Biuletyn Zdrowie publiczne - Program Leonardo da Vinci

P r o g r a m u

L e o n a r d o

ABC DEFT GHI JKLM NOPQ RST UVW NOPQ FGH

d a

ISSN 1898-9365

Biuletyn

03 2008

V i n c i

Zdrowie publiczne Podnoszenie standardów pracy i us∏ug w opiece medycznej Wspieranie bezpieczeƒstwa zdrowotnego w zakresie profilaktyki, diagnostyki i terapii Innowacyjne programy nauczania i akredytacji w oparciu o partnerstwo europejskie

Spis treÊci 3 Od redakcji 4 List od Ministra Zdrowia

01

Podnoszenie standardów pracy i us∏ug w opiece medycznej 6 Upuszczanie krwi Wojciech Zipser

9 Praktyka czyni mistrza Bo˝ena Daszuta

13 DoÊwiadczenia uczestników projektu wymian i sta˝y „Poprawa bezpieczeƒstwa i jakoÊci us∏ug w instytucjach szpitalnych” Dr n. med. Beata Piórecka

02 Publikacja sfinansowana z funduszy

Wspieranie bezpieczeƒstwa zdrowotnego w zakresie profilaktyki, diagnostyki i terapii 16 ECEtt: Europejskie partnerstwo na rzecz edukacji w dziedzinie

Komisji Europejskiej w ramach

profilaktyki i terapii uzale˝nieƒ

Programu „Uczenie si´ przez ca∏e ˝ycie”

Maria Charmast

19 „Wiesz, co jesz – zdrowa i bezpieczna ˝ywnoÊç w krajach UE” Marzena Senator Biuletyn Programu Leonardo da Vinci

22 Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu – projekt Leonardo da Vinci

Wydawca:

Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji

„Europejska jakoÊç w genetyce molekularnej”

Narodowa Agencja Programu

Joanna Cybulska

„Uczenie si´ przez ca∏e ˝ycie” Program Leonardo da Vinci

25 Wspólna pomoc chorym na mukowiscydoz´ w Europie

ul. Mokotowska 43

Marcin Mleczko

00-551 Warszawa tel: 022 - 463 10 10 fax: 022 - 463 10 21 www.leonardo.org.pl

03

Innowacyjne programy nauczania i akredytacji w oparciu o partnerstwo europejskie 29 Innowacyjne programy nauczania i akredytacji w oparciu o partnerstwo europejskie Prof. dr hab. n. med. Wanda Horst-Sikorska

Zespó∏ Redakcyjny

Anna At∏as Zast´pca Dyrektora Programu „Uczenie si´ przez ca∏e ˝ycie”

30 Dzia∏ania na rzecz rozwoju europejskiej sieci kszta∏cenia

Mateusz Fabjanowski

podyplomowego i ustawicznego lekarzy rodzinnych

Projekt graficzny, sk∏ad

Dr Jacek ¸uczak

Assi Kootstra ISSN 1898-9365

33 Integracyjne podejÊcie do kszta∏ceniu w zdrowiu publicznym

Nak∏ad: 2000 egz.

– na podstawie projektu „Specjalistyczny j´zyk angielski w europejskim zdrowiu publicznym”

Biuletyn jest rozpowszechniany bezp∏atnie.

Dr Katarzyna Czabanowska

Od redakcji

00

W kolejnym numerze naszego biuletynu, który oddajemy w∏aÊnie do Paƒstwa ràk, zawarliÊmy materia∏ b´dàcy pok∏osiem seminarium, jakie zorganizowaliÊmy w dniu 6 paêdziernika w Ministerstwie Zdrowia, zatytu∏owanego „Dzia∏ania na rzecz poprawy jakoÊci w wybranych obszarach

Program seminarium podzieliliÊmy na trzy sesje, w których

zdrowia publicznego – mo˝liwoÊci finansowania projektów

skupiliÊmy si´ na wyodr´bnionych aspektach zdrowia

w programie Leonardo da Vinci”. Honorowy patronat nad

publicznego. W dwóch pierwszych: „Podnoszenie standardów

seminarium sprawowa∏a Minister Zdrowia Ewa Kopacz, która

pracy i us∏ug w opiece medycznej” oraz „Wspieranie

skierowa∏a do uczestników specjalny list, odczytany przez

bezpieczeƒstwa zdrowotnego w zakresie profilaktyki,

podsekretarza stanu w MZ Mariol´ Dwornikowskà. Jego treÊç

diagnostyki i terapii” prezentowaliÊmy projekty sta˝y

zamieszczamy w ca∏oÊci na sàsiedniej stronie. W naszej

i wymian. Trzecia sesja, zatytu∏owana „Innowacyjne programy

Od redakcji

nauczania i akredytacji w oparciu o partnerstwo europejskie”

publikacji nie mogliÊmy rzecz jasna przedstawiç wszystkich

DziÊ wiemy ju˝, ˝e seminarium w wysokim stopniu spe∏ni∏o

przyk∏adów, którymi chcielibyÊmy zainteresowaç potencjalnych

oczekiwania uczestników i organizatorów. ChcielibyÊmy,

beneficjentów dzia∏ajàcych w obszarze szeroko poj´tego

aby kolejni beneficjenci korzystali z szerokich mo˝liwoÊci,

zdrowia publicznego. W ciàgu siedmiu lat powsta∏o ponad

jakie program Leonardo da Vinci stwarza w tym bardzo

60 projektów z tego zakresu. Z mo˝liwoÊci udzia∏u w sta˝ach

wa˝nym dla nas wszystkich obszarze.

i wymianach skorzysta∏o blisko tysiàc osób personelu

Korzystajàc z okazji pragniemy podzi´kowaç wszystkim

medycznego, farmaceutów, terapeutów, studentów, uczniów,

uczestnikom oraz osobom wspierajàcym nasze przedsi´wzi´cie.

nauczycieli i wyk∏adowców. Oprócz tego zrealizowano siedem

W szczególnoÊci sk∏adamy podzi´kowania Pani Dyrektor

du˝ych projektów tematycznych, których rezultaty majà

Jadwidze Jaszczyk oraz Pani Izabeli Sendli z Biura do spraw

istotne znaczenie dla szerokich grup beneficjentów.

Zagranicznych Programów Pomocy w Ochronie Zdrowia za

PostanowiliÊmy wybraç przyk∏ady projektów pod wieloma

podj´cie zg∏oszonej przez nas inicjatywy zorganizowania

wzgl´dami zró˝nicowanych, tak jak zró˝nicowani byli

seminarium i wszechstronnà pomoc przy jego realizacji.

przedstawia∏a wielostronne projekty partnerskie, w wyniku których powsta∏y cenne opracowania i narz´dzia.

uczestnicy seminarium reprezentujàcy uczelnie medyczne, szko∏y zawodowe, instytuty naukowe, agencje paƒstwowe,

Redakcja Biuletynu

szpitale, izby lekarskie i piel´gniarskie, stowarzyszenia i organizacje pozarzàdowe, firmy prywatne. r Zdj´cie Dagmara Wieczorkowska

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Biuletyn nr 3 /2008

3

00 MINISTER ZDROWIA

Warszawa 03.10.2008

MZ-BM-077-9137-2/AC/08

Pan Dr Pawe∏ Poszytek Dyrektor programu „Uczenie si´ przez ca∏e ˝ycie” Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji

Szanowny Panie Dyrektorze,

Z przyjemnoÊcià przyj´∏am zaproszenie do obj´cia Honorowym Patronatem Seminarium „Dzia∏ania na rzecz podnoszenia jakoÊci w wybranych obszarach zdrowia publicznego – mo˝liwoÊci finansowania projektów w ramach programu Leonardo da Vinci”, organizowanego przez Fundacj´ Rozwoju Systemu Edukacji, pe∏niàcà rol´ Narodowej Agencji tego programu w Polsce.

Z zadowoleniem przyjmuj´ fakt, ˝e ju˝ kilkadziesiàt instytucji i organizacji sektora ochrony zdrowia skorzysta∏o z mo˝liwoÊci stwarzanych przez program Leonardo da Vinci realizacji projektów wspomagajàcych przemiany w naszym sektorze. Dzi´ki dofinansowaniu, które mo˝na uzyskaç w ramach tego programu, polskie uczelnie i szko∏y medyczne, organizacje lekarzy i piel´gniarek, samorzàdy i organizacje pozarzàdowe podj´∏y i przeprowadzi∏y ró˝norakie przedsi´wzi´cia – poczàwszy od organizowania sta˝y zagranicznych dla polskich piel´gniarek, poprzez wspólne z partnerami z innych krajów Unii Europejskiej dzia∏ania na rzecz profilaktyki i terapii uzale˝nieƒ, a˝ po opracowanie, we wspó∏pracy europejskiej, programów nauczania dla specjalistów zdrowia publicznego.

Jestem przekonana, i˝ seminarium b´dzie doskona∏à okazjà, aby szersze grono przedstawicieli Êrodowiska ochrony zdrowia mog∏o zapoznaç si´ z efektami dzia∏aƒ tych polskich instytucji, które ju˝ wzi´∏y udzia∏ w programie Leonardo da Vinci. Wierz´, ˝e b´dzie to niezwykle interesujàce, a tak˝e inspirujàce spotkanie, w wyniku którego znacznie wi´cej instytucji i organizacji zwiàzanych z sektorem zdrowia uzyska wiedz´ na temat mo˝liwoÊci otrzymania wsparcia finansowego dla inicjatyw na rzecz podnoszenia jakoÊci kszta∏cenia i szkolenia zawodowego.

Pomimo i˝ realizacja projektów unijnych wymaga okreÊlonych umiej´tnoÊci i dodatkowego wysi∏ku, zarówno w dziedzinie wspó∏pracy z partnerami zagranicznymi, jak i w dziedzinie zarzàdzania projektami, to z ca∏à pewnoÊcià warto takie wysi∏ki podejmowaç. Dlatego dzi´kuj´ tym wszystkim, którzy zechcà podzieliç si´ z zebranymi uczestnikami Seminarium swojà wiedzà i doÊwiadczeniem po to, aby coraz wi´cej instytucji naszego sektora potrafi∏o si´gnàç po unijne fundusze i mog∏o realizowaç strategie rozwoju zawodowego swoich pracowników.

Wszystkim uczestnikom Seminarium przesy∏am serdeczne pozdrowienia oraz ˝ycz´ udanych obrad i owocnej dyskusji.

Z wyrazami szacunku Ewa Kopacz

4

Biuletyn P r o g r a m u nr 3 /2008

L e o n a r d o

d a

V i n c i

01 Podnoszenie standardów pracy i us∏ug w opiece medycznej

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Biuletyn nr 3 /2008

5

01

Podnoszenie standardów pracy i us∏ug w opiece medycznej

Wojciech Zipser Prezes Centrum Niderlandzkiego sp. z o.o.

Konsul Honorowy Królestwa Niderlandów

Przy wsparciu programu Leonardo da Vinci wroc∏awskie Centrum Niderlandzkie sp. z o.o. zrealizowa∏o w latach 2002-2004 dwa projekty pod wspólnà nazwà. „Nauka i sta˝ polskiego personelu piel´gniarskiego w holenderskich placówkach s∏u˝by zdrowia”, których beneficjentami by∏y 64 osoby. Niniejszy artyku∏ w szerszy sposób przedstawia t∏o realizacji obu projektów i zwiàzanà z nimi problematyk´.

40 tysi´cy Osiem lat temu zwróci∏ si´ do ambasady polskiej w Hadze holenderski koncern o zasi´gu Êwiatowym zajmujàcy si´ us∏ugami personalnymi z proÊba o pomoc w rekrutacji polskich piel´gniarek do Holandii. Zapotrzebowanie by∏o ogromne.

Oczekiwano, ˝e w ciàgu kolejnych lat niedobór pracowników szpitali i domów opieki b´dzie wzrasta∏ w tempie kilku tysi´cy stanowisk rocznie. Coraz mniej m∏odzie˝y garn´∏o si´ do trudnej pracy z chorym, starym czy niedo∏´˝nym bliênim, atrakcyjniejsze by∏y zawody, gdzie inny cz∏owiek stoi po drugiej stronie biurka czy lady lub jest wr´cz oddzielony niewidzialnà siecià Internetu. Wprawdzie siedzenie za komputerem nie jest

oczekiwaƒ pracodawców, pracobiorców i pacjentów.

Doprowadzi∏o to do negatywnych publikacji w mediach, których ukoronowaniem by∏y dwie emisje telewizyjne w czasie najwi´kszej oglàdalnoÊci wieczornej, w których poddano ostrej krytyce dzia∏ania wymienionego na poczàtku koncernu.

Sprowadzanie ludzi z innych krajów, kontynentów, a zw∏aszcza innych obszarów kulturowych uznano za niew∏aÊciwe – szczególnie, jeÊli nie jest prowadzone z w∏aÊciwà starannoÊcià.

Nadzieja w Polakach Nic dziwnego, ˝e coraz cz´Êciej zwracano wzrok ku Europie Ârodkowej, której paƒstwa znajdujàce si´ ju˝ w przedpokoju Unii w b∏yskawicznym tempie rozszerza∏y obszary wspó∏pracy.

Bliskie geograficznie i kulturowo (o czym spo∏eczeƒstwa zachodnie dopiero od niedawna zacz´∏y si´ przekonywaç) mog∏y stanowiç naturalnà alternatyw´ dla personelu sprowadzanego z drugiej pó∏kuli.

By∏y jeszcze paradoksy. Wspomniany wy˝ej rejestr BIG ∏atwiej akceptowa∏ dyplomy z niektórych krajów po∏udniowoamerykaƒskich, czy dalekowschodnich – równie˝ z tych z punktu widzenia politycznego i spo∏ecznego stojàcych niezwykle daleko od Europy – ni˝ z uczelni polskich. No i Polacy, znani g∏ównie z nielegalnej pracy w ogrodnictwie, nie zawsze byli postrzegani pozytywnie.

Wielu rozmówców z instytucji s∏u˝by zdrowia nie kry∏o obaw co do mo˝liwoÊci przystosowania si´ przybyszy z Polski do holenderskich wymogów jakoÊciowych. Urz´dy te˝ nie pomaga∏y. Pierwsza grupa naszych piel´gniarek czeka∏a niemal rok na zezwolenia na prac´ i pobyt, mimo spe∏nienia wszelkich warunków formalnych i mimo nieoficjalnych nacisków ze strony tamtejszego resortu zdrowia.

W Polsce propozycje Holendrów spotyka∏y si´ najcz´Êciej z bardzo pozytywnym odbiorem. (…) JeÊli nawet liczba osób gotowych do wyjazdu podana przez premiera by∏a przesadzona, bezrobocie lub zagro˝enie utratà pracy wÊród personelu szpitalnego by∏o widoczne. Do tego dochodzi∏y nieprawid∏owoÊci w funkcjonowaniu niektórych jednostek, odbijajàce si´ dotkliwie na pracownikach. Krótko mówiàc, osób ch´tnych do wyjazdu by∏o o wiele wi´cej ni˝ miejsc w prowadzonych projektach, a nasi rozmówcy w instytucjach resortowych uwa˝ali za dobry pomys∏ zaoferowanie pracy osobom, dla których polski rynek by∏ nie∏askawy.

Upuszczanie krwi najlepsze dla kr´gos∏upa – podobnie, jak dêwiganie pacjenta z ∏ó˝ka, ale pewnie wi´cej osób woli si´ pos∏ugiwaç si´ myszkà, ni˝ podawaç baseny.

W sukurs przyszed∏ polski premier Jerzy Buzek wspominajàc podczas spotkania g∏ów obu rzàdów, ˝e Polska ch´tnie pomo˝e.

Piel´gniarek w Polsce jest za du˝o, zatrudnienia dla nich za ma∏o, nie mówiàc o pieniàdzach, wi´c 40 tysi´cy osób mo˝e pojechaç do Holandii. Nie dziwota, ˝e na polski sektor s∏u˝by zdrowia ochoczo rzuci∏y si´ wszelkie tamtejsze organizacje szukajàce pracowników.

Piel´gniarki zza morza OczywiÊcie, nie szukano jedynie w Polsce. Tradycyjne kontakty z okresu przesz∏oÊci kolonialnej prowadzi∏y do Surinamu, Afryki Po∏udniowej i paƒstw zachodniego Pacyfiku. Oferowano te˝ prac´ Niemcom i obywatelom innych paƒstw ówczesnej Unii, co z jednej strony by∏o znacznie prostsze, bowiem osoby te mog∏y bez ucià˝liwych formalnoÊci podejmowaç prac´ w Holandii, z drugiej zaÊ praktycznie ca∏a Unia boryka∏a si´ z niedoborem ràk i g∏ów do pracy w sektorze zdrowia. Tak wi´c si∏à rzeczy starano si´ „importowaç” ludzi z obszarów, które oferowa∏y zbli˝one zakresy kwalifikacji. Kluczowà rol´ gra∏ tutaj tzw. BIG, czyli rejestr zawodów s∏u˝by zdrowia, który dyplomy z niektórych krajów akceptowa∏ automatycznie, a z innych – np. z Polski – po d∏ugiej i doÊç kosztownej procedurze ka˝dorazowego porównywania z holenderskim systemem poziomów kompetencji.

Praca z osobami chorymi to nie tylko kwestia umiej´tnoÊci technicznych, ale równie˝ psychologicznych i komunikacyjnych.

W konfrontacji z personelem zagranicznym ujawnia∏y si´ ró˝nice kulturowe, brak sprawnego porozumienia z powodu barier j´zykowych – zw∏aszcza z pacjentami starszymi lub niepe∏nosprawnymi umys∏owo, rozbie˝noÊç wzajemnych

6

Upuszczenie krwi MieliÊmy wówczas wizj´ dzia∏ania dwustronnego. Polskiemu systemowi s∏u˝by zdrowia, uginajàcemu si´ pod wzrastajàcym bezrobociem, zaoferowaliÊmy „upuszczenie krwi” w postaci czasowego zatrudnienia grupy piel´gniarek za granicà i dalszego

Biuletyn P r o g r a m u nr 3 /2008

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Podnoszenie standardów pracy i us∏ug w opiece medycznej kszta∏cenia ich w specjalizacji opieki d∏ugoterminowej i geriatrycznej, która wówczas w polskim kszta∏ceniu piel´gniarskim by∏a jeszcze nie tyle w powijakach, co na porodówce. Po maksymalnie trzech-czterech latach osoby te – uzbrojone w nowà wiedz´ i doÊwiadczenie w innym (skàdinàd nieêle funkcjonujàcym) systemie – mia∏y wzmocniç szeregi personelu zreformowanej tymczasem polskiej s∏u˝by zdrowia, ∏aknàcej fachowców z szerokim spojrzeniem, perfekcyjnym podejÊciem do klienta, komunikatywnych, samodzielnych itd. Uzdrowiony Polski rynek us∏ug zdrowotnych oferowa∏by równie˝ godziwe zarobki za dobrà prac´ i sensownà emerytur´. RozmawialiÊmy wi´c z zak∏adami opieki zdrowotnej, chcàc wypracowaç system powrotu osób po sp´dzeniu paru lat w Holandii, co zresztà mia∏o dzia∏aç tak˝e w stosunku do osób wyje˝d˝ajàcych do innych krajów, g∏ównie Wielkiej Brytanii, Irlandii, W∏och i Norwegii.

RzeczywistoÊç okaza∏a si´ inna. Pacjentowi upuszczono troch´ krwi, ale nawet, jeÊli mu to na chwil´ ul˝y∏o, oczekiwana kuracja nie nadesz∏a. Po oÊmiu latach mamy kolejne podejÊcie do uzdrawiania sektora zdrowia, a do Polski z grup szkolonych i wysy∏anych przez nas do Holandii na poczàtku bie˝àcego stulecia wróci∏o niewiele ponad 10%, a i to przewa˝nie z przyczyn innych ni˝ czysto zawodowe.

Drenowaç czy judymowaç?

Czy nale˝y u∏atwiaç polskim piel´gniarkom i lekarzom kontynuowanie kariery zawodowej poza Polskà, skoro ju˝ i tu ich brakuje? Za granic´ wyje˝d˝ajà setki tysi´cy Polaków w poszukiwaniu lepszego zarobku, lepszych warunków kszta∏cenia dzieci, lepszego ubezpieczenia zdrowotnego, godziwej emerytury, krótko mówiàc – lepszego ˝ycia.

Gdy wyje˝d˝ajà hydraulicy, nie mamy do nich pretensji, tylko z∏oÊci nas, ˝e nie ma kto wymieniç nam sp∏uczki. Z personelem medycznym sprawa jest inna, bo od razu zaczyna si´ mówiç o odpowiedzialnoÊci i etyce zawodowej. Hydraulik mo˝e zostawiç rodaków z cieknàcym kranem, ale piel´gniarka wyje˝d˝ajàc pope∏nia dezercj´.

Z zawodów w szczególny sposób zwiàzanych z powo∏aniem tylko zakonnicy sk∏adajà Êlub ubóstwa (…). Tyle, ˝e zakonnicy raczej nie majà dzieci w odró˝nieniu od piel´gniarek, a dzieci muszà chodziç do szko∏y i mieç podr´czniki. Czasem te˝ ktoÊ z rodziny zachoruje i trzeba kupiç lekarstwa. Albo po prostu chce si´ troch´ wi´cej luksusu. Czy dla piel´gniarki wybór mi´dzy poprawà poziomu ˝ycia w∏asnej rodziny a obowiàzkiem s∏u˝by we w∏asnym kraju na rzecz rodaków musi byç jednoznaczny?

Mówi si´ te˝ o kosztach kszta∏cenia zawodowego. Dyrektorzy niektórych szkó∏ piel´gniarskich, których prosi si´ o przekazywanie studentom informacji o mo˝liwoÊciach sta˝y lub pracy za granicà, reagujà gniewnie, ˝e „nie b´dà kszta∏ciç za polskie pieniàdze piel´gniarek dla Holendrów”. No i mamy dylemat. Unia Europejska, do której tak ch´tnie weszliÊmy (wynik referendum by∏ ewidentny), zaleca migracj´ zawodowà wp∏ywajàcà na wymian´ kompetencji, podwy˝szanie jakoÊci us∏ug i u∏atwienie mi´dzynarodowej wspó∏pracy w s∏u˝bie zdrowia. Poza tym Polak zarabiajàcy w Holandii i tak pracuje na rzecz polskiego PKB – bezpoÊrednio, wydajàc du˝à cz´Êç

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

01

zarobków w kraju rodzinnym oraz poÊrednio, przyczyniajàc si´ do globalnego produktu Unii, która zasila Polsk´ miliardami z funduszy strukturalnych.

