untitled

número 1 XXX pta.

xenreira + NACH O FRAN & XO SÉ RAMÓN os diplomáticos +MI CH EL SALGAD O korosi dansas + manu chao arsenio in da house, etc...

Foto: X. Pi帽贸n

PEPE BARRO

3

CÉSAR FERNÁNDEZ ARIAS

XURXO FERNÁNDEZ /FRAN DOMÍNGUEZ XOAN G.

MOLDES

4

O xogador galego estar no campo, está.

Correr, corre.

Pero non se sabe si sobe ou si baixa, si ataca ou defende.

Logo pois, debera vestir de verde prado con motivos herbáceos.

Número, adiante e atrás

Director

Xosé Manuel Pereiro

neste bravú...

Comité de Redacción

Manu Chao, Santiago Jaureguizar, Richi Rastrero, Manuel O’Rivas, Santiago Romero, Manuel Seixas, Xurxo Souto, X.A. Vázquez Hermida Deseño Gráfico

María Luaces Colaboracións Textos:

Ramón Chao, J. Rotring, Xaime Calviño, Alfredo Pardo, Anxel Vence, César Casal, Alfonso Eiré, Joaquín Pedrido, Rodri Suárez, Antón Reixa, Arrego Saccho, Miguel Fernández, Pilar Piñeiro, Alberto Casal, Tximista, Jorge Coira, Antonio Lodeiro, [Xaime Conde, Enrique Torreiro, Xesús Álvarez, M. Lusquiños: É O QUE HAI] Fotos:

Ramón Caamaño, Xoán Piñón, Isabel Romero, Fernando Martínez, Guni, Concha Salgado, Roxelio Vilas, Pepe Ventureira, Lalo R. Villar, Vari Caramés, Margen Fotografía, Carlos Lago, Arquivo A Nosa Terra, Arquivo municipal da Coruña, Marta Capote, Pepe Ferrín, Santi Rodriguez, Markos Mendiguren, Miguel Caavero, Tono Arias Ilustración:

César Fernández Arias, Pepe Barro, Moldes, Xan G., Xurxo Fernández, Miguel Anxo Prado, Guillermo Aymerich, Din Matamoro, Pitón, Jesús Fernández, Vicente Roura, Xurxo Romero, Matalobos, Xaime Cabanas (cabeceiras seccións) Célula de producción

Rafael Dieste, 1- 8ºººo esq. 15009 A Coruña e-mail: lua@lcg.servicom.es Edita e distribúe

Edicións Xerais de Galicia.

Doutor Marañón 12. 36211 Vigo Tel.: 986 21 48 88 Fax: 986 20 13 66

7 Manifesto do Tractor Bravú. MANUEL O`R IVAS 8 Manu a ras de Chao. J.ROTRING /S. ROMERO 14 Historias da vella terra en Terranova. XAIME CALVIÑO 18 Na Beira... do Indico. X.M.PEREIRO 3,4, 82 Camisetas Selección 24 As ligas galegas contra o fútbol virtual. XOSÉ H ERMIDA 25 Contra a selección turco portuguesa. ANXEL VENCE 27 Tremendo gatillazo. CÉSAR CASAL 29Os de daquelas, os de antes e os de despois. ALFONSO E IRÉ 32 O fútbol tamén entrou pola ría.

JOAQUÍN PEDRIDO 34 A escuadra imposible. XURXO SOUTO 38 Se o fútbol fose música, sería rock&roll. RODRI SUÁREZ 40 ¡Todo pola patria! 41 Himnos 42 Unha Selección Galega. XOÁN G. 44 O ano que gañamo-la liga. ARREGO SACCHO 46 52 O Morrazo, terra brava. PILAR PIÑEIRO 56 Sexo, leiras & rock’roll. SANTIAGO JAUREGUIZAR 58 Heredeiros da Crus.

ALBERTO CASAL 60 Discos. TXIMISTA 62 Por un cine perralleiro. JORGE COIRA 63 Primitivo Lareu. R ICHI RASTRERO 64 O timo da enciclopedia Bravú. ANTONIO LODEIRO 67 LOIS PEREIRO Mulleres 69 FRAN ALONSO Cousas do intestino 72 ALFONSO PATO Esqueit 74 MANUEL SEIXAS A incrible historia de Xelís...

