W W W . P E R M I N D . E U
PERMIND ΤΕΥΧΟΣ 3
ΙΑΝΟΥΑΡΊΟΥ
2019
PERMIND
ΤΕΥΧΟΣ 3 Φροντίδα της γης Η βιωσιμότητα είναι εφικτή, απαιτείται σεβασμός προς την γη
Φροντίδα των ανθρώπων Ειδικά όσοι έχουν ψυχική ασθένεια
Δίκαιη κατανομή (Fare share) Κοινωνικοί συνεταιρισμοί που μπορούν να αλλάξου ν τον κόσμο
Διασύνδεση Ηλεκτρονική πλατφόρμα και εφαρμογή κινητού τηλεφ ώνου για την εκπαίδευση ενηλίκων
ΘΈΜΑΤΑ 02
04
Σημείωμα του εκδότη
ΑΝΤΑΛΛΑΣΣΟΝΤΑΣ ΤΙΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ
ΜΑΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΙΔΙΚΟΥΣ 06
ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΟΙ ΠΙΛΟΤΙΚΕΣ
ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ;
PERMIND ΤΕΥΧΟΣ 3
ΙΑΝΟΥΑΡΊΟΥ 2019
Σημείωμα του εκδότη με Laura Martínez
Με αφορμή αυτό το ενημερωτικό γράμμα, που είναι το τρίτο σε σειρά, κάναμε διάφορες σκέψεις για το πώς εφαρμόζεται το πρόγραμμα PERMIND.Βρισκόμαστε στη μέση του εκπαιδευτικού προγράμματος και εργαζόμαστε εντατικά για την προετοιμασία της γης για την χειμερινή περίοδο. Θα θέλαμε να μοιραστούμε μαζί σας την εξελικτική πορεία της πιλοτικής εφαρμογής του προγράμματος, καθώς και των αξιόλογων αποτελεσμάτων που έχουν ήδη επιτευχθεί. Είμαστε σε θέση που έχουμε κατανοήσει τη σημασία της περμακουλτούρας και των θετικών της περμακουλτούρας και των θετικών της
αποτελεσμάτων στη ζωή των ανθρώπων με ψυχοκοινωνικά προβλήματα. Ο σπόρος που φυτεύσαμε πριν από ένα χρόνο αναδύεται και αρχίζει να μεγαλώνει. Αλλά το έργο μας δεν τελειώνει εδώ, αυτό το τελικό στάδιο της πρωτοβουλίας είναι κάτι παραπάνω από συναρπαστικό και σας προσκαλούμε να έρθετε μαζί μας σε αυτό το καταπληκτικό ταξίδι προσωπικών και περιβαλλοντικών γνώσεων.
PERMIND
|
2
1
ΑΝΤΑΛΛΑΣΣΟΝΤΑΣ ΤΙΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΜΑΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΙΔΙΚΟΥΣ
2
ΠΩΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΟΥΝ ΟΙ ΠΙΛΟΤΙΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ;
PERMIND
|
3
PPERMIND ΤΕΥΧΟΣ 3
ΙΑΝΟΥΑΡΊΟΥ 2019
ΑΝΤΑΛΛΑΣΣΟΝΤΑΣ ΤΙΣ ΕΜΠΕΙΡΙΕΣ ΜΑΣ ΜΕ ΤΟΥΣ ΕΙΔΙΚΟΥΣ Οι εποπτικές επισκέψεις διεξήχθησαν στο χρονικό διάστημα ΙουνίουΣεπτεμβρίου 2018, δίνοντάς μας την ευκαιρία να κατανοήσουμε τη λειτουργία της «οικογένειας» PERMIND. Εμείς, ως ειδικοί από τον Οργανισμό Ανάπτυξης της Περμακουλτούρας, συνειδητοποιήσαμε την ποικιλομορφία των πέντε πιλοτικών δράσεων πού ήδη εφαρμόζονται: αποτελούν ένα αντιπροσωπευτικό παράδειγμα συνεργασίας και πολιτισμικής ποικιλομορφίας έχοντας ως κοινό γνώμονα την περμακουλτούρα ως μορφή θεραπείας.
