uva.nl of www.folia.nl

Cordon sanitaire De opiniepagina’s op bladzijde 8 en 9 zijn in potentie de best gelezen pagina’s van Folia. Echt vreemd is dat niet, want opinie en een universiteit(sblad) zijn mijns inziens onlosmakelijk met elkaar verbonden. De kracht van een universiteit is dat we op elk denkbaar gebied wel een kenner hebben en daarom vullen die pagina’s zich elke week moeiteloos. Deze week hebben we een opiniestuk van Jaap van der Spek, over het cordon sanitaire dat is gelegd om de Partij voor de Vrijheid (PVV) van Geert Wilders. Een even interessante als lastige kwesties. Ik heb helemaal niets met de politicus uit Venlo, maar ik begin zienderogen in de minderheid te raken. Als er nu verkiezingen gehouden zouden worden, zou Wilders dertig zetels krijgen en daarmee de grootste partij van Nederland worden. Nu kan er in twee jaar – in 2011 staan de verkiezingen gepland – veel gebeuren, maar Wilders is iemand om mee rekening te houden.

Of een cordon sanitaire op voorhand een goede maatregel is, betwijfel ik. Vijfentwintig jaar terug kreeg Hans Janmaat van de Centrum Democraten, de eerste extreemrechtse partij van Nederland, ook te maken met zo’n cordon sanitaire, hetgeen achteraf een averechtse werking heeft gehad. Janmaat had het niet over ‘moslims’ maar ‘buitenlanders’ en op het moment dat hij in de Tweede Kamer ging spreken, werd hij genegeerd door zijn politieke collega’s. Een arrogante en aanmatigende houding die Janmaat geen windeieren heeft gelegd. Doordat Lubbers, Kok en andere politici uit die tijd Janmaat negeerden, kon hij moeiteloos in de slachtofferrol kruipen en haalde hij 77 zetels bij de gemeenteraadsverkiezingen van 1994. Kan zoiets ook met Wilders gebeuren? Zeer zeker. Wilders is vele malen intelligenter en sociaal vaardiger dan Janmaat en kan als geen ander de media bespelen. Naar aanleiding van het cordon sanitaire van onder meer de PvdA en GroenLinks noemt Wilders Wouter Bos ‘een bangerik’, en schiet de PVV in de peilingen omhoog. De linkse politieke partijen hebben collectief besloten om niet met de PVV te gaan regeren, maar rechts houdt alles open. Wellicht hebben we in 2011 een kabinet van VVD, CDA en PVV. Daar zit echt helemaal niemand op te wachten.

Wilders is iemand om mee rekening te houden

Jim Jansen, jfj@folia.uva.nl

Folia 32 | 3

Foto: Bob Bronshoff

Foto: Paul van Riel

Vervlogen idealen

nieuws

Nog veel vragen over sloop BG >PvdA-raadslid Sonja Hauet twijfelt aan de noodzaak van sloop op het BGterrein. >Buurtbewoners willen ‘onafhankelijk onderzoek’ naar alternatieve locatie.

Gemeenteraadslid Sonja Hauet (PvdA) heeft het College van B&W schriftelijke vragen gesteld over de voorgenomen sloop van twee historische panden op het Binnengasthuisterrein. De UvA wil op die plek de nieuwe bibliotheek geesteswetenschappen bouwen.

Hauet wil meer duidelijkheid van haar partijgenoot, wethouder Hans Gerson (verantwoordelijk voor onder meer monumenten en archeologie), omdat het om sloop van rijksmonumenten gaat. Hauet: ‘Hoewel de vergunningverlening een aangelegenheid is van Stadsdeel Centrum, raakt deze kwestie ook aan grootstedelijke verantwoordelijkheden en dan juist waar het gaat om het Amsterdamse erfgoed.’

De deelraad van Stadsdeel Centrum, die de UvA onlangs verzocht onderzoek te doen naar de mogelijkheid een nieuwe bieb te realiseren in het zogenoemde Fortispand aan

het Rokin, is van een koude kermis thuisgekomen: de UvA houdt voet bij stuk en houdt vol dat de nieuwe bibliotheek op het BGterrein moet komen. CvB-voorzitter Karel van der Toorn: ‘De nieuwe bibliotheek zal voor een deel ten koste gaan van een historisch pand. Dat levert protesten op en dat

kan volgens mij maar één ding betekenen: er is een dubbele agenda. Ik vermoed dat de UvA of de gemeente toezeggingen heeft gedaan aan hotel de L’Europe dat het hotel de bij het plan behorende parkeergarage kan gebruiken en dat er bij niet-nakoming van die toezegging een schadeclaim volgt. Daar

‘Ik snap niet waarom de UvA een oud en gedateerd plan doorzet’ snap ik. Toch is het BG-terrein voor ons de enige optie. Er moet een nauwe en fysieke verbondenheid zijn tussen faculteit en bibliotheek.’ Joost Smiers van de Vereniging Openbaar en Leefbaar Binnengasthuisterrein (VOL BG) wil inmiddels een onafhankelijk onderzoek naar het Fortispand als mogelijke locatie voor de bieb: ‘Want van een eigen UvA-onderzoek kunnen we geen onpartijdigheid verwachten.’

D66-stadsdeelraadslid Bruno van Moerkerken snapt niet waarom Van der Toorn ‘met een oud en gedateerd plan’ doorgaat. ‘Dat

ga ik stadsdeelvoorzitter Els Iping nog wel vragen over stellen.’

Sonja Hauet hoopt van het College van B&W te vernemen hoe men aankijkt tegen het negatieve advies van de Rijksmonumentendienst in relatie tot de aanvraag van de stad bij de Unesco om de historische binnenstad op de werelderfgoedlijst te plaatsen. Ook wil ze dat het College van B&W samen met de UvA kijkt naar mogelijkheden om de huidige gebouwen op het terrein intact te laten en de bieb elders onder te brengen. (JJ/DW)

Cordon sanitaire effectief

Foto: Marlous Mollee

>Veel kiezers die achter de standpunten staan van een door andere partijen geboycotte partij, haken al voor de verkiezingen af, zegt Joost van Spanje. >Dit wordt volgens hem slechts gedeeltelijk gecompenseerd door de aanwas van proteststemmers, die juist vanwege het cordon sanitaire op de geboycotte partij stemmen.

Goede hoop voor PvdA-leider en minister van Financiën Wouter Bos, die afgelopen week tijdens een opname van Nova College Tour zei nooit met de PVV in een kabinet te gaan zitten.

De afkondiging van een dergelijk cordon sanitaire rond de partij van Geert Wilders lijkt een sluwe zet van Bos, want veel kiezers die achter de standpunten van een geboycotte partij staan, haken af omdat ze verwachten dat de partij door de boycot toch niet in de regering zal komen. Dat zegt Joost van Spanje van de Amsterdam School of Communications Research in zijn dissertatie.

Van Spanje promoveerde op 15 mei aan het Europees Universitair Instituut in Florence op een onderzoek naar cordons sanitaire in gevestigde democratieën. Van Spanje bracht voor vijftien West-Europese landen 46 communistische en anti-immigratiepartijen in kaart en keek of ze werden buitengesloten door andere partijen of niet.

Vervolgens vergeleek hij kiesgedrag bij verkiezingen waarbij partijen werden buitengesloten met kiesgedrag bij verkiezingen waarbij geen partijen werden buitengesloten.

In Nederland zullen partijen in het algemeen minder stemmen krijgen als ze worden geboycot dan als ze niet worden

4 | Folia 32

geboycot, zegt Van Spanje. ‘Dit komt doordat in Nederland oppositiepartijen relatief weinig invloed kunnen uitoefenen op het regeringsbeleid. Kiezers verwachten dat de partij door de boycot toch niet in de regering zal komen en daardoor nauwelijks iets te zeggen zal krijgen over het te voeren beleid.’ Dit effect wordt volgens de promo-

vendus slechts gedeeltelijk gecompenseerd door de aanwas van proteststemmers, die niet achter de standpunten van de partij staan maar er, juist vanwege het cordon sanitaire, tóch op stemmen. (DW) Zie ook de opinie van politicoloog Jaap van der Spek op pagina 10.

kort

Check www.folia.nl voor een dagelijkse update van al het UvA-nieuws

Oranje hoofddoek PVV-kamerlid Sietse Fritsma heeft vragen gesteld aan minister Van der Laan van Wonen, Wijken en Integratie over de vijfduizend oranje hoofddoekjes die economiestudente Melissa Oosterbroek op Koninginnedag uitdeelde op de Haarlemse Botermarkt. Ze wilde daarmee aandacht vragen voor het integratievraagstuk. Eerder al kreeg ze op haar kop van de Haarlemse VVD-fractie, die bezwaar aantekende omdat de hoofddoekjes betaald zouden zijn ‘door de belastingbetaler’.

De hoofddoekjes waren gedeeltelijk gefinancierd met de zogenoemde SAMS-prijs van de gemeente Haarlem, een prijs voor het beste idee voor een open en tolerante sfeer in Haarlem. Oosterbroek en collega-student Ben Rogmans wonnen die prijs, bestaande uit een geldbedrag van drieduizend euro, dat ze inzetten voor de hoofddoekjes. (DW)

Marktplaats UvA-docent nieuwe media Reinder Rustema (1972), deze week de weekgast op folia.nl, is verkiesbaar voor de Europese verkiezingen van 4 juni. In zijn zoektocht naar stemmen biedt hij zichzelf op Marktplaats aan als ‘volksvertegenwoordiger namens u in het Europarlement’. Hij doet mee aan de verkiezingen voor Newropeans, ‘de eerste echte Europese partij zonder banden met nationale partijen’. Newropeans zegt ‘een antwoord’ te zijn ‘op het nee van Nederland en Frankrijk tijdens het referendum over het grondwettelijk verdrag in 2005’. Rustema is actief op alle bekende netwerken, van Hyves, Facebook, Twitter en Myspace tot LinkedIn, Flickr, Friendster, Bebo, Flickster, Hi5 en MyLife.

En natuurlijk op zijn eigen campagnesite rustema.nl. Hij is naar eigen zeggen ‘iemand die gelooft in internet als vervanging voor politieke partijen’. Er kan niet op Rustema geboden worden, wel is het mogelijk hem te mailen of aan te bevelen. (HvdM)

Huub Wijfjes

Jaron Beekes

Historicus Huub Wijfjes (1956) is per 1 september 2009 benoemd tot bijzonder hoogleraar geschiedenis van de Nederlandse radio en televisie aan de Faculteit der Geesteswetenschappen. De leerstoel is ingesteld en wordt betaald door het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid in Hilversum en de Stichting Erik en Hans, vernoemd naar de televisiepionier Erik de Vries en zijn echtgenote, de choreografe Hans Snoek. Momenteel werkt Wijfjes aan een multimediale geschiedschrijving van de Vara. Dat project zal in september van dit jaar resulteren in een boek en een website. Wijfjes studeerde geschiedenis in Leiden en promoveerde in 1988 aan de VU op het proefschrift Radio onder restrictie.

Overheidsbemoeiing met radioprogramma’s 1919 – 1941. Momenteel is hij werkzaam als universitair docent journalistiek en geschiedenis bij de Faculteit der Letteren aan de Rijksuniversiteit Groningen.( DW)

doctor

nieuws

Lagere opkomst bij verkiezingen >Uitslag wordt woensdag 20 mei om halfvijf bekendgemaakt. >Ton Dujardin (Bureau Communicatie): ‘We moeten goed met elkaar gaan evalueren.’

De opkomst bij de studentenraadsverkiezingen is relatief gezien iets lager uitgevallen dan vorig jaar. In 2008 werd er in vier dagen een percentage van 21,9 procent bereikt en dit jaar stemde 22,6 procent van de studenten in vijf dagen.

‘De studenten van geneeskunde doen het traditioneel goed en ook dit jaar staan ze garant voor een topscore van 41,8 procent,’ zegt Ton Dujardin van het Bureau Communicatie. Bij de FNWI was de op-

komst 36,7 procent. Volgens Dujardin heeft de Week van de Amsterdamse Student (WAS), de activiteiten die georganiseerd worden om extra stemmen te genereren, niet het gewenste resultaat opgeleverd. ‘Bij het feest in de Westerunie waren 400 mensen, terwijl er 800 man nodig was om quitte te draaien. Dat is te weinig als je ziet dat je een potentiële achterban van 60.000 studenten hebt.

Datzelfde geldt voor het debat in de Balie met Alexander Rinnooy Kan en Lodewijk Asscher. Daar waren slechts zestig bezoekers; dat houdt natuurlijk niet over.

Ik denk dat we samen met de studenten moeten evalueren hoe zaken beter kunnen. Ook moeten studenten niet elk

jaar opnieuw het wiel willen uitvinden.’

‘De partijen en ook de CSR hebben er keihard aan gewerkt, maar helaas heeft dat zich niet vertaald naar een hoger opkomstpercentage,’ zegt CSR-voorzitter Karsten Meijer. ‘Het is een feit dat een grote groep UvA-studenten weinig binding heeft met de universiteit en ook niet gaat stemmen. Dat is jammer, maar als CSR leggen we ons daar niet bij neer.

We zullen activiteiten blijven organiseren, zoals de UvA Essaywedstrijd en de Docent-van-het-Jaarverkiezing, om die onderlinge binding te vergroten.’

De uitslag wordt woensdag om halfvijf bekendgemaakt in het Maagdenhuis en is vanaf die tijd te lezen op www.folia.nl (JJ)

Suzan Oudejans (1971) promoveert op een methode om behandelingen in de verslavingszorg te evalueren.

De methode waar uw onderzoek over gaat heet ROM. Wat is dit?

‘ROM staat voor Routine Outcome Monitoring. Het is een methode die gebruikt wordt in de gezondheidszorg om routinematig de uitkomsten van een behandeling te verzamelen. Het gaat, anders dan bij veel ander wetenschappelijk onderzoek, om uitkomsten van behandelingen in de dagelijkse praktijk. Het doel van ROM is kwaliteitsverbetering.’

U deed een praktijktest met ROM bij een goed functionerende verslavingskliniek. Wat kan daar nog verbeterd worden?

‘We hebben een callcenter ingericht waarmee we zo’n vijftig procent van de patiëntenpopulatie hebben weten te bereiken. Er valt nog veel winst te behalen als werknemers de contactgegevens van de patiënten beter bij kunnen houden. De patiënten waar het om gaat, verslaafden, zijn vaak heel mobiel. Je kunt ze snel kwijtraken als hun gegevens niet goed geregistreerd worden. Vaak kunnen behandelaars deze gegevens niet zelf aanpassen maar moet het bijvoorbeeld via de administratiedienst. Elke extra stap in zulke registratie vormt een risico dat er iets vergeten wordt of er een fout wordt gemaakt. Je kan er ook voor kiezen om alles op alles te zetten om patiënten te blijven volgen, bijvoorbeeld door ze behalve te bellen te bestoken met post of persoonlijk op te zoeken. Maar dat is arbeidsintensief en duur.’

Kieswijzer ‘zeer publieksonvriendelijk’

Wetenschappers van de UvA hebben de kieswijzer ikkieswijzer.nl ontwikkeld. De site fungeert vooral als een zoekmachine voor de Europese verkiezingen op 4 juni, en geeft geen stemadvies. Bezoekers van de site kunnen aangeven waarin ze zijn geïnteresseerd en vervolgens zien welke standpunten de verschillende deelnemende partijen daarover innemen. Van ieder van de 785 EU-parlementariërs is een persoonlijk profiel te zien, gebaseerd op hun EU-activiteiten en interessegebieden.

Wat de makers van de site precies beogen wordt niet duidelijk. Zelf zeggen de makers, politicologen en informatici, dat ze ‘willen laten zien wat er mogelijk is met moderne zoek- en webtechnieken’. Kiezers moeten zélf de verkiezingsprogramma’s van alle partijen snel en makkelijk kunnen vergelijken en zélf kunnen zien wat de Europarlementarïers doen’. Maar het is niet makkelijk om daar op de site vol schema’s, grafieken en ‘woordenwolken’ achter te komen, vinden bezoekers van ikkieswijzer. nl. ‘Dit slaat nergens op. Het lijkt wel een puzzelboek’ en ‘Wat een extreem onduidelijke en publieksonvriendelijke kieswijzer’ zijn een paar van de reacties. De aan de verkiezingen deelnemende EU-landen en EUpartijen zijn ‘gesorteerd op productiviteit’, maar de simpele vraag wie er op de Europese kieslijst staat voor GroenLinks is niet te beantwoorden.

