LokaalLochem - 80 JAAR VRIJHEID by Fulltime Media

Voor onze vrijheid is gestreden Oorlog, Bevrijding & Verzet

80 JAAR VRIJHEID - VERHALEN OM NOOIT TE VERGETEN

Routes

Oorlogsverleden

Activiteiten

80 jaar vrijheid

Oorlogsmonumenten en bezienswaardigheden

Videoverhalen

80 jaar vrijheid

Oorlogsverhalen

We bundelen de indrukwekkende verhalen die door bewoners, historische verenigingen en anderen zijn verteld en vastgelegd. Niet alleen in de maanden april en mei, maar het hele jaar door. Veel van die verhalen zijn verkort opgenomen in routes.

Voor veel meer achtergrondinformatie bezoek de speciale pagina op www.vvvlochem.nl/ oorlog-bevrijding-verzet

80 jaar vrijheid

Beste lezer,

Het jaar 2025 is een bijzonder herdenkingsjaar, waarin we in al onze kernen stilstaan bij 80 jaar vrijheid. We vieren dat de Tweede Wereldoorlog 80 jaar geleden ten einde kwam. En we staan stil bij de bevrijding van Nederland. Door de inzet van soldaten van de geallieerde landen, met hulp van het verzet. Zo staat op het verzetsgraf in Harfsen te lezen: ZIJ STIERVEN VOOR HET VADERLAND.

“Opdat wij nooit vergeten”, zoals op het monument in Barchem staat. Barchem en Zwiep werden als eerste bevrijd op 1 april 1945 door de Britten. Binnen enkele dagen, op 6 april, bevrijdden de Canadezen de laatste van onze kernen. De bevrijding van West -Nederland werd ingezet op 11 april met de oversteek van de IJssel bij Gorssel. Bekend als Operation Cannonshot. Al snel na de bevrijding raapten ook onze inwoners de brokstukken van hun bestaan weer bij elkaar. Zij hadden ondanks alles de kracht om weer vooruit te kijken en weer te leren leven in vrijheid.

We vieren 80 jaar vrijheid. 80 jaar! De groep mensen die de bevrijding meemaakte en ons hun persoonlijke ervaringen kunnen vertellen, wordt steeds kleiner. Bijvoorbeeld hun verhaal over het vertrek van de bezetter en de komst van de bevrijder. ‘Heeft herdenken dan nog wel zin?’, is de vraag die tegenwoordig weleens gesteld wordt.

Wij vinden van wel en daarin staan we niet alleen. Het past ons allen om de bevrijding in herinnering te houden. Om alle slachtoffers die vielen, te herdenken. En om onze bevrijders te eren. Jonge mannen die stierven in een voor hen vreemd land. Zodat wij kunnen leven in vrede, vrijheid, in een democratie.

Deze drie woorden zijn onze belangrijkste waarden. Het is onze morele verantwoordelijkheid om die voor altijd te bewaken. Daarom vieren we met 80 jaar vrijheid ook dat we in een democratie leven. In een land waarin iedereen mag meedenken en meebeslissen. Dit vraagt verantwoordelijkheid van ons allen. Waarin we ook in roerige tijden blijven klaarstaan voor elkaar.

Vijf jaar geleden, verfilmden twee lokale filmmakers de persoonlijke verhalen van inwoners die de oorlog en de bevrijding meemaakten. Deze korte films houden de herinnering levend. De herinnering aan deze inwoners en aan de Tweede Wereldoorlog, de bevrijding en het verzet. U vindt deze verhalen op www.vvvlochem.nl/oorlog-bevrijding-verzet. U vindt hier ook hoe in onze gemeente wordt herdacht en gevierd.

Vrijheid kregen we niet cadeau

10 mei 1940: De dag van grote schrik Op 10 mei 1940 om 04.00 uur werd Lochem opgeschrikt door explosies en overvliegende Duitse bommenwerpers. Bruggen werden opgeblazen en Duitse troepen vielen de Achterhoek binnen. Ook in omliggende dorpen zoals Barchem, Laren en Gorssel drong de oorlog binnen. Om 06.00 uur trok de bezetter binnen, het begin van vijf jaar onderdrukking

Onze gemeente werd bevrijd door de Britten en Canadezen. De Britten waren verantwoordelijk voor de bevrijding ten zuiden van het Twentekanaal, terwijl de Canadezen het noorden bevrijdden. Dit ging niet zonder offers: geallieerden sneuvelden, huizen brandden en bruggen werden vernietigd.

Bevrijding van onze dorpen

• 1 april 1945: Barchem en Zwiep door de Britten.

• 2 april 1945: Lochem door de Britten, Almen door de Canadezen.

• 5 april 1945: Harfsen en Eefde door de Canadezen.

• 6 april 1945: Epse, Joppe, Exel, Laren en Gorssel door de Canadezen.

• 11 april 1945: Oversteek over de IJssel (Operatie "Cannonshot") door Canadese troepen.

• Onze vrijheid was een zware strijd, maar werd uiteindelijk heroverd door de moed van de geallieerden.

Vrijheid

moet je koesteren

Het is inmiddels 80 jaar geleden dat Nederland bevrijd werd. Meer dan ooit beseffen we dat vrijheid een groot goed is, dat gekoesterd moet worden. Vijf jaar geleden, ter ere van 75 jaar vrijheid zijn verhalen gebundeld, routes gemaakt en allerlei activiteiten georganiseerd. Toen zette het Corona-virus een streep door veel festiviteiten. Nu zijn deze verhalen gebundeld die toen en in tussentijd door bewoners, historische verenigingen en anderen verteld en gemaakt zijn.

Verhalen die gehoord, gezien en gevoeld mogen worden. Niet alleen in de maanden april en mei, maar het hele jaar door. Veel van die verhalen zijn verkort opgenomen in routes. Voor veel meer achtergrondinformatie en de actuele informatie met betrekking tot de activiteiten verwijzen we je graag door naar de website van VVV Lochem. Scan hiervoor de QR code.

