PROACTIEF HANDELEN ALS MIDDEL IN DE STRIJD TEGEN SOCIALE ONDERBESCHERMING EEN VERKENNING VAN DE CONCEPTEN EN DE HUIDIGE BELEIDSCONTEXT DOOR KATRIEN STEENSSENS Onderzoeksexpert, HIVA, KU Leuven
AANDACHT, AANDACHT
Om te verzekeren dat sociale rechten en diensten in overeenstemming met het wettelijke kader worden toegekend aan diegenen die ze werkelijk nodig hebben, kan een tweesporenbeleid worden ontwikkeld. Enerzijds kan er worden ingezet op het bestrijden van uitkeringsfraude, de zogenaamde overconsumptie of het misbruik. Anderzijds kan er worden ingezet op het bestrijden van sociale onderbescherming, de situatie waarin gerechtigden de rechten en diensten waarop zij aanspraak kunnen maken, niet realiseren. Opvallend bij deze twee mogelijke sporen, is de vaststelling dat het maatschappelijke debat wordt gekenmerkt door een overheersende aandacht voor uitkeringsfraude. Een mogelijke reden voor dit onevenwicht is dat de huidige context van budgettaire schaarste – evenals de vaak gesignaleerde hoge werkdruk op de vloer van hulp- en dienstverlenende organisaties – eerder aanzetten tot het bestrijden van onrechtmatige uitgaven en tijdsinvestering dan tot het actief opsporen van bijkomende rechtmatige uitgaven en tijdsinvestering. De praktische uitvoering van deze tendens wordt bovendien ondersteund door de toenemende mogelijkheden die de Kruispuntbank voor de Sociale Zekerheid (KSZ) biedt voor het koppelen van relevante databanken. Hierbij dient echter onmiddellijk te worden opgemerkt dat het vastgestelde onevenwicht geen nieuw (crisis)verschijnsel is: ruimschoots vóór de huidige recessie kwamen Van Oorschot en Kolkhuis Tanke (1989, in Van Oorschot, 1991) in hun internationale literatuurstudie al tot de conclusie dat de geringe aandacht voor het niet realiseren van socialezekerheidsrechten scherp contrasteert met de relatief grote 21