NADODRZANIE W PORCELANIE by Fundacja Dom Pokoju

Wystawa polskiej porcelany i ceramiki lat 1950-1990 ze zbiorów seniorów Nadodrza Niniejsza wystawa prezentuje porcelanę i ceramikę pochodzącą z prywatnych zbiorów osób związanych z Nadodrzańską Radą Seniorów oraz sympatyków organizowanej przez nią kawiarenki społecznej.Ekspozycja ta jest kolejnym przedsięwzięciem firmowanym przez Departament Historyczny Rady Seniorów. Eksponaty ukazane na wystawie były powszechne dostępnymi w okresie PRL-u produktami. W prezentowanym zbiorze znajduje się jednak kilka takich, które stanowią prawdziwe “perełki” – tworzone w małych seriach unikaty, o wysokiej wartości. Kto, z żyjących w okresie PRL-u, nie pamięta, jak żmudne było pozyskanie rzeczy potrzebnych do życia. Nabycie czegokolwiek począwszy od mebli, pralek, czy naczyń, po produkty potrzebne do codziennego funkcjonowania, czyli żywność, okupić trzeba było nie raz całonocnym wystawaniem w kolejce. Produkty zdobyte z takim trudem zyskiwały wartość dodatkową. Szlachetne wyroby, na tle szablonowej brzydoty, lśniły niczym trofea wojenne. Nie mniej ważne były dla nas osobiste historie, zapisane w porcelanie, którą Państwu prezentujemy. Dlatego w katalogu znajdą Państwo opowieści, które wraz z eksponatami przekazali nam ich właściciele. Zapraszam do obejrzenia katalogu, który odsłania wycinek codziennego życia przeciętnego Polaka żyjącego w czasach systemu socjalistycznego. W wielu osobach przedmioty z tamtego okresu nie budzą zachwytu, gdyż byli skazani nabywać Nadodrzanie w porcelanie

tylko to, co było, nie mając wielkiego wyboru. Inni jednak z sentymentem wspominają proces żmudnego pozyskiwania naczyń i swoją dumę z wejścia w ich posiadanie. Innym jeszcze towarzyszy prawidziwy, niczym nieuwarunkowany zachwyt nad estetycznym wyglądem tych naczyń i dzięki takim osobom możemy oglądać tę wystawę, na której zebrano ich osobiste eksponaty.

Malwina Janusz kuratorka wystawy

ZAKŁAD PORCELANY STOŁOWEJ “KAROLINA” Z JAWORZYNY ŚLĄSKIEJ Fabryka Porcelany Stołowej „Karolina” rozpoczęła pracę po zakończeniu działań wojennych w 1945 roku. Od 1905

Pamiątka po ojcu....

roku należała do koncernu Lorenza Hutschenreutera z Selb. Na początku powojennej dziłalności w fabryce wykorzystywano

Zestaw ceramiczny: zapalniczka, popielniczka i wazonik są

niemieckie wzory – aż do około 1954 roku. Jednak z czasem powstały pierwsze dekoracje oraz fasony serwisów zaprojektowane

moją pamiątką po ojcu. Mają one dla mnie ogromną war-

przez polskich twórców. W. Potacki zaprojektował serwis „Joanna”, następnie produkowano jeszcze „Tycjannę”. Do końca lat 50.

tość sentymentalną. Obiekty pochodzą z lat 60. XX wieku.

korzystano ze wzorów pochodzących z Instytutu Wzornictwa Przemysłowego. W 1958 fabryka została zmodernizowana - urucho-

Współcześnie zapalniczka na benzynę może się wydawać

miono w niej nowe piece i pomieszczenia sprzyjające ulepszeniu procesu produkcji.

czymś absurdalnym i zupełnie niepraktycznym, w przeci-

W „Karolinie” pracowały absolwentki wrocławskiej uczelni plastycznej. Początkowo jako twórczynie dekoracji, a od

wieństwie do okresu PRL-u – w tamtym czasie posiadając

1960 roku jako pracownice Ośrodka Wzorcującego. Adam Sadulski – absolwent Ceramiki wrocławskiej szkoły – został kierowni-

taką zapalniczkę można było nieźle popisać się przed in-

kiem Ośrodka. Zaprojektował on dwa fasony cieszące się duża popularnością: „Paola” (1962/1964) oraz „Milot” (1968).1

nymi. Niegdyś dawano sobie w zakładach pracy z różnych

Na szczególne zaintereowanie w grupie eksponatów wyprodukowanych w „Karolinie” zasługuje patera zaprojektowana dla LOT-u. Stanowi ona ucieleśnienie panujących w latach 50. i 60. trendów. Obecnie jest obiektem trudno osiągalnym,

okazji prezenty. Mój ojciec - z zawodu kadrowy - dostał ten zestaw w 1972 roku, kiedy odchodził na emeryturę.

drogim i poszukiwanym przez kolekcjonerów.

Nadodrzanie w porcelanie

1 Banaś B., Polski New look. Ceramika użytkowa lat 50. i 60., Studio Baka.

Zestaw popielniczka, papierośnica i zapalniczka Projektant: nieznany Produkcja: Zakład Porcelany Stołowej “Karolina” z Jaworzyny Śląskiej Rok: 1960-1970 Udostępnione przez Panią Zofię Zając

Nadodrzanie w porcelanie

Zofia Zając Modystka z Nadodrza, członkini Rady Seniorów Nadodrza

Nadodrzanie w porcelanie

Projektant: nieznany Produkcja: Zakład Porcelany Stołowej “Karolina” z Jaworzyny Śląskiej Rok: 1960-1970 Udostępnione przez Panią Bożenę Żórawską

Talerz ozdobny

Filiżanka

Projektant: nieznany Produkcja: Zakłady Porcelany Stołowej “Karolina” w Jaworzynie Śląskiej Rok: 1970-1980 Udostępnione przez Pana Romana Płatka

Projektant: nieznany Produkcja: Zakład Porcelany Stołowej “Karolina” z Jaworzyny Śląskiej Rok: ok. 1960 Udostępnione przez Pana Kazimierza Kędzierskiego

Nadodrzanie w porcelanie

Mlecznik i filiżanka

Serwis do kawy Projektant: nieznany Produkcja: Zakład Porcelany Stołowej “Karolina” z Jaworzyny Śląskiej Rok: ok. 1960 Udostępnione przez Panią Grażynę Stysiak

Maczki W latach 80. zaczęłam zbierać białą porcelanę w maczki, produkowaną w Jaworzynie. Zaczęło się od tego, że zakupiłam serwis do herbaty, później do kawy. Członkowie mojej rodziny zorientowali się, że kompletuję zestaw. Na imieniny dostałam od siostry bulionówki, od mamy – talerzyki deserowe, kubeczki od przyjaciółki i w ten oto sposób uzbierałam całą zastawę. Zakupów kolejnych elementów zestawu dokonywaliśmy w sklepie firmowym, który znajdował się pod Arkadami we Wrocławiu.Usytuowanie sklepu oraz wielość elementów zestawu, ale też ich dostępność

Nadodrzanie w porcelanie

było bardzo dogodne, gdyż kiedy któryś z elementów się Cukiernica

Filiżanka

Projektant: nieznany Produkcja: Zakład Porcelany Stołowej “Karolina” z Jaworzyny Śląskiej Rok: ok. 1960 Udostępnione przez Państwa Żurakowskich