Samenwerkingspartners

De informatie op deze website en deze speciale uitgave is tot stand gekomen met hulp van verschillende partijen. Van particulieren, dorps- en oranjeverenigingen tot historischse verenigingen en vele anderen. Met name willen wij een dankwoord uitdragen aan het Liberation Museum de Historische Vereniging De Elf Marken en gemeente Lochem. Dankzij hen is niet alleen deze uitgave mogelijk gemaakt, ook helpen zij mee om elke maand ervoor te zorgen dat we 80 jaar leven in vrijheid niet vergeten.

Marja Eggink-Meuleman - Locoburgemeester

Stichting Stolpersteine Lochem

Op 22 juli 2019 werd de stichting Stolpersteine Lochem opgericht met als doel Stolpersteine te leggen ter herinnering aan de vermoorde slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog, waaronder de vele gedeporteerde en vermoorde Joodse inwoners van de gemeente Lochem. Deze gedenkstenen, een initiatief van de Duitse kunstenaar Gunther Demnig, geven een gezicht aan de slachtoffers door hun naam te vereeuwigen op de plek waar zij voor het laatst woonden.

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden in de huidige gemeente Lochem – inclusief de voormalige gemeenten Laren en Gorssel –Joodse inwoners aangehouden, gedeporteerd en uiteindelijk vermoord in vernietigingskampen. In de omgeving rondom Lochem waren al diverse Stolpersteine geplaatst, maar in Lochem zelf ontbraken deze aanvankelijk nog. “Lochem leek wel een witte vlek,” aldus Pieter Arts, voorzitter van de stichting.

Een waardige herdenking

Bij de oprichting van de stichting was er aanvankelijk enige terughoudendheid bij de instanties in de gemeente Lochem, mede vanwege de beladen geschiedenis van de stad tijdens de Tweede Wereldoorlog. Met het plaatsen van de Stolpersteine wil de stichting echter juist afstand nemen van deze geschiedenis en in plaats daarvan de slachtoffers eren die hun leven verloren. Inmiddels zijn er in de gemeente Lochem

zo’n 100 Stolpersteine gelegd, met name in de binnenstad van Lochem, waar veel Joodse inwoners woonden. Daarnaast is er een boekje samengesteld met daarin 78 adressen en hun bijbehorende verhalen. Dit boekje is binnenkort verkrijgbaar bij VVV Lochem en Boekhandel Lovink en kan ook worden gedownload via de website van de stichting.

Herdenkingswandeling

Op 5 april vindt een speciale herdenkingswandeling plaats voor genodigden en familieleden van militairen. Tijdens deze wandeling worden vijf adressen met Stolpersteine bezocht. De route start om 13.15 uur bij restaurant Mondani en voert onder andere langs de Paul Krugerstraat. Bij elk adres wordt een kort verhaal verteld over de voormalige bewoners. De tocht eindigt bij de voormalige synagoge, waar een korte ceremonie plaatsvindt.

Op 4 mei wordt de wandelroute uitgebreid naar 15 adressen, waardoor een completer beeld ontstaat van wat zich in de binnenstad van Lochem heeft afgespeeld.

Een blijvende herinnering

De Stolpersteine en de jaarlijkse herdenkingen benadrukken het belang van herinnering aan vrijheid 80 jaar geleden, maar ook die van vandaag de dag. Zoals Gunther Demnig het verwoordt: “Een mens is pas vergeten, als zijn naam vergeten is.”

aanmelding van groepen of informatie over arrangementen:

Dit is het verhaal van veteraan Arthur Ernest Berry

Dit is het verhaal van veteraan Arthur Ernest Berry. Hij vertelde zijn verhaal aan zijn zoon Alan, die het vervolgens naar Berry Swarthoff stuurde.

Arthur Ernest Berry diende bij het Somerset Regiment, dat een groot aandeel had in de bevrijding van Lochem.

Op 29 maart 1945 stak het 4e Bataljon, Somerset Light Infantry, de Rijn over bij Rees. De brug was door de Duitsers opgeblazen, waardoor de oversteek moest worden gemaakt in amfibische rupsvoertuigen genaamd "Buffaloes".

slaagde erin de bom onschadelijk te maken en verplaatste deze naar een veilig gebied. De opmars kon doorgaan. De Duitsers hadden bij het zien van deze grote colonne snel het hazenpad gekozen. In Ruurlo ondervonden de tanks stevige tegenstand bij het proberen te ontruimen van de stad. Het was nog steeds pikkedonker, en er werd om infanteriesteun gevraagd. Majoor Hutchinson leidde de B-compagnie de strijd in. Net voor Ruurlo werd nog een Sherman-tank uitgeschakeld. Pas bij zonsopgang was de stad veilig. Zestig gevangenen werden uit een groot kasteel gehaald, waarop een Rode Kruis-markering stond. De bevelvoerende Duitse officier beweerde niet te weten dat het kasteel als ziekenhuis gemarkeerd was, maar zijn ondervragers geloofden hem niet.

Als onderdeel van het Britse 2e Leger moest het 30e Corps oprukken naar Duitsland. Dit betekende dat ze eerst de grens terug over Nederland in moesten, voordat ze verder konden naar Bremen. Het bataljon trok door Sinderen en Varsseveld, waar ze op tegenstand stuitten. Twee soldaten van het Somerset Regiment sneuvelden: soldaat Cooper, die pas 18 jaar oud was, en korporaal Sellick, 25 jaar oud. Na de verovering van Varsseveld in de vroege ochtend van 31 maart kreeg het bataljon die middag het bevel om diezelfde nacht de opmars naar Lochem, 13 mijl naar het noorden, te leiden. De aanval begon om 22.15 uur.

