Τα θεσμικά όργανα της ευρωπαϊκής ένωσης

Οι μαθητές του Ε2 του 3ου ΔΣ Ρόδου Υπεύθυνος εκπαιδευτικός: Τουλιόπουλος Φώτης 2013-14

0

Περιεχόμενα Το Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο

σελ 2

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο

σελ 4

Το συμβούλιο της Ευρώπης

σελ 6

Η ευρωπαϊκή επιτροπή

σελ 9

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο

σελ 11

Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο

σελ 13

Πηγές

σελ 14

1

Το Ευρωπαϊκό κοινοβούλιο

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο Στρασβούργο

Τα μέλη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, δηλαδή οι ευρωβουλευτές, εκλέγονται με άμεση ψηφοφορία κάθε 5 χρόνια και αντιπροσωπεύουν τους πολίτες της ΕΕ. Το Κοινοβούλιο ασκεί τη νομοθετική εξουσία, από κοινού με το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης ("το Συμβούλιο"). Οι κύριες αρμοδιότητες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου είναι τρεις: 

συζητά και θεσπίζει ευρωπαϊκούς νόμους, μαζί με το Συμβούλιο,



ελέγχει εξονυχιστικά τις δραστηριότητες άλλων οργάνων της ΕΕ, ιδιαίτερα της Επιτροπής, εξασφαλίζοντας τη δημοκρατική τους λειτουργία,



συζητά και εγκρίνει τον προϋπολογισμό της ΕΕ, μαζί με το Συμβούλιο.

Σε πολλούς τομείς, όπως η προστασία του καταναλωτή και το περιβάλλον, το Κοινοβούλιο συνεργάζεται με το Συμβούλιο (το οποίο εκπροσωπεί τις εθνικές κυβερνήσεις) προκειμένου να λάβουν αποφάσεις σχετικά με το περιεχόμενο και την επίσημη έγκριση των νόμων της ΕΕ. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται «πρώην "συναπόφαση". Με τη Συνθήκη της Λισαβόνας, το φάσμα των πολιτικών που υπάγονται στη νεοθεσπισθείσα "συνήθη νομοθετική διαδικασία" έχει διευρυνθεί, γεγονός που αυξάνει την επιρροή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στη διαμόρφωση των νόμων σε τομείς, όπως η γεωργία, η ενεργειακή πολιτική, η μετανάστευση και τα ταμεία της ΕΕ.

2

Ο αριθμός των ευρωβουλευτών κάθε χώρας είναι σε γενικές γραμμές ανάλογος με τον πληθυσμό της. Σύμφωνα με τη Συνθήκη της Λισαβόνας, καμία χώρα δεν έχει λιγότερους από 6 ή περισσότερους από 96 ευρωβουλευτές. Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει τρεις έδρες εργασίας: Βρυξέλλες (Βέλγιο), Λουξεμβούργο και Στρασβούργο (Γαλλία). Στο Λουξεμβούργο φιλοξενούνται οι διοικητικές υπηρεσίες (η «Γενική Γραμματεία»). Οι συνεδριάσεις του συνόλου των ευρωβουλευτών, γνωστές ως «σύνοδοι ολομέλειας», γίνονται στο Στρασβούργο και στις Βρυξέλλες. Οι συνεδριάσεις των κοινοβουλευτικών επιτροπών γίνονται επίσης στις Βρυξέλλες.

Ο διαδικτυακός τόπος του Ευρωπαϊκού κοινοβουλίου: http://www.europarl.europa.eu/portal/el

3

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο έχει διπλό ρόλο: να ορίζει τη γενική κατεύθυνση και τις προτεραιότητες της Ένωσης, να εξετάζει περίπλοκα ή ευαίσθητα θέματα που δεν είναι δυνατόν να επιλυθούν σε κατώτερα επίσης διακυβερνικής συνεργασίας. Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμμετέχουν οι αρχηγοί κράτους ή κυβέρνησης όλων των χώρων της Ε.Ε., o πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο συμμετέχει επίσης η ύπατη εκπρόσωπος την Ένωσης για Θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας. Ο Χέρμαν Βαν Ρομπέι είναι ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Η δεύτερη θητεία του ξεκίνησε την 1 Ιουνίου 2012 και λήγει στις 30 Νοεμβρίου 2014. Συνεδριάζει δύο φορές κάθε εξάμηνο. Ωστόσο, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου μπορεί να συγκαλέσει έκτακτη συνεδρίαση εάν χρειαστεί. Οι συνεδριάσεις γίνονται συνήθως στις Βρυξέλλες.