Projektant: nieznany Produkcja: Zakład Porcelany Stołowej “Karolina” z Jaworzyny Śląskiej Rok: ok. 1960 Udostępnione przez T. Wielga i J. Olczaka

stłukł, to zawsze mogłam go dokupić, aby zachować zestaw w całości. Bardzo podobał mi się ten zestaw w maczki, kompletowałam go około dwóch lat. Irena Żurakowska Sympatyzuje z Kawiarenką Społeczną

Serwis “Maczki” Projektant: nieznany Produkcja: Zakład Porcelany Stołowej “Karolina” z Jaworzyny Śląskiej Rok: ok. 1980 Udostępnione przez Państwa Żurakowskich

Patera wyprodukowana dla “LOT” Projektant: nieznany Produkcja: Zakład Porcelany Stołowej “Karolina” z Jaworzyny Śląskiej Rok: ok. 1960 Udostępnione przez T. Wielga i J. Olczaka

Wazon

Talerz

Projektant: nieznany Produkcja: Zakład Porcelany Stołowej “Karolina” z Jaworzyny Śląskiej Rok: ok. 1960 Udostępnione przez T. Wielga i J. Olczaka

Projektant i twórczyni dekoracji: M. Skalec-Szum/ Cepelia Produkacja: Zakład Porcelany Stołowej “Karolina” z Jaworzyny Śląskiej Rok: 1975 Udostępnione przez T. Wielga i J. Olczaka

Nadodrzanie w porcelanie

Filiżanki Projektant: nieznany Produkcja: Zakład Porcelany Stołowej “Karolina” z Jaworzyny Śląskiej Rok: ok. 1960 Udostępnione przez T. Wielga i J. Olczaka

ZAKŁAD PORCELITU STOŁOWEGO “TUŁOWICE” W TUŁOWICACH Fabryka w Tułowicach przed 1945 rokiem należała do rodziny Schlegelmilchów. Po zakończeniu działań wojennych większość maszyn, będących wyposażeniem zakładu, została wywieziona do ZSRR. Zakład zaczął jednak działać od 1946 roku, będąc już w rękach władz polskich. Początkowo korzystano z fasonów i wzorów produkowanych w fabryce przed wojną. Jednak od 1951 roku uruchomiono linię technologiczną umożliwiającą produkcję porcelitu. Pierwsze wzory stworzone dla nowego tworzywa pochodziły z Instytutu Wzornictwa Przemysłowego, a od 1960 roku produkowano w zakładzie figurki tam projektowane. Od 1959 roku zaczął działać w fabryce Ośrodek Wzorcujący, który powierzono pieczy absoltwentów wrocławskiej uczelni plastycznej Lucynie i Kazimierzowi Kowalskim. Pierwszym fasonem, który wyszedł spod ich rąk była „Ewa”, kolejnym „Opole” – zdobył w 1963 roku wyróżnienie na Targach Branżowych. W Tułowicach starano się w taki sposób projektować fasony i używać dekoracji, aby porcelitowe wyroby jak najbardziej przypominały porcelanowe, a więc aby oddawały ich lekkość i delikatność. Największą popularnościa cieszyło się czarne połyskliwe szkliwo oraz beżowe. Serwisy dekorowano złotem i emaliami. Fason „Ania” z 1964 roku wyróżniający się masywnością miał jednak za zadanie świadomie ukazać porcelit jako tworzywo zupełnie inne niż porcelana, a więc wytrzymałe i nie pozwalające na tworzenie zeń lekkich i filigranowych form. Serwis

Nadodrzanie w porcelanie

Projektant: nieznany Produkcja: Zakład Porcelany Stołowej „Karolina” z Jaworzyny Śląskiej Rok: ok. 1960 Udostępnione przez T. Wielga i J. Olczaka

otrzymał srebrny medal w 1968 roku na Targach w Poznaniu. Tułowickie zakłady na przełomie lat 50. i 60. miały dość skromną bazę produkowanych fasonów, dlatego wiele uwagi

Nadodrzanie w porcelanie

Mlecznik „Stylowa”

zwracano na zdobienia. Używano barwnych szkliw – od złota, poprzez brązy, fiolety, zielenie do granatów, złocono, wydrapywano dekoracje lub używano farb, które dawały efekt „lustra” – co było specjalnością w tych zakładach. Ponadto tworzono za pomocą metody tzw. „reliefów gumowych”, korzystano z kalki offsetowej i sitodruku.2 Szczególnym obiektem znajdujących się w naszym zbiorze tułowickich eksponatów jest serwis „Opole”. Charakterystyczne i modne w tamtym czasie połyskujące, czarne szkliwo oraz złocone dekoracje robią do tej pory ogromne wrażenie.

2 Banaś B., Polski New look. Ceramika użytkowa lat 50. i 60., Studio Baka.

Serwetnik

Miska Projektant: Zakład Porcelitu Stołowego “Tułowice” w Tułowicach Produkcja: Polska Rok: 1970-1980 Udostępnione przez Pana Romana Płatka

Serwis do kawy “Opole” Projektant: K. Kowalski Produkcja: Zakład Porcelitu Stołowego “Tułowice” w Tułowicach Rok: 1963 Udostępnione przez Panią Anielę Watras

Nadodrzanie w porcelanie

Projektant: nieznany Produkcja: Zakład Porcelitu Stołowego “Tułowice” w Tułowicach Rok: ok. 1960 Udostępnione przez Pana Romana Płatka

Serwis do kawy / herbaty Projektant: nieznany Produkcja: Zakład Porcelitu Stołowego “Tułowice” w Tułowicach Rok: 1970-1980 Udostępnione przez Panią Anielę Watras

ZAKŁAD PORCELANY STOŁOWEJ “WAŁBRZYCH” W roku 1945 roku rozpoczęto produkcję w zakłądach należących wcześniej do Carla Tielscha. Na straży stali pracownicy z rzeszowskich zakładów, jednak było ich niewielu, dlatego do pracy przyuczali każdą osobę, która się im nawinęła. W latach 1947-1949 w wałbrzyskiej wytwórni pracował Wincent Potacki, który był w ówczesnych czasach jednym z czołowych projektantów naczyń użytkowych. W 1952 roku w wytwórni powstał Ośrodek Wzorcujący. Działała tu Ludmiła Pokornianka odpowiedzialna za projektowanie nowych dekoracji oraz nadzorowanie pracownic zajmujących się malowaniem. W „Wałbrzychu” realizowano wzory z Instytutu Wzornictwa Przemysłowego, projekty zatrudnionych w zakładzie twórców oraz wzory poniemieckie. W zakłądzie realizowano również formy celowo nawiązujące do wzorów historycznych. Często dekorowano serisy złotymi obwodkami ręcznie nanoszonymi oraz kalkami z motywami kwiatowymi. Z wytwórni tej „wychodziły” również figurki projektowane przez artystów Instytutu Wzornictwa Przemysłowego: L. Tomaszewskiego, H. Jędrasiaka, H. Orthwein.3 Najbardziej interesującym obiektem na naszej wystawie, pochodzącym z wałbrzyskiej wytwórni jest mlecznik z serwisu „Julita”, cieszącego się w latach 50. i 60. bardzo dużą popularnością. Produkowany wtedy w Zakładach Porcelany Stołowej

Pamiątka po teściowej Udostępniona przeze mnie porcelana to pamiątki po mojej teściowej, która była rodowitą warszawianką, brała udział w Powstaniu Warszawskim. Filiżanek używałam robiąc galaretę z nóżek. Na codzień robiłam ją w szklanych naczyniach, jednak od święta w tych porcelanowych, będących

„Krzysztof” był jednym z ważniejszych towarów eksportowych.4

pamiątką po teściowej. Bardzo je zawsze ceniłam.

