SOCIALE ZEKERHEID EN ZESDE STAATSHERVORMING: EEN EUROPEESRECHTELIJK PERSPECTIEF DOOR GUIDO VAN LIMBERGHEN Professor sociaal recht, Vrije Universiteit Brussel
INLEIDING
1. Het regeerakkoord van 1 december 2011 voorzag in een zesde Belgische staatsher vorming die ook betrekking zou hebben op de sociale zekerheid. Een grondwetsher ziening van 6 januari 2014 en bijzondere wetten van dezelfde datum gaven hieraan vorm.1 Als gevolg daarvan hebben de gemeenschappen en gewesten een aantal regel gevende en andere bevoegdheden verworven op het vlak van de sociale zekerheid.2 Als landen wetgevende bevoegdheden op het vlak van de sociale zekerheid over dragen aan deelstaten, regio’s, enz., worden socialezekerheidssystemen ingericht op een kleinere dan de nationale schaal. Men kan zich afvragen in hoever de Europese Unie haar lidstaten in dit verband vrij spel geeft, dan wel bepaalde imperatieven op legt. Deze bijdrage gaat na of deze recente middelpuntvliedende beweging in België verenigbaar is met het recht van de Europese Unie en in hoever het Europese recht de Belgische gemeenschappen en gewesten beperkt in de uitoefening van hun nieu we bevoegdheden. Die vragen worden eerst onderzocht wat de verdeling van be voegdheden tussen de verschillende regelgevende niveaus betreft (1.) en daarna met betrekking tot de afbakening van de territoriale werkingssfeer van socialezekerheids regelingen, ingericht door regelgevers van hetzelfde niveau (2.). Mijn bevinding luidt dat het Unierecht de bevoegdheidsoverdracht toelaat, maar de gemeenschappen en gewesten, evenzeer als de Belgische Staat zelf, de verplichting oplegt het Unierecht te eerbiedigen bij de uitoefening van hun bevoegdheden. Die verplichting laat zich vooral gevoelen bij de afbakening van de territoriale werkings (1) Herziening 6 januari 2014 van artikel 23 van de Grondwet om het recht op kinderbijslag te garanderen, B.S., 31 januari 2014; bijzondere wet van 6 januari 2014 met betrekking tot de zesde staatshervorming, B.S., 31 januari 2014; bijzondere wet van 6 januari 2014 tot hervorming van de financiering van de gemeenschappen en de gewesten, tot uitbreiding van de fiscale autonomie van de gewesten en tot financiering van de nieuwe bevoegdheden, B.S., 31 januari 2014. (2) Zie hierover de bijdragen van Valérie Flohimont en Jean-François Neven (gezinsbijslagen), Jeroen Van Nieu wenhove (gezondheidszorg en hulp aan personen met een handicap) en Daniel Dumont (tewerkstellingsbeleid) in dit nummer.
421