folia35_63

weekblad voor de Universiteit van Amsterdam jaargang 63 11/06/2010 nummer 35

Alles oranje!

Onderzoekers over WK-merchandise

Dick Swaab

De nabijheid van de dood

100 miljard sterren Kafka aan de UvA Waarneempracticum in het Science Park bij nacht

David Nieborg probeert de iPad en ergert zich

Mercator Sapiens Official UvA Merchandise

ww w.me rc ato rs a pie ns .nl Roetersstraat 35, 1018 WB Amsterdam, tel. 020-525 6159, info@mercatorsapiens.nl

inhoud #35

Ambush marketing

Vlaggen, ballonnen, T-shirts, gadgets, zonnebrillen, petten, mascottes, pruiken, hoeden, knallers, sjaals, opblaashamers, wave capes, paraplu’s, handkleppers, fluitjes, ratels, toeters, slingers: anders nog iets om uw steun aan Oranje te betuigen? 18

Veroordeeld tot Microsoft

iPad-gebruiker David Nieborg baant zich een weg door de Apple-onvriendelijke ICT van de UvA en voelt zich gediscrimineerd 8

Swaabs hersenspinsels

Hoogleraar neurobiologie Dick Swaab gaat met emeritaat. Een gesprek over leven na de dood en angst voor het einde: ‘Er is veel onduidelijkheid over de laatste fase van het leven.’ 10

Sterren op de foto

Studenten van sterrenkunde klimmen bij nacht en ontij op het dak van het observatorium in het Science Park om hemellichamen te fotograferen. Gemiddelde belichtingstijd: honderd uur. 14

Weekgast:

Peter Sloot, hoogleraar Computational Science: ‘Om 11 uur arriveerde professor Seth Lloyd, hier heb ik jaren naar uitgezien.’ 20

de De Boelelaan Het is met recht een van de lelijkste straten van Amsterdam. Hoewel ik lang getwijfeld heb of het nog überhaupt Amsterdam was, en niet een onderdeel van Amstelveen. Maar de De Boelelaan is Amsterdam en de afgelopen vijf jaar kwam ik er bijna wekelijks. Halverwege de De Boelelaan bevindt zich namelijk het Universitair Sportcentrum (USC), waar ik bijna elke vrijdag voetbal. Op en rond de De Boeleaan wordt de Zuidas gebouwd en banken en beurshandelaren passen niet goed bij studenten die voor bijna niets willen sporten. Dat is waarschijnlijk een van de redenen waarom het gebouw van het USC deze week dichtgaat en na de zomer op een nieuwe locatie aan het Science Park haar deuren opent. De komende jaren zal de universiteit zich gaan concentreren op vier locaties – het Science Park, de Oudemanhuispoort, het Roeterseiland en het AMC – en ook de niet- onderwijsgerelateerde organisaties zullen moeten verhuizen. Crea gaat naar de voormalige diamantslijperij, het USC dus naar de Watergraafsmeer en waar Folia naar toe moet is vooralsnog onduidelijk. Met verhuizen is op zich niets mis, maar het USC moet vooral blijven doen waar het goed in is. Dus hoop ik dat ook in het nieuwe sportcentrum in het Science Park de zaalvoetbalcompetitie net zo professioneel georganiseerd wordt. Dat het personeel net zo vriendelijk blijft en dat je tot minimaal middernacht in het sportcafé terecht kunt. Als dat zo is dan kijk ik met recht uit naar de dag dat het nieuwe USC officieel wordt geopend.

Jim Jansen, jfj@folia.uva.nl

En verder:

nieuws 4-7, opinie/scriptie 8-9, in beeld 12-13, Fen is uit/het beste/eten 21, annonces 22, lezingen 23, Dijkgraaf/Curvers/overigens 24

colofon

cover De KNVB Supporter Shirts van

weekblad

voor de Universiteit van jaargang 63 11/06/2010 Amsterdam nummer 35

ontwerpers Bas van de Poel en Daan van Dam, studenten aan de Willem de Kooning Academy Rotterdam, zie ook pagina 18-19 en www.wonderyears.nl

Alles oranje !

Onderzoek

ers over WK-m

Dick Swaa b

De nabijhe

id van de

dood

100 miljard

erchandise

sterren Kafk a aan de UvA David

Waarneempr acticum in het Scienc e Park bij nacht

Nieborg probee rt de iPad en ergert zich

Folia: Weekblad voor de Universiteit van Amsterdam, Vendelstraat 2, 1012 XX Amsterdam, tel. 020-5253981, fax 020-5253980, redactie@folia.uva.nl website: www.folia.nl uitgever: Stichting Folia Civitatis redactie: Floor Boon, Mirna van Dijk (eindredacteur), Jim Jansen (hoofdredacteur), Maud Janssen, Marit van Kooij, Margot Riedstra (secretariaat), Henk Thomas, Dirk Wolthekker medewerkers aan dit nummer: Bram Belloni, Martien Bos (correctie), Bob Bronshoff, Kimon Moerbeek, Robbert Dijkgraaf, Julie de Graaf, Jan-Maarten Hupkes, Marc Kolle, Harmen van der Meulen, Jeroen Pool, Arjan Roodink, Pascal Tieman, Won Tuinema, Tjebbe Venema, Fen Verstappen, Hans van Vinkeveen, Joke de Wolf redactieraad: Wouter Breebaart, Simon Dikker Hupkes, Albert Goutbeek, Lief Keteleer (voorzitter), Jaap Kooijman, Lennart Verhoef, Bert Vuijsje zakelijke leiding: Paul van de Water art direction: Pascal Tieman opmaak: Carl Zevenboom druk: Dijkman Offset, Diemen advertentiewerving: Bureau van Vliet bv, Zandvoort, tel. 023-5714745, fax 023-5717680, zandvoort@bureauvanvliet.com abonnement: € 46,90 per jaargang opgave: 020-525 3981, mededelingen@ folia.uva.nl of www.folia.nl. Het is niet altijd mogelijk de rechthebbenden van de foto’s op de prikbordpagina te achterhalen. Rechthebbenden van het beeldmateriaal kunnen zich bij Folia melden via: redactie@folia.uva.nl.

Folia 3

nieuws

Vertrouwen

meer actueel nieuws op www.folia.nl

‘Onwetendheid en onkunde bij FEB’ zz Halfjaarlijks overleg met Raad van Toezicht mede gewijd aan problemen bij FEB. zz ‘Het grote tekort bij de economische faculteit is nog steeds niet voldoende verklaard.’

‘De stijging van de personeelskosten was ook al zichtbaar in 2006, 2007 en 2008,’ zegt Roel van der Voort, programmadirecteur van de Amsterdam Business School en lid van de facultaire ondernemingsraad van de Faculteit Economie en Bedrijfskunde (FEB). ‘Het grote en plotselinge tekort in 2009 kan daarom niet alleen te wijten zijn aan een stijging van de personeelslasten. De administratieve organisatie van de faculteit is vervat in afspraken, regels en procedures. Die zijn vermoedelijk onvoldoende nagevolgd door de faculteit en onvoldoende gemonitord door het College van Bestuur.’

De FEB rekent dit jaar op 40,2 miljoen euro aan inkomsten, tegenover 47,3 miljoen aan uitgaven. Het verwachte tekort bedraagt dus 7,1 miljoen. Tijdens het halfjaarlijkse overleg op 2 juni tussen de Centrale Ondernemingsraad, de Centrale Studentenraad, het College van Bestuur en de Raad van Toezicht, waarbij Van der Voort aanwezig was, werd ook gesproken over de problemen bij de FEB. ‘Collegelid Paul

Het gebouw van de FEB, aan de Roetersstraat

Doop heeft daar toegegeven dat hij volledig was verrast door de omvang van het tekort.

Hij zei dat onkunde en onwetendheid de reden is geweest waarom het zo ver heeft kunnen komen. Dat het probleem door het CvB onvoldoende is onderkend lijkt mij duidelijk. Aan de andere kant, het voeren van een deugdelijke administratieve controle is toch echt de verantwoordelijkheid

van de faculteitsdecaan.’

Decaan Wansbeek werd in december vervangen door interim-decaan Fischer.

‘Wat ik goed vind is dat het CvB direct een urgentieprogramma heeft afgekondigd en werkt aan verbetering van de administratieve organisatie,’ zegt Van der Voort. ‘De regels daarvoor gelden niet alleen voor onze faculteit, maar voor de hele UvA. Als het ook op andere faculteiten mis zou gaan, met veel grotere begrotingen dan de onze, is dat nog veel dramatischer.’

Dat er gedwongen ontslagen gaan vallen is volgens Van der Voort niet waarschijnlijk.

Hij verwacht dat de faculteit volgend jaar weer zwarte cijfers schrijft. ‘Volgend jaar gaan er zestien hoogleraren met pensioen.

Dat levert zestien keer 150.000 euro op, want ze worden niet zomaar vervangen.

Daarnaast ontvangen we volgend jaar een hogere rijksbijdrage door een toename van het aantal studenten en moeten vaste medewerkers dertig procent meer onderwijs geven. Ook moet er beter worden toegezien op het naleven van promotietargets en zal de faculteit harder moeten werken om prestigieuze onderzoekssubsidies binnen te slepen.’ Collegelid Paul Doop zegt dat er de afgelopen jaren ‘resultaten zijn geboekt bij de versterking van de administratieve organisatie’, maar wil niet ingaan op wat er tijdens de overlegvergadering is besproken. (DW)

Sorbon tekent halfjaar bij zz Intentie om contract Sorbon na 1 januari met een halfjaar te verlengen om werkzaamheden ‘af te bouwen’. zz Sorbon twijfelt nog over deelname aan aanbesteding.

De nieuwe cateraar van UvA en HvA zal beginnen op 1 juni 2011. Het huidige contract met cateraar Sorbon loopt af op 1 januari 2011, maar er komt een overgangsperiode van een halfjaar. ‘In die periode kan Sorbon haar werkzaamheden afbouwen en kan een nieuwe cateraar worden ingewerkt.’

Dit zegt Ineke Veenstra, directeur van de facilitaire diensten van UvA en HvA. Overigens is het ook nog mogelijk dat er helemaal geen nieuwe cateraar komt, maar dat beide instellingen gewoon met Sorbon doorgaan. Ook in dat geval komt er een nieuw contract.

Momenteel wordt gewerkt aan een aanbestedingsdocument, waarin ook een Programma van Eisen is vermeld waaraan de nieuwe cateraar moet voldoen. Wat die eisen zullen zijn, daarover laat Veenstra zich niet uit. Wel zegt ze dat er een gezamenlijke UvA-HvA aanbesteding zal komen, waarin

rekening zal worden gehouden ‘met de specifieke aspecten en wensen’ van de afzonderlijke instellingen. Of Sorbon mee zal doen met de aanbesteding is nog niet zeker.

‘Wij beraden ons en wachten het aanbestedingsdocument af,’ zegt Sorbon-baas Jørgen Vestjens. Het document zal na de zomer gereed zijn. Cateraars hebben dan tot eind van het jaar de tijd zich in te schrijven. Op de vraag of UvA en HvA nog overwegen de catering weer in eigen beheer uit te voeren, zoals aan de UvA vroeger gebeurde door Smaa, antwoordt Veenstra met een volmondig ‘Nee’. (DW)

Oude, kerkse man discrimineert homo zz UvAPride organiseerde een wetenschappelijk debat over homotolerantie. zz ‘Homogeweld niet voornamelijk door moslims gepleegd.’

‘In mijn promotieonderzoek naar de motieven van daders van homogeweld was veel te doen over de oververtegenwoordiging van Marokkaanse jongeren in de statistieken, maar het is ook heel belangrijk om op te merken dat Nederlandse jongeren niet ondervertegenwoordigd zijn. In tegenstelling tot de populaire rechtse opinie wordt homogeweld dus niet 4 Folia

voornamelijk door moslims gepleegd.’ Dit zei UvA Pride-voorzitter Laurens Buijs op 2 juni tijdens een debat over homotolerantie. Wetenschappers vanuit verschillende disciplines lieten hun licht schijnen over het onderwerp.

Antropoloog Paul Mepschen vertelde hoe de discussie over homoseksualiteit de afgelopen jaren is veranderd.

Mepschen: ‘Sinds de opkomst van Pim Fortuyn wordt er een voorstelling gemaakt van een homotolerante Nederlandse cultuur tegenover een homofobisch moslimblok.’ De conclusies van Buijs en Mepschen dat de multiculturele

samenleving vooral in de collectieve beeldvorming een probleem vormt voor homo-emancipatie werd bevestigd door politicoloog Elmar Jansen. Hij deed onderzoek naar homotolerantie in Nederland en kwam erachter dat onder elke bevolkingsgroep de tolerantie zeer hoog is. Jansen: ‘Nederland is een van de meest homotolerante landen van Europa. De groep die nog het meeste weerstand heeft tegen het homohuwelijk en adoptie door homo’s bestaat niet voor het grootste deel uit moslims, maar uit relatief oude mannen, die minstens een keer per week naar de kerk gaan.’ (Julie de Graaf)

Inhoudelijk nieuws en berichtgeving over de verkiezingen geven jongeren meer vertrouwen in de politiek. Tot die conclusie kwam communicatiewetenschapper Maud Adriaanse na het analyseren van berichtgeving tijdens de vorige Tweede Kamerverkiezingen in 2006. Haar resultaten worden binnenkort in het International Journal of Public Opinion Research gepubliceerd. Adriaansen onderzocht in totaal 2148 berichten.

De meerderheid van de berichtgeving, 68 procent, was inhoudelijk en had betrekking op standpunten van politici. Aan het onderzoek deden 144 jonge kiezers en 559 andere kiezers mee. Op die laatste groep had de berichtgeving weinig invloed, maar inhoudelijke berichtgeving blijkt een positieve invloed te hebben op jongere kiezers: het maakt ze minder politiek cynisch. Als jongeren meer informatie over politiek krijgen, begrijpen ze kwesties beter waardoor ze positiever worden over de motieven en competenties van politici. (FB)

Teambuilding Op scholen met hechte lerarenteams is er meer onderling vertrouwen en meer gezamenlijke besluitvorming dan op scholen waarin de leraren minder hecht met elkaar zijn verbonden. Verbintenis is niet alleen gunstig voor de leerkrachten, maar ook voor de leerlingen, stelt UvA-promovenda Nienke Moolenaar. Zij promoveerde op 1 juni op dit onderwerp.

Wanneer leerkrachten een hecht sociaal netwerk vormen en zo steeds informatie, kennis en expertise uitwisselen, kunnen leerkrachten en leerlingen hier profijt van hebben. Moolenaar ontdekte bijvoorbeeld dat leerkrachten die sterke onderlinge relaties hebben, meer bereid zijn om nieuwe dingen te proberen om het onderwijs te verbeteren. Ook nemen deze leerkrachten vaker samen beslissingen over de invulling en uitvoering van het onderwijs. Bovendien ontstaat er een ‘collectief zelfvertrouwen’ dat goed is voor het onderwijs aan de leerlingen. (FB)

UvA en VU De UvA en de VU gaan de komende jaren nauw samenwerken in het op poten zetten van gezamenlijk natuur- en scheikundeonderwijs. Vanaf 2011 krijgen de universiteiten samen een bedrag van 2,88 miljoen euro om de plannen te realiseren. Marja van Bijsterveldt, demissionair minister van OCW, maakte dit op 1 juni bekend. De financiële impuls is tot stand gekomen op voordracht van de commissie-Breimer, een commissie om te adviseren over het plan van voormalig minister Plasterk om tot 2016 jaarlijks twintig miljoen euro beschikbaar te stellen om het universitaire onderwijs en onderzoek binnen de natuur- en scheikunde in Nederland te versterken. Naast de impuls van 2,88 miljoen euro krijgen UvA en VU honderdduizend euro om vrij te besteden, als een compliment voor de getoonde samenwerking. (FB)

Universiteitshoogleraar

‘Tijd voor Verenigde Staten van Europa’ zz Leider Parijse studentenopstand Daniel Cohn-Bendit spreekt in Spui25. zz ‘Iedereen zeurt dat Europa alleen maar geld kost, maar dat klopt gewoon niet.’

‘Eurosceptical thinking generally comes from people who don’t think.’ Met deze woorden vatte Daniel Cohn-Bendit, aanvoerder van de Parijse studentenopstand in 1968, zijn vurige pleidooi voor een sterke Europese Unie samen. Tegenwoordig is hij fractievoorzitter van de Europese Groene Partij in het Europees Parlement.

