Forest Stewardship Council • FSC Belgium
jaarverslag / rapport annuel 2011
FSC Belgium (Fair Timber vzw-asbl) Our vision
The world’s forests meet the social, ecological and economic rights and needs of the present generation without compromising those of future generations.
Our mission
The Forest Stewardship Council (FSC) shall promote environmentally appropriate, socially beneficial, and economically viable management of the world’s forests.
FSC around the world
FSC has Network Partners in more than 50 countries around the world. Additionally FSC maintains regional offices. The FSC International Center is located in Bonn, Germany. Network Partners promote FSC in their country by providing information about FSC, running marketing campaigns and by supporting you in using the FSC tool. FSC Belgium (Fair Timber vzw) is the Belgian office of the Forest Stewardship Council.
Team FSC Belgium: • Bart Holvoet - Directeur Bart is verantwoordelijk voor de algemene coördinatie en de dagelijkse werking. Daarnaast onderhoudt hij onder meer de contacten met FSC International, leden en partners en geeft hij opleidingen rond FSC en FSC CoC- certificering.
• Stéphan Justin - Projets Wallonie Stéphan entretient et établit de nouveaux contacts avec des partenaires actuels et futurs dans la partie francophone du pays.
• Siska Verbrugghe- Office coordinator Siska staat in voor de dagelijkse werking van het kantoor, het onthaal en de helpdesk. Zowel overheden, bedrijven als particulieren kunnen bij haar met vragen terecht.
Voorwoord van de voorzitter Beste Lezer,
Chers lecteurs,
2011 was als ‘Internationaal jaar van het bos’ een feestjaar voor het bos. Voor FSC België geldt dit eigenlijk elk jaar, en dus was ook 2011 een druk jaar, met heel wat verwezenlijkingen en uitdagingen.
En tant qu’ «Année internationale de la Forêt», 2011 a été une année spécialement dédiée à la forêt. Mais pour FSC Belgique, c’est le cas chaque année, et 2011 fut une nouvelle fois une année animée par de nombreuses réalisations et défis.
Voor FSC Internationaal was 2011 ook een druk jaar met de 3-jaarlijkse FSC General Assembly (GA) - de hoogmis van de organisatie - in juni in Kota Kinabalu (Maleisië). Meer dan 400 internationale FSC leden kwamen er een week samen om in overleg beslissingen te nemen, en de krijtlijnen voor de organisatie verder uit te zetten. Ook vanuit België was een delegatie aanwezig. Op de FSC GA kan men het typische 3-kamersysteem wat FSC zo uniek maakt in actie zien. Zowel op praktisch als inhoudelijk vlak is de organisatie van zo’n GA telkens een uitdaging. Niet enkel stijgt het aantal stemgerechtigde FSC leden, maar ook de uitdaging om tot een gedragen beslissing te komen wordt er niet kleiner op. Met de naderende 20ste verjaardag van FSC als organisatie, en steeds meer FSC gecertificeerde bosbeheerders en bedrijven globaal actief, zijn de verwachtingen van de FSC leden terecht hooggespannen. Ze zijn echter ook divers, en soms zelfs ronduit tegenstrijdig. Het bereiken van een breed gedragen consensus– gesteund door een meerderheid zowel van alle leden als binnen elke kamer – vergt de nodige inspanningen van de FSC leden en de bereidheid om waar nodig compromissen te sluiten. Het debat rond de FSC certificering van bosplantages – waar ook FSC België en zijn leden actief in betrokken zijn – is hierbij een concreet voorbeeld waar de breed gedragen aanpak van vandaag in onderling overleg verder verfijnd en verbeterd moet worden. En dat geldt evengoed voor andere aspecten van het FSC systeem. In België blijft FSC actief voortbouwen aan de stijgende bekendheid van het FSC label, alsook het actief betrekken van bedrijven uit de hout-, bouw- en papierindustrie. Dankzij de inspanningen van velen - waaronder leden en FSC gecertificeerde bedrijven - zien we dat de bekendheid van het FSC label sterk in de lift zit. Daar waar eind 2009 ongeveer 1 op 7 Belgen het FSC label kende, is dit eind 2011 gestegen tot ongeveer 1 op 3. Een nieuwe uitdaging komt er in 2013, wanneer nieuwe Europese wetgeving tegen illegaal hout van kracht wordt. FSC België is overtuigd dat het FSC systeem hierdoor een bijkomende duw in de rug kan krijgen, en dat FSC certificering voor vele bedrijven in de betrokken sectoren een praktisch en efficiënt middel kan zijn om te voldoen aan deze nieuwe uitdaging én tezelfdertijd het gebruik van hout en papier van verantwoorde origine een belangrijke plaats te geven in hun bedrijfsvoering. Werk genoeg dus in 2012 !
• Maarten Debecker werkte tot augustus 2011 op onze Marketing & Communicatie. Zijn takenpakket wordt overgenomen door Siska en Bart.
• Geertrui Goyens stond tot mei 2011 in voor het verstrekken van informatie
rond FSC CoC certificering aan bedrijven. Haar taken worden grotendeels overgenomen door Siska Verbrugghe. 2
Avant-propos du président
Hoogachtend, Voorzitter FSC België Geert Ramaekers.