77 SANTIAGO JAUREGUIZAR. Catre 79 80

5

Manifesto

do

Tractor

BravĂş

O N E G RR AA MM AA NN O

A

O U T R O .

PA R I S I N O

TA N

D O

E S T Á

A

ATA C A R

F I L L O

A

Q U E

D U N S

Q U E D A N

E U R O PA

E

D O

O S

U N H A

M E S E S

D E

E

VA S C A

H I T S

D O

M U N D O .

G U E R R A

E

FA R Á

D O

U N

D E

Q U E

M U N D O .

X A

E S T Á

C O N

M A N

N U N

L I D E R A D A

A C T U O U

T O M A N D O

N E S T E .

F E S T A

D E

E N

I N T E R N A C I O N A I S ,

S E N O N

A R D E R

X X ,

G O L P E

F E S T I VA

PA R A D E S

D E S C A N S A R ,

S É C U L O

R E S T O

D A R

C O L O M B I A N A

P U N T O

P A R A

D E

S Ó N I C O

G A L E G O

S E LVA

N O U T R O

P R E C I S A M E N T E

D E N T R O

D E

C O M O

O U

D E S E N C A D E A R

P I Q U E S

G U E R R I L L A

D I S PA R E S

C A R I B E

A

E

G A L I C I A

F O C O S

M A N U

P A R A

P O R

E S T E

E S C E N A R I O S

A S

C O S TA S

P O S I C I Ó N S

C H A O

V E N ,

D E S C A R G A R .

M Ú S I C A

Q U E

D U R A N T E

E N

M O M E N T O

O S

D I V E R S A S

PA R A

E

N O N

P A R A

E S T O U P A R Á

T R E S

A N O S

Z O N A S

D E

M A N U , a ras de CHAO Isabel Romero

O líder de Mano Negra redescúbrese como galego. E vai devolver o golpe

C ON J OSEFA , DE RUADA EN B ASTABALES

Manu aprendeulle hai anos ós franceses a decir carallo, con un grupo Los Carayos, e un tema, Ai vai, carallo ai vai.

Fillo do xornalista galego Ramón Chao, que leva en París a metade da sua vida, neto dun emigrante a Cuba que colleu alí o vicio da opera e a teima de ter un fillo músico,ata hai pouco os seus recordos de Galicia eran moi difusos. Os de cando viña a Vilaba a ver á aboa ou á Coruña á casa da miña tía. Vir estaba ben, pero pasábao mellor quedándome cos amigos en París. Meu pai é moi de aquí, falaba con moito cariño de Galicia, e iban moitos galegos pola casa, pero a verdade é que eu prefería estar noutro lado, metendo ruido.

Volveu hai uns dez anos,a tocar con Los Carayos,pero foi un bolo de ida e volta. Desde aquela, o que sí melloraron foron as carreteras. ¡Madre mía!. Viñamos de Xénova ou de Suiza para Coruña...Pasamos por Vilalba, a miña aboa estaba na cama e pasei a vela. Presentéille a aquel do grupo enorme, gordo e calvo, e supoño que lle impactou bastante...

- ¿Que crees que pensaría de tí e da tua música o teu abó, o que quería a todo trance ter un fillo pianista?

-O meu non é exactamente o mundo musical que querería el, (rise) pero coido que lle tería gustado.

QUÉDOME CO NORTE Fala nun español quente e apaixoado como o dos chicanos, dito cun leve ton francés, no que mestura cada vez máis palabras en galego. “Nai”, “vello”, “moita xente” empezáronlle a entrar -e a sair- hai algo máis dun par de anos. Cando Manu, e Mano Negra a par del, fartos de voar alto e faltos de aire, decidiron deixar París (ou mellor os seus aeroportos) e recalar en España. A primeira vez que viñemos aquí como Mano Negra é que nos considerabamos en débeda, tiñamos tocado en Barcelona, no Pais Vasco, ... Cando nos fomos vivir a Madrid, decidimos ir tocar onde nunca estiveramos. Para min Galicia, e Andalucía, eran importantes.

Nun ano descubrín moitas cousas de España que non captaba... e quédome co Norte. E iso que nós, desde Francia, cando eramos rapaces, España era -dá palmas- Los Chunguitos, Los Chichos, Deprisa deprisa , o clásico. A verdade é que Galicia entroume moi forte, xa cando fixemos aquí a primeira xira dinme conta de que había xente interesante, de decir para min: si me teño que quedar seis meses ou un ano, mellor que en Madrid, seguro. Nos concertos galegos, decatéime de que a xente recordaba o dos Carayos, e foi unha sorpresa, igual que alucinei con que os Diplomáticos versionaran “Ai vai”, non o esperaba e foi un orgullo.