Op uitnodiging van de Kring Europese Studies sprak hij op 1 juni in Spui25 over de toekomst van Europa.

Cohn-Bendit erkende dat het zware tijden zijn voor de EU. ‘We zitten midden in een economische en financiële crisis en mensen zijn zeer verdeeld over de vraag hoe het nu verder moet. Sommigen menen zelfs dat dit het einde is van de euro en van Europa.’ Cohn-Bendit zei dat met name in Nederland met veel pessimisme en scepsis over Europa wordt gesproken. ‘Zo las ik laatst een stuk van Leon de Winter over Europa.

Hoewel hij toch een slimme man is, had zijn stuk het niveau van een basisschoolleerling. Er bestaan zo veel misvattingen over de EU en de euro. Terwijl de euro ons allemaal beschermd heeft tijdens de

Spinozapremie

Daniel Cohn-Bendit tijdens zijn pleidooi in Spui25 / foto Arjan Roodink

economische crisis.’ Verder verdedigde Cohn-Bendit de zwaar bekritiseerde bail out van Griekenland: ‘Rijkere landen willen niet opdraaien voor de schulden van de Grieken of de Spanjaarden, maar die landen hebben wel schulden bij onze banken. De EU heeft fouten gemaakt waardoor deze schulden konden ontstaan en daar moeten we nu verantwoordelijkheid voor nemen.’ Cohn-Bendit meent dat landen graag klagen over de kosten van de Unie en niet kijken

naar de voordelen die het hen oplevert. Cohn-Bendit: ‘Iedereen zeurt dat de EU alleen maar geld kost, maar dat klopt gewoon niet. Vraag het maar aan Philips of Unilever.’ Cohn-Bendit zei een fel voorstander van een groot en sterk Europa te zijn. ‘Ik denk zelfs dat de tijd is gekomen om na te denken over een mogelijke Verenigde Staten van Europa.

We hebben te maken met problemen die niet meer op te lossen zijn door individuele staten.’ (Julie de Graaf)

Lof voor iedere alumnus

Vlnr: Bob Bronshoff, Mieke van der Weij en Folia-redacteur Dirk Wolthekker / foto Henk Thomas

zz Bundel met 44 afleveringen van Folia’s serie ‘Roem’ vanaf nu standaardcadeau bij afstuderen. zz Niet alle geslaagde alumni zijn lovend over de UvA. Elke UvA-student die zijn of haar masterdiploma krijgt, ontvangt dat vanaf 2 juni met Lof, ongeacht het cijfer. Lof. Illustere alumni over hun UvA-tijd is namelijk de titel van een bundel met 44 interviews

Louise Gunning-Schepers (1951), nu nog decaan van de Faculteit der Geneeskunde en voorzitter van de Raad van Bestuur van het AMC, zal per 1 september worden benoemd tot universiteitshoogleraar gezondheid en maatschappij. Op die datum wordt ze voorzitter van de Gezondheidsraad. Als universiteitshoogleraar gaat Gunning binnen de sociale geneeskunde de vertaalslag maken van wetenschappelijke inzichten naar actuele gezondheidsvraagstukken. (DW)

met bekende oud-UvA-studenten, uitgegeven door de Alumnivereniging van de UvA. Het eerste exemplaar werd op 1 juni in het bijzijn van enkele prominente alumni gepresenteerd in Spui25.

Bijna vier jaar lang interviewde Dirk Wolthekker voor Folia’s rubriek ‘Roem’ wekelijks bekende (en soms iets minder bekende) oud-UvA-studenten, meer dan 150 in totaal. Bob Bronshoff maakte de foto’s. De meeste BN’ers reageerden positief op het interviewverzoek en konden

wel een plekje voor Folia vinden in hun overvolle agenda. Sommigen weigerden, uit angst voor imagoverlies als zou blijken dat ze hun studie niet hadden afgemaakt.

Dat je ook zonder diploma een mooie carrière kunt krijgen, kon VVD-coryfee Hans Wiegel dinsdag met zijn eigen cv onderschrijven. ‘Ik studeerde politieke wetenschappen. Toen ik op mijn 25e in de Tweede Kamer kwam, heb ik de gok gewaagd en mijn studie opgegeven. Ik geloof dat dit wel goed heeft uitgepakt. Maar ik heb een prachtige studietijd gehad aan de UvA, vaak zaten we ook in de kroeg, hier in de Handboogsteeg, en tentamens maakte je nog bij de professor thuis.’ Ook Mieke van der Weij zei met veel plezier op haar studie Nederlands terug te kijken, vertelde ze aan presentator en Folia-hoofdredacteur Jim Jansen. Maar niet alle alumni zijn zo lovend over de UvA. Teun van de Keuken, televisie- en radiomaker, vond zijn studie geschiedenis erg tegenvallen. ‘De universiteit richtte zich veel te veel op de middenmoot. Docenten gaven openlijk toe hun tijd in het PC-Hoofthuis uit te zitten tot hun pensioen, studenten protesteerden zodra er stof behandeld werd die niet getentamineerd zou worden. Van de Keukens verhaal staat in de bundel, net als dat van Wiegel en Van der Weij. Ook voor gesjeesde studenten is Lof verkrijgbaar: het is te koop voor € 12,50. (Joke de Wolf)

De belangrijkste Nederlandse onderzoekspremie, de Spinozapremie, is dit jaar toegekend aan vier wetenschappers. Drie van hen, hoogleraar sociale psychologie Naomi Ellemers, hoogleraar astronomie Marijn Franx en hoogleraar Griekse taal- en letterkunde Ineke Sluiter zijn verbonden aan de Universiteit Leiden. Hoogleraar biomacromoleculaire kristallografie Piet Gros is verbonden aan de Universiteit Utrecht. De vier onderzoekers ontvangen ieder een bedrag van 2,5 miljoen euro dat zij kunnen besteden aan onderzoek naar keuze. (FB)

Prijsvraag Win kaarten voor het Dour Festival!

Van 15 t/m 18 juli vindt de 22e editie van het Dour Festival plaats, het grootste muziekfestival van Wallonië. Vier dagen en nachten genieten van tweehonderd acts op zes podia. Met onder andere de Fun Lovin’ Criminals, Absynthe Minded, Faith No More, Dave Clarke, Lee Perry, Carl Craig, Dog Eat Dog en nog veel meer. Folia geeft drie keer twee kaarten weg. Ga om te winnen naar www.folia.nl/prijsvraag.

Stelling De stelling op folia.nl ging afgelopen weekend over Israël. De stelling luidde: Met de bestorming van een hulpkonvooi in Gaza treedt Israël alle humanitaire regels met voeten. zz Inderdaad, Israël is een schurkenstaat die een schandalige politiek voert ten aanzien van de Palestijnen – 49,3% zz Misschien, maar daar moet een internationaal oorlogstribunaal dan maar over oordelen – 31,9% zz Dat is zeker waar, maar de Hamasaanhangers in Gaza zijn ook schurken – 11,6% zz Nee hoor, Israël heeft het fundamentele recht zichzelf te beschermen, ook als het om zogenaamde hulpacties gaat – 7,2% Totaal aantal respondenten: 69

Folia 5

nieuws meer actueel nieuws op www.folia.nl

doctor

Uren knippen of uren verschuiven?

Karianne Kalshoven promoveert bij economie op een onderzoek naar ethisch leiderschap.

Ethisch leiderschap klinkt meer als een onderwerp voor psychologie dan voor economie en bedrijfskunde.

‘Ik ben zelf psychologe, en ethisch leiderschap is een bedrijfskundig onderzoeksgebied dat inderdaad raakvlakken heeft met de psychologie. Het gaat over gedrag van leidinggevenden, en leidinggevenden binnen organisaties.’

Wat is ethisch leiderschap?

‘Ethisch leiderschap wordt gedefinieerd als normatief juist gedrag, wat bestaat uit eerlijkheid, betrouwbaarheid, oprechtheid en zorgzaamheid. Ethische leiders nemen eerlijke beslissingen, behandelen anderen met respect en houden rekening met anderen als ze een beslissing nemen.

Ze hebben een voorbeeldfunctie voor werknemers en hun gedrag bevordert ethisch gedrag binnen de organisatie.’

foto Jeroen Pool

zz Studiezalen zijn sinds januari twaalf uur per week minder open dan voorheen, maar volgens de UB worden die uren gecompenseerd in drukke periodes. zz De CSR ontkent dit, en spreekt van een verkapte bezuiniging; volgens de raad is er een structureel tekort aan studieplekken.

‘In veel studiezalen kon je ’s avonds een kanon afschieten,’ zegt Robin van Schijndel, hoofd publieksdiensten van de UB. ‘Er zat bijna niemand. Dat is weggegooid geld. Nu zijn er ’s avonds alsnog voldoende studieplekken, alleen niet altijd in het gebouw waar iemand overdag studeert.’ En daar zijn veel studenten niet blij mee: als die overdag bijvoorbeeld op het Roeterseiland college volgen, dan willen ze aan het eind van de dag of ’s avonds ter plekke ook colleges en tentamens kunnen voorbereiden in een van de studiezalen. Maar op het Roeterseiland zijn die ’s avonds dicht.

Sinds 1 januari valt het beheer van alle studiezalen en bibliotheken van de UvA, inclusief computers en onderhoud, onder verantwoordelijkheid van de UB en niet langer onder verantwoordelijkheid van de faculteiten. Bundeling onder de vlag van de UB zou het beheer van de studie- en computerzalen en de bibliotheken efficiënter maken. Eerste maatregel die werd genomen: een aanpassing van de openingstijden. De UB is nu open tot 23.45 uur, het Roeterseiland en BG5 in het Atrium zijn ’s avonds nu gesloten, BG5 is ook in het weekend dicht. Als compensatie is het Bushuis sinds 1 februari in het weekend geopend en ’s avonds tot 20.45 uur.

‘In het Bushuis staan meer computers dan 6 Folia

in BG5 en er zijn studieplekken zonder computer,’ zegt Van Schijndel. ‘Per saldo zijn er ongeveer net zo veel plekken als in BG5 en Roeterseiland samen. Gedurende de lesweken zijn de zeven studiezalen samen in totaal twaalf uur minder open.

Maar die uren compenseren we in de komende tentamenperiode, wanneer er veel meer vraag is naar werkplekken dan in de avonduren. We knippen dus geen uren weg, we verschuiven ze alleen.’ De Centrale Studentenraad (CSR) denk daar heel anders over.

‘De computers in het Bushuis zijn lang niet allemaal beschikbaar, omdat de zalen beneden standaard gereserveerd zijn voor onderwijs, dat bijna nooit wordt gegeven,’ zegt Elwyn van Zanten, binnen de

‘Er worden 25 procent minder avondmaaltijden verkocht in Atrium, omdat ’s avonds doorstuderen in BG5 niet meer kan.’

CSR verantwoordelijk voor organisatie en financiën. ‘Het Science Park heeft 240 plekken die tot acht uur ’s avonds open zijn, maar daarop kunnen tot nu toe alleen bètastudenten inloggen. De tellingen van het aantal benodigde studieplekken waarop de UB het beleid baseert, zijn van begin 2009, terwijl de UvA dit studiejaar de grootste instroom eerstejaars ooit heeft gehad. Computers die kapot zijn worden meegeteld, net als niet-bruikbare studiezalen die worden verbouwd. En buiten de tellingen blijven de studenten die thuis of in de openbare bibliotheek

zitten te studeren, omdat ze weten dat je op zaterdagmiddag met wat pech een uur in de rij staat voor een studieplek.’ Van Zanten vreest bovendien dat de uren die door de week bespaard worden, in de tentamenweek nooit allemaal terugkomen.

‘Studiezalen moeten dan dag en nacht open zijn.’

Voor het gebruik van studiezalen moet de UB per openstellingsuur huur betalen aan het Facilitair Centrum. Dus als er bespaard moet worden – en de UB moet fors bezuinigen – kan dat door een verminderde openstelling van de studiezalen. ‘Maar andere kosten lopen, ondanks de sluiting, gewoon door,’ zegt Van Zanten. ‘Contracten met schoonmakers en beveiliging lopen door, ook al zijn die ruimtes ’s avonds dicht. En cateraar Sorbon derft zelfs inkomsten. Die zegt 25 procent minder avondmaaltijden te verkopen omdat ’s avonds doorstuderen in BG5, boven het Atrium, niet meer kan.

Je kan het de UB ook niet aanrekenen. Die moet vier miljoen bezuinigen en dat geld moet ergens vandaan komen, maar het sluiten van studiezalen is niet logisch als de kosten doorlopen.’

Volgens Van Schijndel (UB) is het onjuist dat er per uur voor de studiezalen moet worden betaald en klopt het evenmin dat de nieuwe openingstijden het gevolg zijn van bezuinigingen. ‘Zodra blijkt dat er meer capaciteit nodig is, openen we indien mogelijk een nieuwe zaal. Dankzij metingen weten we dat in de tentamenweek de vraag hoog is. We passen de openingsuren juist aan de vraag van studenten aan. In de komende weekenden zijn de UB, het Bushuis en BG5 daarom open. En het PC Hoofthuis door de week extra lang.’ (Remco Bouma)

Is ethisch leiderschap niet heel subjectief?

‘Ja, het is afhankelijk van perceptie. Dat heb ik in mijn proefschrift ook nadrukkelijk behandeld. Ik heb gekeken naar hoe werknemers hun leidinggevenden beoordelen op normatief juist gedrag.

Door interviews te houden en vragenlijstonderzoek uit te zetten heb ik geprobeerd dat normatieve te standaardiseren.’

Wat zijn de percepties van werknemers?

‘Wat opvalt is dat werknemers aangeven dat ze weinig begeleiding krijgen van hun leidinggevenden als ze op de werkvloer met ethische dilemma’s worstelen. Over het algemeen geven ze wel aan dat hun leidinggevenden zich eerlijk en betrouwbaar gedragen. Toch heb ik vaak gehoord dat werknemers niet serieus worden genomen in hun klachten over onethisch gedrag van leidinggevenden. Curieus dat organisaties daar niks mee doen.’

Hoe zit het met ethisch leiderschap aan universiteiten?

‘Daar kan ik op basis van mijn onderzoek weinig over zeggen. Het zijn grote organisaties met veel hiërarchische lagen. Binnen de universiteit klim je op de hiërarchische ladder als je een goed onderzoeker bent en niet op basis van onderwijs- en leiderschapskwaliteiten.

Een goed onderzoeker is niet per definitie een goede leidinggevende. Daarmee ontstaat het gevaar dat leidinggevenden de juiste managementvaardigheden missen om een team aan te sturen en al helemaal niet stilstaan bij integriteitsvraagstukken. Dat zou wat mij betreft wel mogen veranderen.’ (FB) Karianne Kalshoven, Ethical Leaderschip through the Eyes of Employees, promotie: woensdag 16 juni.

ideëen voor deze rubriek: redactie@folia.uva.nl

prikbord

promoties

BC Boekensalon

AMC Temporaalkwabepilepsie

Tijdens een extra Boekensalon op 10 juni geeft journalist en taalhistoricus Ewoud Sanders een lezing bij de Bijzondere Collecties over het aanleggen en beheren van een eigen digitale bibliotheek. Nu het digitaliseren van boeken en tijdschriften gemeengoed is geworden, doemt een nieuwe vraag op: hoe kun je als onderzoeker deze bronnen zo goed en zo efficiënt mogelijk gebruiken?

Moet je ze vooral raadplegen via de instellingen die deze bronnen aanbieden, of kun je ze beter van internet halen? Sanders laat zien hoe je op je eigen pc of laptop een digitale materiaalverzameling kunt aanleggen. Aanmelden via receptie-otm@uva.nl of telefonisch op 020–525 7300.

Temporaalkwabepilepsie is een ernstige vorm van epilepsie die bij 30 procent van de mensen met epilepsie niet goed te behandelen is. Deze mensen blijven aanvallen houden, ook al gebruiken ze medicijnen tegen epilepsie. UvA-onderzoeker Erwin van Vliet deed onderzoek en schreef over dit onderwerp het proefschrift The Role of the Blood-Brain Barrier and Multidrug Transporters in Pharmacoresistant Epilepsy. Met zijn onderzoek won hij de Harry Meinardi proefschriftprijs. De Heini Meinardi proefschriftprijs, een oorkonde en een bedrag van 2500 euro, wordt beschikbaar gesteld door het Nationaal Epilepsie Fonds en werd uitgereikt tijdens het Nationaal Epilepsie Symposium op vrijdag 28 mei.