Waar je wel achter kunt komen is wie van de Europarlementariërs zich allemaal met welk onderwerp bezighouden. Tik een zoekterm in, bijvoorbeeld ‘migranten’ en je ziet wie zich met dat onderwerp bezighoudt, al hoef je dat feitelijk alleen maar van Nederlandse afgevaardigden te weten, want op kandidaten van een ander land kun

je niet stemmen. De makers hebben ook gekeken wie van de huidige Europarlementariërs de afgelopen jaren het actiefst was bij het stellen van vragen en het houden van toespraken. Daartoe hebben ze ‘alle verslagen’ van het Europees parlement sinds

spraken in het parlement. Daaruit blijkt dat UvA-alumnus en sociaal geograaf Erik Meijer (SP) de afgelopen jaren de actiefste Nederlandse EU-politicus was. De UvA is overigens op 4 juni ook vertegenwoordigd, en wel op de kieslijst van de nieuwe, Euro-

‘Dit slaat nergens op.

Het lijkt wel een puzzelboek’ 2004 opgehaald en geanalyseerd. Het gaat om bijna twintigduizend schriftelijke vragen van parlementsleden aan de Europese commissie en meer dan dertigduizend toe-

pabrede partij Newropeans. Student Europese studies Thijs van der Rol staat op plaats zeven en op plaats acht staat UvAdocent Reinder Rustema. (DW)

Managers blijken echter weinig te doen met de uitkomsten van een ROM. ‘De leidinggevenden uit ons onderzoek vonden het allemaal ontzettend interessant maar kwamen niet in actie. Er ligt ook geen druk op hen om dit te doen. Instellingen worden door zorgverzekeraars afgerekend op hun productie, op hoeveel mensen zij behandelen. Niet op de uitkomsten van de behandeling. Maar dit is de laatste jaren wel aan het veranderen.’

Foto: Bob Bronshoff

>UvA ontwikkelde kieswijzer voor de Europese verkiezingen, maar bezoekers van de site hebben vooral kritiek. >UvA-alumnus Erik Meijer (SP) ‘actiefste Nederlandse Europarlementariër’, UvA-student en UvA-docent op de kieslijst voor Newropeans.

Hoogtepunten Deze sterrenkoepels vormen officieel het hoogste punt van het Science Park. De twee koepels, van elk zes meter doorsnee, worden voor verschillende soorten observaties gebruikt: de ene is een zonnekoepel (links op foto), de andere een sterrenkoepel. Ze zijn met name bestemd voor onderzoek door studenten van sterrenkundig instituut Anton Pannekoek.

Ook de leercapaciteit van de behandelaren bleek niet toegenomen. Wat is dat, leercapaciteit?

‘Dat heeft te maken met het aanwezig zijn voor de voorwaarden van kwaliteitsverbetering. We hebben ons hierbij gebaseerd op de theorie van Peter Senge rondom lerende organisaties. We hebben een vragenlijst ontwikkeld die kijkt naar karakteristieken van een lerende organisatie. Dat de leercapaciteit niet toenam, kan komen doordat onze vragenlijst nog voor verbetering vatbaar is. En het is zeker nodig om mensen beter te trainen hoe ze met de uitkomsten van ROM om kunnen gaan.’ (NB) Suzan Oudejans, Routine Outcome Monitoring & Learning Organizations in Substance Abuse Treatment, promotie: 19 mei.

Folia 32 | 5

Foto: Henk Thomas

in beeld

Elke woensdag komen het bestuur en de commissieleden van de Intreeweek samen in het kantoor – of in de binnentuin zoals afgelopen woensdag – gehuisvest in het Studentencentrum (Stuc) aan de Vendelstraat. ‘We vergaderen en gaan daarna met z’n allen borrelen,’ aldus coördinator interne zaken Kiki Boomgaard. De organisatie is inmiddels in volle gang en het bestuur is nu nog naarstig op zoek naar crewleden. De Intreeweek vindt dit jaar plaats van 24 tot 28 augustus en Jan Jaap van der Wal is een van de artiesten die optreedt. (JJ)

promoties

nieuws

Schelvis: ‘Ik ga niet naar München’ >Van oorlogsmisdaden beschuldigde John Demjanjuk in Duitsland aangekomen. >UvA-eredoctor Jules Schelvis, overlevende van Sobibor, zal niet naar München gaan om tegen de vermeende kampbeul te getuigen.

De van oorlogsmisdaden beschuldigde Oekraïense Amerikaan John Demjanjuk (89) is vorige week in Duitsland aangekomen om te verschijnen voor een Duitse rechtbank.

Demjanjuk wordt ervan beschuldigd als kampbewaker van het vernietigingskamp Sobibor 29.000 joden de dood te hebben ingejaagd. Duitsland had om zijn uitlevering gevraagd. Als Demjanjuk gezond genoeg blijkt, zal hij in München terechtstaan. De Duitse justitie beschuldigt hem van meervoudige moord. Wat de uitspraak

ook zal zijn, Demjanjuk zal niet meer naar Amerika kunnen terugkeren, want de Amerikaanse overheid heeft hem al eerder zijn staatsburgerschap ontnomen. In de jaren tachtig stond Demjanjuk terecht in Israël, maar hij werd toen vrijgesproken.

Overlevenden van Sobibor zullen worden gevraagd te getuigen in de rechtszaak. ‘Ik ga niet naar München,’ zei UvA-eredoctor en Sobibor-overlevende Jules Schelvis op 12 mei tegen het NOS-Journaal. ‘Ik ben daar psychisch en fysiek niet toe in staat. Ik ondervind nog steeds psychische problemen door de ervaringen met en herinneringen aan het kamp.’ Van alle Nederlandse joden die – veelal via kamp Westerbork – naar Sobibor werden gedeporteerd, overleefden een kleine twintig de oorlog. Van hen zijn er nu nog drie in leven.

Schelvis wist als door een wonder het kamp te overleven. Zijn toen twintigjarige vrouw

DINSDAG 26/05

Rachel werd bij aankomst in het kamp direct naar de gaskamers gestuurd, evenals een groot deel van zijn familie. UvA-hoogleraren, waaronder Selma Leydesdorff en Johannes Houwink ten Cate, zullen de getuigen bij het proces, indien gewenst, bijstaan.

Emeritus hoogleraar strafrecht Frits Rüter, kenner van de jurisprudentie van rechtszaken tegen nazimisdadigers, denkt dat de procesvoering mogelijk een grote zeperd voor de Duitse justitie zal opleveren.

‘Wat heeft Duitsland ooit met al haar eigen kampbewakers gedaan? Niets. Waarom dan wel met Demjanjuk?’ Rüter noemt hem ‘een kleine vis’. Mocht het tot een veroordeling komen, dan verwacht hij een gang naar het Bundesverfassungsgericht, het Duitse Hooggerechtshof dat wetten toetst aan de grondwet. ‘Dat zal voor Duitsland een grote publicitaire blamage opleveren.’ (DW)

10.00 uur: Ragnar Huhn - Geneeskunde Cardioprotection with helium and anesthetics in healthy and diseased myocardium.

Promotor: Prof.dr. W.S. Schlack en prof.dr. M.W. Hollmann. (Agnietenkapel) 12.00 uur: Brian Semmes - Wiskunde A Game for the Borel Functions.

Promotor: Prof.dr. D.H.J. de Jongh. (Agnietenkapel) 14.00 uur: Peter van Heijster - Wiskunde Front Interactions in a Three-Component System.

Promotor: Prof.dr. A. Doelman. (Agnietenkapel)

WOENSDAG 27/05

12.00 uur: Thomas Spitzers - Archeologie Die Konstanzer Paternosterleisten.

Promotor: Prof.dr. H.A. Heidinga. (Aula) 14.00 uur: Janneke van der Heide - Geschiedenis Darwin en de strijd om beschaving in Nederland. 1859-1909.

Promotor: Prof.dr. P. de Rooij. (Aula)

DONDERDAG 28/05

10.00 uur: Bert Swennenhuis - Scheikunde Self-Assembly, Characterization and Properties of Novel PolyNuclear Catalysts.

Promotoren: Prof.dr. J.N.H. Reek en prof.dr. P.W.N.M. van Leeuwen. (Agnietenkapel) 12.00 uur: Xandra van den Tweel - Geneeskunde Measuring complications of sickle cell disease.

Promotoren: Prof.dr. T.W. Kuijpers en prof.dr. M. Offringa. (Agnietenkapel) 14.00 uur: Patrick Gouw - Oude geschiedenis Griekse atleten in de Romeinse keizertijd (31 v. Chr. - 400 n. Chr.).

Promotor: Prof.dr. F.J.A.M. Meijer. (Agnietenkapel) 16.00 uur: Nele Beyens - Geschiedenis Overgangspolitiek. De strijd om de macht in Nederland en Frankrijk na de Tweede Wereldoorlog.

Promotor: Prof.dr. P. Romijn. (Agnietenkapel)

Goed geld voor goede ideeën >Viktor de Boer en Mathijs de Bruin winnen prijzen bij Nieuwe ideeënprijsvraag 2009. >De Boer ontwikkelde een elektronische speelplaid, De Bruin een methode om logistieke processen gedecentraliseerd te coördineren.

VRIJDAG 29/05 Foto: Won Tuinema

Viktor de Boer, promovendus bij het Instituut voor Informatica, won afgelopen week de eerste prijs (drieduizend euro) in de Nieuwe Ideeënprijsvraag 2009. Hij won de prijs met zijn inzending Play’d. Mathijs de Bruin, bachelorstudent wijsbegeerte en natuurkunde, ontving zowel de eerste prijs voor studenten (tweeduizend euro) als de publieksprijs (duizend euro) met zijn idee Peer-to-peer logistiek.

Play’d is een elektronisch speelkleed, ontwikkeld voor zeer jonge kinderen.

Het is een zachte, dikke plaid die tegelijkertijd een interactieve speelomgeving is. De plaid is opgebouwd uit meerdere vakjes, waarbij elk vakje een eigen kleur en stoffenoppervlak heeft. Onder het oppervlak van elk van deze vlakken bevindt zich een sensor, waarmee Play’d de beweging van de baby registreert. Play’d is vervolgens in staat feedback te geven

V.l.n.r. Mathijs de Bruin, Ron Wever, Robert Meijer, Vanessa Evers, Viktor de Boer, Maarten Marx

door middel van geluiden, lichtsignalen en trillingen. Het prijswinnende idee van Mathijs de Bruin is een methode om logistieke processen – vervoer van willekeurige artikelen van A naar B via C, D, E en F – volledig gedecentraliseerd te co-

ördineren. Hierdoor wordt het mogelijk voor zowel kleine als grote vervoerders om zich via enkele andere vervoerders bij een (het liefst wereldwijd) netwerk aan te sluiten om zo vrijwel alles van overal naar overal te krijgen. (AK)

Slapend slim worden

Foto: Henk Thomas

>Arbeidsdeling in de hersenen ’s nachts actief. >Onderzoeksleider raadt studenten aan goed te slapen na studeren.

Nieuwe informatie wordt pas echt goed opgeslagen als je hersens er een nachtje over kunnen slapen. Dat hebben onderzoekers aan de universiteit van Cambridge ontdekt door het bekijken van de hersenen van 57 proefpersonen tijdens en na het leren van nieuwe woorden. Hun onderzoek laat voor

het eerst zien dat er verschillende hersenonderdelen actief zijn, afhangend van of mensen wel of niet eerst hebben geslapen.

Er is een arbeidsdeling tussen een deel van de hersenen dat het geluid opslaat; en een deel dat ervoor zorgt dat het geluid herkend wordt. Onderzoeksleider Matt Davis: ‘Al kun je gemakkelijk nieuwe woorden leren, ons onderzoek suggereert dat het brein nieuwe woorden pas de volgende dag heeft opgeslagen als woorden die al eerder bekend waren. De verandering tussen deze twee fases

10.00 uur: Floris Heukelom - Economie Kahneman and Tversky and the Making of Behavioral Economics.

Promotor: Prof.dr. J.B. Davis. (Agnietenkapel) 12.00 uur: Suzanne Aalberse - Nederlandse taalkunde Inflectional Economy and Politeness.

Promotor: Prof.dr. F.P. Weerman. (Agnietenkapel)

AFSCHEIDSCOLLEGES / ORATIE DINSDAG 26/05

14.00 uur: Afscheidscollege prof.dr. H. Knippenberg, hoogleraar Sociale geografie, i.h.b. van politieke en culturele verschijnselen Hoe God emigreerde naar Amerika. Geografische bespiegelingen over godsdienst in Europa en de Verenigde Staten. (Aula)

DONDERDAG 28/05 van leren lijkt dus ’s nachts plaats te vinden, en waarschijnlijk heeft slaap er iets mee te maken. Meer onderzoek is echter nodig om erachter te kunnen komen wat er gebeurt tijdens slaap waardoor de hersenactiviteit verandert.’ Een verhaaltje voorlezen aan kinderen voor het slapengaan is dus een effectieve manier om de vocabulaire van kinderen te vergroten, volgens de onderzoekers. Ook studenten raadt Davis aan te genieten van een goede nachtrust, dan zullen ze beter onthouden wat ze geleerd hebben. (HvdM)

15.00 uur: Afscheidscollege prof.dr. F.C.J. Ketelaar, hoogleraar Archiefwetenschap Levend archief. (Aula)

VRIJDAG 29/05

14.00 uur: Oratie prof.dr. G. Rothenberg, hoogleraar Heterogene Katalyse en Duurzame Chemie Catalysis, God’s Algorithm, and the Green Demon. (Aula) Promoties, oraties en afscheidscolleges vinden in de regel plaats in of de Aula van de UvA, Lutherse Kerk, Singel 411 of de Agnietenkapel, Oudezijds Voorburgwal 231. Voor uitgebreide informatie zie www.uva.nl/agenda

Folia 32 | 7

kort

nieuws

Halve student van het jaar

LSVb

Geneeskundestudent Sebastiaan van der Staal (27) is de enige UvA-student die nog meedingt naar de titel ‘Student of the Year 2009’. ‘Ik maakte mijn profiel aan voor de grap, maar nu ga ik er natuurlijk wel voor,’ zegt hij. Van der Staal heeft naar eigen zeggen zijn halvefinaleplaats niet behaald door stemmen van vrienden. ‘Bij de voorrondes heb ik vrienden niet eens ingelicht. Na een avond stappen maakte ik het profiel aan, met allemaal stomme antwoorden. Blijkbaar vonden de stemmers mijn antwoorden grappig. Of ze dachten: die jongen heeft anders toch geen kans.’

De stemmers moeten steeds uit vier kandidaten de leukste kiezen. Dat zorgt ervoor dat ze bij het stemmen meer dan één kandidaat selecteren. ‘Zo ben ik waarschijnlijk

Foto: SotY

>Sebastiaan van der Staal is als enige UvA-student doorgedrongen tot de halve finale van de verkiezing tot ‘Student of the Year 2009’. >Hij werd tweede bij de eerste kennisproef: het debat. Bij de kennisquiz werd hij derde.

de debatwedstrijd. Afgelopen vrijdag vond er een kennisquiz plaats, waarbij Van der

‘Het begon als grap, maar nu ga ik ervoor’ in die halve finale ingekomen,’ vermoedt Van der Staal. Twee weken geleden heeft hij in het eerste gedeelte van de halve finale de tweede plaats in de wacht gesleept bij

Staal derde werd. Inmiddels voert hij wel wat meer campagne.

‘Ik zou het best willen worden. Dus heb ik bekenden de link via Hyves doorgestuurd.

Sebastiaan van der Staal staat nu nog op nummer 5

KNAW

Maar alleen mensen die ik ken, geen vage vrienden. Een van de andere kandidaten deed dat wel. Hij had me toegevoegd aan Hyves en zelfs ik kreeg een mailtje dat ik op hem moet stemmen.’ Momenteel staat Van der Staal in de tussenstand op nummer 5.

‘Alleen de nummers 1, 2 en 3 gaan door, dus als jullie een UvA’er als student van het jaar willen...’ zegt hij. De prijzen zijn namelijk niet mis. ‘Ik wil best op vakantie. En dat modellencontract? Ach, dan beland ik in zo’n modellendatabase. Wat maakt het uit.’ (AK)

De Koninklijke Nederlandse Akademie van Wetenschappen (KNAW) heeft vorige week 28 nieuwe leden aangesteld. Het lidmaatschap van de KNAW is een erebaan: alleen wetenschappers die tot de top van hun vakgebied behoren, worden ervoor gevraagd. Dit jaar zijn er onder de nieuwe leden vier wetenschappers van de UvA: Louise Fresco, hoogleraar duurzame ontwikkeling; Jan Kiviet, hoogleraar econometrie; Jelle Koopmans, hoofddocent Franse letterkunde; en Marcel Levi, hoogleraar interne geneeskunde. De KNAW adviseert de regering over ontwikkelingen in de wetenschap. Ook is de organisatie actief binnen de kwaliteitsbeoordeling van wetenschappelijk onderzoek en wordt geprobeerd nationale en internationale samenwerking tussen wetenschappers te bevorderen. UvA-fysicus Robbert Dijkgraaf is sinds mei 2008 president van de KNAW. (NB)

‘Anachoreet’ herdacht - Veelzijdig kunstenaar en UvA-alumnus Rein Bloem in Perdu herdacht.