Οι επισκέψεις αυτές λειτούργησαν ως εκπαιδευτική διαδικασία και για τα δύο μέρη, καθώς μιλήσαμε για τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της πιλοτικής εφαρμογής. Αυτό που διακρίναμε ήταν μια θετική διάθεση τόσο από τους εκπαιδευτές όσο και από τους εκπαιδευόμενους. Οι εκπαιδευτές είχαν κάποιους ενδοιασμούς κατά την έναρξη του εκπαιδευτικού προγράμματος, αλλά ήταν πολύ σίγουροι για την σκοπιμότητα του και την θεραπευτική αξία της εφαρμογής του. Ο σχεδιασμός των θεραπευτικών κήπων έχουν αναπτυχθεί με πολύ αξιοσημείωτο τρόπο, καθώς ήταν η πρώτη φορά που οι
P EPREMRIM NIDN D| | 4 4 PERMIND | 4
PERMIND ΤΕΥΧΟΣ 3
ΙΑΝΟΥΑΡΊΟΥ 2019
ομάδες αντιμετώπισαν αυτή την πρόκληση. Τους κατευθύναμε να ακολουθήσουν πιο προσεκτικά το εγχειρίδιο PERMINDγια την βελτίωση των σχεδίων, αλλά και για την ανάπτυξη των κήπων. Σε κάποιες από τις πιλοτικές εφαρμογές είδαμε πως οι γνώσεις που αποκτήθηκαν, κατά την εκτενή εκπαίδευση των εκπαιδευτών και οι γνώσεις που παρουσιάστηκαν στο εγχειρίδιο εφαρμόστηκαν με επιτυχία. Ένα άλλο σημαντικό σημείο ήταν η ανάγκη να γίνουν ορατά τα σχέδια που συν-δημιουργήθηκαν με τους ωφελούμενους ως παράγοντας- κίνητρο, ώστε να μπορούν πραγματικά να αισθάνονται μέρος του έργου. Τα πιο συνηθισμένα σημεία προβληματισμού ήταν σχετικά με: το φυλλόχωμα (πάχος, σύνθεση και κατανομή), το χώρο σποράς (αύξηση της ποικιλομορφίας και της πυκνότητας των φυτών), το πότισμα (αποφυγή της υπερβολικής κατανάλωσης νερού ενόψει των προβλημάτων οξίνισης του λιπάσματος), τα παράσιτα (ρόλος των βιότοπων και των αρωματικών φυτών), τα φράγματα (βιομάζα και ίσκιος). Ενισχύσαμε τους εκπαιδευτές να μας ρωτάνε έγκαιρα , όταν εντοπίζουν προβλήματα και να ανατρέχουν στο εγχειρίδιο για να αναζητούν λύσεις. Αξίζει να αναφερθούμε στην ευκαιρία που είχαμε να αλληλεπιδράσουμε με τους ωφελούμενους των τριών από τις πέντε πιλοτικές εφαρμογές, καθώς και να γνωρίσουμε τους συνεργαζόμενους φορείς, συντονιστές και εκπαιδευτές του εκάστοτε προγράμματος. Στη διάρκεια του πρώτου χρόνου εφαρμογής του προγράμματος PERMIND, ο οργανισμός ADPήταν υπεύθυνος για την παροχή όλων των απαραίτητων πληροφοριών για το πρόγραμμα. Τώρα είναι σειρά των εκπαιδευτών από όλες τις πιλοτικές εφαρμογές να μας ανατροφοδοτήσουν για την εμπειρία τους. Για το λόγο αυτό ζητήσαμε από τους εταίρους να μας στείλουν μια αναφορά μέχρι το τέλος Μαρτίου 2019, συμπεριλαμβάνοντας φωτογραφικό και οπτικοακουστικό υλικό, με σκοπό να μας ενημερώσουν για την εξέλιξη του προγράμματος PERMINDσε κάθε χώρα μετά τη χειμερινή περίοδο. Η αναφορά αυτή αποτελεί μια σημαντική πληροφορία για τον εμπλουτισμό του εγχειριδίου PERMIND (η τελική έκδοση θα είναι δωρεάν και διαθέσιμη από το Σεπτέμβριο του 2019 στο www.permind.eu). Η συνάντηση του πρώτου