Alle faculteiten

Amsterdamlezing

Erfgoed Hermaphroditos

Onder de titel ‘Nieuw Amsterdams Peil’ houdt schrijver Joost Zwagerman op 22 juni de vijfde, en voor dit jaar laatste, Amsterdamlezing. De lezingen hebben dit jaar als thema ‘hoge en lage cultuur’.

Zwagerman (1963) zal in zijn lezing ingaan op de literatuur als uiting van hoge en/of lage cultuur. Hij behoort tot de meest gelezen schrijvers van zijn generatie. In 2008 ontving hij de Gouden Ganzenveer voor zijn gehele oeuvre. Van 2002 tot 2009 schreef hij een tweewekelijkse column in NRC Handelsblad.

Sinds 1985 schrijft hij essays en kritieken voor Vrij Nederland.

Dit jaar was hij auteur van het Boekenweekgeschenk. Zie ook: http://www.uva.nl/adamreeks/2010.cfm

Van 3 juni t/m 8 augustus is in het UvA ErfgoedLab de presentatie ‘Fragments & Frictions: the Pilot’ te zien. Hier worden historische en actuele functies en percepties van wat wij tegenwoordig benoemen als ‘erfgoed’ aan de orde gesteld. Het sleutelstuk in de presentatie is een marmeren tors van Hermaphroditos uit de collectie van het Allard Pierson Museum. Vanwege morele fricties rond de androgyne aard van dit beeldhouwwerk, is in het verleden zelfs overwogen om het bovenste gedeelte van de tors als ‘Aphrodite’ op de markt te brengen. Dit is een van de voorbeelden waarin de paradoxale rol van het fragment in onze musea tot uitdrukking komt. Te zien in het UvA ErfgoedLab, Oude Turfmarkt 127/129.

FMG Gaydar

FGw Bas

Psychologisch onderzoek van de UvA en de Universiteit Leiden suggereert dat homoseksuelen beter mogelijke seksuele partners kunnen herkennen dan hetero’s.

Volgens de onderzoekers toont de studie het bestaan van een ‘gaydar’ aan. De term ‘gaydar’ staat voor een soort zesde zintuig waar homoseksuelen over zouden beschikken en waarmee zij andere homoseksuelen herkennen.

Bij complexe visuele prikkels bleken mannelijke en vrouwelijke homoseksuelen een significant sterkere voorkeur voor details te hebben dan heteroseksuelen. Dit wijst er volgens de onderzoekers op dat homoseksualiteit verbonden is met een meer analytische stijl van aandacht. Deze meer analytische stijl vergroot volgens hen de kans op het oppikken van aanwijzingen waaruit de seksuele oriëntatie van anderen kan worden opgemaakt.

Columnist, essayist en UvA-alumnus Bas Heijne heeft een nieuw boek geschreven: Harde liefde. Op 31 mei werd erover gedebatteerd in Spui 25. Het ontbreken van een reële toon in het politieke debat is de grootste kloof tussen burger en politiek, zei Heijne. In Harde liefde neemt hij het politiek klimaat in Nederland de maat. Volgens Heijne is de Nederlandse elite heel toegankelijk.

Om daarin je positie veilig te stellen moet je je continu conformeren. Dat leidt volgens hem tot een debat dat veel wegheeft van klassiek ballet: iedereen doet wat je verwacht, alsof de burger achterlijk is en niet doorheeft waar het werkelijk om gaat.

Maagdenhuis Digizine

FNWI Carolina

In het nieuwe digitale magazine, het digizine UvA-link laten de UB en het Informatiseringscentrum (IC) in korte filmpjes en teksten met beeld en geluid niet alleen hun normale werkzaamheden voor medewerkers en studenten zien, maar ook hun nieuwe producten. In het eerste nummer deze maand onder meer: de directeuren van het IC en UB filosoferen over de toekomst van informatie, social media en het gebruik hiervan voor onderwijs en wetenschap. Wat zijn bijvoorbeeld webcolleges en hoe werkt het? Het digizine zal vier keer per jaar verschijnen.

Uit de ruim tweehonderd geïnteresseerden die hebben gesolliciteerd op een van de vijf MacGillavry Fellowship-vacatures heeft de FNWI achttien kandidaten gekozen. Deze zijn uitgenodigd voor een sollicitatiegesprek en een openbare presentatie van hun onderzoeksvoorstel.

De presentaties vinden plaats op 8, 9 en 10 juni en 15, 16 en 17 juni. Ze worden gehouden op het Science Park. Met het Carolina MacGillavry PhD Fellowship programma worden jonge vrouwelijke bètaonderzoekers uit Afrikaanse landen ondersteund in hun wetenschappelijke carrière. Zie ook: http://www.medewerker.uva.nl/fnwi/fnwi.cfm

Heijne

DINSDAG 15/06 12.00 uur: Fritz Keller - Politicologie Solidarität der österreichischen Linken mit der algerischen Widerstandsbewegung.

Promotor: Prof.dr. M.M. van der Linden.

(Agnietenkapel) 14.00 uur: Babacar Fall - Politicologie Sénégal: Le travail au XXe siècle.

Promotor: Prof.dr. M.M. van der Linden.

(Agnietenkapel)

WOENSDAG 16/06 12.00 uur: Karianne Kalshoven - Economie Ethical Leadership. Through the Eyes of Employees.

Promotor: Mw. prof.dr. D.N. den Hartog. (Agnietenkapel) 14.00 uur: Erik Beune - Geneeskunde Culturally Appropriate Hypertension Care.

Promotor: Prof.dr. P.J.E. Bindels. (Agn.kapel)

DONDERDAG 17/06 10.00 uur: Jos Bramer - Geneeskunde Localised High Grade Extremity Osteosarcoma.

Promotoren: Prof.dr. C.N. van Dijk en prof.dr. H.N. Caron. (Aula) 12.00 uur: Ton Nabben - Criminologie Ritme, roes en regels in het uitgaansleven.

Promotor: Prof.dr. D.J. Korf. (Aula) 14.00 uur: Sophie Lecheler Communicatiewetenschap Framing Politics.

Promotor: Prof.dr. C.H. de Vreese. (Agn.kapel)

VRIJDAG 18/06 10.00 uur: Christian Scholl - Sociologie (Dis)order and Summit Protest in Europe.

Promotor: Prof.dr. W.G.J. Duyvendak. (Agn.kapel) 12.00 uur: Liza Huijse - Natuurkunde A Supersymmetric Model for Lattice Fermions.

Promotor: Prof.dr. C.J.M. Schoutens.

(Agnietenkapel) 14.00 uur: Hanno Spreeuw - Sterrenkunde Low Frequency Radio Transients.

Promotor: Prof.dr. R.A.M.J. Wijers. (Agn.kapel) AFSCHEIDSCOLLEGES

WOENSDAG 16/06

Mac Gillavry

14.40 uur: Prof.dr. F.A. Bais, hoogleraar Theoretische natuurkunde Symmetrie als kosmische code. (Aula) Zie ook: www.science.uva.nl

DONDERDAG 17/06 15.00 uur: Prof.dr. M.B. Pranger, hoogleraar Geschiedenis van de Christelijke godsdienst en theologie Augustinus en het zwijgen der Sirenen. (Aula)

VRIJDAG 18/06 15.00 uur: Prof.dr. J.K.M. Gevers, hoogleraar Gezondheidsrecht Medische professionaliteit en recht. (Aula) Voor meer informatie zie www.uva.nl/agenda

Folia 7

opinie

Vooroplopen heeft een hoge prijs Voor een iPad-gebruiker als David Nieborg is het digitale leven aan de UvA een kafkaëske nachtmerrie. Waarom faciliteert ICT eigenlijk alleen de Windowsgebruiker?

H

et aanzicht van de collegezaal is de laatste jaren behoorlijk veranderd. Ten goede, welteverstaan. Nauwelijks overhead- en diaprojectoren, laat staan schoolborden en krijtjes – dat is toch echt iets van de vorige eeuw. De beamer en laptop hebben razendsnel hun intrede gedaan en zijn nu al niet meer weg te denken uit het universitair onderwijs.

Recent is er een nieuwe gadget in de zee van apparaten die het universitaire leven net iets makkelijker kunnen maken; de iPad van Apple. Ik schrijf nadrukkelijk makkelijker kunnen maken, want het is allerminst zeker dat de potentie van dit soort apparaten binnen een redelijke termijn ook binnen de muren van de academie ten volle benut zullen worden.

Dat deze gadgets handig, maar vooral ook nuttig zijn, dat staat wat mij betreft als een digitale paal boven water. De vraag is welke beperkingen er meekomen, maar meer nog of de universiteit (en haar bewoners) al deze nieuwigheden wel aankunnen (of durven).

Wat is er zo bijzonder aan de iPad? Houdt het draagbare scherm van Apple enkele minuten in je handen en je hebt het gevoel in een glazen bol te kijken. Eigenlijk alle toepassingen die nodig zijn binnen het wetenschappelijke bedrijf worden door de iPad net even makkelijker.

E-mailen, Twitteren en browsen liggen voor de hand. Maar het apparaat wordt pas echt interessant als leesscherm. Denk bijvoorbeeld aan de PressReader app (te downloaden applicatie) waarmee opeens 1300 kranten uit 92 landen toegankelijk worden in handzaam en leesbaar formaat.

Met de juiste apps kan de verstokte lezer de printer het raam uitgooien, het krantenabonnement opzeggen en studenten een gang naar het postvak besparen.

In plaats van e-mails, vergaderstukken, papers, scripties of onderzoeksrapporten (in bijvoorbeeld .doc of .pdf formaat) uit te printen, doet het iPad scherm dienst als volwaardig vervanger van stukken versnipperde boom.

Natuurlijk zijn er massa’s gebruikers die 8 Folia

helemaal geen zin hebben om te stoppen met printen. Die geen geld (over) hebben om de kas van een Amerikaanse elektronicagigant te spekken. Of die voor onderzoek gebruikmaken van papieren boeken die (nog) niet gedigitaliseerd zijn.

De lofzang op de iPad behoeft dan ook enige nuancering.

Wat Apple geeft aan gebruiksgemak, haalt het bedrijf weg als het gaat om vrijheid.

Want de iPad is uitermate gesloten. Niet alleen wat betreft hardware (zie maar eens de batterij te vervangen), maar met name wat betreft software. Zelf een app programmeren en publiceren (als gebruiker of universiteit) heeft nogal wat voeten in aarde. In het ergste geval kan Apple, zonder opgaaf van reden, een app weigeren in haar online winkel. Soms voelt het alsof het niet jouw iPad is, maar alsof je het apparaat in bruikleen hebt van Apple die in al haar wijsheid bepaalt wat jij als gebruiker mag kijken/lezen/luisteren.

Echter, deze hobbels zijn, hopelijk, een voorlopig obstakel. Er komt na meer dan twee miljoen verkochte iPads ongetwijfeld een concurrerend apparaat op de markt dat net iets opener is. En, als de gebruiker echt prijs stelt op volledige toegang, dan zijn er gelukkig schroevendraaiers en redelijk simpele manieren om de software te kraken.

De ware uitdaging bij het ten volle benutten van innovaties zit hem dan ook niet enkel in de door de fabrikant opgeworpen beperkingen. Technologische hulpmiddelen, zoals de iPad, zouden het academische werk makkelijker moeten maken, maar in de praktijk lijkt niet-standaard (lees: niet Windows- of Dell-) gebruik ontmoedigd te worden.

Het ICT-beleid van de universiteit is totaal niet toegerust om enige vorm van experimenteel gebruik te faciliteren. Zo is toegang tot cruciale diensten totaal toegespitst op Windowsgebruikers. Of neem het draadloze netwerk dat buitengewoon goed is afgesloten. Wat eigenlijk raar is als je bedenkt hoe open fysieke diensten

illustratie Marc Kolle

zijn, zoals universiteitsgebouwen en bibliotheken. Het leven van de academische ‘early adopter’ wordt dan ook al snel een kafkaëske nachtmerrie. Anders gezegd: wie binnen de Universiteit van Amsterdam een iPad wil gebruiken, betaalt een zeer hoge prijs. En wat voor de iPad geldt, geldt ook voor het gebruik van andere niet-standaard hardware (zoals Macs) en software (zoals open source besturings-

systemen). En dat is zonde. Niet alleen zouden technische innovaties veel tijd (en dus geld) kunnen besparen, de universiteit zou een leidende rol moeten spelen als het gaat om innovatief ICT-gebruik, niet, zoals nu, de beperkende factor. yyy David B. Nieborg is docent nieuwe media en als promovendus verbonden aan Asca.

Nieborg@uva.nl

scriptie

Zal Israël van koers veranderen?

In het verleden was er vaker tijdelijke discussie en opwinding over Israëls beleid, en werd er vaker beweerd dat de emmer nu écht is overgelopen, maar het protest was altijd vergeefs en selectief, betoogt Fadi Hirzalla.

O

p 31 mei jongstleden, net nadat Israël het noodhulpkonvooi Freedom Flotilla aanviel en negen tot negentien mensenrechtenactivisten doodde, werd ik gebeld door een journaliste die op zoek was naar ‘de mening van een expert’. ‘Dit kán toch niet zomaar?’ vroeg ze. ‘Waarschijnlijk kan het wel zomaar’, antwoordde ik.

Freedom Flotilla vervoerde noodgoederen voor Gaza, dat sinds 2007 volledig wordt afgegrendeld door Israël, en in december 2008 en januari 2009 hevig werd gebombarbeerd door Israël. Bijgevolg is Gaza nog meer een getto geworden dan het in 2007 al was. Gebouwen liggen in puin. Aan primaire en secundaire levensbehoeften kan nauwelijks voldaan worden. Burgers hebben niets en zitten gevangen.

Freedom Flotilla wilde Israëls illegale blokkade van Gaza doorbreken en de humanitaire crisis aldaar verlichten, maar werd bruut onderschept. Vroeg in de ochtend van 31 mei, toen Freedom Flotilla zich nog in internationale wateren begaf, enterden Israëlische commando’s de schepen. Activisten pakten keukengerei, de commando’s hun geweren. ‘Wie er begon’, voor Israël een enorm issue, is onduidelijk.

Wel is duidelijk dat de Israëli’s enterden en schoten, en dat de mensenrechtenactivisten stierven.

Dat op zich klinkt dramatisch genoeg, en kan doen vermoeden dat Israël nu straf zal krijgen. Maar Nederlandse en andere westerse bewindslieden zullen geen substantiële maatregelen tegen Israël treffen. Dat doen westerse leiders nooit. Wel hebben ze, tot geen enkele opluchting van de Palestijnen en mensenrechtenactivisten, hun ‘zorgen’ en ‘droefenis’ geuit over de doden, en bovendien hebben ze gehamerd op het belang van een onderzoek. Dat doen westerse leiders altijd.

Een onderzoeksrapport zal er heus komen, van Israël. Een onafhankelijk onderzoek door de VN zal, zoals zo vaak, worden geblokkeerd door landen als de VS en Nederland. Uiteraard zal in Israëls rapport worden beweerd dat Israël uit ‘zelfverdediging’ handelde, en uiteraard zal die conclusie door Israëls bondgenoten worden onderstreept. In de media worden intussen de verschillende (vooral Israëlische) kanten gehoord. Het valt daarbij op dat nog altijd beroepslobbyisten ditjes en datjes mogen herhalen uit Israëls officiële propaganda. Het was ‘afschuwelijk’, gaf Cidi-lobbyist Ronny Naftaniël een waarheidje om slechtwil prijs in EénVandaag (31 mei jl.), daaraan toevoegend dat ‘Al-Qaida ook aan boord’ was. Ach en wee.

De media-aandacht eindigt steevast enkele dagen nadat de doden zijn gevallen, en dan verstommen ook de straatdemonstraties. In Nederland zien we tegenwoordig, elke keer als Israël veel doden maakt, protestmarsen met moslims van Turkse of Marokkaanse komaf. Regelmatig loopt er een handjevol blanke activisten mee.

Zelden zien we radicale variaties op deze en andere rituelen van politici, media, bezorgde burgers of nog anderen. In het verleden was er vaker tijdelijke discussie en opwinding over Israëls beleid, en werd er vaker beweerd dat de druppel de emmer nu écht heeft doen overlopen, maar nimmer veranderde Israël echt van koers.