L’année 2011 fut également une année bien remplie pour FSC International qui a organisé en Juin à Kota Kinabalu (Malaisie) l’Assemblée générale (AG) trisannuelle du FSC, point culminant de l’organisation. Plus de 400 membres de FSC international ont fait le déplacement pour prendre ensemble des décisions en consultation durant une semaine et définir les lignes directrices de l’organisation. Une délégation belge était également à ce rendez-vous important. Lors d’une AG FSC, on peut voir en action le système de 3 chambres qui rend FSC si unique. Tant au niveau pratique que sur le fond, l’organisation d’un tel événement reste toujours un défi. Non seulement le nombre de membres votants du FSC augmente, mais le défi d’aboutir à une décision équilibrée devient plus complexe. Avec le 20ème anniversaire imminent de FSC en tant qu’organisation et le fait que de plus en plus de sociétés et de gestionnaires forestiers certifiés FSC soient actifs au niveau mondial, les attentes des membres du FSC sont également élevées. Celles-ci sont cependant très diverses et parfois même contradictoires. L’atteinte d’un large consensus, soutenu à la fois par une majorité aussi bien de tous les membres qu’au sein de chaque chambre, sous-entend une volonté et des efforts nécessaires de la part des membres du FSC pour faire des compromis quand c’est nécessaire. Le débat entourant la certification FSC des plantations, où FSC Belgique et ses membres sont activement impliqués, est un exemple concret où l’approche actuelle et largement soutenue, doit continuer à s’affiner et s’améliorer. Et cela s’applique également à d’autres aspects du système FSC. En Belgique, FSC continue activement à développer la notoriété du label FSC et à impliquer les entreprises actives dans le secteur du bois, de la construction et du papier. Grâce aux efforts de nombreuses personnes - y compris les membres et les entreprises certifiées FSC, nous voyons que la notoriété du label FSC grimpe. Alors que fin 2009, environ 1 belge sur 7 connaissait le label FSC, une enquête menée fin 2011 a pu montrer que ce chiffre était passé à 1 belge sur 3! Un nouveau défi se profile à l’horizon 2013 via la nouvelle législation européenne contre le bois illégal. FSC Belgique est convaincu que ce contexte peut donner une impulsion supplémentaire au système FSC et que la certification FSC est un moyen pratique et efficace pour relever ce nouveau défi pour de nombreuses entreprises dans les secteurs concernés, tout en donnant une place importante à l’utilisation de bois et de papier d’origine responsable. Tout ceci prévoit déjà pas mal de travail pour 2012! Meilleures salutations Président FSC Belgique Geert Ramaekers
3
June 25 -1 July 2011,Malaysia
General Assembly
27 Moties aanvaard op 6e Algemene Vergadering van FSC
FSC Bos
Forêt FSC
Op weg naar 150 miljoen ha FSC bos wereldwijd In België telt Vlaanderen eind 2011 ongeveer 17.070 ha FSC gecertificeerd bos via het groepscertificaat van het Agentschap voor Natuur en Bos (ANB). De totale oppervlakte FSC bos in België bedraagt 18.971 ha. De FSC bosoppervlakte in Vlaanderen benadert 10% van de totale bosoppervlakte. In 2011 brachten deze bossen ongeveer 80.000 m³ FSC hout op de markt. Het aanbod in lokaal FSC hout is echter ruim onvoldoende om tegemoet te komen aan de groeiende marktvraag.
27 motions adoptées à la 6ème Assemblée Générale du FSC Eind juni 2011 vond de 6de Algemene Vergadering van de Forest Stewardship Council plaats in Sabah, Maleisië. De Algemene Vergadering, die elke drie jaar wordt gehouden, zijn de hoogdagen van het FSC systeem. Hier komt het democratisch proces van FSC ten volle tot uiting, waarbij een evenwicht wordt gezocht tussen de sociale, ecologisch en economische belangen van een bos.
Fin juin 2011 s’est tenue à Sabah (Malaisie) la 6ième Assemblée Générale du Forest Stewardship Council. L’Assemblée Générale du FSC, qui a lieu tous les trois ans, est un moment très important dans la vie du système FSC. Un lieu où le processus démocratique du FSC s’exprime pleinement, avec pour résultat un équilibre des intérêts sociaux, écologiques et économiques pour la forêt.
Meer dan 400 leden, de grootste aanwezigheid tot nog toe, verzamelden er om richting te geven aan de toekomst van het FSC. Na enkele dagen van stevige debat keurden de economische, sociale en ecologische kamer van FSC 27 moties goed, die nu door FSC uitgevoerd worden in de komende jaren. Hieronder vindt u enkele van de meest opvallende beslissingen:
Plus de 400 membres, la plus grande participation à ce jour, se sont réunis pour donner de nouvelles orientations au label FSC. Après plusieurs jours de débats soutenus, les trois chambres (économique, sociale et environnementale) du FSC ont approuvé 27 motions, qui doivent à présent être mises en œuvre par FSC dans les prochaines années. Vous trouverez ci-dessous quelques unes des décisions les plus marquantes :
Oprichting permanente comité van inheemse volkeren binnen FSC om hun inspraak in het systeem verder te vergroten.
La mise en place d’un comité permanent des peuples autochtones dans le FSC afin d’augmenter davantage leur participation dans le système
FSC certificering van beschermde bosgebieden, zonder houtproductie, expliciet mogelijk.
Sterkere erkenning van de rol van koolstofopslag in bossen.
Versterking van het FSC beleid voor grootschalige operaties en plantages
Voor meer informatie: www.ga.fsc.org
4
De FSC gecertificeerde bosoppervlakte wereldwijd steeg in 2011 tot bijna 150 miljoen ha, verspreid over een 80-tal landen. Tijdens 2011 kwam er een kleine 20 miljoen ha FSC bos bij. Twee landen –Canada en Rusland– vertegenwoordigden respectievelijk ongeveer 40 en 30 miljoen ha, en zagen hun gecertificeerde bosoppervlakte nog verder toenemen. Wanneer een blik op de tropen geworpen wordt, zien we dat er ook in deze regio’s vooruitgang geboekt wordt op vlak van verantwoord bosbeheer. Ook in Europa zonder Rusland steeg de FSC gecertificeerde oppervlakte in diverse landen. In landen zoals Finland –waar tot voor kort FSC boscertificering zeer beperkt bleef– kwam er mee dankzij een toenemende marktvraag naar FSC hout heel wat FSC gecertificeerd bos bij. Ook In Duitsland en Frankrijk kwamen er positieve signalen wat een verdere groei FSC bos betreft.
En route vers 150 millions d’hectares de forêts certifiées FSC dans le monde En Belgique, la Flandre comptait fin 2011 quelque 17.070 ha de forêts certifiées FSC à travers le certificat de groupe de l’Agence pour la Nature et la Forêt (ANB) portant ainsi la superficie totale des forêts certifiées FSC en Belgique à 18.971 hectares. La superficie forestière FSC continue d’augmenter en Flandre pour se rapprocher du cap des 10% de la totalité des forêts flamandes. En 2011, environ 80.000 m³ de bois FSC provenant de ces forêts ont été mis sur le marché. L’offre en bois local FSC est toutefois encore loin d’être suffisante face à la demande croissante du marché. La superficie forestière certifiée FSC au niveau mondial a augmenté en 2011 pour atteindre près de 150 millions d’hectares, répartis sur environ 80 pays. Durant l’année 2011, près de 20 millions d’hectares de forêts ont été certifiées FSC. Deux pays, le Canada et la Russie, représentant déjà respectivement 40 et 30 millions d’hectares, ont vu leur superficie forestière certifiée continuer à augmenter. Au niveau des tropiques, on enregistre également un progrès dans le domaine de la gestion responsable des forêts. En Europe, la superficie certifiée FSC a aussi augmenté dans plusieurs pays. Dans des pays comme la Finlande - où la certification forestière FSC était très limitée - une augmentation significative du nombre de forêts FSC a été enregistré grâce à une demande croissante du marché pour du bois certifié FSC. Grâce à une demande croissante du marché pour du bois certifié FSC, une augmentation significative du nombre de forêts FSC a été enregistré. En Allemagne et en France, plusieurs signaux positifs montrent une évolution vers plus de superficie forestière FSC.