4

Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο αποφασίζει με συναίνεση πλην των περιπτώσεων στις οποίες οι Συνθήκες ορίζουν αλλιώς. Σε ορισμένες περιπτώσεις το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο λαμβάνει αποφάσεις με ομοφωνία ή με ειδική πλειοψηφία, ανάλογα με το τι ορίζουν οι Συνθήκες. Οι πρόεδροι του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και της Επιτροπής, καθώς και η ύπατη εκπρόσωπος για θέματα Εξωτερικής Πολιτικής και Πολιτικής Ασφάλειας δεν έχουν δικαίωμα ψήφου. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο άρχισε να λειτουργεί ανεπίσημα το 1974 ως πεδίο συζήτησης μεταξύ των Ε.Ε.. Γρήγορα εξελίχθηκε σε φορέα που καθορίζει τους στόχους και τις προτεραιότητες της Ένωσης. Το 1992 απέκτησε επίσημο καθεστώς και το 2009 έγινε ένα από τα 7 θεσμικά όργανα της Ε.Ε.

Ο διαδικτυακός τόπος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου: http://www.european-council.europa.eu/home-page.aspx?lang=el

5

Το συμβούλιο της Ευρώπης

Στο συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωση συνεδριάζουν οι υπουργοί όλων των χωρών που είναι μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να βγάλουν νόμους και να υπογράψουν διάφορες συμφωνίες. Για αυτό το λόγο πολλές φορές λέγεται και Συμβούλιο των Υπουργών. Για παράδειγμα οι υπουργοί Οικονομικών κάθε χώρας συνεδριάζουν μεταξύ τους 4 φορές κάθε χρόνο για οικονομικά θέματα και το ίδιο γίνεται και με τους υπόλοιπους υπουργούς. Τα συμβούλια γίνονται στις Βρυξέλλες, εκτός τους μήνες Απρίλιο, Ιούνιο και Οκτώβριο, κατά τους οποίους

γίνονται στο

Λουξεμβούργο. Οι γλώσσες στις οποίες γίνονται είναι τα αγγλικά, τα γαλλικά και τα γερμανικά. Ο ρόλος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου είναι 1) Να θεσπίζει τη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2) Να συντονίζει τις οικονομικές πολιτικές των χωρών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης .

3)Να υπογράφει συμφωνίες μεταξύ της ΕΕ και άλλων χωρών.

4)Να εγκρίνει το ετήσιο προϋπολογισμό της ΕΕ.

5)Να χαράσσει την εξωτερική πολιτική και την πολιτική άμυνας της ΕΕ.

6

6)Να συντονίζει τη συνεργασία μεταξύ δικαστικών αρχών και αστυνομικών δυνάμεων των χωρών μελών. Ο πρόεδρος του συμβουλίου αλλάζει κάθε 6 μήνες με σειρά που έχουν αποφασίσει μεταξύ τους οι χώρες και έτσι κάθε φορά είναι πρόεδρος διαφορετικής χώρας, ανάλογα με το ποια χώρα ασκεί την προεδρία της ΕΕ Από τον Ιανουάριο του 2014 και για τους επόμενους 6 μήνες πρόεδρος είναι η Ελλάδα. Το Συμβούλιο των υπουργών Εξωτερικών διαθέτει μόνιμο πρόεδρο, τον Ύπατο Εκπρόσωπο για την Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφαλείας της ΕΕ Οι αποφάσεις του Συμβουλίου της ΕΕ λαμβάνονται, κατά κανόνα, με ειδική πλειοψηφία. Ο αριθμός των ψήφων που διαθέτει μια χώρα είναι ανάλογος με τον πληθυσμό της, αλλά τα αριθμητικά στοιχεία σταθμίζονται υπέρ των χωρών με τον μικρότερο πληθυσμό: 

Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία και Ηνωμένο Βασίλειο: 29 ψήφοι