- ¿Por qué mellor que en Madrid?

-Madrid, ben, pero cando nos fomos, non nos fomos chorando.

Estivemos un ano,permitíunos facer cousas positivas,pero non é unha cidade que me enganchara, e síntoo polos madrileños.

Supoño que agora estará de baixada, logo dos famosos 80. O mellor que tiña era que estaba céntrica para recorrer todo.

-¿Qué diferencias notáche con Francia?

-Francia coñézoa ben, as provincias máis que París, e non hai esas diferencias que hai aquí, que Galicia e Andalucía son culturas completamente diferentes. Alí xa está todo xa moi uniformizado e cheo de problemas: o paro, o islamismo, a extrema dereita...cheira a guerra civil, e se a cousa sigue así, estoupa en cinco anos. Os rapaces de 14 e 15 anos dos barrios están tolos, queimados de todo.

-¿Non viches o mesmo en España?

-Non, -(rise)- España é todo pastillas e bakalao.

9

DOUS CHAOS EN MOTO O detonante deste reencontro con Galicia foi culpa de Chao pai. Ramón propúxome vir por aquí e díxenlle que se aló por setembro eu non tiña nada urxente, que o podiamos facer, el na sua vespa e eu coa miña moto. Quedamos en Sigüenza, por Guadalajara e collemos cara Ávila. El quería baixar a Mérida, pero por terras de Palencia, mirámonos e dixemonos: imos ó grao, e viñémonos. Foi unha viaxe moi bonita, non andabamos á busca de recordos, eu estou descobrindo Galicia a toda hostia, e absorbendo.

Vaia se absorbeu. Como se tivera sustituido Mano Negra pola charanga de Cuco de Velle, non fixo xiras por garitos de moda, senón por furanchos e pendellos. Cantou con Pinto de Herbón riba dun remolque dun tractor nun alpendre

“España é todo pastillas e bakalao”

10

SUBIR A POR AIRE Veño a ver o mar, a natureza, o monte, e Galicia téno todo.

Hai sitios de aquí ós que viñen catro veces nun ano. Cando estou en París, farto de traballo, escápome a sitios como a praia do Trece, na Costa da Morte. Estou no momento de subir a por aire, de vivir cousas para escribir cancións. Non soporto viaxar sen ter nada que facer.

-Como levabas entón as xiras internacionais cando estoupou o fenómeno Mano Negra, a fama mundial e todo iso...

-O 90% dos grupos “internacionais” ós que lles van ben as cousas can na rutina. Iso soubémolo ós seis meses, nós xa viviramos cousas moi fortes antes de ser “famosos”....

Cando nos estoupou o mundo nas mans, iso de ter que ir ó Xapón, ós EEUU... a segunda vez que vas a un país, “Mano Negra é clandestino. queriamos parar Existe dentro de mín e no público” un pouco, ir a modo, e o manager non nos arrabuñaba porque era un bó tío, pero víanselle as ganas.

Facer esas xiras internacionais é como andar de represen-

Fernando Martínez

de Padrón. Tocou a guitarra (con dous irmáns que traballan nos talleres de El Ideal) na tasca Os Belés do barrio coruñés de Monelos, acompañando a Mercedes Peón, facendo tempo para tentar ver -sen éxito- a Azúcar Moreno na praza de Pablo Iglesias. Protagonizou con Pinto e os Diplomáticos unha festa de catro horas na terraza dun bar xunto á capela de San Lázaro de Monforte. Asistíu a unha noite de regueifas e viño na casa da familia en Bastabales con Josefa, a sua madriña de aquí, perdeuse polo antroido de Laza e de Viana do Bolo...

Desde aquel outono pasado, é interesante meter a cabeza en calquera rebumbio festeiro montado de calquer xeito. Pode estar no medio un rapaz miudo, calado e sorrinte, con acento francés pero que entende todo. (E se non está, seguro que tamén paga a pena).

tante de cepillos de dentes, sexan grupos alternativos con camisetas do Che ou conxuntos dos 40 principais.

Todo é comercial.