Nadodrzanie w porcelanie

3 Banaś B., Polski New look. Ceramika użytkowa lat 50. i 60., Studio Baka. 4 Tamże, s. 117.

Mlecznik z serwisu Julita Projektant formy: E. Ruszczyński Produkcja: Zakład Porcelany Stołowej “Wałbrzych” Rok: 1957 Udostępnione przez Panią Bożenę Żórawską

Nadodrzanie w porcelanie

Bożena Żórawska Członkini Rady Seniorów Nadodrza

ZAKŁAD PORCELANY STOŁOWEJ “KRZYSZTOF” W WAŁBRZYCHU Władze polskie przejęły tzw. „fabrykę Kristera” w 1945 roku. Od tego czasu przez kolejne 4 lata Zakład nazywał się Fabryka Porcelany „Krister”. Później używano nazwy Fabryka Porcelany „Krzysztof”. Natommiast w latach 1957-1958 obowiązywała nazwa: Zakład Pocelany Stołowej „Wawel”. Jak wiele zakładów uruchomionych po wojnie, poczatkowo zajmowano się produkcją wzorów poniemieckich. Zatrudniono pracowników z Ćmielowa i Chodzieży. W roku 1956 powstał Ośrodek Wzorcujący, któremu przewodniczył Jan Kwinta. Od 1957 roku produkowano serwis „Julita” oraz „Silesia” inspirowane wzorami niemieckimi. „Julita” cieszyła się ogromną popularnością zarówno u nabywców polskich, jak i zagranicznych. W pierwszej połowie lat 60. zakład przeszedł modernizację. Oprócz projektów zatrudnionych twórców korzystano ze wzorów pochodzacych z Instytutu Wzornictwa Przemysłowego. Produkowano projekty: L. Tomaszewskiego, M. Naruszewicza,

Serwis do kawy / herbaty

Projektant: nieznany Produkcja: Zakłady Porcelany Stołowej “Wałbrzych” w Wałbrzychu Rok: Udostępnione przez Pana Romana Płatka

Projektant: nieznany Produkcja: Zakłady Porcelany Stołowej “Wałbrzych” w Wałbrzychu / Tielsch Rok: ok. 1940 Udostępnione przez Pana Romana Płatka

Nadodrzanie w porcelanie

H. Orthwein. W zakłdzie projektowała również Z. Śliwowska, twórczyni bardzo charakterystycznego wazonu „Calypso”.5

5 Banaś B., Polski New look. Ceramika użytkowa lat 50. i 60., Studio Baka.

Talerz

Projektant: nieznany Produkcja: Fabryka Porcelany “Książ” w Wałbrzychu / “Krzysztof II” Rok: 1980-1990 Udostępnione przez Pana Romana Płatka

Projektant: nieznany Produkcja: Zakład Porcelany Stołowej “Wawel” w Wałbrzychu Rok: 1957-1958 Udostępnione przez Państwa Żurakowskich

Talerz okolicznościowy “Mundial”

Filiżanka WZG Wschód

Projektant: nieznany Produkcja: Zakłąd Porcelany “Książ” Rok: 1986 Udostępnione przez Pana Kazimierza Kędzierskiego

Projektant: nieznany Produkcja: Zakład Porcelany Stołowej “Krzysztof” w Wałbrzychu Rok: 1960-1970 Udostępnione przez Panią Bożenę Żórawską

Nadodrzanie w porcelanie

Dzbanek “Orbis”

ZAKŁAD PORCELANY STOŁOWEJ “LUBIANA” Zakład Porcelany Stołowej „Lubiana” rozpoczął swoją działalność w 1969 roku w Łubianie koło Kościerzyny. Od 1973 roku zakład zaczął działać w ramach kombinatu przemysłowego Zjednoczone Zakłady Ceramiki Stołowej „CERPOL” z siedzibą w Wałbrzychu. Na początku lat 80. firma stała się samodzielnym przedsiębiorstwem państwowym. W 1992 roku firma zostaje przekształcona w Spółkę Akcyjną. Porcelana z Łubiany jest obecnie produkowana głównie na eksport – ponad 80% produkcji. W zakładzie produkuje się pocelanę hotelową, zaopatrując hotele: Accor, Marriott, Radisson SAS, Sheraton. Po roku 2002 „Lubiana” przejęła znaczną część udziałów Zakładów z Chodziezy i Ćmielowa. W zakładzie tym produkowano i produkuje się pocelanę z charakterystycznymi wzorami haftu kaszubskiego.6

Nadodrzanie w porcelanie

Talerz okolicznościowy”40-lecie powrotu ziem zachodnich i póŁnocnych do macierzy. 1945 - 1985” Projektant: nieznany Produkcja: Zakład Porcelany Stołowej „Wawel” w Wałbrzychu Rok: 1985 Udostępnione przez T. Wielga i J. Olczaka

6 www.lubiana.com.pl/firma.html

Projektant: nieznany Produkcja: Zakład Porcelany Stołowej „Lubiana” Rok: 1960-1970 Udostępnione przez Pana Romana Płatka

Dzbanek na esencję Projektant: nieznany Produkcja: Zakład Porcelany Stołowej “Lubiana” Rok: 1960-1980 Udostępnione przez Pana Romana Płatka

Cukiernica “Orbis”

Waza “GS”

Projektant: nieznany Produkcja: Produkcja: Zakład Porcelany Stołowej “Lubiana” Rok: 1960-1980 Udostępnione przez T. Wielga i J. Olczaka

Nadodrzanie w porcelanie

Talerz w kaszubskie wzory – wykonany dla Wojskowego Zespołu Wypoczynkoweg Jantar w Juracie

ZAKŁAD PORCELANY STOŁOWEJ “KRZYSZTOF” W WAŁBRZYCHU Tradycja włocławskich zakładów sięga połowy XIX wieku. W 1945 roku upaństwowiono zakłady – połaczono dwie

Najbardziej charakterystyczne i doceniane wyroby Fajansu włocławskiego ciesza się popoularnością ze względu na

niegdyś znajdujące się w rękach różnych właścicieli wytwórnie. W 1949 roku włączono jeszcze wytwórnię fajansu sanitarnego.

ręcznie nanoszone dekoracje, a nie ze względu na formy. Działania malarskie nadzorowała Elżbieta Piwek-Białoborska. Wzory

W powojennych latach korzystano ze wzorów już istniejących oraz malowano wedle uznania nawiązując do miejscowego folkloru.

kwiatowe realizowały pracownice, a wzory abstrakcyjne sama nadzorczyni lub prawcownice pod jej kontrolą. „Włocławek” to

We „Włocławku” odbył się projekt szkolenia robotnic w dziedzinie malarstwa, którego prekursorem był Antoni Bu-

wytwórnia wyróżniająca się na tle innych działających w Polsce bardzo bogatą paletą barw używanych do dekoracji fajansu.

szek. Pomysł nauki malarstwa kontynuowali Helenia i Lech Grześkowiczowie, którzy zainspirowali powstanie dekoracji nawiązu-

W latach 70. i 80. masową produkcję zakładów zdominowały naczynia dekorowane monochromatycznie kobaltem, inspirowane

jących do elementów zdobniczych występujących w folklorze regionu kujawskiego.