La norme FSC pour la gestion durable des forêts s’est également élargie aux zones forestières protégées. Une reconnaissance claire du rôle qu’ont les forêts dans le stockage du carbone.
Renforcement de la politique FSC sur la certification des grandes opérations forestières et les plantations
Pour plus d‘infos: www.ga.fsc.org
5
FSC COC opleidingen voor bedrijven
FSC CoC (Chain of Custody) 17; 6%
43; 15%
Internationaal
Wood import & export Wood trade & forest contractors Joinery Wood transforming industry
22.230 CoC in 106 landen (16/01/2012)
Op mondiaal niveau steeg het aantal FSC CoC gecertificeerde bedrijven in 2011 opnieuw spectaculair, van nog geen 20.000 tot meer dan 22.000 FSC CoC gecertificeerde bedrijven, verspreid over 107 landen.
Building sector 17; 6%
; 15%
95; 33%
43; 15%
4 jaar FSC COC opleidingen bereiken 200-tal bedrijven Met steun van het Vlaams Agentschap Ondernemen werd in 2011 voor het vierde jaar op rij een opleidingsprogramma rond FSC CoC certificering aangeboden aan hout- en papierverwekende bedrijven. Verspreid over de 4 jaargangen waren er 240 deelnemende bedrijven, waarvan sommigen in meerdere edities participeerden. In totaal werden zo’n 194 bedrijven getraind op vlak van FSC CoC certificering, waarvan 66% (127 bedrijven) eind 2011 een FSC CoC certificaat had. Nog 6% van de andere deelnemende bedrijven zijn momenteel op weg om hun certificaat te behalen of hebben gezien hun activiteiten geen FSC CoC certificaat nodig.
België 636 CoC (01/01/2012) Het aantal FSC CoC gecertificeerde bedrijven in België blijft gestaag verder stijgen, van 583 in januari naar 636 FSC CoC gecertificeerde bedrijven eind december. De netto aangroei Wood trade & forest contractors (nieuwe certificaten – geschorste of ingetrokken certificaten) doorheen 2011 bedraagt hierdoor ongeveer 10%. In septemJoinery ber 2011 werd het 600ste FSC CoC certificaat voor Machiels Wood transforming Building Solutions in de kijker gezet. Wood import & export
91; 31%
industry
Building sector 95; 33%
43; 15%
700 600 500 400 300
Wood & building industry
80
Paper & Graphical industry
70 60
200
50
62; 18%
60
70
50
60
dec 11
dec 10
dec 09
dec 08
dec 07
70
dec 06
dec 04
dec 03
dec 02
dec 01
80
80
Paper traders Printers
dec 00
dec 99
11; 3%
dec 98
0
dec 05
100
14; 4%
11; 3%
14; 4%
Paper traders Printers Production & transformation Communication agencies
6
252; 75%
Deelnemende bedrijven
30
Nieuwe deelnemers6,2% 6,2%
65,5%
65,5%
10
International
22.230 CoC 40 dans 106 pays (16/01/2012)
mondial, le nombre30d’entreprises certifiées FSC CoC en spectaculaire, passant Communication 40 2011 a augmenté de manière 20 agencies d’un peu moins de 20.000 à plus de 22.000 entreprises certifiées 30 FSC CoC réparties dans 10 107 pays.
20
28,4%
40 20
Production & 50 transformation Au niveau
252; 75%
28,4%
0 Silvanus 1 Silvanus 2 Silvanus 3 Silvanus 4 Deelnemende bedrijven (2008) (2009) (2010) (2011)
Deelnemende bedrijven Nieuwe deelnemers
FSC CoCFSC CoC Bezig met FSCmet CoCFSC of CoC of Bezig geen COC nodig geen COC nodig Niet-gecertificeerd
Niet-gecertificeerd
0 Belgique 636 CoC (01/01/2012)
opleidingen Nieuwe deelnemers Silvanus 1 (2008) Silvanus 2 (2009) Silvanus 3FSC (2010) Silvanus 4 (2011)in 2012 10 Le nombre d’entreprises certifiées FSC CoC en Belgique con0 Ook in 2012 wil FSC België verder gaan met tinue également à augmenter régulièrement, passant de 583 1 (2008) Silvanus 2 (2009) Silvanus Silvanus 4 (2011) opleidingen voor bedrijven. Steeds vaker geeft en janvierSilvanus à 636 entreprises certifiées FSC CoC 3à (2010) la fin déFSC België een individuele opleiding bij bedrijcembre. La croissance nette jusqu’en 2011 (= nouveaux certiven, waarbij deze uiteraard aangepast kan worficats - les certificats suspendus ou retirés) est donc d’environ den aan het bedrijf in kwestie. Hiernaast zullen 10%. En septembre 2011, le 600ème certificat ‘belge’ FSC er –oa. op Prowood 2012– ook nog groepsopleiCoC délivré à la société Machiels Building Solutions a été mis dingen voorzien worden. à l’honneur. 7
FSC en Région wallonne Vers une meilleure connaissance de la certification FSC CoC
FSC en Vlaamse loklale besturen FSC aankoopbeleid bij Vlaamse lokale besturen gaat erop vooruit, maar kan nog beter FSC aankoopbeleid bij Vlaamse lokale besturen gaat erop vooruit, maar kan nog beter Een enquête bij de Vlaamse steden en gemeenten toont aan dat er nog veel groeimarge is om het gebruik van hout met FSC label te vergroten. Hoewel 9 op 10 zich engageert voor een houtgebruik uit duurzaam bosbeheer, blijkt slechts de helft van de besturen hier echt consequent mee bezig, en zelfs dan loopt het soms nog fout. Goed nieuws is dat er – in vergelijking met 2008 – wel systematisch vooruitgang is.
En 2011, FSC Belgique a organisé pour la première fois en Wallonie une campagne d’information destinée aux entreprises des secteurs bois et papier désireuses d’en savoir plus sur le label et la certification FSC. Cette campagne s’est déclinée en 4 séances à travers la Wallonie et a permis de réunir plusieurs dizaines de participants du secteur privé mais également quelques représentants d’associations et d’institutions publiques. Certaines des entreprises présentes à ces sessions ont d’ailleurs pu manifester leur intérêt à passer à la certification FSC. Cette campagne d’information s’ajoute aux contacts individuels et rencontres qui ont eu lieu tout au long de l’année avec plusieurs entreprises afin de les informer sur les aspects pratiques de la certification FSC CoC et sur la plus value qu’elle peut apporter à leur activité.