Czy wi´c piel´gniark´ obarczaç odpowiedzialnoÊcià za fakt, ˝e w innym miejscu tej samej Unii te˝ mo˝e opiekowaç si´ pacjentami, ale w lepszych warunkach ˝ycia i pracy, i ˝e ci pacjenci nie sà Polakami? Czy jej winà jest kosmiczne zad∏u˝enie polskich szpitali i kilkunastoletnie próby reformowania polskiej s∏u˝by zdrowia metodà ∏atania dziur i nieudolnego majstrowania przy szczegó∏ach, zamiast radykalnej wymiany systemu w ca∏oÊci – choçby przez skorzystanie ze wzorów w krajach, gdzie takie systemy funkcjonujà? Czy piel´gniarka ponosi win´ za nieustanny a skuteczny opór przeciw „normalnoÊci”, stawiany przez grupy, którym w m´tnej wodzie ∏atwiej jest ∏owiç?

A jednak dla wielu osób lojalnoÊç w stosunku do rodziny, przyjació∏, polskiego pacjenta i rodzinnej ziemi jest wi´kszy, ni˝ ch´ç wy˝szych zarobków – i chwa∏a im za to. Pami´tamy doktora Judyma, któremu Stefan ˚eromski w „Ludziach bezdomnych” ka˝e wybraç ciernistà drog´ s∏u˝enia pomocà ludziom ubogim, zamiast w∏asnej kariery, majàtku i mi∏oÊci.

Ale czasy si´ zmieni∏y i nam chyba bardziej powinno zale˝eç na lepszym funkcjonowaniu gospodarki, w tym sektora zdrowotnego, ani˝eli na koniecznoÊci oczekiwania ofiar od ludzi, którym historia po dziesi´cioleciach da∏a mo˝liwoÊç wolnego wyboru drogi ˝yciowej i zawodowej w zjednoczonej Europie. (…)

Trudne poczàtki Ambasada polska w Hadze zaproponowa∏a Centrum Niderlandzkie jako partnera do wspó∏pracy wspomnianemu koncernowi, który zak∏ada∏ „pilota˝” na 500 osób, z zamiarem póêniejszej rekrutacji nawet kilku tysi´cy piel´gniarek z Polski. Wszystko to dobrze si´ wpisywa∏o w ofert´ „40 tysi´cy premiera Buzka”, wi´c przystàpiliÊmy do pracy przygotowujàc programy i metodyk´ intensywnych szkoleƒ j´zykowych, kulturowych i funkcyjnych, prowadzàc rozmowy z polskimi szko∏ami piel´gniarskimi, uczelniami i resortem zdrowia oraz uruchamiajàc rekrutacj´ na du˝a skal´. Rozpocz´∏y si´ tak˝e szkolenia i po kilku miesiàcach pierwsza grupa 50 osób umia∏a ju˝ p∏ynnie pos∏ugiwaç si´ j´zykiem niderlandzkim i zacz´∏a przygotowywaç si´ do wyjazdu. Informacje w mediach holenderskich na temat problemów z pracownikami z zamorskich krajów spowodowa∏y jednak k∏opoty korporacyjnego partnera, na tyle du˝e, ˝e na jakiÊ czas wstrzymano projekty zwiàzane z imigracjà zawodowà. Zbieg∏o si´ to z wymianà na stanowisku prezesa koncernu, a nas poinformowano, ˝e sprawa jest nieaktualna. Podj´liÊmy wówczas decyzj´ o samodzielnym kontynuowaniu pracy i po kilku miesiàcach uczestnicy naszego projektu, realizowanego dzi´ki wsparciu finansowemu programu Leonardo da Vinci, podj´li prac´ w Holandii.

Przytu∏ek czy hotel?

Pierwsza praca czeka∏a w zak∏adach opieki nad osobami starszymi i przewlekle chorymi. Wynika∏o to z dwóch przes∏anek.

Pierwsza – to najwi´kszy i chroniczny brak personelu w pracy

Biuletyn nr 3 /2008

7

01

Podnoszenie standardów pracy i us∏ug w opiece medycznej opiekuƒczej, a druga – zalecenie, ˝eby osoby przybywajàce z zagranicy by∏y dobrze wdro˝one w holenderski system s∏u˝by zdrowia przed podj´ciem funkcji zabiegowych. Wià˝e si´ to równie˝ z innym roz∏o˝eniem punktów ci´˝koÊci w pracy z pacjentami. W Holandii k∏adziony jest wielki nacisk na to, aby otoczenie pacjentów d∏ugoterminowych lub terminalnych by∏o dla nich pod ka˝dym wzgl´dem jak najbardziej swojskie.

Najcz´Êciej umieszczani sà oni w pokojach stanowiàcych odniesienie do ich wczeÊniejszego ˝ycia – z elementami w∏asnego mieszkania, ksià˝kami, telewizorem, obrazami na Êcianach. Pomieszczenia wspólne powinny jak najmniej przypominaç szpital i promieniowaç domowym ciep∏em w po∏àczeniu z estetycznym wyglàdem i wygodà. Du˝o Êwiat∏a i kolorów. Jadalnie przypominajà restauracje lub kluby, w których mieszkaƒcy zak∏adu sporo przesiadujà, czytajà, grajà w karty, jedzà ciastka i popijajà kaw´ z obs∏ugà lub odwiedzajàcà ich rodzinà. Odbywajà si´ koncerty, huczne imprezy urodzinowe, podtrzymywane jest ˝ycie towarzyskie.

Od personelu wymaga si´ – obok umiej´tnoÊci zawodowych – intensywnego kontaktu z pacjentami-mieszkaƒcami, co nie zawsze jest ∏atwe, wymaga du˝o cierpliwoÊci i umiej´tnoÊci komunikowania si´.

podstawowym poziomie w kilkunastu obszarach tematycznych (dom, praca, zakupy, restauracja, lekarz, apteka, poczta, kolej itp.), a po 2 miesiàcach p∏ynne w∏adanie niderlandzkim ze sporym s∏ownictwem i znajomoÊcià kultury. DojÊcie do poziomu umo˝liwiajàcego podj´cie studiów trwa od 5 do 7 miesi´cy, w zale˝noÊci od post´pów i zaanga˝owanego czasu. Jest kilka modu∏ów uczenia si´, od ca∏odziennych kilku- lub kilkunastodniowych sesji po nauk´ z wykorzystaniem e-learningu i Internetu, ale wspólnà zasadà jest codzienna praca nad j´zykiem. Do oczywistych korzyÊci z dobrej znajomoÊci j´zyka w miejscu pracy dochodzi szacunek, jakim ka˝dy naród darzy cudzoziemca w∏adajàcego tego˝ narodu j´zykiem. Innymi s∏owy – dobre uk∏ady z sàsiadami i ∏atwiejsze przyjaênie.

Praca i nauka Cz´Êci uczestników projektów zaproponowaliÊmy dalsze kszta∏cenie w kolegium zawodowym dla s∏u˝by zdrowia w Hadze (Mondriaan College voor Zorg). Trwa∏o ono prawie 2 lata i obejmowa∏o specjalnie dostosowany pakiet przedmiotów z uwzgl´dnieniem zakresu nauczania w Polsce.

Koncentrowano si´ na przedmiotach geriatrycznych i psychologicznych zwiàzanych z pracà z pacjentem nie tylko na p∏aszczyênie somatycznej. Dla osób, których dyplomy zdobyte w Polsce nie zosta∏y nostryfikowane na poziomie umo˝liwiajàcym samodzielnà prac´ piel´gniarskà w Holandii, by∏o szczególnie wa˝ne, ˝e dyplom MCZ da∏ im pe∏ne prawo wykonywania zawodu praktycznie na ca∏ym Êwiecie. Uczestnicy byli te˝ skonfrontowani z podejÊciem edukacyjnym znacznie odbiegajàcym od polskiego, mianowicie o wiele bardziej nastawionym na wsparcie i „coaching” ucznia, ani˝eli na system kontroli zadanych post´pów na zasadzie odsiewu „umiesz – nie umiesz”. Jako polska organizacja szkolàca wczeÊniej te osoby byliÊmy tak˝e wciàgni´ci w proces pomocy naszym uczestnikom w podwy˝szanie kwalifikacji. W rezultacie nasze grupy osiàgn´∏y koƒcowe wyniki Êrednie wy˝sze, ni˝ Holendrzy studiujàcy na analogicznym poziomie! Nie trzeba dodawaç, jaki to by∏ sukces naszych kole˝anek i kolegów i jak podniós∏ ich wartoÊç na rynku pracy.

J´zyk Praca z pacjentami, szczególnie majàcymi trudnoÊci percepcyjne, wymaga cierpliwoÊci, dobrego serca, ale przed wszystkim znajomoÊci j´zyka. Choç praktycznie wszyscy Holendrzy znajà angielski, to zw∏aszcza osoby starsze i chore nie potrafià si´ w nim porozumiewaç. Stàd wymóg znajomoÊci j´zyka niderlandzkiego na tak wysokim poziomie od uczestników naszych projektów. Dla nich stworzyliÊmy specjalny system nauki umo˝liwiajàcy ju˝ po 2 tygodniach porozumiewanie si´ na

8

Perspektywy Przysz∏oÊci przewidzieç si´ nie da, a jednak trzeba próbowaç.

Warunki pracy i p∏acy w polskiej s∏u˝bie zdrowia sà inne, ani˝eli 8-10 lat temu. Mamy w Polsce zarówno osoby bardzo zadowolone ze swojej sytuacji i znakomicie zarabiajàce (np. w niektórych zak∏adach prywatnych), ale i takie, które z niezwyk∏ym trudem wià˝à koniec z koƒcem. Jedno jest pewne, t∏umu bezrobotnych piel´gniarek teraz nie mamy.

Tak˝e poziom wynagrodzenia w krajach zachodnich nie jest ju˝ tak drastycznie wysoki w porównaniu z p∏acami w Polsce.

Decyzje o podj´ciu wyjazdu zarobkowego nie sà wi´c ju˝ tak oczywiste.

Z drugiej strony odleg∏oÊci w Europie niepomiernie si´ zmniejszy∏y i wyjazd na jakiÊ czas z Wroc∏awia do Rotterdamu czy Mediolanu nie ró˝ni si´ ju˝ tak bardzo od przeprowadzki do Szczecina czy Suwa∏k (z wyjàtkiem tego, ˝e do Rotterdamu cz´sto szybciej dojedzie si´ samochodem). Mentalnie tak˝e Europa znacznie nam si´ zmniejszy∏a, Dlatego sàdz´, ˝e coraz wi´cej osób, zw∏aszcza krótko po skoƒczeniu edukacji, b´dzie si´ decydowaç na krótszy lub d∏u˝szy pobyt tam, gdzie b´dzie dobra okazja do zdobycia doÊwiadczeƒ, które podwy˝szà ich kompetencje i wartoÊç jako pracownika. Wi´ksza cz´Êç z nich na pewno b´dzie chcia∏a wróciç do Polski, choç zale˝eç to b´dzie na pewno od tempa zmian w bran˝y zdrowotnej w kraju. Cz´Êç pewnie zdecyduje si´ na dalsze ˝ycie gdzieÊ za granicà, ale w zdecydowanej wi´kszoÊci w Europie, a to ju˝ jest teraz nasz wspólny kraj... C

Biuletyn P r o g r a m u nr 3 /2008

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Podnoszenie standardów pracy i us∏ug w opiece medycznej

Bo˝ena Daszuta

01

Policealna Szko∏a Medyczna im. Hanny Chrzanowskiej w Morawicy

Praktyka czyni mistrza „Ciesz´ si´, ˝e tu jestem i chcia∏am bardzo serdecznie podzi´kowaç, ˝e mieliÊmy okazj´ do tak wspania∏ej przygody, jakà jest pobyt w Plymouth. Gdyby nie to, pewnie nigdy nie zobaczy∏abym tego innego Êwiata, pewnie nie mia∏abym okazji, ˝eby uczyç si´ j´zyka, poznaç nowà kultur´, nowych ludzi, u˝ywaç j´zyka w codziennym ˝yciu...”.

Ilona Ilona jest jednà z 40 uczniów Policealnej Szko∏y Medycznej im. Hanny Chrzanowskiej w Morawicy, którzy wyjechali na 4 tygodniowe praktyki zagraniczne w Plymouth w Wielkiej Brytanii w ramach programu Leonardo da Vinci. Oto podsumowanie projektu i refleksje koordynatora:

r Tytu∏

70-godzinny kurs j´zykowy z lektorem polskim i angielskim (z elementami j´zyka zawodowego) r 6 godzin warsztatów psychologicznych w j´zyku angielskim r Dzieƒ Brytyjski w szkole r Wycieczka po Londynie autobusem open top

r

„Praktyka zawodowa w placówkach medycznych w Wielkiej Brytanii” r Termin realizacji 16 paêdziernika 2006 – 30 maja 2008 r Bud˝et 59 840 euro r Partnerzy – Work Experience UK 10.2006-10.2007 – Europartnership Agency 10.2007 -05.2008 r Forma realizacji 4-tygodniowe praktyki zawodowe jako forma spe∏nienia wymagaƒ programowych dla ka˝dego kierunku kszta∏cenia r Miejsce Plymouth, Wielka Brytania r Uczestnicy 40 uczniów w 4 grupach po 10 osób z semestrów programowo najwy˝szych wydzia∏ów: – technik masa˝ysta – terapeuta zaj´ciowy – dietetyk

r Cel g∏ówny projektu Poprawa umiej´tnoÊci i kompetencji zawodowych osób w trakcie kszta∏cenia zawodowego – uczniów Policealnej Szko∏y Medycznej im. Hanny Chrzanowskiej w Morawicy.

r Zadania partnerów Policealna Szko∏a Medyczna im. Hanny Chrzanowskiej w Morawicy: r Rekrutacja beneficjentów r Organizacja podró˝y, ubezpieczenia r Organizacja przygotowania j´zykowo-kulturowopedagogicznego r Monitoring r Certyfikacja r ZaÊwiadczenia, Europass MobilnoÊç

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Europartnership Agency Ltd r Organizacja zakwaterowania i ca∏odziennego wy˝ywienia u rodzin brytyjskich r Wskazanie placówek do odbycia praktyk r Bilety miesi´czne na wszystkie linie City Bus w Plymouth r Monitoring i 24 godzinna gotowoÊç pomocy r Certyfikacja uczestnictwa

r Placówki Ma˝azyÊci r Gabinety masa˝u i odnowy biologicznej r Gabinety masa˝u sportowego r Wydzia∏ masa˝u i odnowy biologicznej przy Cornwall College Saltash Terapeuci zaj´ciowi r Domy pomocy i spokojnej staroÊci r Szko∏y specjalne Dietetycy r Oddzia∏y zbiorowego ˝ywienia przy domach pomocy

r Program sta˝u r Zgodny

z wymaganiami programowymi realizowanymi na praktykach zawodowych w Polsce r Pozytywna ocena wystawiona przez opiekuna sta˝u w dzienniku praktyk by∏a podstawà do zaliczenia semestru czwartego i ukoƒczenia szko∏y.

r Monitoring r Sta∏y

kontakt e-mailowy uczestników z kierownikiem szkolenia praktycznego oraz koordynatorem projektu w Policealnej Szkole Medycznej r Sta∏y kontakt opiekuna ze strony partnera z osobami odpowiedzialnymi na placówkach

Biuletyn nr 3 /2008

9

01

Podnoszenie standardów pracy i us∏ug w opiece medycznej

r Rezultaty projektu KorzyÊci uczestników Doskonalenie umiej´tnoÊci: r zawodowych – Weryfikacja posiadanych kompetencji zawodowych – Prezentacja umiej´tnoÊci i autoreklama na europejskim rynku pracy – Zwi´kszenie szans zawodowych na regionalnym, krajowym i zagranicznym rynku pracy – Poszerzenie wiedzy medycznej oraz poznanie nowych technologii i technik medycyny szeroko poj´tej r j´zykowych – Rozwini´cie umiej´tnoÊci komunikowania si´ w j´zyku angielskim z u˝yciem terminologii medycznej oraz mowy potocznej r interkulturowych – Prze∏amanie barier kulturowych wynikajàcych z odmiennoÊci obyczajowych, rasowych i religijnych r adaptacyjnych – Bardzo dobra adaptacja do warunków zaoferowanych przez rodziny brytyjskie – Przystosowanie do warunków pracy w zespole w placówkach, w których odbywa∏y si´ praktyki; nawiàzanie bardzo dobrych kontaktów z zespo∏ami terapeutycznymi i podopiecznymi

KorzyÊci promotora r Podniesienie kwalifikacji uczniów Policealnej Szko∏y Medycznej w Morawicy r Zwi´kszenie atrakcyjnoÊci kszta∏cenia r Zwi´kszenie motywacji uczniów do uzyskania dobrych wyników w nauce aby zakwalifikowaç si´ na wyjazd r Pozytywna weryfikacja jakoÊci kszta∏cenia w Policealnej Szkole Medycznej w Morawicy w odniesieniu do standardów europejskich r Wypromowanie dobrze przygotowanego zawodowo ucznia PSM Rozwój sektorowy Kszta∏càc m∏odzie˝ w dziedzinach medycznych oraz podnoszàc ich kwalifikacje, mi´dzy innymi przez realizacj´ praktyk zagranicznych, uzupe∏niamy potrzeby i wp∏ywamy na jakoÊç us∏ug w sektorze opieki zdrowotnej przy istniejàcym obecnie ni˝u demograficznym oraz przewadze starzejàcych si´ obywateli Europy.

K∏opoty i problemy KoniecznoÊç dostosowania si´ do d∏ugotrwa∏ych procedur finansowych organu prowadzàcego.

Refleksje koordynatora Powy˝sze dane zawierajà kwintesencj´ realizowanego projektu.

Nie ma w nich s∏owa na temat wielu godzin sp´dzonych przez komitet sterujàcy na przygotowaniu i realizacji projektu po to, aby wspomniana na wst´pie Ilona oraz jej 39 kolegów i kole˝anek ze szko∏y mog∏o prze˝yç niepowtarzalnà przygod´.

Jednak˝e najlepszà rekompensatà za wk∏ad czasowy grupy „nauczycieli-zapaleƒców” by∏a pe∏na radoÊci i entuzjazmu korespondencja ze sta˝u. Szko∏a ˝y∏a wiadomoÊciami z Plymouth niecierpliwie oczekiwanymi codziennie. Po powrocie ka˝da z grup dumnie prezentowa∏a dzienniki praktyk z pi´knym ocenami, kartki z podzi´kowaniami od podopiecznych oraz listy pochwalne od pracodawców. Pobyt w Anglii nie tylko wzbogaci∏ ich CV, ale równie˝ doÊwiadczenie ˝yciowe. Grupa masa˝ystów mia∏a nawet mo˝liwoÊç wypróbowaç swoich si∏ przed kamerà lokalnej telewizji BBC, realizujàcej krótki reporta˝ z ich pobytu.

Tylko kilka osób z tej czterdziestki wróci∏o za granic´ po zdaniu dyplomu. Wi´kszoÊç zasila kadr´ pracowniczà w Polsce.

Swojà postawà zawodowà i profesjonalnym przygotowaniem do wykonywania zawodu wp∏ywajà na jakoÊç us∏ug medycznych.

Niestosownà by∏aby refleksja, i˝ to tylko z powodu uczestniczenia w programie, ale czy˝ tego rodzaju doÊwiadczenia nie rozwijajà ca∏ego cz∏owieka, który potem przyst´puje do opieki nad pacjentem?

Sukces projektu spowodowa∏, ˝e Policealna Szko∏a Medyczna w Morawicy kontynuuje dzia∏alnoÊç w programie Leonardo

10

Biuletyn P r o g r a m u nr 3 /2008

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Podnoszenie standardów pracy i us∏ug w opiece medycznej

da Vinci w nowym projekcie na lata 2008 -2010 „Praktyka zawodowa w Wielkiej Brytanii drogà do europejskiego rynku pracy”, którego realizacja rozpocz´∏a si´ we wrzeÊniu br.

Projekt zosta∏ w ca∏oÊci sfinasowany przez Komisj´ Europejskà.

Publikacja odzwierciedla jedynie stanowisko jej autora i Komisja Europejska nie ponosi odpowiedzialnoÊci za umieszczone w niej treÊci.

Jak narodzi∏ si´ pomys∏ zrealizowania projektu przy wsparciu programu Leonardo da Vinci?

Poniewa˝ jestem nauczycielem angielskiego, naturalnym by∏o dla mnie zainteresowanie wspó∏pracà z zagranicà. W wyniku poszukiwaƒ w listopadzie 2005 natrafi∏am w Internecie na stron´ programu Leonardo da Vinci, gdzie znalaz∏am zaproszenie na konferencj´ w Kielcach. Kiedy po powrocie przedstawi∏am „swoje wspania∏e odkrycie” pani Dyrektor i radzie pedagogicznej, natychmiast zosta∏ powo∏any zespó∏, który przystàpi∏ do pisania projektu. By∏a to bardzo mozolna i wielodniowa praca, gdy˝ nikt z nas nie mia∏ doÊwiadczenia w tej dziedzinie. Do dziÊ wspominamy z uÊmiechem posiedzenia do póênych godzin nocnych i z∏oÊliwoÊç rzeczy martwej czyli komputera, który oczywiÊcie nie chcia∏ wspó∏pracowaç, kiedy w ostatniej chwili sk∏adaliÊmy wniosek.

Czy ju˝ wczeÊniej Paƒstwa szko∏a korzysta∏a z programów wspólnotowych w celu doskonalenia kompetencji zawodowych uczniów?

Nie. To by∏a dla nas wyprawa na nowe, szerokie wody.

Jak przebiega∏o przygotowanie kulturowe i j´zykowe uczniów, którzy mieli wyjechaç na sta˝?