Dat komt omdat Israël altijd bestuurd is geweest door leiders die geen oog hebben voor de mensenrechten van de Palestijnen, maar Oostelijk Jeruzalem en grote delen van de Westelijke Jordaanoever ten koste van alles willen annexeren en betrekkelijk ongevoelig zijn voor de stem van de internationale gemeenschap. Tegen zulke leiders protesteren is tot dusverre ineffectief gebleken.

De huidige ophef is daarnaast ook selectief. Elke dag opnieuw worden de Palestijnen geconfronteerd met onderdrukking en vernedering. Dag in dag uit ondergaan zij de biopsychosociale traumata van

De media-aandacht eindigt steevast enkele dagen nadat de doden zijn gevallen verlies en uitputting. Dat is de realiteit geweest voor de Palestijnen sinds 1948, en dat was het ook in de afgelopen maanden. Maar pas nú, als enkele nietPalestijnse mensenrechtenactivisten het leven laten, is de wereld voor sommigen te klein.

Ironisch genoeg is het echter juist de internationale dynamiek van de huidige rel die voor verrassingen kan zorgen. Als activisten wereldwijd in navolging van Freedom Flotilla veelvuldig het ruime sop kiezen richting Gaza en daarmee in conflict komen met Israël, dan kan Israël in een groter internationaal isolement geraken en uiteindelijk gedwongen worden haar Gazabeleid te herzien. De Free Gaza Movement, verantwoordelijk voor Freedom Flotilla en gesteund door morele autoriteiten als Mairead Maguire en Desmond Tutu, heeft in elk geval reeds nieuwe konvooien aangekondigd.

Het is en blijft echter onzeker of hiermee winst kan worden geboekt voor de Palestijnen. Alle winst die ermee gepakt kan worden, is bovendien beperkt.

Het Israëlisch-Palestijnse conflict is meer dan Israëls blokkade van Gaza. Hoe belangrijk noodhulp aan Gaza ook is, een structurele oplossing is het niet. Slechts één van de meer fundamentele problemen is dat Israël honderdduizenden kolonisten op Palestijns gebied heeft geplaatst, en systematisch Palestijnen uit dat gebied verjaagt. Zelfs honderd noodhulpkonvooien zullen dat tij niet kunnen keren. yyy

Oneindig veel manieren Timo Kluck (26)

studeert de master mathematics en doet voor zijn scriptie onderzoek naar pseudo-holomorfe krommen.

‘De theorie die ik onderzoek is redelijk nieuw en borduurt voort op werk van snaartheoretici, zoals Edward Witten en UvA-hoogleraren Robbert Dijkgraaf en Erik Verlinde. Veel mensen zijn momenteel aan het proberen om alle onderdelen te toetsen en te bewijzen. Het bewijzen is echter heel moeilijk, dus voor mijn scriptie neem ik aan dat de theorie klopt en onderzoek ik hoe ik hem kan toepassen. De theorie gaat over zogenaamde pseudo-holomorfe krommen, die kun je voor je zien als het oppervlak dat een energiedeeltje als het ware uitsmeert als het door de ruimte beweegt. De truc is om uit te rekenen op hoeveel manieren zo’n kromme in de ruimte kan liggen. Dit kan op oneindig veel manieren, maar je kan er een getal aan toekennen als sommige manieren vaker voorkomen dan anderen.

Mijn onderzoek doe ik aan de hand van vakliteratuur en publicaties. Dat zijn geen teksten die je even snel door kan scannen. Voor mijn scriptie gebruik ik maximaal tien publicaties. Daar zit er een bij die ik echt heel goed wil bestuderen en ik ben er nu al drie maanden mee bezig om überhaupt te kunnen begrijpen wat er staat. Het is een artikel van vijftien pagina’s, maar je hebt er veel achtergrondkennis voor nodig. Die moet ik dan weer op andere plekken opzoeken. Het is soms wel eens lastig dat ik mijn scriptieonderwerp niet echt met andere mensen kan delen. Ik kan het er natuurlijk wel met mijn vrienden van wiskunde over hebben, maar zelfs dat is niet altijd mogelijk omdat iedereen gespecialiseerd is in een ander onderwerp.

Wat dat betreft is wiskunde een heel persoonlijke zoektocht, maar dat vind ik er juist leuk aan. Als ik iets nieuws bedenk of begrijp dan heb ik echt het gevoel dat ik een beetje slimmer ben geworden. Toch ben ik er gevoelig voor als je wiskunde kunt toepassen en het wat minder abstract wordt.

Ik ben nu aan het solliciteren voor een promotieplek waar dezelfde soort wiskunde die ik bestudeer, wordt toegepast op het standaardmodel, dat bij de deeltjesversneller van Cern in Zwitserland wordt getest. Dat lijkt me enorm leuk, dan ben ik nog steeds bezig met de dingen die ik nu doe, maar dan kan ik wel aan iedereen uitleggen waaraan ik heb bijgedragen.’

(Julie de Graaf)

Fadi Hirzalla is promovendus bij de Amsterdam School of Communication Research (ASCoR) aan de UvA, en bestuurslid van het Nederlands Instituut Palestina/ Israël (Nipi).

Folia 9

‘Met hersenen in je hand komt de dood heel dichtbij’ In zijn carrière als hersenonderzoeker wist hij altijd zijn vinger op de zere plek te leggen. Dick Swaab werd geroemd om zijn baanbrekende onderzoek, maar verguisd omdat hij tegen de heersende politieke ideologie inging. Na ruim dertig jaar neemt Swaab afscheid. ‘Ik heb het nooit gedaan om weerstand op te wekken.’ Floor Boon / foto Bob Bronshoff / bewerking Pascal Tieman

D

ick Swaab werkte in zijn carrière meer met dode dan met levende mensen.

Zijn afscheidssymposium zal ook in het teken staan van de dood, maar zelf is hersenonderzoeker Swaab nog lang niet aan zijn einde.

‘Dat symposium is ook geen echt afscheid,’ zegt Swaab. ‘Ik werk gewoon door, het was ook niet mijn idee om er een hele dag omheen te organiseren.’

Onder de titel ‘Uitburgeringscursus doodgewoon’ worden op donderdag 17 juni de taboes rondom de dood geagendeerd. ‘Want men is als de dood voor de dood,’ grinnikt Swaab. ‘In 2002 heb ik bij de Gezondheidsraad al gepleit voor een verplichte uitburgeringscursus voor alle Nederlanders,’ vertelt Swaab in zijn werkkamer in het Nederlands Instituut voor Neurowetenschappen (NIN) waar hij ruim dertig jaar de scepter zwaaide.

‘Er is veel onduidelijkheid en onzekerheid over de laatste fase van het leven.

Dokters denken dat ze er uitsluitend zijn om mensen te genezen, maar als het aankomt op een eindstadium waarin geen genezing meer mogelijk of nodig is, dan haken ze nogal eens af. Het is heel moeilijk om dokters te laten spreken met patiënten over de manier waarop ze dood willen en wat er moet gebeuren met het lichaam na de dood. Dokters zijn er voor het leven en niet voor de dood.

Dat is de instelling.’

Het is niet voor het eerst in de carrière van Swaab dat hij vooroploopt wanneer 10 Folia

het gaat om het doorbreken van taboes.

Hij verwierf naam in de jaren zeventig met onderzoek naar de zichtbaarheid van seksuele voorkeur in de hersenen.

Homoseksuelen hebben andere hersenen dan heteroseksuelen, concludeerde Swaab, en de hersenen van transseksuelen zien er weer anders uit. Hij kreeg een woedende homobeweging over zich heen, want in die tijd werd homoseksualiteit vooral als een politieke keuze gezien. ‘Ik werd bedreigd, mensen demonstreerden in mijn tuin en bij het instituut kwamen

‘De Nederlandse Hersenbank levert aan 25 landen.

Het Nederlandse brein is echt een exportproduct’ bommeldingen binnen. Mijn vader belde en gaf me het advies voorlopig geen cynische grappen meer te maken.’ Swaab lacht. ‘Drie weken duurde het en toen kwam Salman Rushdie in het nieuws [vanwege de klopjacht die Iran op deze Britse schrijver maakte na het uitkomen van zijn boek De duivelsverzen, red.] en alle media sprongen daar bovenop.’ Het onderzoek ging de geschiedenis in als het homokwabje van Swaab.

Hoe komt het dat iets als de dood, dat zo nauw verbonden is met het leven, zo’n moeilijk onderwerp is? ‘Het is een van de weinige zekerheden die je hebt tijdens het leven,’ verklaart Swaab. ‘Logisch is het dan ook niet te verklaren, het is puur emotio-

neel. Mensen kunnen heel moeilijk over die dingen praten.’ Swaab zegt het met gemak, alsof het niet over hem gaat. ‘Ook de vraag om je hersenen te doneren, is iets wat moeilijk ligt bij dokters.’ Voor zijn onderzoek naar de ziekte van Alzheimer, een ernstige vorm van dementie, kostte het Swaab aan het begin van zijn loopbaan vier jaar om vijf goed gedocumenteerde Alzheimerbreinen te bemachtigen.

‘Dat komt omdat mensen niet doodgaan in een academisch ziekenhuis, maar in een verpleeghuis of thuis. Toen heb ik besloten om de Nederlandse Hersenbank op te richten.’

Die hersenbank, opgericht in 1985, is een van de vele verdiensten van Swaab en levert een belangrijke bijdrage aan het Nederlandse hersenonderzoek. Mensen die aangeven dat zij hun hersenen na hun dood willen afstaan aan de wetenschap, worden binnen zes uur na hun overlijden naar de VU gebracht. Daar staat een team klaar om de hersenen uit te nemen en ze volgens vaste protocollen te versnijden in kleine stukjes, voor onderzoek. ‘Deze bank is opgezet om iedereen met een goed onderzoeksidee van materiaal te voorzien. Wat dat betreft is de Nederlandse Hersenbank uniek. Er zijn nogal wat hersenbanken die zich bank noemen, maar in feite alleen verzamelen voor eigen onderzoek. Dat noem ik geen bank, maar een privérekening. Wij leveren materiaal aan zo’n vijfhonderd onderzoeksgroepen in 25 landen. Het Nederlandse brein is echt een exportproduct.’

Honderden hersenen had Swaab in zijn

handen, maar voor hij de dood zo dicht in zijn werk betrok, werkte hij vooral met proefdieren. ‘Na mijn promotie en tijdens mijn coschap gynaecologie raakte ik geïnteresseerd in de vraag hoe de baring op gang komt en of het brein van het kind dat bepaalt of dat van de moeder.’ Swaab startte met gynaecoloog Willem Honnebier een onderzoek naar anencefalen, kinderen die geen grote hersenen ontwikkelen. ‘Ik deed veel experimenten, zowel direct experimenteel werk, het verwijderen van hersentjes bij foetale ratten, als

‘Ik werd bedreigd en bij het instituut kwamen bommeldingen binnen’ op anencefalie tijdens de zwangerschap.

Daarvan hebben we er 150 bestudeerd en zo kwam ik ook ruimschoots met de dood in aanraking. Het bleek dat van die groep een derde deel veel te vroeg en een derde deel veel te laat werd geboren. Sommigen pas na een jaar zwangerschap.’ De conclusie: de hersenen van het kind bepalen het moment van de geboorte. Swaab: ‘Met dit onderzoek maakte ik de stap van dierlijk naar menselijk materiaal, een combinatie van experimenteel werk en observaties in de kliniek.’

Swaab merkte bij de overstap naar het werken met menselijk materiaal direct dat er een taboe rust op de dood. ‘Je merkt het eigenlijk als eerste bij jezelf. Als je obductie doet, het uitnemen van hersenen

na iemands overlijden, en je houdt de hersenen van iemand in je handen, dan is de dood heel dichtbij. Dat is een bijzonder moment.’ Een keer kwam er een familielid van Swaab ter obductie tijdens zijn dienst. ‘Ik ben ermee begonnen, maar heb wel ondertussen iemand anders gebeld om het over te nemen. Van die hersenen werd ook weefsel gekweekt. Ik ging iedere ochtend even kijken naar het weefsel in de kweek. Even goedemorgen zeggen.’

Hersenweefsel kan voortleven na het overlijden van iemand, als je het op de juiste manier kweekt. ‘Er is blijkbaar leven na de dood,’ zegt Swaab daarover. ‘Alleen niet als persoon. Die cellen functioneren.

Ze vertonen elektrische en chemische activiteit.’ Swaab gebruikt hersenkweek om te kijken of de cellen die bij de ziekte van Alzheimer niet meer functioneren, weer aan de praat gebracht kunnen worden. En dat hersencellen bij Alzheimerpatiënten in principe weer kunnen worden geactiveerd, heeft Swaab aangetoond aan de hand van experimenten

met de biologische klok. ‘Mensen met beginnende dementie verliezen hun dagen-nachtritme. Die zijn ’s nachts net zo onrustig als overdag. De biologische klok is makkelijk te stimuleren met licht. In verpleeghuizen hebben we daarom meer licht aangebracht. Het is geen therapie tegen de ziekte van Alzheimer, maar tegen de klok, en het laat zien dat je de cellen die aangedaan zijn door Alzheimer kan reactiveren. Als je maar de juiste stimulus voor die cellen vindt.’

Het optimisme is tekenend voor Swaab, die ieder moeilijk onderwerp moeiteloos weet te tackelen. Of het nu gaat om een structuurverschil in hersenen tussen mannen en vrouwen, het aantonen dat roken en alcohol slecht zijn voor kinderen tijdens de zwangerschap, of het opkomen voor oude mensen die meer flexibiliteit wensen in de euthanasiewet omdat zij niet meer willen leven, Swaab is er als de kippen bij. ‘Het gaat gewoon om onderwerpen die me interesseren,’ zegt hij daarover.

‘Ik heb het nooit gedaan om weerstand op te wekken.’ Toch heeft Swaab alweer een taboe te pakken: pedofilie. ‘Dat seksuele oriëntatie een combinatie is van erfelijkheid en de vroege ontwikkeling van de hersenen in de baarmoeder, dat mag nu duidelijk zijn. Pedofilie is een onderwerp waarvan ik denk: het wordt tijd dat het een keer naar buiten komt, dat we dat taboe gaan aanpakken.’ In al die jaren heeft Swaab wel geleerd dat zijn onderzoek zijn tijd vaak ver vooruit is. ‘Het is net als met die uitburgeringscursus. Een collega heeft aan de onderwijscommissie van geneeskunde gevraagd waar zo’n cursus in het curriculum past. Nergens, zeiden ze. Maar ik heb geleerd dat je voor al die dingen de tijd moet nemen. Dan gebeurt het uiteindelijk vanzelf.’ yyy Het afscheidssymposium van Dick Swaab vindt plaats in het AMC en is vrij toegankelijk. Aanmelden kan via secretariaat@nin.knaw.nl onder vermelding van Afscheid Swaab.

Cv Dick Frans Swaab

1944 geboren in Amsterdam 1963 Amsterdams Lyceum 1968 geneeskunde, UvA 1970 promotie, titel proefschrift: Factors Influencing Neurosecretory Activity of the Supraoptic and Paraventricular Nuclei in Rat. A Histochemical and Cytochemical Study.

1975-1978 waarnemend directeur van het Nederlands Instituut voor Hersenonderzoek 1978-2005 directeur van het Nederlands Instituut voor Hersenonderzoek 1979-nu hoogleraar neurobiologie, UvA 1985 oprichter en tot 2005 directeur van de Nederlandse Hersenbank 1978-nu hoofd onderzoeksgroep neuropsychiatrische storingen bij het Nederlands Instituut voor Neurowetenschappen

Folia 11

12 Folia

in beeld

Schone sponsoring

foto Jan-Maarten Hupkes

De eerste wasbeurt zit erop. Aldus Patrick Kossen, medewerker van wasserette Oost aan de Linnaeustraat en speler van de selectie van de Amsterdamse voetbalclub TOS Actief. Sinds 1 juni wordt TOS – Tot Overwinning Streven – gesponsord door Folia en Havana.

Wekelijks worden alle shirts bij Oost gewassen en terwijl Kossen een shirt past, controleert zijn oma de andere shirts. ‘De samenwerking heeft voor beide partijen veel voordelen,’ meent voorzitter van de senioren Henk Jansen. De bladen krijgen middels de shirts en een groot bord langs het veld naamsbekendheid en wij werven op deze manier nieuwe leden.’