- Hommages van Ernst Jansz en van Boudewijn de Groot.

In een bomvolle zaal van de literaire stichting Perdu werd op 15 mei de vorig jaar overleden kunstenaar, dichter en UvAalumnus Rein Bloem (1932-2008) herdacht. Een bonte stoet van dichters, wetenschappers en muzikanten was erop afgekomen. Ze wijdden gedichten, herinneringen en liederen aan Bloem.

Deze dichter, leraar, vertaler, filmmaker en literair criticus was voor de jongere generatie misschien nog wel het best bekend

derlandse literatuur hoort’. Dichter H.C. ten Berge prees Bloems werk als poëziecriticus bij Vrij Nederland. ‘Hij dichtte letterlijk méé met het besproken werk.’

‘Niet alleen de poëzie, maar ook de Nederlandse popmuziek had er heel anders uitgezien zonder Rein Bloem,’ zei spreekstalmeester Chris Keulemans. Dat kon Doe Maar-voorman Ernst Jansz alleen maar beamen. Jansz kreeg van zijn leraar Nederlands regelmatig tienen en de opmerking ‘creatief taaltalent’ op zijn rapport, al bekende Jansz waarschijnlijk ‘de enige in de zaal’ te zijn die nooit een gedicht van Rein Bloem begrepen heeft.

Ook aanwezig was zanger Boudewijn de

‘Hij dichtte letterlijk méé met het besproken werk’ van zijn rol als zonderlinge stille kluizenaar uit Alex van Warmerdams film De Noorderlingen.

Bloem werd na zijn studie aan de UvA leraar Nederlands op het Montessorilyceum.

Een van Bloems toenmalige leerlingen, de dichter Martin Reints, herinnerde zich nog hoe deze leraar Nederlands zijn leerlingen ervan overtuigde ook Shakespeare, Beckett en Pound te lezen ‘omdat dat óók bij Ne-

Groot, al zong hij deze avond niet. Op de Filmacademie was De Groot leerling van Bloem. Hij herinnerde zich vooral één woord van de lessen van Bloem. ‘Hij kraaide een keer “anachoreet” en hij herhaalde het een paar keer. “Vinden jullie het geen schitterend woord?” Niemand wist wat het betekende, maar Bloem had het gelukkig zelf ook opgezocht. Het betekent kluizenaar.’ (JdW)

De Landelijke Studentenvakbond LSVb heeft een nieuw bestuur. De nieuwe voorzitter is Gerard Oosterwijk, rechtenstudent uit Leiden.

Op dit moment is hij fractievoorzitter van studentenpartij Bewust en Progressief (BeP) in de Leidse Universiteitsraad. Hij is al een aantal jaar bestuurlijk actief geweest in Leiden, als voorzitter van BeP en van de Studievereniging voor Management en Bedrijfswetenschappen.

Voorheen was hij jongerenvertegenwoordiger Europese Zaken bij de Nationale Jeugdraad.

De andere nieuwe bestuursleden zijn Dennis Wiersma (vicevoorzitter, sociologie Groningen), Anne van Dijk (penningmeester, rechten Nijmegen), Jessica Witte (secretaris, criminologie VU). De UvA is vertegenwoordigd door Jasmijn Koets, algemeen bestuurslid. Koets studeerde aan het University College in Utrecht en volgt momenteel een master internationale betrekkingen aan UvA. Het nieuwe bestuur wordt op 27 juni geïnstalleerd. (DW)

Sa

Kwakzalverij De poll op folia.nl ging afgelopen week over studenteninspraak en de Maagdenhuisbezetting van mei 1969. De stelling luidde: Veertig jaar na de Maagdenhuisbezetting hebben studenten nog steeds niets te vertellen.

• Onzin. Studentenraden, opleidingscommissies en andere overlegorganen maken de invloed van studenten juist groot – 52,2% • Dat klopt, maar studenten leggen zich daar makkelijk bij neer en zijn zelf halve bestuurders geworden. Waar zijn de demonstraties? – 23,1% • Juist wel, door internet en de elektronische revolutie worden bestuurders gecontroleerd en met hun beleid geconfronteerd – 14,7% • Precies. En het ergste is dat de bezetters van toen de machthebbers van nu zijn. Er is niets veranderd – 10,0% Totaal aantal respondenten: 299

Tijdens de Universiteitsdag op 6 juni zal Piet Borst, emeritus hoogleraar klinische biochemie, een rede houden over kwakzalverij, onder de titel ‘Kwakzalverij: Sisyphusarbeid?’

Kwakzalverij is van alle tijden. Niettemin kent ook deze sector innovatie. ‘Naast de oosterse hocus-pocus (acupunctuur) en de westerse flauwekul (homeopathie) worden nu ook ogenschijnlijk sophisticated alternatieve behandelingen aangeboden,’ zegt Borst. ‘De aanbieders van de gevaarlijkste vormen daarvan zijn vaak medisch geschoold en hanteren de terminologie en aanpak van serieuze experimentele therapieën. Kanker wordt zogenaamd bestreden met dendritische cellen en hyperthermie, neurologische kwalen met somatische stamcellen.’ Borst betoogt dat bestrijding van kwakzalverij roeien tegen de stroom op is, al zijn er de afgelopen jaren riemen bij gekomen. Het vermogen van de geneeskunde om vast te stellen of iets objectief werkt is echter toegenomen en het medisch tuchtrecht houdt daar steeds meer rekening mee. Ook de Koninklijke Nederlandse Maatschappij voor Geneeskunde heeft vorig jaar de richtlijnen aanzienlijk aangescherpt. (DW)

R

8 | Folia 32

Foto’s: Henk Thomas

KNAW-voorzitter Robbert Dijkgraaf ontving Pol Vanfleteren en Lotte Schermer, de winnaars van de eerste UvA Essaywedstrijd, in het Trippenhuis. Een foto-impressie.

Winnaar Pol Vanfleteren en Lotte Schermer poseren in de Rembrandtzaal van de Koninklijke Academie voor Wetenschappen (KNAW). De naam van de zaal refereert aan het feit dat het Trippenhuis van 1815 tot 1885 dienstdeed als museum.

Het was de avond ervoor laat geworden voor CSR-voorzitter Karsten Meijer, maar zonder problemen is hij toch aanwezig. ‘Nee, ik heb geen kater, ik was campagne aan het voeren.’

Sarah van Ierlant heet de bezoekers welkom en verontschuldigt zich voor de afwezigheid van rector magnificus Dymph van den Boom. ‘Ze had wat belangrijkers te doen,’ aldus Van Ierlant. Jim Jansen vult aan: ‘Ze moest naar de HvA.’

Dijkgraaf roemt de winnaars op geheel eigen wijze. ‘De essays van de winnaars waren literaire beschrijvingen die zo ver van alledag afstonden, dat het bijna visionaire stukken werden. Dat verwondert me niet. Het ideaal heeft nog nooit bestaan, dus is er alleen plaats voor in de toekomst. Ik denk dat de visioenen van nu het dichtst bij de toekomst liggen.’

Robbert Dijkgraaf heeft vaker met dit bijltje gehakt en geeft Schermer een tip. ‘Drie seconden mijn hand vasthouden, dan kan de fotograaf rustig scherpstellen.’

Winnaars met jury poseren net voordat het brandalarm afgaat.

opinie

Lezen als etiquette Slechts enkelen zijn fijnzinnig genoeg om het ware belang van literatuur te zien, de rest wil er alleen over mee kunnen praten, vindt Martijn Teerlinck. tuur, dat werd aangezwengeld door hoogleraar moderne Nederlandse letterkunde (en tv-persoonlijkheid) Thomas Vaessens, en voortgezet in de discussie tussen Connie Palmen en Saskia Noort bij De Wereld Draait Door. En dat is zonde. De wereld van Proust, waarin veel personages beseffen dat het vooral belangrijk is om over literatuur te kunnen meepraten, maar waarin er slechts enkelen fijnzinnig genoeg zijn om het ware belang van literatuur te kunnen opmerken, lijkt sinds het schrijven van Un amour de Swann nu niet bepaald veranderd.

Laatst vertelde iemand mij dat er op een hoogstaande Business-opleiding, naast de gebruikelijke, economische vakken, ook een vak wordt gegeven dat ‘kunstgeschiedenis’ heet. De reden hiervoor is evident: iets passends over bepaalde kunstwerken kunnen zeggen komt goed van pas bij het lobbyen in de keiharde wereld van het grote geld, waar immers vaak mensen rondlopen die iets met kunst te maken hebben. Kunst als etiquette.

De Britse krant The Guardian hield enkele maanden geleden een grootschalig onderzoek, waaruit bleek

Illustratie: Cees Heuvel

In zijn roman Un amour de Swann legt Marcel Proust uit dat er in de kunst een tegenstelling bestaat tussen aan de ene kant het grote publiek, dat ‘als schoonheid, als bekoring, als natuurlijke vorm alleen datgene ervaart dat het ontleent aan de clichés van een langzamerhand algemeen geaccepteerde kunst’ en aan de andere kant de kunstenaar, die ‘deze clichés wel af moet wijzen’.

Aan deze tegenstelling tussen mainstream-kunstbeleving en vooruitstrevende, verfijnde kunstbeleving lijkt totaal voorbijgegaan te worden in het huidige debat over litera-

De paradox van het populisme De kloof tussen burger en politiek is te klein geworden, vindt Jaap van der Spek.

Ambtenaren in Den Haag bezitten sinds 2007 een woordenboekje om ambtelijke teksten te vertalen in ‘gewone-mensentaal’. Woorden als teneinde, ultimo en uitkristalliseren mogen niet. Dat is ingewikkeld.

Het woordenboekje Helder Haags geeft vaak grappige vertalingen. Beleidsimpuls heet voortaan: ‘goed plan’.

Een quickscan heet ‘natte vingerwerk’.

Dit is een mooi voorbeeld dat illustreert hoe politici en ambtenaren de kloof tussen burger en politiek proberen te dichten. Die is (te) groot, vinden zij. Geert Wilders verwijt de ‘linkse elite’ (dat is een ruim begrip voor de PVV, vermoedelijk valt de gehele UvA daar onder) niet te begrijpen wat er leeft bij de ‘gewone man’ en vult dit gat met taal van de straat. Ook politici van ouderwetse partijen doen hun best om beter contact te maken met de burger. Ons kabinet ging honderd dagen het land in.

10 | Folia 32

Maar de kloof tussen burger en politiek is helemaal niet groot; volgens mij was de afstand nooit zo klein.

Tijdens de verzuiling bezocht de kiezer de kruidenier uit z’n kerk en stemde op bijbehorende confessionele partij. Wat zich in de Tweede Kamer afspeelde, was voor veel burgers onbekend. Dat was ook niet erg: zuilen rustten in een fundament van dogma of doctrine, die stilzwijgend het bestaan verbonden van Kamerlid en zijn kiezer. Deze relatie tussen kiezer en parlement is veranderd. Het toegenomen aantal zwevende kiezers laat zien hoe de band tussen kiezer en politicus is gebaseerd op een individuele keuze van de burger.

Kiezers baseren hun oordeel op basis van informatie die zij consumeren via televisie, krant of internet, waardoor de afstand tussen staat en straat nog meer verdwijnt. Live-verslaggeving door Ferry Mingelen creëert een gevoel van nabijheid; over de schouders van

politici kijken wij mee naar de politiek. Iedere ochtend bekijk ik in de trein Nova/Den Haag Vandaag op mijn Iphone. De politiek bevindt zich letterlijk in mijn broekzak.

Misschien is de kloof zelfs te klein. Politiek en samenleving zitten elkaar de laatste jaren verschrikkelijk op de lip. Politici monitoren hun kiezers met populariteitsonderzoeken en peilingen weerspiegelen de wil van het volk. Ministers doen hun best om zich te profileren als ‘menselijke’ personen. Kiezers willen alles weten over het (gevoels-)leven van hun volksvertegenwoordiger. Politici willen tussen het ‘gewone volk’ staan, maar met woordenboekjes als Helder Haags gaat de staat en zijn dienaren ook steeds meer op de burger lijken.

Volgens mij wekt deze ‘horizontalisering’ een verlies van vertrouwen in de hand. Een kleine verge-

Alsof er een tijd is geweest waarin literatuur een net zo centrale plek in het leven van Jan Modaal innam als in dat van de schrijver dat 65 procent van de Britten ooit heeft gelogen over het uitlezen van een boek. 42 procent van de ondervraagden las 1984 van George Orwell nooit, ook al zeiden zij ooit van wel. Oorlog en Vrede (Tolstoj) en Ulysses (Joyce) completeerden de top drie. Vijfenvijftig procent van de ondervraagden bekenden ootmoedig dat ze boeken vooral aanschaffen bij wijze van decoratie.

Kunst als etiquette.

Voor ‘het grote publiek’ is literatuur een wereld van etiquette. Iedereen lijkt te beseffen dat er in de literatuur dingen worden gezegd die belangrijk kunnen zijn, maar toch lijken weinig mensen er werkelijk in geïnteresseerd te zijn om zich onder te dompelen in de leeservaring die nodig is om dit belang te kunnen meemaken. Dit wordt nogal eens vergeten als de literaire zwaargewichten beginnen over verkoopcijfers (de lichte boeken van bijvoorbeeld Noort of Kluun zouden lezers wegtrekken van bijvoorbeeld Komrij of Palmen), of literatuuronderwijs (hoe vaak wordt er niet geroepen: ‘wij moesten vroeger véél meer boeken lezen voor Nederlands’). Alsof er een tijd is geweest waarin literatuur een net zo centrale plek in het leven van Jan Modaal innam als in dat van de schrijver. Alsof er ooit een land van melk en honing heeft bestaan, waarin men, na ’s ochtends uitgebreid het oeuvre van Franz Kafka doorgenomen te hebben tijdens het tweemaandelijkse kappersbezoek, ’s middags bij de slager nog even een boom opzet over Honderd jaar eenzaamheid.

Het is hooguit het idee van literatuur, het clichématige karakter van literatuur, dat in de ogen van ‘het grote publiek’ bestaansrecht heeft. ‘Natuurlijk,’ denkt de

gemiddelde lezer, ‘literatuur is belangrijk, maar niet voor mij. Voor mij is lezen vooral tijdverdrijf.’

Ook al heeft het publiek dus allang laten zien dat het alleen aangesproken wordt door de charme van een goedgevulde boekenkast, of het mee kunnen praten over grote romans op wittewijnfeestjes, toch zijn er nog steeds mensen die ons willen laten geloven dat de dingen die in literatuur gezegd worden ‘het grote publiek’ werkelijk aan kunnen spreken. Kortgeleden deed Paul Brandt, hoofdredacteur van Nijgh & Van Ditmar, in NRC Handelsblad nog een bezwerende duit in het zakje: ‘Literatuur is het contact tussen schrijver en lezer. Als een boek een bestseller wordt, heeft de schrijver precies de goede golflengte te pakken gehad om de lezers te bereiken.’ Het klinkt aannemelijk, maar het is populistisch. Wat Brandt namelijk over het hoofd ziet, is dat er een verschil is in lezers.

De meeste lezers zijn etiquette-beoefenaars, maar er zijn ook lezers die zichzelf door middel van literatuur de kans geven zich te herpositioneren ten opzichte van de wereld.

De eerste groep zorgt voor de bestsellers, maar alleen met die laatste groep is het voor de schrijver mogelijk om werkelijke verbondenheid te bewerkstelligen. Brandt lijkt deze verschillen echter niet te zien, en neem het hem eens kwalijk. Zoals de woordvoerder van de Britse boekhandelketen Waterstone’s eens zei: ‘Voor de boekverkoper is het lezen bijzaak. Voor hem is het belangrijk dat mensen boeken kopen.’ l Martijn Teerlinck (1987) studeert literatuurwetenschap en is dichter en schrijver.