A l’écoute des entreprises certifiées FSC Un contact direct a été pris en 2011 avec les principales entreprises wallonnes certifiées FSC actives dans le secteur du bois afin d’évaluer leur manière d’utiliser et de valoriser leur certification FSC auprès de leurs clients. Il est apparu que bon nombres de ces entreprises ne valorisaient pas pleinement ou peu leur certification faute de temps ou par peur de ne pas pouvoir disposer de volumes suffisants en bois FSC pour répondre à la demande. FSC Belgique a ainsi pu aider quelques entreprises à mieux valoriser leur démarche FSC et a proposé son soutien dans la mise en lien de leurs besoins avec l’offre existante en Belgique, notamment pour le bois exotique certifié FSC. L’analyse de risques envisagée en 2012 par FSC Belgique afin de savoir si le bois belge présente toutes les garanties pour être reconnu comme « bois contrôlé » répond également à la demande de certaines entreprises de pouvoir faciliter l’utilisation de ce type de bois en Belgique et de l’intégrer dans des proportions limitées, dans un produit FSC.
Vers plus de bois local FSC Alors que la certification forestière FSC se développe en Flandre, le bois local FSC en Wallonie se fait de plus en plus désiré. Le développement de la certification forestière FSC au sud du pays figure dans ce sens parmi les priorités de FSC Belgique. Un projet introduit en 2010 visant à améliorer la disponibilité en bois local FSC dans la zone transfrontalière avec la France n’a malheureusement pas été retenu mais plusieurs actions entreprises en 2011 ont permis de pousser les réflexions dans le montage d’un projet pilote. Un nouveau partenaire a même été identifié ce qui pourrait, souhaitons-le, accélérer la mise en place d’un tel projet en 2012-2013.
Pour plus de visibilité 2011 aura également été marquée par la présence du FSC dans plusieurs médias francophones mais aussi sur les ondes de la radio nationale RTBF et ce, à deux reprises. L’occasion pour tous les auditeurs de La Première de savoir ce qui se cache derrière les lettres FSC et de mieux comprendre les enjeux de la certification FSC, ici et ailleurs. La participation de FSC Belgique à différents événements francophones dont la Foire de Libramont concrétise une nouvelle fois la volonté de FSC Belgique de mieux se faire connaître auprès d’un plus large public, également en Wallonie. 8
De kloof tussen engagement en dagelijkse praktijk 9 op 10 van de Vlaamse lokale besturen engageert zich voor het gebruik van duurzaam geëxploiteerd hout. Bij minder dan de helft (46%) van de besturen wordt dit consequent vertaald naar elk bestek waarin houten producten voorgeschreven staan. In de ruime helft gebeurt dit dus eerder sporadisch, tot soms zelfs nooit. Daar waar FSC in het bestek opgenomen staat, blijkt dat dit maar in de helft van de gevallen consequent wordt toegepast. Even vaak gebeurt dit niet systematisch, waardoor vaak geen FSC gelabeld hout gebruikt wordt. Tot slot kan geconstateerd worden dat slechts in 1 op de 4 bij aankoop van FSC hout systematisch werkt met een FSC CoC gecertificeerde firma (enkel deze kunnen strikt genomen FSC hout met de nodige garanties leveren). De weg vooruit In vergelijking met 2008, is er wel vooruitgang. Hopelijk blijft de Vlaamse Overheid een beleid voeren dat het verantwoord houtgebruik verder stimuleert, zowel bij lokale besturen als binnen haar administratie. Duidelijk is dat voor 8 op 10 van de besturen het FSC label de beste garanties biedt voor een herkomst uit verantwoord bosbeheer, en dat de wil om hierin vooruit te gaan sterk aanwezig is. Bijna 9 op 10 lokale besturen geeft aan 60,00% dat ondersteuning hierin wenselijk is. Het volledige rapport kan u terugvinden op www.fsc.be 50,00%
60,00%
40,00%
50,00%
30,00% 20,00% 10,00%
(Bijna) altijd
40,00%
Soms(Bijna) altijd
30,00%
Nauwelijks Soms NooitNauwelijks
20,00%
Nooit
10,00%
0,00% 0,00% FSC in bestek?
FSC in bestek, en levering door FSC
FSC in bestek? FSC in bestek, en CoC levering in praktijk? ? door FSC in praktijk? CoC ?
Actieve ondersteuning van lokale overheden Lokale overheden uit het hele land kunnen bij FSC België terecht voor ondersteuning op praktisch vlak (aankoopbeleid, concrete bestekken en aankopen,…) en communicatief vlak (aanleveren teksten, foto’s, FSC prmotiematerialen of standmateriaal). Doorheen 2011 werden ook een 30-tal steden en gemeenten via een individuele begeleiding in hun dagelijkse praktijk geholpen. Deze sessies –die steeds mogelijk zijn– konden in 2011 gratis aangebonden worden in en dankzij de steun van de Provincies Antwerpen, Limburg en Vlaams-Brabant.
9
2018: 35% verantwoord hout
35% de bois responsable
FSC Belgium Campagne
Succesvolle publiekscampagne www.red-een-woud.be ... Om de bekendheid van het FSC label te vergroten en het publiek hierover beter te informeren, lanceerde FSC België in september 2010 deze campagne. Het hart hiervan is een speelse website (www.red-een-woud.be) waar bezoekers hun engagement voor verantwoord bosbeheer kunnen tonen door hun eigen boom te tekenen en die in het virtuele FSC woud te planten.
Op 1 maart 2011 ondertekende Minister voor Leefmilieu Dhr Magnette en diverse organisaties uit de Belgische houtsector een sectoraal akkoord ter verhoging van het aanbod houtproducten uit duurzaam beheerde bossen. In het akkoord worden naast het vergroten van het marktaandeel gelabeld hout tot ten minste 35% in 2018 ook criteria opgenomen omtrent verdere bekendmaking van duurzaamheidslabels. Ongetwijfeld zal dit een belangrijke stimulans bieden voor het verder vergroten van het aanbod FSC gelabelde producten en leiden tot een beter begrip van ‘hout uit duurzaam bosbeheer’.
Le ministre de l’Environnement Magnette ainsi que plusieurs organisations du secteur belge du bois ont signé le 1er mars 2011 un accord de branche visant à augmenter l’offre en produits en bois issus de forêts gérées durablement. Cet accord prévoit en outre d’accroître la part de marché en bois labellisé à au moins 35% d’ici 2018 et comprend également des mesures visant à sensibiliser davantage sur les labels de durabilité. Cet engagement va sans aucun doute contribuer à accroître un peu plus encore l’offre en produits labellisés FSC et participer à une meilleure compréhension du ‘bois issu d’une gestion forestière durable’.