Przygotowanie dokona∏o si´ poprzez po∏àczenie si∏ naszych i wybranej szko∏y j´zykowej. Odbywa∏y si´ zaj´cia z lektorem polskim, brytyjskim oraz z psychologiem-lektorem j´zyka angielskiego, który dzi´ki podwójnym kwalifikacjom móg∏

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

poprowadziç warsztaty pedagogiczne w obcym j´zyku. Projekt przewidywa∏ równie˝ zaj´cia w pracowniach zawodowych.

W tym czasie lektor brytyjski przeprowadza∏ symulacj´ pracy z pacjentem w warunkach zbli˝onych do naturalnych. Tak wi´c nauczyciel musia∏ poddaç si´ masa˝owi w pracowni masa˝u, wziàç udzia∏ w zaj´ciach terapeutycznych w pracowni terapii zaj´ciowej oraz uzyskaç porad´ dietetycznà od dietetyczek.

Z jakimi problemami zetkn´li si´ Paƒstwo w praktycznej realizacji projektu?

Zdecydowanie najwi´kszym problemem by∏a koniecznoÊç dostosowania si´ do d∏ugotrwa∏ych procedur finansowych organu prowadzàcego szko∏´, w naszym przypadku urz´du marsza∏kowskiego. Dosz∏o nawet do tego, ˝e musieliÊmy przesunàç o dwa tygodnie wyjazd jednej grupy w∏aÊnie z tego powodu. Ciesz´ si´, ˝e mamy bardzo skrupulatnà ksi´gowà, która pilnowa∏a, aby wszystkie procedury by∏y przestrzegane równie˝ z naszej strony. MieliÊmy tak˝e bardzo wyrozumia∏ych partnerów, którzy niejednokrotnie musieli czekaç na przelew d∏u˝ej, ni˝ przewidywa∏a to umowa trójstronna.

Kolejnà trudnà sprawà by∏a Êmierç ojca jednej z uczestniczek.

Jej powrót do kraju po odbyciu po∏owy sta˝u wiàza∏ si´ z dodatkowymi kosztami. Jednak˝e zarówno partner zagraniczny, jak i Narodowa Agencja okazali daleko idàcà pomoc, aby uczestniczka czu∏a nie tylko nasze wspó∏czucie, ale i wsparcie.

Czy mog∏aby Pani podaç przyk∏ady konkretnych umiej´tnoÊci, które zdobyli uczniowie podczas sta˝u?

Poza niewàtpliwym nabyciem umiej´tnoÊci swobodniejszego pos∏ugiwania si´ j´zykiem angielskim, uczestnicy, zw∏aszcza masa˝yÊci, poznali nowe techniki masa˝u niekonwencjonal-

Biuletyn nr 3 /2008

01

11

01

Podnoszenie standardów pracy i us∏ug w opiece medycznej nego. Nale˝y jednak pami´taç, ˝e beneficjentami projektu byli uczniowie semestrów programowo najwy˝szych, którzy byli o krok od ukoƒczenia szko∏y. Posiadali wi´c ju˝ umiej´tnoÊci zawodowe, które mieli wypróbowaç w czasie praktyki na obcym terenie. Z dumà s∏uchaliÊmy, jak wysoki poziom profesjonalizmu prezentowali, co mia∏o swoje odbicie w wysokich ocenach w dziennikach praktyk.

Czy Pani zdaniem sta˝ mia∏ wp∏yw na przysz∏à karier´ zawodowà absolwentów?

To by∏o widaç go∏ym okiem, ˝e przede wszystkim nabrali pewnoÊci siebie. Mieli mo˝liwoÊç skonfrontowaç swoje umiej´tnoÊci w warunkach obcej im kultury i przekonaç si´, ˝e poradzà sobie wsz´dzie. Pracodawcy cenià pracowników, którzy oprócz umiej´tnoÊci i doÊwiadczenia posiadajà zdolnoÊç radzenia sobie w nowych sytuacjach oraz ch´ç ciàg∏ego doskonalenia si´ i uczenia si´, nawet „przez ca∏e ˝ycie”.

Jak przyk∏ad uczniów-beneficjentów wp∏ynà∏ na innych uczniów?

Szko∏a szczyci si´ blisko 45-letnià tradycjà kszta∏cenia profesjonalnych kadr medycznych. Nasi absolwenci sà doskonale przygotowani do zawodu. Ci, którzy przychodzà tu „po nauki,” wiedzà, ˝e ich motywacja i wk∏ad pracy przyniesie oczekiwane rezultaty. Mo˝liwoÊç uczestniczenia w praktykach zagranicznych to dodatkowy atut naszej placówki, nadajàcy jej europejskiego charakteru. Ju˝ na poczàtku edukacji uczniowie dowiadujà si´ o szansie na wyjazd w ostatnim semestrze i sà zapoznanawani z kryteriami naboru.

Ci, u których zakie∏kuje pragnienie wyjazdu, starajà si´ wyjàtkowo.

Czy zdobyte doÊwiadczenia mia∏y wp∏yw na zmiany w programie nauczania przedmiotów zawodowych?

Poniewa˝ praktyka zagraniczna jest integralnà cz´Êcià programu kszta∏cenia zawodowego dla ka˝dego zawodu, a jej zaliczenie jest niezb´dne do ukoƒczenia szko∏y, nie ma mo˝liwoÊci ani potrzeby dokonywania jakichkolwiek zmian.

Jak upowszechniali Paƒstwo osiàgni´te rezultaty?

Ka˝da grupa po powrocie z praktyki dzieli∏a si´ swoimi wra˝eniami. Odbywa∏o si´ to w formie prezentacji zdj´ç i spostrze˝eƒ oraz odpowiedzi na pytania na spotkaniu z ca∏à spo∏ecznoÊcià szkolnà. Artyku∏y o ich pobycie za granicà pojawia∏y si´ w lokalnej gazecie, na stronie internetowej szko∏y oraz na stronie eduk@tora zawodowego.

PrezentowaliÊmy nasz projekt na festiwalu LLP oraz dwa razy na Targach Edukacja w Kielcach. Ponadto na zakoƒczenie projektu przygotowaliÊmy folder pamiàtkowy, który przedstawia jego rezultaty.

Tym, którzy si´ jeszcze zastanawiajà, powiem, ˝e „najtrudniejszy pierwszy krok”. Do napisania drugiego projektu podeszliÊmy ju˝ ze spokojem i doÊwiadczeniem. Mamy nadziej´, ˝e dwa lata jego realizacji przyniosà nam du˝o satysfakcji i radoÊci, ˝e wp∏ywamy na ˝ycie m∏odych ludzi. C

12

Biuletyn P r o g r a m u nr 3 /2008

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Podnoszenie standardów pracy i us∏ug w opiece medycznej

Dr n. med. Beata Piórecka Instytut Zdrowia Publicznego

01

Wydzia∏ Nauk o Zdrowiu Collegium Medicum Uniwersytet Jagielloƒski

Instytut Zdrowia Publicznego (IZP) Collegium Medicum Uniwersytetu Jagielloƒskiego prowadzony przez prof. dr hab. Stanis∏aw´ Golinowskà uczestniczy∏ w roku akademickim 2004/2005 w realizacji projektu wymian i sta˝y w ramach programu Leonardo da Vinci zatytu∏owanym. „Poprawa bezpieczeƒstwa i jakoÊci us∏ug w instytucjach szpitalnych”. Formalne dokumenty dotyczàce realizacji projektu zosta∏y podpisane przez prof. dr hab. n. med. Marka Zembal´ – Prorektora Uniwersytetu Jagielloƒskiego ds. Collegium Medicum.

Projekt kierowany przez dr n. med. Katarzyn´ Szczerbiƒskà i dr n. med. Monik´ Âcibor mia∏ na celu wymian´ doÊwiadczeƒ i pog∏´bienie wiedzy nauczycieli akademickich w zakresie tematyki zwiàzanej z bezpieczeƒstwem i jakoÊcià us∏ug w ochronie zdrowia. Temat ten jest jednym z priorytetów w instytucjach p∏atnika, jak równie˝ Êwiadczeniodawcy us∏ug zdrowotnych w krajach Unii Europejskiej.

Informacja o projekcie zosta∏a przes∏ana przez Krajowà Agencj´ Programu Leonardo da Vinci do koordynatora wspó∏pracy zagranicznej IZP wraz informacjami na temat organizacji przyjmujàcej tj. Association „Eˆ tre” przy Centre Hospitalier Intercommunal du Pays des Hautes Falaises w Fé´camp (Francja). Kierownikiem projektu ze strony organi-

tematach: ocena jakoÊci us∏ug Êwiadczonych przez instytucje osobom starszym, kontrola i walka z bólem, przemoc w instytucjach szpitalnych, walka z zaka˝eniami wewnàtrzszpitalnymi oraz HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Point) i bezpieczeƒstwo ˝ywnoÊci.

W ramach tematu dotyczàcego oceny jakoÊci us∏ug Êwiadczonych przez instytucje osobom starszym, przeprowadzono wizyty w ró˝nych typach domów dla osób starszych (domach rezydencjalnych, kondominiach mieszkaƒ dla osób starszych, domach dla przewlekle chorych osób starszych oraz dla chorych na chorob´ Alzheimera). Uczestnicy z 7 krajów, w tym ze strony IZP dr n. med. Katarzyna Szczerbiƒska, zapoznali si´ z funkcjonujàcym we Francji systemem ewaluacji jakoÊci

DoÊwiadczenia uczestników projektu wymian i sta˝y „Poprawa bezpieczeƒstwa i jakoÊci us∏ug w instytucjach szpitalnych” zatora by∏ Pan Jean-Marc Bonmati – dyrektor ds. osobowych w szpitalu w Fé´camp. W realizacji programu uczestniczy∏o 49 instytucji z sektora zdrowotnego z regionu Normandii oraz z innych regionów Francji, np. Korsyki. W ca∏ym projekcie uczestniczyli partnerzy z 18 krajów Unii Europejskiej.

Projekt mia∏ charakter jednorazowego wyjazdu pracowników dydaktycznych IZP na okres 2 tygodni do Francji w terminie 12–26 listopada 2004 r. W wyborze osób uczestniczàcych w programie zastosowano kryterium merytoryczne. Kierownicy

Wizyta da∏a mo˝liwoÊç zebrania cennych materia∏ów do wykorzystania w procesie dydaktycznym, w tym niepublikowanych dotychczas danych statystycznych. poszczególnych zak∏adów IZP przedstawili propozycj´ swoim pracownikom, a nast´pnie zg∏osili proponowane osoby wraz z listà rezerwowà. Decyzja o udziale w programie zosta∏a podj´ta zespo∏owo. W ramach projektu przygotowano 8 bloków tematycznie zwiàzanych z bezpieczeƒstwem i jakoÊcià us∏ug w ochronie zdrowia. Beneficjenci projektu ze strony polskiej (6 osób) uczestniczyli w programie wymiany, zgodnie z ich zainteresowaniami naukowymi i dydaktycznymi, w nast´pujàcych

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

opieki w instytucjach dla osób starszych (EVA). Mieli równie˝ mo˝liwoÊç uczestniczyç czynnie w kilku konferencjach poÊwi´conych problemom geriatrycznym, ocenie jakoÊci opieki nad osobami starszymi oraz w mi´dzynarodowej wymianie wiedzy na temat modeli organizacji opieki zdrowotnej (z prezentacjà systemu opieki w Islandii i na Malcie). Dzi´ki udzia∏owi w projekcie powsta∏a publikacja w j´zyku polskim opisujàca system EVA (Szczerbiƒska K.: Kompleksowa ocena geriatryczna i dzia∏ania podejmowane przeciw wykluczeniu osób starszych przebywajàcych w placówkach opiekuƒczych na przyk∏adzie Francji. w: Praca zbiorowa pod red. H. Fràckiewicz Zapobieganie wykluczeniu spo∏ecznemu. Wyd. Akademii Ekonomicznej w Katowicach, 2005, s. 175-190). Ponadto zagadnienie to zosta∏o zaprezentowane przez dr n. med.

Katarzyn´ Szczerbiƒskà w trakcie wyk∏adu „Rozwiàzania systemowe w opiece geriatrycznej w Êwiecie; polityka jakoÊci.” na Ogólnopolskiej Konferencji Naukowej pt. „Starzejàce si´ spo∏eczeƒstwa: Nowe dziedziny opieki medycznej – potrzeby i rozwiàzania systemowe.”, która odby∏a si´ w Katowicach w dniach 2-3 marca 2006 r.

Dr n. med. Marta Malinowska-CieÊlik uczestniczy∏a w programie wymiany w zakresie tematyki kontroli i walki z bólem. Udzia∏ w projekcie pozwoli∏ jej zapoznaç si´ z nowoczesnymi rozwiàzaniami terapeutycznymi oraz organizacyjnymi w opiece

Biuletyn nr 3 /2008

13

01

Podnoszenie standardów pracy i us∏ug w opiece medycznej nad pacjentem z ostrym bólem, jak równie˝ bólem w opiece paliatywnej. Wynikiem udzia∏u w programie wymian i sta˝y by∏o opracowanie i realizacja zaj´ç dotyczàcych problematyki bólu i cierpienia dla studentów kierunku zdrowie publiczne.

W wizycie zwiàzanej z kolejnym tematem pt. „Przemoc a instytucje szpitalne” uczestniczy∏a mgr Anna Szetela. Temat ten zosta∏ uj´ty w wielorakich p∏aszczyznach, szczególnie psychologicznej, socjologicznej oraz prawnej, a zaj´cia teoretyczne zosta∏y w istotny sposób wzbogacone przez zapoznanie uczestników z praktycznymi rozwiàzaniami stosowanymi w ró˝nych jednostkach francuskiej ochrony zdrowia. Wizyta da∏a mo˝liwoÊç zebrania cennych materia∏ów do wykorzystania w procesie dydaktycznym, w tym niepublikowanych dotychczas danych statystycznych. Udzia∏ w projekcie przyczyni∏ si´ do opracowania nowych treÊci wprowadzanych do istniejàcych bloków programowych dla przedmiotów na kierunkach: zdrowie publiczne, piel´gniarstwo oraz ratownictwo.

Mgr Bartosz Balcerzak uczestniczy∏ w realizacji tematu dotyczàcego dzia∏aƒ na rzecz zmniejszenia cz´stoÊci zaka˝eƒ szpitalnych. W ramach programu poprzez dyskusje, jak równie˝ w sposób praktyczny oceniano dzia∏anie zespo∏ów ds. walki z zaka˝eniami szpitalnymi oraz ich wspó∏prac´ z innymi dzia∏ami szpitala np. dzia∏em kontroli, sterylizacji itp. Zagadnienia w tym temacie dotyczy∏y okreÊlenia standardów zapewnienia higieny w instytucjach opieki zdrowotnej.

Ostatnim tematem, dotyczàcym HACCP (System Analizy Zagro˝eƒ i Krytyczny Punkt Kontroli) i bezpieczeƒstwa ˝ywnoÊci, zaj´∏y si´ dr hab. Ma∏gorzata Schlegel-Zawadzka – kierownik Zak∏adu ˚ywienia Cz∏owieka oraz asystent dr Beata Piórecka. Temat realizowany by∏ poprzez spotkania z ekspertami, warsztaty lub wizyty w instytucjach powiàzanych z zagadnieniami okreÊlonymi w temacie. Uczestnicy mieli mo˝liwoÊç wp∏ywania na zawartoÊç programu wymiany zgodnie ze swoimi oczekiwaniami zarówno

Nale˝y podkreÊliç wspania∏à goÊcinnoÊç organizatorów wymiany, ich trosk´ i ch´ç pomocy wszystkim uczestnikom projektu. przed, jak i w trakcie realizacji programu; odby∏a si´ np. dodatkowa wizyta w inspekcji sanitarnej. Udzia∏ w projekcie przyczyni∏ si´ do opracowania nowego bloku programowego z zakresu ˝ywienia cz∏owieka na kierunku Zdrowie Publiczne – specjalizacja Inspekcja Sanitarna.

Za∏o˝one cele wymiany zosta∏y osiàgni´te i wszyscy uczestnicy projektu odnieÊli wymierne korzyÊci. G∏ównym rezultatem wymiany by∏o podwy˝szenie kwalifikacji kadry nauczajàcej – nauczycieli akademickich. Zdobyte doÊwiadczenie i nowe wiadomoÊci przyczyni∏y si´ do opracowania jednostek metodycznych (tj. sylabusów lub konspektów) przewidzianych do kszta∏cenia studentów ró˝nych kierunków Wydzia∏u Nauk o Zdrowiu. Przygotowane w wyniku uczestnictwa w programie zaj´cia uwzgl´dnia∏y mi´dzynarodowe aspekty, co by∏o wa˝ne w warunkach otwarcia unijnego rynku pracy.

14

Nale˝y te˝ podkreÊliç mo˝liwoÊç indywidualizacji programu pobytu przez osoby uczestniczàce w projekcie, co by∏o mo˝liwe dzi´ki wymianie informacji z Panem Jean-Marc Bonmatim.

Organizacja przyjmujàca przeprowadzi∏a ankiet´ czàstkowà i koƒcowà dotyczàcà oceny realizacji programu w ramach poszczególnych grup tematycznych. W ostatnim dniu, na spotkaniu z uczestnikami i organizatorami wymiany, wszyscy uczestnicy programu mieli mo˝liwoÊç podsumowania osiàgni´tych rezultatów oraz oceny mocnych i s∏abych punktów programu. Ka˝dy uczestnik otrzyma∏ imienny certyfikat potwierdzajàcy udzia∏ w programie wymiany.

Organizacja projektu wymiany przebiega∏a bez zarzutu dzi´ki wspó∏dzia∏aniu kierownika projektu z dzia∏em wspó∏pracy zagranicznej i dzia∏em finansów Collegium Medicum UJ. Instytucja przyjmujàca zaj´∏a si´ organizacjà podró˝y wewnàtrz kraju oraz zakwaterowaniem, jak równie˝ aktywnym sp´dzaniem czasu wolnego. Nale˝y podkreÊliç wspania∏à goÊcinnoÊç organizatorów wymiany (czeka∏a na nas delegacja na lotnisku), ich trosk´ i ch´ç pomocy wszystkim uczestnikom projektu.

Kolejnym etapem realizacji projektu by∏a rewizyta w terminie 30 wrzeÊnia-10 paêdziernika 2005 r. 11 specjalistów opieki zdrowotnej z Francji w instytucjach opieki zdrowotnej z regionu Ma∏opolski wspó∏pracujàcych z IZP. Nadal wspó∏pracujemy z organizatorem projektu wymiany w przygotowaniu kolejnych projektów i utrzymujemy serdeczne wi´zi z osobami poznanymi podczas pobytu we Francji.C

Biuletyn P r o g r a m u nr 3 /2008

L e o n a r d o

d a

V i n c i

02 Wspieranie bezpieczeĆ’stwa zdrowotnego w zakresie profilaktyki, diagnostyki i terapii

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Biuletyn nr 3 /2008

15

02

Wspieranie bezpieczeƒstwa zdrowotnego w zakresie profilaktyki, diagnostyki i terapii

Maria Charmast Stowarzyszenie MONAR www.monar.org

ECEtt: Europejskie partnerstwo na rzecz edukacji w dziedzinie profilaktyki i terapii uzale˝nieƒ W grudniu 2005 roku Stowarzyszenie MONAR przystàpi∏o do realizacji projektu wymian w ramach programu Leonardo da Vinci. Za∏o˝eniem by∏o umo˝liwienie odbiorcom poznania metod szkolenia kadry zajmujàcej si´ terapià uzale˝nieƒ w warunkach metody spo∏ecznoÊci terapeutycznych. Bioràc pod uwag´ fakt, ˝e zjawisko, z którym kadra terapeutyczna ma do czynienia, uleg∏o powa˝nym zmianom, pojawi∏y si´ nowe wyzwania dotyczàce zarówno nowych dost´pnych Êrodków odurzajàcych, grup problemowych, jak i wspó∏wyst´pujàcych zaburzeƒ, pojawi∏a si´ potrzeba wdro˝enia nowych programów lub modyfikacji ju˝ istniejàcych.

Projekt otrzyma∏ nazw´ „Europejskie Partnerstwo na Rzecz Edukacji w Obszarze Profilaktyki i Terapii Uzale˝nieƒ (MobilnoÊç)”, poniewa˝ oparty by∏ na stworzonej w 2004 roku sieci ECEtt (European Companionship of Education: Training Through Travel) za∏o˝onej przez organizacje europejskie cz∏onków Europejskiej Federacji Spo∏ecznoÊci Terapeutycznych.

Podczas wymian uczestnicy poznali nie tylko sposób funkcjonowania terapeutów europejskich w ich Êrodowisku pracy, ale równie˝ mieli okazj´ sp´dzania czasu wolnego w ich towarzystwie.

Zamierzeniem sieci by∏o udost´pnienie wiedzy o swoich rozwiàzaniach terapeutycznych w okreÊlonych obszarach pracy z osobami uzale˝nionymi przedstawicielom innych spo∏ecznoÊci w innych krajach Europy i stworzenie nowego systemu praktycznego przygotowania kadry i podniesienia jakoÊci terapii w spo∏ecznoÊciach. W czasie gdy Stowarzyszenie MONAR przystàpi∏o do realizacji swojej cz´Êci projektu, jego partnerzy w innych krajach równie˝ rozpocz´li swoje inicjatywy mobilnoÊci – wymian´ i sta˝e.

By∏a to pierwsza inicjatywa takiego typu w naszym Stowarzyszeniu. PostanowiliÊmy, ˝e przedstawiciele kadry kierowniczej, liderzy programów, superwizorzy oraz osoby b´dàce edukatorami w dziedzinie profilaktyki HIV/AIDS mogà wziàç udzia∏ w projekcie, gdzie przy szerokiej dost´pnoÊci ró˝norodnych programów w organizacjach partnerskich ka˝dy z nich b´dzie móg∏ poszukaç odpowiedzi na pytania, z którymi

16

ma do czynienia w pracy swojej placówki. Na og∏oszenie o mo˝liwoÊci udzia∏u w projekcie odpowiedzia∏o 25 osób odpowiadajàcych kryteriom wyboru uczestników. Osoby te reprezentowa∏y przekrój wszystkich nurtów Stowarzyszenia MONAR, a mianowicie: spo∏ecznoÊç terapeutycznà dla osób doros∏ych, spo∏ecznoÊç terapeutycznà dla nieletnich, poradnictwo, prac´ z osobami opuszczajàcymi zak∏ady karne, programy specjalistyczne dla uzale˝nionych matek z dzieçmi, prac´ outreach, a tak˝e aspekty zwiàzane z zarzàdzaniem organizacjà i programami, rozliczeniem projektów.