Politiek en samenleving zitten elkaar de laatste jaren verschrikkelijk op de lip lijking: de symbolische autoriteit van een arts ligt in het feit dat hij spreekt in voor mij onbegrijpelijke termen. Met mijn kennis van Wikipedia probeer ik mijn diagnose te sturen, maar stiekem wil ik dat mijn arts het beter weet. Wanneer blijkt dat mijn arts niet meer kennis bezit dan wat ik op Google vond, stel ik liever mijn eigen diagnose. Dat is precies wat aanhangers van populistische partijen ook geloven: ik weet het beter dan de politiek. Dat een parlement ook een autonome, democratische dynamiek kent, vergeten zij. Populisten zoals Geert Wilders geloven ook in het gelijk van het volk en luisteren wel. Wilders volgt zijn volgelingen.

Populisme lijkt mij daarom een gevolg van een interessante paradox. Politici zijn dichterbij de burger komen te staan, waardoor kiezers ontdekken dat ‘ministers ook maar mensen zijn zoals jij en ik’. Dat moge zo zijn,

politici zijn niet hetzelfde als de burger, net zomin als de staat een spiegel van de samenleving is. Woordenboekjes als Helder Haags verbloemen dat, waardoor kiezers ook daadwerkelijk geloven dat politici hetzelfde zijn als zij. Wanneer blijkt dat de politiek toch andere uitkomsten genereert, slaat de woede toe. Kiezers eisen politici die wel luisteren en scheppen een politiek naar een evenbeeld van henzelf.

Politiek is echter een kunst apart en dat moet het blijven. Namens het volk praten is niet kiezers napraten.

Oscar Wilde schreef eens: art only begins where imitation ends. Dat geldt ook voor kamerleden of ministers: waar politici menen het volk te moeten nabootsen, daar eindigt de kunst van de politiek. l Jaap van der Spek is docent ontwikkeling van de politicologie en de democratische samenleving.

brieven Case In het redactionele commentaar van Folia 30 heeft Jim Jansen het over de samenwerking tussen HvA en UvA en suggereert hij dat de komst van de ene groep studenten leidt tot het vertrek van de andere groep bij Case aan de Vijzelstraat. Ik moet bekennen dat het tegendeel waar is. Door het gezamenlijke gebruik van de ruimte door zowel UvA- als HvA-studenten ontstaat er langzaam maar zeker een kruisbestuiving tussen beide culturen. Ze kruipen zogezegd naar elkaar toe. UvA-studenten komen rond het middaguur aanzetten en blijven tot een uur of zeven hangen. HvA-studenten starten lekker vroeg en gaan soms wat eerder weg, maar de echte ondernemers blijven gewoon hangen en komen elkaar dan tegen bij het ondernemerscafe020. Om een voorbeeld te noemen: op 11 mei waren er zeker zeventig studenten van UvA en HvA in de Vijzelstraat aanwezig om de workshop bij te wonen over marketing en communicatie. Na afloop van de workshop werd er weer goed gedronken en was er een optreden van de band nextCASE; inderdaad een band die is samengesteld uit HvA- en UvA-studenten die elkaar in de ruimte van de minor ondernemerschap aan de Vijzelstraat hebben ontmoet. Kortom, wat betreft ondernemerschap groeit er iets moois tussen de HvA en de UvA. Martin Haring MSc, coördinator centrum voor ondernemerschap (CvO)

Stuitend Afgelopen donderdag was CSR-voorzitter Karsten Meijer aanwezig bij het debat in het kader van de Week van de Amsterdamse Student (WAS). In zijn beoogde neutrale hoedanigheid als CSR-voorzitter heeft hij echter opgeroepen om op zijn partij mei te stemmen. Ik vind dit ongepast. Toen Meijer werd opgeroepen vanuit de zaal op het podium plaats te nemen, stond hij op en zei: ‘Ik hoorde dat er drie mensen in de zaal zitten die nog niet hebben gestemd…’. Hierop knoopte hij demonstratief zijn overhemd los, waaronder een mei-shirt vandaan kwam, en propageerde hij vooral op partij mei te stemmen. Meijer heeft het gehele debat uitgezeten in zijn mei-shirt. Navraag leerde dat Meijer het allemaal niet zo serieus bedoelde, maar het vooral een grappige actie van zichzelf vond. UvASociaal denkt hier anders over. Meijers actie is stuitend; niet alleen tegenover onze partij, maar ook tegenover zijn directe UvASociaal-collega’s in de raad, die hem in goed vertrouwen naar het debat laten gaan om de hele raad te vertegenwoordigen. Meijer zou zich moeten schamen.

Nadia Abdelmalik, student geneeskunde en partijlid UvASociaal

Folia 32 | 11

het beste

Lily Allen Eryk Novak, cateringmedewerker Sorbon P.C. Hoofthuis:

Pracht en praal The Young Victoria; première: 21 mei 2009 De ontstaansgeschiedenis van dit klassieke kostuumdrama over de jonge jaren van de Britse koningin Victoria mag uniek genoemd worden. Zo vinden we naast Martin ‘Goodfellas’ Scorsese ook Sarah Ferguson, de hertogin van York, als een van de producenten. Het gebeurt niet vaak, of zeg maar nooit, dat een (voormalig) lid van een Koninklijke familie een dergelijke film maakt.

Het was Fergie zelf die, ondanks haar controversiële relatie met het Britse koningshuis, de eerste stap zette om The Young Victoria te maken.

De voordelen van een producent met adellijke connecties zijn in The Young Victoria duidelijk te zien. Ook al mochten de makers niet in Buckingham Palace filmen, destijds Victoria’s woning, de locaties zijn écht, geen sets. De stoet aan vorstelijk ingerichte paleizen en landhuizen die voorbijkomt is indrukwekkend.

Te midden van deze door regisseur Jean-Marc Vallée kundig in beeld gebrachte pracht en praal staat Emily Blunt. De Engelse actrice zet Victoria verfrissend losjes, soms zelfs een tikje baldadig neer. Het is een verademing na de stijve, statige Britse vorstinnen uit films als Elizabeth of The Queen.

Blunts spel staat bovendien in fraai contrast met de verstikkende omgeving waarin Victoria opgroeit. Omdat ze van kinds af aan is voorbestemd om de troon te gaan bestijgen mag ze niet eens zonder begeleiding een trap op- of aflopen. Familie, hofhouding, politici, allen verdringen zich rond Victoria in de hoop haar te manipuleren in

12 | Folia 32

hun voordeel, soms op weinig subtiele wijze.

Naast politieke spelletjes biedt The Young Victoria de nodige romantiek als de jonge Albert, Victoria’s toekomstige echtgenoot, in beeld komt. Rupert Friends verlegen maar toch zelfverzekerde Albert is een prima tegenpool voor de impulsieve Victoria. Voor de ambitieuze Albert blijkt het moeilijk in de schaduw te staan van de inmiddels gekroonde Victoria, met allerhande relatiestrubbelingen van dien.

En dan, als de film net lekker op gang is, is The Young Victoria ineens afgelopen. Het kostuumdrama is met zijn 100 minuten niet per se te kort te noemen. Toch voelt de film door het enigszins abrupte slot aan als de opzet naar een groter verhaal dat onverteld blijft.

Het charismatische spel van Blunt en het aantrekkelijk gefilmde politieke en romantische kostuumdrama om haar heen kunnen dan niet meer verbloemen dat de film amper een spanningsboog heeft. The Young Victoria kabbelt prettig voort, maar daar blijft het dan ook bij.

(René Glas) The Young Victoria (GB/VS, 2009) Regie: Jean-Marc Vallée Met: Emily Blunt, Rupert Friend, Paul Bettany Release: 21 mei 2009

Muziek: ‘Lily Allen, Lindsey Lohan, Britney Spears. Ze zijn freaky, scandalous, en rollen over straat. Dat ben ik! Het kan me niet schelen wat ze allemaal over me zeggen. En ben ik aangeschoten, dan moet ik het laatste woord hebben.’

Humor: ‘Ik, ik ben een heel goede humorist, ik en mijn collega’s van Sorbon. Het is hier – vertel het niet door – een beetje een gekkenhuis. We doen hele kinderachtige dingen: stemmetjes nadoen, gekke bekken trekken, knorrend lachen. Ik krijg geen vervelend commentaar. Moeten ze ook niet proberen. Ik ben superaardig, maar komen ze onterecht aan me dan krijgen ze het dubbel terug.’

Afknapper: ‘Hoe de mensen er bij lopen in Amsterdam, een grijze massa. Nu moet iedereen weer skinny jeans of een kookeiland.

Mijn ding is: heb schijt aan alles.

Jump out of the grey. Ik houd niet van regels en controle.’

Film: ‘The Fifth Element, ik hou van fantasy en martial arts. Mooiste scène is een stukje opera, waarbij ik een traantje moest wegpinken.

Ongelooflijk hoe die vrouw zingt.

De rillingen liepen over mijn rug.

Fantasy is vooruitdenken. Ik hoop dat er vliegende auto’s komen en lichtreizen, zodat je in een tel in Thailand zit.’

Boek: ‘Het Basisboek Meditatie.

Omdat ik zo druk ben, zei mijn vriendje: lees dit. Ik ben jaloers op zijn rustige kijk op het leven.

Foto: Hans van Vinkeveen

film

Gadget: ‘Met mijn Nokia E71 zit ik de hele dag on top of things. Ja, ook als ik achter de kassa zit.

Sms’en, nieuws checken, de laatste roddels, sappige details.’

Eryk Novak

Het is bij mij de hele dag rennen. Ik ben bij les drie maar word nog steeds gauw afgeleid. O, een brommer, even gauw kijken.’

Kunst: ‘Het Scheepvaarthuis tegenover het Nemo, dat nu een hotel is. I love dat gebouw. Je ziet ongelooflijke details, zoals monsters. Toen ik dat zag, zei ik tegen mezelf: op een dag werk ik daar.’

Stokje: ‘Ik geef het stokje aan hoogleraar taalkunde Folkert Kuiken. Hij is vrolijk en zichzelf en heeft altijd zijn trui op zijn rug met een knoop om de hals.’ (Hans van Vinkeveen)

Gedroomde komieken met een naam als Theo Maassen geen verrassing. Het zou zo maar kunnen dat hij ook dit jaar het festivalpubliek weer even alle hoeken van het morele spectrum laat zien. Onder de naam Comedytrain All Stars Line-up stuurt collectief Comedytrain, waarvan Maassen deel uitmaakt, tijdens het festival namelijk een greep uit haar ‘bij leven reeds legendarische Comedytrainleden’ het Melkwegpodium op. Me dunkt dat zelfs de mogelijkheid Theo Maassen te kunnen zien al genoeg reden is om het festival te bezoeken.

Vanuit diep nostalgische overwegingen ook niet te missen: One Liners met Ome Willem. De man die mij mijn hele jeugd ‘broodje poep’ heeft laten declameren staat geprogrammeerd als heuse eenmansband die verschillende komieken zal begeleiden terwijl zij er een hilarische oneliner proberen uit te persen.

Resumerend: of er bij u nu ook wel eens onverhoeds een komiek uw droom in komt hollen of niet, de programmering van het Amsterdam Comedy Festival is van zodanig hoog niveau dat u er hoe dan ook een aantrekkelijk en onderhoudend weekend aan zult beleven. Is de agenda reeds vol? De Vara maakt een registratie van het festival, op 22 en 23 mei te zien op Nederland 3. (Fen Verstappen)

Als ik beken dat ik ooit een erotische droom heb gehad over Dolf Jansen, is dat dan komisch?

Het is hoe dan ook waar, en volgens mij te verklaren aan de hand van het feit dat de naam Dolf Jansen altijd zo onlosmakelijk verbonden lijkt met het woord marathon.

Vindt u deze inleiding behalve smakeloos openhartig ook nog not amusing dan kan ik u geen ongelijk geven. Sinds de geboorte van Raoul Heertje is komisch zijn een vak, en ik beheers het niet op commando. Ze hebben mij dan ook niet uitgenodigd om acte de présence te komen geven tijdens het Amsterdam Comedy Festival op 22 en 23 mei in De Melkweg.

Dolf Jansen wel, gelukkig.

En Jan Jaap van der Wal. En Lenette van Dongen. Eric van Sauers, Daniel Arends, Murth Mossel, Lebbis en ‘Godfather’ Heertje. Slechts een greep uit de indrukwekkende lijst van namen die tijdens de twee festivaldagen zullen spelen.

De eerste editie van het Amsterdam Comedy Festival, vorig jaar, was een groot succes. Dat was

Amsterdam Comedy Festival, 22 en 23 mei, De Melkweg, dagkaart E37,50 (exclusief servicekosten), passe-partout E67,50 (toegang tot alle shows gedurende twee dagen, exclusief servicekosten).

Deur open om 19.00 uur, eerste show om 19.30 uur, laatste show eindigt om 23.00 uur.

Foto: Won Tuinema

Amsterdam Comedy Festival, 22 en 23 mei in De Melkweg

Foto: ACF

Foto: Henk Thomas

fen is uit

eten

Sappige schar Andalusia, Van Woustraat 173 Andalusia is een nieuw Marokkaans visrestaurant in de Pijp. Wanneer je binnenkomt, wordt je gevraagd je te melden bij de vitrine achter in de zaak.

Dit is bepaald geen straf: twintig verschillende soorten vissen en schaal- en schelpdieren liggen klaar om bereid te worden op de manier die jij wilt. Ik heb geen idee wat ik zal bestellen – herken niet eens alle soorten vis – maar wordt gelukkig geholpen door de vriendelijke uitbaatster. Deze suggereert een gemengde schotel. Omdat ik, net als mijn tafelgenote, nogal hongerig ben binnengekomen, bestellen wij brood met saus vooraf, en friet en salade als bijgerechten. Het bestellen van een fles witte wijn blijkt voorlopig nog niet mogelijk, maar over een paar maanden waarschijnlijk wel, wordt ons verteld.

We gaan zitten aan een eenvoudig tafeltje, en kunnen in het hele restaurant terecht: op ons na is het restaurant helemaal leeg. Het brood en de tomatensaus zijn in ieder geval bijzonder smakelijk; de saus is pittig, het brood nog warm.

Het bestellen van friet en salade blijkt een vergissing te zijn. De mixed grill voor twee die wordt binnengedragen is namelijk gigantisch: zes soorten gegrilde vis, calamares en grote garnalen liggen opgestapeld op een grote schaal. Niet alle vis is perfect klaargemaakt: de tonijn is wat droog van binnen, maar verder smaakt alles fantastisch. De gefrituurde sardines en de calamares zijn precies goed, en de garnalen en de schar zijn heerlijk gegrild en bijzonder sappig. Omdat de verschillende soorten vis allemaal op een eigen

manier zijn gekruid, gaat de vis niet vervelen. De schaal gaat dan ook schoon leeg.

Na een enorme schaal met verse vis te hebben leeggegeten, ben ik niet helemaal gerust op de rekening. Dit blijkt echter een volgend pluspunt aan het restaurant: voor de schaal met vis, twee (non-alcoholische) drankjes per persoon, brood, friet en salade betalen we uiteindelijk 42 euro. Als Andalusia dit soort eten blijft maken voor dit soort prijzen, moet het bij mijn volgende bezoek wel helemaal vol zitten.

Prijs: hoofdgerechten tussen E12,50 en E20,-.

Publiek: weinig, maar in de toekomst iedereen die van vis houdt.

Bediening: zeer persoonlijk en zeer vriendelijk.

Extra: naast gegrilde, gebakken en gefrituurde vis ook vispannetjes.

OPROEP Ben je (betaalbaar) uit eten geweest (maximaal E25,- per persoon)? Schrijf dan een recensie en stuur die op naar redactie@ folia.uva.nl. Als je recensie wordt geplaatst, krijg je de kosten van het etentje tot een bedrag van E50,- vergoed.

Jan Jaap van der Wal

Folia 32 | 13

interview

‘Cyberspace is dead’ Door Joke de Wolf

Hij onderzoekt het samenspel tussen mens en machine, en de manier waarop we onze informatie van internet halen.

Niet hét internet, want dat bestaat niet meer. Gesprek met hoogleraar nieuwe media en digitale cultuur Richard Rogers.

Nerds zijn allang niet meer de enigen die dagenlang achter internet zitten, tegenwoordig ben je vooral excentriek wanneer je niet online traceerbaar bent. De manier waarop we internet (kunnen) gebruiken verandert nog steeds razendsnel. Hoe kan de wetenschap dit virtuele medium omvatten en gebruiken? Richard Rogers vertelt over de nieuwe methoden die hij tijdens zijn onderzoek heeft ontwikkeld: hij is sinds juli 2008 hoogleraar nieuwe media en digitale cultuur aan de UvA, op 8 mei hield hij zijn oratie.

Op uw persoonlijke UvA-website noemt u zichzelf een web-epistemoloog. Wat is dat?