In het sectoraal akkoord verbinden de verschillende partijen er zich eveneens toe regelmatig te communiceren om de consument beter te informeren/ sensibiliseren over duurzaam bosbeheer. De federale staat zal, samen met de ondertekenaars, daarnaast acties ondernemen naar haar leden en de private consument voor een beter begrip van labels voor duurzaam bosbeheer en het belang ervan.
Dans cet accord sectoriel, les différentes parties concernées sont également invitées à communiquer régulièrement afin de mieux informer/sensibiliser le consommateur sur la gestion durable des forêts. Le gouvernement fédéral entreprendra aussi avec les signataires, des actions tournées vers leurs membres et le consommateur privé visant à une meilleure compréhension des labels pour la gestion durable des forêts et leur importance.
… krijgt internationaal staartje Al vlug na de lancering van deze Belgische FSC campagne, bleek er interesse te zijn bij andere FSC kantoren binnen en buiten Europa. De Belgische campagnewebsite werd dan ook in de tweede helft van 2011 onder handen genomen, en bestaat sindsdien in een internationale versie in 4 talen (naast Frans en Nederlands werd ook Engels en Spaans toegevoegd). Benieuwd hoe dit verder evolueert: check de website!
Succès de la campagne publique www.sauve-une-foret.be...
www.goedhoutproject.be
FSC Belgique a lancé cette campagne en septembre 2010 dans le but d’augmenter la notoriété du label FSC et de mieux informer le public. Le cœur de cette campagne est un site interactif et amusant (www.sauveune-foret.be) où les visiteurs peuvent montrer leur engagement pour une gestion responsable des forêts en dessinant leur propre arbre et en le plantant dans une forêt FSC virtuelle.
Website www.goedhoutproject.be zet FSC projecten in de kijker
De nombreux détaillants, do-it-yourself et entreprises de la chaîne de contrôle FSC ont collaboré dans le cadre de cette action. D’autres partenaires extérieurs tels que le WWF, les membres de FSC Belgique, les villes et communes ont utilisé les documents de cette campagne. Celle-ci s’est poursuivie en 2011 pour se clôturer à la fin de l’été 2011 en annonçant l’heureux gagnant du voyage-Joker!
In november 2011 lanceerden FSC Nederland en FSC België de website www.goedhoutproject.be. Op deze website zijn Nederlandse en Belgische bouwprojecten te vinden, waarin hout met het FSC keurmerk is toegepast. Doel van de website is om bezoekers inspiratie en informatie te bieden over de toepassing van verantwoord hout in de bouw en zo gebruik van verantwoord hout in Nederland en België te stimuleren. 10
Voor deze actie werd samengewerkt met heel wat retailers, doe-het-zelf zaken en bedrijven uit de FSC handelsketen. Ook externe partners als WWF, leden van FSC België of de steden en gemeenten maakten gebruik van het campagnemateriaal. De campagne bleef ook tijdens 2011 actief en op het einde van de zomer 2011 werd de winnaar van de Joker-reis bekend gemaakt!
…qui prend une dimension internationale ! Peu de temps après le lancement de cette campagne belge FSC, d’autres bureaux nationaux FSC au sein et en dehors de l’Europe ont manifesté leur intérêt. Le site Internet de la campagne belge a donc été adapté dans la seconde moitié de 2011 pour prendre la forme d’une version internationale en 4 langues (outre le français et le néerlandais, l’anglais et l’espagnol ont été ajoutés). Vous vous demandez comment tout cela a évolué? Consultez le site web! 11
Nieuwigheden 2011 Het jaar 2011 werd door de VN uitgeroepen als ‘Internationaal jaar van het bos’ L’année 2011 a été proclamée par les Nations Unies ‘Année internationale de la Forêt’
FSC België lanceert nieuwe FSC folder voor consumenten
In het voorjaar 2011 werd een nieuwe FSC folder gelanceerd voor het grote publiek. De folder wordt ondermeer verdeeld door steden en gemeenten alsook door bedrijven en andere organisaties.
FSC Belgique édite une nouvelle brochure pour les consommateurs
Au printemps 2011, une nouvelle brochure FSC a été réalisée à l’attention du grand public. La diffusion de cette brochure est entre autres assurée par les villes et communes mais aussi par les entreprises et d’autres organisations.
Belgisch bedrijf levert FSC®-deuren voor Olympische Spelen Theuma, een Belgisch bedrijf uit Bekkevoort, mag voor het atletendorp ook meer dan 25.000 FSC gelabelde deuren afleveren. in Londen. Une entreprise belge livre des portes FSC® pour les Jeux Olympiques
Theuma, une société belge de Bekkevoort, a pu fournir 25.000 portes en bois labellisé FSC pour le village des athlètes.
FSC Global Awards
Op 27 april werden voor het eerst FSC Global Awards uitgereikt aan Belgische bedrijven. bpost, Casa Shops en KBC mochten de FSC Awards 2011 in ontvangst nemen.
FSC Global Awards
Les premiers FSC Global Awards ont été remis à des entreprises belges le 27 Avril. Les FSC Awards 2011 ont été attribués à bpost, les magasins Casa et KBC.
Spel rond verantwoord houtgebruik voor houtvakonderwijs
In 2011 lanceerde groenhart (bos+tropen) een educatief spel voor de derde graad houtbewerking in kader van een project met steun van VAIS, waarbij ook FSC België als partner betrokken is. Het uitgangspunt van het spel is dat hout een schitterende grondstof is, waarbij men wel de nodige aandacht moet geven aan de verantwoorde herkomst en het verantwoorde gebruik. Voor meer informatie, neem een kijkje op www.bosplus.be of mail naar thibaut.joris@bosplus.be
1 op 3 boeken FSC
Naar aanleiding van de boekenbeurs in Antwerpen onderzocht FSC België het aantal FSC gelabelde boeken: in de fictie top 10, bleek toen één op drie boeken reeds een FSC label te dragen.
1 livre sur 3 est certifié FSC
A l’occasion de la foire du livre, FSC Belgique a examiné le nombre de livres labellisés FSC: il ressort que dans le top 10 des livres de fiction de ce moment, un livre sur trois porte déjà un label FSC.
12
Nouvelles 2011 FSC & Fairtrade label voor bosproject in Andes
Sinds 2009 werken Fairtrade Labelling Organizations International (FLO) en FSC nauw samen om de kansen voor duurzaam bosbeheer bij lokale bosgemeenschappen gezamenlijk te versterken. Een bosproject in Bolivië behaalde in 2011 die dubbele certificering.
