Budowanie relacji nauczyciela z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych z wykorzystaniem metody tutoringu MONIKA ŁODEJ DIANA HUCZKOWSKA
Budowanie relacji nauczyciel-uczeń jest procesem długotrwałym. Nierzadko stanowi wyzwanie, ponieważ wykracza poza ramy działań dydaktycznych i przenosi pracę na poziom relacji międzyludzkich. Obustronne dobre relacje wpływają na kształtowanie się umiejętności poznawczych i społecznych ucznia, a jednocześnie zapoczątkowują zmiany w pracy nauczyciela. Obejmują one formy współpracy, czyli przejście drogi od nauczania przez tutoring edukacyjny aż do mentoringu. W pracy z uczniem o specjalnych potrzebach edukacyjnych (SPE) skuteczność nauczania zależy w dużej mierze właśnie od wcześniej wytworzonej więzi pomiędzy mistrzem a uczniem.
D
obra relacja uczeń-nauczyciel jest fundamentem działań edukacyjnych. Wpływa ona na kształtowanie poczucia przynależności ucznia do społeczności szkolnej i na pozytywne wyniki działań edukacyjnych oraz wychowawczych (Birch, Ladd 1997; Mason i in. 2017). Refleksja nad tym zagadnieniem sięga tzw. teorii przywiązania (Bowlby 1969; Ainsworth 1973). Badania nad wpływem związku matka-dziecko potwierdziły, że dobre wczesne relacje obojga budująco oddziałują na rozwój dziecka w kontekście społecznym, emocjonalnym i kognitywnym. Założenia teorii przywiązania przeniesiono również na grunt badań relacji nauczyciel-uczeń. Podobnie jak w relacji matka-dziecko w relacji uczeń-nauczyciel troska i wsparcie, jakich nauczyciel udziela uczniowi, wywierają trwały wpływ na jego późniejszy rozwój (Bretherton 1992; Hughes, Cavell i Willson 2001). Relacja nauczyciel-uczeń rozpatrywana jest najczęściej w odniesieniu do trzech wymiarów: bliskości, konfliktu i zależności (ang. closeness, conflict i dependency). Mason i in. (2017) podają, że bliskość odnosi się do serdecznej i pozytywnej relacji nauczyciela z uczniem, co wpływa na jego śmiałość w nawiązywaniu relacji z nauczycielem. Konflikt rozumiany jest jako brak relacji nauczyciel-uczeń lub ich relacja negatywna. Zależność natomiast określa poziom negatywnej zależności ucznia od nauczyciela. Te trzy parametry zostały wykorzystane w narzędziu badawczym mierzącym postrzeganie przez nauczyciela jego relacji z poszczególnymi uczniami, tzw. Student-Teacher Relationship Scale (STRS) (Pianta 2001; Tsigilis i in. 2018). Przywołanie wyników badań nad wpływem wspierającej postawy nauczyciela na ucznia stanowi w niniejszym artykule punkt odniesienia do kontekstu polskiego. W dalszej części artykułu znajdują się opis i analiza budowania relacji ucznia z ADHD z nauczycielem języka angielskiego. 31