‘Ik concentreer me op wetenschappelijk onderzoek dat niet mogelijk zou zijn zonder het bestaan van internet.

In plaats van de gedigitaliseerde traditionele benaderingen onderzoek ik natively digital objecten, zoals tags en links. Ik bestudeer en ontwerp bijvoorbeeld samen met de andere onderzoekers van het Digital Method Intitiative (DMI) tools die informatie van het internet verzamelen, ordenen en laten zien. Dat kan informatie zijn over politiek en samenleving, maar ook over “vrienden” – hoe bevelen netwerksites bijvoorbeeld bepaalde vrienden aan?’

U studeerde ooit Duits en politicologie. Hoe is uw specialisatie ontstaan?

‘Ik ben me tijdens mijn promotieonderzoek wetenschapsdynamica aan de UvA gaan interesseren voor kennissociologie, een onderzoeksgebied waarbij de sta-

Richard Rogers werd geboren in 1965 in Lawrence, Massachusetts (VS). Hij behaalde zijn BA in Duitse taal en literatuur en ‘Government’ aan de Cornell University in Ithaca, New York State en zijn MSc en PhD in Wetenschapsdynamica aan de UvA. Rogers is hoogleraar nieuwe media en digitale cultuur aan de UvA. Daarnaast is hij directeur van Govcom.org en van Digital Methods. Hij heeft onder andere gewerkt als onderzoeker in Computer Related Design aan The Royal College of Art in Londen, als Research Fellow in Design and Media aan de Jan van Eyck Academy in Maastricht, als researcher in Technology Assessment aan het Wissenschaftszentrum Berlin für Sozialforschung, en in Strategic Computing in the Public Sector aan de Kennedy School of Government van Harvard University. Rogers heeft talloze publicaties op zijn naam staan, waaronder Information Politics on the Web, een boek dat in 2005 de Best Information Science Book of the Year Award won van de American Society for Information Science and Technology.

14 | Folia 32

tus van kennis wordt onderzocht. Juist internet had tot ongeveer het jaar 2000 een epistemologisch probleem: omdat er nauwelijks redactie werd uitgevoerd op de websites, was de informatie “too fresh to be true”. Dat

in zoekmachineresultaten. Zolang je geen URL hebt die hoog in de zoekresultaten eindigt, is ook de kans dat je wordt gelezen veel lager, dus die competitie is belangrijk – je kunt trouwens heel eenvoudig vaststel-

‘ Tegenwoordig is internet “gegrond”: we onderzoeken online wat er in de realiteit gebeurt’ veranderde radicaal met de verbetering van de zoekmachines – machines die nog steeds de spil vormen binnen internet, ze ordenen de data. Rond die ordeningssystemen speelt veel van mijn onderzoek zich af.’

Hoe belangrijk zijn die zoekmachines ?

‘Zoekmachines kan je zien als epistemologische machines: ze ordenen dingen, feiten en kennis. Ze raden bepaalde dingen, websites, bronnen, aan, en zorgen daardoor voor een ordening in internet. Maar ze ordenen ook je “vrienden”: denk maar aan de manier waarop Facebook je nieuwe vrienden suggereert. De manier waarop zoekmachines dat doen, heeft invloed op de verschillende versies van de werkelijkheid die met elkaar, en met ons, in contact komen. Ik probeer in mijn onderzoek na te gaan hoe we internet gebruiken als bron voor wat er speelt in de maatschappij.’

Wat is de rol van de tools die u ontwerpt?

‘Het zijn hulpmiddelen om maatschappelijke ontwikkelingen in kaart te brengen, te kijken wat er speelt in de wereld. Eerst ging je daarvoor naar de kranten, maar nu is dankzij internet een veel bredere analyse mogelijk. Met de Issueticker kan je laten zien welke kwesties belangrijk zijn volgens organisaties: welke “issues” plaatsen de ngo’s hoog op hun agenda? Een andere tool is de Issue Crawler. Die toont de “politics of association,” de affiniteit tussen verschillende organisaties: welke links zetten ze wel op hun site, en welke juist niet?’

Heeft internet ook politieke implicaties?

‘Ik gebruik het woord informatiepolitiek. Een duidelijk voorbeeld daarvan is internetcensuur, daar hebben we samen met Toronto University en Harvard University onderzoek naar gedaan. We hebben een nieuwe methode ontwikkeld voor het opsporen daarvan. Zo ontdekten we bijvoorbeeld hoe een BBC-site in Iran werd gelockt, terwijl men dacht dat die vrij toegankelijk was.

Een tweede vorm van informatiepolitiek is hoe websites met elkaar concurreren om de topsite te worden

len wat het “internetestablishment” op dit moment is, door “www” of “http” in zoekmachine in te typen.

Interessant is dat internet ook haar eigen establishment heeft gecreëerd: Wikipedia komt vaak als hoogste resultaat uit een zoekactie. Het is een project dat ondenkbaar was geweest zonder internet. Hoewel Wikipedia natuurlijk wordt samengesteld door mensen die hun kennis delen, realiseert men zich nauwelijks dat het systeem alleen kan werken dankzij talloze bots; machines die de pagina’s controleren op wijzigingen, en wanneer er iets wordt aangepast, krijgt de Wikipedian een alert. Wikipedia is dus een prachtig samenspel van mens en machine; een groot deel van de kwaliteit is afhankelijk van de kwaliteit van de bots.’

Zou u het internet willen omschrijven als het ideale democratische podium? Of heeft de commercie juist die strijd gewonnen, nu zelfs onze zoekresultaten worden verwerkt in de reclame?

‘Ik geloof niet dat het erg zinnig is om te spreken over “het internet”. Er zijn verschillende webben, zoals het

Internettools van het DMI Issue Crawler: laat de zogeheten ‘issue networks’ binnen een afgebakende verzameling organisaties zien op basis van de verbanden ertussen. De Crawler maakt een grafische weergave van de status van een bepaald onderwerp, document of afbeelding.

Issue Feed: vat de inhoud van een verzameling websites samen.

Issue Dramaturg: toont de verandering in populariteit van websites in de resultaten van zoekmachines.

Lippmannian Device: toont de partijdigheid van websites.

Issue Ticker: ook wel bekend als de Web Issue Index of Civil Society, een plaats waar het campagnegedrag van een aantal ngo’s wordt bijgehouden. http://digitalmethods.net/

Foto: BoB Bronshoff

Nederlandse of het Russische. Internet is steeds meer aan nationale banden gelegd. Zo krijg je nu, wanneer je google.com intypt, automatisch de Nederlandse zoekpagina wanneer je vanaf een Nederlands IP-adres werkt. Dat heeft verregaande implicaties: hoe het internet zich presenteert, hangt dus grotendeels af van je locatie. Daarnaast zijn er verschillende spheres, waar belang wordt gehecht aan verschillende onderwerpen.

Het world wide web als “cyberspace” is dood.’

U leidt het Digital Methods-project. Wat gebeurt daar precies?

‘Het is het onderzoeksprogramma. Het werkt ook als een “wiki”, we proberen door kennis te delen, methodes te ontwikkelen voor het onderzoek met het internet. Naast het ontwerpen van software zoeken we bijvoorbeeld ook naar onderzoekmethodes voor het Internet Archive. Daar is sinds 1996 een archief is aangelegd van miljoenen webpagina’s, een heel indrukwekkend project. We hebben daarvoor software gemaakt die de geschiedenis van een website afspeelt.

Daarmee kun je zien hoe bijvoorbeeld de startpagina van Google in de loop der jaren is veranderd.’

Sommige tools zouden ook commercieel erg interessant zijn.

‘De gebruikers van de tools zijn vooral wetenschappers, ngo’s en kunstenaars, de meeste applicaties zijn gewoon vrij toegankelijk. Je kunt wel spelen met het idee van de commercie. Ken je elfriendo.com?

Dat is een kunstproject dat ik samen met anderen als “Artist in residence” heb gemaakt bij Montevideo, hier in Amsterdam. Het is een tool voor luie mensen, er wordt op basis van één of twee interesses een volledig profiel gegenereerd, inclusief films, helden en favoriete muziek. Gebruikmakend van de gemiddelden van heel veel Myspaceprofielen. Alleen de vrienden moet je nog wel zelf maken.’

In uw oratie zei u dat het internet ‘gegrond’ is. Wat bedoelde u daarmee?

‘Bij het DMI noemen we het online groundedness: een nieuwe fase in het internetonderzoek. Vroeger dachten we aan internet als een virtuele “cyberspace”, een andere realiteit dan de echte. Daarna ging het in het onderzoek over het internet als een digital divide: je levensstandaard beïnvloedt wat internet voor je betekent. Tegenwoordig is internet “gegrond”: we onderzoeken online wat er in de realiteit gebeurt.

Ook de termen waarin we over het internet spreken zijn veranderd. Het wordt niet meer zo snel geassocieerd met cyberspace – een term uit de science fiction. Natuurlijk wordt ook mij vaak gevraagd “hoe het internet er over twintig jaar uit zal zien,” maar dan zeg ik dat internetonderzoek niet meer gaat over goeroes.

Ik ben een wetenschapper, geen goeroe.’ l

Richard Rogers: ‘Een prachtig samenspel tussen mens en machine’

Folia 32 | 15

fotoreportage

Een verregend toernooi

1

2

3

4

5

6

Foto’s: Bram Belloni

Op vrijdag 15 mei vond op de velden van voetbalclub Wilhelmina Vooruit-Hortus Eendracht Doet Winnen (WVHEDW) in sportpark Middenmeer voor de vijftigste keer het Roeterseiland voetbaltoernooi plaats. Het toernooi werd gewonnen door de bètamannen van Lokomotiv Seedorf. De mannen in de groen-rode shirts speelden de finale tegen het in wit-blauw spelende economenteam ’t Raethuys, dat zo onfortuinlijk was in eigen doel te schieten, waardoor de uitslag 1-0 werd in het voordeel van de bèta’s. UvA-secretaris Mieke Zaanen reikte de prijzen uit. (DW)

2

8

10

11

1+2: De finale tussen Lokomotiv Seedorf (groen-rood) en ‘t Raethuys (wit-blauw). Eindstand 1-0 na een schot in eigen doel van ’t Raethuys.

3. Ook op de tribunes: hevige regenval.

4. De eenzame keeper.

5. Victory is the word voor de spelers van Lokomotiv Seedorf.

6. Poseren voor de winnaarsfoto.

7. Feesten in de kleedkamer, bier bij de hand.

8. De jongens van team Smit & Voogt doen een drankje.

9. En dan zijn er bitterballen.

10. Er lijkt geen einde te komen aan de regen.

7

9

11. Verregende bekers en bierglazen.

onderzoek

Museum als leerschool Door Joke de Wolf

3

6

Er gaapt een kloof tussen kunstmusea en de universitaire opleidingen kunstgeschiedenis in Nederland.

Dat stelden Rachel Esner, universitair docent moderne kunstgeschiedenis aan de UvA en Chris Stolwijk, hoofd onderzoek van het Van Gogh Museum, een paar jaar geleden vast. Daarnaast interesseren steeds minder studenten zich voor de negentiende eeuw – een periode waar volgens de wetenschappers juist nog zo veel te onderzoeken is. Op hun initiatief komt dit jaar daarom voor de derde keer een buitenlandse hoogleraar op bezoek, de Van Gogh Museum Visiting Fellow, die een week lang een seminar begeleidt over een negentiende-eeuws onderwerp aan van tevoren geselecteerde masterstudenten van de UvA én medewerkers van het museum. Chris Stolwijk vertelt vanaf zijn werkkamer in de museumvilla aan het Museumplein over de rol van wetenschappelijk onderzoek bij het Van Gogh Museum – met bijna 1,5 miljoen bezoekers in 2008 best bezochte Nederlandse kunstmuseum – en over het succes van de Van Gogh Museum Visiting Fellow.

Het Van Gogh Museum heeft een afdeling ‘onderzoek’. Dat is ongebruikelijk voor een Nederlands museum. Wat onderzoekt het museum?

‘Het is een zelfstandige kunstinhoudelijke afdeling die verantwoordelijk is voor het ontwikkelen en uitvoeren van wetenschappelijk onderzoek van de collectie en voor het behoud en beheer van de bibliotheek. Het doen van onderzoek valt bij andere Nederlandse musea onder de taak van de conservator, maar daarvoor ontbreekt dan vaak de tijd of de middelen. In het buitenland is de band tussen wetenschap en musea soms heel hecht, zoals bij het Courtauld Institute in Londen.’

Fellow 2009: June Hargrove June Hargrove van de University of Maryland is dit jaar de Van Gogh Visiting Fellow. Ze is gespecialiseerd in negentiende-eeuwse kunst, met nadruk op

8

de Franse beeldhouwkunst in die periode. Hargrove publiceert regelmatig in internationale vaktijdschriften. Het seminar heeft als titel Paul Gauguin: Decorating our Dream, en onderzoekt de artistieke ontwikkeling van Gauguin, van een kunstenaar die de natuur observeerde tot een visionaire moderne kunstenaar. De nadruk zal liggen op zijn interpretatie van Franse, Nederlandse en Maori-cultuur.

Foto: Van Gogh Museum, Amsterdam

Het Van Gogh Museum en de UvA organiseren samen een seminar, want aan negentiendeeeuwse schilderkunst valt nog een hoop te onderzoeken.

Paul Gauguin, portret van Van Gogh, zonnebloemen schilderend, 1888 (detail)

Het Van Gogh Museum herbergt in de eerste plaats het werk van Vincent van Gogh. Is het onderzoek naar de schilder van De aardappeleters en De zonnebloemen nog steeds niet voltooid?

‘Zeker niet. In de eerste plaats is veel kunsthistorisch onderzoek binnen een of twee generaties toe aan herziening. Daarnaast is veel dat in verband staat met Van Gogh nog niet onderzocht, er is bijvoorbeeld nog geen oeuvrecatalogus. En het materiaaltechnisch onderzoek staat nog in de kinderschoenen. We hebben nu een samenwerkingsverband met het restauratieatelier aan het Museumplein, waar we samenwerken met specialisten op het gebied van bijvoorbeeld chemie en pigment.

Maar we hebben ook een samenwerkingsverband met het Tilburg Institute for Creative Computing. Zo wordt er op dit moment gewerkt aan de ontwikkeling van software die de samenstelling en opbouw van het schildersdoek kan analyseren, als een soort DNA-profiel.

Daarmee kunnen we de schilderijen beter dateren.’

Op welke manier werken jullie samen met de universiteiten, in het bijzonder met de UvA? ‘We hebben in de loop der jaren al veel stagiaires gehad van de master museumconservator. Dat zijn studenten die tien maanden lang intensief kennismaken met onze werkwijze, het onderzoek en de collectie. En sinds drie jaar is er dus de Fellow.’

Wat houdt de Van Gogh Museum Visiting Fellow precies in?

‘Het seminar heet voluit Van Gogh Museum Visiting Fellow in the History of Nineteenth-Century Art. Een internationale onderzoeker, gespecialiseerd in laatnegentiende-eeuwse kunst, is een week te gast bij de UvA en het Van Gogh Museum. Hij of zij geeft intensief les aan een van tevoren geselecteerde groep masterstudenten over zijn of haar specialisme, een kunsthistorisch onderwerp dat niet zo snel in het gebruikelijke curriculum aan bod komt.’

Het klinkt als een gewoon gastcollege. Wat is de rol van het museum met betrekking tot de werkgroep?

‘Het Van Gogh Museum financiert een deel van het project, de onderzoeker houdt een openbare lezing in het museum en collega’s uit het museum kunnen ook deelnemen aan het seminar. Het doel van het seminar is het stimuleren van een zogeheten graduate culture, het opleiden van een nieuwe generatie kunsthistorici, die misschien ook weer kunnen bijdragen in het onderzoek naar Van Gogh. Het is best hard werken voor de studenten, maar het slaat heel goed aan, en ook de Fellow zelf ervaart het als zeer prettig.’

Heeft het Van Gogh museum nog meer in petto voor de studenten?

‘Ja, en hiermee heb je zelfs een primeur: nog dit jaar schrijft het museum de Ronald de Leeuw Onderzoeksbeurs uit. Bij zijn afscheid als directeur van het Rijksmuseum hebben we hem dit “ideële” cadeau gegeven.

Het is een jaarlijkse werkbeurs van vijfduizend euro voor een pas afgestudeerde kunsthistoricus.’

Tot slot: is er een verklaring voor de eindeloze populariteit van Van Gogh?