FSC & le label Fairtrade pour un projet forestier dans les Andes
Depuis 2009, Fairtrade Labelling Organizations International (FLO) et le FSC travaillent en étroite collaboration afin de renforcer les possibilités de gestion durable des forêts par des communautés forestières locales. Un projet forestier en Bolivie à obtenir en 2011 cette double certification.
Lego kiest voor FSC papier na Greenpeace actie
Na een succesvolle actie van Greenpeace rond het gebruik van papier en verpakking van onverantwoorde herkomst kiest Lego voor FSC gecertificeerd papier. Later op het jaar koos ook Mattel –producent van oa Barbie- voor papier van verantwoorde herkomst.
Lego opte pour du papier FSC en réponse à l’action de Greenpeace Suite à la campagne réussie de Greenpeace autour de l’utilisation de papier et d’emballage d’origine irresponsable, Lego opte pour du papier certifié FSC. Plus tard dans l’année, Mattel, fabriquant de la célèbre Barbie, décide de se tourner également vers du papier d’origine responsable.
FSC Houtstalenkistje
De 3de editie van het FSC houtstalenkistje werd in 2011 gelanceerd, na een uitputting van de 700 kistjes uit vorige 2 edities. Het bevat naar goede gewoonte terug een nieuwe selectie van een 25-tal houtsoorten (Europese en tropische) en plaatmaterialen in een FSC vurenhouten kistje.
Boîte d’échantillons de bois FSC
La 3ème édition de la boîte d’échantillons de bois FSC a été lancée en 2011, après épuisement des 700 boîtes de la précédente édition. Celle-ci contient une nouvelle sélection de 25 sortes de bois (européen et tropical) et panneaux-bois dans sa traditionnelle boîte en pin FSC.
FSC Logo Licentie
Ook niet gecertificeerde bedrijven of organisaties (bvb. warenhuizen of doe-het-zelf zaken) kunnen nu in bepaalde omstandigheden gebruik maken van de FSC trademarks in hun communicatie.
Entrée en vigueur de la licence pour le logo FSC
Les entreprises ou les organisations non-certifiées (par exemple les détaillants ou les do-it-yourself) peuvent désormais, sous certaines conditions et dans un cadre strict et contrôlé utiliser les marques FSC dans leur communication.
Awerness FSC label
1 op 3 Belgen kent FSC label. Op twee jaar tijd steeg de bekendheid van het FSC label bij het grote publiek van 1 op 7 naar 1 op 3. (lees meer op p16 hierover)
®
(Re)connaissance du label FSC
1 belge sur 3 connait le label FSC. En deux ans, la notoriété du label FSC auprès du grand public est passée de 1 sur 7 à 1 sur 3. (Plus sur ce sujet en page 16)
13
Tijdslijn
Chronologie
Training
02- Dilbeek
16- Bekkevoort
@Theuma
28- Schoten
@Martens hout
24- Gent
@Vanhoorebeke
24- Kontich
07- Mouscron
25- Mons Mons 2530- Liège
09- Namur
22-27-Libramont 28-Riemst
(Eco & Enzo)
Fairs
07- Namur
15-Schoten
10-Anderlecht
12-13-Brussel
17-20-Antwerpen
@PRINT2011
@BuhrmannUbbens
01-Greztopia
13- Brussel
17-Puurs (Pukema)
Ecobeurs
PRINT2011
Dag vd afwerking
Hout & Habitat
19-20-Antwerpen
Hout & groen wonen
01 02 03 04 05 06 News Events System 14
01- Brussel
27- Brussel
(Pag.10)
(Pag.12)
Sectoraal akkoord
Debatten: FSC certificering & plantagebeleid
07- Brazilië
27 moties aanvaard op 6e Algemene Vergadering van FSC
FSC awards
23- Meise
07 08 09 10 11 12 09- Bolivia Bosproject (Pag.13)
08- FSC gelabelde 17- Vlaanderen
08-www.goedhoutproject.be drankkartons: grote Enquête over FSC (Pag.10) sprong voorwaarts gebruik bij steden& 10-1/3 boeken FSC (Pag.12) gemeenten (Pag.9) 16-600ste CoC (Pag.6)
16- Heverlee
25- Heverlee
Nieuwjaarevent & kickoff silvanus 4
Week van het Bos
Meerdaalwoud FSC BBQ
24-Brussel
RVB/CA FSC Belgium
19-20- Bonn Meeting FSC Europe
24-Gent
25 -1/7 Maleisië
RVB/CA + AV/AG FSC GA FSC Belgium
(Pag.4)
31-Brussel
RVB/CA + AV/AG FSC Belgium
30- FSC Friday 21 & 22- FSC ‘in
good company event’
17-19-Bonn Meeting FSC Europe
09- Gent
ACV debat over FSC certificering van plantages
08-Brussel
RVB/CA FSC Belgium
15
FSC Bekendheid
Notoriété du FSC
Één op 3 Belgen kent het FSC label Bekendheid FSC label meer dan verdubbeld op twee jaar tijd. Daar waar eind 2009 ongeveer 1 op 7 Belgen het FSC label kende, bleek uit onafhankelijk marktonderzoek dat eind 2011 dit toegenomen was tot 1 op 3. Het FSC label is met voorsprong het meest gekende label dat aanwezig is op hout of papierproducten. Als voornaamste verklaring voor de stijging van de bekendheid van het FSC label bij het groot publiek, wijst het onderzoek naar de toename van zichtbaar gelabelde hout- en papierproducten, waarbij zeker deze laatste sterk in belang is toegenomen sinds 2009.
Labeled paper products Advertisments In store promotion Internet articles in press Publicity in press Through my job Through posters Through eNGOs Through friends Other 0%
5%
10%
15%
20%
25%
30%
35%
Un belge sur 3 connaît le label FSC La notoriété du label FSC a plus que doublé en deux ans. Alors que fin 2009, environ 1 belge sur 2011 de 6% 7 connaissait le label FSC, une étude marché indépendante a montré qu’à la fin de l’année 2011, ce chiffre était passé à 1 belge sur 3. Le label FSC est de loin le label la plus connu des labels présents sur les produits en bois ou en papier. Comme principale explication de l’augmentation de la notoriété du label FSC chez le grand public, cette étude 2009des3% 11% pointe une disponibilité et une visibilité produits en bois et en papier labellisés FSC qui a nettement gagné en importance depuis 2009.
0%
16
10%
2011
6%
25%
25%
3%
0% 20%
Les entreprises qui souhaitent avec FSC Belgique soutenir et promouvoir activement le label FSC peuvent devenir membre du ‘Groupe d’entreprises FSC’. Le 1er Janvier 2012, le ‘Groupe d’entreprises FSC’ comptait 31 membres.