Jansen is tot op heden tevreden over de synergie. ‘Sinds we adverteren in de bladen hebben twintig studenten van de HvA en UvA zich gemeld.’ TOS Actief is een multiculturele buurtvereniging in Watergraafsmeer die wordt gerund door vrijwilligers. Als het aan Jansen ligt wordt de samenwerking tussen de bladen – en bij voorkeur ook de instellingen – en de voetbalclub in de toekomst uitgebreid. ‘We zitten op tweehonderd meter van het Science Park waar een prachtig sportcentrum opengaat. Ik zou graag met de directeur gaan praten welke mogelijkheden tot samenwerking er zijn.’ (JJ)

Folia 13

Scherpstellen op Mars De les gaat alleen door bij helder weer, begint bij het vallen van de avond en duurt geregeld tot na middernacht. In de koepels op het dak van het Science Park volgen studenten het sterrenkundevak waarneempracticum. Kirsten Dorrestijn / foto sterrenkoepel Bob Bronshoff

D

e twee koepels zijn al van ver te zien als je aan komt fietsen op het Science Park. In de één staan drie telescopen waarmee zonwaarnemingen worden gedaan, in de ander staat een gloednieuwe telescoop, de meest geavanceerde van Nederland, die de UvA onlangs heeft aangeschaft. Studenten van het waarneempracticum zijn de eersten die hem gebruiken.

Dikke jas Het is dinsdagavond 18.30 uur. We zijn bij het Sterrenkundig Instituut Anton Pannekoek op de vierde etage van het Science Park. Practicumassistent Frank Tramper (28, master Astronomy & Astrophysics) wacht op de twee studenten die vandaag les hebben. Vanochtend hebben zij te horen gekregen dat het practicum door gaat: het weer is goed. Via een metalen wenteltrap klimt Tramper naar boven.

In het midden van de zilverkleurige koepel staat een reusachtige telescoop.

De assistent zet de computer aan en laat daarmee een deel van het observatorium openklappen. Een ijskoude wind stroomt binnen terwijl er een helderblauwe hemel

14 Folia

tevoorschijn komt. ‘Ik laat de ruimte eerst op temperatuur komen. Het mag hier niet warmer zijn dan buiten, anders vervormt het beeld.’ Het weerstation op de computer geeft aan dat het buiten 4,5 C graden is. Een dikke jas is op zo’n avond aan te bevelen.

Het waarneempracticum is een derdejaars keuzevak binnen de bachelor natuuren sterrenkunde. De twaalf studenten zijn opgedeeld in groepjes van twee en ieder tweetal voert een eigen project uit. Vandaag is Jim Tol (21, derdejaars) met zijn partner aan de beurt. Tol: ‘De afgelopen jaren heb ik in theorie geleerd hoe ik beelden van sterren moet analyseren, maar ik heb nog nooit een telescoop gebruikt. Bij dit practicum leren we zelf beelden maken.’ Hij zal het spectrum van de ster Sirius onder de loep nemen.

Tramper: ‘Uit de gekleurde lijntjes van het spectrum van een ster kun je aflezen welke stoffen zich in de atmosfeer ervan bevinden. Meestal bestaat die voor zo’n 80 procent uit waterstof en verder uit helium, stikstof, koolstof, zuurstof en ijzer.’ Het licht dat de telescoop opvangt, wordt via een glasvezelkabel naar de apparatuur gestuurd die het spectrum maakt, op de

vierde etage, maar de software zorgt nog voor veel problemen. De computer loopt keer op keer vast, dus vandaag helaas nog geen spectrum op het beeldscherm.

Trillend lichtpuntje Het is inmiddels donker geworden. De jassen gaan aan en de studenten begeven zich naar boven. De hemel is nu een donkerblauw tapijt vol sprankelende sterren.

Tramper laat zien hoe de studenten de

Maar dan is het plotseling over met de pret. Het zicht wordt verstoord door sluierbewolking telescoop met behulp van de computer op Sirius kunnen richten. De koepel draait als een schroefdop automatisch mee zodat het open gedeelte aan de goede kant komt. Op het computerscherm verschijnt een trillend lichtpuntje: Sirius. Ook lijken we dubbelster Sirius B in beeld te hebben, maar dat kan ook optisch bedrog zijn.

‘Met deze apparatuur is het niet nodig zelf door de lens te kijken. Alles gaat automa-

tisch met de computer, maar we kunnen de telescoop ook handmatig bedienen.’ De practicumassistent schroeft een kastje van de telescoop en zet er een oculair op. Hij stelt scherp op Mars. Door de lens is een fonkelend rood schijfje te zien. Vervolgens laat hij de Pleiaden zien, het beeld vult zich met ontelbare sterren. Maar dan is het plotseling over met de pret. Het zicht wordt verstoord door sluierbewolking en om 21.00 uur is er geen heldere ster meer te vinden. Er zit niks anders op dan de spullen inpakken en wachten op de volgende mooie nacht.

Witte dwergen In de bachelor natuur- en sterrenkunde zijn een paar verplichte sterrenkundevakken ingebouwd en er worden keuzevakken aangeboden. Het gaat om tot de verbeelding sprekende colleges als ‘melkwegstelsels’, ‘planetenstelsels’, ‘kosmologie’, ‘astrofysica’ en ‘compacte sterren’. Franka Buurmeijer (21, derdejaars) volgt ook het waarneempracticum en maakt daarvoor een kleurenfotometrie van nevels. ‘Het is onhandig dat we daarvoor afhankelijk zijn van het weer. Soms moeten we weken wachten voordat we verder kunnen. Als

het helder is, proberen we alles eruit te halen en zitten we rustig tot 2.00 uur ’s nachts op het Science Park.’ Buurmeijer heeft haar hele pakket gevuld met sterrekundevakken. ‘Je hebt in dit vakgebied met extremen te maken, dat vind ik leuk.

Wij zijn zo ver verwijderd van de sterren. Het is exotisch en mysterieus, maar aan de andere kant kan ik me bij sterrenkundige vraagstukken meestal beter iets voorstellen dan bij natuurkundige verschijnselen. We leren over het ontstaan van het heelal en waar we naartoe gaan, over eigenschappen van melkwegstelsels, over de evolutie van sterren, over witte dwergen en zwarte gaten.’ Ook Tol vindt de sterrenkundevakken praktischer dan die van natuurkunde. ‘Je kunt echt dingen meten. Aan de hand van de helderheid van een ster kun je bijvoorbeeld uitrekenen hoe ver hij staat, wat voor type het is en wat de temperatuur is. Het gaat vaak om absurd grote getallen. Na een tijdje maken die niet veel indruk meer. De ster die zich het dichtst bij de aarde bevindt, staat bijvoorbeeld 4000 miljard kilometer van ons vandaan, dat is 4,22 lichtjaar. Het is nauwelijks te beseffen hoe ver dat is.’

Normaal gesproken geeft prof. dr. Huib

Henrichs (60) het waarneempracticum, maar op de avond dat Tol les had, was hij in de sterrenkoepel van de VU om eenzelfde soort les te geven. Henrichs promoveerde in 1982 aan de UvA op zware sterren en röntgenpulsars (dubbelsterren) en nog steeds is hij dagelijks met dat onderwerp bezig. De studie heeft volgens hem ook een filosofische kant.

‘Door mijn vakgebied besef ik goed hoe uniek het leven op aarde is. Iedere dag

‘Deze generatie studenten gaat telescopen meemaken waarmee je het eerste begin van het ontstaan van het heelal kunt zien’ wordt ik daarmee geconfronteerd. Wij hebben niks te vertellen in het heelal. Eén ding is zeker: in de rest van ons zonnestelsel is niks vergelijkbaars te vinden, al zou het in principe wel mogelijk zijn dat er ander soort leven is.’ Volgens Henrichs is het wel degelijk mogelijk je een voorstelling te maken van de grootsheid van het

De koepel

De eerste foto

Franka Buurmeijer met telescoop in een van de sterrenkoepels, met op de achtergrond een stukje Melkweg / foto Huib Henrichs

Deze foto toont het sterrenstelsel Messier 81 in het sterrebeeld de Grote Beer, en behoort tot de allereerste foto’s die met de nieuwe telescoop van het Anton Pannekoek Observatorium gemaakt is (5 mei). Het betreft een spriraalstelsel bestaande uit zo’n 100 miljard sterren, op ca 12 miljoen lichtjaar afstand. De belichtingstijd was 20 minuten. / foto Huib Henrichs

heelal: ‘Als je om je heen kijkt, kijk je terug in de tijd, want licht heeft tijd nodig hier te komen. Als je naar de zon kijkt, zie je de zon van 8 minuten geleden. Het dichtstbijzijnde sterrenstelsel is dat van 2 miljoen jaar geleden en het verste dat ooit gefotografeerd is, is een sterrenstelsel van 13 miljard jaar oud. Om daar een foto van te maken was 15 dagen belichtingstijd nodig. Het heelal is 13,6 miljard jaar oud, dus die foto geeft een beginstadium van het heelal weer. Deze generatie studenten gaat nog wel meemaken dat er telescopen gebouwd worden die nog verder weg kunnen kijken, waarmee je dus het eerste begin van het ontstaan van het heelal kunt zien.’

van de Melkweg en daar is nooit een wolkje aan de lucht. Een foto die hier 100 uur belichtingstijd nodig heeft, is daar in één nacht gemaakt. De resultaten krijgen we vervolgens opgestuurd.’ In de master vertrekken studenten voor onderzoek meestal naar La Palma.

Theologische verklaringen spelen geen rol bij de studie sterrenkunde. De huidige theorie gaat ervan uit dat er een Big Bang was waaruit het heelal is ontstaan. Tol: ‘Ik ben atheïst, dus ik denk dat het toeval is dat de omstandigheden op aarde precies goed zijn voor leven.’ Er is nog veel onbekend binnen de sterrenkunde. Buur­meijer: ‘Docenten zeggen dan: “We denken dat het zus en zo zit, maar we weten het niet zeker.” Dat is lastig, maar ook een uitdaging. Er valt nog veel te ontdekken voor ons.’ yyy

Big Bang Wetenschappers van de UvA zullen de nieuwe telescoop niet vaak gaan gebruiken voor eigen onderzoeken. ‘In Nederland is de lucht erg onrustig en bovendien is er in Amsterdam veel lichtvervuiling,’ legt Henrichs uit. ‘Wij laten waarnemingen meestal uitvoeren in het buitenland, bijvoorbeeld op een sterrenwacht in Chili waar de omstandigheden ideaal zijn.

Vanuit Chili kijk je recht in het centrum

Folia 15

[ingezonden mededeling]

Peper

www.ASVA.nl

Nieuwsbrief van de

Gratis rechtshulp voor alle studenten Problemen met je huisbaas die weigert achterstallig onderhoud te verrichten. Moeilijkheden met de IB-groep omtrent je studiefinanciering of ruzie met je werkgever die je niet uitbetaalt. Geen enkele student hoopt tijdens zijn studententijd tegen zulke problemen aan te lopen. Helaas gaat het studentenleven niet altijd over rozen en kan het voorkomen dat je dergelijke problemen ondervindt.

Het Rechtsbureau van de ASVA studentenunie kan in dergelijke gevallen uitkomst bieden.

Foto: Julie Hrudova

Bij het Rechtsbureau kan jij met alle juridische vragen terecht. Enthousiaste rechtenstudenten zitten klaar om jou te helpen met het oplossen van jouw juridische problemen.

Rechtsgebieden waarbij wij jou kunnen helpen zijn onder andere huurrecht, arbeidsrecht en onderwijsrecht. Ook bij problemen met de Dienst Uitvoering Onderwijs (de voormalige IBgroep) kunnen wij jou helpen.

Heb je een korte vraag? Dan kan je het beste bellen met het Front Office van het Rechtsbureau of langsgaan bij de Studentenbalie op het Binnengasthuisterrein. Uitgebreidere vragen kan je beter mailen naar rechtsbureau@asva.nl.

Meestal kunnen de medewerkers van de Front Office jouw vraag snel beantwoorden. Als de zaak specialistische kennis vereist, wordt er een afspraak ingepland bij een medewerker van het Back Office. Deze gemotiveerde Rechtenstudent staat klaar om met jouw zaak aan de slag te gaan.

Interview Aart Jonkers (22 jaar): Hoofd van het Rechtsbureau en bachelor student Rechtsgeleerdheid

Aart Jonkers, Hoofd van het Rechtsbureau

|

| waar zij hun recht kunnen halen. Ons rechtsbureau

Zijn jullie er alleen voor studenten?

Wij houden ons hoofdzakelijk bezig met studenten.

biedt hier uitkomst.

Al hanteren wij deze lijn niet heel strikt. Als niet-

Welke vragen hebben studenten meestal

studenten studentgerelateerde vragen hebben

Je bent bij ASVA werkzaam als Hoofd van het

en wat kunnen jullie met deze vragen?

dan helpen wij hun ook. Zo helpen wij regelmatig

Rechtsbureau, wat houdt deze functie in?

Vragen van studenten hebben meestal betrekking

niet-studenten die problemen hebben met hun

Als Hoofd van het Rechtsbureau beantwoord

op problemen omtrent huurcontracten of de

huisbaas. Daarnaast beantwoorden wij ook

ik rechtsgerelateerde vragen van studenten.

studiefinanciering. Verder helpen wij studenten

vragen van oud-studenten over de terugbetaling

Ook probeer ik de vragen van medewerkers te

met procederen en met het opstellen en versturen

van de studiefinanciering.

beantwoorden en zit ik de vergaderingen met de

van juridische brieven. Tevens kunnen wij

medewerkers voor. Daarnaast ben ik het eerste

studenten doorverwijzen naar een goede advocaat.

Is er nog iets wat je wilt meegeven

Helpen met het versturen van brieven,

Ja, studenten weten vaak niet dat ze ook met

aan de studenten?

aanspreekpunt voor ASVA wanneer de organisatie rechtsproblemen heeft.

kunnen studenten dit zelf niet?

onderwijsgerelateerde zaken bij ons terecht

Hoe ben je bij deze functie terechtgekomen?

Uiteraard kunnen studenten dit zelf. Huisbazen

kunnen. Ook in het geval van juridische

Ik liep al een tijdje bij ASVA rond en verzorgde

nemen studenten niet altijd even serieus. Zij

problemen met de universiteit kan je terecht bij

daar de opmaak van de Peper. Zo ben ik in contact

hebben dan het idee dat studenten alleen staan

het Rechtsbureau. Wil je bijvoorbeeld een beroep

gekomen met het Rechtsbureau. Eerst ben ik twee

en geen proces aandurven. Een aangetekende

indienen tegen een bindend studieadvies, dan

jaar, met veel plezier, als vrijwillige medewerker

brief namens de ASVA studentenunie kan soms

kunnen wij je hierbij helpen.

actief

een verschil maken.

geweest.

Toen

de

functie

‘Hoofd

Rechtsbureau’ vrijkwam heb ik ook onmiddellijk gesolliciteerd. Inmiddels bekleed ik deze functie

Helpen jullie alleen individuele studenten?

Nee, ook studie- en studentenvereningen kunnen

al één jaar.

bij ons terecht met juridische vragen. Wij geven

Waarom komen studenten bij jullie

bijvoorbeeld

advies

aan

studieverenigingen

terecht met rechtsvragen?

wanneer zij hun statuten willen wijzigen. Ook de

Veel studenten hebben het beeld dat de

studentenraden kloppen soms bij ons aan voor

rechtsgang ingewikkeld is of hebben zij geen idee

advies.

ASVA rechtsbureau Front Office Service & Informatiecentrum UvA Binnengasthuisstraat 9 1012 ZA Amsterdam Telefoon: 020 525 2926 E-mail: rechtsbureau@asva.nl

Een uitgave van de ASVA studentenunie. Vendelstraat 2 1012 XX Amsterdam. Reageren? peper@asva.nl

300 vrienden...

1 trainer

AMSTEL CAMPUS

FESTIVAL

Muziek, film, debat, cabaret, kunst en nog veel meer.

Kom, net als Dio, Dolf Jansen, de Biet, Ella Vogelaar, Two Way Radio, Secret Love Parade en vele anderen op 18 juni gratis naar het Amstel Campus Festival.

Op zoek naar een leuke voetbalvereniging?