‘Ik geloof, en hoop, dat het in de eerste plaats het werk zelf is, en dat dat er tot op de dag van vandaag uitspringt. Daarnaast is er dat intensieve, goedgedocumenteerde en ook tragische leven als zoekend kunstenaar dat blijft appelleren aan existentiële vragen: wat moet ik doen met mijn leven? Van Gogh heeft die zoektocht verbeeld, en prachtig verwoord in zijn brieven. Dat raakt iedereen, steeds weer opnieuw.’ l June Hargrove geeft een openbare lezing in het Van Gogh Museum op zondag 24 mei om 14 uur. Kijk op www.vangoghmuseum.nl onder ‘zondagslezing’ voor informatie over toegang en reservering.

Folia 32 | 17 11

20

Foto’s: Bram Belloni

weekgast

Bart Noordam (1964) is hoogleraar experimentele fysica en sinds 1 mei decaan van de Faculteit der Natuurwetenschappen, Wiskunde en Informatica (FNWI), als opvolger van Karel Gaemers.

promotieplaatsen en instrumenten. Als de eerste geldstroom afneemt, is het heel lastig om dat te compenseren met tweede en derde geldstroommiddelen.

Het lijkt allemaal geld, maar je mag er niet dezelfde dingen mee betalen. We zullen moeten proberen meer eerste geldstroom te verdienen (studiepunten, promoties) en het geld nog efficiënter uit te geven.

Het is de vraag of nog een keer de kaasschaaf helpt.

Vele instituten hebben de vorige reorganisatie net verwerkt en weinig vet op het bot.

Maandag 11 mei

Woensdag 13 mei

Alleen die trap al als je binnenkomt. Het nieuwe gebouw van de FNWI is werkelijk prachtig. ’s Ochtends loop ik over de brede trap van de centrale hal naar de eerste verdieping. Dit openbare gedeelte is het domein van de studenten, die gelukkig centraal staan in het ontwerp van het gebouw.

Groep voor groep trekken de onderzoekers het gebouw in. Over een jaar studeren en werken alle bètastudenten en medewerkers onder één dak. De grenzen tussen de instituten zullen vervagen. Tussen de klassieke disciplines zullen nieuwe vakgebieden tot wasdom komen, geholpen door onderzoekers die elkaar bij de koffie tegenkomen. Systeembiologie (biologie, natuurkunde, scheikunde en wiskunde) is daar een mooi voorbeeld van en niet voor niets is het een van de drie zwaartepunten van de faculteit.

In mijn eerste volle week als decaan loopt mijn agenda al direct over – ik zal moeten leren om die leger te krijgen. Als je een lege agenda hebt, kun je veel tussendoor regelen en dat scheelt weer allerlei formele afspraken die je agenda vullen.

Woensdag Maagdenhuisdag. Het grootste voorrecht van de UvA is dat de A voor Amsterdam staat. Het geeft de universiteit een extra dimensie die onderzoekers en studenten aantrekt. Tenminste, dat denk ik, geboren Amsterdammer. Hoeveel we ook verhuizen en in nieuwe en efficiënte gebouwen gaan werken, de UvA moet zich nooit helemaal uit de Amsterdamse binnenstad terugtrekken. Maagdenhuis en Oudemanhuispoort zijn iconen. Klein nadeel is de afstand Maagdenhuis – Science Park. Hoe je ook reist, je bent altijd een klein halfuur kwijt. Overleg tussen College en faculteit gaat noodgedwongen dus vaak via formele bijeenkomsten, e-mail en telefoon. Informele koffiemomenten zonder agenda zijn schaars. Terwijl dat juist de momenten zijn waardop je vroegtijdig kansen kunt oppakken en problemen kunt voorkomen.

Vandaag meteen mijn vernieuwde toga meegenomen. Jaren liep ik als UvA-hoogleraar in mijn oude VU-toga; als decaan is dat natuurlijk geen porem.

Onlangs heeft de kleermaker de toga omgebouwd van VU naar UvA.

Dinsdag 12 mei

Donderdag 14 mei

Vandaag staat in het teken van de bezuinigingen. De faculteit dreigt structureel een enorm begrotingstekort te krijgen, onder andere door herverdeling van middelen over de faculteiten. Zo’n gat van vele miljoenen werk je niet even weg.

De eerste geldstroom is duidelijk het knelpunt. De UvA financiert de infrastructuur en het vaste personeel. Tweede en derde geldstroom dragen bij in alles wat een eenmalig of tijdelijk karakter heeft, zoals

Moet ik mijn collega-decanen en de CvB-leden nu wel of niet uitnodigen voor een avondje naar de film?

Lopend naar het Maagdenhuis weeg ik de voor- en nadelen af. Misschien wel goed voor de teamgeest of is film met een biertje beneden hun stand?

Deze week is Angels & Demons in première gegaan, naar het gelijknamige boek van Dan Brown uit 2000 dat in Nederland verscheen onder de titel Het Bernini Mysterie.

Het boek gaat onder andere over het maken van anti-

18 | Folia 32

waterstof op het internationale onderzoeksinstituut CERN (Genève), waar Nederland middels NIKHEF aan deelneemt. De UvA is een van de NIKHEF-partners.

In 2000 hebben Kees Wesdorp en ik een tijdje op CERN gewerkt om te kijken of we konden helpen bij het maken van antiwaterstof: de antimaterie equivalent van waterstof. CERN is een fascinerende wetenschappelijke omgeving. Ben benieuwd wat de film daarvan overbrengt. Waarschijnlijk moet je daar zelf naartoe gaan om het te voelen.

Al lopend besluit ik niet te besluiten, een vaardigheid die ik mij – als rechtlijnige bèta - met moeite heb aangeleerd. Ik laat het er wel op aankomen tijdens het CBO (Centraal Bestuur Overleg) of ik voorstel met z’n allen naar de film te gaan.

Vrijdag 15 mei Geen antiquair beklaagt zich erover dat er zoveel antiquairs in de Amsterdamse Spiegelstraat zijn. Sterker nog, ze gaan juist bij elkaar zitten omdat ze samen meer klanten – uit de hele wereld – trekken dan afzonderlijk. Bètawetenschappers hebben lang moeite gehad met dit Spiegelstraat-mechanisme.

Gelukkig zijn de tijden aan het veranderen. De twee Amsterdamse universiteiten, de NWO-instituten, de academische ziekenhuizen, medische instellingen als Het Nederlands Kanker Instituut/Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis, Sanquin en bedrijven als ShellAmsterdam weten elkaar steeds beter te vinden. Zo start in september het Amsterdam University College (AUC), een bacheloropleiding van de VU en de UvA samen. In de Amsterdam Graduate School of Science (AGSS) zijn de bètafaculteiten van de VU en UvA bezig hun opleidingen op masterniveau te bundelen.

Opeens lijkt het snel te gaan met samenwerkingsverbanden in Amsterdam. Wie goed kijkt, ziet dat er een lange voorbereiding aan die successen voorafgaat.

Vandaag mijn eerste vergadering als directievoorzitter van de WTCW-N.V., een van de vele verbanden die bijdraagt om Amsterdam als geheel op de natuurwetenschappelijke wereldkaart te zetten. l Volgende weekgast: Reinder Rustema, docent nieuwe media en kandidaat voor het Europees Parlement.

scriptie

Het grote sterven

Foto: Bob Bronshoff

boekbespreking

Suzanne van Veen

Door Dirk Wolthekker

Vorig jaar overleed socioloog, columnist en essayist J.A.A. van Doorn. Jos de Beus en Piet de Rooy bezorgden een deel van zijn nagelaten geschriften.

Een schoonmaker van Marokkaanse afkomst die na een beschroomd klopje op de deur van het kantoor even beschroomd vraagt of het goed is dat hij een stofdoek over het bureau haalt, waarmee hij vervolgens handig tussen de pennen, post-it blokjes en kladblokken manoeuvreert om daarna net zo beschroomd als hij binnen kwam te vertrekken. Het lijkt een beeld van deze tijd, maar de socioloog J.A.A. van Doorn signaleerde het al in 1972 vanachter zijn hoogleraarsbureau aan de toenmalige Nederlandse Economische Hogeschool, de huidige Erasmus Universiteit. Het zette hem aan het denken over de toekomst van een mogelijk multicultureel Nederland, waarover hij vervolgens in NRC Handelsblad een artikel publiceerde met de titel ‘Krijgt Nederland een rassenvraagstuk?’

S tandaardwerk voor sociologen

Het is een van de artikelen in de bundel Nederlandse democratie. Historische en sociologische waarnemingen, een verzameling artikelen van de vorig jaar overleden socioloog Jacques van Doorn, vooral bekend onder de naam J.A.A. van Doorn. Samen met de begin deze maand eveneens overleden socioloog C. (Cor) Lammers schreef hij in 1959 het boek dat decennialang het standaardwerk voor sociologen heette te zijn: Moderne sociologie. Systematiek en analyse.

De nu verschenen bundel geschriften van Van Doorn, bezorgd door de UvA-hoogleraren Jos de Beus en Piet de Rooy, bevat een kleine vijfentwintig artikelen die eerder werden gepubliceerd in onder meer NRC Handelsblad, Sociologische Gids en HP/De Tijd. Het slothoofdstuk, met de titel ‘Herfsttij der democratie’ schreef Van Doorn speciaal voor deze bundel. ‘Het is zijn laatste reflectie over een land dat zichzelf “in de war” had verklaard,’ schrijven De Beus De Rooy in het voorwoord.

Al te optimistisch is die laatste reflectie van Van Doorn niet: de individualisering heeft volgens Van Doorn geleid ‘tot een versplintering’ van de samenleving. De vitaliteit van het politieke bestel is er door aangetast ‘en het resterend democratisch potentieel dreigt uitgeput te raken’.

E en fascinatie voor problemen

Ondanks de negatieve visie van Van Doorn op de toekomst van Nederland, geeft deze anthologie van zijn waarnemingen een goed beeld van de Nederlandse samenleving in de afgelopen eeuw. Voor degene die niet bekend is met de opvattingen van Van Doorn, is het prettig dat De Beus en De Rooy de bloemlezing beginnen met een inleiding op leven en werk van de socioloog, die na de oorlog graag geschiedenis had

willen studeren, maar het daarvoor noodzakelijke gymnasiumdiploma ontbeerde. Dan maar sociale geografie. Zijn studietijd – aan de UvA – viel deels samen met de Duitse bezetting en met de politionele acties in Indonesië, waardoor hij zijn studie moest afbreken: hij werd als militair naar de opstandige kolonie Indonesië gestuurd. ‘Sindsdien was hij gegrepen door de problemen van samenlevingen, geïnteresseerd in de lijnen waarlangs orde werd gehandhaafd, gefascineerd door patronen waarin geweld kon losbarsten,’ schrijven De Beus en De Rooy over Van Doorn.

N og altijd actuele visie

Het grootste deel van de eeuw waarin hij leefde, stond in het teken van oorlog en geweld, zette Van Doorn zelf uiteen in het artikel met de titel ‘De eeuw van het grote sterven’. Die eeuw begon rond 1900 met de oorlog in Atjeh en eindigde in 1999 met de oorlog in Kosovo. Daarom is het volgens de socioloog van eminent belang dat Europa voortgaat op de ingeslagen weg van voortgaande integratie, ‘al is die na een halve eeuw ploeteren nog weinig gevorderd’. Kleine stapjes, suggereert Van Doorn. ‘Zo behoedzaam mogelijk, omdat forceren alleen maar patriottische sentimenten, cultureel isolationisme en kiezersabsenteïsme mobiliseert.’ In die opvatting stond de conservatieve Van Doorn zeker niet alleen, ook al wordt hij door De Beus en De Rooy ‘een promeneur solitaire’ genoemd.

Even actueel zijn Van Doorns bespiegeling over de multiculturele samenleving, in 1972 nog ‘het rassenvraagstuk’ genoemd en ook toen al ‘brandgevaarlijk’.

Rotterdam was de plek waar de tegenstellingen tussen autochtoon en allochtoon zich het scherpst deden gelden ‘door de grote concentratie van buitenlanders in deze stad, in totaal enkele tienduizenden’. Etnische spanningen en onlusten, onder meer in de Afrikaanderwijk van de Maastad, werden volgens Van Doorn ‘voor het gemak rassenconflicten genoemd, terwijl het in veel opzichten gaat om een strijd om schaarse middelen’.

Daar staat tegenover dat etnische spanningen in oude wijken ‘ook niet moeten worden weggeretoucheerd tot economische misdeeldheid, want er is genoeg onderzoek dat aantoont dat “vreemdheid” vaak wordt ervaren als bedreigend en vijandig. Waar het om gaat is dat er een echt integratiebeleid nodig is.’ Hoe moeilijk dat is, blijkt veertig jaar later nog steeds. l

Suzanne van Veen (21) studeert psychologie en doet voor haar scriptie onderzoek naar het effect van bibliotherapie bij kinderen met nachtelijke angsten.

‘Mijn onderzoek richt zich op kinderen met angsten voor monsters en andere denkbeeldige wezens. Deze angsten komen bij 79 procent van de jonge kinderen voor, maar daarvan heeft slechts een subgroep er zodanig last van dat ze niet naar bed durven en ’s nachts wakker worden. Deze kinderen kunnen veel baat hebben bij therapie, maar daar zijn vaak lange wachtlijsten voor en het kost ook best wat geld.

De behandelmethode die ik wil onderzoeken heet bibliotherapie en is iets wat ouders zelf kunnen toepassen door hun kind thuis voor te lezen. Er is nog weinig bekend over het effect van deze therapie op kinderen met nachtelijke angsten, maar op basis van een paar oude studies en de vakliteratuur denk ik wel dat het heel goed kan werken. Het is namelijk bewezen dat bij deze kinderen een aantal korte interventies heel effectief kunnen zijn en dat het al een stuk scheelt als ze aandacht krijgen en zich begrepen voelen. Het boekje dat ik ga gebruiken voor mijn onderzoek heet ‘Doosje Monsters’ van Riske Lemmens.

Het gaat over een jongetje dat een doosje krijgt, maar dat niet open durft te maken omdat hij bang is dat er monsters in zitten. Uiteindelijke raapt hij al zijn moed bijeen en maakt hij het doosje toch open. Het blijkt leeg te zijn en hij gebruikt het om een monstermasker van te maken waarmee hij andere monsters weg kan jagen. Ik heb voor dit boekje gekozen omdat ik het heel leuk vind dat kinderen zelf actief mee kunnen doen door ook zo’n masker te knutselen. Mijn doel is om de studie bij ongeveer tien kinderen tussen de vier en zes jaar uit te voeren. Ik doe eerst een vooronderzoek om erachter te komen of er sprake is van ernstige angsten, waar die precies in zitten en hoe zich dat uit. Daarna volgt het echte onderzoek, waarbij de ouders hun kind tweemaal een week voorlezen en ik daarvan de effecten meet.

Bij psychologie gebeurt het best vaak dat studenten hun scriptie schrijven over een project van een andere onderzoeker, maar dan blijft voor mijn gevoel je eigen bijdrage zo beperkt. Ik heb dit onderzoek juist helemaal zelf bedacht en opgezet. Daardoor ben ik super gemotiveerd en het voelt dan ook echt als mijn eigen kindje.’ (Julie de Graaf )

Jos de Beus en Piet de Rooy (samenstelling): J.A.A. van Doorn, Nederlandse democratie. Historische en s­ ociologische waarnemingen Mets & Schilt, 576p., € 29,90.

Folia 32 | 19

studentenacties

Verdampte idealen Door Frans Godfroy/HOP

In het voorjaar van 1969 brak er een hevig tumult los in het Nederlandse hoger onderwijs.

Studenten eisten een plaats in het bestuur op en bezetten hun universiteit. Wat is er veertig jaar na de ‘Kritiese Universiteit’ over van de achterliggende idealen?

De WUB

D emocratisering

De Amerikaans-Nederlandse historicus James Kennedy geldt als kenner van de snelle maatschappelijke veranderingen in het Nederland van de jaren zestig en zeventig. De roep om ‘medebeslissingsrecht van alle geledingen op alle niveaus’ was volgens hem ‘een heel vergaand recept, dat eigenlijk geen gestalte kon

Foto: Rien Siers

20 | Folia 32

krijgen’. Dat er desondanks een wet kwam die dat ideaal dicht benaderde, schrijft hij toe aan de meegaandheid van de autoriteiten. Telkens als het erop aankomt, toont de Nederlandse elite zich van zijn progressieve kant en beweegt ze mee met wat onontkoombaar lijkt. De wettelijke invoering van medebeslissingsrecht van medewerkers en studenten in de WUB is voor hem een schoolvoorbeeld van die aanpassingsbereidheid.

