Just say it! – o swobodnych wypowiedziach dziecięcych.
Refleksje z zajęć z perspektywy projektu badawczego Developing young learners’ communicative competences in a foreign language
MARTA KOTARBA
M
Czy jest możliwe, aby małe dzieci na zajęciach z języka obcego swobodnie budowały wypowiedzi, inicjowały rozmowy, działały słowami? Czy jeżeli nauczyciel zrezygnuje z ćwiczeń na powtarzanie określonych słów i zwrotów, śpiewania piosenek i recytowania wierszyków, nadal może być skuteczny? Wyniki badania nad możliwościami rozwijania językowej kompetencji komunikacyjnej podczas instytucjonalnych zajęć z języka obcego pozwoliły ustalić odpowiedzi na te pytania.
etodyka wczesnego nauczania języka obcego ulega od wielu lat przeobrażeniom. Rozwijają się modele teoretyczne nabywania języka obcego, co przekłada się na instrumentarium metodyczne zalecane do pracy z różnymi grupami wiekowymi. Trudno jednoznacznie wyjaśnić, jaki jest mechanizm przyswajania języka obcego. W tym zakresie pojawiały się liczne koncepcje, m.in. teorie nabywania drugiego języka zdeterminowanego przez strukturę pierwszego (Lado 1957, Bausch i Kasper 1979), teorie interjęzyka (Selinker 1972), hipoteza identyczności (Burt i Dulay 1980), teoria monitorowania Krashena (1981). Co więcej, w metodyce nauczania języków obcych coraz silniej akcentuje się podział sprawności mówienia na wypowiedź i rozmowę. Potrzeba więc zróżnicowania sposobów nauczania tych dwóch różnych form mówienia. Tu pojawiają się liczne wątpliwości, jak to robić skutecznie i czy w ogóle jest to możliwe z najmłodszymi słuchaczami, czyli dziećmi w wieku przedszkolnym oraz wczesnoszkolnym. W namyśle dotyczącym wczesnego nauczania języka obcego stawia się zatem pytania: czy i jak rozwijać sprawność prowadzenia rozmowy u dzieci, jak organizować zajęcia językowe we wczesnej edukacji, aby sprzyjały one kształtowaniu sprawności używania języka obcego?
Czy małe dzieci mogą swobodnie używać języka obcego?
W literaturze przedmiotu akcentuje się pewne trudności występujące we wczesnym nauczaniu języka obcego. Johnstone (2009:34) sugeruje, że dzieci w wieku przedszkolnym oraz wczesnoszkolnym dysponują ograniczoną wiedzą z zakresu działania języka (znajomość struktur gramatycznych, doświadczenia związane z użyciem języka, ograniczony kontakt z różnymi dyskursami), co może oddziaływać na ich sposób rozumienia pewnych koncepcji językowych i utrudniać im swobodne budowanie wypowiedzi. Podobne wnioski ze swoich badań wyciągnęły także Garcia Mayo (2003:106) oraz Cenoz (2003:89), dodając, że postępy dzieci młodszych w przyswajaniu języka obcego i posługiwaniu się różnymi strukturami są wolniejsze niż u dzieci starszych. Większość ograniczeń wynikających z wieku dzieci można pokonać, właściwie organizując wczesne nauczanie języka obcego. Zaleca się więc dostosowywanie zajęć do możliwości poznawczych dzieci, a także do ich etapu rozwojowego tak, aby uwzględnić całokształt ich funkcjonowania, włączając w to sferę fizyczną, emocjonalną, a także społeczną, podkreślając, że kontakt dziecka z językiem obcym powinien w głównej mierze wspomagać całościowo jego rozwój, w tym sprawność komunikowania się.
39 1/2018