Warunkiem przyj´cia do programu by∏o nades∏anie przez beneficjentów CV oraz listu intencyjnego, w którym nale˝a∏o okreÊliç cele i oczekiwane rezultaty takiej wymiany.

W zale˝noÊci od zg∏oszonego przez beneficjenta zapotrzebowania, dobierany by∏ odpowiedni program. Oto organizacje wspó∏pracujàce ze Stowarzyszeniem MONAR w ramach tego projektu, które zaoferowa∏y swoje obszerne doÊwiadczenia w wybranych zagadnieniach przeciwdzia∏ania narkomanii: r FICT (W∏ochy) http://www.fict.it/ jest ekspertem z zakresu: – klasycznej spo∏ecznoÊci terapeutycznej, – realizacji projektów unijnych (w tym EQUAL I i II edycja), – spó∏dzielczoÊci socjalnej dla osób wykluczonych spo∏ecznie, – kszta∏cenia kadry terapeutycznej (Instytut Projecto Uomo), – terapii osób z podwójnà diagnozà. r Trempoline (Belgia) http://www.trempoline.be jest ekspertem z zakresu: – klasycznej spo∏ecznoÊci terapeutycznej, – pracy z mniejszoÊciami etnicznymi, – terapii kobiet uzale˝nionych z dzieçmi. r Coolmine House (Irlandia) www.coolminetc.ie jest ekspertem z zakresu: – klasycznej spo∏ecznoÊci terapeutycznej, – terapii osadzonych uzale˝nionych od narkotyków, – terapii kobiet uzale˝nionych. r Merchants Quay (Irlandia) www.mqi.ie jest ekspertem z zakresu: – poradnictwa i programów dziennych; – niskoprogowych pomocy dla osób uzale˝nionych i bezdomnych, – programów redukcji szkód.

Biuletyn P r o g r a m u nr 3 /2008

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Wspieranie bezpieczeƒstwa zdrowotnego w zakresie profilaktyki, diagnostyki i terapii r KETHEA (Grecja) http://www.kethea.gr jest ekspertem z zakresu: – terapii osadzonych uzale˝nionych od narkotyków, – programów ambulatoryjnych i oÊrodków pobytu dziennego, – kszta∏cenia kadry terapeutycznej, – kszta∏cenia zawodowego klientów i readaptacji zawodowej. r Proyecto Hombre (Hiszpania) www.proyectohombre.es jest ekspertem z zakresu: – klasycznej spo∏ecznoÊci terapeutycznej, – kszta∏cenia kadry terapeutycznej, – zarzàdzania du˝ymi projektami badawczymi.

Bioràc po uwag´ ró˝norodnoÊç beneficjentów, a tak˝e szeroki wachlarz programów, które zosta∏y udost´pnione w ramach projektu, ka˝da z wymian by∏a unikalna ze wzgl´du na cele, lokalizacj´, przebieg realizacji, a tak˝e wysokoÊç grantu.

WysokoÊç grantu zale˝a∏a od wysokoÊci kosztów podró˝y i miejsca zakwaterowania i waha∏a si´ od kwoty 500 do maksymalnie 1012,52 euro. Szukajàc oszcz´dnoÊci, wykupiliÊmy ubezpieczenie podró˝ne na ca∏à grup´ beneficjentów oraz dokonaliÊmy mo˝liwie wczeÊniejszej rezerwacji biletów lotniczych. WysokoÊç delegacji wyliczana by∏a na podstawie kosztów zakwaterowania i wy˝ywienia (w wielu przypadkach, zakwaterowanie i wy˝ywienie by∏o zapewniane przez organizacje przyjmujàce wed∏ug ni˝szych stawek, ale niektórzy beneficjenci musieli korzystaç z hoteli i infrastruktury miejskiej).

Ka˝da z wymian odbywa∏a si´ w grupie 2 – 4 osób, grupy by∏y formowane ze wzgl´du na wspólnot´ celów wymiany oraz j´zyk. Ze wszystkich uczestników sta˝u nie wszyscy w∏adali j´zykami obcymi niezb´dnymi do porozumienia si´ w kraju docelowym, dlatego dobieraliÊmy grupy w∏aÊnie w taki sposób aby przynajmniej jedna osoba mówi∏a w j´zyku angielskim lub innym przydatnym podczas pobytu.

W celu skutecznego zarzàdzania przebiegiem wymian, w Biurze Stowarzyszenia MONAR zosta∏y oddelegowane trzy osoby majàce realizowaç ustalony algorytm zarzàdzania i pe∏niàce obowiàzki koordynatora wymian (jednoczeÊnie odpowiedzialnego za kontakty z organizacjami przyjmujàcymi), osoby odpowiedzialnej za kontakty z beneficjentami oraz osoby odpowiadajàcej za rozliczenia finansowe.

W celu zapewnienia lepszej realizacji wymian zach´caliÊmy beneficjentów do opracowania programu wymiany oraz uzgodnienia szczegó∏ów logistycznych wspólnie z koordynatorem organizacji przyjmujàcej.

Czas trwania wymiany wynosi∏ przeci´tnie oko∏o 2 tygodni.

W ramach pobytu uczestnicy spotkali si´ z kadrà, zapoznawali z programem oraz Êrodowiskiem jego funkcjonowania.

W miar´ mo˝liwoÊci brali udzia∏ w praktycznej realizacji dzia∏aƒ programu. Tak na przyk∏ad, 3-osobowa grupa pracowników Monaru b´dàca na sta˝u w Coolmine House w Irlandii towarzyszy∏a kadrze podczas wszelkich dzia∏aƒ, takich

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

02

jak: poradnictwo, prowadzenie grup terapeutycznych, w programie dla osób uzale˝nionych opuszczajàcych zak∏ady karne. Grupy odbywajàce sta˝ w Trempoline przez ca∏y okres sta˝u zamieszkiwa∏y i funkcjonowa∏y w ramach prowadzonych tam programów. Wynikiem wymiany ka˝dej z grup, oprócz obowiàzkowego sprawozdania finansowego i ankiety ewaluacyjnej, by∏ równie˝ opis dobrej praktyki – programu lub rozwiàzania, które poznali uczestnicy wymiany i które w ich ocenie sà wartoÊciowe i mo˝liwe do realizacji w warunkach spo∏ecznoÊci polskich.

Wszyscy uczestnicy otrzymali certyfikat udzia∏u w wymianie, zawierajàcy podpis przewodniczàcej Zarzàdu G∏ównego MONAR oraz szefa/koordynatora organizacji przyjmujàcej.

W celu upowszechniania opracowanych narz´dzi i zebranych dobrych praktyk organizowaliÊmy zebrania: rozpoczynajàce realizacj´ projektu oraz seminarium podsumowujàce wymiany.

Zosta∏y opracowane materia∏y do dystrybucji wÊród pracowników Stowarzyszenia MONAR podczas rekrutacji oraz materia∏y sk∏adajàce si´ ze sprawozdaƒ opisowych uczestników wymian.

Zaanga˝owaliÊmy si´ w dalsze dzia∏ania majàce na celu wymian´ doÊwiadczeƒ, sta˝e zagraniczne. W ramach sieci ECEtt wzi´liÊmy udzia∏ w projekcie pilota˝owym, równie˝ majàcym poparcie programu Leonardo da Vinci i koordynowanym przez Belgijskà organizacj´ Trempoline. Celem tego projektu realizowanego w okresie paêdziernik 2006 – wrzesieƒ 2008 by∏o opracowanie metody szkoleniowej opartej na podró˝owaniu i sta˝ach praktycznych. Opracowano ogólnoeuropejskà baz´ dobrych praktyk, system e-learningu, podr´cznik wymian i sta˝y, zorganizowano 6 sta˝y dla pracowników placówek MONAR, przyj´to na sta˝ 4 osoby, pracowników organizacji i spo∏ecznoÊci zagranicznych (www.ecett.eu).

Osoby, które wzi´∏y udzia∏ w wymianach, by∏y aktywnie anga˝owane w dzia∏ania szkoleniowe Stowarzyszenia MONAR,

Biuletyn nr 3 /2008

17

02

Wspieranie bezpieczeƒstwa zdrowotnego w zakresie profilaktyki, diagnostyki i terapii w tym w ramach projektów wspó∏finansowanych ze Êrodków unijnych: szkolenie kadry kierowniczej, ksi´gowych, szkolenia i superwizje dla kadry terapeutycznej, szkolenia organizowane przez inne organizacje i instytucje. Z 25 osób, które wzi´∏y udzia∏ w projekcie, 3 osoby awansowa∏y na stanowiska kierownicze, tylko 2 osoby w chwili obecnej nie pracujà w Stowarzyszeniu.

Dla niektórych z uczestników by∏ to pierwszy wyjazd za granic´ w celach s∏u˝bowych, w zwiàzku z tym musieli oni zmierzyç si´ z potrzebà lepszej organizacji pracy, identyfikacji celów.

Podczas wymian uczestnicy poznali nie tylko sposób funkcjonowania terapeutów europejskich w ich Êrodowisku pracy, ale równie˝ mieli okazj´ sp´dzania czasu wolnego w ich towarzystwie, zwiedzania pomników kultury i historii, poznania specyfiki danego kraju. Wielu uczestników wymian przebywa∏o w oÊrodkach, w których by∏a zatrudnione osoby niepe∏nosprawne. W zwiàzku z tym mieli oni mo˝liwoÊç zapoznaç si´ z zagadnieniami dotyczàcymi integracji tych grup, po˝ytków wynikajàcym z tej integracji.

Uczestnicy wysoko ocenili projekt oraz korzyÊci wynikajàce z udzia∏u w nim. Do najwi´kszych trudnoÊci zaliczyli porozumiewanie si´ w j´zykach obcych oraz sztywne ramy czasowe (narzucone minimalnie 2 tygodnie wymiany). Wi´kszoÊç uczestników uzna∏a, ˝e w sposób znaczny poszerzy∏a swojà wiedz´ na wybrany temat oraz dodatkowo na zwiàzane z nim zagadnienia. Niewàtpliwie wzrós∏ poziom motywacji do pracy.

W∏ochy „Wyjazd umo˝liwi∏ nam poznanie organizacji, metod, systemów pomocy funkcjonujàcych w goszczàcej nas organizacji CEIS. Dzi´ki pobytowi widzia∏yÊmy ró˝nego rodzaju programy, których beneficjentami by∏y osoby uzale˝nione od narkotyków i alkoholu (m´˝czyêni, kobiety z dzieçmi), uzale˝nieni z podwójnà diagnozà, kobiety prostytuujàce si´, nieletni, ludzie czekajàcy na azyl, imigranci, chorzy psychicznie oraz ludzie umierajàcy na AIDS. Szczególne uznanie budzi∏a du˝a oferta pomocowa, adresowana do bardzo wàskich grup potrzebujàcych”

Irlandia „W Coolmine House nie ma, takich pola do tworzenia patologii jak nadu˝ycia czy przemoc wobec klienta. Mened˝erowie w/w placówek zarzàdzajà nimi w sposób profesjonalny. Pozwala to sensownie wykorzystaç posiadane zasoby ludzkie i rzeczowe we wszystkich sferach dzia∏alnoÊci placówek. Za brak w systemie uwa˝am niemo˝noÊç ich wspó∏tworzenia przez klientów placówek. Chyba jednak nie ma wa˝niejszego elementu terapii ni˝ ,,rodzenie si´ na nowo”: odkrywanie siebie, swych mo˝liwoÊci, pokonywanie barier. Musz´ dodaç, ˝e po zakoƒczeniu terapii pacjent mo˝e dostaç mieszkanie i prac´, co w naszych warunkach jest abstrakcjà”

18

„Nauka przez podró˝owanie to fantastyczny sposób zdobywania nowych doÊwiadczeƒ” Grecja „Kadra, w programach stacjonarnych, pracuje w ÊciÊle okreÊlonych godzinach (9-17), po czym odpowiedzialnoÊç za spo∏ecznoÊç obejmuje lider spo∏ecznoÊci, który w sytuacjach kryzysowych mo˝e skontaktowaç si´ z terapeutà dy˝urnym.

Wyrabia to w podopiecznych poczucie odpowiedzialnoÊci za siebie i grup´.

Aby zostaç pracownikiem organizacji nale˝y przejÊç przez 40-dniowy sta˝ w oÊrodku stacjonarnym, gdzie aplikujàca osoba traktowana jest na tych samych prawach co pozostali cz∏onkowie spo∏ecznoÊci. Podnoszeniu kwalifikacji i zapobieganiu zjawisku wypalenia zawodowego s∏u˝y rotacja pracowników merytorycznych pomi´dzy programami. Zmiany nast´pujà Êrednio co 3-4 lata. Innym czynnikiem wp∏ywajàcym na identyfikowanie si´ pracowników z organizacjà sà organizowane raz do roku obowiàzkowe szkolenia. W trakcie nich, oprócz podnoszenia wiedzy terapeutycznej, dowiadujà si´ o dzia∏aniach prowadzonych i nowych inicjatywach podejmowanych przez KETHEA (…). Sta˝ pozwoli∏ mi zapoznaç si´ ze specyfikà pracy programów terapeutycznych (…) i porównaç ze specyfikà pracy w Stowarzyszeniu MONAR. Zdobyta w ramach wizyty sta˝owej wiedza b´dzie bardzo przydatna w mojej dalszej pracy (…) Dzi´ki temu, ˝e wi´kszoÊç wizytowanych programów mia∏a swoje siedziby blisko centrum miasta, a hotel, w którym mieszkaliÊmy w czasie sta˝u, zlokalizowany by∏ w Êcis∏ym centrum – w pobli˝u Akropolu, po zakoƒczonych wizytach mieliÊmy okazj´ zwiedzaç to historyczne miasto. W dni wolne zorganizowaliÊmy sobie wycieczki na wysp´ Hydra oraz do wiszàcych na ska∏ach klasztorów „Meteora”.

Belgia „Podsumowujàc nasz pobyt w Belgii musimy przyznaç, ˝e by∏ udany pod ka˝dym wzgl´dem: du˝o si´ nauczyliÊmy, dowiedzieliÊmy, do Polski wracaliÊmy z g∏owami pe∏nymi pomys∏ów i ju˝ w drodze powrotnej planowaliÊmy zreformowanie naszej placówki. Nauka przez podró˝owanie to fantastyczny sposób zdobywania nowych doÊwiadczeƒ”.C

Biuletyn P r o g r a m u nr 3 /2008

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Marzena Senator

Wspieranie bezpieczeƒstwa zdrowotnego w zakresie profilaktyki, diagnostyki i terapii

02

Zespó∏ Szkó∏ Agrotechnicznych i Gospodarki ˚ywnoÊciowej w Radomiu

Nauczyciele Zespo∏u Szkó∏ Agrotechnicznych i Gospodarki ˚ywnoÊciowej w Radomiu od 2004 do 2007 roku aktywnie uczestniczyli

p

w opracowywaniu projektów realizowanych ze Êrodków programu Leonardo da Vinci. Zrealizowano 1 program wymiany doÊwiadczeƒ dla kadry i 11 projektów sta˝y dla uczniów, z których: 4 – dotyczy∏y aplikacji Êrodków ochrony roÊlin,

1 – ogrodnictwa, 1 – ˝ywienia, 3 – ochrony Êrodowiska i 2 – architektury krajobrazu. Tematyka projektów wynika∏a z kierunków kszta∏cenia, które sà prowadzone w Zespole Szkó∏ Agrotechnicznych i Gospodarki ˚ywnoÊciowej w Radomiu. W projektach uczestniczy∏o ponad 200 uczniów i ponad 30 nauczycieli. Problematyka projektów stanowi∏a poszerzenie treÊci kszta∏cenia o aspekty europejskiego rynku pracy.

Tematem projektu nr PL/06/A/Pla/174502 by∏o has∏o: „Wiesz, co jesz – zdrowa i bezpieczna ˝ywnoÊç w krajach UE”. G∏ównym celem zrealizowanego w ramach projektu sta˝u by∏o poznanie przez beneficjentów zasad produkcji zdrowej i bezpiecznej ˝ywnoÊci, metod jej badaƒ, a tak˝e funkcjonowania systemu zapewnienia jakoÊci HACCP. W projekcie uczestniczyli uczniowie Zespo∏u Szkó∏ Agrotechnicznych i Gospodarki ˚ywnoÊciowej w Radomiu, którzy odbyli sta˝ w niemieckim oÊrodku szkolenia zawodowego DEULA Hildesheim. Sta˝ odby∏ si´ w roku szkolnym 2006/2007, na prze∏omie listopada i grudnia.

Wiesz, co jesz – zdrowa i bezpieczna ˝ywnoÊç w krajach UE Partner DEULA Hildesheim DEULA Hildesheim nale˝y do sieci oÊrodków prowadzàcych kszta∏cenie i doskonalenie zawodowe osób zwiàzanych z produkcjà ˝ywnoÊci, jej przetwarzaniem, a tak˝e podejmujàcych prac´ w innych zawodach np.: kierowca, mechanik, architekt krajobrazu.

OÊrodek DEULA Hildesheim posiada bogate doÊwiadczenie w organizowaniu sta˝ów i wymian zagranicznych. Dzi´ki dobrze przygotowanej kadrze pedagogicznej oraz sta∏ej wspó∏pracy z zak∏adami przetwórstwa spo˝ywczego DEULA nie tylko zapewnia wysokà jakoÊç organizacji sta˝u, ale tak˝e posiada ciàg∏y dost´p do najnowszych rozwiàzaƒ, sprz´tu i metod badania ˝ywnoÊci. DEULA Hildesheim jest oÊrodkiem wzorowo wyposa˝onym w Êrodki dydaktyczne, ma w∏asne zaplecze gastronomiczne, w którym istnia∏a mo˝liwoÊç sprawdzenia opanowanej wiedzy na miejscu poprzez mo˝liwoÊç obserwowania przez beneficjentów wykonywania gotowych potraw wykonywanych przez pracowników kuchni z uwzgl´dnieniem zasad systemu HACCP. DEULA zapewni∏a bardzo dobre warunki socjalno-bytowe dla sta˝ystów. Beneficjenci mieli do dyspozycji dwuosobowe pokoje z aneksem sanitarnym. W trakcie pobytu sta˝yÊci korzystali z ca∏odobowego wy˝ywienia w sto∏ówce, która funkcjonuje w DEULA. Po wyk∏adach lub çwiczeniach sta˝yÊci mogli korzystaç z gier, takich jak bilard, kr´gle, mieli tak˝e dost´p do sauny oraz do Internetu.

Przebieg projektu Zgodnie z za∏o˝eniami, w projekcie uczestniczy∏o osiemnastu uczniów Zespo∏u Szkó∏ Agrotechnicznych i Gospodarki ˚ywnoÊciowej w Radomiu. Wst´pna lista, zawierajàca osoby rezerwowe zosta∏a, zaakceptowana na Radzie Pedagogicznej

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

w czerwcu 2006r. Uczniowie ci kszta∏cili si´ w technikum ˝ywienia i gospodarstwa domowego w kl. III technikum. Sta˝yÊci zadeklarowali si´, ˝e ich kariera zawodowa b´dzie w przysz∏oÊci zwiàzana z produkcjà ˝ywnoÊci, b´dà pracowaç w instytucjach kontrolnych i sprawujàcych nadzór nad przetwarzanà ˝ywnoÊcià, w zak∏adach gastronomicznych sieci otwartej i zamkni´tej.

Z zagadnieniami dotyczàcymi produkcji zdrowej i bezpiecznej ˝ywnoÊci beneficjenci spotykali si´ podczas zaj´ç praktycznych w szkole, a tak˝e w czasie praktyk zawodowych, które odbyli w ró˝nych zak∏adach przetwórstwa spo˝ywczego. W programie nauczania technik ˝ywienia i gospodarstwa domowego zawarte sà treÊci zwiàzane z zasadami systemu HACCP, prowadzeniem dokumentacji, wp∏ywem prawid∏owego od˝ywiania na organizm cz∏owieka, promowaniem ˝ywnoÊci o wysokiej jakoÊci. Podczas zaj´ç uczniowie poznajà problemy dotyczàce b∏´dów ˝ywieniowych.

Na terenie szko∏y znajduje si´ pracownia ˝ywienia, w której uczniowie poznajà zasady przetwarzania surowców na gotowe

Biuletyn nr 3 /2008

19

02

Wspieranie bezpieczeƒstwa zdrowotnego w zakresie profilaktyki, diagnostyki i terapii

produkty z uwzgl´dnieniem systemu jakoÊci HACCP. Od wiedzy i umiej´tnoÊci osób zajmujàcych si´ zawodowo ˝ywieniem zale˝y prawid∏owe od˝ywianie konsumentów. Od˝ywianie ma ogromny wp∏yw na stan zdrowia spo∏eczeƒstwa, wydajnoÊç pracy, a w zwiàzku z tym na rozwój wszystkich dziedzin ˝ycia gospodarczego i spo∏ecznego paƒstwa. Minimalizacja zagro˝eƒ, jakie powstajà na ka˝dym etapie produkcji i dystrybucji ˝ywnoÊci, ma bardzo wa˝ne znaczenie dla bezpieczeƒstwa zdrowotnego.

Przebieg sta˝u Od poczàtku roku szkolnego uczniowie uczestniczyli w przygotowaniu kulturowo-j´zykowo-pedagogicznym. Po zawarciu wielostronnych umów, Promotor zabezpieczy∏ zbiorowy transport ca∏ej grupy, zawar∏ ubezpieczenie. Przed wyjazdem, oprócz cyklu zaj´ç z zakresu kulturowo-j´zykowo-pedagogicznego odby∏o si´ spotkanie organizacyjne z beneficjentami oraz ich rodzicami, podczas którego zaprezentowano szczegó∏owy program sta˝u, zasady pobytu, organizacj´ transportu, warunki ubezpieczenia.