Maar volgens publicist Paul Kuypers, destijds nauw betrokken bij de democratiseringsacties aan de Katholieke Hogeschool Tilburg, overschat Kennedy de progressiviteit van de elite en al helemaal die van de Brabantse. ‘Kennedy gaat niet in op de vraag waarom de studentenacties in 1969 in Tilburg oplaaiden, terwijl de studentenbeweging in de rest van het land er eigenlijk geen gat meer in zag. De Tilburgse studenten waren in een hevige krachtmeting verwikkeld met de regenten van hun hogeschool. Die waren bepaald niet progressief.’

V erdampte medezeggenschap

De katholieke bovenlaag in Brabant streefde weliswaar naar vernieuwing van de economie en de infrastructuur, maar hield hardnekkig vast aan de traditionele cultuur en maatschappijstructuur. Kuypers: ‘Daardoor misten ze de aansluiting en moes-

Foto: Paul van Riel

Onder druk van de acties stelde onderwijsminis-

ter Veringa de plannen bij. In 1971 presenteerde hij de Wet Universitaire Bestuurshervorming (WUB), waarin was opgenomen dat studenten en medewerkers een vertegenwoordiging in de universiteitsraad en de faculteitsraden konden kiezen. Ook op het niveau van de vakgroepen kregen studenten en medewerkers inspraak.

Veel radicale studenten wantrouwden de WUB. Ze zagen er – in de terminologie van de Frankfurter Schule-filosoof Herbert Marcuse – een vorm van ‘repressieve tolerantie’ in: ze mochten wel hun zegje doen, maar de echte beslissingen zouden toch in de binnenkamer van het college van bestuur worden genomen.

De hoogleraren kwamen er helemaal bekaaid af. Hun positie was door de centralisering van het bestuur uitgehold. Tegelijk moesten ze zich de kritiek en verwijten laten welgevallen van studenten die ineens mochten meepraten.

De bezetters hadden de Katholieke Hogeschool Tilburg omgedoopt in Karl Marx Universiteit.

Foto: Paul van Riel

De Universiteit van Tilburg, toen nog de Katholieke Hogeschool, was in april 1969 de eerste die bezet werd door studenten. Ze eisten ‘medebeslissingsrecht van alle geledingen op alle niveaus’. Het spektakel duurde negen dagen en zorgde voor een kettingreactie elders, uitmondend in de geruchtmakende bezetting van het Maagdenhuis, het bestuurscentrum van de Universiteit van Amsterdam. Medebeslissingsrecht was de centrale eis, maar de onvrede zat dieper. De studenten wilden ander onderwijs en ander onderzoek. De universiteit moest niet langer in dienst staan van het bedrijfsleven en het zogenoemde ‘militair-industrieel complex’ – het verzet onder jongeren tegen de Vietnam-oorlog nam steeds grotere vormen aan – maar ‘maatschappelijk relevant’ onderzoek doen, ten dienste van de ontwikkeling en emancipatie van achtergestelde groepen.

Om dat te bereiken moesten de bestaande bestuurlijke machtsverhoudingen worden doorbroken.

Ook veel hoogleraren waren ontevreden: ze dreigden tot gewone werknemers te worden gedegradeerd.

Ondanks de sympathie van een deel van de hoogleraren voor het streven van studenten naar medezeggenschap, was er omgekeerd weinig begrip voor de zorg van de hoogleraren om hun positie.

Luchtbrug naar de Aula tijdens de Maagdenhuisbezetting.

ting.

ten ze uiteindelijk wijken voor een nieuwe elite van managers en technocraten. De Tilburgse studenten richtten hun pijlen te veel op de oude gezagsdragers.

Ze zagen niet dat er in de coulissen een nieuwe elite klaarstond om de macht over te nemen. Het in de WUB vastgelegde medebeslissingsrecht bood daaraan uiteindelijk geen tegenwicht.’

De WUB-democratie functioneerde inderdaad niet, al zou het nog tot 1997 duren voordat ze definitief ten grave werd gedragen. Volgens Kennedy was dat onvermijdelijk: ‘Het medebeslissingsrecht van medewerkers maar vooral van studenten vooronderstelde een sterk betrokken, gepolitiseerde populatie, die altijd in de bres zou springen voor haar belangen en een actieve bijdrage zou leveren aan het universitaire leven. Dat is niet gebeurd. Met al die lege raden lag het voor de hand dat de wet zou worden herzien.’

Wat Kennedy wel heeft verbaasd is ‘het verdampen’ van de Nederlandse roep om inspraak en medezeggenschap. Het valt hem op ‘hoe weinig democratisch het toegaat aan de universiteiten’. In vergelijking met de Amerikaanse universiteiten vindt hij de Nederlandse vandaag de dag zelfs ‘uiterst niet-democratisch’.

K ritiese U niversiteit revisited

De democratiseringseis van de actievoerende studenten was – zeker in Nijmegen en Tilburg – nauw verbonden met de behoefte aan een andere wetenschapsbeoefening, verbeeld in het ideaal van de ‘Kritiese Universiteit’. Daarin zouden verschillende wetenschapsopvattingen met elkaar geconfronteerd kunnen worden, en onderbelichte maatschappelijke thema’s aan de orde komen in nieuwe studierichtingen als vrouwenstudies.

De Kritiese Universiteit kwam vorig jaar opnieuw ter tafel toen de Groningse filosoof René Boomkens haar terugkeer bepleitte. Er is volgens hem bedroevend weinig van overgebleven: ‘De dominantie van het positivisme in de wetenschap is nu zo sterk, dat het als zodanig niet eens meer opvalt. Het marxisme

is vrijwel verdwenen, maar ook stromingen als de fenomenologie, de hermeneutiek en het Franse structuralisme en poststructuralisme zijn veel marginaler geworden. Het vak politicologie is nagenoeg gereduceerd tot bestuurskunde en internationale betrekkingen, en dus tot een toegepaste wetenschap. De sociologie is haar historische benadering kwijtgeraakt en de kwantificerende, positivistische sociologen, die veel beleidsgeoriënteerd onderzoek doen, hebben de overhand gekregen. De slag is verloren.’

P ragmatisme viert hoogtij

Van de huidige universitaire wereld verwacht Boomkens geen heil: ‘Ik zie een enorm conformisme. En zelfs defaitisme als het erom gaat ook maar een begin te maken met iets als kritische wetenschapsbeoefening.’ Al drie jaar probeert hij gelijkgestemde geesten uit Vlaanderen en Nederland bij elkaar te krijgen om een initiatief voor een nieuw soort Kritiese Universiteit te beproeven. Tot nog toe zonder succes.

Ook Kennedy ziet weinig kritische reflectie: ‘Ik denk dat we wat dat betreft terug bij af zijn. Nederlandse wetenschappers zijn sowieso niet erg theoretisch bevlogen. We zijn geen land van luchtfietsers. De instelling is zeer pragmatisch. Amerikaanse wetenschappers bijvoorbeeld verkeren vaker in een soort chronische staat van vervreemding. Die is niet altijd vruchtbaar, maar leidt vaak wel tot een zekere tegendraadsheid, die je ook wel bij Duitse wetenschappers ziet. Ik vermoed dat die burgerlijke betrokkenheid en tegendraadsheid bij hen al van vóór het studentenverzet stammen en daardoor langer standhielden. In landen als Nederland kon het studentenverzet niet voortbouwen op zo’n kritische traditie.’

Breed opgezette alternatieve vakken als vrouwenstudies, die eind jaren zeventig, begin jaren tachtig van de grond kwamen, raakten gemarginaliseerd. Kennedy: ‘Als gevolg van de toenemende specialisatie van het wetenschappelijke veld vond de universiteit ze minder belangrijk. Ook was er minder maatschap-

pelijk draagvlak om ze in stand te houden, hoewel de vrouwenemancipatie een geweldige vlucht nam. Kennelijk waren daar geen vrouwenstudies bij nodig.’

Ondanks het verschralen van de erfenis van 1969 houden de studentenacties van toen voor Boomkens hun historische betekenis, zeker ook in de culturele omslag die ze markeerden: ‘Greil Marcus, een Amerikaanse auteur die veel over popmuziek heeft geschreven, heeft dat prachtig getypeerd. Hij deed in Berkeley mee aan een bezetting van de universiteitsgebouwen.

Achteraf zegt hij dat die bezetting inhoudelijk niet zo belangrijk was, maar wel de kick om het mee te maken, het feit dat je even het gevoel had in een radicaal democratische omgeving te zijn, dat iedereen het woord mocht nemen. Het ging erom dat je met z’n allen een soort democratisch feestje vierde.’ l Tot en met 25 oktober is in het Amsterdams Historisch Museum de presentatie ‘Maagdenhuis bezet ’69, foto’s Paul van Riel’ te zien. Op pagina 24 vindt u een kortingsbon.

James Kennedy (1963) is Amerikaans-Nederlands historicus en hoogleraar contemporaine geschiedenis aan de Vrije Universiteit Amsterdam (2003-2007).

Sinds 2007 is hij hoogleraar in de geschiedenis van Nederland aan de UvA. René Boomkens (1954) is cultuurfilosoof.

Bijzonder hoogleraar popmuziek aan de Universiteit van Amsterdam (1998-2002), sinds 1999 hoogleraar sociale en cultuurfilosofie aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Paul Kuypers (1929) is publicist en cultuurcriticus en was betrokken bij de democratiseringsacties eind jaren zestig als voorzitter van de structuurcommissie van de Katholieke Hogeschool Tilburg. In de jaren negentig directeur van De Balie in Amsterdam.

Mede-auteur van een boek dat later dit jaar verschijnt over de studentenbeweging in Tilburg.

De nalatenschap

Foto: Paul van Riel

Je hoogleraar midden in zijn betoog een vraag stellen. Docenten bij hun voornaam noemen.

Het Amsterdamse Maagdenhuis bezetten om ergens tegen te protesteren (vier jaar geleden voor het laatst). Het is allemaal te herleiden tot de studentenprotesten van 1969. Maar is er meer overgebleven dan een paar uiterlijke veranderingen en wat protestfolkore?

Belangrijker is waarschijnlijk de onderwijsvernieuwing; ook een relict uit die tijd. Studenten wilden zelf nadenken en onderzoek doen. De docent moest hen niet meer bij de hand nemen, maar het zelfstandige denken aanwakkeren. Ziedaar in een notendop het probleemgestuurd onderwijs, waar de Universiteit Maastricht groot mee is geworden en dat op veel plaatsen in allerlei varianten is ingevoerd. En waar studenten en scholieren weer tegen te hoop lopen als ze naar hun idee te weinig ‘contacturen’ hebben. Ook de studentenbeweging stamt uit de jaren zestig. De in 1963 opgerichte Studentenvakbeweging ging kort na de bezettingen in 1969 ten onder aan radicalisering. De activiteiten werden voortgezet door het Landelijke Overleg Grondraden en vanaf 1983 door de Landelijke Studentenvakbond. Het Interstedelijk Studenten Overleg (aanvankelijk ‘interuniversitair’) werd in 1973 opgericht.

De studentenclubs overleggen met de minister en fungeren als doorgeefluik: ze horen de klachten van hun achterban en kneden er een visie van. In het algemeen ageren ze tegen alle opgelegde beperkingen (geen harde knip, geen tempobeurs, geen beursverlaging voor de OVjaarkaart, geen week- en weekendkaart…) en zijn ze vóór participatie: meer inspraak, meer evaluatie, meer bestuursbeurzen.

Maar hun achterban voelt steeds minder voor medezeggenschap en bestuurswerk. Met z’n allen naar het Binnenhof reizen om een democratisch feestje te vieren is leuk, maar het corvee van het alledaagse bestuurswerk wekt aanzienlijk minder enthousiasme. Dat is al jaren zo en de kwaal lijkt te verergeren. De bonden pleiten voor extra bestuursbeurzen om dit motivatieprobleem op te lossen. (HOP)

Vlak voor de ontruiming van het Maagdenhuis ging Radio de Vrije Maagd via deze zender de lucht in.

Folia 32 | 21

Annonces zijn advertenties zonder winstoogmerk, bestemd voor de particuliere aanbieder. Annonces kunnen worden geplaatst in Folia én op de website www.folia.nl.

Aanbieden van annonces kan op www.folia.nl via Folia Weekblad. Daar vindt u ook alle informatie over de tarieven e.d.

annonces AMSTERDAMLEZING Ian Buruma – De geschiedenis van New York als pleidooi voor de multiculturele samenleving Laatste Amsterdamlezing in reeks met als thema “400 jaar Amsterdam - New York”. Gastheer is Paul Scheffer, bijzonder hoogleraar op de Wibautstoel. Dinsdag 26 mei in de Aula (Singel 411), aanvang 20.00 uur. Gratis, reserveren: www.uva.nl/ adamreeks of 020 525 4791.

dam FM. Kijk voor meer informatie op www.amsterdamfm.nl Theater zoekt lichttechnicus (kleine verg.). Specifieke ervaring niet vereist, wel grote interesse in techniek en theater.

Info@marionettentheater.nl

STUDENTEN EN STUDIE

Vrijdag 5 juni 19.30-23.30 uur: Feest 25 jaar Europese Studies!

CULTUUR Locatie: de Rode Hoed, KeizersHoud je van kunst en cultuur? Kom gracht 102 in Amsterdam. Pronaar het open podium van stugramma (deur open vanaf 19.30 denten kunstvereniging Particouur) - Opening door Joep Leerssen larte. Woensdag 27 mei theater - Korte voordracht door Karel van de Bochel. www.particolarte.nl der Toorn (voorzitter CVB) - Forumdiscussie o.l.v. van André GerHindi en Sanskrit weggesaneerd rits tussen alumni, studenten en als universitaire studierichtindocenten Europese Studies: ‘Eugen? Het India Instituut blijft ropese Studies als een metafoor cursussen Hindi en Sanskrit vervoor Europese samenwerking?’. zorgen. Om intensief en avontuur- Aanmelding: e-mail sturen naar lijk te studeren is bovendien tot secr.es-fgw@uva.nl en de deelna20 juni inschrijving mogelijk voor mekosten (studenten E4 / alumni de 6e Hindi Taalstudiereis veren (oud)medewerkers E14) overtrek 1 okt. as. naar Mussoorie in maken naar ABN Amro 44 66 07 de Garhwal Himalaya. www.in460 t.n.v. UvA o.v.v. ‘C.2030.0016 diainstituut.nl of 020 662 6662. / 25 jaar ES / eigen naam’.

Zondag naar de kerk? www.studentenekklesia.nl 11.00 uur - De Rode Hoed Keizersgracht 102 - A’dam Geïnteresseerd in Amsterdams nieuws? Altijd al radioprogramma’s willen maken over politiek, muziek, cultuur of sport?

Wordt dan vrijwilliger bij Amter-

Scriptiebegeleiding en studentencoaching. Bel Optileren: 020 7173732 www.optileren.nl

STUDENTEN SPORT CENTRUM USC Activiteiten • Introductiecursussen - Kitesurfen

Hoog boven de golven zweven met de wind in je kite. Da’s pas echt kicken. Deze uitdagende clinic (23 mei, één les van 2,5 uur) leert je de basisbeginselen van kitesurfen.

Studentenprijs E 55. Schrijf je in bij USC De Boelelaan of PCH Fitness.

- Schermen Introductiecursus voor studenten die kennis willen maken met de schermsport. Start 25 mei in het Marnix. Cursusprijs E17,50.

- Indoorklimmen Kennis te maken met de klimsport? Geef je op! Studentencursusprijs E40,50. Start 25 mei in klimhal Amsterdam. www.usc.uva.nl •Good Fit Wil jij verantwoord afvallen en bewegen? Doe dan mee met het Good Fit-programma o.l.v. de diëtisten van het USC: voedingsadvies, fitness bij het USC onder deskundige begeleiding op vrijdagavond en een kwartaal onbeperkt fitnessen. Het voedingsadvies helpt je af te vallen zonder een streng dieet te volgen. Het programma is gestart op 8 mei, maar je kunt je nog aansluiten. Studentenprijs E 55.

Check voor alle activiteiten www.usc.uva.nl

SPORT Gezocht: De zondagselectie van voetbalvereniging Swift is op zoek naar nieuwe spelers! Swift is een prachtige vereniging op een nog mooiere locatie: het Olympiaplein, midden in de stad en makkelijk bereikbaar per fiets! Wil jij

prestatief voetballen en zoek je als student een gezellig team, meld je nu aan voor komend seizoen!

Aanmelden kan bij: pjanovitz@ hotmail.com óf 06 2476 4710.

ren één of meer weken willen begeleiden. Informatieavond: 19 mei om 20.00 uur in de Tichel, Tichelstraat 50. Meer info: Natasja, 685 2505 of IIjeugdduin2@gmail.com

Verdienen

Aandacht over? Word buddy voor daklozen of verslaafden bij De Regenboog Groep! Zie www.aandachtover.nl of bel 020 531 7600.