Se chegou a ver nas propias xiras o perigo da comercialidade, non é raro que teña pechados os oidos a todo aquelo que chegue por canles dos medios de comunicación. O panorama musical internacional, francés ou español “me aburre la hostia”, en expresión literal. É igual que os concertos clásicos de rock, son o máis conservador que hai. Non soporto que rematen e todo o mundo se teña que ir a casa, logo de ter deixado os cartos. Nós tivemos que pelexar moito nos contratos para que non fixeran librar as salas ata tres cuartos de hora despois de que acabaramos de actuar. Saes da ducha e xa non hai ninguén. O que me atraeu de aquí, da xente, é ese sentido tabernario, de festa, que aquí sigue vivo en calquera aldea, en calquera barrio. En Francia, chegas a unha vila, e a derradeira festa foi hai vinte anos.

Teño a experiencia da xira do 95, dunha vez que tocamos por Logroño ou Huesca, e ún de nós volveu decindo que alí perto había unha pequena vila en festas. Fomos onda o alcalde e dixémoslle que queriamos tocar. A el iso de Mano Negra non lle soaba de nada, así que fixo vir ó enrollado

oficial, un rapaz que era o barman do casino. O vermos co alcalde, alucinou, e para convencelo, decíalle: “é como se o Papa pasara por aquí e quixera N O ANTROIDO DE L AZA misar na capela, ou como se o Liverpool viñese xogar co equipo local”.

Acabamos por tocar ás cinco da mañá, cos vellos controlando para ver que se facía cos cartos das festas. Iso é un concerto bonito. En Galicia hai ilusión e forza, hai xente e hai o mellor circuito do mundo: as festas dos pobos. Iso é o que ando buscando, unha descarga de enerxía como a que fixemos en Colombia, ou polo Caribe.

-Iso xa o contamos logo aparte, pero ¿qué hai de Mano Negra como grupo, sigue existindo?

-É algo moi complicado. A ruptura foi entre nós mesmos.

Durante moito tempo, nós pensabamos que eramos un grupo superhumano, que tiñamos superado cousas como ter broncas, pero resultamos ser humanos, con problemas humanos. Xurídicamente -¿dícese así?- o nome non se pode utilizar. Eu sígoo utilizando. Mano Negra é clandestino, existe no só en mín, senon no público, e ainda que legalmente tivera que cambiar de nome, Mano Negra está aquí (peta no peito).É toda a miña vida, 24 horas ó día.

J. ROTRING/ S. ROMERO

Guni

POLO

Guni

N A CASA DE M ANOLA A DA B REXA (D AMIL -F IGUEIROA -A BEGONDO ). M ETIDO NA LAREIRA , R AMÓN C HAO.

C ON P INTO E “ OS TRES DE MONFORTE ”, NO BARRIO DE CARUD, MONFORTE .

CAMIÑO DE

PRISCILIÁN

Subín na Vespa e arranquéi, polo bulevar de Montparnasse enriba, cara a porta de Orleáns. Propoñíame chegar desde París a Fisterra, polo camiño de Priscilián.

A primeira etapa foi Chartres. Alí atopei un grupo de italianos descalzos que seguían o mesmo rumbo; cheguei a Combray, onde Marcel Proust sitúa as primeiras páxinas da “Busca do tempo perdido”; paréime nuhn café e na derradeira páxina do xornal de Tours “La nouvelle Republique” descubrín un comic onde salía o meu personaxe. Víase a Priscilián con San Martiño de Tours, aquel que fixera da sua capa dous medios saios, despóis de que este intercedera ante ó emperador Máximo para salvar a vida do mártir galego. Parecéume de bon augurio. Seguín por Ligugé. No mosteiro desta bisbarra convertíuse Priscilián ao cristianismo. Paréime en Burdeos, onde estudiara co poeta Ausonio e máis co retórico Eipidio. Despois fun a Zaragoaza, teatro do primeiro concilio que condenóu a súa doutrina, e unha semana despois dde sair cheguéi a Sigüenza, onde tiña cita con Manu.