Kom eens kijken bij ons of train een keer mee!

T.O.S.-Actief Sportpark Middenmeer, Radioweg 63 020 6928314 / info@tos-actief.nl / www.tos-actief.nl

Vooraanmelding via www.amstelcampusfesitval.nl verplicht.

Bij Folia is plaats voor twee

Leerlingredacteuren (m/v) Als leerlingredacteur werk je gedurende een halfjaar drie dagen per week (0,6 fte) op de redactie van Folia in het centrum van Amsterdam. Je draait mee als zelfstandig redactielid. Je schrijft nieuwsberichten voor Folia en voor de website en maakt interviews, reportages en achtergrondverhalen. We zoeken voor deze functie enthousiaste UvA-studenten met schrijftalent en interesse in journalistiek. Creativiteit, ideeënrijkheid en een flexibele instelling worden op prijs gesteld.

Meer informatie: Jim Jansen (hoofdredacteur Folia), via jfj@folia.uva.nl Datum indiensttreding: half augustus 2010.

Sollicitatiemails, voorzien van een korte motivatie, kun je richten aan mededelingen@folia.uva.nl.

Als bijlage(n) graag een cv, en eventueel (maximaal twee) voorbeelden van eerder gepubliceerd werk meesturen.

Sollicitatiegesprekken zullen worden gehouden in de laatste week van juni.

weekblad voor de Universiteit van Amsterdam jaargang 63 26/03/2010 nummer 26

weekblad voor de Universiteit van Amsterdam jaargang 63 16/04/2010 nummer 28

Jan Jaap van der Wal

Chatroulet

60.000 exhibitionisten en voyeurs

Cinestud

Het filmtalent van morgen

Carrièrebeurs ‘Niet bijster nuttig’

Is dit het grootste Asva-lid?

waarde en waarheid van Wikipedia

gaat de politiek in

Chatroulette

weekblad voor de Universiteit van Amsterdam jaargang 63 21/05/2010 nummer 32

weekblad voor de Universiteit van Amsterdam jaargang 63 23/04/2010 nummer 29

60.000 exhibitionisten en voyeurs

Antikraak

Dag rechten, dag privacy

Transparantie

‘UvA-bestuur moet helderder’

Film & filosofie

Levenslessen in Technicolor

Taboe-onderzoek: De kosten van immigratie

weekgast

Ernst ‘oude meester’ van de Wetering

conservatisme

‘De missing link in het politieke denken’

verkiezingen

Waarom zou je wel/niet stemmen?

Anna Hoeve Van lustoord tot Science Park

Jong, geleerd

Studenten van het AUC over de werkdruk

Weekgast

Mei-lijsttrekker Michael Jungen wint de verkiezingen

Wonderyears ‘Doe iets creatiefs met een T-shirt’. Dit was de opdracht die Bas van de Poel (1986) en Daan van Dam (1988) van hun docent op de Willem de Kooning Academie in Rotterdam kregen. Hun idee, een T-shirt met aan de binnenkant de beeltenis van ‘onze jongens’ zoals te zien is op de cover van deze Folia, slaat aan. Van de Poel: ‘We zijn nogal verbaasd over de plotselinge aandacht. We zijn naar allerlei grote merken, waaronder Nike, gegaan om ons idee aan de man te brengen. Niemand had interesse. Nu krijgen we aanvragen voor het shirt uit Oostenrijk en Japan. Het is nogal overweldigend.’ De heren zijn nog in onderhandeling met producenten en hopen dat het T-shirt binnenkort in de handel is. Volg de ontwikkelingen op hun website www.wonderyears.nl.

De grote oranje marketinghinderlaag Het is oranje, drinkt bier en houdt van het nationale elftal. Zie hier de gemiddelde Nederlander tijdens de grote voetbalevenementen. Zo ook bij het wereldkampioenschap in Zuid-Afrika. Verschillende bedrijven haken handig in op de zogenaamde ‘Oranjegekte’, de een wat succesvoller dan de andere. Wat zijn de trucs van een succesvolle reclamecampagne? Marit van Kooij en Maud Janssen

H

et leek op een massale striptease toen zestig Nederlandse meisjes zich tijdens de oefenwedstrijd tussen Nederland en Mexico enthousiast uit begonnen te kleden. Maar onder hun iets te grote T-shirts bleken ze een kort oranje jurkje aan te hebben met daarop het goudkleurige logo van het biermerk Bavaria. ‘Een typisch voorbeeld van ambush marketing,’ vertelt Marjolein Doets, werkzaam bij de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Commerciële Communicatie (SWOCC) dat in

1995 aan de Universiteit van Amsterdam opgericht werd. ‘Je bent geen officiële sponsor, maar je krijgt wel alle aandacht.

Het is eigenlijk voor een dubbeltje op de eerste rang zitten.’ Doets heeft net als haar collega Daan Muntinga aan het SWOCC onderzoek gedaan naar de sponsoring van grote sportevenementen en de effecten daarvan op het imago van de sponsor.

Muntinga vervolgt: ‘De officiële sponsors zijn heel alert op ambush marketing.

Heineken, de officiële sponsor van de KNVB, was ook niet gecharmeerd van de actie van Bavaria.’ Doets: ‘En toch is het

mecampagne in de sport? Doets: ‘Het imago van het bedrijf moet passen bij het product; de zogenaamde fit moet geloofwaardig zijn. Dat kan op een heel vanzelfsprekende manier. Een sportdrank die een marathon sponsort of Shell die haar naam aan de motorsport verbindt. Maar een succesvolle fit ligt niet altijd voor de hand. Een mooi voorbeeld vind ik het Nuon Energieshirt. Het shirt wordt oranje naarmate de drager warmer wordt. Je maakt het stadion dus oranje met je eigen energie. Zo wordt de energie van Nuon op een geloofwaardige manier verbonden aan het WK en het )ranje-elftal. Erg slim.’

Muntinga houdt de ‘Pletterpet’ van Heineken omhoog. ‘Deze vind ik ook erg goed.

Er zit een mooie link in met Zuid-Afrika en voetbal, waar de traditioneel versierde Pletterpet, wat helm betekent in het ZuidAfrikaans, bravoure maakt op de tribune.

Bovendien zit er weer een typische, sterke Heinekenreclame bij.’

Massaal aan de speeltjes De Oranjegekte is voor sommigen een een mooie manier om in de publiciteit te komen. Het slimme van de Bavaria Dutch kwelling, voor anderen een reden om zichzelf, hun huis en huisdieren compleet Dress is bovendien dat ze de actie zowel op mannen als vrouwen richten. Vrouwen zien er goed uit tijdens het WK en de man‘Bijna alle speeltjes nen vinden het leuk om naar te kijken.’

Oranje energie Bavaria is slechts één voorbeeld van een merk dat meelift op de Oranjegekte. Je kan er, twee weken voor het begin van het WK in Zuid-Afrika, niet meer omheen: Nederland doet mee aan het WK. Maar wat bepaalt nu het succes van een recla-

zijn klein, beestachtig en harig’

in oranje te hullen. De supermarkten spelen hier handig op in. Supermarktklanten worden massaal getrakteerd op, of geteisterd door, gratis Handjes, Beesies, Juichbandjes, VoetbalGoGo’s of WK-

Daan Muntinga (l) met de Pletterpet van Heineken en John Faasse met het Brulshirt van Blokker / foto’s Bram Belloni

18 Folia

Spaar ze allemaal!

Dit jaar delen maar liefst veertien supermarkten gratis Oranjeprullaria uit.

Ook andere statistieken over de Oranjegekte liegen er niet om, bleek uit een onderzoek van mediabureau Stroom. Een derde van de Nederlanders zal zich hullen in oranje voor de wedstrijden, een op de tien auto’s zullen versierd worden en meer dan een derde van de respondenten gaf aan oranjespullen te kopen. Dat bedrijven hier handig op inspringen, is dus niet zo vreemd.

Marjolein Doets met ‘Handjes’ van Dirk van den Broek / foto Bram Belloni

pinnen. ‘Hoewel de ene actie wat effectiever is dan de andere, kan het over het algemeen geen kwaad om gratis dingen weg te geven,’ vertelt Muntinga. ‘Dat geldt voor alle supermarkten, want de productiekosten zijn bijna nihil. Tijdens vorige voetbalevenementen zag je dat de omzet van supermarkten met spaaracties enorm groeide.’ John Faasse, ook verbonden aan SWOCC, geeft advies over de effectiviteit van reclame aan verschillende sponsoren.

Hij plaatst, net als Muntinga en Doets, vraagtekens bij de massaliteit van het idee. Faasse: ‘De consument ziet door de bomen het bos niet meer. Er is geen onderscheid: bijna alle speeltjes zijn klein, beestachtig en harig en van de producten die dat niet zijn, zoals de Juichbandjes, vraag ik me af of die het wel gaan redden.

Armbandjes zijn nogal uit.’

Albert Heijn kwam dit jaar opvallend laat met de bekendmaking van haar WKstunt. Maar binnen twee dagen zijn de zogenaamde Beesies, een knuffelbare worm die erg lijkt op de ooit zo populaire Wuppie, ongekend populair. ‘Het interessante is dat de Wuppie jaren geleden al een keer

gelanceerd is,’ vertelt Faasse. ‘Toen was het een enorme flop. De Albert Heijn introduceerde het poppetje vervolgens jaren later opnieuw tijdens het WK van 2006, vergezeld van een flinke reclamecampagne en het was meteen een daverend succes. Dit jaar maakt Albert Heijn ook de fit op een slimme manier aan de doelgroep duidelijk; er is een logische link ontstaan tussen het supermarktconcern en het WK doordat populaire spelers als Robin

‘Als je niets met Oranje doet, vragen mensen zich al snel af waar je vaderlandsliefde is gebleven’ van Persie en Nigel de Jong op komen draven in de reclames. Tel daar de muziek van Marco Borsato en Guus Meeuwis bij op en je hebt een succes.’ Andere supermarktconcerns proberen met wisselend succes mee te liften op het succes van Albert Heijn, maar de onderzoekers wijzen de Zaanse grootgrutter unaniem aan als

winnaar. ‘Albert Heijn heeft een enorme mediakracht,’ legt Doets uit. ‘Dat komt door hun hoge reclame­budget, maar ook door de vele successen in het verleden.’

Albert Heijn voert de Beesies erg ver door.

Op de website, in de reclamecampagne en in de Bonuskrant wemelt het van de harige diertjes. Doets: ‘Dat is een algemene regel als je een product op de markt wil zetten: de consument moet het overal tegenkomen.’ Muntinga vult haar aan. ‘Het verschil tussen Albert Heijn en de andere supermarkten is dat iedereen erop zit te wachten. De VoetbalGoGo’s van de C1000 zijn een surrogaatverhaal. De andere supermarkten steken gewoon “oranjebleek” af tegen Albert Heijn.’

één klap goed. Is de haast chauvinistische voorliefde voor de nationale kleur iets typisch Nederlands? ‘Je ziet het ook wel in Latijns-Amerikaanse en Afrikaanse landen, maar in Europa neemt Nederland toch een unieke positie in,’ vertelt Faasse.

‘Waar zou dat toch aan liggen?’ vraagt hij zich vervolgens hardop af. ‘Omdat we normaal zo gewoon zijn? Degelijk en calvinistisch? Het WK stelt ons in ieder geval in staat om eens flink uit de band te springen.’ Maar, relativeert Faasse direct, in de reclames en campagnes zit altijd een knipoog of een grap. De Nederlander met een Pletterpet, Energieshirt en honderden Beesies in huis? Faasse: ‘Die neemt zichzelf liever niet al te serieus.’ yyy

Chauvinisme ‘Als bedrijf kan je niet meer om de Oranje­gekte heen. Ook al heb je niets te maken met het WK,’ concludeert John Faasse. ‘Sterker nog, als je niets met Oranje doet, dan vragen mensen zich al snel af waar je vaderlandsliefde is gebleven.’ Het WK maakt elk gebrek aan saamhorigheid onder de Nederlanders ogenschijnlijk in

Folia 19

Rechtsonder: met Narges Zarrabi, Shayan Shahand en Stephen John Turner / foto linksboven Bram Belloni, overige foto’s collectie Peter Sloot

Weekgast Peter Sloot is hoogleraar Computational Science en voorzitter van het ICCS, de International Conference on Computational Science (www.iccs-meeting.org), die tussen 31 mei en 2 juni haar tiende editie beleefde.

Bekende gezichten

Om 09.00 uur is het stampvol in het mooie Koninklijke Instituut voor de Tropen, hier in Amsterdam. Zo’n vierhonderd interdisciplinaire wetenschappers gaan vol verwachting zitten in de fraaie oude zaal, wat zenuwachtig loop ik naar voren om ICCS 2010 te openen. Ik zoek naar bekende gezichten tussen al die priemende ogen. Sommigen ken ik nog van het eerste congres, nu al weer tien jaar terug. Het geschuif en gekuch neemt af.

Het wordt stil. Ik kijk in de vriendelijke gezichten van Jos Engelen, de directeur van NWO en Robbert Dijkgraaf, de president van de KNAW, zij gaan mij helpen de spits af te bijten. Ook mijn medeorganisator Jack Dongarra en de internationale topsprekers zijn er allemaal klaar voor!

Na een jaar intensieve voorbereiding is het dan zover. ‘Ladies and gentlemen, it is an honour and pleasure to welcome you to the 10th anniversary of the International Conference on Computational Science…’

huis met Ed Seidel, de man die verantwoordelijk is voor miljarden subsidies per jaar voor onderzoek aan wat de Amerikanen noemen ‘cyberinfrastructuur’.

Samen met Ed besloten de wereldgemeenschap op het gebied van computational science bijeen te roepen om te zorgen dat er ook goede wetenschappelijke opleidingen komen op dit gebied. Om 11 uur arriveerde professor Seth Lloyd bij ICCS. Hier heb ik jaren naar uitgezien. Lees zijn boek Programming the Universe: a Quantum Computer Scientist takes on the Cosmos.

Seth is een wandelende inspiratiebron met paardenstaart en gympies.

Om 16.00 uur vertelt Anton Zeilinger over kwantuminformatie en het grote ongelijk van Einstein, daarna een videolink naar Boston voor Stephen Wolfram, de uitvinder van Mathematica en A New Kind of Science, en Wolfram Alpha. Daarna met vierhonderd man met de boot naar het drijvende restaurant voor een Aziatisch diner met voordrachten en prijzen. Wat een dag!

Inspiratie op gympies

Leven en nachtleven

MA

DI

Wat een dag! Om 09.00 uur een uitgebreide discussie in een koffie-

20 Folia

WO

In 1982 schreef de Nobelprijswinnaar Richard Feynmann

dat we de wereld om ons heen alleen maar echt kunnen simuleren op een quantumcomputer.

Dat was de start van een lange weg naar quantum computing en een beter begrip van wat computersimulatie nu eigenlijk inhoudt. Omdat het bestuderen van de levende natuur met de computer mijn werk is, heb ik hier lang en vurig over gesproken met Zeilinger en Lloyd. Voordat je het weet ben je dan bezig het begrip ‘leven’ te definiëren, dat schiet niet echt op natuurlijk... Tijdens de koffie zei Zeilinger dat hij er wel uit is: ‘Life is what other life calls life’, waarop Seth Lloyd meldde: ‘More important than life is nightlife’. Leek me een mooi uitgangspunt. Ik ben blij dat vandaag alle conferentiepapers live zijn gegaan bij Elsevier, ik ga ze vannacht nog maar eens herlezen: www.sciencedirect.com.

Explosie van data

DO

Zwemmen of verzuipen? Elke maand produceren en registreren we in de wetenschap meer data dan de gehele mensheid in de gehele menselijke geschiedenis hiervoor. In de laatste 20 jaar is de hoeveelheid data, de snelheid van communicatie en van berekeningen ruim een miljoen keer een miljoen toegenomen.

Onze huidige studenten hebben de beschikking over miljarden keren meer informatie en rekenkracht dan wij ooit hadden.

Een eenvoudig sequence apparaat in een routine bio-lab produceert per uur meer data dan het gehele Apollo-programma in 25 jaar. We leven op de steile hellingen van exponentiële groei in alle denkbare opzichten, midden in een explosie van data.

