Novi Grad – Biser na Uni i Sani

na Uni i Sani

NOVI GRAD JE JEDAN OD NAJSTARIJIH KRAJIŠKIH GRADOVA. OSNOVAN 1280. GODINE, ČAR MU DAJU NJEGOVE PRIRODNE LJEPOTE I VRIJEDNI KULTURNO-HISTORIJSKI SPOMENICI

Opjevan u mnogim pjesmama inspirisanim ljepotama rijeke Une, Novi Grad, nekada Bosanski Novi, oduvijek je bio protkan prirodnim ljepotama. Upravo uz obalu smaragdne Une pa do ušća Sane, gdje je iznikao, prostire se možda i najveća atrakcija jednog od najstarijih krajiških gradova, čuveni Kej – tri kilometra duga i kamenom ozidana obaloutvrda, s alejom sjenovitih kestena i mirisnih lipa. Novski Kej počeo se graditi u vrijeme Austro-Ugarske, dok je svoj finalni izgled dobio 1985. u bivšoj državi. Od svoje ukupne dužine – 207 km, dužinom od 35 km Una protiče kroz novogradsku opštinu. Turisti su posebno zainteresovani za smještajne kapacitete uz riječnu ljepoticu, koja je sa svoja 22°C ljeti veoma ugodna za osvježenje u Novom Gradu. Pored internacionalne manifestacije Una regata, koja se odvija od Blatne do Novog Grada, te od Novog Grada do Hrvatske Kostajnice, turistički sadržaj obogaćen je još dvjema primamljivim aktivnostima – lađarenjem Unom mirnijim tokom kroz novogradsku opštinu uz obavezna zaustavljanja i fotografisanja na brojnim slapovima, sedrama, unskim adama, te cjelodnevnim spuštanjem rafting čamcem niz Unu.

KULTURNO-HISTORIJSKE ZNAMENITOSTI

Osnivanje Novog grada veže se za 1280. Da je njegovo šire područje bilo naseljeno još u antičko doba, svjedoče o tome arheološka nalazišta u selu Donji Rakani i u dolini rječice Japre. Prepoznatljiv je po svojim kulturnohistorijskim znamenitostima, prije svega po svojoj na listu nacionalnih spomenika BiH uvrštenoj Staroj gradskoj vijećnici iz 1888., koja je građena u pseudomaurskom stilu kao karakterističan primjerak svoje epohe, odnosno, perioda austrougarske okupacije ovog područja. Iako relativno malih gabarita,

zahvaljujući svojoj dekorativnosti i upečatljivosti ubraja se u red najskladnijih objekata na cijelom prostoru BiH. Drugi po važnosti kulturnohistorijski spomenik je Narodna biblioteka Novi Grad iz 1895. u kojoj se pored svakodnevnog rada s čitaocima organizuju književne večeri, promocije knjiga, izložbe posvećene znamenitim ličnostima, te predstavljaju razna kulturna dešavanja u gradu. Za kulturu grada veliki značaj ima još jedan nacionalni spomenik BiH, Legat Stojana Ćelića. Može se vidjeti u Gradskoj galeriji, a čini ga 41 djelo: 4 ulja na platnu, 6 crteža i 31 grafika.

A u čast antifašističkoj borbi u Drugom svjetskom ratu Novi Grad je sačuvao monumentalni spomenik Majka partizanka Marijana Kockovića podignutog 1964. godine. Čine ga bronzana statua majke partizanke, 10 m dug kameni reljef s prikazom toka NOB-a i granitni kubus s uklesanim stihovima iz poeme Stojanka majka Knežpoljka Skendera Kulenovića.

SEOSKI TURIZAM

Uz prirodne ljepote, kulturu i historiju koju može ponuditi posjetiocima grada, brojni entuzijasti daju izuzetan pionirski doprinos razvoju seoskog turizma u Novom Gradu. Sa svojim pokušajima prednjači Poljoprivredna zadruga “Agrojapra” iz Donjih Agića, koja djeluje udruženo s pojedinim seoskim domaćinstvima. Osnovana još po završetku Drugog svjetskog rata, Agrojapra nudi očuvani prirodni ambijent i kvalitetnu domaću kuhinju sa starim tradicionalnim specijalitetima, šetnje kroz brdsko-planinske predjele Podgrmeča, branje ljekovitog bilja i gljiva, obilazak vodenice s učestvovanjem u meljavi brašna, degustacije hladno cijeđenog suncokretovog ulja i salatnog ulja, djevičanskog ulja od bundevinog sjemena, razne vrste sušenog voća, ribolov na rijeci Japri, posjetu kući Branka Ćopića u Hašanima... Posjeduje i učionicu za cjeloživotno obrazovanje, etnomuzejsku postavku i izložbu o zadrugarstvu u dolini Japre. Pionirski koraci u razvoju seoskog turizma pokreću se u dolini rijeke Japre, te okolini Sportskorekreativnog centra Lješljani, koji je također zanimljiva destinacija. Termomineralni izvor Lješljani, gdje je napravljen centar, nalazi se nekih 20 km od Novog Grada. Tamošnja voda spada u natrijumhloridne, hidrokarbonatne, hipotermalne, visokoalkalne vode, a sadašnji izvor ima temperaturu od 31 do 35°C. O ljekovitosti banje Lješljani govori se još od Rimskog carstva, a dokaz o njenoj prvoj primjeni datira još iz 1878. godine kada su Austrougari prvi put testirali ovu vodu u Beču. Zabilježene su i narodne legende, a jedna pripovijeda o bolesnom konju i siromašnom seljaku, koji ga je u nemogućnosti da mu pronađe lijek na svoju veliku tugu pustio na milost i nemilost šumama Potkozarja. Lutajući konj je naišao na izvor vode Lješljani i nakon nekog vremena vratio se svom gospodaru živ i zdrav. Veliki je broj razloga zbog kojih ćete biti posebno šarmirani posjetom manjim gradovima. Oni nemaju veliki broj znamenitosti poput metropola, ali zato će vam pružiti mogućnost da snažnije uživate u njegovim pričama i osjetite lokalni duh mještana, koji, poput onih u Novom Gradu, uvijek dočekuju raširenih ruku.