sztuką ludową. Na wystawie prezentujemy te jakże popularne w Polsce obiekty.7

Wpływ na przyjęcie „ludowego”, nawiązującego do pierwotnej, regionalnej tradycji kierunku działań artystycznych miała Cepelia. We włocławskich zakładach chciano pokazać, jak łączą swe siły wykształecni artyści i zwykłe robotnice. Produkty z fajansu miały być tańsze w produkcji niz porcelana, ale poprzez ręcznie nanoszone dekoracje, miały zaspokajać wyrafinowane gusta ich użytkowników. Pod koniec lat 50. rozpoczęto w zakłądzie produkcję bardziej nowoczesnych wzorów. Zakład w latach 1950-1960 miał dosyć bogaty asortyment. Produkowano: różnego rodzaju wazony, kosze i patery na owoce, ceramiczne lampy, komplety do palenia, komplety deserowe, serwisy do kawy, zestawy do napoi, naczynia kuchenne. Artyści wywodzący się z polskich uczelni Nadodrzanie w porcelanie

Nadodrzanie w porcelanie

plastycznych projektowali we włocławskich zakładach fantazyjne formy i niebanalne, często geometryczne dekoracje. Kiedy zaczęło być popularne projektowanie i produkowanie figurek w Insytucie Wzornictwa Przemysłowego w latach 1957-1958, Wit Płażewski – jeden z czołowych projektantów włocławskich zakładów, również zaprojektował kilka figurek.

7 Banaś B., Polski New look. Ceramika użytkowa lat 50. i 60., Studio Baka.

Pojemnik z zestawu galanterii kuchennej

Projektant: nieznany Ręcznie malowane: Rogalska Produkcja: Zakłady Fajansu we Włocławku “Włocławek” Rok: ok. 1960 Udostępnione przez Panią Alicję Michalską

Projektant: nieznany Produkcja: Zakłady Fajansu we Włocławku “Włocławek” Rok: ok. 1960 Udostępnione przez Panią Alicję Michalską

Popielniczka

Wazon

Projektant: nieznany Produkcja: Zakłady Fajansu we Włocławku “Włocławek” Rok: ok. 1960 Udostępnione przez Panią Annę Rutską

Nadodrzanie w porcelanie

Filiżanka z zestawu galanterii kuchennej

Fajans z Włocławka Moje wspomnienia związane z tym fajansem sa dosyć smutne. Talerze oraz inne rzeczy potrzebne w domu w okresie PRL-u zdobywało się tak, jak meble, lodówki oraz inne sprzęty. Wiązało się to ze staniem w długich kolejkach. Trzeba było wstać rano i ustawić się w kolejce Pod Arkadami przy ul. Świdnickiej we Wrocławiu, aby kupić kilka dzbanuszków, czy talerzy. Oczywiście wcześniej trzeba było ustalić, kiedy będzie dostawa. Stojąc w kolejce mozna było ustalić z innymi towarzyszami niedoli, czym później będzie się można wymienić. Miałam szczęście, gdyż w pracy miałam koleżankę, która również zbierała Włocławek, dlatego mogłyśmy na zmianę pełnić dyżury w kolejce, a później uzupełniać swe zbiory wymieniając te cenne talerze. Ściany mojego mieszkania zdobiły włocławskie talerze i deseczki, a na półkach stały pojemniki w tym samym stylu. Znajomi i rodzina podziwiali moją okazałą kolekcję. Widziałam podobnie udekorowane i zopatrzone mieszkania u swoich znajomych. Trzba przyznać, że Włocławskie Zakłady miały bardzo szeroki asortyment i godny podziwu jest fakt, że naczynia były malowane ręcznie. Kolekcjonerzy mieli do wyboru dwa warianty kolorów: niebieskie tonacje, bądź brązowe. Jedzenie podane na talerzu z Włocławka prezentowało się bardzo ładnie. Mankamentem tych naczyń było to, że

talerza. Na gościach moża było polegać – udawali, że nie widzą usterki. Nadodrzanie w porcelanie

Swoją kolekcję gromadziłam głównie w latach 70. i była ona dosyć okazała. Do dzisiaj dotrwało niewiele: trzy głębokie talerze, dwie miseczki i tylko jeden kubek. Pomimo upływu lat, nadal lubię jeść zupę na talerzu pomalowanym w niebieskie kwiaty. Alicja Michalska

Talerz Ścienny z zestawu galanterii kuchennej

Ikebana

Projektant: nieznany Ręcznie malowała: B. Mikołajczyk Produkcja: Zakłady Fajansu we Włocławku “Włocławek” Rok: ok. 1960 Udostępnione przez Panią Alicję Michalską

Projektant: nieznany Produkcja: Zakłady Fajansu we Włocławku “Włocławek” Rok: ok. 1960 Udostępnione przez Panią Annę Rutską

Nadodrzanie w porcelanie

nie były zbyt trwałe, dlatego nie było nic dziwnego w tym, że ktoś pił z wyszczerbionego kubka lub jadł z pęknietego

Sympatyzuje z Kawiarenką Społeczną

Ceramiczna Tacka

Projektant: nieznany Produkcja: Zakłady Fajansu we Włocławku “Włocławek” Rok: ok. 1960 Udostępnione przez Panią Alicję Michalską

Talerz głeboki i talerz płytki

Pojemnik z zestawu galanterii kuchennej

Projektant: nieznany Produkcja: Zakłady Fajansu we Włocławku “Włocławek” Rok: ok. 1960 Udostępnione przez Panią Mirosławę Pokładek

Nadodrzanie w porcelanie

Ceramiczna Tacka

Fajans włocławski Pierwsze wyroby fajansowe zakupiłam w latach siedemdziesiątych. Bardzo mi się podobały ponieważ były to pięknie malowane artystyczne dzieła. Każda z tych rzeczy była ręcznie malowana i nie było takiej drugiej identycznej. W tamtym okresie naczynia takie były bardzo modne. Znajdowały się prawie w każdym domu. Zdobywałam je na różnych kiermaszach które odbywały się we Wrocławiu. Posiadałam różne pojemniki do przypraw i artykułów sypkich, talerze, serwis do kawy i wiele innych. Do niewielkiej kolek-

Nadodrzanie w porcelanie

cji która mi pozostała odnoszę się z wielkim sentymentem. Podstawka na jajko

Pojemnik i miska

Mirosława Pokładek

Projektant: nieznany Produkcja: Zakłady Fajansu we Włocławku “Włocławek” Rok: ok. 1960 Udostępnione przez Panią Mirosławę Pokładek

Członkini Rady Seniorów Nadodrza

Wazon Projektant: nieznany Produkcja: Zakłady Fajansu “Włocławek” we Włocławku Rok: 1970-1980 Udostępnione przez Pana Romana Płatka

Pojemnik z zestawu galanterii kuchennej

Talerz

Pojemnik z zestawu galanterii kuchennej Projektant: nieznany Produkcja: Zakłady Fajansu “Włocławek” we Włocławku Rok: 1970-1980 Udostępnione przez Infopunkt Nadodrze

Projektant: nieznany Produkcja: Zakłady Fajansu “Włocławek” we Włocławku Rok: 1970-1980 Udostępnione przez Infopunkt Nadodrze

Nadodrzanie w porcelanie

Projektant: nieznany Produkcja: Zakłady Fajansu “Włocławek” we Włocławku Rok: 1970-1980 Udostępnione przez Infopunkt Nadodrze

Wazon Projektant: nieznany Produkcja: Zakłady Fajansu “Włocławek” we Włocławku Rok: 1970-1980 Udostępnione przez Infopunkt Nadodrze

