KURS ZAWODOWY SUVOTU – DODATKOWE MATERIAŁY DLA TRENERÓW
PSYCHODRAMA I POKREWNE TECHNIKI GRANIA RÓL
DEFINICJE Psychodrama jest metodą psychoterapeutyczną i wspierającą rozwój osobisty, która stwarza unikalną możliwość przedstawienia w udramatyzowanej formie przeżyć, problemów, trudności i wewnętrznych konfliktów. Na psychodramatycznej scenie – „tu i teraz” – odgrywane są wspomnienia konkretnych minionych zdarzeń, intymne dramaty, fantazje i marzenia, a także scenariusze sytuacji, które mogą się wydarzyć w przyszłości. Te sceniczne prezentacje są zbliżone do rzeczywistych, życiowych sytuacji lub też stanowią uzewnętrznienie psychicznych stanów i procesów. Role postaci i uczuć znaczących dla protagonisty i powoływanych przez niego na scenę są odgrywane przez innych członków grupy. W grze wykorzystuje się również rozmaite przedmioty. Podstawową techniką stosowaną w psychodramie jest zamiana ról. Pozwala ona protagoniście wejść w role postaci powołanych do scenicznego życia i wypowiedzieć się w ich imieniu. Teksty i sposób zachowania protagonisty powtarza potem osoba grająca daną rolę, nazywana „ego pomocniczym”. Teatralna rzeczywistość w psychodramie rozgrywa się więc zawsze według osobistego scenariusza protagonisty. Pozostałe techniki psychodramatyczne to między innymi: granie ról (trening odgrywania zachowań różnych postaci w różnych sytuacjach), dublowanie (członkowie grupy wypowiadają się w imieniu protagonisty, podpowiadają mu teksty, które może on uznać za adekwatne do swojej sytuacji lub odrzucić) i lustro (wprowadzenie na scenę reprezentanta protagonisty, dzięki czemu on sam może zobaczyć siebie i swoją sytuację z oddalonej perspektywy). Struktura psychodramy obejmuje trzy główne fazy: rozgrzewkę, grę i zamknięcie całego procesu polegające na dzieleniu się przeżyciami przez członków grupy. Twórcą psychodramy jest Jacob Levy Moreno (1889-1974), rumuński psychiatra i psychoterapeuta, którego myśl wciela w życie i kontynuuje wielu praktyków terapii na całym świecie. W swojej teorii Moreno bardzo mocno podkreślał znaczenie i wartość doświadczenia grupowego. Twierdził, że każdy człowiek rozwija się i dorasta w grupie, która ma wyjątkową siłę oddziaływania dzięki swej wewnętrznej dynamice i toczącym się żywo procesom. Grupa jest jak lustro, w którym każdy może się przejrzeć. Na podstawie: „Teatr, który leczy”, Anna Bielańska, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2005 oraz “Focus on Psychodrama. The Therapeutic Aspects of Psychodrama”, Peter Felix Kellerman, Jessica Kingsley Publishers, 1992. Socjodrama to metoda bliska psychodramie. Ma taką samą podstawową strukturę obejmującą trzy etapy pracy. Główna różnica pomiędzy obiema metodami polega na tym, że psychodrama zajmuje się przede wszystkim przyczynami osobistych problemów, podczas gdy socjodrama sięga do podłoża, na którym zostały ukształtowane lub zdeformowane nasze wspólne korzenie. Najważniejszymi celami stosowania socjodramy są: lepsze rozumienie sytuacji społecznej, pogłębienie wiedzy uczestników na temat ról kształtujących tę sytuację (ról, jakie odgrywają