Jednym z wa˝niejszych celów realizowanego sta˝u by∏o poznanie przez uczestników nowoczesnych rozwiàzaƒ stosowanych w produkcji ˝ywnoÊci w innych krajach Unii Europejskiej, a szczególnie wdra˝ania systemu HACCP, w ró˝nych zak∏adach ˝ywieniowych. W sferze zainteresowaƒ sta˝ystów by∏y równie˝ metody przetwarzania, sk∏adowania ˝ywnoÊci, promowania produktów „organic food”.

Niemieckie instytucje zwiàzane z produkcjà ˝ywnoÊci od dawna pracujà na bardzo wysokim poziomie i bardzo rygorystycznie przestrzegajà przepisów prawnych. Podczas sta˝u analizowano zagadnienia zwiàzane z przechowywaniem produktów, aby zachowaç ich najwy˝szà jakoÊç. Zwrócono uwag´ na opakowania, które majà bezpoÊredni kontakt z gotowym produktem. DEULA zorganizowa∏a dla sta˝ystów równie˝ zwiedzanie zak∏adu, w którym produkuje si´ ró˝nego rodzaju opakowania na produkty spo˝ywcze. Sta˝yÊci poznali lini´ technologicznà, szczególnà uwag´ zwrócono na jakoÊç papieru i farb´. Do zalet opakowaƒ papierowych nale˝y: ma∏a masa, niska cena, natomiast najwi´kszà ich wadà jest zupe∏ny brak odpornoÊci na dzia∏anie wody, a tak˝e

20

du˝a przepuszczalnoÊç t∏uszczu, dlatego zak∏ad wyeliminowuje te wady poprzez impregnowanie, laminowanie opakowaƒ.

Podczas sta˝u uczniowie mogli porównaç przepisy stosowane w Polsce i Niemczech dotyczàce produkcji ˝ywnoÊci. Oprócz podstaw teoretycznych beneficjenci mieli mo˝liwoÊç praktycznego sprawdzenia wczeÊniej poznanych zagadnieƒ teoretycznych, dotyczàcych badaƒ jakoÊci i przestrzegania przepisów prawnych.

Jednym z zadaƒ by∏o te˝ poznanie zasad poprawnego u˝ytkowania sprz´tu do wykonywania badaƒ oraz stosowania poprawnego nazewnictwa.

Beneficjenci byli w ró˝nych zak∏adach przemys∏u spo˝ywczego i mieli mo˝liwoÊç poznania wielu procesów technologicznych.

W czasie sta˝u w szczególny sposób zwracano uwag´ na przestrzeganie systemu HACCP w ró˝nych zak∏adach przetwórstwa spo˝ywczego oraz promowanie w∏aÊciwego od˝ywiania si´ ca∏ego spo∏eczeƒstwa. W krajach Unii Europejskiej na problemy zwiàzane z przetwarzaniem ˝ywnoÊci od wielu lat zwraca si´ uwag´. Sprawy te sà uregulowane przez wiele przepisów prawa unijnego niemieckiego. Równie˝ ka˝dy z landów ma swoje przepisy, które muszà byç na jego terenie przestrzegane.

W Polsce przepisy dotyczàce przetwarzania ˝ywnoÊci sà systematycznie wdra˝ane w ˝ycie. Porównania w zakresie przepisów polskich i niemieckich by∏y bardzo interesujàce.

Beneficjenci zwrócili uwag´ na wi´ksze przestrzeganie tych przepisów w zak∏adach zwiàzanych z przetwarzaniem ˝ywnoÊci.

Pracownicy tych instytucji bardzo ÊciÊle przestrzegajà przepisów zwiàzanych z utrzymaniem czystoÊci, higieny, utrzymaniem w odpowiednim stanie technicznym urzàdzeƒ produkcyjnych, jak równie˝ urzàdzeƒ laboratoryjnych. Bardzo wa˝ne jest ciàg∏e monitorowanie oraz analizowanie otrzymanych wyników i korygowania b∏´dów na podstawie dokumentacji HACCP. Program zaj´ç by∏ urozmaicony, oprócz wyk∏adów wprowadzajàcych, çwiczeƒ laboratoryjnych, wykonywania pomocniczych prac w przygotowywaniu posi∏ków we wspó∏pracujàcych z DEULA zak∏adami ˝ywieniowymi, zawiera∏ tak˝e liczne wycieczki zawodowe.

Sta˝yÊci byli w nowoczesnym m∏ynie, w którym przetwarzano ziarno na màk´, po czym w laboratorium gdzie przebadano màk´, wykonujàc jej ocen´ organoleptycznà i chemicznà. Metoda wykonania badaƒ by∏a porównywana z analogicznymi badaniami w Polsce. Sta˝yÊci byli tak˝e w zak∏adzie magazynowania i pakowania cebuli i ziemniaków, który funkcjonuje z uwzgl´dnieniem wymogów jakoÊciowych systemu HACCP. Szczególnà uwag´ zwrócono uwag´ na punkty CCP, zapisy w dokumentacji HACCP z uwzgl´dnieniem pomiaru temperatury i wilgotnoÊci.

Podczas zwiedzania zak∏adu mi´snego sta˝yÊci poznali cykl produkcyjny mi´sa wieprzowego. Sta˝yÊci odwiedzili równie˝ cukrownie, browar, ciastkarni´, piekarni´, zak∏ad uzdatniania wody. W czasie wycieczek beneficjenci ubrani byli w jednorazowe stroje robocze, bez których wejÊcie na teren zak∏adu pracy nie by∏oby mo˝liwe. Jest to jedna z metod wprowadzania systemu HACCP. Beneficjenci oprowadzani byli przez pracowników firm, którzy oprócz wyczerpujàcego przedstawiania problematyki zwiàzanej z produkcjà ˝ywnoÊci równie˝ ch´tnie odpowiadali na liczne pytania formu∏owane przez sta˝ystów z Polski.

Realizacja projektu by∏a ÊciÊle zwiàzana z przetwarzaniem

Biuletyn P r o g r a m u nr 3 /2008

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Wspieranie bezpieczeƒstwa zdrowotnego w zakresie profilaktyki, diagnostyki i terapii surowców z uwzgl´dnieniem wprowadzania systemu HACCP. Sà to zagadnienia szczególnie istotne w aspekcie zagro˝eƒ wynikajàcych ze z∏ego od˝ywiania si´, gro˝àce zatruciem pokarmowym. Na zagadnienia zwiàzane z ˝ywnoÊcià zwraca si´ uwag´ nie tylko w zak∏adach przetwórstwa spo˝ywczego, ale tak˝e w ˝yciu codziennym, w którym istotna jest jakoÊç po˝ywienia.

W Niemczech zauwa˝a si´ wi´kszà iloÊç sklepów z produktami

Podczas sta˝u uczniowie poprawili swoje umiej´tnoÊci j´zykowe. Wielu z nich [...] w miar´ trwania sta˝u coraz cz´Êciej oÊmiela∏o si´ korzystaç z j´zyka niemieckiego zarówno na zaj´ciach, jak i w sytuacjach wynikajàcych z ˝ycia codziennego. „bio”, które przewy˝szajà cenà inne produkty, ale czy nie warto jest zainwestowaç w siebie? Coraz wi´cej ludzi przekonuje si´ do tych produktów. ÂwiadomoÊç tego, co si´ je, daje poczucie odpowiedzialnoÊci, co zaproponowaç innym konsumentom, jak podwy˝szyç jakoÊç wyprodukowanych produktów. Ci, którzy wiedzà wi´cej d∏u˝ej ˝yjà.

Sta˝ystom bardzo podoba∏ si´ wyk∏ad na temat zdrowego od˝ywiania.Na podstawie piramidy ˝ywienia ocenialiÊmy nasz stan od˝ywiania, przyzwyczajenia ˝ywieniowe – nas Polaków.

MieliÊmy bardzo du˝o krytycznych wniosków. Kiedy wykonano uczestnikom pomiar tkanki t∏uszczowej i obliczyliÊmy sobie wskaênik BMI, ka˝dy z nas obieca∏ popraw´ jakoÊci w∏asnego ˝ywienia. Majàc pe∏nà ÊwiadomoÊç, ˝e jedzàc niew∏aÊciwie skracamy sobie ˝ycie.

Nale˝y stwierdziç, ˝e korzystanie z doÊwiadczeƒ partnera niemieckiego znacznie zwi´kszy∏o zainteresowanie poznawaniem tej tematyki. Z∏o˝onà problematyk´ wynikajàcà z tematu projektu, beneficjenci poznawali w nowej, atrakcyjnej formie, w centrum kszta∏cenia praktycznego w Niemczech. Mia∏o to tym wi´kszà wag´, ˝e wszyscy sta˝yÊci byli poza granicà po raz pierwszy.

Mogli na bie˝àco porównaç elementy systemu szkolenia w Niemczech i Polsce. Sta˝ umo˝liwi∏ im rozszerzenie ju˝ posiadanych wiadomoÊci i umiej´tnoÊci, a tak˝e zdobycie nowych doÊwiadczeƒ. Sta˝yÊci podczas sta˝u mogli porównaç niemieckà szkolnà sto∏ówk´, jej wyposa˝enie, zasady przestrzegania higieny z naszà szkolnà sto∏ówkà.

DoÊwiadczenia zdobyte w Niemczech pozwoli∏y im byç bardziej przedsi´biorczym na polskim rynku pracy. Podczas sta˝u uczniowie poprawili swoje umiej´tnoÊci j´zykowe. Wielu z nich mimo pope∏niania b∏´dów j´zykowych, w miar´ trwania sta˝u coraz cz´Êciej oÊmiela∏o si´ korzystaç z j´zyka niemieckiego zarówno na zaj´ciach, jak i w sytuacjach wynikajàcych z ˝ycia codziennego.

Ze wzgl´du na przedÊwiàteczny okres, mogliÊmy zobaczyç mas´ kramików Êwiàtecznych, w których odbywa∏a si´ sprzeda˝ Êwiàtecznych wypieków.Dla ˝ywieniowców, przysz∏ych technologów bran˝y spo˝ywczej pozostanie w pami´ci niezapomniany smak ciasteczek, finezyjnie udekorowanych, pieczonych kie∏basek z grilla, a tak˝e Êwiàteczny wystrój sto∏ów. Poprzez przepi´kny widok oÊwietlonych bajkowo ulic czuliÊmy si´ w Niemczech naprawd´ dobrze, pomimo, ˝e cz´Êç beneficjentów t´skni∏a ju˝

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

02

za domem, swoimi bliskimi. Dzi´ki pobytowi w tak doskona∏ym czasie mogliÊmy poznaç tradycj´, kultur´ i regionalnà niemieckà kuchni´.

Na zakoƒczenie wszyscy uczestnicy projektu otrzymali certyfikaty od partnera niemieckiego potwierdzajàcy ich udzia∏ w trzytygodniowym sta˝u. Na certyfikacie wyliczono wszystkie elementy, jakie wchodzi∏y w sk∏ad zrealizowanego projektu. Na certyfikacie istnieje adnotacja, ˝e projekt by∏ realizowany w ramach programu Leonardo da Vinci.

Promotor projektu, Zespó∏ Szkó∏ Agrotechnicznych i Gospodarki ˚ywnoÊciowej w Radomiu, wystawi∏ zaÊwiadczenia beneficjentom potwierdzajàce ich uczestnictwo w projekcie w terminie od 01.09.2006 do 28.02.2007r. ZaÊwiadczenia zawierajà skrócony program sta˝u i nazw´ instytucji wspó∏pracujàcych w realizacji projektu w Polsce i w Niemczech. Dokument jest opatrzony znakiem identyfikacyjnym programu Leonardo da Vinci, ZSAiG˚ i flagà UE, poniewa˝ nasz kraj jest pe∏noprawnym cz∏onkiem UE. Beneficjenci dodatkowo otrzymali dokument EUROPASSMOBILNOÂå, jako potwierdzenie aktywnego uczestnictwa w projekcie oraz zrealizowania programu i osiàgni´cia za∏o˝onych celów.

Podsumowanie Zarówno w ocenie partnera, jak i Promotora zak∏adane cele projektu zosta∏y osiàgni´te. Podczas sta˝u uczniowie poznali nowoczesne metody produkcyjne, sprz´t laboratoryjny, zwrócili uwag´ na jakoÊç gotowych produktów, co ma wp∏yw na nasze od˝ywianie. Mogli tak˝e doskonaliç swoje umiej´tnoÊci j´zykowe oraz dobrze poznaç tradycj´ i kultur´ regionu Dolnej Saksonii.

Odbyty sta˝ pod ka˝dym wzgl´dem nale˝y uznaç za bardzo udany. Projekt ten przyczyni∏ si´ do dalszego rozwoju zawodowego beneficjentów. W roku 2008 beneficjenci opuÊcili mury naszej szko∏y. Obecnie pracujà lub kszta∏cà si´ w bran˝y spo˝ywczej, hotelarskiej. Mam nadziej´, ˝e projekt ten pomóg∏ im w podj´ciu decyzji o wyborze dalszej swojej kariery zawodowej. Sta˝yÊci wrócili bardziej pewni swej wartoÊci na europejskim rynku pracy, zdecydowani, otwarci na ró˝ne propozycje. Podczas zaj´ç w pracowni dokumentacji systemu HACCP nie traktowali ju˝ jako z∏a koniecznego, lecz podchodzili do tego z pe∏nà ÊwiadomoÊcià, nie z przymusu. Jako nauczyciel zach´cam nowo przyby∏à m∏odzie˝ do racjonalnego od˝ywiania poprzez ciekawe wyk∏ady, seminaria.

Zdobycze cywilizacyjne, jak sklep spo˝ywczy w budynku obok, samochód, telewizor i komputer, dzia∏ajà szkodliwie, pozbawiajàc nas zupe∏nie wysi∏ku fizycznego. Cena, którà p∏acimy za wygod´ i brak ruchu to oty∏oÊç, nadciÊnienie, cukrzyca, zawa∏y, nowotwory.

Z ˝ycia nie da si´ wyeliminowaç wszystkich niebezpieczeƒstw, tj.: stresów, wirusów, zanieczyszczonego Êrodowiska. ÂwiadomoÊç, ˝e mo˝emy zrobiç coÊ by pomóc sobie i innym w zakresie racjonalnego ˝ywienia to du˝y krok do przodu.

Bierzmy przyk∏ad z innych spo∏eczeƒstw, uczmy si´ nawzajem, a wtedy zamierzony cel b´dzie osiàgni´ty. Bardzo ciekawà kontynuacjà tej problematyki jest dieta Êródziemnomorska, dlatego b´dzie to prawdopodobnie tematyka kolejnego projektu na temat racjonalnego od˝ywiania si´.C

Biuletyn nr 3 /2008

21

02

Wspieranie bezpieczeƒstwa zdrowotnego w zakresie profilaktyki, diagnostyki i terapii Joanna Cybulska Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu

Czy mo˝liwe jest zrealizowanie wszystkich zak∏adanych celów w jednym projekcie sta˝y w Programie Leonardo da Vinci? Otó˝, okazuje si´, ˝e tak! A nadmieniç tu nale˝y, ˝e cele by∏y ambitne, co pozwoli∏o na widoczny rozwój zawodowy i j´zykowy beneficjentów – a w∏aÊciwie beneficjentek projektu – poniewa˝ w tym przypadku tak si´ z∏o˝y∏o, ˝e sta˝e realizowa∏y same kobiety.

W roku 2004 Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu (wtedy jeszcze Akademia Rolnicza im. Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu) w ramach Programu Leonardo da Vinci mia∏ mo˝liwoÊç realizacji projektu sta˝y dla absolwentów. Projekt zatytu∏owany „Europejska jakoÊç w genetyce molekularnej”

r Instytut Antropologii i Genetyki Cz∏owieka Uniwersytetu w Tybindze, prowadzàcy mi´dzy innymi badania w zakresie onkologii molekularnej i paleogenetyki, analizy genów odpowiedzialnych za uszkodzenie s∏uchu, nowotworów przewodu pokarmowego.

Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu projekt Leonardo da Vinci „Europejska jakoÊç w genetyce molekularnej” zak∏ada∏ udzia∏ 11 absolwentów kierunku biotechnologia w praktykach zawodowych, które odbywaç si´ mia∏y w niemieckich laboratoriach genetycznych. W wyniku dwukrotnej rekrutacji (projekt mia∏ obejmowaç absolwentów z dwóch kolejnych lat) wy∏oniono 11 absolwentek Uczelni, które zrealizowa∏y swoje kilkumiesi´czne sta˝e w okresie od lipca 2004 roku do marca 2006 roku.

Partnerami Uniwersytetu Przyrodniczego, który by∏ promotorem projektu, zosta∏y trzy niemieckie instytuty: r Instytut Genetyki Cz∏owieka Uniwersytetu Humboldta w Berlinie, który prowadzi mi´dzy innymi badania w zakresie nowotworów, chorób genetycznych, identyfikacji i wyjaÊniania funkcji genów, które uczestniczà w mechanizmie naprawy DNA, proteomiki, r Instytut Genetyki Cz∏owieka Uniwersytetu w Lipsku, który zajmuje si´ mi´dzy innymi badaniami w zakresie dziedzicznych chorób nowotworowych, neurodegeneracyjnych chorób dziedzicznych, genetycznych chorób chronicznych, farmakogenetyki.

22

Zrealizowane sta˝e mia∏y ró˝ny czas trwania, a co za tym idzie – ró˝ne dofinansowanie: r 3 sta˝e 35-tygodniowe – Instytut w Tybindze – od sierpnia 2004 do marca 2005 – ca∏kowity grant na jednego beneficjenta to 3212 Euro; r 2 sta˝e 30-tygodniowe – Instytut w Berlinie – od listopada 2004 do czerwca 2005 – ca∏kowity grant na jednego beneficjenta to 2872 Euro; r 2 sta˝e 30-tygodniowe – Instytut w Lipsku – od listopada 2004 do czerwca 2005 – ca∏kowity grant na jednego uczestnika to 2872 Euro; r 2 sta˝e 27-tygodniowe – Instytut w Berlinie – od lipca 2005 do stycznia 2006 – ca∏kowity grant na jednego uczestnika to 2668 Euro; r 2 sta˝e 27-tygodniowe – Instytut w Lipsku – od lipca 2005 do stycznia 2006 – ca∏kowity grant na jednego uczestnika to 2668 Euro.

W czasie pobytu w laboratorium ka˝da z beneficjentek uczestniczy∏a bezpoÊrednio w realizacji jakiegoÊ projektu badawczego prowadzonego przez Instytut. Wyniki prowadzonych badaƒ, metody, modyfikacje, w∏asne pomys∏y i wszelkie wàtpliwoÊci sta˝ystki mog∏y poddawaç pod dyskusj´ na cotygodniowych spotkaniach podsumowujàcych prac´ zespo∏u, co by∏o dla nich pouczajàcà lekcjà.

Tematyka badaƒ prowadzonych w ramach projektów by∏a zró˝nicowana.

Projekt 1 polega∏ na wykorzystaniu tych metod laboratoryjnych, które pozwoli∏y na analiz´ ekspresji poszczególnych genów, zaanga˝owanych w powstawanie nowotworów przewodu pokarmowego (Instytut w Tybindze).

Projekt 2 mia∏ na celu znalezienie genów odpowiedzialnych za dziedzicznà chorob´, krótkowzrocznoÊç z∏oÊliwà post´pujàcà ze zmianami dna oka (Instytut w Tybindze).

Biuletyn P r o g r a m u nr 3 /2008

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Wspieranie bezpieczeƒstwa zdrowotnego w zakresie profilaktyki, diagnostyki i terapii

02

Projekt 3 zwiàzany by∏ z rzadkim nowotworem g∏owy i szyi „Paragangliomas”.

Gen odpowiedzialny za jego wyst´powanie zosta∏ ju˝ zidentyfikowany, natomiast nie zosta∏a jeszcze wykryta mutacja, jaka w nim wyst´puje. To w∏aÊnie by∏o przedmiotem badaƒ (Instytut w Tybindze).

Nauczy∏yÊmy si´ tak˝e wspó∏pracowaç z mi´dzynarodowym zespo∏em, co z ca∏à pewnoÊcià by∏o dla nas doskona∏à lekcjà ˝ycia.

Projekt 4 dotyczy∏ analizy mutacji genu u polskich pacjentów z nowotworem jelita grubego, z wykorzystaniem techniki DHPLC. By∏a to kontynuacja wczeÊniej rozpocz´tych badaƒ (Instytut w Lipsku).

Projekt 5 dotyczy∏ badaƒ pacjentów z niezdefiniowanym upoÊledzeniem umys∏owym z wykorzystaniem technik cytogenetyki molekularnej (Instytut w Lipsku).

Projekt 6 dotyczy∏ badaƒ nad Syndromem McKusicka-Kaufmana.

Przy wykorzystaniu okreÊlonych technik laboratoryjnych nale˝a∏o sprawdziç, czy u badanych osób wyst´pujà mutacje odpowiadajàce za wystàpienie choroby (Instytut w Lipsku).

Projekt 7 dotyczy∏ wdro˝enia techniki PRINS na grunt badaƒ prenatalnych (Instytut w Lipsku).

Projekty 8 i 10 dotyczy∏y poszukiwania mutacji w genie odpowiedzialnym za powstawanie dziedzicznej choroby genetycznej (Instytut w Berlinie).

Projekty 9 i 11 dotyczy∏y identyfikacji aberracji chromosomowych w dziedzicznych chorobach genetycznych i nowotworowych.

Beneficjentki uczestniczy∏y te˝ w badaniach nad opracowaniem nowej sondy molekularnej pozwalajàcej na wykrywanie niestabilnoÊci chromosomowych u chorych z niedokrwistoÊcià Fanconiego (Fanconi anemia).

Zarówno Promotor oraz Partnerzy, jak i beneficjentki projektu uwa˝ajà, ˝e w pe∏ni uda∏o si´ zrealizowaç za∏o˝enia, jakie stawia Program Leonardo da Vinci. Âwiadczà o tym rezultaty uzyskane przez uczestniczki projektu oraz dalsza kariera zawodowa, która w∏aÊnie dzi´ki nabytym na sta˝u umiej´tnoÊciom mog∏a rozwinàç si´ w takim kierunku.

Rezultaty osiàgni´te na polu naukowym i zawodowym?