ZAKŁAD FAJANSU “KOŁO” W KOLE Fabryka należała do Czesława Freudenreicha, a po wojnie została znacjonalizowana. Po wojnie w zakładzie panowały cięzkie warunki pracy, wisiała nad nim nawet groźba zamknięcia. Asortyment nie był zbyt bogaty. Z czasem zaczeto szkolić pracownice w malowaniu i kładziono nacisk właśnie na ręczne malowanie dekoracji i to tych inspirowanych sztuka ludową. Funkcje kierowniczki malarni pełniła najzdolniejsza spośród pracownic – Helena Majewska. W Kole produkowano również bardziej współczesne dekoracje o charakterze abstrakcyjnym. Malowano często na czarnym szkliwie barwnymi, matowymi i błyszczącymi emaliami. Niektóre z włocławskich fasonów były produkowane również w Kole. Jednak w ofercie kolskiego zakładu przeważały naczynia dekorowane ludowo. Od 1974 roku połączono kolskie zakłady

8 Banaś B., Polski New look. Ceramika użytkowa lat 50. i 60., Studio Baka.

Pojemnik kuchenny

Osłonka na doniczkę

Projektant: nieznany Produkcja: Zakłady fajansu “Koło” w Kole/Janpol Rok: 1970-1980 Udostępnione przez Pana Romana Płatek

Projektant: nieznany Produkcja: Zakład Fajansu “Koło” w Kole Rok: 1970-1980 Udostępnione przez Panią Mirosławę Pokładek

Nadodrzanie w porcelanie

z włocławskimi.8

Projektant: nieznany Produkcja: Zakład Fajansu “Koło” w Kole Rok: 1970-1980 Udostępnione przez Pana Romana Płatka

Talerz Projektant: nieznany Produkcja: Zakład Fajansu “Koło” w Kole Rok: 1970-1980 Udostępnione przez Infopunkt Nadodrze

Nadodrzanie w porcelanie

Talerz ozdobny ścienny

Talerze Projektant: nieznany Produkcja: Zakład Fajansu “Koło” w Kole Rok: 1970-1980 Udostępnione przez Infopunkt Nadodrze

CEPELIA Cepelia – istniejąca w latach 1949 – 1990 Centrala Przemysłu Ludowego i Artystycznego, została powołana na wniosek Ministerstwa Kultury i Sztuki oraz Biura Nadzoru Estetyki Produkcji. Jej główne zadanie polegało na roztoczeniu kontroli nad wytwórczością ludową, która dotychczas funkcjonowała w znacznym rozproszeniu. W roku 1950 w skład Centrali wchodziło 208 spółdzielni rękodzielniczych i artstycznych zajmujących się sztuka ludową między innymi: „Ład”, “Koronka”, “Wanda”, “Pilsko”, “Sztuka Łowicka”, “Rękodzieło Artystyczne”, “Region”, “Podhalańska „. Ponadto 105 zakładów przemysłu artystycznego, 18 magazynów hurtowych, 60 sklepów detalicznych i 59 punktów skupu gotowych wyrobów.9

Komplet wazonów Nadodrzanie w porcelanie

Nadodrzanie w porcelanie

Projektant: nieznany Produkcja: Rejonowa Spółdzielnia Pracy Przemysłu Ludowego i Artystycznego Tomaszów Mazowiecki Rok: ok. 1960 Udostępnione przez Pana Romana Płatka

Dzbanek biskwitowy ozdobny Projektant: nieznany Produkcja: “Chałupnik” Wojewódzka Spółdzielnia Pracy Przemysłu Ludowego w Iłży Rok: 1966 Udostępnione przez Pana Romana Płatka

9 http://cepelia.pl/; http://pl.wikipedia.org/wiki/Cepelia_%28CPLiA%29

JARONIOSZOWICKIE ZAKŁADY MATERIAŁÓW OGNIOTRWAŁYCH Firma powstała w 1870 roku, kiedy w okolicach Jaroszowa trafiono na pokłady glin ogniotrwałych. Od 1945 roku zakłady znalazły się w zarządzie władz polskich. W roku 1995 roku Jaroszowickie Zakłady Materiałów Ogniotrwałych przekształciły się w Jednoosobowa Spółkę Skarbu Państwa, a od 1998 roku działaja pod nazwą Jaro. S.A. Podstawowa działalność przedsiębiorstwa Spółki to wydobycie z własnego złoża surowców ilastych, w szczególności glin ogniotrwałych, ceramicznych i uszczelniających oraz przetwórstwo surowców mineralnych, pochodzących zarówno z własnych, jak i obcych złóż. Produkty oferowane przez JARO S.A. To: gliny surowe, gliny mielone, gliny palone, gliny palone-mielone, porowate materiały ogniotrwałe (szamoty lekkie), nieformowane wyroby ogniotrwałe (betony ogniotrwałe, kruszywa ogniotrwałe, zaprawa szamotowa), produkty wapienne ( mączka wapienna, kreda pastewna), kruszywa budowlane (piaski i żwiry).10

Wazon Nadodrzanie w porcelanie

Nadodrzanie w porcelanie

Projektant: nieznany Produkcja: Jaroszowskie Zakłady Materiałów Ogniotrwałych. Rok: 1960-1970 Udostępnione przez Pana Zbigniewa Mizio

Wazon Projektant: nieznany Produkcja: Jaroszowskie Zakłady Materiałów Ogniotrwałych. Rok: 1960-1970 Udostępnione przez Pana Zbigniewa Mizio

10 http://www.jaro.pl/o-firmie

Świecznik

WAZON

Projektant: nieznany Produkcja: Polska Rok: 1960-1970 Udostępnione przez Pana Zbigniewa Mizio

Projektant: nieznany Produkcja: polska Rok: 1960-1970 Udostępnione przez Pana Zbigniewa Mizio

Nadodrzanie w porcelanie

Świecznik Projektant: nieznany Produkcja: Polska Rok: 1960-1970 Udostępnione przez Pana Zbigniewa Mizio

WAZON Projektant: nieznany Produkcja: Jaroszowskie Zakłady Materiałów Ogniotrwałych. Rok: 1960-1970 Udostępnione przez Pana Zbigniewa Mizio

Tajny zakład Zakład w Jaroszowiew okresie PRL-u był tajny, robiono w nim między innymi cegły itp. I wywożono gdzieś – podejrzewam, że do Związku Radzieckiego. Jedna z pracujących w zakładzie Pań postanowiła robić ceramikę na prezenty – otrzymałem od niej nagą kobietę świecznik, świecznik mężczyznę i bucik – produkty te nie są sygnowane, gdyż tworzone były nieoficjalnie. Produkty tworzone na sprzedaż miały sygnaturę - literę „J,”. Z mojej wiedzy wynika również, że szczególne właściwości glin wydobywanych w okolicach Jaroszowa, ich duża odporność na wysokie temperatury,

Nadodrzanie w porcelanie

pozwalały na tworzenie z nich płytek, którymi pokrywano Wazon / świecznik “Bucik”

Kubki

Projektant: nieznany Produkcja: Polska Rok: ok.1960 Udostępnione przez Pana Zbigniewa Mizio

Projektant: nieznany Produkcja: Polska Rok:1960-1970 Udostępnione przez Pana Zbigniewa Mizio

rakiety powstające w ZSRR. Zbigniew Mizio Członek Rady Seniorów Nadodrza

Karafka Projektant: nieznany Produkcja: Polska Rok: ok. 1960 Udostępnione przez Pana Zbigniewa Mizio