De opmars werd uitgevoerd met tanks en andere voertuigen, in volledige duisternis, met de infanteristen op de voertuigen. Enkele mijlen verder probeerde een Duits getrokken kanon zich bij de colonne aan te sluiten, denkend dat het hun eigen eenheid was. Ze werden snel gecorrigeerd en gevangengenomen. Even later, vlak voor Ruurlo, zag het leidende voertuig een groot cilindervormig object op een brug liggen: een 500-pond Ariel-bom. Bij nadere observatie bleken Duitsers bezig de bom scherp te stellen. Onder dekking bestormde de voorhoede van het pionierskorps de brug,

De colonne trok verder naar Barchem, het laatste dorp voor Lochem. Er werd besloten om een kleine omweg naar het oosten te maken en van achter hoog terrein op te rukken naar Lochem. In een kerkje werden de kaarten bestudeerd. De rechterflank werd ingenomen door de Somersets, de linkerflank door de Wiltshires. Lochem was een belangrijke strategische plek: het lag op de belangrijkste ontsnappingsroute uit Nederland voor de Duitsers, die hevig werden achtervolgd door de Canadezen. De stad zou zwaar verdedigd worden.

Tegen de vroege middag naderde B-compagnie de buitenwijken van Lochem en werd ze vastgepind door scherpschutters en klein kaliber vuur. A-compagnie kreeg opdracht hen te ondersteunen. Het plan was dat Majoor Beckhurst A-compagnie zou leiden aan de rechterkant van de weg, terwijl majoor Hutchinson met B-compagnie de linkerkant voor zijn rekening nam. Dit betekende gevechten van huis tot huis, sectie voor sectie. Kapitein Locke van B-compagnie gaf sergeant Dick Brew de leiding over de eerste sectie, die begon met negen man, maar er vijf verloor in de strijd. Met slechts vier man bevonden ze zich achter de Duitse voorste posities en namen ze dertig gevangenen. Ik denk dat de gemiddelde Duitse soldaat nu volledig gedesillusioneerd zou zijn, maar het was duidelijk dat sommigen bereid waren om tot de dood te vechten.

Geleidelijk aan kregen de Somerset-soldaten voet aan de grond in de stad, geholpen door tankvuur en mortierbeschietingen om vijandelijke posities uit te schakelen. Twee Sherman-tanks rukten op met de infanterie. Eén tank werd geraakt, maar de andere verzamelde meer gevangenen. Het bataljon was

al bijna 72 uur onafgebroken in actie, hun laatste echte maaltijd lag 24 uur achter hen. Ze hadden 25 mijl afgelegd met weinig tot geen slaap. Volledig uitgeput vochten ze door op pure wilskracht. Maar de strijd was nog niet voorbij.

In een hevig gevecht om een café, waar de Duitsers zich verschanst hadden, stormde korporaal Jones al schietend met zijn Stengun naar voren en dwong hij de Duitsers tot overgave. Voor zijn moedige optreden ontving hij de Military Medal. C- en D-compagnieën kregen het bevel om de rechterflank in te nemen. Toen het donker werd, konden ze verder oprukken en werd de oostelijke helft van de stad bevrijd. In totaal werden 72 gevangenen genomen, waaronder twee officieren. Het bataljon leed 30 slachtoffers, waarvan negen doden.

Later die nacht viel het 4e Wilts over het front van de Somersets aan, van zuid naar noord, en voltooide de bevrijding van Lochem. Terwijl ze hun posities consolideerden, meldde B-compagnie dat de vijand zich ingroef voor hun positie. Luitenant Pusey van A-compagnie ging met een sectie naar voren en riep luid in het Duits dat de vijand zich moest overgeven, met de belofte van een goede behandeling. Even later keerde hij terug met 23 gevangenen, en in de loop van de nacht gaven nog meer zich over. De slag om Lochem was gestreden. De bevolking was bevrijd, maar negen soldaten van het 4e Bataljon lieten het leven:

• Soldaat C. Pearce, 18 jaar

• Soldaat M. Duke, 18 jaar

• Soldaat A. Warr, 19 jaar

• Soldaat E. Nicholas, 19 jaar

• L/Cpl. D. Evans, 20 jaar

• Soldaat T. Swarbrick, 22 jaar

• Soldaat W. Harrison, 31 jaar

• L/Sgt. E. Bake, 34 jaar

• Soldaat F. Collins, 35 jaar

Alan vertelt...

Op 3 april schreef papa naar huis, zijn eerste brief in vijf of zes dagen: "Ik heb een heel onaangenaam paasweekend gehad, ik heb bijna altijd pech rond feestdagen."

Een paar dagen later vervolgde hij: "Op dit moment doen we het weer rustig aan, maar de tien dagen nadat we de Rijn overstaken waren behoorlijk verschrikkelijk! Met Pasen zaten we in een van de zwaarste gevechten sinds we vorig jaar juli in Normandië hebben gehad, en ik heb het er behoorlijk moeilijk mee gehad! Toch heb ik het elke keer goed gered en het (de oorlog) kan niet eeuwig duren."

Er was weer een veldslag gestreden in de lange geschiedenis van het bataljon. Er restte nog slechts één gevecht voor papa: Bremen. Maar Lochem had hij overleefd.

Fiets en wandelroutes ter ere van 80 jaar bevrijding

In 2025 herdenken we 80 jaar bevrijding. Om stil te staan bij deze historische mijlpaal zijn er diverse fietsroutes uitgezet in de gemeente Lochem en omgeving. Deze routes leiden langs belangrijke locaties uit de Tweede Wereldoorlog en vertellen de verhalen van strijd, bevrijding, verzet en persoonlijke herinneringen. Of je nu te voet of per fiets op pad gaat, deze routes bieden een unieke kans om de geschiedenis van dichtbij te beleven.

Liberation Route Europe Levende Verhalen

Deze wandelroute is een lokaal ommetje van de Liberation Route Europe. Vanaf het Oude Stadhuis in het centrum van Lochem wandel je door het oorlogsverleden van deze kleine landstad. Onderweg lees je de verhalen en fragmenten in de RoutAbel App.