De leden van de FSC Bedrijvengroep kunnen in het kader van hun lidmaatschap deelnemen aan alle activiteiten van FSC België, en kunnen bij FSC België terecht voor allerhande ondersteuning op technisch vlak (certificering, logogebruik, marktinformatie, leveranciersinformatie, …) alsook op vlak van marketing en promotie. Zo kunnen onze leden onder meer optimaal gebruik maken van ons FSC campagnemateriaal, of zijn heel concrete en specifieke samenwerkingen mogelijk op maat van het bedrijf. Leden krijgen ook een optimale opname van hun bedrijfsprofiel en FSC aanbod op www. ikzoekFSC.be.
Les membres du groupe d’entreprises FSC peuvent dans le cadre de leur adhésion participer à toutes les activités de FSC Belgique, recevoir un appui de la part de FSC Belgique sur le plan technique (la certification, l’utilisation du logo, des informations sur l’offre et la demande du marché, ...) ainsi que sur le plan marketing et promotionnel. Ainsi, nos membres peuvent notamment bénéficier pleinement de notre matériel de campagne FSC, ou de collaborations très concrètes et spécifiques adaptées à leur entreprise. Les membres ont également un enregistrement optimal de leur profil d’entreprise et de leur offre FSC sur www.jechercheduFSC.be.
Sinds 2010 werkt FSC België terug structureel samen met het Global Forest & Trade Network (GFTN) van WWF International. Dit internationale netwerk van bedrijven biedt een schat van informatie op vlak van de internationale markt en handel in gecertificeerde houten papierproducten. Het versterken van de link met het GFTN, biedt de mogelijkheid aan de leden van de FSC Bedrijvengroep om zich bij dit netwerk aan te sluiten en hier actief aan deel te nemen.
FSC Belgique travaille depuis 2010 structurellement avec le Global Forest & Trade Network (GFTN) du WWF International. Ce réseau international d’entreprises offre une mine d’informations sur le marché international et le commerce des produits en bois ou en papier certifiés. Renforcer le lien avec le GFTN offre la possibilité aux membres du Groupe d’entreprises FSC de rejoindre ce réseau et de participer activement aux échanges.
Promted
Promted
11%
10% 30%
20% 40%
30%
40%
Groupe d’entreprises FSC
Bedrijven die samen met FSC België actief het FSC label willen ondersteunen en promoten, kunnen deelnemer worden van de ‘FSC Bedrijvengroep’. Op 1 januari 2012 telde de FSC Bedrijvengroep 31 leden.
Unpromted Unpromted
2009
FSC Bedrijvengroep
ANTALIS nv/sa • ARJO WIGGINS sa • ARTOOS Communicatiegroep • AVEVE Retail • BRICO • BRICO PLAN-IT • BUHRMANN UBBENS • BURGO BENELUX • CARREFOUR • CASA nv • CLOUD NINE • DE NOORDBOOM cvba • DE&D Consult • DLH BELGIUM • ECOBOS P&E • EURABO •
• GAMMA Belgium • GOEKINT Graphics nv • HUBO • INTERHOLCO • KOMPAN nv • LAGAE Hout nv • NORBORD nv • PAPIER PRESENT bvba • QUINTELIER Gebr.nv • SCA GRAPHIC PAPER BELGIUM nv-sa • SERVAEGE nv • TETRA PAK BENELUX • VAN HOUTUM Papier bv • VANDECASTEELE Houtimport • VOGEL Import & Export
17
Financieel
Finances 2011
Aan uitgavenzijde, zijn de totale werkingskosten van FSC Belgium licht gestegen in vergelijking met het vorige jaar 2010, waarbij opnieuw de personeelskost het grootste deel van de werkingsmiddelen voor zich neemt. Daar in 2010 fors geïnvesteerd werd in communicatiematerialen (waaronder de campagnewebsite), en deze zaken nog doorliepen in gebruik in 2011, konden andere uitgavenposten in 2011 gedrukt worden. Het reisbudget in 2011 was wel proportioneel groter, ondermeer ten gevolge van buitenlandse verplaatsingen waaronder de driejaarlijkse General Assembly. Aan inkomstenzijde werd ook een stijging genoteerd. Het aandeel van de inkomsten uit ledenbedragen blijft voor ongeveer 1/5de van de inkomsten instaan. De structurele partnerships (vooral FSC International) omvatten enerzijds de ondersteuning voor de Belgische werking, alsook de ondersteuning voor de CAO positie. Strikte, overheidsgebonden projectsubsidies vormen slechts 14% van de inkomsten. Andere inkomsten –bvb op vlak van training en consultancy of de verkoop van promotiematerialen– staan samen in voor 10% van de inkomsten, en zorgen deels ook voor het financiële overschot.
7%
Côté recettes, une hausse a également été enregistrée. La part des revenus provenant de la cotisation des membres continue à garantir environ 1/5ème des recettes. Les partenariats structurels (particulièrement avec FSC International) incluent tant le soutien aux actions belges que le soutien à la position CAO. Strictement parlant, les projets subsidiés liés au gouvernement ne représentent que 14% des recettes. Les autres revenus, découlant par exemple de prestations de services (formations, consultances) ou de la vente de matériel promotionnel, sont conjointement responsables de 10% des rentrées financières et constituent une partie de l’excédent financier.
Inkomsten - Recettes 2011 367.921,1 €
Uitgaven - Dépenses 2011 348.603,25 € 3%
Côté dépenses, les coûts totaux de fonctionnement de FSC Belgique ont légèrement augmenté par rapport à l’année précédente 2010, où les frais de personnel représentent là encore la majeure partie des frais de fonctionnement. Un important investissement a été réalisé en 2010 dans du matériel de communication (y compris pour le site de la campagne) et son usage a perduré en 2011, les autres dépenses ont pu être réduites en 2011. Le budget voyage en 2011 a été proportionnellement plus important, en partie dû aux voyages à l’étranger, y compris pour l’Assemblée générale triennale.