ZAKŁADY PORCELANY I PORCELITU W CHODZIEŻY Historia wielokrotnie łączyła i rozdzielała dwa istniejące w Chodzieży zakłady produkujące porcelanę i porcelit. Po wojnie działały jako jeden zakład do 1949 roku, kiedy podzielono je na: Chodzieskie Zakłady Porcelany i Zakłady Porcelitu w Chodzieży. Pod koniec 1964 roku ponownie połączono obydwie fabryki. Ośrodek Wzorcujący działał przy wytwórni porcelany od 1954 roku. Początkowo w zakładzie realizowano przedwojenne wzory, jednak zaczęto już w latach 50. wprowadzać projekty pochodzące z Instytutu Wzornictwa Przemysłowego. Od 1957 roku kierownikiem Ośrodka Wzorcującego był Józef Pranke. Od 1958 roku w zakładzie rozpoczął pracę Józef Wrzesień, którego serwis „Iza” cieszył się ówcześnie dużą popularnością. Józef Wrzesień przeniósł się później do zakładu porcelany. Nazwisk zasługujace na uwagę to: Eugeniusz Renkowski, który projektował fasony w porcelicie – „Stolica”, „Ira”, „Lech”, „Karol”, „Roman”, „Lara”. Jeśli chodzi o przedmioty galanteryjne to bardzo długo wykorzystywano wzory z lat 30. XX wieku, dekorując je tylko współcześnie, zazwyczaj w zbstrakcyjne wzory. Produkowano również figurki projektowane przez artystów z Instytutu Wzornictwa Przemysłowego. Jedną z najbardziej popularnych form dekoracji był tzw. „tamponaż” , który dawał efekt „marmurku” – siateczka złotych nitek na kolorowym szkliwie. Takie użycie złotej farby wpływało na wyższą wycenę produktu.11 Niewątpiliwą „perełką” pośród obiektów pochodzących z Chodzieży jest serwis „Iza”oddający poprzez swoja linię Nadodrzanie w porcelanie

i dekorację ducha tamtych czasów. Charakterystyczny złoty „marmurek” miał za zadanie podniesienie wartości serwisu. Nie jest on może aż tak poszukiwanym przez kolekcjonerów obiektem jak figurki projektowane przez artystów z Insytutu Wzornictwa Przemysłowego, jednak osiąga on już całkiem wysokie wartości na aukcjach.

11 Banaś B., Polski New look. Ceramika użytkowa lat 50. i 60., Studio Baka.

Serwis Bolero / obecnie Ćmielów

Serwis do kawy / herbaty

Projektant: nieznany Produkcja: Zakłady Porcelany i Porcelitu w Chodzieży Rok: 1950-1960 Udostępnione przez Pana Romana Płatka

Projektant: nieznany Produkcja: Zakłady Porcelany i Porcelitu w Chodzieży Rok: 1960-1970 Udostępnione przez Panią Barbarę Cypiurę

Moja przygoda z porcelaną Najwięcej porcelany, która znalazła się w moim posiadaniu pochodzi z Zakładów w Chodzieży. Naczynia zaczęłam kupowac w latach 70. Wybor naczyń porcelanowych nie był zbyt duży, gdyż większość produktów przeznaczona była na eksport lub została przeznaczona dla pracowników wytwórni i sklepów. Większość paczek z naczyniami, które można było spotkać w sklepach firmowych chodzieskich wytwórni, miała już swoich właścicieli. Mogłam wejść w posiadanie tego, co zostawało, a nie było tego zbyt wiele. Były tam różne piękne rzeczy: serwisy kawowe w czarnym kolorze zdobione srebrem, granatowe zdobione złotem, komplety białe zdobione srebrem zawierające takie elementy jak jajeczniki oraz elementy serwisów obiadowych. Robiły na mnie ogromne wrażenie.Często produkty te były tzw.”odrzutami z eksportu” – każda z tych rzeczy miała jakąś wadę, jednak one wcale nie przeszkadzały. Wszytkie te rzeczy były bardzo piękne i dosyć drogie – jednak bardzo mi zależało, aby je mieć. Od szalonych zakupów powstrzymywał mnie mąż i to nie ze względów finansowych, lecz praktycznych. No bo gdzie to trzymać! Ale i tak kupiłam bulionerki i jajeczniki zdobione srebrem. Były nieprzyzwoicie drogie, ale przynajmniej kupiłam to, co mi się naprawdę podobało. Niestety tylko niektóre z tych pięknych rzeczy. W Chodzieży produkowano również serwisy i naczynia dla dzieci, komplety półmisków z rybami, różnego rodzaju świeczniki oraz różnych wymiarów i kształtów wazony. Taki asortyment chodzieskich wyrobów pamietam z lat 70.

Barszczówka i podstawka na jajko Projektant: nieznany Produkcja: Zakłady Porcelany i Porcelitu w Chodzieży Rok: 1960-1970 Udostępnione przez Panią Barbarę Cypiurę

i 80. Obecnie nie jeżdżę już do tamtejszych sklepów, dlatego nie wiem, jaki jest obecny asortyment produkowany Nadodrzanie w porcelanie

przez wytwórnię. Posiadam też troche polskiej porcelany z innych zakładów, jednak mniej niż z Chodzieży. Obserwujęw polskich zagranicznych firmach rekwizyty, które produkowane były własnie w tych zakładach. Barbara Cypiura Sympatyzuje z Kawiarenką Społeczną

Serwis do kawy “Iza” Projektant: J. Wrzesień Produkcja: Zakłady Porcelany i Porcelitu w Chodzieży Rok: 1959 Udostępnione przez Panią Malwinę Janusz

Urodzinowy prezent W pewnym okresie mojego życia pracowałam w rodzinnej firmie, która zajmowała się organizacją wystaw w wielkich centrach handlowych. Organizacja tego rodzaju eventów ma na celu przyciągnięcie uwagi klientów centrum. W owym czasie przygotowywałam merytorycznie wystawę, która miała za zadanie ukazanie wzornictwa przedmiotów codziennego użytku okresu PRL-u. Chodziło o ukazanie przedmiotów dotykających różnych dziedzin życia od okresu powojennego do początków lat 90. Prezentowane były: ceramika, porcelana, szkło, meble, elementy wyposażenia wnętrz, tkaniny, trendy w modzie, sprzęty RTV i AGD, plakaty. Schyłek czasów, których miała dotyczyć wystawa pamiętałam jak przez mgłę ze swojego dzieciństwa. W czasie, kiedy organizowałam tę wystawę przeczytałam niezliczoną ilość tekstów i obejrzałam niewiarygodne ilości zdjęć ilustrujące wizualną przestrzeń tamtego czasu. Do jeszcze większego wczucia przyczyniło się oglądanie Polskich Kronik Filmowych – jednego z najważniejszych narzędzi propaandowych tego okresu. Patrząc „starymi – dziecinnymi” oczami na wzornictwo tamtych czasów nie lubiłam ich, wydawały mi się brzydkie. Bo dla dziecka „transformacji” ważne było „bogactwo”, „luz” lat 90. Jak to nazwać? Tandeta potencjalnego bogactwa? Czytając i patrząc zaczęłam rozumieć, organiczność, walkę z materiałem, sposoby na podniesienie wartości wyrobu, a przede wszystkim zaczęła mnie fascynować miekkość formy, jej zwiność, opływowość i zdobienia – mam tu na myśli głównie ceramikę i porcelanę z lat 50. i 60. Powtarzające się struktury, geometryczność – klimat z rodem Piet’a Mondrian’a. To jakby odkryć coś na nowo. Zyskać zupełnie nową świadomość. Ten czas był wyjątkowy, a jego ukoronowaniem był preznt od mojej siotry, z którą wtedy współpracowałam przy wystawie – serwis „Iza”, będący ucieleśnieniem trendów tamtych czasów, zaprojektowany pod koniec lat 50. Mały dzbanek i filiżanki, opływowe, wspólcześnie mówiąc „slow” –