Beneficjentki poszerzy∏y swojà wiedz´ w zakresie metod badawczych stosowanych w diagnostyce molekularnej, naby∏y umiej´tnoÊci obs∏ugi i praktycznego wykorzystania nowoczesnego sprz´tu laboratoryjnego stosowanego do prowadzenia ró˝nego rodzaju badaƒ diagnostycznych, pozna∏y nowe metody analizowania i opracowywania wyników badaƒ, mia∏y mo˝liwoÊç praktycznego zapoznania si´ ze stosowaniem si´ laboratoriów do wymogów jakoÊciowych Unii Europejskiej (np. sposób prowadzenia dokumentacji laboratoryjnej czy sposób przeprowadzania kontroli). Ponadto codzienny kontakt z doÊwiadczonà

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

kadrà pracowników naukowych stworzy∏ mo˝liwoÊç bezpoÊredniego korzystania z ich doÊwiadczenia, umo˝liwi∏ poznanie kultury pracy w mi´dzynarodowym Êrodowisku oraz da∏ okazj´ do nauki pracy w zespole, wspó∏istnienia w laboratorium i radzenia sobie w Êrodowisku obcoj´zycznym oraz w sytuacjach wynikajàcych z realizacji projektu badawczego.

Rezultaty osiàgni´te w zakresie nauki j´zyków obcych?

Beneficjentki mia∏y okazj´ poszerzyç znajomoÊç j´zyków obcych tj. angielskiego i niemieckiego w zakresie s∏ownictwa fachowego, obejmujàcego sprz´t laboratoryjny i literatur´ fachowà. Naby∏y te˝ nowe kompetencje j´zykowe oraz podnios∏y poziom komunikacji w j´zykach angielskim i niemieckim

Biuletyn nr 3 /2008

23

02

Wspieranie bezpieczeƒstwa zdrowotnego w zakresie profilaktyki, diagnostyki i terapii poprzez prac´ w mi´dzynarodowym Êrodowisku naukowym oraz przez funkcjonowanie w spo∏eczeƒstwie niemieckim.

Ponadto pobyt na praktyce oraz mo˝liwoÊç przebywania wÊród zró˝nicowanej narodowoÊciowo grupy naukowców i studentów da∏ sta˝ystkom mo˝liwoÊç poznawania niemieckiej kultury, jak i propagowania kultury polskiej.

Oto kilka opinii beneficjentek po powrocie ze sta˝u: „Doskona∏e doÊwiadczenie kulturalne i naukowe. Sta˝ umo˝liwia znalezienie ciekawej pracy w Polsce i zagranicà.

Przede wszystkim zmusza do du˝ej samodzielnoÊci, poprawia si´ znacznie umiej´tnoÊci naukowe. Adnotacja o sta˝u Leonardo da Vinci w CV przykuwa uwag´ pracodawców”. „Ten wyjazd zdecydowanie nas usamodzielni∏, da∏ nam te˝ wiar´ we w∏asne mo˝liwoÊci i umo˝liwi∏ zdobycie praktyki, tak cennej w zawodzie biotechnologa. Niewàtpliwie zwi´kszy∏y si´ te˝ nasze umiej´tnoÊci j´zykowe. Nauczy∏yÊmy si´ tak˝e wspó∏pracowaç z mi´dzynarodowym zespo∏em, co z ca∏à pewnoÊcià by∏o dla nas doskona∏à lekcjà ˝ycia”. „Pobyt w Tybindze b´dziemy wspominaç jako ciekawà i bogatà w nowe doÊwiadczenia przygod´. Program Leonardo da Vinci da∏ nam mo˝liwoÊç zapoznania si´ z nieznanymi nam wczeÊniej technikami biologii molekularnej, pracà w zespole mi´dzynarodowym. Pozna∏yÊmy ciekawych ludzi z ró˝nych cz´Êci Êwiata, z którymi na pewno b´dziemy utrzymywaç kontakty”. „Praktyk´ w Lipsku wspominamy pozytywnie, nie tylko ze wzgl´du na liczne umiej´tnoÊci zawodowe, które zdoby∏yÊmy, ale tak˝e ze wzgl´du na mo˝liwoÊç poznania innej kultury, poprzez czynne w niej funkcjonowanie. Praca za granicà z pewnoÊcià uczy samodzielnoÊci i umiej´tnoÊci porozumiewania si´ z ludêmi”. „Samodzielna praca w laboratorium berliƒskim umo˝liwi∏a nam praktyczne wykorzystanie wiedzy teoretycznej zdobytej w czasie studiów, a uczàc si´ nowych technik i metod diagnostycznych oraz obs∏ugi programów komputerowych wykorzystywanych w cytogenetyce podwy˝szy∏yÊmy swoje kwalifikacje zawodowe. Praca w laboratorium diagnostycznym wzbogaci∏a nie tylko nasze umiej´tnoÊci praktyczne, lecz tak˝e wiedz´ teoretycznà. Ponadto wyniki przeprowadzonych eksperymentów b´dà wykorzystane we wspólnej publikacji naukowej zespo∏u badawczego”.

Jednym z celów projektu „Europejska jakoÊç w genetyce molekularnej” by∏o zdobycie doÊwiadczenia zawodowego, które zwi´kszy∏oby szanse zatrudnienia w wyuczonym zawodzie, a tak˝e podniesienie mobilnoÊci, zarówno na europejskim jak i polskim rynku pracy. Dalsza kariera zawodowa beneficjentek pokazuje, ˝e cel ten uda∏o si´ osiàgnàç. Pani Agnieszka, beneficjentka z Lipska, pracuje obecnie w Instytucie

24

Reumatologii w Warszawie, robi doktorat, zacz´∏a tam pracowaç bezpoÊrednio po zakoƒczeniu sta˝u. Pani Joanna, po powrocie ze sta˝u w Berlinie, podj´∏a prac´ w poznaƒskim oddziale firmy Unilever. Pani Marzena, beneficjenta z Lipska, obecnie koƒczy doktorat pracujàc w Instytucie oraz czynnie wspó∏pracuje z naszà Uczelnià przyjmujàc studentów na sta˝e w ramach Programu Erasmus. Pani Maria, beneficjentka z Tybingi, pozosta∏a w Instytucie, gdzie zrobi∏a doktorat pracujàc jednoczeÊnie przy projektach badawczych. Ma sta∏y kontakt naukowy z Instytutem, a obecnie planuje podjàç prac´ w Australii. Pani Katarzyna po zakoƒczeniu sta˝u zosta∏a w Berlinie, gdzie przez jakiÊ czas pracowa∏a dla Laboratorium wspó∏pracujàcego z Instytutem.

Obecnie koƒczy prac´ nad doktoratem. Pani Paulina, beneficjentka z Tybingi, obroni∏a niedawno doktorat, nadal wspó∏pracuje z Instytutem przygotowujàc publikacje. Pani Ma∏gorzata, beneficjentka z Lipska, wykorzystuje techniki molekularne poznane w czasie sta˝u przy badaniach zdrowotnoÊci ziemniaka, a niedawno rozpocz´∏a prac´ nad doktoratem. Pani Anna, beneficjentka z Berlina, po powrocie ze sta˝u bardzo szybko znalaz∏a prac´ w DolnoÊlàskim Centrum Transplantacji Komórkowych z Krajowym Bankiem Dawców Szpiku we Wroc∏awiu, w pracowni cytogenetyki, którà organizowa∏a od podstaw. C

Biuletyn P r o g r a m u nr 3 /2008

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Wspieranie bezpieczeƒstwa zdrowotnego w zakresie profilaktyki, diagnostyki i terapii

02

Marcin Mleczko Fundacja MATIO

Mukowiscydoza to najcz´Êciej wyst´pujàca choroba genetyczna wÊród rasy bia∏ej. Co 25 osoba jest nosicielem uszkodzonego genu mukowiscydozy, co w przypadku zwiàzku dwojga nosicieli mo˝e skutkowaç urodzeniem chorego dziecka. Mukowiscydoza to choroba nieuleczalna i wielonarzàdowa, o objawach p∏ucnych i gastroenterologicznych. W∏aÊciwie leczona i wczeÊnie wykryta daje choremu lepsze i d∏u˝sze ˝ycie. W Polsce ˝yje ponad 1200 chorych na mukowiscydoz´, a poziom zachorowaƒ w Polsce szacuje si´ na 2000-3000 chorych.

Wspólna pomoc chorym na mukowiscydoz´ w Europie Fundacja Pomocy Rodzinom i Chorym na Mukowiscydoz´ MATIO powsta∏a prawie 12 lat temu. Zosta∏a powo∏ana w celu udzielenia szerokiej pomoc chorym, wspierania badaƒ naukowych i dzia∏aƒ na rzecz poprawy leczenia polskich pacjentów, jak równie˝ prowadzenia dzia∏aƒ ÊwiadomoÊciowych i edukacji polskiego spo∏eczeƒstwa i samych chorych na temat choroby.

G∏ównymi dzia∏aniami Fundacji MATIO jest pomoc finansowa chorym, zdrowotny program motywacyjny LIFE CLUB CF, bezp∏atne warsztaty dla rodziców i chorych doros∏ych, bezp∏atny Kwartalnik Mukowiscydoza MATIO, ukazujàcy si´ w nak∏adzie 5000 egzemplarzy, adresowany do chorych, lekarzy oraz innych osób zainteresowanych, wreszcie równie˝ organizowana ju˝ od ponad siedmiu lat kampania spo∏eczna poÊwi´cona chorobie pn. Ogólnopolski Tydzieƒ Mukowiscydozy.

Aby móc skuteczniej dzia∏aç na rzecz chorych Fundacja postanowi∏a wspó∏pracowaç w swoich dzia∏aniach z instytucjami paƒstwowymi, samorzàdowymi, medycznymi i naukowymi oraz organizacjami pozarzàdowymi z Polski i ca∏ego Êwiata.

Takà w∏aÊnie organizacjà jest Zrzeszenie Mukowiscydozy (CF TRUST) z Wielkiej Brytanii, instytucja partnerska Fundacji MATIO w projektach Leonardo da Vinci w 2004 i 2008 roku.

CF TRUST to najwi´ksze i najlepiej zorganizowane zrzeszenie w Europie zajmujàce si´ mukowiscydozà. Dzi´ki swojej organizacji i bud˝etowi wspomagajàcemu szpitale, bardzo ÊciÊle wspó∏pracuje placówkami szpitalnymi i Êrodowiskiem medycznym. Poprzez funkcjonowanie CF TRUST w szpitalnych „CF Team” wp∏ywa na doskona∏à organizacj´ szpitalnych oddzia∏ów mukowiscydozy, znakomite standardy pracy brytyjskich szpitali.

Dlatego te˝ w 2004 roku Fundacja MATIO wybra∏o do wspó∏pracy CF TRUST, by zrealizowaç przy wsparciu programu Leonardo da Vinci projekt pn. „Wspólna pomoc chorym na mukowiscydoz´ w Europie”. Projekt polega∏ na dziewi´ciotygodniowym sta˝u

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

dwóch osób zatrudnionych w Fundacji, pracownicy socjalnej i fizjoterapeutki, w CF TRUST w Bromley. Warto zaznaczyç, ze w 2004 roku nasza fundacja by∏a pierwszà polskà organizacjà pozarzàdowà, która realizowa∏a projekt w programie Leonardo da Vinci.

Efektami sta˝u by∏ wzrost profesjonalizmu i kwalifikacji beneficjentek, które mia∏y mo˝noÊç zapoznania si´ z interesujàcymi dla Polski standardami pracy, nowoczeÊnie zorganizowanym systemem opieki nad pacjentem. Dzi´ki zdobytym doÊwiadczeniom i wiedzy Fundacja mog∏a udoskonaliç swojà organizacj´, a tak˝e lepiej planowaç i realizowaç swoje dzia∏ania. Fundacja MATIO wzbogaci∏a tak˝e swojà dzia∏alnoÊç wydawniczà, bogatsze w zaj´cia i bardziej profesjonalne sta∏y si´ prowadzone warsztaty. Wzrost profesjonalizmu, nowoczeÊniejsza organizacja i standardy pracy mia∏y wp∏yw na kolejne edycje kampanii spo∏ecznej Ogólnopolskiego Tygodnia Mukowiscydozy (w 2008 kampania uzyska∏a wsparcie Unii Europejskiej). Skutkiem profesjonalizacji dzia∏aƒ, a co za tym idzie – lepiej zorganizowanej kampanii spo∏ecznej – by∏y takie sukcesy Êrodowiska jak refundacja niektórych leków, start w 2007 roku programu przesiewu noworodków w kierunku mukowiscydozy oraz wzrost ÊwiadomoÊci spo∏ecznej na temat choroby (wg badaƒ SMG/KRC w 2001 roku – na pytanie, czy

r Zdj´cie Dagmara Wieczorkowska

Biuletyn nr 3 /2008

25

02

Wspieranie bezpieczeƒstwa zdrowotnego w zakresie profilaktyki, diagnostyki i terapii

wiesz, co to jest mukowiscydoza odpowiedzi „tak” by∏o13%, a w roku 2007 - 48 %). Warto dodaç, ˝e efekty sta˝u by∏y promowane podczas Ogólnopolskich Tygodni Mukowiscydozy oraz w Kwartalniku Mukowiscydoza MATIO. Standardy pracy brytyjskich fizjoterapeutów zaobserwowane w 2004 roku wywar∏y tak du˝e wra˝enie na Fundacji MATIO, ˝e postanowi∏a ona kontynuowaç podobny projekt w przysz∏oÊci. Z uwagi na to, ˝e wi´kszoÊç szkoleƒ dla Êrodowiska medycznego jest adresowana do lekarzy, postanowiono objàç nowym programem szczebel Êredni pracowników szpitali, czyli piel´gniarki i fizjoterapeutów oraz osoby uczàce si´ w tym zawodzie. Dlatego te˝

Podsumowujàc sta˝e zrealizowane przy

tygodniowym sta˝u w brytyjskich szpitalach wspó∏pracujàcych z CF TRUST. Uczestniczkami by∏o 12 piel´gniarek i fizjoterapeutek opiekujàcych si´ polskimi chorymi, reprezentujàcych 6 województw i 8 szpitali. Ka˝da z trzech grup sta˝owych mia∏a mieszany sk∏ad (piel´gniarki i fizjoterapeutki). Sta˝e odby∏y si´ w Szpitalu Uniwersyteckim w Cardiff (opieka pediatryczna z elementami opieki nad chorymi doros∏ymi), Szpitalu Uniwersyteckim w Leeds (opieka pediatryczna z elementami opieki nad chorymi doros∏ymi) i Królewskim Szpitalu Brompton w Londynie (opieka nad chorymi doros∏ymi z elementami opieki pediatrycznej). Program sta˝u opiera∏ si´ na interdysplinarnoÊci grup i wzajemnej wymianie wiedzy mi´dzy piel´gniarkami i fizjoterapeutkami. G∏ówne elementy medyczne sta˝u to praca zespo∏owa (CF Team), opieka ambulatoryjna, opieka domowa, standardy pracy brytyjskich szpitali, rola piel´gniarek i fizjoterapeutów w brytyjskim systemie opieki oraz pozycja osób niepe∏nosprawnych w spo∏eczeƒstwie brytyjskim.

Przed wyjazdem ka˝da grupa by∏a obj´ta specjalnà „biurokratycznà” i d∏ugà procedurà weryfikacyjnà, dopuszczajàcà do pracy z brytyjskimi pacjentami. Dzi´ki tej procedurze zrealizowanej z powodzeniem przez Fundacj´ MATIO i CF TRUST uczestniczki projektu mia∏y oficjalny status sta˝ystów w brytyjskich szpitalach.

Przed wyjazdem ka˝da z grup przechodzi∏a w Krakowie przygotowanie kulturowo-pedagogiczne i j´zykowe. Jego elementem by∏y na przyk∏ad 40-godzinne zaj´cia z lektorem j´zyka angielskiego, a uczestniczki sta˝u otrzyma∏y obszerne materia∏y angielskoj´zyczne i polskoj´zyczne na temat choroby, miejsca sta˝u oraz ró˝norodne wydawnictwa, takie jak na przyk∏ad przewodniki i s∏owniki. Przygotowanie prowadzi∏a firma zewn´trzna, która zagwarantowa∏a uczestniczkom zakwaterowanie i wy˝ywienie. Po zakoƒczeniu przygotowania Fundacja MATIO zajmowa∏a si´ bezpoÊrednio takimi elementami

wsparciu programu Leonardo da Vinci w roku 2004 i 2008 nale˝y zaznaczyç, ˝e wp∏ywajà one nie tylko na kwalifikacje i umiej´tnoÊci uczestników, ale tak˝e na popraw´ standardów leczenia polskich chorych na mukowiscydoz´. uczestniczkami projektu Leonardo da Vinci 2008 „Wspólna wiedza, doÊwiadczenie i standardy pozwalajà na podniesienie kwalifikacji i fachowoÊci” zosta∏y osoby m∏ode, piel´gniarki i fizjoterapeutki zatrudnione w szpitalach zajmujàcych si´ du˝ymi grupami chorych na mukowiscydoz´ i znajàce j´zyk angielski na poziomie Êrednio zaawansowanym.

Projekt „Wspólna wiedza, doÊwiadczenie i standardy pozwalajà na podniesienie kwalifikacji i fachowoÊci” polega∏ na trzy-

26

Biuletyn P r o g r a m u nr 3 /2008

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Wspieranie bezpieczeƒstwa zdrowotnego w zakresie profilaktyki, diagnostyki i terapii

jak organizacja wyjazdu na miejsce sta˝u i poszukiwanie oraz rezerwacja miejsca zakwaterowania dla ka˝dej grup w Wielkiej Brytanii. Ka˝dà z grup podczas przygotowania i realizacji sta˝u opiekowa∏ si´ Koordynator Fundacji (w Krakowie). Ponadto w trakcie sta˝u uczestniczki mia∏y wyznaczonego specjalnego opiekuna naukowego CF TRUST w osobie uznanego brytyjskiego lekarza, a Fundacja MATIO i CF TRUST mia∏y bie˝àcy kontakt ze wszystkimi grupami sta˝owymi. Po powrocie ka˝da z grup przechodzi∏a w Krakowie certyfikacj´, której elementami by∏y raport pisemny uczestnika, rozmowa motywujàca, ocena raportów tygodniowych grupy oraz zaÊwiadczenie wewn´trzne CF TRUST. Po zakoƒczeniu sta˝u Fundacja MATIO wystàpi∏a tak˝e o Europass Mobility dla jego uczestników . Efekty tego projektu to na chwil´ obecnà niewàtpliwy wzrost kwalifikacji osobistych uczestniczek, w tym kwalifikacji j´zykowych, nowa wiedza na temat brytyjskich standardów leczenia i opieki nad pacjentem (opieka domowa i CF Team) oraz narz´dzi ich upowszechniania, a tak˝e wzrost standardów pracy z pacjentami u przeszkolonych osób. Projekt Leonardo da Vinci to nie tylko sam sta˝ i jego realizacja, to tak˝e promocja jego efektów.

Warto tutaj wspomnieç, ˝e oprócz klasycznych elementów, takich jak strona internetowa, kwartalnik, warsztaty dla rodziców i materia∏y prasowe oraz elementów planowanych w przysz∏oÊci, promocja tego projektu mia∏a szczególny, bo mi´dzynarodowy wymiar. Podczas 31 Âwiatowej Konferencji organizacji zajmujàcych si´ mukowiscydozà Fundacja MATIO zaprezentowa∏a wyk∏ad na temat pozyskiwania Êrodków z Funduszy UE i roli projektu Leonardo da Vinci jako mo˝liwoÊci

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

02

pomocy Êrodowisku mukowiscydozy. Kolejnà okazjà do promocji projektu i jego efektów by∏a tak˝e Mi´dzynarodowa Konferencja V4 CF „Lepiej? Dlaczego nie? Razem mo˝emy wi´cej” (www.v4-cf.eu), zorganizowana w listopadzie 2008 roku przez organizacje z paƒstw wyszehradzkich dla grupy ponad 100 uczestników w Kopalni Soli w Wieliczce i Sali Obrad Rady Miasta Krakowa. Konferencja by∏a jednym z g∏ównych elementów III Europejskiego Dnia Mukowiscydozy i odbywa∏a si´ pod patronatem Minister Zdrowia Ewy Kopacz, eurodeputowanego Bogus∏awa Sonika i pos∏a Ireneusza Rasia.

Wydarzenie zgromadzi∏o ponad 100 uczestników z 3 kontynentów i 16 krajów z Europy Ârodkowowschodniej. Podczas konferencji Fundacja MATIO mia∏a mo˝noÊç promowania projektu oraz jego efektów przy pomocy specjalnego materia∏u poÊwi´conego sta˝owi. Efekty sta˝u b´dà wykorzystywane przez Fundacj´, przy pomocy innych Êrodków i metod, tak˝e w przysz∏oÊci, bowiem tak cenne dla polskiego systemu ochrony zdrowia doÊwiadczenia i standardy warte sà szerokiego upowszechniania i majà wa˝ne znaczenie dla ca∏ego Êrodowiska zwiàzanego z mukowiscydozà. Niewàtpliwà promocjà projektu by∏a tak˝e prezentacja na jego temat podczas Seminarium „Dzia∏ania na rzecz jakoÊci w wybranych obszarach zdrowia publicznego” zorganizowanego w Ministerstwie Zdrowia przez Fundacj´ Rozwoju Systemu Edukacji w paêdzierniku tego roku.