O Manu chegara a Sigüenza ca sua Yamaha 500 e eu iba cunha renqueante Vespa 125, pero prometérame ir a modiño para non nos perder na estrada. Saímos de Sigüenza ás catro da tarde.A iso das dez da noite chegamos a Avila, sede episcopal acupada por Priscilián no ano 383. O meu propósito, en cada etapa era mergullarme nos arquivos, entrevistarme con historiadores, para escribir un libro sobre ese home que foi herexe para uns, santo e mártir para outros, e que, en calquer caso, predicóu como un Savonarola contra a corrupción da xeraquía cristiá. A visita a Avila tivo pouco froito: a metade dos cregos estaban de vacacións (¡qué tempos os nosos :os ministros de Deus gazando da vida!). Unha mañá chegóume para coñecer a opinión oficial: a elección de Priscilián non foi válida, pois ainda que o elixira a base, só o respaldaron dous bispos, cando facían falta tres. Argucias, e aínda non saíran os xesuítas. Tamén me enteréi de que as murallas de Avila foron feitas por galegos mandados alí no século XII para repoboar Castela.

As doce e media saímos cara a Mérida. Outra etapa priscilianista; despóis de ser elexido bispo de Avila, Priscilián intentoú dar un “golpe de estado eclesiástico” contra o primado Hydacio. Manu xa me iba deixando atrás. Perdino de vista. Atopeino na entrada de Palencia e invitóume a tomar un café na praza maior. Alí díxome que lle parecía unha insensatez ir ata Mérida ca miña Vespa; millor subir xa para o norte. Asentín e o semblante de Manu iba cambiando a medida que chegábamos á fronteira con Zamora. Cando entramos en Galicia tomoú directamente a organización da viaxe. Parada aquí, tasca aquela, pan de millo acolá, visita de Ourense, vin que tiña un regueiro de amistades en Galicia e que sabía moito máis da miña terra que eu.¡Qué certo é que un ignora todo dos seus fillos!. Unha vez asentados en Bastavales foomos a praia do Trece, a San Andrés de Teixido, a Fisterra, onde comulgamos na relixión astral de Priscilián. ¿Qué mais podo decir, se iso xa o escribéu él en “Toliño por vivir”.

Ramón Chao

11

Concha Salgado

HISTO RIAS DA VELLA TERRA EN TERRA NOVA

Manolo Gallero é o capitán de vintecinco infernos, un cuarto de século en augas de Terranova, esa illa que está no cabo de mundo pero enfrente de nós, cruzando o Atlántico polo paralelo 45.. “Chegabas na época dos temporais, seguían dous meses de xeadas, outro mes de brétemas sen ve-lo sol ata que en setembro viñan os ciclóns e as baixas tropicais”. Non hai máis que un estado posible en Terranova: “aguanta-lo temporal”. Gallero, capitán da parella (dous barcos que tiran da mesma rede) Uralde-Urízar, ven de participar no programa dunha canle estatal: o espacio en custión trata de “profesións arriscadas”. Quén pasou A Marola, cruzou a mar toda. Quén sobrevivíu a Terranova, fala de montañas conxeladas, mareas coma embarazos prematuros, barcos bloqueados, emboscadas de correntes, “hombre al agua” e unha cunca que espera en Saint Pierre e Miquelón.

As historias de Terranova son como unha xarra de sal no lume da lareira. Demasiado tétricas. Demasiado recentes.

“Había homes que toleaban, outros buscaban abrigo no alcol”. Entón Gallero tiraba de peito capitán, firme sempre, ainda que as súas decisións foran tallantes e disgustasen ós mariñeiros. “Cada manobra é un risco que precisa mentes despexadas”, dí Gallero. Entón o capitán tórnase en pai, psicólogo, navegante, pescantín, empresario e confesor a bordo. Os mozos temerosos do seu futuro, os empresarios apegados ós seus dividendos, os predicadores de verba fácil e os arribistas capaces de vende-la nai por subir un escalón deberían ter unha conversa cun home que fala de virar entre ventos de 120 kilómetros por hora como quen oe chover.le “A mar é o teu medio de vida, toda a vida”, sinala. As autovías de Gallego son as correntes. As rúas dos navegantes aparecen nas cartas mariñas.“No cuarto de século que botei en Terranova chegaría a estar por xunto dous anos na miña casa”.