Nadodrzanie w porcelanie

nastawione na „tu i teraz” picia kawy małymi łyczkami, dalekie od wielkich kubków mocnej kawy ze Starbucks’a. Okazuje się, że patarząc „głębiej” w przedmiot można dostrzec nieświadmomy nurt czasów, w których go wytworzono. I tak jak porcelana i ceramika tamtych czasów udotępniona na wystawie jest dla jej właścicieli symbolem ciężko wypracowanego luksusu, tak dla mnie jest symbolem obcowania z unikatowym, obcym czasom, w których dane mi żyć, postrzeganiem rzeczywistości i ludzi. Jak daleko już nam do tego, aby się SPOTKAĆ i małymi łyczkami popijać kawę?!?

Malwina Janusz Animator Kawiarenki Społecznej, Juniormentor, kuratorka wystawy

Mlecznik i kubek z zestawu śniadaniowego

Serwis do mokki

Projektant: nieznany Produkcja: Zakłady Porcelany i Porcelitu w Chodzieży Rok: 1960-1970 Udostępnione przez Panią Barbarę Cypiurę

Mlecznik z podstawkami na jajka Projektant: nieznany Produkcja: Zakłady Porcelany i Porcelitu w Chodzieży Rok: 1960-1970 Udostępnione przez Panią Barbarę Cypiurę

Serwis do herbaty Projektant: nieznany Produkcja: Zakłady Porcelany i Porcelitu w Chodzieży Rok: 1947-1963 Udostępnione przez Państwa Żurakowskich

Pojemnik kuchenny

Kubek

Projektant: nieznany Produkcja: Zakłady Porcelany i Porcelitu w Chodzieży Rok: 1960-1970 Udostępnione przez Panią Barbarę Cypiurę

ZAKŁADY PORCELANY STOŁOWEJ “ĆMIELÓW” W ĆMIELOWIE Była to najbardziej znana w pierwszej połowie XX wieku wytwórnia pocelany w Polsce. W okresie okupacji znajdowała się pod nadzorem władz niemieckich – nie dysponowała wtedy zbyt dużym asortymentem. W roku 1946 roku fabryka została upaństwowiona, a w 1950 roku została połączona z zakładem „Świt” – drugą ćmielowska fabryką. W latach 50. nastąpiła modernizacja i rozbudowa zakładu. Ośrodek Wzorcujący z Józefem Jaworskim na czele działał od 1956 roku. W latach 50. i 60. autorem większości produkowanych w Ćmielowie form był Wincenty Potacki. Po wojnie w zakładzie produkowano głównie sprawdzone przedwojenne wzory. Z czasem zaczęto wprowadzać nowe fasony – „Walentyna” zaprojektowana w Instytucie wzornictwa przemysłowego. Fasony cieszące się największa popularnością w latach 1950-1960 to: „Joanna”, „Feston”, „Carre” i „Lady” – wszystkie formy opracowywał Wincenty Potacki. W latach 60. powstało około 20 fasonów. Najbardziej znane to: „Goplana” i ‚Krokus”. Od roku 1962 roku produkowano w krótkich seriach jakże charakterystyczna „Dorotę” oraz „Inę” zaprojektowane przez Lubomira Tomaszewskiego z Instytutu Wzornictwa Przemysłowego.

Nadodrzanie w porcelanie

Projektant: nieznany Produkcja: Zakłady Porcelany i Porcelitu w Chodzieży Rok: 1960-1970 Udostępnione przez T. Wielga i J. Olczaka

W drugiej połowie lat 60. powstają nowe fasony o bardziej masywnym i cięzkim wyglądzie, przypominające wyroby z porcelitu, czy też z kamionki. Ponadto wzory inspirowane stylem rustykalnym – zestaw „Anna”, który cieszył się bardzo dużą

Nadodrzanie w porcelanie

Kubek

popularnością. W oddziale „Świt” produkowano figurki oraz galanterię, korzystając głównie ze wzorów przedwojennych. Od 1964 roku zakład ten przejął od innych zakładów wzory rzeźby kameralnej, produkowano w nim również wszystkie figurki zaprojektowane w Instytucie Wzornictwa Przemysłowego.12

12 Banaś B., Polski New look. Ceramika użytkowa lat 50. i 60., Studio Baka.

Niewątpliwym unikatem na wystawie jest „Indor”, który na aukcjach osiąga bardzo wysokie wartości. Najprawdopodobniej jego projekt stworzył M. Naruszewicz, autor bardzo wielu figurek wytwarzanych w tamtych czasach. Kolejnym ciekawym eksponatem jest serwis „Anna” zdobiony tzw.”marmurkiem” oraz serwis dla lalek - kipiący złotem. Na uwagę zasługuje również

Nadodrzanie w porcelanie

papierośnica projektu W. Potackiego z serwisu brydżowego. polski

Serwis “Anna”

Serwis dla lalek

Projektant formy: W. Potacki Produkcja: Zakłady Porcelany Stołowej “Ćmielów” w Ćmielowie Rok: 1968/1977 Udostępnione przez Pana Romana Płatka

Projektant: nieznany Produkcja: Zakład Porcelany Stołowej “Ćmielów” w Ćmielowie Rok: Udostępnione przez Panią Anielę Watras

Filiżanka Projektant: nieznany Produkcja: Zakłady Porcelany Stołowej “Ćmielów” w Ćmielowie Rok: ok. 1960 Udostępnione przez Pana Kazimierza Kędzierskiego

Papierośnica z zestawu brydżowego Nadodrzanie w porcelanie

Projektnat: W. Potacki Produkcja: Zakłady Porcelany Stołowej “Ćmielów” w Ćmielowie Rok: 1960-1970 Udostępnione przez Pana Kazimierza Kędzierskiego

Kubek pamiątkowy z Kudowy Zdrój

Figurka Kot

Projektant: nieznany Produkcja: Zakłady Porcelany Stołowej “Ćmielów” w Ćmielowie Rok: Udostępnione przez Panią Annę Rutską

Projektant: nieznany Produkcja: Zakłady Porcelany Stołowej “Ćmielów” w Ćmielowie Rok: ok. 1960 Udostępnione przez T. Wielga i J. Olczaka

ZAKŁAD PORCELANY “BOGUCICE” W KATOWICACH-BOGUCICACH

Indor trafił w moje ręce w szarym kartonie razem z kryształami, porcelaną i obrusami z mieszkania zmarłej Pani Leokadii z ulicy Orzeszkowej. Wyobrażam sobie, że stał za przesuwanym szkłem gierkowskiej meblościanki koło kryształowej bomboniery i wcale nie zachwycał wnuków