Het is oorlog: In de kleine landstad Lochem zijn de meningen flink verdeeld. Het is voor de mensen in het verzet dan ook een zware klus om onopgemerkt hun taken uit te voeren. Onderduikers worden voorzien van voedsel en stamkaarten worden vervalst. Maar op 2 april 1945 wordt Lochem eindelijk bevrijd. Vanuit de richting Barchem naderen de Tommy's. Aan de voet van de Lochemse Berg wachten de Duitsers hen op en volgt er nog een zware strijd. Aan beide kanten sneuvelen soldaten. Als eerbetoon aan de Britse bevrijders staat nu midden op de Enk een granieten monument en is de zandweg vernoemd naar de legereenheid Somerset.

Horeca onderweg: Op verhaal komen doe je op en rond de Markt, daar bevinden zich volop gastvrije adressen.

Deze route is tot stand gekomen dankzij het boek 'Lochem in Oorlogstijd' van de Historische Vereniging, de verhalen van Lochemers Ernst Marsman en Siem van der Neer, het boekje 'Lochem, Emmastraat 25'

van Cees Derlagen en de levendige verhalen van Berry Swarthoff. Met hun hulp kunnen we herinneringen blijven doorvertellen. Opdat wij niet vergeten!

Vrijheidsroute Lochem - Gorssel

Deze tweedaagse wandelroute volgt grotendeels het spoor van de bevrijders. De tocht begint bij het Liberation Museum in het Oude Stadhuis in Lochem en leidt via de Lochemse Enk naar Barchem. Vervolgens wandel je door het Grote Veld en over Landgoed Velhorst naar Almen. Onderweg kom je langs locaties waar belangrijke oorlogsgeschiedenis heeft plaatsgevonden en lees je verhalen over de bevrijding, het verzet en de Jodenvervolging.

Op de tweede dag wandel je van Almen via het Twentekanaal naar Harfsen en verder via de Gorsselse Heide en Joppe naar de dorpskern van Gorssel. Hier eindigt de route bij de IJssel. Dankzij verschillende overnachtingsmogelijkheden langs de route kun je de tocht eenvoudig naar eigen wens indelen.

Stolpersteine Route Lochem - Een route vol persoonlijke verhalen

Tijdens de Tweede Wereldoorlog is een groot deel van de Joodse bevolking van Lochem opgehaald en gedeporteerd naar straf- en concentratiekampen. Ter herinnering aan al die gezinnen die nooit terugkeerden zijn er Stolpersteine gelegd. Keitjes met een bronzen schildje met daarin de naam, het geboortejaar, de datum van deportatie, datum van overlijden en het kamp of de plek waar degene overleden is.

Stichting Stolpersteine Lochem heeft een route door het centrum van Lochem gemaakt langs een groot deel van de stenen. In het bijbehorende boekje lees je de achtergrondverhalen. Onder het mom: 'Een mens is pas vergeten als zijn naam vergeten is', is deze route een route om letterlijk niet te vergeten. Wandel door Lochem, geniet van de mooie stad en probeer je een

voorstelling te maken van wat het verlies van een deel van de bevolking voor een kleine landstad als Lochem betekende.

Fietsroutes langs oorlogsherinneringen

Naast wandelroutes zijn er diverse fietsroutes uitgezet die je meenemen langs indrukwekkende plekken uit de Tweede Wereldoorlog. Elke route biedt een unieke inkijk in het verleden en brengt de verhalen van toen tot leven.

Deze route voert je langs historische plekken met een militaire achtergrond. Je fietst door afwisselend landschap met heidevelden, bossen en uiterwaarden. De tocht begint en eindigt bij de voormalige Detmerskazerne, waar een tentoonstelling over de kazerne geschiedenis te zien is.

Bevrijdingsroute Laren | 27 km

Door de strategische ligging van Laren, nabij het Twentekanaal, werd hier zwaar gevochten. Deze fietsroute brengt je langs plekken waar hevige gevechten plaatsvonden tussen de Duitsers en de Canadezen. De verhalen onderweg geven een goed beeld van de oorlogsjaren in deze regio.

Gemeente Lochem Bevrijdingsroute | 93 km

In april 1945 werden de gemeenten Lochem, Laren en Gorssel bevrijd. Deze route leidt je langs plekken waar zich tijdens de oorlog en de bevrijding bijzondere gebeurtenissen hebben afgespeeld. Onderweg fiets je door een afwisselend landschap met landelijke weggetjes, bossen en uiterwaarden. De route is ook in te korten naar 49 km.

Download de gratis RoutAbel App Kies en koop de gewenste route

De mooiste verhalen en tips tijdens je route

Je smartphone als gids met tips en verhalen van de Achterhoek

Battle Field Tour Eefde | 28 km

Eefde: 28 km

Gorssel: 42 km

Almen: 14 km

Laren: 27 km

Lochem: 49 km

Bevrijdingsroute Almen | 14 km

Op 2 april 1945 werd Almen door de Canadezen bevrijd. Tijdens deze route kom je langs locaties waar bijzondere oorlogsgebeurtenissen plaatsvonden. Ooggetuigen en nabestaanden hebben hun herinneringen gedeeld, waardoor je een levendig beeld krijgt van deze periode.

Bevrijdingsroute Gorssel | 42 km

Deze fietstocht loopt door de prachtige omgeving van Gorssel, Epse, Harfsen, Almen en Eefde. Op diverse locaties langs de route vind je informatie over belangrijke gebeurtenissen tijdens de oorlog. Bij de VVV in Gorssel is een boekje met extra achtergrondinformatie verkrijgbaar.