Gevraagd: Handige studente voor verzorgende werkzaamheden bij gehandicapte, creatieve vrouw. Tussen de 18-30 jaar.

Goed Nederlands sprekend. Bij voorkeur milieubewust. 1 a 2 ochtenden p/week., €12 p/uur.

Tel. 020 620 8047. Centrum.

Voor onze kinderen van 9, 6 en 3 zoeken wij z.s.m. Franse conversatieles i.v.m een aanstaand vertrek naar Senegal.

Heb je interesse, bel dan 020 488 9313, Maaike & Philippe.

VRIJWILLIGERWERK, STAGES, e.d.

SIFE UvA zoekt (bestuurs)leden voor komend jaar! Ben jij: Ondernemend? Betrokken? Ambitieus?

Resultaatgericht? Wil jij: met een team maatschappelijke projecten opzetten/coördineren in Amsterdam en Gambia? Meld je dan aan voor een van de volgende bestuursfuncties: Voorzitter, Secretaris, Projectmanager, Marketing & Werving. Mail: info@sife-uva. nl. Website: www.sife-uva.nl Vakantiedagkamp Chassé/Jeugdduin2 is op zoek naar vrijwilligers die in de periode van 6-31 juli Ansterdamse basisschoolkinde-

Your career starts as a volunteer Stichting Amsterdam Cares heeft de jongste en hoogst opgeleide vrijwilligerspopulatie van Amsterdam. En daar kan jij als student ook al bijhoren! Amsterdam Cares activeert namelijk vrijwilligers uit het Amsterdamse bedrijfsleven door flexibel vrijwilligerswerk aan te bieden. Je meldt je aan voor activiteiten wanneer en voor wat jij zelf wilt, het is dus goed in te passen naast je drukke studie. Doe ook mee, krijg een goed gevoel, doe tegelijkertijd netwerkcontacten op en maak zo van Amsterdam een leefbare stad voor iedereen.

Kijk op www.amsterdamcares.nl Vakantie voor het goede doel - Vrijwilligers gezocht voor projecten in o.a. Bulgarije, Moldavië en Cuba.

Steek je handen uit de mouwen voor een ander en beleef een unieke zomer! www.ibo-nederland.org

WONEN Iets te verhuizen? Ik kom met een grote bus voorrijden. Studentenverhuizingen binnen A’dam. Van stoep tot stoep: E35. Ook met verhuismannen en touw en blok. Ook

buiten A’dam mogelijk. Bel Taco: 06 4486 4390; www.vrachttaxi.nl

DIVERSEN De Spermabank van het AMC is op zoek naar spermadonoren. Onkosten worden vergoed.

Nadere informatie tel. 020-566 3090, spermabank@amc.uva. nl of www.spermadonoren.nl

OMBUDSMAN PERSONEEL U kunt bij Ombudsman Personeel - voorheen Vertrouwenspersoon Personeel - Anneke Vijgeboom op maandag, dinsdag en woensdag van 9.00-14.00 uur terecht met klachten die samenhangen met het werk. E-mail: vertrouwenspersoon-personeel@uva.nl, tel. 525 5548 / 6210 (secr.). Meer informatie is te vinden op www. uva.nl/vertrouwenspersoon

VOORZIENINGEN GEHANDICAPTEN U kunt als student of als medewerker van de UvA bij de CVG terecht voor o.a. informatie over persoonlijke en/of algemene voorzieningen die samenhangen met het hebben van een functiegebrek. E-mail voor studenten: C.Fluggen@uva.nl, voor medewerkers: A.R.vanBoxsel@uva.nl.

Meer informatie vindt u op www. medewerker.uva.nl/arbo onder voorzieningen gehandicapten.

Studentenzaken CREA is de culturele organisatie van de UvA en HvA.

WOrkshOp: Online sOlliciTeren (di. 19 mei 09.30 - 13.00) Benut het internet optimaal Hoe vind je voor jou relevante informatie over functies en bedrijven op het web?

Hoe vul je digitale sollicitatieformulieren zó in dat je kans maakt op selectie?

Welke carrièresites kunnen een goede ondersteuning zijn? Hoe maak je gebruik van online netwerken bij het solliciteren? In deze workshop alle ins en outs van internetgebruik bij je loopbaanplanning en sollicitaties. *

Training: Ondernemerschap (ma. 25 mei 14.00 - 17.30) Met feedback op je ideëen en een stappenplan naar huis Je hebt een goed idee en overweegt om dit als ondernemer in de markt te zetten. Hoe pak je dat aan? Het Loopbaan Advies Centrum van de UvA en CASE (Centre of Amsterdam Schools for Enterpreneurship) verzorgen in samenwerking met de Maxwell Group hierover een workshop.

Je krijgt tips voor het maken van een goede pitch (= korte, pakkende presentatie van je idee), ervaren coaches gaan in op je vragen rondom financiën, administratie, businessplan, etc en je krijgt feedback op je plannen van succesvolle ondernemers. *

WOrkshOp: sOlliciTeren meT een handicap (di. 26 mei 09.30 - 13.00) Jezelf krachtig presenteren Het hebben van een fysieke dan wel psychische beperking en/of ‘gaten in je cv’ kan extra vragen oproepen bij het solliciteren. Hoe kan ik de langere studieduur op een goede manier toelichten? Moet ik mijn handicap noemen bij het solliciteren? Zo ja, hoe doe ik dat dan? En wanneer in het sollicitatieproces is dat handig om dat te doen? In deze workshop gaan we in op deze vragen. Ook staan we stil bij hoe je jezelf krachtig kunt presenteren. * * Meer informatie over de inhoud en het inschrijfformulier van deze bijeenkomsten vind je op: www.uva.nl/trainingscentrum.

Studentenzaken is er voor studenten, afgestudeerden en promovendi van de UvA en HvA. Binnengasthuisstraat 9, 1012 ZA Amsterdam 020 - 525 8080

www.uva.nl/studentenzaken 22 | Folia 32

Turfdraagsterpad 17, 1012 XT Amsterdam, 020 5251400.

ma 25 mei 20.00

Vis: van vitaal belang (2):

Visserij op wereldschaal

Sprekers: - Marloes Kraan (MARE, UvA): Kleinschalige visserij in West Afrika met veel impact; - Dr Maarten Bavinck (MARE, UvA): Industrialisatie in de visserij en - Iris Monnereau (MARE, UvA): De handel in kreeft.

Welke verantwoordelijkheid dragen de verschillende partijen in de sociale en ecologische verbeteringen van de visserij? Plaats: CREA Theater. Toegang: gratis voor studenten /€ 5,- alle anderen. Inlichtingen: 525 1420.

di 26 t/m za 30 mei

Muziek, theater, dans etc:

CREA Eindpresentaties

Van 26 t/m 30 mei staat CREA weer in het teken van de cursuspresentaties. Je koopt een kaartje voor de voorstelling die je wilt zien en met je polsbandje kun je vervolgens de rest van de avond alle andere voorstellingen gratis zien, mits er genoeg plek is! Laat je verrassen door wat CREA te bieden heeft. Kijk voor het definitieve programma t.z.t. op de website. Plaats: CREA Theater en Muziekzaal. Toegang: € 3,-. Reserveren niet mogelijk.

do 28 , vr 29 mei 20.30

Muziek:

CREA Popbands

Wederom spelen de CREA popbands twee avonden lang op hun eigen podium. Met op donderdag: Pioniers van de Omgekeerde Wereld, Monday Project, Tjejer, VAN 206 en op vrijdag: Super Glue, Zephyr, Pronto, Shakin Babies (ov). Plaats: CREA Muziekzaal. Toegang: € 3,-. Reserveren niet mogelijk.

za 30 mei 21.30

Muziek:

CREA Big Band o.l.v. Armando Cairo

Gastsolist: Natalio Sued, tenorsax. Na een klassieke studie aan het Nationale Conservatorium in Argentinië volgde Natalio Sued een jazz master aan het conservatorium in Amsterdam waar hij met de hoogste cijfers afstudeerde. Hij componeert zijn eigen muziek, waarbij hij de eenvoud en expressiviteit van folk songs combineert met het ritme en de harmonische complexiteit van jazz. Plaats: CREA Muziekzaal. Toegang: € 3,-.

Reserveren niet mogelijk.

w w w. c r e a . u v a . n l

roem

Sleutel Door Dirk Wolthekker

Hij begon met Duits, ging verder

Een kroon op zijn werk, noemt Melkweg-directeur Cor Schlösser de Rabozaal, de nieuwe zaal van poppodium de Melkweg en de Stadsschouwburg, die op 1 juni officieel wordt geopend. ‘Naast de Melkweg en de Stadsschouwburg zal ook Toneelgroep Amsterdam de nieuwe zaal gebruiken. Het mooie is dat we er alle drie dingen kunnen doen die we nu nog niet kunnen. Zo zal de Melkweg eindelijk producties kunnen programmeren waarbij het publiek kan zitten. Er zijn duizend stoelen en we gaan er zestig voorstellingen per jaar brengen. Samen met de al eerder vergrootte zaal The Max – van duizend naar vijftienhonderd staanplaatsen – denk ik dat de Melkweg nu klaar is voor de toekomst.

Financieel, maar ook artistiek.’

Wat in 1970 begon met de productie Liever geen bloemen in de oude, leegstaande melkfabriek aan de Lijnbaansgracht, leidde tot een loopbaan van bijna veertig jaar bij de Melkweg. Dat het zo zou lopen had Cor Schlösser (1946) zelf ook niet gedacht. ‘Ik zat in de derde klas van de HBS toen ik moest kiezen tussen de alfa- en bètarichting. Onze overbuurman in Kerkrade was de leraar wiskunde, en op de een of andere manier had hij de pik op mij. Ik besloot dat ik daarom niet de bètakant op zou gaan. Twee jaar later studeerde ik Duits. Mijn moeder was Duitse en ik dacht: Duits kan zo moeilijk niet zijn, daar weet ik al iets van. Tussen het mondeling en schriftelijk examen in ging ik met mijn vriend Ad Wouters vanuit Kerkrade naar Amsterdam om kamers te zoeken. “Wie, bitte?” vroeg de ober, toen we een cola bestelden op een terras. Wij spraken in Kerkrade met een licht Duitse tongval.

Mijn ambities lagen eigenlijk op een heel ander vlak dan Duits. Ik wilde acteur worden. Of de beste tafeltennisser van Nederland. Vanaf mijn achtste jaar stond ik al aan de tafeltennistafel. Uiteindelijk heb ik tot mijn 42e in de landelijke competitie gespeeld, maar verder dan de Top-50 ben ik nooit gekomen. Het collegejaar ’66-’67 was een belangrijk jaar, want daarin ging

Foto: Bob Bronshoff

met psychologie, maar werd directeur van de Melkweg: Cor Schlösser.

Cor Schlösser

er veel mis, waaronder de twee drieën die ik haalde voor uitspraak en idioom. Blijkbaar was Duits toch moeilijker dan ik dacht. Enige jaren later ben ik toch afgestudeerd met een MO-akte Duits, een soort lerarenopleiding. Ik liet het papiertje aan mijn vader zien en die vond het wel prima. “Goed zo, jongen.”

Ik besloot mee te doen aan het toelatingsexamen voor de toneelschool, maar werd afgewezen. Via het Universiteitstheater kwam ik daarna in contact met het Documentair Actueel Theater (DAT), waar ik werd aangenomen als acteur. Niettemin vermoedde ik dat mijn toekomst ook niet in het theater zou liggen, want de grote toneelgezelschappen namen voornamelijk acteurs aan van de toneelacademies. Toen ben ik, Sartre bij de hand, eens gaan nadenken wat ik nou écht wilde studeren. Ik kwam uit bij psychologie, dat moest het helemaal zijn. Ik begon aan het eerste jaar, maar verder zou ik niet komen.

Ik werkte toen geregeld in de nachtsociëteit het Oxhoofd aan de Herengracht, waarvan ik medeoprich-

ter was. Daar kwamen veel studenten en er werd ook getafeltennist. Omdat ik er veel was nam ik geleidelijk het beheer van het pand voor mijn rekening. En toen kwam de DAT-productie Liever geen bloemen, waarvoor een podium werd gezocht. We mochten de leegstaande melkfabriek huren en omdat ik “ervaring” had als beheerder van een pand, kreeg ik de sleutel. Die had ik het jaar daarop, toen we er weer een voorstelling mochten maken, nog steeds. Ik dacht: ik zet mijn studie een jaar stil om te kijken of ik, wat inmiddels de Melkweg was gaan heten, op zou kunnen zetten. Het was het einde van mijn studiejaren. De Melkweg nam een steeds grotere vlucht en van studeren kwam het niet meer. Nu denk ik: als ik hier straks klaar ben, zou ik misschien wel weer een studie op willen pakken.

Misschien economie. Dat was in de jaren zeventig een studie voor foute carrièremakers die veel geld wilden verdienen. Inmiddels weet ik dat zaken als publieksonderzoek en marketing heel belangrijk zijn voor een organisatie.’ l

Folia 32 | 23

Foto’s: Henk Thomas

dijkgraaf & fresco Sudoku

Alles onder controle?

Een van de definities van beschaving is dat we steeds meer controle krijgen over onze impulsen. We beheersen ons, om onze medemens niet lastig te vallen, te beledigen of te bedreigen. Zo is het beschaafd om de ander niet in het gezicht te hoesten en geen geluiden te maken bij het eten. Om samen te kunnen leven, moeten we ons aan regels houden: niet stelen, niet doodslaan enzovoort. Tot zover is dat oude koek, ooit prachtig beschreven door Norbert Elias. Maar er is iets nieuws aan de hand. Want toch neemt de beschaving niet automatisch toe met de toename van onze economische welvaart. Je hoeft maar even met het openbaar vervoer te reizen of je op straat te begeven, om te weten dat de nieuwste actie van de SIRE tegen onbeschoft gedrag meer dan terecht is. We slaan elkaar niet meer met de knoet het hoofd in, maar egoïsme viert hoogtij. We houden zitplaatsen bezet, dringen voor, snijden anderen de pas af, gooien troep op straat en noem maar op. De publieke ruimte is een slagveld van slechte manieren.

Tegelijkertijd worden we, als hoog ontwikkelde samenleving, bedreigd door nieuwe, anonieme gevaren van terrorisme en criminaliteit. We voelen ons steeds onzekerder, hoewel ons leven feitelijk veiliger is geworden. Overal worden we nu met camera’s bespied door de staat en bedrijfsveiligheidsdiensten. We zijn vrijer in onze individuele keuzes dan alle generaties voor ons, maar tegelijk worden we ook grootschaliger gecontroleerd.

Dat leidt tot een dilemma. Beperkt die toenemende controle onze ontwikkeling? Kunnen wij niet op een andere manier omgaan met de onzekerheid en het egoïsme die nu eenmaal bij de globalisering en schaalvergroting horen? Moeten we niet juist inzetten op individueel en collectief verantwoordelijksgevoel in plaats van op controle? Hangen wij, terwijl we denken vrij te zijn, eigenlijk als marionetten aan touwtjes?

Daarover praatte ik met vijf Leidse studenten. Ze vormen het bestuur van de Veerstichting, die begin oktober zijn dertigste symposium houdt over dit thema. We aten in de Amsterdamse Pijp en discussieerden de hele avond. Zo hoort het ook, over zo’n moeilijk onderwerp. Eigenlijk, bedenk ik op de fiets naar huis terwijl ik voor de zoveelste keer word uitgescholden door een medeweggebruiker, is dit een echt Amsterdams thema. En is de UvA niet juist de universiteit van de onaangepastheid, van de vrijheid boven de controle, maar ook van Elias? Dus, Amsterdamse studenten, er zijn nog een paar weken om een essay hierover in te leveren en echt Amsterdams geluid te laten horen! http://www.veerstichting.nl/nl/symposium-2009/ Louise O. Fresco is universiteitshoogleraar duurzame ontwikkeling.

Helemaal ingevuld? Stuur de oplossing (o.v.v. naam en huisadres) uiterlijk dinsdag 26 mei naar Folia, Vendelstr 2, 1012 XX, Amsterdam en maak kans op twee toegangskaartjes voor bioscoop Kriterion, www.kriterion.nl.

!

Bij inlevering van deze bon ontvangt u 50% korting op de volwassenen entree van het Amsterdams Historisch Museum en de foto expositie Maagdenhuis bezet ’69. Deze korting is voor één persoon en geldt t/m 1 november 2009.

150044