χρόνου, που έγινε στην Ελλάδα, ήταν μια συνέχεια των εποπτικών επισκέψεων μας, έπειτα από τέσσερεις μήνες από την πρώτη μας επίσκεψη. «Η φροντίδα του χώματος» των θεραπευτικών κήπων ήταν το βασικό θέμα με το οποίο ξεκινήσαμε τη συνάντηση μας και μας επέτρεψε να αξιολογήσουμε την πορεία εξέλιξης των πέντε πιλοτικών εφαρμογών. Η Dácil και ο Javier (ADP) ανησυχούν για το πάχος του λιπάσματος, καθώς οι περισσότεροι εκπαιδευτές δεν ακολούθησαν πιστά τις οδηγίες του εγχειριδίου σχετικά με το θέμα. Ως εκ τούτου, αυτό αποτελεί και τον καταλυτικό παράγοντα για την μελλοντική βιωσιμότητα των θεραπευτικών κήπων από τον δεύτερο χρόνο και μετά. Υπενθυμίσαμε σε όλους τους εταίρους, πως όλη η διαδικασία τροποποίησης και διατήρησης πρέπει να γίνει κατά τη χειμερινή περίοδο, και πάντα εμπλέκοντας και τους ωφελούμενους, έτσι ώστε να αποκομίσουμε χρήσιμες πληροφορίες τόσο για την τεχνική όσο και για την θεραπευτική σκοπιά του προγράμματος και να εμπλουτίσουμε το εγχειρίδιο PERMIND.
P E PREMRIM N IDN D| | 4 5 PERMIND | 4
PERMIND ΤΕΥΧΟΣ 3
ΙΑΝΟΥΑΡΊΟΥ 2019
How are the pilots going on? Όπως έχουμε αναφέρει, το πρόγραμμα PEMIND εφαρμόζεται σε δύο διαφορετικές περιοχές της Ισπανίας: η μία σε αγροτική περιοχή (Torres del Carrizal, Zamora) και η άλλη σε μια αστική γειτονιά (Valladolid). Οι εκπαιδευτές στη Zamoraανέφεραν μείωση στην ύπαρξη των παράσιτων (αφίδες και πεταλούδες), μείωση στην κατανάλωση νερού και βελτίωση στην ποιότητα των λαχανικών (τουλάχιστον εξίσου καλά με αυτά που έχουν καλλιεργηθεί με τη συμβατική οικολογική γεωργία). Επεσήμαναν την ανάγκη για λιγότερο εργατικό δυναμικό σε σχέση με την συμβατική οικολογική γεωργία. Από θεραπευτικής σκοπιάς, οι εκπαιδευόμενοι ρωτήθηκαν και δήλωσαν πως προτιμούν να εργάζονται σε κήπο περμακουλτούρας παρά σε κήπο με συμβατική οικολογική γεωργία. Φαίνονται πιο ενεργοί και κινητοποιημένοι και όλοι προτιμούν να εργάζονται στον θεραπευτικό κήπο PERMIND. Στην πόλη Valladolidοι εκπαιδευτές επίσης επεσήμαναν την εύκολη συντήρηση του κήπου PERMIND. Καταφέραμε να καλλλιεργήσουμε ντομάτες, πράσα, κρεμμύδια, κολοκυθάκια, μελιτζάνες, καρότα… Είμαστε πολύ χαρούμενοι για την παραγωγή μας, καθώς ξεκινήσαμε με πολύ φτωχό χώμα. Ο βαθμός εμπλοκής των εκπαιδευόμενων ήταν επίσης καλός, όπως στην Zamora: για αυτούς το PERMIND είναι κάτι καινούργιο και συνεχώς περιμένουν το επόμενο βήμα. Μέχρι τώρα έχουμε μία ιστορία επιτυχίας, η οποία μας κινητοποιεί. Ένας από τους εκπαιδευόμενούς μας αποφάσισε να συνεχίσει τη φοίτησή του στην υποχρεωτική εκπαίδευση, την οποία είχε διακόψει πριν καιρό. Τώρα αποφάσισε να ξεκινήσει την εκπαίδευσή του στην γεωργία, καθώς ανακάλυψε πως του αρέσει η άμεση επαφή με τα φυτά. Αυτά είναι τα καλύτερα νέα που θα μπορούσαμε να σας πούμε για το PERMIND!