Ισπανία και Πολωνία: 27



Ρουμανία: 14



Κάτω Χώρες: 13



Βέλγιο, Τσεχική Δημοκρατία, Ελλάδα, Ουγγαρία και Πορτογαλία: 12



Αυστρία, Βουλγαρία και Σουηδία: 10



Κροατία, Δανία, Ιρλανδία, Λιθουανία, Σλοβακία και Φινλανδία: 7



Κύπρος, Εσθονία, Λετονία, Λουξεμβούργο και Σλοβενία: 4



Μάλτα: 3

Σύνολο 352 ψήφοι. Για τις ψηφοφορίες στο Συμβούλιο ισχύει ο κανόνας της "ειδικής πλειοψηφίας". Ειδική πλειοψηφία επιτυγχάνεται όταν: 

η πλειονότητα των 28 χωρών μελών της ΕΕ ψηφίζει υπέρ (ορισμένες φορές είναι απαραίτητη η πλειοψηφία των δύο τρίτων)



λαμβάνονται τουλάχιστον 260 από τις 352 ψήφους

7

Μια χώρα μέλος μπορεί επίσης να ζητήσει να ελεγχθεί κατά πόσο η πλειοψηφία αντιπροσωπεύει το 62% τουλάχιστον του συνολικού πληθυσμού. Εάν αυτό δεν ισχύει, η πρόταση δεν μπορεί να εγκριθεί.

Ο διαδικτυακός τόπος του Συμβουλίου της Ευρώπης: http://www.consilium.europa.eu/homepage.aspx?lang=el

8

Η ευρωπαϊκή επιτροπή

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είναι ένα από τα κύρια θεσμικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εκπροσωπεί και προασπίζει τα συμφέροντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι 28 επίτροποι (ένας από κάθε χώρα της ΕΕ) αποτελούν την πολιτική ηγεσία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η θητεία τους διαρκεί 5 χρόνια. Κάθε επίτροπος αναλαμβάνει την ευθύνη για συγκεκριμένους τομείς πολιτικής σύμφωνα με τα καθήκοντα

που

του

αναθέτει

ο

πρόεδρος

της

Επιτροπής.

Ο σημερινός πρόεδρος της Ε.Ε., Ζοζέ Μανουέλ Μπαρόζο, ξεκίνησε τη δεύτερη θητεία του τον Φεβρουάριο του 2010. Ο πρόεδρος διορίζεται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο. Για τον διορισμό όλων των επιτρόπων, συμπεριλαμβανομένου του προέδρου, είναι απαραίτητη η έγκριση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Κατά τη θητεία τους, τόσο ο πρόεδρος όσο και οι επίτροποι εξακολουθούν να είναι υπόλογοι στο Κοινοβούλιο, το οποίο έχει την εξουσία να καθαιρέσει την Επιτροπή. Το Συμβούλιο διορίζει επίσης τους άλλους επιτρόπους, πάντοτε σε συμφωνία με τον διορισθέντα πρόεδρο.

9

Η Επιτροπή εκπροσωπεί και προασπίζει τα συμφέροντα της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο σύνολό της. Επιβλέπει και υλοποιεί τις πολιτικές τις Ε.Ε: 1. προτείνοντας νέους νόμους στο Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο, 2. διαχειριζόμενη τον προϋπολογισμό της ΕΕ και κατανέμοντας τα διαθέσιμα κονδύλια 3. μεριμνώντας για την εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ (μαζί με το Δικαστήριο) 4. εκπροσωπώντας την Ευρωπαϊκή Ένωση στη διεθνή σκηνή, για παράδειγμα διεξάγοντας διαπραγματεύσεις για τη σύναψη συμφωνιών μεταξύ της Ένωσης και τρίτων χωρών. Η Επιτροπή έχει την έδρα της στις Βρυξέλες και το Λουξεμβούργο και διαθέτει γραφεία σε κάθε χώρα της ΕΕ καθώς και αντιπροσωπείες στις διάφορες πρωτεύουσες του κόσμου.