Routes

voor op je smartphone

Alle bevrijdingsroutes zijn beschikbaar in de gratis RoutAbelapp. Deze app biedt niet alleen navigatie, maar verrijkt de tocht met indrukwekkende verhalen over onderduikers, verzetshelden en de bevrijding. Daarnaast ontvang je onderweg tips voor horecalocaties. De app is te downloaden in de Apple en Google Play stores.

Fietstocht Holten - Laren: 80 jaar vrijheid

Speciaal ter gelegenheid van 80 jaar bevrijding hebben het Informatiecentrum Canadese Begraafplaats Holten en Laren & Oranje een bijzondere fietsroute en expositie opgezet.

Vanaf april 2025 kunnen fietsers een historische tocht maken langs 22 informatiepunten met verhalen over de oorlog. Er zijn twee routes beschikbaar: 40 km: Holten - Laren 60 km: Holten - Laren - Almen (de extra lus van 20 km is ook apart te fietsen)

Via de izi.TRAVEL-app ontvangen fietsers uitgebreide achtergrondinformatie bij elk knooppunt. Zo wordt de herinnering aan de bevrijding levend gehouden.

Herdenk en beleef de vrijheid op de fiets De bevrijdingsroutes in de gemeente Lochem bieden een bijzondere manier om de geschiedenis te ervaren. Of je nu kiest voor een korte tocht of een lange route, je komt altijd langs indrukwekkende locaties die herinneren aan de strijd en de bevrijding. Stap op de fiets of trek je wandelschoenen aan en beleef de vrijheid van 80 jaar geleden opnieuw.

Nieuwbouw Verbouw en onderhoud Bedrijfshuisvesting Planontwikkeling

Activiteiten rond 80 jaar bevrijding gemeente Lochem

Expositie: Helmen vol verhalen

Datum: 1 april 2025 - 21 april 2025

Locatie: Gemeentehuis Lochem

Een indrukwekkend kunstproject waarin jonge veteranen en kunstenaars samenwerken. De kunstenaars laten zich inspireren door de missie verhalen van veteranen en verwerken deze in kunstwerken. De bijbehorende foto-expositie is te bezichtigen in de hal van het gemeentehuis, toegankelijk tijdens de openingstijden.

Expositie: WOII in Tramstation

Datum: 3 april 2025 - 30 mei 2025

Locatie: van de Capellenlaan 4, Gorssel

In het kader van 80 jaar vrijheid stelt de historische vereniging De Elf Marken in samenwerking met Kristiaan Lucht en Christiaan Garssen een kleine expositie samen met voorwerpen en verhalen uit WOII. De expositie is zo opgesteld dat hij altijd vanaf de buitenkant te bekijken is.

Als de leden van de historische vereniging aanwezig zijn, is er vrije inloop.

Openingstijden:

Dinsdag: 14.00 - 16.00 uur

Donderdag en vrijdag: 9.00 - 12.00 uur

Lezing: Zwijgende Vaders – het onbekende verhaal van de dwangarbeid

Datum: 25 maart 2025

Locatie: Verwoldseweg 1, Laren

Schrijver Tim Overdiek vertelt over zijn zoektocht naar het verleden van zijn vader, een voormalige dwangarbeider in Duitsland. In deze interactieve lezing gaat hij in gesprek met het publiek over onderzoek, ervaringen en de impact van dwangarbeid op generaties.

Tijd: 20.00 uur

Prijs: €5,00 (gratis voor leden van Historisch

Genootschap Lochem Laren Barchem en Historische Vereniging De Elf Marken).

2 april: Herdenking en vlagceremonie Almen Leerlingen van de Julianaschool leggen bloemen bij het Canadezenmonument aan de Dorpsstraat. Dit is de dag dat Almen werd bevrijd. De Canadese en Nederlandse vlaggen worden gehesen en een kaars wordt ontstoken. In de aanloop hiernaartoe besteden de leerlingen op school aandacht aan de oorlogsjaren in en om Almen.

1 april – De dag waarop Barchem is bevrijd In aanloop naar deze dag is er op de Barchschole speciale aandacht voor de Tweede Wereldoorlog, worden verhalen verteld en wordt stilgestaan bij de betekenis van vrijheid. Zo zal Johan Saaltink (92) zijn oorlogsherinneringen delen met de kinderen. Alle klassen zullen op hun eigen manier aandacht besteden aan het thema 80-jaarbevrijding en op 1 april zal er een bijzondere tentoonstelling worden ingericht waar iedereen van harte welkom is. Nadere informatie hierover volgt.

Herdenking: Begraafplaats Barchem

Datum: 5 april 2025

Locatie: Beukenlaan 22, Barchem

Op de algemene begraafplaats van Barchem vonden jonge geallieerden hun laatste rustplaats. In het bijzijn van Kolonel P. Stuckwick, militair attaché van de Britse Ambassade, worden de 24 oorlogslachtoffers herdacht en geëerd. Deze herdenking is onderdeel van een heel weekendprogramma, waarbij ook nabestaanden van de geallieerden aanwezig zijn. Tijd: ± 10.15 - 11.00 uur.

5 april - Herdenkingsdag Lochem

In de ochtend vertrekt een delegatie van familieleden van veteranen met de stoomtram Bello naar de begraafplaats in Barchem voor een ceremonie. Daarna volgt een bezoek aan het monument 'Somerset' in Lochem, dat herinnert aan de bevrijding in april 1945 door de 43e Wessex Divisie. Leerlingen van het Staring College dragen jaarlijks het beheer van dit monument over.

Na het monument bezoek wordt de synagoge in Lochem bezocht, gevolgd door een exclusieve lunch voor de veteranen families in restaurant Mondani. 's Middags vindt een begeleide wandeling langs verschillende Stolpersteine in Lochem plaats. De wandeling en ceremonie zijn enkel toegankelijk voor genodigden.