PERMIND
|
6
PERMIND ΤΕΥΧΟΣ 3
ΙΑΝΟΥΑΡΊΟΥ 2019
Οι θεραπευτικοί κήποι PERMIND στην Σλοβενία, αυτή την περίοδο δεν είναι ενεργοί, λόγω των χαμηλών χειμερινών θερμοκρασιών. Είναι περίοδος διακοπών εδώ, και το περισσότερο προσωπικό και οι ωφελούμενοι έχουν βρει την ευκαιρία να επισκεφθούν τις οικογένειές τους. Παρόλα αυτά, είναι η κατάλληλη περίοδος για την διεξαγωγή εκπαιδευτικών προγραμμάτων για την προώθηση του PERMIND. Λειτουργούν τέσσερις εκπαιδευτικές ομάδες στις περιοχές Metlika, Kočevje, Ajdovščinaκαι ŠkofjaLoka, με εβδομαδιαία μαθήματα περμακουλτούρας. Υπάρχει μεγάλη ανταπόκριση και διαχρονικά έχει αναδειχθεί η αξία της πιλοτικής εφαρμογής. Είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε πως θα διαχειριστούμε τον προϋπολογισμό μας, πόσους ανθρώπους μπορούμε να εντάξουμε ως εκπαιδευτές και εκπαιδευόμενους. Από την πρώτη μέρα έχουμε εντάξει και τους ωφελούμενούς μας σε αυτή τη διαδικασία. Ήταν μια πολύ ενδιαφέρουσα περίοδος, καθώς οι κήποι σχεδιάζονται και τα φυλλάδιά μας διανεμήθηκαν. Ο οργανισμός ŠENT οργάνωσε μια μεγάλη εκδήλωση, «Οι ημέρες της Κοινωνικής Οικονομίας», όπου το πρόγραμμα PERMIND παρουσιάστηκε ανάμεσα σε άλλα τρέχοντα προγράμματα. Συμμετείχαν παραπάνω από 45 κοινωνικές επιχειρήσεις, μικροί και μεσαίοι συνεταιρισμοί και άτομα από τον γενικό πληθυσμό. Μοιράσαμε ερωτηματολόγια μέσω twitter και facebook και προσπαθήσαμε να εμπλέξουμε τοπικές επιχειρήσεις και να διασφαλίσουμε ότι θα υπάρχουν διαθέσιμες καλλιεργήσιμες εκτάσεις για όλους τους ωφελούμενούς μας την άνοιξη. Ο κ. Črt Kovač, ως κύριος εκπαιδευτικός μας, εισήγαγε το θέμα της περμακουλτούρας, το οποίο συγκέντρωσε μεγάλη προσοχή, καθώς το ίδιο το έργο είναι πολύ πιο πρακτικό και εμφανίζει πιο άμεσα αποτελέσματα από τα περισσότερα έργα που χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι άνθρωποι ανταποκρίθηκαν καλά στο πρόγραμμα PERMIND, λόγω του ότι είναι προσβάσιμο σε όλους και ο καθένας μπορεί να συνεισφέρει κάτι σε αυτό. Ήταν εμψυχωτικό το γεγονός ότι υπήρχε συνεισφορά από τους κυβερνητικούς λειτουργούς, τους αγρότες, τους συντονιστές προγραμμάτων, οι οποίοι πρόσφεραν την βοήθειά τους σε θέματα καλλιέργειας, ανακύκλωσης, ακόμη και προσωπικής επαφής με τους εκπαιδευόμενους (τα προγράμματα συνήθως προσελκύουν μόνο ανθρώπους με συγκεκριμένα ενδιαφέροντα). Αυτό που μάθαμε στην αρχή αυτού του χειμώνα είναι ότι η περμακουλτούρα μοιράζεται εύκολα.