5% 1%
1%
20%
5%
11%
Uitgaven - Dépenses 2011 Uitgaven 2011 348.603,25 Euro Uitgaven -- Dépenses Dépenses 2011 Uitgaven Dépenses 2011 348.603,25 Euro 348.603,25 Euro 1% 1% 5% 1% 348.603,25 Euro Uitgaven - Dépenses 2011 5% 5% 5% 1% 1% 348.603,25 Euro - Frais de5% Personeelskost personnel
18
14%
Inkomsten - Recettes 2011 Inkomsten Recettes 2011 Inkomsten --- Recettes Recettes 2011 2011 Inkomsten 367.921,10 Euro 56% 367.921,10 Euro Inkomsten Recettes 2011 367.921,10 Euro Euro 367.921,10 367.921,10 Euro
20% 20% 20%
20% 73% 20%
Personeelskost Personeelskost -- Frais Frais de de personnel personnel Promotie & communicatie - Promotion & Personeelskost - Frais de personnel communication Promotie -- Promotion Personeelskost - Frais de personnel Promotie & & communicatie communicatie Promotion & & communication Kantoorkosten Frais de fonctionnement Promotie & communicatie Promotion & bureau communication communication Kantoorkosten Frais de de fonctionnement fonctionnement bureau Promotie & communicatie - Promotion & bureau Kantoorkosten -- Frais Vervoersen reisonkosten - Frais de transport et communication Kantoorkosten - Frais de fonctionnement bureau de voyage Vervoersen reisonkosten Frais de transport et Kantoorkosten - Frais de fonctionnement bureau Vervoersen reisonkosten - Frais de transport et de voyage Events - Evenements Vervoersen reisonkosten - Frais de transport et de voyage de voyage Events -- Evenements Vervoersen reisonkosten - Frais de transport et Events Evenements Consultancy - consultance de voyage Events Evenements 56% 56% 56% Consultancy -- consultance Events56% - Evenements Consultancy consultance 56% Consultancy - consultance
14% 14% 14% 14% 14% 4% 4% 4% 4% 4%
Ledenlijst en bestuurlijk verslag Ledenlijst en bestuur FSC België
Liste des membres et rapport administratif Liste des membres et du CA de FSC Be
Iedere organisatie, bedrijf of elk individu die actief wil mee werken aan de missie van de Forest Stewardship Council kan lid worden van de organisatie, en zo een stem krijgen in de Algemene Vergadering. Zowel op internationaal niveau, als op Belgisch niveau, zijn de leden ingedeeld in een sociale, ecologische en economische kamer, waarbij elk van deze 3 kamers een gelijk gewicht heeft in de besluitvorming. Leden kunnen een nationaal en internationaal lidmaatschap combineren indien wenselijk. Leden van FSC België die ook lid zijn van FSC Internationaal staan aangegeven met een *.
Toute organisation, entreprise ou personne qui souhaite participer activement aux missions du Forest Stewardship Council peut devenir membre de l’organisation, et disposer ainsi d’une voix à l’Assemblée Générale. Tant au niveau international qu’au niveau belge, les membres sont répartis dans une des trois chambres (sociale, écologique et économique), chacune d’elles ayant un poids égal dans la prise de décision. Les membres peuvent combiner une adhésion nationale et internationale, si souhaité. Les membres de FSC Belgique qui sont également membres de FSC International sont marqués d’un *.
De vzw Fair Timber is de juridische entiteit achter FSC België, en verenigt een 35-tal Belgische leden die samen de Algemene Vergadering vormen, waar de leden met hun stem mee richting kunnen geven aan de werking van de organisatie. Uit deze ledenlijst wordt een Raad van Bestuur gekozen, die opnieuw gekenmerkt wordt door de typische 3-kamerstructuur. Bestuursleden staan cursief weergegeven in onderstaande lijst. Doorheen 2011 is de Raad van Bestuur een 4 keer samengekomen, en werden er twee Algemene Vergaderingen georganiseerd.
L’asbl Fair Timber est l’entité juridique derrière FSC Belgique et regroupe quelque 35 membres belges qui ensemble, forment l’Assemblée Générale. Ces membres peuvent à travers leur voix participer aux orientations de l’organisation. Un conseil d’administration est élu à partir de cette liste de membres et à nouveau structuré en trois chambres. Vous trouverez ci-dessous et en italique les membres du Conseil. Durant l’année 2011, le Conseil d’Administration s’est réuni à 4 reprises et deux Assemblées Générales ont été organisées.
Leden in de sociale kamer Membres de la chambre sociale ABVV Katrien Vanderhelst ACV-Bouw en Industrie Patrick Franceus C.D.I. Bwamanda Yolente Delaunoy Max Havelaar Belgium Lily Deforce Oxfam-Wereldwinkels Isabel Vertriest Belgium Safier Bart Van Asten
Leden in de ecologische kamer Membres de la chambre environnementale Bond Beter Leefmilieu Groenhart Individueel lid, FSC België Natuurpunt VBV* VELT VIBE WWF België*
Danny Jacobs Thibaut Joris Bart Holvoet Wim Sauwens Bert De Somviele Bart Coenen Peter Thoelen Sabien Leemans
Leden in de economische kamer / Membres de la chambre économique
4%
Leden -- Membres Membres Leden Leden Membres Leden - Membres Leden Membres- subsides projets Projectsubsidies Projectsubsidies - subsides projets Projectsubsidies subsides projets projets Projectsubsidies -- subsides Projectsubsidies subsides projets Training & consultancy -- Consultance Training & consultancy Consultance Training & consultancy Consultance Training & consultancy - Consultance Training & consultancy - Consultance Partnerships Partenariats Partnerships --- Partenariats Partnerships Partenariats Partnerships - Partenariats Partnerships -publiciteit Partenariats Publicaties & -- Publication & publicité Publicaties & publiciteit Publication & publicité Publicaties & publiciteit Publication & & publicité publicité Publicaties & publiciteit -- Publication Publicaties & publiciteit Publication & publicité Diverse -- Divers Diverse Divers Diverse Divers Diverse - Divers Diverse - Divers
Individueel lid Tim Audenaert Bouwunie schrijnwerkers* Geert Ramaekers Individueel lid Philippe Cardyn* Cobelpa Firmin Francois Confederatie Bouw Vlaamse Schrijnwerkers Filip Coveliers De Noordboom Peter Suys Dé&D Consult * Lut Draye DLH Belgium Troels Bojesen
Ecobos P&E Geert De Smet Eurabo Christiaan De Schuijmer Febelgra Dennis Geelen Fetra Christine Etienne Lagae hout Bruno Geldof NUHOS – UNEBO Francois De Meersman Individueel lid Kurt Ostyn Qualibouw Dirk Smeets Vegrab Johan Van Bosch 19
FSC Belgium (Fair Timber vzw / asbl) Dutselhoek 47- 3220 Holsbeek • Rue Nanon 98- 5000 Namur T: +32 (0)16 22 61 37 - F: +32 (0)16 30 83 66 - E: info@fsc.be
FSC A.C. All rights reserved FSC-SECR-0045
www.FSC.be
www.ikzoekfsc.be www.jecherchedufsc.be
www.goedhoutproject.be
www.facebook.com/FSCBelgium
twitter.com/FSCBelgium
www.fsc.org