6 april - Keep Them Rolling & Filmvertoning Vanaf het Graafschap-terrein of Stiggoor vertrekt een optocht van gerestaureerde militaire voertuigen uit de Tweede Wereldoorlog naar de Grote Markt in Lochem. Hier wordt een show opgevoerd en muziek gespeeld. Genodigden wonen vervolgens een ceremonie bij onder leiding van Ely Jansen in de Gudulakerk, gevolgd door een samenzijn tussen 10.30 - 12.30 uur.

Daarnaast wordt de film Grenzeloos Verraad vertoond, een aangrijpend verhaal over een Saksisch boerengezin dat Joodse onderduikers helpt, totdat de komst van Duitse soldaten alles verandert. Aanvang: 15.00 uur, met meet & greet met een deel van de cast. Locatie: Schouwburg Lochem. Kosten: € 10,-.

6 april - Vrienden van Laren Live

Na het uitstel in 2020 keert dit muzikale evenement terug. Lokale artiesten verzorgen een spectaculair optreden in de grote zaal van Witkamp in Laren. Bands zoals Livin’ Room, Kilkenny Cats en New Vintage treden op, samen met Muziekvereniging Apollo en DJ Jeroen. Een middag vol verrassende muzikale samenwerkingen!

6 april - 6 mei: Expositie in Museum STAAL

Een vitrine met door Christiaan Harkink gevonden voorwerpen uit Almen en omgeving vertelt het verhaal van oorlog en bevrijding. Vrij toegankelijk in de hal van het museum.

9 april: Vrijheidslezing in Ons Huis

Jean Kreunen van het voormalig Achterhoeks Museum 1940-1945 brengt zijn ‘Kist vol Oorlogsverhalen’ mee en vertelt over oorlog en bevrijding.

Geschikt voor iedereen vanaf 10 jaar. Tijd: 19:00 uur | Toegang: Gratis

21 april: Bevrijdingsviering Almen

Een speciale kerkdienst met verhalen over dominee Gerard Anne Pasma, die zich fel ageerde tegen de nazi’s vanaf de kansel en herinneringen van dorpsgenoot Dineke Kruissink. Muzikale bijdragen van onder andere koor Vocaal. Tijd: 10:00 uur

30 april: Filmvertoning ‘The Zone of Interest’ In het Almense Filmhuis (Dorpshuis Ons Huis) wordt deze indrukwekkende film over WOII vertoond. Tijd: 20:00 uur

4 mei - Herdenking

Op 4 mei herdenken we de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog met een ceremonie die dit jaar anders zal zijn dan voorgaande jaren. Iedereen is uitgenodigd om samen te komen bij de Barchkerk. Om 19.30 uur start daar de herdenkingsplechtigheid en betonen we een eer aan hen die hun leven hebben gegeven voor onze vrijheid, er worden kransen gelegd en we houden een moment van stilte. Zangvereniging Encore zal haar medewerking verlenen.

Aansluitend lopen we gezamenlijk naar de begraafplaats om de graven te bezoeken van hen die in de Tweede Wereldoorlog zijn gesneuveld. We eindigen bij de 25 oorlogsgraven van de gemenebest: jonge mannen uit Engeland, NieuwZeeland en Canada tussen de 18 en 35 jaar. Om tot uitdrukking te brengen hoe jóng dat is, zullen Barchemse jongens van dezelfde leeftijd bij de graven staan. Ook zal er over de soldaten worden verteld, waarna er bloemen bij de graven worden gelegd.

4 mei: Stille Tochten en Herdenkingen

Stille Tocht Harfsen

Datum: 4 mei 2025

Locatie: Harfsen

De Oranjevereniging Harfsen-Kring van Dorth organiseert een stille tocht naar het graf van Ynze Dikkerboom en Christine van Heesch aan de Schepersweg. Er worden bloemstukken gelegd en een passend verhaal of gedicht voorgelezen. Na het signaal Taptoe wordt er 2 minuten stilte in acht genomen.

Verzamelen: Plein in

Lezing: Zwijgende Vaders – het onbekende verhaal van de dwangarbeid

1 april – De dag waarop Barchem is bevrijd

april: Filmvertoning ‘The Zone of Interest’

april: Bevrijdingsviering Almen

Stille Tocht Gorssel

Datum: 4 mei 2025

Locatie: Gorssel

Stille Rondgang Nieuwe Begraafplaats Lochem

Datum: 4 mei 2025

Locatie: Zutphenseweg 104, Lochem

Herdenkingsbijeenkomst Gudula Kerk en Synagoge

Lochem

Datum: 4 mei 2025

Locatie: Markt 1, Lochem

Herdenkingsbijeenkomst Veerweg Gorssel

Datum: 4 mei 2025

Locatie: Veerweg, Gorssel

4 mei - Zingen voor vrijheid bij Dodenherdenking in Laren

Op 4 mei vindt in Laren traditiegetrouw de dodenherdenking plaats, georganiseerd door Laren & Oranje. Dit jaar staat de herdenking in het teken van ‘80 jaar vrijheid’. De plechtigheid vindt plaats bij het monument naast de kerk en wordt eens in de vijf jaar in samenwerking met de Kerk Laren georganiseerd onder de naam Zingen voor Vrijheid.

Voorafgaand aan de dodenherdenking wordt een speciale herdenkingsdienst gehouden, geleid door dominee Bettie Woord. Aansluitend vindt de officiële ceremonie plaats bij het monument, waar stilgestaan wordt bij 80 jaar vrijheid. Tijdens de ceremonie zullen kinderen van de Branink samen met Laren & Oranje en een afgevaardigde van de gemeente Lochem twee kransen leggen bij het monument.

Na de plechtigheid wordt de herdenking afgesloten met een muzikale invulling in de kerk. La Poko zal hier zorg voor dragen, samen met een speciaal opgericht projectkoor. Dit koor zal bestaan uit inwoners van Laren en omgeving die enkele liederen zingen die symbool staan voor 80 jaar vrijheid.