PERMIND
|
7
PERMIND ΤΕΥΧΟΣ 3
υψηλών υπηρεσιών εκπαίδευσης των ατόμων με σοβαρά ψυχοκοινωνικά προβλήματα. Ο στόχος αυτού του εγχειρήματος είναι η δημιουργία βιώσιμων “slow-growing” κοινοτήτων, καθώς και η εκπαίδευση σε θέματα γνώσεων, δεξιοτήτων και εργασιακών ευκαιριών. Η περμακουλτούρα βιώνεται ταυτόχρονα ως θεραπευτική τεχνική και ως εφικτός και κερδοφόρος τρόπος βιοπορισμού. Γίνεται μεγάλη προσπάθεια από την ομάδα μας για την διάχυση του προγράμματος, καθώς αποτελεί στόχο να βιωθεί η περμακουλτούρα ως μία τεχνική καλλιέργειας τόσο της γης, όσο και του μυαλού. Υπάρχει ακόμη ο κοινωνικός στιγματισμός που συνοδεύει την ψυχική νόσο, λόγω της άγνοιας και του φόβου απέναντι στο άγνωστο, γεγονός που δείχνει πόσο δουλειά πρέπει να γίνει για να δείξουμε ότι οι άνθρωποι με σοβαρά ψυχοκοινωνικά προβλήματα μπορούν να ζήσουν μια φυσιολογική ζωή και να μοιραστούν πολλά μαζί μας. Η ενσωμάτωση αποτελεί μια αμφίδρομη διαδικασία. Μπορούμε να προετοιμάσουμε τους ανθρώπους με ψυχοκοινωνικά προβλήματα να ενταχθούν/επανενταχθούν στην κοινότητα, αλλά ταυτόχρονα πρέπει να γίνει μεγάλη προσπάθεια ευαισθητοποίησης της κοινότητας για την ψυχική νόσο. Μια καλή πρακτική που καταγράφηκε από την ομάδα μας ήταν η
ΙΑΝΟΥΑΡΊΟΥ 2019 δράση «καλάθια καλωσορίσματος». Προετοιμάσαμε 50 καλάθια και τα γεμίσαμε με φρέσκα προϊόντα, χαρά, ενθουσιασμό και ενέργεια, τα οποία οι εκπαιδευόμενοι διαμοίρασαν στην τοπική κοινότητα. Από μόνη της η δραστηριότητα αυτή είχε εκπαιδευτικό χαρακτήρα, καθώς πολλά βήματα πρέπει να γίνουν για την προετοιμασία των καλαθιών. Η διαδικασία περιελάμβανε τον σχεδιασμό ενός ενημερωτικού φυλλαδίου με πληροφορίες για το πρόγραμμα PERMIND και την παρουσίαση της δραστηριότητας στα ΜΜΕ. Ήταν ένας πολύ ενδιαφέρον τρόπος να παρουσιάσουμε της υψηλής ποιότητας λαχανικά μας, τα οποία καλλιεργήθηκαν από τους εκπαιδευόμενούς μας, αλλά και να καταπολεμήσουμε τις προκαταλήψεις, ενισχύοντας την ενσωμάτωση των ατόμων με ψυχοκοινωνικά προβλήματα. Η δράση αποτέλεσε μια καλή πρακτική για την ανάπτυξη των δεξιοτήτων των εκπαιδευόμενων σε θέματα επικοινωνίας και διαφήμισης, καθώς μόνοι τους παρουσίασαν τον εαυτό τους και εξήγησαν τους λόγους που κάνουν αυτή τη δράση. Λάβαμε θετική ανατροφοδότηση από την τοπική κοινότητα (Δήμος, Επιμελητήριο, τοπικές αρχές, ΜΜΕ, εστιατόρια, αγρότες, πελάτες), η οποία στηρίζει και κινητοποιεί το έργο μας. Keep going, keep growing!
