Zrealizowano w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
grudzień 2013 więcej sztuki: puszka.waw.pl Autorzy: Julia Dziubecka-Krupińska, Magda Grabowska, Karolina Grzegorzak, Aleksandra Kamińska, Karol Koszniec, Kiki Krzykowska, Aleksandra Litorowicz, Urszula Machowska, Anna Markiewicz, Sandra Młynarska, Monika Ryba Rybarczyk, Pyśka Sawicka, Kasia Skrzypczyk, Aneta Studnicka, Michał Szewczyk, Marta Śmigielska-Dasiewicz, Krzysztof Tryk, Magda Tywiesz, Michał Wnuk
miniprzewodnik po sztuce w przestrzeni publicznej
Traktujemy miasto jako opowieść. Przestrzeń publiczna i wpisane w nią praktyki artystyczne są bardzo ważnymi bohaterami tej opowieści. Sztuka publiczna, sztuka ulicy, street art, graffiti – to pojęcia nieostre i trudne do jednoznacznego określenia, jednak wszystkie one odpowiadają przyspieszonym rytmom życia miejskiego. W świecie działań oficjalnych i oddolnych splatają się działania wielu aktorów (artystów, mieszkańców, kuratorów, instytucji, władz), którzy w różny sposób tworzą, odbierają, oceniają i namaszczają sztukę
tworzoną dla przestrzeni publicznej. Techniki, formy, intencje i funkcje mieszają się – wszystko co pozostawione na ulicy posiada jakiś wyjątek czy precedens.
SZTUKA ULICY – oddolna działalność artystyczna w przestrzeni publicznej, m.in. vlepki, szablony, napisy, graffiti, partyzantki miejskie
Dlatego ten miniprzewodnik to tylko krótki i syntetyczny wstęp do zjawiska, którego pełniejsze poznanie warto zacząć po prostu na ulicy. SZTUKA PUBLICZNA – oficjalna sztuka tworzona dla przestrzeni publicznych, m.in. rzeźby, pomniki, freski, mozaiki, instalacje, murale
ODBIORCY mieszkańcy miasta, społeczności lokalne, przyjezdni, turyści, inni artyści i twórcy, władze FUNKCJE ekspresja artystyczna, komunikacja, wyrażanie poglądów, nastrojów i emocji, dekoracja, animacja (ożywianie przestrzeni), edukacja, rewitalizacja, impuls do działania, identyfikacja wizualna miasta, oswajanie i personalizacja
miejsc, nadawanie tożsamości, tworzenie subiektywnej mapy miasta, integracja mieszkańców, popularyzacja i promocja sztuki, przełamywanie anonimowości, badanie nastrojów społecznych i deliberacja, dialog między artystami, zaczyn dyskusji, sposób na spotkanie artysty i mieszkańców, upamiętnienie, walka z wykluczeniami CECHY powszechność, różnorodność, nieprzewidywalność, dynamiczność, niejednoznaczność, efemeryczność, otwartość na interpretacje, złożoność, podatność na komercjalizację
Graffiti
– tworzone w kolorze lub w srebrze litery niosące najczęściej imię malującego (writera) lub jego grupy (crew), w większości przypadków wykonywane sprayem. Występuje także w formie malowanych postaci zwanych charakterami. Wymieniane najczęściej w kontekście wandalizmu miejskiego. Słowa klucze: litera, znak, styl, energia, terytorium, brawura, widoczność. Gdzie znaleźć: ściany, murki, pawilony, garaże, mosty, płoty, parkany, skrzynki, dachy, pociągi, samochody Uwaga: Często jako graffiti błędnie określany jest każdy przejaw twórczości na ścianach i murach.
Vlepki
– naklejki, przyklejki i wszelkiego rodzaju elementy do vlepiania: duże i małe, ozdoby lub komunikaty, ręczne lub drukowane. Spotykamy je wykonane na papierze, folii, drukach pocztowych, a nawet w postaci magnesów. Bardzo demokratyczna forma twórczości w duchu DIY (“zrób to sam”). Lubią występować w skupiskach.
massmix
Gdzie znaleźć: znaki, tabliczki, skrzynki, rury, słupy, szyby, ławki, kioski, przystanki, billboardy, komunikacja publiczna
Pier
Uwaga: w krajobrazie miasta coraz bardziej wypierane przez naklejki reklamowe i kibicowskie.
SC Szyman
Leon
Zaiste
Szablony
– powstają poprzez wycięcie matrycy, która, pokryta farbą, tworzy wzór możliwy do powielania na większości powierzchni. Mozolne i precyzyjne wycinanie szablonów (najczęściej z folii) pozwala na bardzo szybkie odbijanie ich potem w różnych miejscach i pozostawienie na ulicy własnego komunikatu, jak i kunsztownego obrazu. Gdzie znaleźć: ściany, bramy, skrzynki, murki, miejsca opuszczone Uwaga: Trwałe, więc często wykorzystywane jako reklama.
Grupa Pinokio
Murale
– powszechnie akceptowane, prawie zawsze legalne wielkoformatowe prace wykonywane różnymi technikami na ścianach budynków. Najczęściej malowane i wymagające czasu oraz odpowiedniego sprzętu (rusztowanie, podnośnik). Wypełniają różne funkcje: estetyzują, upamiętniają, przekazują treści, informują, nagłaśniają. W ostatnich latach obserwujemy „modę na murale”, co niestety często odbija się na jakości prac, a ze względu na ich rozmiary, także krajobrazu miejskiego. Gdzie znaleźć: ściany kamienic i bloków, mury Uwaga: Łatwo pomylić z reklamami malowanymi na ścianach. Jak odróżnić? Mural nie chce sprzedać produktu, jest raczej nośnikiem dla bezinteresownego przeżycia estetycznego czy intelektualnego.
Blu
Instalacje
– najbardziej obszerna i trudna do zdefiniowania forma sztuki publicznej. Bazuje na obiektach lub działaniach, które ingerują w zastaną przestrzeń lub konstruuje nową, a także są „łącznikiem” pomiędzy daną przestrzenią a jej odbiorcą. Wykorzystuje przeróżne materiały. Instalacje są zarówno stałe i czasowe, legalne i (rzadziej) partyzanckie.
Krzysztof Goliński, Monika Skierś
Beata Konarska, Paweł Konarski
Joanna Rajkowska
Gdzie znaleźć: place, dziedzińce, parki, skwery, trawniki, budynki Uwaga: Czasami naprawdę ciężko odróżnić instalacje od przypadkowych przedmiotów czy „porzuconych” na ulicy obiektów.
Pomniki i rzeźby
– tradycyjne formy sztuki publicznej. Pełnią głównie funkcje upamiętniające, dlatego wykonywane są z trwałych, szlachetnych materiałów, takich jak marmur, brąz, granit.
Maciej Szańkowski
Gdzie znaleźć: ważne przestrzenie miast, place, skwery, parki, tereny przy instytucjach, miejsca wydarzeń historycznych Uwaga: Mimo że pomniki i rzeźby coraz częściej „schodzą z cokołów”, w polskiej przestrzeni publicznej nadal niełatwo znaleźć dzieła wyłamujące się ze schematów przypisanych tradycji i upamiętnieniu.
Paweł Althamer
Bertel Thorvaldsen