Podsumowujàc sta˝e zrealizowane przy wsparciu programu Leonardo da Vinci w roku 2004 i 2008 nale˝y zaznaczyç, ˝e wp∏ywajà one nie tylko na kwalifikacje i umiej´tnoÊci uczestników, ale tak˝e na popraw´ standardów leczenia polskich chorych na mukowiscydoz´, standardów pracy polskich lekarzy, czynià bardziej profesjonalnà prac´ organizacji oraz skuteczniejszym

leczenie polskich chorych na mukowiscydoz´. Dzi´ki przyj´tej koncepcji sta˝y realizacja indywidualnych celów ich uczestników mo˝e pomóc du˝ej grupie polskich pacjentów. C

Biuletyn nr 3 /2008

27

03 Innowacyjne programy nauczania i akredytacji w oparciu o partnerstwo europejskie

28

Biuletyn P r o g r a m u nr 3 /2008

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Prof. dr hab. n. med. Wanda Horst-Sikorska

Innowacyjne programy nauczania i akredytacji w oparciu o partnerstwo europejskie

03

Katedra i Zak∏ad Medycyny Rodzinnej Uniwersytet Medyczny Poznaƒ

Innowacyjne programy nauczania i akredytacji w oparciu o partnerstwo europejskie W sesji poÊwi´conej innowacyjnym programom nauczania dzia∏alnoÊç akredytacji w oparciu o partnerstwo europejskie referowano efekty dzia∏aƒ podj´tych w ramach trzech projektów sfinansowanych ze Êrodków programu Leonardo da Vinci:

1 Dzia∏ania na rzecz rozwoju europejskiej sieci kszta∏cenia ustawicznego i podyplomowego lekarzy rodzinnych – Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce 2 Specjalistyczny j´zyk angielski dla europejskiego zdrowia publicznego – Uniwersytet Jagielloƒski, Collegium Medicum, Instytut Zdrowia Publicznego 3 Europejska akredytacja programów nauczania w dziedzinie zdrowia publicznego – Uniwersytet Jagielloƒski, Collegium Medicum, Instytut Zdrowia Publicznego

Nauczanie, zgodnie z uznanà definicjà, to dzia∏alnoÊç nauczyciela o charakterze planowanej i celowej pracy ukierunkowanej na wyposa˝enie uczniów w wiadomoÊci, umiej´tnoÊci, nawyki oraz rozwijanie ich umiej´tnoÊci.

Definicja akredytacji ( Akredytacja – upe∏nomocnienie ) podaje, ˝e jest to metoda zewn´trznej oceny jednostki, która ma daç odpowiedê, czy wykonawca (zak∏ad/ instytucja) posiada potencja∏ do realizacji okreÊlonych zadaƒ.

Post´powanie, w którym upowa˝nione jednostki wydajà formalne potwierdzenie kompetencji do wykonywania okreÊlonych zadaƒ, nazywane jest akredytacjà.

Dzia∏ania na rzecz rozwoju europejskiej sieci kszta∏cenia ustawicznego i podyplomowego lekarzy rodzinnych r Zadania zwiàzane z poziomem Êwiadczeƒ i post´powaniem lekarzy rodzinnych w okreÊlonych sytuacjach zawodowych r Ustawa o zawodzie lekarza nak∏ada prawo i obowiàzek ustawicznego kszta∏cenia w celu nabycia aktualnej wiedzy medycznej r Kszta∏cenie ustawiczne „lifelong learning to odnawianie, doskonalenie oraz rozwijanie w sensie zawodowym ogólnych kwalifikacji”.

Zadania projektu realizowano opracowujàc Kurs Leonardo – realizowany przez Kolegium Lekarzy Rodzinnych we wspó∏pracy z EURACT Europejskà Akademià Nauczycieli Medycyny Rodzinnej.

Celem pracy by∏o ustalenie standardów poprawy jakoÊci kszta∏cenia w dziedzinie medycyny Rodzinnej.

Realizatorzy projektu wykazali, ˝e w Êrodowisku lekarzy rodzinnych wyst´powa∏o ogromne zainteresowanie realizowanymi szkoleniami, czego wyrazem by∏a frekwencja uczestników spotkaƒ.

Wypracowane standardy nauczania sà i w przysz∏oÊci b´dà nadal przyczynia∏y si´ do sta∏ego podnoszenia wiedzy lekarzy.

r Zdj´cie Dagmara Wieczorkowska

Specjalistyczny j´zyk angielski dla europejskiego zdrowia publicznego r KoniecznoÊç porozumienia, wspó∏dzia∏ania w Europie w zakresie realizowanych projektów i zadaƒ z zakresu zdrowia publicznego. Realizacja wymaga precyzyjnej informacji i zrozumienia oczekiwanych za∏o˝eƒ. r Celem projektu by∏o opracowanie kursu j´zyka angielskiego dla specjalistów zajmujàcych si´ zdrowiem publicznym w Europie r Projektby∏ realizowany przez Instytut Zdrowia Publicznego Collegium Medicum UJ we wspó∏pracy z Centrum J´zykowym Uniwerytetu w Maastricht, Szko∏à zdrowia i Badaƒ

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Biuletyn nr 3 /2008

29

03

Innowacyjne programy nauczania i akredytacji w oparciu o partnerstwo europejskie Pochodnych Uniwersytetu w Sheffield, Instytutem J´zyka Polskiego PAN, Uniwersytetem Medycznym w Kownie i International Hause-School of English r Opublikowany s∏ownik hase∏ z dziedziny zdrowia publicznego jest znaczàcym wk∏adem w mo˝liwoÊci poprawy komunikacji w tym obszarze zagadnieƒ

Europejska akredytacja programów nauczania w dziedzinie zdrowia publicznego r Zdrowie publiczne to nauka zajmujàca si´ zdrowiem na poziomie populacji, zapobieganiem chorobom, przed∏u˝aniem ˝ycia, promowaniem zdrowia i aktywnoÊci fizycznej poprzez zorganizowane wysi∏ki na rzecz higieny Êrodowiska, kontrol´ chorób zakaênych, oÊwiat´ dotyczàcà zasad higieny osobistej, tworzenie i funkcjonowanie s∏u˝b medycznych i opiekuƒczych w celu wczesnego diagnozowania i zapobiegania chorobom, rozwijanie takich spo∏ecznych mechanizmów, które zapewnià ka˝demu standard ˝ycia umo˝liwiajàcy zachowanie i umacnianie zdrowia. r JakoÊç realizowanych programów kszta∏cenia ma decydujàce znaczenie dla ich przydatnoÊci zawodowej. Niezb´dnym

warunkiem sprostaniu problemom i wyzwaniom stawianym specjalistom z zakresu zdrowia publicznego jest sta∏e podnoszenie poziomu kursów szkoleniowych mo˝liwe poprzez weryfikacj´ i doskonalenie. r Cel – opracowanie standardów i jakoÊciowych kryteriów dla potrzeb edukacji w dziedzinie zdrowia publicznego. r Projekt realizowany przez Instytut Zdrowia Publicznego Collegium Medicum UJ oraz Wydzia∏ Ochrony Zdrowia CMUJ. W pierwotnych za∏o˝eniach mia∏ byç prowadzony tak˝e we wspó∏pracy z Europejskà Agencjà Akredytacyjnej Edukacji w Dziedzinie Zdrowia Publicznego EAAPHE. Zadanie to pomimo nawiàzanej wspó∏pracy dotàd nie zosta∏o sformalizowane.

Realizatorzy projektu oczekujà, i˝ w wyniku podj´tych dzia∏aƒ dojdzie do: r stworzenia mo˝liwoÊci uzyskiwania akredytacji programów edukacyjnych. r wsparcia dla inicjatyw poprawy jakoÊci kszta∏cenia r poprawy kompetencji i umiej´tnoÊci specjalistów zdrowia publicznego r uzyskania akredytacji co mo˝e zdecydowanie zwi´kszyç konkurencyjnoÊç jednostek na rynku oÊwiatowym.C

Dr Jack ¸uczak

Dzia∏ania na rzecz rozwoju europejskiej sieci kszta∏cenia podyplomowego i ustawicznego lekarzy rodzinnych r Âlàska Akademia Medyczna, Katedra i Zak∏ad Medycyny Rodzinnej z Zabrza r Federacja Polonijnych Organizacji Medycznych z Wielkiej Brytanii.

Projekt by∏ realizowany od listopada 2002 do paêdziernika 2005 roku.

Bud˝et projektu to 273 877 EURO (ca∏kowity bud˝et - 366 236 EURO ).

G∏ównym realizatorem (promotorem projektu) by∏o Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce. Kolegium jest Stowarzyszeniem lekarzy specjalistów w dziedzinie medycyny rodzinnej, za∏o˝onym w 1992 roku.

Realizuje swoje cele statutowe poprzez oddzia∏ywanie na model organizacyjny podstawowej opieki zdrowotnej w Polsce i wspieranie lekarzy rodzinnych w wykonywaniu zawodu, jak równie˝ poprzez udzia∏ w kszta∏ceniu i wp∏ywanie na rozwój zawodowy lekarzy rodzinnych (Continues Proffesional Development).

Kolegium zrzesza ponad 3500 lekarzy rodzinnych i od 1996 roku jest pe∏noprawnym cz∏onkiem World Organisation of National Colleges and Academies in Family Medicine (WONCA).

Partnerami projektu byli: r Portal Medyczny NetKlinik z Niemiec r Stowarzyszenie Lekarzy Polskiego Pochodzenia we Francji r Polskie Stowarzyszenie Medyczne na Litwie

30

Koordynatorem prac by∏o: „Zdrowie i Zarzàdzanie” z Krakowa.

Zaplanowanymi w projekcie grupami odbiorców byli: r Lekarze rodzinni, r Rezydenci medycyny rodzinnej, r Nauczyciele/trenerzy medycyny rodzinnej, r Akademie medyczne – katedry i zak∏ady medycyny rodzinnej, r Stowarzyszenia i organizacje skupiajàce lekarzy rodzinnych, r WONCA-EURACT. W ramach projektu zaplanowano i zrealizowano nast´pujàce dzia∏ania: r Przygotowano i przetestowano program kszta∏cenia nauczycieli lekarzy rodzinnych („KURS LEONARDO-EURACT”). r Opracowano innowacyjny podr´cznik dla nauczycieli medycyny rodzinnej w praktykach ( „Nauczanie w praktyce lekarza rodzinnego”).

Biuletyn P r o g r a m u nr 3 /2008

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Innowacyjne programy nauczania i akredytacji w oparciu o partnerstwo europejskie r Przygotowano przewodnik dla uczàcych si´ medycyny rodzinnej: („Efektywne uczenie si´ w praktyce lekarza rodzinnego.”). r Opracowano i przetestowano internetowe kursy nauczania (DocEdu); dla rezydentów – specjalizacyjny-Interkumler, oraz dla lekarzy rodzinnych, w ramach CME-Prokus (Distance Learning). r Opracowano CD-ROM z zakresu profilaktyki, diagnozy i leczenia najcz´Êciej wyst´pujàcych chorób w praktyce lekarza rodzinnego. r Przygotowano i przetestowano model internetowych konsultacji specjalistycznych (Consylium).

W ramach rozpropagowania informacji nt. projektu w Polsce, podj´to nast´pujàce dzia∏ania: 1 Przygotowano specjalnà stron´ internetowà nt. projektu.

2 Zamieszczono informacje w prasie medycznej.

3 Przekazano informacje o projekcie do akademii medycznych i regionalnych oÊrodków zajmujàcych si´ kszta∏ceniem lekarzy rodzinnych.

4 Przes∏ano raport koƒcowy zawierajàcy informacje o produktach projektu do ministerstwa zdrowia.

W ramach upowszechniania projektu na poziomie mi´dzynarodowym podj´to nast´pujàce dzia∏ania: 1 Informacje o projekcie oraz jego rezultatach by∏y przekazywane mi´dzynarodowym gremiom skupiajàcym lekarzy rodzinnych (np. EURACT, EQuiP).

2 Informacje o projekcie by∏y przedstawiane na mi´dzynarodowych konferencjach dotyczàcych problemów medycyny rodzinnej.

3 Zorganizowano seminarium na Litwie (04.2005) poÊwi´cone nauczaniu medycyny rodzinnej.

4 Zorganizowano mi´dzynarodowà konferencj´ podsumowujàcà prace i rezultaty projektu w Lublinie (06.2005).

Konkluzje: Bez wàtpienia projekt realizowany w ramach programu Leonardo da Vinci, obok Szko∏y Tutorów i Programu Akredytacji Praktyk i Zak∏adów Podstawowej Opieki Zdrowotnej, nale˝y do najwa˝niejszych osiàgni´ç Kolegium w ostatnich latach. Dwa znakomite, nieznane dotàd w Polsce podr´czniki dla nauczycieli medycyny rodzinnej w praktykach i dla rezydentów oraz Kurs Leonardo, umo˝liwi∏y uruchomienie w∏aÊciwego merytorycznie kszta∏cenia. Przy czym kszta∏cenie to dotyczy dwóch najwa˝niejszych dla rezydenta medycyny rodzinnej lat, dedykowanych pracy w praktyce doÊwiadczonego kolegi („nauka u mistrza”).

Co wi´cej, do wspó∏pracy w przygotowaniu Kursu i ksià˝ek uda∏o si´ zaprosiç kolegów z EURACT (The European Academy of Teachers in Family Medicine). Przyczyni∏o to si´ do podniesienia poziomu merytorycznego oraz do szybkiego powstania wersji angielskiej materia∏ów, a nast´pnie wersji narodowych. Obecnie na kursie znanym jako Leonardo uczà

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

03

si´ lekarze w Turcji i Portugalii, a kolejne kraje przygotowujà materia∏y dostosowane do swojej specyfiki.

Bezsprzecznie mo˝na powiedzieç, ˝e produkty tego projektu stanowià istotny krok w kierunku harmonizacji nauczania medycyny rodzinnej w EU. Cieszy nas istotna rola Polaków z Krakowa, Zabrza, a tak˝e z organizacji Polonii Medycznej z Litwy, Zjednoczonego Królestwa i Francji. Nie sposób nie wspomnieç o Wspania∏ej Ê.p. Ewie Teslar z Pary˝a, która choç traci∏a si∏y, poÊwi´ca∏a si´ bez reszty pracy nad projektem.

Wymienione wy˝ej dzia∏ania by∏y uzupe∏nione testowaniem modu∏u Consilium – internetowe konsultacje specjalistyczne dla lekarzy rodzinnych.

Przygotowano CD-ROOM zawierajàcy treÊci z zakresu profilaktyki dla lekarzy, z mo˝liwoÊcià wydrukowania zaleceƒ dla pacjentów.

Wdro˝ono równie˝ nowà metod´ doskonalenia zawodowego rezydentów i lekarzy rodzinnych za pomocà platformy internetowej Doc-edu (distance learning) oraz serwis internetowy dla lekarzy rodzinnych – Leonardo.

Te dwa ostatnie przedsi´wzi´cia sà nadal dost´pne dla wzrastajàcej liczby korzystajàcych z nich lekarzy rodzinnych.

Przedstawiany Projekt mo˝na zaliczyç do najlepszych, przy tym, obok merytorycznej jakoÊci i mo˝liwoÊç rozszerzenia na inne kraje EU, warto podkreÊliç jego wysokà koszt-efektywnoÊç.

Pieniàdze sà wa˝ne, ale w tym przypadku wielkà rol´ odegrali ludzie, ich know-how, umiej´tnoÊç wspó∏pracy, osobiste zaanga˝owanie i entuzjazm.

ABCDE FGHIJ KLMNOP QRST UVWXY

P.S. Wczoraj dowiedzia∏em si´, ˝e kolejny projekt przygotowany przez Kolegium znalaz∏ uznanie i pomyÊlnie przeszed∏ procedur´ konkursowà w programie Leonardo da Vinci.

Jakie konkretne potrzeby w zakresie kszta∏cenia lekarzy rodzinnych w Polsce le˝a∏y u êróde∏ projektu?

W Polsce ujednolicono system specjalizowania lekarzy poprzez wprowadzenie 4-letniej rezydentury w MR i 5-letnich rezydentur w innych specjalnoÊciach lekarskich. Kszta∏cenie specjalizacyjne odbywa si´ pod „opiekà” kierownika specjalizacji (obligatoryjnie specjalisty medycyny rodzinnej), w akredytowanych akademickich i pozaakademickich OÊrodkach Kszta∏cenia Lekarzy Rodzinnych (OKLR). Program specjalizacji jest ustalany przez Krajowego Konsultanta w dziedzinie Medycyny Rodzinnej we wspó∏pracy z Kolegium Lekarzy Rodzinnych i OKLR, po zasi´gni´ciu opinii Izby Lekarskiej, Centrum Medycznego Kszta∏cenia Podyplomowego i Ministerstwa Zdrowia. W programie ok.1/2 czasu (24 miesiàce) rezydent uczy si´ i pracuje w praktyce wskazanego przez OKLR lekarza rodzinnego („nauka u mistrza”). By∏y i inne przyczyny wystàpienia o Êrodki w ramach projektu, ale przygotowanie lekarzy rodzinnych pracujàcych regularnie w swoich praktykach, do roli nauczycieli (mistrzów)to dla kolegów w trakcie specjalizacji powód najwa˝niejszy. Druga po∏owa czasu specjalizanta przeznaczona jest na sta˝e w oÊrodkach specjalistycznych,

Biuletyn nr 3 /2008

31

03

Innowacyjne programy nauczania i akredytacji w oparciu o partnerstwo europejskie szpitalach i przychodniach, w tym po 6 miesi´cy na pediatrii i internie. Program obejmuje równie˝ odbycie obligatoryjnych kursów i napisanie pracy poglàdowej lub opublikowanie artyku∏u w czasopiÊmie profesjonalnym. Nadzór formalny sprawuje OKLR, który po stwierdzeniu wype∏nienia wymogów, dopuszcza rezydenta do 3-stopniowego egzaminu specjalizacyjnego.

Paƒstwowy Egzamin Specjalizacyjny obejmuje organizowany centralnie test wielorakiego wyboru oraz sk∏adany przed Komisjà egzamin praktyczny (umiej´tnoÊç przeprowadzenia konsultacji i znajomoÊç procedur) i teoretyczny (odpowiedê na wylosowane pytania).

Podobne problemy wyst´pujà we wszystkich krajach EU. Jednak˝e w krajach tzw, „Starej Unii” sytuacja jest nieco lepsza.

Nasi partnerzy ze „Starej Unii”: Francja i Niemcy, majà nieco innà filozofi´ wykonywania zawodu lekarza rodzinnego (opartà o motywacje w odpowiedzi na wynagradzanie wg zasad „fee for service” ). Polska i Litwa, „podà˝ajà drogà” krajów anglosaskich (wynagrodzenie typu „capitation”). Pomimo pewnych ró˝nic, potrzeba poprawy jakoÊci kszta∏cenia w praktykach lekarzy rodzinnych-nauczycieli, jest powszechna.

ABCDE

Jak powsta∏a grupa partnerska?

Inicjatywa projektu zosta∏a podj´ta przez Stowarzyszenie Lekarzy Polskiego Pochodzenia we Francji oraz Federacj´ Polonijnych Organizacji Medycznych. Pierwotna idea dotyczy∏a wyjazdu polskich lekarzy rodzinnych na sta˝ do Francji. Ze wzgl´du na zakres priorytetów i dzia∏aƒ programu Leonardo da Vinci uleg∏a ona gruntownym zmianom w kierunku tworzenia innowacyjnych metod i narz´dzi edukacyjnych dla lekarzy rodzinnych.

Wymienieni powy˝ej pomys∏odawcy projektu zaproponowali wst´pnà struktur´ partnerstwa, która oprócz organizacji polonijnych zosta∏a poszerzona o polskie instytucje: Kolegium Lekarzy Rodzinnych w Polsce (jako Promotora), Âlàskà Akademi´ Medycznà oraz Zdrowie i Zarzàdzanie (jako Koordynatora) oraz niemieckà firm´ informatycznà: NetklinikGmbH. Pozostali partnerzy projektu zostali do∏àczeni do konsorcjum dzi´ki kontaktom osobistym i wczeÊniejszej wspó∏pracy pomi´dzy instytucjami, które reprezentowali.

FGHIJ KLMNOP QRST

Czy partnerzy posiadali ju˝ doÊwiadczenie w realizacji projektów w programie Leonardo da Vinci, w innych programach? ˚aden z partnerów projektu nie posiada∏ wczeÊniejszego doÊwiadczenia w realizacji programów Leonardo da Vinci.

Kolegium Lekarzy Rodzinnych posiada∏o natomiast wieloletnie doÊwiadczenie w realizacji programu TEMPUS, a Zdrowie i Zarzàdzanie doÊwiadczenie w realizacji programów mi´dzynarodowych finansowanych przez Bank Âwiatowy oraz USAID.

Jaki by∏ podzia∏ zadaƒ w projekcie?

Ze wzgl´du na z∏o˝onoÊç i szeroki zakres zadaƒ projektu, trudno w kilku zdaniach sprecyzowaç podzia∏ wszystkich aktywnoÊci pomi´dzy partnerów. Najwi´kszy wk∏ad merytoryczny wnios∏o Kolegium Lekarzy Rodzinnych wraz ze Âlàskà Akademià Medycznà oraz instytucjà wspó∏pracujàcà – EURACT (European Academy of Teachers in Family Practice). Nadzór merytoryczny oraz finansowy by∏ realizowany przez Kolegium, zadania koordynacyjno-organizacyjne przez Zdrowie i Zarzàdzanie.

W tworzeniu, testowaniu i upowszechnianiu produktów projektu brali udzia∏ wszyscy partnerzy projektu.

Przy realizacji zawsze pojawiajà si´ problemy.

Jak je rozwiàzywano?

Podstawowe problemy w realizacji zadaƒ projektu dotyczy∏y strony technicznej funkcjonowania kursów internetowych.

Zarówno jakoÊç rezultatów opracowywanych przez Partnera odpowiedzialnego za stron´ techniczno-informatycznà, jak i rytm pracy stanowi∏y pewnego rodzaju barier´ w sprawnym realizowaniu zaplanowanych zadaƒ. W celu poprawy efektów i pokonania tych trudnoÊci w poczàtkowym etapie stworzono w Polsce 3-osobowy zespó∏ roboczy, który z wszystkich materia∏ów otrzymywanych od autorów przygotowuje wersj´ gotowà do bezpoÊredniego zamieszczenia w Internecie (wprowadzajàc poprawki merytoryczne, edytorskie, techniczne, graficzne). W celu poprawy i usprawnienia wspó∏pracy zastosowano system codziennej komunikacji pomi´dzy zespo∏em polskim i niemieckim z wykorzystaniem komunikacji e-mailowej, telefonicznej, oraz systemu „czat”.

Co uzna∏by Pan za najmocniejszà stron´ projektu?

Najwi´kszym sukcesem tego projektu jest bez wàtpienia jego paneuropejskie zastosowanie. Âwiadczy to o wysokiej jakoÊci wykonanej w projekcie pracy. Nie do przecenienia jest jego znaczenie dla procesu ciàg∏ego rozwoju zawodowego polskich lekarzy rodzinnych (Platforma Doc-Edu).