PERMIND
|
8
PERMIND ΤΕΥΧΟΣ 3
Κατά τη διάρκεια εφαρμογής του προγράμματος Permind, η φάρμα Noas Ark στην Σουηδία συνειδητοποίησε πώς ήδη χρησιμοποιούσε τεχνικές συμβατές με την περμακουλτούρα. Μετά την επίσκεψη στην Τενερίφη, η οποία ενέπνευσε την ιδέα της περμακουλτούρας, οι τεχνικές αυτές ενισχύθηκαν περαιτέρω. Η φιλοσοφία της περμακουλτούρας είχε μεγάλη αποδοχή από την ομάδα των χρόνιων ασθενών και των ανέργων που εργάζονται στον κήπο. «Οι συμμετέχοντες έχουν δείξει ιδιαίτερο ενδιαφέρον και θέλουν να μάθουν περισσότερα για την περμακουλτούρα. Έχουν δείξει μεγαλύτερη δέσμευση στην εργασία στον κήπο», αναφέρει η Maja Riise,η οποία είναι κηπουρός και μάνατζερ στην φάρμα Noas Ark. Με αφορμή το πρόγραμμα Permind, χρησιμοποιήσαμε καφέ και εφημερίδες για την βελτίωση της ποιότητας του χώματος. Η φάρμα Noas Ark βρίσκεται στην όμορφη παραθαλάσσια χερσόνησο Onsalaκαι η φάρμα έχει χρησιμοποιήσει για πολύ καιρό τα φύκια για την καλλιέργεια της γης. Ιστορικά, έχουν χρησιμοποιηθεί στις φάρμες τη Σουηδίας και ως προϊόν διατροφής. Με την ανάμειξη φυκιών στο χώμα και τη χρήση του μείγματος για φυλλόχωμα και ζέστη, η φάρμα Noas Ark χρησιμοποιούσε τεχνικές περμακουλτούρας, χωρίς να το γνωρίζει, και είχε θετικά αποτελέσματα. Κατά την εποπτική επίσκεψη των ειδικών από την
ΙΑΝΟΥΑΡΊΟΥ 2019
Τενερίφη, διαπιστώθηκε η εξαιρετική ποιότητα του χώματος. Άλλη μια πρόκληση ήταν ο σχεδιασμός του κήπου με τις αρχές της περμακουλτούρας. Τα επικίνδυνα ζιζάνια ευδοκιμούν στις συνθήκες της περμακουλτούρας και μπορούν να βλάψουν τα φυτά. Η Maja θα ήθελε να διερευνήσει τον τρόπο περιορισμού των ζιζανίων, καθώς και των τρόπο υιοθέτησης των τεχνικών της περμακουλτούρας με βάση τις ανάγκες σε τοπικό επίπεδο. Τελικά, τα φυτά επιβίωσαν σε ένα ασυνήθιστα ζεστό καλοκαίρι. « Τώρα συλλέξαμε την τελευταία μας παραγωγή και την πουλήσαμε στην γιορτή του φθινοπώρου. Συλλέξαμε σπόρους και ανυπομονούμε για το δεύτερο έτος εφαρμογής του προγράμματος», ανέφερε η Maja Riise. Ο χειμώνας πλησιάζει στη Σουηδία και είναι δύσκολη η καλλιέργεια σε εξωτερικό χώρο. Οι συμμετέχοντες θα αφιερώσουν το χρόνο τους στην προετοιμασία και στον σχεδιασμό για το επόμενο έτος με σκοπό τη δημιουργία υγιών φυτών και υγιών ανθρώπων, χρησιμοποιώντας την περμακουλτούρα ως οδηγό. Η Maja καταλήγει ότι «η περμακουλτούρα έχει μια σημαντική διάσταση, με την έννοια της βιωσιμότητας, η οποία είναι πολύ σημαντική στη δουλειά με τους ανθρώπους, που προσπαθούν να διαχειριστούν το άγχος τους.
PERMIND
|
9
ΕΓΓΡΑΦΕΙΤΕ ΣΤΟ P E R M I N D
N E W S L E T T E R
Απλά στείλτε e-mail στο ekpsale1@gmail.com
Αριθμός συμφωνίας 2017-1-ES01-KA204-037996
Το σχέδιο αυτό χρηματοδοτήθηκε με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Η παρούσα δημοσίευση δεσμεύει μόνο τον συντάκη της και η Επιτροπή δεν ευθύνεται για τυχόν χρήση των πληροφ οριών που περιέχονται σε αυτήν.