Kierunek Północgwiazdozbiory nocnego nieba

Koneserzy letniego wypoczynku z utęsknieniem wyczekują słonecznych bezchmurnych dni, wielbiciele morsowania korzystają z uroków zimnej pory roku, a rozmiłowani w obserwacji nocnego nieba mogą podziwiać gwiazdy niezależnie od pory roku, choć zachmurzenie często stanowi przeszkodę nie do pokonania.

Oddalając się od dużych miast i tym samem źródeł światła, wokół zapadają ciemności. Skierowawszy wzrok na gwiazdy widzimy wiele z nich i zdaje się, że niektóre układają się w kształty. Pozorną niezmienność nieboskłonu zauważyli już starożytni i gwiazdy pogrupowano w gwiazdozbiory, które znamy i obserwujemy dzisiaj.

GWIAZDA POLARNA

Praktyczność umiejętności rozpoznawania zawartości nocnego nieba jako pierwsi docenili chyba żeglarze. To oni byli w stanie utrzymać kurs uzależniając go od położenia Gwiazdy Polarnej względem kierunku płynięcia statku.

Zdjęcie przedstawia obraz powstały z wykorzystaniem funkcji długotrwałego naświetlania w aparacie. To co widać nie jest fotomontażem, jest to zamknięcie w jednym obrazie zjawiska wędrówki gwiazd po nocnym niebie. Centralnie umieszczony nieruchomy punkcik to właśnie Gwiazda Polarna. Pozostałe gwiazdy zataczają na niebie łuki.To, że G.P. pozostaje w jednym miejscu przez cały czas, stanowi o jej wyjątkowości i uczyniło ją wskazówką dla nawigatorów.

MAŁY WÓZ I WIELKI WÓZ

Odnalezienie Gwiazdy Polarnej nie jest trudne i w tym celu w pierwszym kroku można znaleźć gwiazdozbiór

Wielkiego Wozu, następnie Małego Wozu, a “gwiazda kierunkowa” będzie znajdowała się na końcu dyszla.

Na fotografii zaznaczono konstelację (gwiazdozbiór) Małego Wozu i Wielkiego Wozu. Te same gwiazdy wraz z kilkoma innymi tworzą odpowiednio gwiazdozbiór Małej Niedźwiedzicy i Dużej Niedźwiedzicy. Strzałką wskazano położenie Gwiazdy Polarnej. Jak wiemy Ziemia nie jest płaska i pociąga to za sobą taką konsekwencję, że to co jest widoczne na półkuli północnej, nie musi być widoczne na półkuli południowej. Żeglarze na drugiej połówce ziemskiego globu nawigowali na podstawie gwiazdozbioru Krzyż Południa.

Orion

Inną, charakterystyczną konstelacją jest Orion. Najbardziej rozpoznawalnym elementem konstelacji jest tak zwany “pas Oriona” (te trzy jasne punkty blisko siebie) i łatwo dostrzec go na niebie, nawet w rozświetlonym mieście. W Polsce można go obserwować w czasie od października do końca lutego. W układ gwiazdozbioru zaliczają się dwie spośród najjaśniejszych gwiazd nocnego nieba: Rigel (szósta najja -

KRZYŻ POŁUDNIA śniejsza), Betelgeza (dziewiąta co do jasności).

Krzyż Południa jest najmniejszą z konstelacji, które zostały wyróżnione na nieboskłonie widocznym z Ziemi. Pomimo małej wielkości stanowi ważny punkt odniesienia. Przedłużenie dłuższego ramienia wskazuje kierunek południowy, w sposób niedoskonały, ale jak mawia polskie przysłowie “jak się nie ma co się lubi (np. GPS), to się lubi co się ma”.

Ten gwiazdozbiór nie jest widoczny z Polski i tak jak wiele innych może być oglądany dopiero, gdy obserwator wybierze się w podróż odpowiednio daleką w kierunku bieguna południowego Ziemi.

Gdyby Betelgezę umieścić w miejscu Słońca, to cóż, dla wielu planet oznaczałoby to koniec istnienia, bowiem ten czerwony nadolbrzym (nazwa w środowisku astronomicznym dla tego typu gwiazdy) zająłby miejsce aż do orbity Jowisza. Poniższy obrazek pomaga w wyobrażeniu sobie wielkości tej gwiazdy.

Na powyższym zdjęciu Betelgeza widocznie odbiega od kulistości. Ta gwiazda jest tak duża, że jej grawitacja ma problemy z utrzymaniem jej kształtu w nienagannej, równej formie. Kosmos skrywa wiele fascynujących zagadek i z tego powodu rozpala wyobraźnię filmowców, naukowców i zwykłych ludzi.