Geïnteresseerden kunnen zich tot 25 maart aanmelden via info@lapoko.nl. Er zijn vier oefenmomenten gepland op woensdagavond 2, 9, 16 en 23 april van 20.30 tot 21.30 uur in het Kulturhus.

4 mei: Dodenherdenking in Almen

De jaarlijkse herdenking bij de begraafplaats aan de Kapelweg wordt uitgebreid met een rondgang langs de oorlogsgraven. Later op de avond vindt

een herdenking plaats bij het Canadezenmonument aan de Dorpsstraat, voorafgegaan door een fakkeloptocht van de Canadese wandelaars, begeleid door de Pipes & Drums band City of Apeldoorn.

Bevrijdingsconcert Lochems Mannenkoor & No

Romeo's

Datum: 5 mei 2025

Locatie: Gudula Kerk, Lochem

Vrijheidsmiddagconcert

Vrijheidsmiddagconcert Stichting Muziekgolf

Datum: 5 mei 2025

Locatie: Nieuweweg 18, Lochem

5 mei – Bevrijdingsfietstocht & Bevrijdingslunch

De 4/5 mei commissie (onderdeel van vereniging Contact) organiseert een aantal evenementen in samenwerking met Barchschole. Op Bevrijdingsdag, 5 mei, een fietstocht langs locaties met een oorlogsherinnering. Bij die locaties staan informatieborden. De tocht start bij de dorpspomp (bij de Barchkerk) tussen 10.45 en 11.15 uur. De tocht is ruim 20 kilometer lang en eindigt op het Dorpsplein. Vanaf 13.00 uur is er op het Dorpsplein een bevrijdingslunch, waar we samen kunnen genieten van een passende lunch.

Om deel te kunnen nemen aan de fietstocht en/of lunch kun je vanaf heden tot een week voor 5 mei fiets/voedselbonnen kopen bij Vakman Koeleman. De bonnen kosten € 5,00. Je kunt daarvoor meedoen aan de fietstocht en de lunch, maar wilt u alleen fietsen of alleen lunchen, dan is dat uiteraard ook mogelijk. Kinderen tot en met 12 jaar gratis.

Na de lunch worden er voor de jeugd en volwassenen verschillende oud Hollandse spellen georganiseerd. Een DJ zal de middag omlijsten met muziek waarbij een lekker drankje natuurlijk niet zal ontbreken. We hopen dat je deel zult nemen aan deze speciale evenementen en samen met ons de 80-jarige bevrijding zult vieren. Houdt de website en facebookpagina Beleef Barchem in de gaten voor meer informatie.

Met deze diverse activiteiten staat de regio Lochem uitgebreid stil bij 80 jaar bevrijding. Iedereen is van harte welkom om deel te nemen aan deze bijzondere herdenkingen en vieringen. In onze LokaalLochem editie van april zullen wij enkele activiteiten in mei verder uitlichten.

80 jaar bevrijding

U bent van harte welkom in onze theetuin, gelagkamer en restaurant voor een kop kofﬁe, lunch, borrel of diner

Special: Bevrijdingslunch (U kunt ons vinden tussen ﬁetsknooppunt 45 en 46) Ook voor verjaardagen, feesten, bruiloften en vergaderingen bent u van harte welkom.

Dorpstraat 38 | 7218 AH Almen | tel: 0575 - 43 17 44 www.dehoofdigeboer.nl | reserveringen@dehoofdigeboer.nl

1. Colin Criddle. Hij diende bij het 4th Battalion, The Somerset Regiment.

2. Dick Brew. Hij leidde, samen met majoor Hutchinson, de bevrijdingsoperatie.

3. Mike Hutchinson. Hij had samen met Sgt. Dick Brew de leiding en werd door Montgomery onderscheiden met de Military Cross.

4. Peter Mellows (tankcommandant van de drie tanks in de Langense Enk). Helaas werd de tank van O’Pray in brand geschoten.

5. Majoor Robbins (hij leidde de Wiltshires en groef zich in naast het huis in de Hoge Enk).

6. Kolonel Able, Canadese nieuwsreporter, ziet voor het eerst een klomp.

8. Verzetsmannen Johan Boesveld - Jan Jacob Naeff - Wim Carmiggelt 8 7

7. Ernest Arthur Berry (zijn zoon komt met zijn vrouw en dochter naar Lochem).

Wouter van Benthem, onderduiker in Eefde

Hagenaar Wouter van Benthem was marechaussee en moest ook onderduiken omdat hij weigerde voor de Duitsers te werken. Via boerderij De Huurne van de familie Enserink aan de Harfsensesteeg kwam hij in 1943 bij de familie Heijenk aan de Flierderweg in Eefde terecht. Op deze boerderij vonden een viertal onderduikers onderdak. De onderduikers voelden zich redelijk veilig omdat politieagent Nap altijd vooraf waarschuwde als er een razzia op komst was. De onderduikers konden dan tijdelijk elders onderdak vinden. Maar ja, gevaar zit altijd in een klein hoekje en iedereen maakt weleens een foutje.

Op 1 maart 1945, ongeveer een maand voor de bevrijding, was er een V1 neergestort in de spoorsloot. Omdat de V1 niet ontploft was, besloot Wouter te proberen om de benzine eruit te halen. Vader Heijenk waarschuwde nog dat dat veel te gevaarlijk was, maar ja, hij was jong en overmoedig. Samen met de twaalfjarige zoon Jan Heijenk ging hij er toch naar toe. Helaas worden ze door twee landwachters betrapt. Wouter moet zijn persoonsbewijs laten zien. Geen probleem, want hij had immers een vals persoonsbewijs waarop stond dat hij landbouwer was. Maar de landwachters vertrouwden hem niet. Hij had zijn marechaussee laarzen namelijk nog aan. Bij fouillering blijkt dat hij ook nog zijn originele persoonsbewijs op zak heeft. Stom, stom stom!