Przed woją fabryka należała do Spółki akcyjnej Gische. Po wojnie stała sie własnością państwową. Od 1952 roku

pani Leokadii siorbiących co niedzielę rosół z babcinym

zaczęto używać nazwy Zakłady Porcelany „Bogucice”. Ośrodek Wzorcujący powstał w 1957 roku. Działała w nim Eryka Trzewik-

makaronem. Może dlatego już dorosłe, gdy babcia zmar-

-Drost, kierownikiem jednak został Henryk Baran. Początkowo, w latach 40. i 50. produkowano fasony przedwojenne oraz pocho-

ła, z łatwością spakowały wszystkie utensylia domowe w

dzące z wytwórni z Wałbrzycha. Formy zaprojektowane w Bogucicach trafiły do produkcji dopiero pod koniec lat 50.

kartony i wystawiły „do wzięcia”. Nie zastanowiły się nawet

Eryka Trzewik-Drost oraz henryk Baran byli głównym projektantami zakładów. Projekty zasługujące na uwagę to

nad wartością rynkową tych mebli, obrusów, porcelany, któ-

serwisy: Epos, Luna, Jaś, Barbara, Tomek, Henryk, Atos, Piast. W bogucickich zakładach produkowano również figurki projek-

ra - jak choćby ten indor jest niemała. W ich miejsce wstawili

towane w Instytucie Wzornictwa Przemysłowego przez takich projektantów jak: L. Tomaszewski, M. Naruszewicz, H. Orthwein,

meble i gadżety z Ikei. Odchodzi człowiek, a z nim wszystko

H. Jędrasiaka, Z. Kosicka.13

co stanowiło jego otoczenie, tkankę mieszkania, bibeltoty i sprzęty, które gromadził całe życie, zerwana zostaje ciągłość czasu i miejsca... Czy zostaje chociaż pamięć?

Nadodrzanie w porcelanie

Indyk Projektant: najprawdopodobniej M. Naruszewicz Produkcja: Zakłady Porcelany Stołowej “Ćmielów” w Ćmielowie Rok: 1958 Udostępnione przez Panią Karolinę Mróz

Nadodrzanie w porcelanie

Karolina Mróz Prezes Fundacji Dom Pokoju

13 Banaś B., Polski New look. Ceramika użytkowa lat 50. i 60., Studio Baka.

MIROSTOWICKIE ZAKŁADY CERAMICZNE W MIROSTOWICACH DOLNYCH Wytwórnia w Mirostowicach działała od końca XIX wieku i zajmowała się produkcją klinkieru. Po wojnie znacjonalizowano fabryke i zaczęto ją modernizować. Od 1965 roku rozpoczęto produkowac porcelit oraz pierwsze naczynia. 1968 roku z Jaworzyny Śląskiej przyjechał Adam Sadulski i stanął na czele Ośrodka Wzorcującego. W pierwszych latach działalności wyprodukowano zestaw naczyń kuchennych zaprojektowany przez Zofię Galińską. W kolejnych latach powstało kilka fasonów serwisów do kawy i herbaty, różnego rodzaju naczynia kuchenne oraz wyroby galanteryjne. W miroistowickiej wytwórni korzystano gównie

Nadodrzanie w porcelanie

ze szkliw w brązowych odcieniach, tworzono nacieki i nakrapianki.14

Wazon Projektant: nieznany Produkcja: Zakłady Porcelany “Bogucice” w Katowicach-Bogucicach Rok: 1950-1960 Udostępnione przez Pana Romana Płatka

14 Banaś B., Polski New look. Ceramika użytkowa lat 50. i 60., Studio Baka.

Cukiernica

Serwis do herbaty

Serwis do mokki lub herbaty

Projektant: nieznany Produkcja: Mirostowickie Zakłady Ceramiczne w Mirostowicach Dolnych Rok: ok. 1970 Udostępnione przez Panią Malwinę Janusz

Projektant: nieznany Produkcja: Mirostowickie Zakłądy Ceramaiczne w Mirostowicach Dolnych Rok: ok. 1960 Udostępnione przez Pana Romana Płatka

Nadodrzanie w porcelanie

Projektant: nieznany Produkcja: Mirostowickie Zakłądy Ceramaiczne w Mirostowicach Dolnych Rok: ok. 1960

ZAKŁADY PORCELITU STOŁOWEGO “PRUSZKÓW” W PRUSZKOWIE Po wojnie w Puszkowie produkowano głównie fajans. W latach 50. rozpoczęto produkcje porcelitu. Od 1958 roku zaczął działać Ośrodek Wzorcujący, w którym działały Janina Asłanowicz i Gabriela Hoffmann- Śleżewska. Wspomniane artystki były odpowiedzialne za tworzenie dekoracji. Pod koniec lat 50. powstał fason „Primo” z porcelitu, autorstwa Gabrieli Hoffmann-Śleżewskiej. Na przełomie 1950 – 1960 lat realizowano w „Pruszkowie” projekty pochodzące z Instytutu Wzornictwa Przemysłowego: „Koko”, „Lotos”, „Kajtek”. Zakład z Pruszkowa wyróżniały na tle innych polskich wytwórni, barwne szkliwa: popielatego błękitu, oliwki, kości słoniowej, kobaltu i czerni. Jeśli chodzi o dekoracje, to przeważają te o charakterze abstrakcyjnym – wydrapań, barwnych plam etc. Pojawiały się również bardziej realistyczne dekoracje, takie jak: kwiaty, sceny rodzajowie. W „Pruszkowie” powstała też nowa technika zdobienia – tzw. „szkliwo zbiegające”. Pomysłodawczyni tej metodyWiesława Gołajewska otrzymała na Targach

15 Banaś B., Polski New look. Ceramika użytkowa lat 50. i 60., Studio Baka.

Talerz deserowy

Filiżanka

Projektant: nieznany Produkcja: Zakłady Porcelitu Stołowego “Pruszków” w Pruszkowie Rok: 1950-1960 Udostępnione przez Państwa Żurakowskich

Projektant: nieznany Produkcja: Zakład Porcelitu Stołowego “Pruszków” w Pruszkowie Rok: 1947-1963 Udostępnione przez Państwa Żurakowskich

Nadodrzanie w porcelanie

w Poznaniu złoty medal za naczynia udekorowane w ten sposób. Serwisem jej autorstwa, który zyskał przychylność to: „Sonia”.15

PRODUKCJA “POLSKA” Zgromadzone obiekty, których produkcja jest określona jako „Polska”, bez wzmianki na temat konkretnej wytwórni, wynika z tego, iż obiekty te nie są sygnowane w żaden sposób. Chcąc uniknąć przekłamań, czy tez pomyłek zdecydowaliśmy się stworzyć dział produktów, co do których jesteśmy pewni, że są produkcji polskiej, jednak nie potrafimy przypisać ich produkcji konkretnemu zakładowi działającemu w Polsce od czasów powojennych do lat 90. XX wieku.

Kubek

Nadodrzanie w porcelanie

Projektant: nieznany Produkcja: Zakłady porcelitu Stołowego “Pruszków” w Pruszkowie Rok: 1960-1980 Udostępnione przez Pana Romana Płatka

Kieliszki do wódki wyprodukowane dla Polskiego Związku Motorowego

Wystawa zrealizowana została we współpracy z nadodrzańską Radą Seniora. Organizatorem jest Fundacja Dom Pokoju z siedzibą przy Łokietka 5/1, 50-243 Wrocław.

Nadodrzanie w porcelanie

Projektant: nieznany Produkcja: Polska Rok: ok. 1960 Udostępnione przez Pana Zbigniewa Mizio

Kufel Projektant: nieznany Produkcja: Polska Rok: 1970-1980 Udostępnione przez Państwa Żurakowskich