Co mo˝e Pan powiedzieç o zainteresowaniu powsta∏ymi produktami?

W Polsce Kurs Leonardo ukoƒczy∏o ponad 300 lekarzy rodzinnych-nauczycieli. Obecnie natrafiliÊmy na barier´ braku materia∏ów (kurs, podr´cznik dla nauczyciela, podr´cznik dla uczàcego si´). Bez znalezienia sposobu na sfinansowanie dodruku materia∏ów, dalsze kszta∏cenie jest niemo˝liwe, a potrzeby w Polsce oceniamy na dodatkowe 1000-1500 osób.

W EU, kurs realizowany jest w Portugalii i jest t∏umaczony na inne j´zyki europejskie. C

Jak wyglàda∏o przygotowywanie za∏o˝eƒ?

Przygotowanie za∏o˝eƒ projektu trwa∏o ok. 3 miesi´cy.

OczywiÊcie, pierwotne za∏o˝enia projektu ewoluowa∏y w trakcie jego rozwoju, g∏ównie dzi´ki posiadanemu doÊwiadczeniu partnerów.

32

Biuletyn P r o g r a m u nr 3 /2008

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Dr Katarzyna Czabanowska Instytut Zdrowia Publicznego

Innowacyjne programy nauczania i akredytacji w oparciu o partnerstwo europejskie

03

Collegium Medicum Uniwersytet Jagielloƒski

Integracyjne podejÊcie do kszta∏cenia w zdrowiu publicznym – na podstawie projektu „Specjalistyczny j´zyk angielski w europejskim zdrowiu publicznym” Zdrowie publiczne, dziedzina wielodyscyplinarna i wieloaspektowa ma wymiar globalny i lokalny. Patrzàc globalnie wydaje si´ byç naturalnym szkolenie studentów w j´zyku angielskim, natomiast z lokalnego punktu widzenia edukacja w zdrowiu publicznym powinna odbywaç si´ w ich j´zyku lokalnym, którym przyszli absolwenci tego kierunku studiów b´dà si´ pos∏ugiwaç, kiedy podejmà prac´ w kraju jako specjaliÊci zdrowia publicznego.

Bioràc pod uwag´ globalnà perspektyw´ szkolenie studentów powinno odbywaç si´ tak, aby mogli komunikowaç si´ efektywnie na Êwiatowym rynku zdrowia. Wyzwanie, jakie niesie ze sobà lokalna i globalna perspektywa ma wp∏yw na opracowanie programów edukacyjnych, stawia nowe wymagania studentom, którzy powinni dostosowaç do nich swojà perspektyw´, jest wyzwaniem dla kadry akademickiej oraz instytucji szkolnictwa wy˝szego. Po cz´Êci, aby sprostaç tym globalnym wymaganiom, uniwersytety coraz cz´Êciej wprowadzajà ró˝ne kursy w j´zyku angielskim lub j´zyk angielski jako j´zyk wyk∏adowy, integrujàc treÊci merytoryczne i fachowe z nauczaniem j´zyka obcego.

Istnieje wiele czynników, które majà wp∏yw na zmiany, jakie zachodzà w edukacji na poziomie szkolnictwa wy˝szego w odniesieniu do kszta∏cenia w j´zyku angielskim. Szczególnà uwag´ nale˝y zwróciç na aspekty zwiàzane z ogromnà konkurencyjnoÊcià na rynku europejskiego szkolnictwa wy˝szego, zaawansowanà interdyscyplinarnoÊcià i wielokulturowoÊcià, która wymusza integracyjne podejÊcie do nauczania i naukowà komunikacj´ w j´zyku angielskim.

Celem artyku∏u jest przedstawienie zmian, jakie zachodzà w szkolnictwie wy˝szym w odniesieniu do kszta∏cenia w zdrowiu publicznym z wykorzystaniem j´zyka angielskiego oraz pokazanie dobrych rozwiàzaƒ na przyk∏adzie projektu Leonardo da Vinci „Specjalistyczny j´zyk angielski w europejskim zdrowiu publicznym.”

Konkurencja w szkolnictwie wy˝szym Kszta∏cenie na poziomie uniwersytetów odbywa si´ obecnie w bardzo konkurencyjnym Êrodowisku. Byç mo˝e nie jest to jeszcze tak konkurencyjne Êrodowisko, jakie przewidywane by∏o w Deklaracji Lizboƒskiej, Europejskie Uniwersytety po 2010, silne zró˝nicowane, majàce wspólny cel. Staje si´ jednak oczywistym fakt, ˝e takie czynniki jak: akademicka mobilnoÊç w ramach

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

ró˝nych unijnych programów, a w szczególnoÊci Leonardo da Vinci i Erasmus oraz przejrzystoÊç i mo˝liwoÊç porównania struktury stopni naukowych, jak to zosta∏o zaproponowane w Deklaracji Boloƒskiej pod auspicjami Rady Europy, prowadzi do du˝ej rywalizacji mi´dzy jednostkami akademickimi, które tworzà obecnie nowà europejskà przestrzeƒ edukacyjnà (Proces Boloƒski Benelux 2009, 2007). Proces ten wzmacniajà czynniki globalizacyjne. Istnieje „ciàg∏a potrzeba adaptowania systemów szkolnictwa wy˝szego, aby stawa∏y si´ konkurencyjne i potrafi∏y odpowiadaç na wymagania jakie niesie z sobà globalizacja.”

Takie nowe podejÊcie stawia wi´ksze wymagania odnoÊnie oferowanej jakoÊci kszta∏cenia (OECD JakoÊç i Internacjonalizacja w szkolnictwie wy˝szym; JakoÊç kszta∏cenia 2007-2010).

Uniwersytety starajà si´ przekonaç rzàdy swoich krajów o zmieniajàcym si´ rynku edukacji pokazujàc, ˝e wbrew oczekiwaniom rzàdów, które liczà na kszta∏cenie coraz to wi´kszych rzesz studentów, istniejà du˝e ograniczenia rynkowe odzwierciadlajàce si´ w spadajàcej liczbie potencjalnych studentów i mniejszych mo˝liwoÊciach finansowych, co prowadzi do napi´ç mi´dzy instytucjami szkolnictwa wy˝szego w Europie, które chcà rekrutowaç najlepszà m∏odzie˝. W zwiàzku z powy˝szym istnieje potrzeba wprowadzania kursów i programów w j´zyku angielskim, który sta∏ si´ j´zykiem globalnym edukacji.

W celu uatrakcyjnienia swojej oferty edukacyjnej uniwersytety oferujà programy w j´zyku angielskim nie tylko dla swoich “rodzimych” studentów, ale przede wszystkim pragnà przyciàgnàç studentów zagranicznych. OczywiÊcie, powody dla których uczelnie wprowadzajà takie programy, ró˝nià si´ pomi´dzy instytucjami. (Wilkinson, 2007)

Zaawansowana interdyscyplinarnoÊç trans-dyscyplinarny proces nauczania Obecnie w epoce postmodernizmu zauwa˝amy zjawisko zacierania si´ granic pomi´dzy dyscyplinami naukowymi i coÊ co mo˝na nazwaç transferem pewnych koncepcji i zasad. Nast´puje integracja nauk przyrodniczych, nauk o zdrowiu i spo∏ecznych w kontekÊcie humanistycznym poprzez przenikanie granic dyscyplinarnych. (Danzin, Lincoln, 1997). Tradycyjne podejÊcia sektorowe ju˝ nie wystarczajà, kiedy rozwiàzujemy skomplikowane wspó∏czesne problemy, które wymagajà podejÊcia z ró˝nych perspektyw. (Choi, Pak, 2006)

Biuletyn nr 3 /2008

33

03

Innowacyjne programy nauczania i akredytacji w oparciu o partnerstwo europejskie Ma∏o tego, mamy równie˝ do czynienia z po∏àczeniem wiedzy fachowej, dyscyplinarnej z wiedzà “potocznà“ zwyk∏ych ludzi.

Trans-dyscyplinarnoÊç staje si´ sposobem osiàgania innowacyjnych celów wzbogaconych zrozumieniem i synergià ró˝nych nowych metod.

Dzi´ki tej nowej perspektywie nauczanie w szkolnictwie wy˝szym staje si´ holistyczne, transcendentalne, integracyjne i wspó∏pracujàce. Studenci pracujà poprzez i w ramach kilku dyscyplin (Choi, 2006, Whitfield,2004). Pojawia si´ nowa wiedza i nowe perspektywy, które ∏àczà wspólne cele i umiej´tnoÊci.

Ró˝ne konteksty kulturowe Obecnie ˝yjemy w wieloj´zycznych i wielokulturowych spo∏eczeƒstwach dzi´ki ogromnej mobilnoÊci. Uniwersytety równie˝ stajà si´ miejscem integracji wielokulturowej poprzez mobilnoÊç studentów oraz kadry. Taka nowa sytuacja niesie ze sobà ró˝ne oczekiwania odnoÊnie kana∏ów komunikacyjnych i systemów informacyjnych, które mia∏yby sprostaç wymaganiom osób pochodzàcych z ró˝nych Êrodowisk kulturowych w celu integrowania ich w szeroko-poj´tym kontekÊcie kszta∏cenia.

WielokulturowoÊç staje si´ wartoÊcià dodanà i jako taka jest silnym i twórczym elementem przyczyniajàcym si´ do budowania nowej przestrzeni edukacyjnej w Europie.

Nauczanie zdrowia publicznego w j´zyku angielskim Opracowywanie programów nauczania w j´zyku angielskim na kierunku zdrowie publiczne powinno odbywaç si´ w oparciu o te wszystkie wymienione wy˝ej aspekty, a oprócz tego nale˝y wziàç pod uwag´, jaki wp∏yw nauczanie w tym ˝e j´zyku ma na studentów, kadr´ akademickà, na treÊci programowe, oraz czy j´zyk angielski ma byç tylko j´zykiem wyk∏adowym (EMI)1 (Maiworm & Wächter, 2002) proponowanych kursów, czy te˝ oferowany program ma integrowaç treÊci merytoryczne z nauczaniem j´zyka angielskiego (ICL)2 (Bob Wilkinson, 2007).

Konfrontacja studentów z nauczaniem w j´zyku angielskim stanowi dla nich intelektualne wyzwanie, poniewa˝ reprezentujà oni ró˝ne wartoÊci, kultury poglàdy oraz wiedz´. Cz´sto mówià te˝ ró˝nymi j´zykami jako stypendyÊci programów Sokrates czy Erasmus. Kadra naukowa, która opracowuje kursy czy modu∏y, winna braç pod uwag´ fakt, ˝e ci m∏odzi ludzie stojà przed wyzwaniem dostosowania swojej perspektywy do wymogów kszta∏cenia w oparciu o wymagania europejskie, i ˝e muszà si´ nauczyç wykorzystywaç j´zyk angielski, który cz´sto by∏ dla nich tylko narz´dziem komunikacji, do naukowej konsumpcji wiedzy.

Aby móc uczestniczyç w programie studenci muszà reprezentowaç przynajmniej Êrednio zaawansowany poziom j´zykowy.

1. English as Medium of Instruction 2. Integrated Content and Language

34

Je˝eli chodzi o kadr´ akademickà to powinna móc efektywnie kszta∏ciç w j´zyku angielskim, opracowywaç materia∏y, przygotowywaç i oceniaç testy, prowadziç seminaria, tutoriale i pomagaç studentom w pisaniu prac dyplomowych. Nauczyciele powinni rozumieç, jak bardzo u˝ywanie poprawnego j´zyka angielskiego wp∏ywa na nauczane treÊci. Z tego te˝ powodu nale˝y sprawdzaç kompetencje j´zykowe kadry akademickiej oraz umiej´tnoÊci

nauczania w kontekÊcie nowych wymagaƒ, jakie niesie ze sobà dzisiejsza europejska rzeczywistoÊç edukacyjna lub zapewniç mo˝liwoÊci rozwijania tych umiej´tnoÊci w oparciu o integracyjne podejÊcie, umo˝liwiajàce wspó∏prac´ specjalistów ró˝nych dyscyplin z akademickimi wyk∏adowcami j´zyka angielskiego.

Ta rodzàca si´ potrzeba wymaga od nas stworzenia nowego profilu profesjonalnego.

Nast´pnym wa˝nym czynnikiem, który musi byç rozpatrywany w aspekcie nauczania w j´zyku angielskim, sà treÊci programowe kursów. Pracujàc nad doborem tematów nale˝y mieç na uwadze szerokà, europejskà i wielokulturowà perspektyw´, u podstaw której le˝y integracja i niedogmatyczne podejÊcie do rozwiàzywania stawianych problemów. Preferowane powinny byç podejÊcia porównawcze i mniejsze skoncentrowanie na problemach lokalnych. Studenci powinni byç postrzegani jako partnerzy w procesie tworzenia nowej wiedzy.

Wprowadzanie programów nauczania w obcym j´zyku stanowi powa˝ne wyzwanie. Wiele instytucji wprowadza zintegrowane nauczanie treÊci merytorycznych z nauczaniem j´zyka obcego (ICL). Istnieje wiele powodów, dla których takie podejÊcie jest najlepszym rozwiàzaniem. Cz´sto nie ma na tyle czasu, aby studenci mieli oddzielnie zaj´cia z j´zyka i przedmiotów kierunkowych. Ponadto istnieje wàtpliwoÊç co do transferu wiedzy z oddzielnych kursów j´zykowych do zaj´ç dyscyplinarnych, którymi rzeczywiÊcie interesujà si´ studenci. Wprowadzanie programów w oparciu o podejÊcie integrujàce treÊci merytoryczne z nauczaniem j´zyka angielskiego poparte jest przekonaniem, ˝e studenci efektywnie uczà si´ wiedzy merytorycznej w obcym j´zyku. (Wilkinson, 2007) Programy zintegrowane ró˝nià si´ od programów, gdzie j´zyk obcy stanowi medium nauczania (EMI). Mo˝na tu wymieniç studia, gdzie przynajmniej po∏owa kursów odbywa si´ w j´zyku angielskim lub ca∏y program oferowany jest w tym j´zyku.

Czasami wprowadza si´ stopniowo kursy w j´zyku angielskim w celu zach´cenia do internacjonalizacji rodzimych studentów.

Mo˝na równie˝ prowadziç programy dwuj´zyczne, w których mo˝liwa i stymulowana jest zmiana kodu lub oferowaç program po angielsku na poziomie licencjatu lub studiów magisterskich.

Mówiàc o j´zyku angielskim jako medium komunikacji warto spojrzeç na dodatnie i ujemne strony tego podejÊcia do kszta∏cenia w zdrowiu publicznym. Ogólne korzyÊci to umo˝liwienie intersubiektywnej komunikowalnoÊci oraz unifikacji terminologii.

Dla studentów ∏atwiejsza staje si´ mobilnoÊç, która daje im mo˝liwoÊç uczestnictwa w europejskim procesie kszta∏cenia.

Kadra mo˝e bardziej efektywnie korzystaç z mo˝liwoÊci wymiany w celu kszta∏cenia, opracowywania i porównywania programów edukacyjnych dzi´ki zunifikowanej naukowej komunikacji.

Instytucje szkolnictwa wy˝szego majà lepiej wykszta∏conà kadr´, stajà si´ bardziej otwarte na europejskie Êrodowisko, a przede wszystkim podnoszà jakoÊç.

W odniesieniu do negatywnych aspektów wykorzystywania

Biuletyn P r o g r a m u nr 3 /2008

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Innowacyjne programy nauczania i akredytacji w oparciu o partnerstwo europejskie j´zyka angielskiego jako medium komunikacji to ogólnie mówiàc mo˝na straciç lokalnà i kulturowà perspektyw´ uczàc tylko w tym j´zyku. U studentów mogà pojawiaç si´ problemy w pisaniu poprawnych stylistycznie prac, a niektórzy studenci mogà mieç poczucie ni˝szej wartoÊci, co ma wp∏yw na gorszy efekt uczenia (Wilkinson et.al 2007). Kadra natomiast mo˝e czuç si´ pod presjà, przez co b´dzie mniej efektywna i wydajna, mogà pojawiç si´ problemy kompetencji, a instytucje mogà mieç problemy z rekrutacjà i silnà rywalizacjà na rynku europejskiego szkolnictwa wy˝szego.

Przyk∏ad dobrej praktyki „Specjalistyczny j´zyk angielski dla europejskiego zdrowia publicznego” nr PL/04/B/F/LA-174434 to projekt kompetencji j´zykowych, realizowany przy wsparciu programu Leonardo da Vinci przez Instytut Zdrowia Publicznego, Collegium Medicum Uniwersytetu Jagielloƒskiego przy wspó∏pracy Uniwersytetu Maastricht, Uniwersytetu Sheffield, Uniwersytetu Medycznego z Kowna oraz Szko∏y J´zykowej Intenational House. W ramach projektu opracowano specjalistyczny kurs oraz materia∏y edukacyjne odzwierciedlajàce zintegrowane podejÊcie ∏àczenia treÊci fachowych i specjalistycznych z nauczaniem j´zyka angielskiego (ICL). Powsta∏y kurs jest czymÊ wi´cej ni˝ uczeniem j´zyka, jest specyficzny pod wzgl´dem zawodowym i profesjonalnym wype∏nia luk´ pomi´dzy zwyk∏à znajomoÊcià a profesjonalnà znajomoÊcià j´zyka. Jest nie tylko odpowiedzià na potrzeby europejskiej edukacji w zdrowiu publicznym i rynku pracy, ale równie˝ stanowi prób´ unifikacji terminologii u˝ywanej w tej dyscyplinie przy pomocy j´zyka angielskiego pomimo ró˝nic kulturowych i j´zykowych.

W opracowaniu materia∏ów brali udzia∏ specjaliÊci zdrowia publicznego oraz profesjonalni akademiccy nauczyciele j´zyka angielskiego. Taka wspó∏praca przyczynia si´ do podnoszenia jakoÊci kszta∏cenia w j´zyku obcym oraz do powstania nowego modelu interdyscyplinarnej pracy na rzecz tworzenia specjalistycznych programów dla studentów europejskich.

G∏ówne rezultaty projektu to: 1 Podr´cznik dla studentów i instrukcja dla nauczycieli Czabanowska K., Menzies L. English for Public Health.

A specialized course for students and professionals, Maastricht University Press 2007 2 S∏ownik Czabanowska K. Learner’s Dictionary for students and professionals. English for European Public Health, Wydawnictwo UJ 2008 3 Ârodowisko uczenia si´ on-line http://www.seeph.pro.mcg.pl/poland

03

Materia∏y te powsta∏y w oparciu o zintegrowanie wiedzy z nast´pujàcych obszarów: Epidemiologia, Zdrowie Êrodowiskowe, Promocja zdrowia, Polityka zdrowotna, Ekonomika zdrowia, Zarzàdzanie, Etyka i prawo, Badania naukowe.

Konkluzje Trans-dyscyplinarne i interkulturowe podejÊcie do nauczania zdrowia publicznego oraz komunikacji w j´zyku angielskim, które integruje zagadnienia merytoryczne z naukà j´zyka, przyczynia si´ do tworzenia dynamicznego, otwartego na ró˝norodnoÊç, elastycznego, przyjaznego Êrodowiska uczenia si´ oraz pracy.

Zastosowanie podejÊcia integrujàcego pozwala ∏àczyç ró˝ne perspektywy i kreowaç niezwyk∏y horyzont solidarnego zrozumienia, w którym centralnà kategorià jest nabywana wiedza i kompetencje znajdujàce zastosowanie w rozwiàzywaniu problemów zdrowia publicznego o charakterze lokalnym, europejskim i globalnym.C

Literatura r

Bologna Process Benelux 2009 (2007, 14 November). Bologna Work Programme 2007-2009. http://www.ond.vlaanderen.be/hogeronderwijs/bologna/workprogramme/

r

Choi C., K., Pak, Anita, W., P. Multidisciplinarity, interdisciplinarity and transdisciplinarity in health research, services, education and policy: 1.

Definitions, objectives, and evidence of effectiveness. Clin Invest Med. 2006 Dec;29(6):351-64

r

Denzin, N.,K., & Lincoln, Y,. S., (1997), Handbook of Qualitative Research, Sage Publications, London

r

European Council (2000). Presidency Conclusions. Lisbon European Council 23-24 March 2000. http://www.bologna-berlin2003.de/pdf/ PRESIDENCY_CONCLUSIONS_Lissabon.pdf

r

Maiworm, F. and Wächter, B. (2002). English-language-taught Degree

Programmes in European Higher Education. Bonn: Lemmens Verlags- & Mediengesellschaft. ACA Papers on International Cooperation in Education r

Vincent-Lancrin, S.Education Policy Analysis: Focus on Higher Education – 2005-2006 Edition, Summary in Polish. OECD Multilingual Summaries. http://www.oecd.org/dataoecd/13/5/38141500.pdf

r

Wilkinson, R., Klaassen, R.G. and Räsänen, A. (2007). Instructional practices

and quality of learning: Do exchange students get a raw deal? In C. Way, G. Soriano, D. Limon, and C. Amador (eds.). Enhancing the Erasmus Experience: Papers on Student Mobility (pp 161-174). Granada: Editorial Atrio. r

Wilkinson, B. and Van Leeuwen, Ch. (2007). Integration of Content and

Language Impacts, principles and practices, Quality in Public Health Education, Krakow, 30 November 2007 r

Whitfield K, Reid C. Assumptions, ambiguities, and possibilities in

interdisciplinary population health research. Can J Public Health 2004; 95: 434-436. r

Vincent-Lancrin, S. Education Policy Analysis: Focus on Higher Education – 2005-2006 Edition, Summary in Polish. OECD Multilingual Summaries. http://www.oecd.org/dataoecd/13/5/38141500.pdf

P r o g r a m u

L e o n a r d o

d a

V i n c i

Biuletyn nr 3 /2008

35

Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji Narodowa Agencja Programu „Uczenie si´ przez ca∏e ˝ycie” Program Leonardo da Vinci ul. Mokotowska 43 00-551 Warszawa tel.: 022 - 463 10 00 fax: 022 - 463 10 21 www.leonardo.org.pl