Wouter wordt gearresteerd en naar het gemeentehuis in Gorssel gebracht en daar opgesloten. De conciërge die Wouter goed kent heeft het plan om hem ’s nachts vrij te laten. Dat lukt echter niet, want nog diezelfde avond wordt Wouter door de Duitsers opgehaald en in Zutphen in de gevangenis opgesloten. Hier zwaait de beruchte Duitser Ludwig Heinemann de scepter. Op 31 maart 1945, een paar dagen voor de bevrijding, gaf Heinemann opdracht om tien gevangenen te fusilleren. Wouter is een van hen. Het vonnis wordt voltrokken op de IJsselkade. De lichamen worden in de IJssel gegooid.

Tot grote verbazing van de familie Heijenk komt Wouter tien dagen na de bevrijding vrolijk hun erf oprijden. Hij heeft een Canadezen-uniform aan en heeft de kogel bij zich in een luciferdoosje. Hoe het kan dat Wouter de fusillade heeft overleefd, blijkt uit een gedicht dat begin april 1945 door moeder Heijenk is geschreven.

Ludwig Heinemann, berucht als het 'beest van Zutphen', heeft op dat moment al meerdere verzetsmensen laten martelen en vermoorden, onder meer in Gorssel.

Gelukkig kon Heinemann in 1946 worden aangehouden en is hij, mede door de getuigenis van Wouter van Benthem, in het kader van de naoorlogse bijzondere rechtspleging door het Hof in Arnhem ter dood veroordeeld. Hij is de eerste Duitser die na de oorlog in Nederland de doodstraf krijgt. Die werd op 10 februari 1947 voltrokken.

Een monument op de IJsselkade herinnert aan de moordpartij van 31 maart 1945. Aanvankelijk was er een houten monument. Later werd een gedenksteen ingemetseld in de kademuur langs de IJssel. Sinds 2014 ligt het monument bestaande uit een kruis op de plek waar de executie in 1945 plaatsvond. De namen van de negen geëxecuteerde verzetsmensen zijn aan het monument toegevoegd. Ook wordt vermeld dat Wouter van Benthem de executie als enige overleefde.

Door Gerrit Groot Wassink

Historische Vereniging De Elf Marken

Bronnen: Omroep Gelderland & Wikipedia

Bezoek onze winkel... ...in het gezellige Lochem!

In onze winkel verkopen wij allerlei soorten ko e, thee, bonbons, chocolade, vele soorten cadeauartikelen en accessoires.

Ook verkopen wij Jura ko emachines.

Wij zien u graag aan de Walderstraat 19 te Lochem

De kogel ketste

De IJssel stroomde rustig verder, uit alle stormen van de tijd. | Het was alsof dat hij de burgers voorhield, houd moedig vol en wees bereid. | Er zou nog voor de dag der vrijheid voor onze stad gekomen was. | Iets zeldzaam tragisch gaan gebeuren daar bij de brede waterplas. | Een tiental illegale werkers werd naar de IJsselkade heengeleid. | En staande langs den IJssel klonk het: Houd moedig vol en wees bereid. | De stem kwam uit het eigen harte, zijn wij niet in het minst gestoord. | Door de commando’s van hun beulen, noch door het knellend dikke koord. | Waarmee ze werden vastgebonden, getweeën… moedig, wees bereid. | Zij waren het toen ze daar stonden, geroepen tot de eeuwigheid. | Een schot en spoedig was hun lijden op aarde nu voorgoed voorbij. | Wat met hun lichaam mocht geschieden, er was geen pijn, de ziel was vrij. | De IJssel die de helden opving, was tijdelijk hun massagraf.| Een hunner ontliep wonderbaarlijk die onmeedogenloze strijd. | De kogel die voor hem bedoeld was, hij ketste op een stalen knoop. | Wel zeeg de jongeman ter aarde, maar licht gewond, opnieuw vol hoop. | Hij hield zich dood voor de sadisten, die sneden nog de koorden stuk. | En stalen hem zijn hoge laarzen, maar dat werd juist zijn groot geluk. | Toen hij in de rivier terecht kwam, klemde hij zich aan een kadepaal. |En wachtte tot de wrede beulen vertrokken waren, allemaal. | Toen liet hij zich stroomafwaarts drijven, hij vond een plekje aan de wal .| Een plek die hij zijn hele leven, nimmer meer vergeten zal. | Daar hees hij zich druipnat van ’t water naar boven, alles was in rust. | Hij sloop de straten van de stad door, zich van ‘t gevaar nog goed bewust. | Toen hij zich onderdak verschafte, daar waar geen Duitser hem meer zocht. | Werd het den jongen duidelijk, hoe hij zijn knopen danken mocht. | De IJssel stroomde rustig verder, ‘t geheim der vlucht was veilig daar. | Doch nu we vrij weer kunnen spreken, maken we het gaarne openbaar.

April 1945

De IJssel te Zutphen

Met RegioKluis huur je niet alleen een kluis, maar ook gemoedsrust

Kluis huren bij RegioKluis in Lochem?

Oma’s geërfde sieraden, contant geld, waardepapieren en familie foto’s verdienen meer bescherming dan een sokkenla kan bieden. Hoewel een kluis kopen een optie is, vormt het geen garantie; inbraken resulteren soms in volledige kluisdiefstal.

Bij RegioKluis begrijpen we de essentie van het veilig bewaren van je kostbaarheden. Het mooie is dat het huren van een kluis snel en gemakkelijk geregeld is. Wij bieden gemoedsrust door een hoogwaardige beveiligingsoplossing te leveren. RegioKluis bestaat inmiddels al meer dan 5 jaar, en dankzij de grote vraag hebben we ons aanbod uitgebreid!

De voordelen van een kluis huren bij RegioKluis in Lochem?

• Privacy gegarandeerd

• Service dichtbij huis

• Bezoek je kluis onbeperkt tijdens kantooruren

• Scherp tarief