Ο διαδικτυακός τόπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής: http://ec.europa.eu/index_el.htm

10

Το ευρωπαϊκό δικαστήριο

Τo δικαστήριο της ευρωπαϊκής ένωσης περιλαμβάνει το Δικαστήριο, το Γενικό Δικαστήριο και ειδικευμένα δικαστήρια. Επομένως η ονομασία «Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης» ορίζει και τους δύο βαθμούς της δικαστικής εξουσίας. Η ανώτατη αρχή ορίζεται με την ονομασία «Δικαστήριο» και το Πρωτοδικείο με την ονομασία «Γενικό Δικαστήριο». Το Δικαστήριο απαρτίζεται από ένα δικαστή ανά κράτος μέλος. Το Δικαστήριο επικουρούν εννέα «γενικοί εισαγγελείς» που διατυπώνουν τη νομική γνώμη τους για τις υποθέσεις που εξετάζονται από το Δικαστήριο. Η θητεία κάθε δικαστή και γενικού εισαγγελέα είναι εξαετής και μπορεί να ανανεωθεί. Ο διορισμός τους γίνεται κατόπιν συμφωνίας των κυβερνήσεων των χωρών της ΕΕ. Οι αποφάσεις του Δικαστηρίου λαμβάνονται κατά πλειοψηφία και διαβάζονται σε δημόσιες συνεδριάσεις. Το Γενικό Δικαστήριο απαρτίζεται από έναν τουλάχιστον δικαστή ανά κράτος μέλος, πράγμα που σημαίνει ότι ο αριθμός των δικαστών του Γενικού Δικαστηρίου μπορεί να είναι ανώτερος από τον αριθμό των κρατών μελών. Ασχολείται με τις υποθέσεις που υποβάλλουν ιδιώτες, εταιρείες και ορισμένοι οργανισμοί, καθώς και με υποθέσεις που σχετίζονται με το δίκαιο ανταγωνισμού.

11

Οι δικαστές και οι γενικοί εισαγγελείς του Δικαστηρίου και οι δικαστές του Γενικού Δικαστηρίου επιλέγονται μεταξύ προσωπικοτήτων που παρέχουν πλήρη εχέγγυα ανεξαρτησίας και πληρούν τις απαιτούμενες προϋποθέσεις των άρθρων 253 και 254 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εκτός από τα δύο παραπάνω δικαστήρια υπάρχει και το «Δικαστήριο Δημόσιας Διοίκησης» που ασχολείται με τις διαφορές μεταξύ της Ευρωπαϊκής Ένωσης και μελών του προσωπικού της.

Ο διαδικτυακός τόπος του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου: http://curia.europa.eu/jcms/jcms/Jo2_6999/

12

Το Ελεγκτικό Συνέδριο

Το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο αποτελεί ένα από τα κύρια όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ιδρύθηκε το 1975. Έχει την έδρα του στο Λουξεμβούργο. Αποστολή του είναι να ελέγχει τη χρηστή διαχείριση των πόρων της ΕΕ, έτσι ώστε τα χρήματα των πολιτών της να χρησιμοποιούνται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο. Έχει το δικαίωμα να ελέγχει κάθε πρόσωπο ή οργανισμό που χειρίζεται πόρους της ΕΕ. Το Ελεγκτικό Συνέδριο δεν διαθέτει δικές του νομικές εξουσίες. Εάν οι ελεγκτές ανακαλύψουν περιπτώσεις απάτης ή παρατυπίες ενημερώνουν την OLAF, δηλαδή την Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης. Το Ελεγκτικό Συνέδριο αποτελείται από ένα μέλος από κάθε χώρα της ΕΕ. Τα μέλη του διορίζονται από το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για θητεία έξι ετών που μπορεί να ανανεωθεί. Ο Vítor Manuel da Silva Caldeira, από την Πορτογαλία, εξελέγη πρόεδρος τον Ιανουάριο του 2008. Για την εκτέλεση των καθηκόντων του, το Ελεγκτικό Συνέδριο μπορεί να ελέγχει τα έγγραφα κάθε προσώπου ή οργανισμού που διαχειρίζεται έσοδα ή έξοδα για λογαριασμό της Ένωσης. Συχνά πραγματοποιεί επιτόπιους ελέγχους. Οι διαπιστώσεις του δημοσιεύονται υπό μορφή εκθέσεων που εφιστούν την προσοχή της Επιτροπής και των κυβερνήσεων των κρατών μελών σε τυχόν προβλήματα.

13

Ο διαδικτυακός τόπος του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου: http://www.eca.europa.eu/el/Pages/ecadefault.aspx

Πηγές: http://europa.eu/index_el.htm http://el.wikipedia.org/wiki/Ευρωπαϊκή_Ένωση

14