En ja, we zijn er volkomen doof en blind van geworden! We zitten op een goudmijn die exponentieel groeit en we zijn te dom om daar fatsoenlijk gebruik van te maken

om de doodeenvoudige reden dat we maar niet lijken te begrijpen dat er intellectueel en financieel geïnvesteerd moet worden in multi- en inter- en cross-disciplinair onderzoek dat die goudmijn kan aanboren om de belangrijke vragen van onze complexe maatschappij te beantwoorden, voordat het te laat is.

Stimulerende denkers

VR

Vandaag nog wat na zitten praten met enkele gasten van ICCS 2010. Ed Seidel van NSF brak opnieuw een lans voor een internationaal gecoördineerd initiatief om Computational Science in de undergraduate programma’s te krijgen. Laszlo Barabasi (de man van de complexe schaalvrije netwerken) liet nog eens zien hoe we sociaal gedrag kunnen modelleren en hoe verassend voorspelbaar we soms zijn (zie ook zijn boeken Linked en Bursts) en Peter Hunter liet zien hoe het menselijk physiome stapje voor stapje ontrafeld wordt. Wat een stimulerende denkers! Ik meen werkelijk dat mijn nieuwe tijdschrift deze onderwerpen met regelmaat moet laten terugkomen (zie: www.elsevier.com). We leven immers in een complexe wereld en een van de grootste uitdagingen waar we voor staan is het kwantificeren van die complexiteit en het ontwikkelen van nieuwe methoden en technieken om die complexiteit te begrijpen en hanteerbaar te maken.

Computational Science kan wel eens de wetenschappelijke taal zijn waarmee we dat kunnen doen. yyy

Fen is uit

het beste

eten

Geen geringe missie

Meat Loaf

Knorrende magen

Blitzen Trapper Destroyer of the void

Bruce Gray gepensioneerd docent film- en televisiewetenschappen:

Wilde Zwijnen Javaplein 23

Ik had vandaag een verontrustend gelukkige dag. Verontrustend, omdat mijn gemoed zich doorgaans het best laat beschrijven als onevenwichtig, sceptisch en verward en ik geluk bovendien ook op rationele gronden een schromelijk overschatte zegen vind. (Willen alle gelukkige mensen nu even een krant gaan lezen?) Zonder twijfel ligt de oorsprong van deze zwaarmoedige basishouding in mijn heel zielige jeugd en maakt dat beroepspessimist Hans Dorrestijn mijn meer dan verontrustende voorland.

Nou ja, tot vandaag dus. Want ik word wakker van de zon en dat is fijn. Achter in de koelkast vind ik een verloren gewaand ei en dat is lekker. Mijn haar zit uitstekend en dat is een godsgeschenk. En ik ga de Amerikaanse band Blitzen Trapper interviewen vanmiddag.

Op de fiets, met het nieuwe en indrukwekkende Blitzen Trapperalbum Destroyer of the void over de koptelefoon, probeer ik extatisch de sound van deze band nog maar eens te definiëren. Met een openingsnummer dat wat betreft structuur, arrangementen, samenzang en bombast zomaar in de traditie van Queen geplaatst kan worden, en met verder hoorbare invloeden van folk, rock, country, Fleet Foxes, Neil Young en Bob Dylan bepaald geen geringe missie. Op deze misselijkmakend gelukkige dag overigens geen missie waar ik mijn gelukzalige muil niet in wil zetten. Iedereen is lief en lacht naar mij.

Iedereen behalve Blitzen Trapper. In de lobby van het Backstage Hotel tref ik drie van de zes bandleden, onder wie zanger en creatief brein Eric Earley. Laatstgenoemde kijkt me spottend aan (houdt hij misschien ook niet zo van gelukkige mensen?) terwijl hij verveeld aan de bovengrens van zijn schaamhaar krabt. Drummer Brian schuift nors een filosofisch werkje van Nietzsche over tafel en de gitarist blijft noest op zijn gitaar doorspelen wanneer ik me voorstel. Ik vraag hun naar het tot stand komen van hun bijkans eclectische geluid en ze beginnen over balletpakjes en lenige dansbewegingen. Als ik mijn vraag nog eens herhaal kijken ze eerst geïrriteerd naar mij en dan geamuseerd naar elkaar. Een kwartier later sta ik zonder relevant interview weer buiten.

Had ik al gezegd dat het een verontrustende dag was? Zo gelukkig als ik het hotel was ingelopen liep ik ook weer naar buiten. Flauwe band maakt fijne plaat met vooruitziende titel.

Destroyer of the void. Dat zou het zomaar kunnen zijn. yyy Fen Verstappen

Blitzen Trapper – Destroyer of the void

Tv: ‘Villa Achterwerk. Kinderen in een kast vertellen kort over iets zichzelf. Gordijntje open, gordijntje dicht. Een in oorsprong geweldig idee en rijke inspiratiebron voor volwassenenprogramma’s, dat door het te overdrijven is uitgegroeid tot al die onzinnige reality-tv.’

Theater: ‘Death of a salesman, het eerste toneelstuk waarin ik heb gespeeld. Ik was toen achttien en kreeg de grote rol van Biff, de zoon van Willy Loman. Het is een typisch Amerikaans verhaal. Je moet held zijn in het leven, de big deal ligt altijd net om de hoek. Totdat je ontdekt dat het allemaal schijn is. Ik ben altijd veel blijven spelen in film en op toneel, ook later in Nederland.’

Muziek: ‘Paradise by the dashboard light’, Meat Loaf, dat is honderd procent herkenbaar. Een date met een meisje in de auto ergens op een landweg. Praten, kusjes geven, en uit de radio komt honkbalcommentaar. Het is de jeugd van mijn generatie.’

Hebbeding: ‘Een foto van de eeuwenoude schuur van mijn familie op de uitgestrekte prairies van Kansas, waar ik ben opgegroeid. Mijn familie behoorde tot een kolonie doopsgezinden die vanuit Oekraïne door Europa zwierf, omdat ze tegen dienstplicht en het leger waren. Toen ik in Hollywood woonde, kwam ik vaak terug om de oogst binnen te halen.’

Film: ‘Fargo, om de geweldige karakterontwikkeling, bizarre situaties en diverse dramatische lagen, terwijl het verhaal wordt verteld met een gigantische tongue in cheek. De scène waarin de zwangere politieagent een oude schoolvriend ontmoet is bijna gênant. Een botsing van bedoelingen: hij vraagt haar als compagnon, zij denkt dat hij iets van haar wil.’

Boek: ‘The perfect storm, een journalistiek-wetenschappelijk verslag over een rampzalige storm, dat leest als een dramatisch werk over het noodlot. Het is bijna Shakespeare. Je volgt de schippers en andere partijen, terwijl je weet dat zij hun ondergang tegemoet gaan.’

Afknapper: ‘Commerciële televisie, dat is de vernietiging van een onmisbaar communicatiemiddel: de sponsoring, de strijd om die lullige kijkcijfers. Je ziet de nieuwsgaring ook veramerikaniseren: van soundbite naar soundbite, onderbroken door reclame. Alles draait om het pakken van de aandacht van de kijker.’

De mensen van Wilde Zwijnen verdienen een boel schouderklopjes, en ook wat kritiek. Dat laatste is nieuw, net als het restaurant zelf, dat nu krap twee maanden open is en alom wordt bejubeld en besproken. Qua sfeer en aankleding is het café-restaurant zonder meer een aanwinst voor de Indische buurt. Je komt binnen en ziet warme, stoere eenvoud. Een aardig iemand leidt je naar je tafel, waarop je naam met schoolkrijt staat geschreven (reserveren is geen luxe; het is er stampvol).

Kaart en aankleding laten zien dat Wilde Zwijnen beoogt op hoog niveau te koken in een hippe, informele setting.

Daarom is het jammer dat de bediening, hoewel zeer vriendelijk, nogal wat steken laat vallen. We zijn wel wat gewend als Amsterdammers, maar het blijft vervelend als je drie keer om hetzelfde mandje brood moet vragen, als je het vegetarische hoofdgerecht krijgt voorgeschoteld terwijl je de vleesvariant had besteld, en als je na minutenlang vruchteloos zwaaien moet besluiten zelf de pepermolen maar te gaan halen voordat je eten koud wordt.

De porties zijn bij Wilde Zwijnen duidelijk berekend op eters die meer gangen bestellen. Mijn gezelschap bestond niet uit mensen die zichzelf bestempelen als grote eters; toch had iedereen nog honger na het hoofdgerecht. We aten gebraden lamskotelet en gestoofde lamsschouder van de Ronde Hoep met knolselderijmousseline, lamsoren en groene asperges uit de oven (€ 20,50), Hollandse witte asperges met ham (die er dus niet bij zat), drielingaardappel, scharrelei, peterselie en gemonteerde boter (€ 16,50), tuinbonenravioli met verse tuinbonen, munt en Pecorino (€15), en een Hollandse ribeye van de houtskoolgril (€16,50) met aardappelen uit de oven (€ 3) en groenten van de dag (idem). Alles was erg lekker. Maar weinig. De behoorlijk dunne ribeye lag er wat verloren bij, op dat grote bord, en had naar mijn smaak wel erg veel ‘griezeltjes’, zodat er maar weinig echt mooi vlees overschoot. De mooie stukjes smaakten wel heel erg lekker. De bijgerechten waren geniaal. De ravioli vond B. ook een feest, maar jammer dat het maar zeven ravioli waren (oké, het was een tussengerecht, maar dit was een grote portie). We stilden onze resthonger met twee bordjes uiterst lekkere kazen (€ 10 per bordje) en twee porties al even lekkere warme chocoladetaart met hazelnootroomijs (€ 6,50). We moesten vanwege de drukte telkens lang wachten, en dronken daarom wat te veel huiswijn (€ 17 per fles), dus verlieten we ondanks de kleine tegenslagen tevreden knorrend het pand. yyy MvD

Stokje: ‘Ik geef het stokje aan masterstudent film Noor Spanjer. Zij heeft na het stoppen van de studie journalistiek nu de studie gevonden die bij haar past.’ yyy Hans van Vinkeveen

Folia 21

- advertenties -

annonces

Annonces zijn advertenties zonder winstoogmerk, bestemd voor de particuliere aanbieder.

Annonces kunnen worden geplaatst in Folia en op de website www.folia.nl. Zie voor informatie over het aanbieden en de tarieven www.folia.nl – weekblad – Annonces.

Ben jij per direct op zoek naar een leuke kennis (bij)baan voor de aankomende tijd?

Ga naar onze website www.studijob.nl en bekijk al onze vacatures.

Op dit moment zijn wij onder andere op zoek naar: -

24-32u p/w: Nachtportier bij een hotel in het centrum van Amsterdam;

-

24-38u p/w: Medewerker Sterilisatie & Uitgifte bij een groot tandheelkundig centrum;

-

28-32u p/w: Assistent Teamleider bij een rechtenopleiding;

-

16u p/w:

Projectuitvoerder websiteportaal Studentenvoorzieningen;

-

32u p/w:

Commercieel consulent

StudiJob ziet je sollicitatie graag tegemoet !

• Studijob is geopend van 09.00 - 17.15 uur.

• Voor meer informatie kun je ook bellen naar 020 535 34 60.

• www.studijob.nl

ZOMER 2010

Op woensdag 16 juni wordt Folia 36, het laatste nummer voor het zomerreces, verspreidt. Folia 01 jrg. 63 volgt 2 september.

In beide nummers worden geen annonces opgenomen.

CULTUUR

Zondag naar de kerk? www.studentenekklesia.nl 11.00 uur – De Rode Hoed Keizersgracht 102 – Amsterdam 13-06 laatste dienst seizoen 25-07 midzomerdienst 12-09 start nieuw seizoen Beleef CatchImpro 13 juni in het Rozentheater: komisch improvisatiespektakel in de boksring! Op vertoon van collegekaart 2 kaartjes voor de prijs van 1. www. catchimpro.nl Eigentijds kerk zijn binnen christelijke traditie: Keizersgrachtkerk. Kerkdienst en viering elke zondag om half 11, Keizersgracht 566. www.kgk.dds.nl Wat is intelligentie, wie heeft het en hoe meet je het? Voor wie een beetje slimmer wil worden komt Blind nu met een nummer vol intelligentie. Lees het op www. ziedaar.nl CREAtions zoekt versterking! Heb jij zin om zelf culturele avonden te organiseren?

Mail naar creations@crea.uva.nl. Voor de programma’s van afgelopen jaar, zie www. crea.uva.nl.

STUDENT & STUDEREN

I MY TEACHER

Nieuw programma IIS-colleges (interdisciplinaire collegereeksen) eerste semester studiejaar 2010-2011 bestaat uit: Verhalen rond het IJ, Geheime praktijken, Macht en onmacht in het Midden-Oosten, Wetenschapsgeschiedenis, Quantumlessen en Soliya. Je kunt je nu inschrijven. Meer informatie: www.iis.uva.nl/keuzeonderwijs

STUDENTEN SPORT CENTRUM USC

Parachutespringen Nieuw bij het USC. Kom de adrenalinekick ervaren van een sprong in de ruimte. In samenwerking met Nationaal Paracentrum Teuge biedt het USC een staticline-opleiding. Deze kan met goed weer in 3 dagen worden voltooid (1 dag grondopleiding en 2 dagen springen). Start 12 en 26 juni. Voor iedereen. Prijs € 350. www.usc.uva.nl

Binnen een jaar de populairste van de klas.

Heb je tijdens je studie ontdekt dat je het leuk vindt om jouw vakkennis over te dragen aan anderen? Met de praktijkgerichte kopopleiding Tweede graads Leraar voor hbo- en wo-bachelors heb je binnen een jaar al je tweedegraadsbevoegdheid. En kan je als docent aan de slag. Kijk voor meer informatie op www.hva.nl/kop of kom naar de open avond op 10 juni.

Voedingsadvies Bij het USC kun je terecht voor dieetbegeleiding door een diëtist. Een voedingsadvies is zinvol als je overgewicht, ondergewicht of een eetprobleem hebt. Ook bij aandoeningen als diabetes, voedselovergevoeligheid of darmklachten is het verstandig om je eetpatroon eens met een diëtist te bespreken. En als je veel sport en aan wedstrijden meedoet, dan helpt goede voeding om zo goed mogelijk te presteren en te herstellen. Er is een gratis inloopspreekuur.

Ook vind je er het Good Fit programma, een leefstijlprogramma waarbij je op een sportieve manier werkt aan je overgewicht.

Check www.usc.uva.nl

Van USC naar Universum • Zin in een feestje…

Na 34 jaar trouwe dienst sluit op 25 juni ‘studenten sportcentrum USC’ aan de De Boelelaan haar deuren. 25 juni 2010 is ook de laatste dag dat er op locatie USC De Boelelaan gesport kan worden. De dag wordt afgesloten met een feest met BBQ. Kom je het meevieren? Lees snel meer op www.usc.uva.nl • Sportcentrum Universum Vanaf maandag 5 juli wordt er in de nieuwe hoofdvestiging van het USC op het Science Park, sportcentrum Universum proefgedraaid met een tijdelijk zomersportprogramma. In de weekenden 26 en 27 juni en 3 en 4 juli zal het ASC in het weekend geopend zijn. Vanaf 5 juli geldt in het ASC en in PCH Fitness het zomerrooster. Check voor alle ontwikkelingen en mogelijkheden www.usc.uva.nl

VERDIENEN

Vrijwilligers gezocht met huisstofmijtallergie en weleens benauwdheid of piepende ademhaling. Ruime vergoeding! Contactpersoon: Marieke Berger, arts-onderzoeker AMC (m.berger@amc.uva.nl) Vrolijk gezin in W’graafsmeer zoekt Ned. sprekende oppas voor langere tijd. Hannah (11) en Jesse (8) hopen op een oppas met humor, die houdt van dansen en voetballen.

Ook hulp gewenst bij (dyslexie)huiswerk.

Pedagogische/didactische achtergrond heeft voorkeur. 3 dagen per week 15.00-18.00 uur, schoolvakanties flexibel. Bel of mail 06 5244 7152, ingerboxsem@planet.nl

VRIJWILLIGERSWERK, STAGES, e.d.

Beleef cultuur, bouw mee! Unieke vrijwilligersprojecten wereldwijd. Kijk op www. ibo-nederland.org

WONEN

Aangeboden: gebruik van mijn huis hartje Amsterdam (Stopera) in ruil voor de goede verzorging van mijn katten voor de periode 25 juni t/m 10 augustus 2010. Tel. na 18.00 uur: 020 623 5768.

