Jak w skuteczny i atrakcyjny sposób uczyć wymowy języków obcych w szkole średniej?
JOLANTA SZPYRA-KOZŁOWSKA
Celem nauczania języków obcych w szkole jest wyposażenie uczniów w wiedzę i umiejętności językowe, które będą dla nich przydatne w dalszym życiu. Oznacza to, iż miarą naszych wysiłków dydaktycznych jest przede wszystkim ich efektywność. Jednakże nauczyciele często zapominają o tym, iż ważnym czynnikiem wspomagającym skuteczność ich działań jest atrakcyjność proponowanych metod i technik nauczania. Jak zatem w skuteczny i jednocześnie atrakcyjny sposób uczyć młodzież wymowy języków obcych? Niniejszy artykuł jest próbą odpowiedzi na to pytanie.
W
spółczesna fonodydaktyka wypracowała wiele wartościowych i efektywnych metod oraz technik nauczania wymowy języków obcych (np. Celce-Murcia i in. 1996, Kelly 2000, Wrembel 2001, Szpyra-Kozłowska 2015), z których większość powinna być nauczycielom dobrze znana. Poniżej prezentuję, w sposób bardzo skrótowy, najważniejsze z nich, z podziałem na zadania tradycyjne i innowacyjne. Techniki nauczania wymowy
Tradycyjne i najczęściej stosowane techniki fonodydaktyczne obejmują, między innymi, powtarzanie dźwięków, wyrazów, par wyrazów, zwrotów i zdań za wzorcem fonetycznym (nauczycielem lub nagraniem), stosowanie intensywnych dryli fonetycznych (zwłaszcza w metodzie audiolingwalnej), ćwiczenia z wykorzystaniem tzw. par minimalnych, czyli wyrazów o innych znaczeniach różniących się w wymowie tylko jedną głoską, np. ship – sheep, pit – bit, back – bag, a także tzw. łamańców językowych. W dominującej od wielu lat metodzie komunikatywnej nużące, mechaniczne dryle (zwane często ‘drill and kill’) zastępuje się ćwiczeniami zorientowanymi
na porozumiewanie się, z uwzględnieniem kontekstu, w którym dochodzi do komunikacji językowej. Tradycyjnie dużą wagę przykłada się również do rozumienia przez uczniów przyswajanego systemu dźwiękowego i budowania tzw. metakompetencji językowej, czyli wiedzy teoretycznej, którą można kształtować poprzez zapoznawanie ich z uproszczonymi opisami artykulacyjnymi głosek, porównywanie różnych właściwości fonetycznych i fonologicznych obu języków czy omawianie elementów interferencji fonetycznej języka rodzimego na obcy. W przypadku języków, w których istnieją znaczne rozbieżności między mową i pismem, takich jak angielski, bardzo przydatne jest stosowanie zapisu fonetycznego – transkrypcji fonemicznej. W ostatnich kilku dekadach zaproponowano również wiele technik innowacyjnych, w większości znanych i rozpowszechnionych jeszcze w niewielkim stopniu (Celce-Murcia i in. 1996, Wrembel 2001), których źródłem są, na przykład, elementy treningu aktorskiego, psychologicznego czy neurolingwistycznego. Warto tu wymienić chociażby techniki teatralne zaczerpnięte ze szkolenia przyszłych aktorów, a dotyczące oddychania i relaksacji, ćwiczenia rozgrzewające i rozluźniające
10 1/2018 10