Iets te verhuizen? Ik kom met een grote bus voorrijden. Studentenverhuizingen binnen A’dam. Van stoep tot stoep: € 35. Ook met verhuismannen en touw en blok. Ook buiten A’dam mogelijk. Bel Taco: 06 4486 4390; www.vrachttaxi.nl

DIVERSEN

De Spermabank van het AMC is op zoek naar spermadonoren. Onkosten worden vergoed. Tel. 020 566 3090, spermabank@ amc.uva.nl of www.spermadonoren.nl Finale van het EK Debatteren. Vrijdag 16 juli om 14.00 in de Westerkerk. Kijk op www.amsterdameudc.org

STUDENTENZAKEN

Op www.uva.nl/studentenzaken staat alle informatie over de afdelingen van Studentenzaken – Studentendecanen, Bureau Studentenpsychologen, Loopbaan Advies Centrum, Bureau Internationale Studentenzaken, Trainingscentrum en het Service & Informatiecentrum. Tel. 020 525 8080.

- advertentie -

f VAN DONDERDAG 10 JUNI T/M WOENSDAG 16 JUNI

GOED VOORBEREID HET DONKER IN.

het cultureel studentencentrum van UvA & HvA

cultuur

FILMTIP VAN DE WEEK

DO 10/06 20.30 uur

CREA Open Podium - The best of

WOMEN WITHOUT MEN

De beste optredens van dit seizoen. Met o.a.

Helmer van der Sar (kleinkunst), De Strohonden (band), Kashmere Hakim (singer/songwriter) en een surpriseact door Ruud Aarden (cabaret). toegang gratis

REGIE: SHIRIN NESHAT | 10 JUNI IN PREMIÈRE

theater

DO 10/06 - Za 12/06 20.30 uur

De ingebeelde zieke - STA!

Magisch-realistische vertelling over vier Iraanse vrouwen in de politiek beladen zomer van 1953 die breken met de traditie en het lot in eigen hand nemen: een opstandige vrouw in een liefdeloos huwelijk, een jonge prostituee, een politiek activiste en een traditionele jonge vrouw. De film werd gebaseerd op de in Iran verboden novelle uit 1989 van Shahrnush Parsipur. Regisseur Neshat, in 2007 door The New York Times ‘de stem van de gesluierde vrouwen’ genoemd, werkte zes jaar aan dit debuut.

Deze symbolische film werd in Venetië met een staande ovatie ontvangen. Lees meer op Cineville.nl.

Toneelspelers van toneelgroep De Vrolijke Ziekte houden hun generale repetitie van het stuk De Ingebeelde zieke, maar niet alles loopt zo goed als het moet gaan... Uiteindelijk wordt De Ingebeelde Zieke van Molière toch vertolkt met zijn absurde, vrolijke, humoristische personages en huiskamertaferelen. toegang e 8,- / studenten e 6,-

cOmeDy

Vr 11/06 20.30 uur, 22.30 uur

Easy Laughs - Improv Comedy

NU OP CINEVILLE.NL

Comedy improvisation in a ‘gezellig’ atmosphere. e 10,- (20:30hr) / e 5,- (22:30hr) / e 12,(both shows)

DARK WATER

DONDERDAG 10 EN VRIJDAG 11 JUNI | 20. 30 UUR IN FILMHUIS CAVIA

film

zo 13/06 13.30 uur

Poldox 6 Promoveert

Een bloedstollende Japanse horrorfilm uit 2002 van Hideo Nakata, bekend van Ringu. Yoshimi probeert een nieuw leven met haar jonge dochtertje op te bouwen en hoopt een aanstaande rechtzaak over de voogdij te winnen. Het huis waar ze gaan wonen wordt echter geteisterd door een spook, dat zich door het gebouw beweegt middels vochtvlekken. Waneer zij wil verhuizen raadt haar advocaat dit af: dit zou haar positie in de rechtzaak kunnen schaden. Nakata maakt deel uit van de groep Japanse regisseurs die sinds de jaren ‘90 de tijdsgeest uitdrukken in enge films. Lees meer op Cineville.nl.

VERDER OP CINEVILLE.NL

WAAROM DE STERREN WISSELEN VAN NAAM DE CINEFIELE WINNAARS VAN TWEE DAGEN HARD ZWOEGEN DE WEKELIJKSE MAILPRET VAN EDDY EN MARTIN VOLGEN? BIJNA..

Geïnspireerd door bekende filmmakers hebben de deelnemers van Poldox - het documentairecollege van de UvA - sociale, economische en politieke kwesties in Nederland onderzocht. Nu presenteren zij hun web- en filmresultaten aan het publiek en een vakkundige jury. toegang gratis

imprOVisatie

ZO 13/06 19.00 uur

All Improv

Een avond vol improvisatietheater! Verschillende shows op een avond. toegang e 5,-

leZing

ma 14/06 20.00 uur

Taoïsme: de Laozi

Kristofer Schipper publiceerde vorige maand een nieuwe vertaling van de Laozi. Hij is sinoloog en antropoloog, emeritus hoogleraar in Parijs en Leiden en expert op het gebied van het taoïsme. Wat is het belang van deze lachende tegenstroming voor het serieuze en moraliserende confucianisme? studenten gratis, e 5,- alle anderen

Voorjaarsontwaken - STA! ONBEPERKT NAAR DE FILM VOOR MAAR €17, PER MAAND

Een nieuwe opvoering van het klassieke stuk van Frank Wedekind over opgroeien en keuzes maken. Humor en tragiek wisselen elkaar af. toegang e 8,- / studenten e 6,Meer informatie over de CREA agenda: www.crea.uva.nl

Timorplein 62 (in Oost) Tram 14 of bus 22 en 41 Info/reserveringen: 6920422 Restaurant dagelijks geopend Combineer Eten + Film www.studio-k.nu

Felix Meritis

DI 15/06, 20.00 uur Filosofie en kunst, over stilte in de muziek & denken in het theater Filosoof Jael Kraut onderzoekt diverse perspectieven op stilte in relatie tot muziek en een gesprek met Johan Simons (voormalig artistiek leider NTGent) over denken in het theater, morele verantwoordelijkheid van de theatermaker en de rol van theater in de publieke ruimte.

Rode Hoed

ZO 13/06, 16.00 uur Na Balkenende: wat nu?

Wat moet de nieuwe regering in elk geval doen (of laten)? Vier coryfeeën uit de de Volkskrant top-200 van invloedrijkste Nederlanders spreken zich uit: Bernard Wientjes (voorzitter VNO-NCW), Edith Snoey (voorzitter Abvakabo FNV), Paul Schnabel (directeur Sociaal Cultureel Planbureau) en Roger van Boxtel (voorzitter IUCN NL).

DI 15/06, 20.00 uur Een kwestie van vertrouwen Hoe wek je nog vertrouwen in een netwerkmaatschappij waar de waarheid niet langer exclusief in handen is van deskundigen? Met politicoloog André Krouwel, emeritus hoog­ leraar sociologie Kees Schuyt en Trouwcolumniste Emma Drayer.

Universiteitsdag

ZA 12/06, vanaf 10.30 uur Debatten en colleges op het snijvlak van wetenschap en maatschappij Divers programma met onder anderen Ar­ noud Boot, Eveline Crone, Robbert Dijkgraaf, Louise O. Fresco, Bram Kempers en Jean Tillie.

Bijzondere vermelding verdient de promovendi­ marathon in Spui25 waarin tien promovendi in zeven minuten de kern van hun proefschrift uiteenzetten.

VUConnected

DO 10/06, 15.30 uur Bas Heijne in Filosofie op de Zuidas Filosofen en docenten aan de Vrije Universiteit Ad Verbrugge en Govert Buijs in gesprek met schrijver, vertaler en essayist Bas Heijne over de uitslag van de verkiezingen.

U organiseert een lezing of debat en wilt daarmee graag op deze pagina staan? Stuur een mailtje naar folialezing@gmail.com onder vermelding van ‘Aanmelding lezingenladder’.

theater

Di 15/06 - DO 17/06 20.30 uur

50

lezingenladder

- advertentie Koeriersbedrijf zoekt koeriers m/v (studenten) die als chauffeur in roosterverband 1, 2 a 3 dagen per week inzetbaar zijn. Vereisten: minstens 2 jaar rijbewijs, lftd 21 t/m 28 jaar, woonachtig A’dam en omstreken.

Schriftelijke reakties naar: Golden Express Koerier, San Franciscostraat 22, 1175 RE Lijnden tel. 020-4489040 info@goldenexpresskoerier.nl

Dijkgraaf

Curvers

Snikken bij een bosje onkruid

Customized

Het was een ochtend als iedere andere. Ik zat in de bus voor de dagelijkse reis van een uur naar mijn middelbare school, hotsend en klotsend langs dijkdorpjes en industrieterreinen. Terwijl de bus ronkend voor het stoplicht stond te wachten, keek ik gedachteloos uit het beslagen raam. Het uitzicht was vertrouwd. Een trottoir, een fietspad, enkele verkeersborden en een vluchtheuvel. Op de vluchtheuvel groeiden tussen de stoeptegels enkele paardenbloemblaadjes.

En toen gebeurde er iets bijzonders: dikke tranen rolden over mijn wangen.

De reden voor deze emotionele uitbarsting? Een roman. De avond te voren had ik De kleine Johannes van Frederik van Eeden gelezen. Het was vast een verplicht nummer op mijn boekenlijst geweest.

Maar ik was helemaal in de ban van het verhaal geraakt en had de gehele nacht doorgelezen. Ik kan me er nu maar weinig van dit natuursprookje herinneren, maar de volgende ochtend werd ik half in een droom wakker en zag de wereld door de ogen van een kabouter, bezorgd

over de kwetsbaarheid van alles wat leeft en gevoelig voor het wonder achter ieder blaadje, hoe klein en onaanzienlijk ook. Vandaar mijn snikken bij een bosje onkruid. Die middag was ik trouwens alweer genezen van deze plotselinge aanval van natuurlyriek.

In de serie De woestijn leeft brachten Jeroen Henneman en Max Pam ooit voor de televisiezender AT5 heerlijk sarcastisch de grootstedelijke verloedering in beeld. Veel opgebroken straten en afgebroken stoeptegels. Ik herinner me goed een aflevering waar een vluchtheuvel in voor kwam. Die stond werkelijk boordevol amsterdammertjes, paaltjes en verkeerstekens. ‘Een toevluchtsoord voor paaltjes’ was het droge commentaar van Henneman en Pam. Zo kun je misschien wel literatuur zien: een vluchtheuvel voor emoties, waar ze even veilig kunnen schuilen, voor het stoplicht weer op groen springt en het menselijke verkeer zijn gang gaat. yyy Robbert Dijkgraaf

André Nollkaemper hoogleraar internationaal publieksrecht

Voor ons, op de eerste van drie iele veldbedjes, laat een mevrouw van middelbare leeftijd de namen van haar kinderen in kauwgombalkleuren op haar middelbare zij prikken. Misschien Alzheimer. Mijn zus, wiens getatoeëerde lot wij afwachten, kijkt toe op het kunstwerk in wording. Misschien bedenkt ze zich nog. Een nog onbeschreven jongen staat er al een tijdje stilletjes langs de balie naar te kijken, als een van de kwistig getatoeëerden hartstikke vrijblijvend vraagt wat hij voor hem kan betekenen.

Trefzeker ontvouwt de jongen zijn weloverwogen A4’tje met tekening, ter hoogte van de plek op zijn arm waar hij het plaatje nog zal kunnen verbergen – voor als het niks zal worden met de band, als het niet ‘allemaal niks uit zal maken’. ‘Tja’, smuilt de tattoo artist, voor wie het allemaal niks meer uitmaakt, als hij een blik werpt op het nauwkeurige plan van de jongen: hij zou dit en dat er zeker uithalen en het geheel zus en zo aanpassen, anders past het niet bij Damiaan Denys hoogleraar psychiatrie

zijn artwork. De jongen kijkt nu vertwijfeld. Toch wil hij iets… iets dat symbóól staat voor deze periode in zijn leven, iets waarmee hij zich helemaal kan identificéren. Hij bladert maar wat door het boekje met dingen waarmee de tattoo artist zich kan identificeren.

Diens oeuvre schikt zich naar het beperkte canon van zaken die een mens een leven of iets minder lang wil ronddragen: symbolen, liefst uit uitheemse culturen, multi-interpretabele kreten en namen of portretten van geliefden, belichaamd met een buitenproportioneel uitgevallen kaak of neus. Ja, men identificeert zich in groten getale met deze dingen. De jongen gaat zich thuis nog eens goed bedenken of hij niet toch iets eigens weet te verzinnen. Misschien z’n sofinummer.

Ontzettend individueel en ook handig als het met die band niks wordt. yyy Emma Curvers Stan Bentvelsen hoogleraar Large Hadron Collider Physics

overigens Hoewel BP zegt op te draaien voor de olieramp die het concern heeft veroorzaakt, ligt de verantwoordelijkheid eigenlijk bij president Obama.

André Nollkaemper: ‘Dit is een kwestie van gedeelde verantwoordelijkheid.

Die ligt deels bij BP, maar de primaire verantwoordelijkheid ligt een niveau hoger, niet zozeer bij Obama, maar bij de Amerikaanse regering. De vergunning aan BP had alleen verstrekt mogen worden als de regering zekerheid had dat BP adequaat was toegerust met een beveiligings- en calamiteitensysteem. De verantwoordelijkheid van Obama ligt nog een stap verder. Hij had niet zo lang moeten wachten met het nemen van stappen tegen deze ramp. Hoewel de lekkage is ontstaan bij een privaat bedrijf is het een publiek belang dat de ramp zo snel mogelijk wordt gestopt. Obama had internationale expertise moeten binnenhalen en er alles aan moeten doen verdere lekkage te voorkomen. Dat de ramp ook wel Obama’s Katrina wordt genoemd, naar het 24 Folia

slechte optreden van voormalig president Bush na de orkaan Katrina, verbaast me dan ook niets. Obama heeft de ernst van de situatie verbaal wel erkend, maar had sneller daadwerkelijk zelf moeten optreden in plaats de oplossing over te laten aan de private sector.’

Stan Bentvelsen: ‘In zekere mate is iedereen verantwoordelijk voor deze ramp. De gevolgen van de ramp zijn te erg om alleen BP verantwoordelijk te stellen en het is ook zinloos om schuldigen aan te wijzen. Zoals het ernaar uitziet, duurt het nog tot augustus voor de boel is opgeruimd en stromen de stranden vol met olie. Het gat moet gedicht, de olie opgeruimd. We zijn allemaal bezig zo veel mogelijk uit deze aarde te knijpen en dat gaat wel eens mis, het gaat ons daarom allemaal aan. Ik zie hierin daarom ook

niet zozeer een verantwoordelijkheid, maar een kans voor president Obama om een voorbeeld te stellen en de verantwoordelijkheid voor het milieu te nemen. Wat hier gebeurt is een concreet voorbeeld van de klimaatdiscussie: daar zijn we ook allemaal verantwoordelijk voor, maar niemand durft zijn nek uit te steken. Obama zou moeten opkomen voor de natuur en zich als rechtspersoon verantwoordelijk stellen voor deze crisis. Niet omdat het moet, maar omdat hij ertoe in staat is.’

Damiaan Denys: ‘Deze stelling roept een algemene vraag op: is de staat uiteindelijk verantwoordelijk voor een milieu­ ramp van dergelijke omvang, en zo ja in welke mate, of is dat de olie-industrie, in dit geval BP? Wat mij betreft ligt de oorzaak duidelijk bij de olie-industrie, maar de verantwoordelijkheid voor een

ramp van deze omvang toch bij de staat en dus moet president Obama ingrijpen.

Dat doet hij nu ook, maar het heeft lang geduurd voordat hij actie heeft ondernomen. In dat opzicht is precies de Amerikaanse politieke situatie wel interessant.

Traditioneel verafschuwen republikeinen bij uitstek staatsinmenging in particuliere en economische aangelegenheden, terwijl de democraten geneigd zijn sneller en nadrukkelijker te willen ingrijpen ten koste van individuele vrijheid voor het algemene belang. De democraat Obama toont zich in de langdurige vrijbrief naar BP een beetje republikein. Nu al krijgt de olie in de golf dezelfde lading voor Obama als eertijds de orkaan Katrina voor Bush.’ yyy Floor Boon In deze rubriek reflecteren wetenschappers op een actuele stelling.