EXTRANXEIRO FORA, EXTRANXEIRO NA CASA. Cando entraba pola porta, os fillos pequenos extrañábanse do pai. Un home de pel curtida polas cabronadas do mar: extranxeiro fora, extranxeiro na casa dunha muller que agarda. Pero esa é outra historia. Agora, Gallero é un navegante varado en terra. Casado e con dous fillos, xubilóuse como capitán do buque Estai dous anos antes de que fora apreixado polas patrulleiras do Canadá, unha afrenta que encabuxa a Xosé Manuel Muñiz, mariñeiro revestido en home da Asociación de Titulados Náutico Pesqueiros (Aetinape).

Muñiz, portavoz de queixas das pesquerías asulagadas, representa un bó panel de datos: “O noventa por cento da flota bacalloeira de Terranova eran mariñeiros do Morrazo, Campelo-Poio, Barbanza, Noia”. Tres bases en todo o estado -A Coruña. Vigo e Pasajes (Euskadi)- para unha pesquería secular, inventada polos galegos, eses labregos de terra e sete mares. Así se escribe a nosa historia: chegas a unha taberna mariñeira do Berbés ou do Orzán, cavas en dirección ó mesmo centro da terra e agurgulla auga salgada de Sydney, Namibia, Irlanda, Malvinas, Boston, Marrocos ou Terranova.

“En St. Pierre e Miquelón, illa pobre, os nativos falaban en galego. En Pasajes sempre había unha cunca lista no bar Arnoia, Son, Cangas ou no que se terciase”, explica Xosé Manuel Muñiz. O home de Aetinape fala ca sensibilidade dun suceso recente ainda que nas orellas de profano semelle un conto vello, como unan especie de letanía sagrada que se repite seculo a século, independentemente das novas tecnoloxías aplicadas nos pesqueiros. A imaxe de Muñiz refírese a un barco que chega ó peirao da Pobra do Caramiñal, cargado de bacallao de Terranova. Os nenos bulen inquedos en terra e as mulleres axustan a faltriqueira: chegan cartos pero tamén enfermos.

Outros perdéronse, e tamén hai unha carga de mortos.

“Oliveira Salazar mandaba ós presos políticos á pesca do bacallao”

15

Concha Salgado Concha Salgado

CATRO MILLEIROS DE GALEGOS “St. Pierre e Miquelón non era como Marrocos, ¡qué va!. Aló falaban na lingua do que chegaba. Poñías un pé en terra e xa saltaban:‘¿tí que eres, de Cangas ou de Escarabote?’. Acollían ós tolleitos, curaban ós feridos e lavábanche a roupa”, comenta Muñiz. “Saint John´s xa era outra cousa: trátase dunha cidade máis grande, culta e divertida, pero tamén de ambiente máis hostil”. Xosé Manuel fala de amigos que quedaron en St. Pierre e tamén en St. John´s. “Aqueles homes das illas estaban plenamente identificados con nós”.

Sábeo ben Joseba Beobide, cura vasco, crucifixo e sudario en mao entre 1966 e 1990 nas terras e nas augas de Terranova, home de Deus no inferno do bacallao.“O 90 por cento dos mariñeiros que ían a Terranova eran galegos, e o resto, vascos e portugueses”, confesa. O sacerdote explica que nos bós tempos “chegaron a estar nos bancos de bacallao máis de setenta parellas de barcos galegos, cerca de catro milleiros de homes dos portos entre Baiona e Ferrol”. Así é Galicia, un centro de peregrinaxe en Santiago de Compostela para penitentes de todo o mundo mentres espalla rosarios de homes en calquera direccción do vento. Emigrantes de terra e mar, tanto dá.

Joseba Beobide lembra imaxes molladas. Recordos con forza de temporal e desgracia. Traballos de sol a sol, full-time, vintecatro horas. Como nos tempos do dictador portugués Oliveira Salazar, que condeaba ós homes a ultramar, á pesca do bacallao. Non vai moito tempo: entre as décadas do 50 e do 60. Había un barco matriz que deixaba ós mariñeiros en pequenas chalanas chamadas doris. Moitos perdíanse entre as néboas, empuxados polas correntes, ou morrían de fame. Os que chegaban tiñan que abrir, saca-la espiña e salar.

Dí Joseba que nada pode cura-la morriña da familia. Ninguén pode afacerse a esa condea. El sábeo, home de Deus, cura vasco de peito bravo, solidario, curtido en mil mareas e tempestades de homes que ainda agora, con 70 anos, fai cen kilómetros

“Nos 25 anos que pasei en Terranova, non debín de botar máis de dous na casa” diarios na bicicleta. As imaxes molladas de Joseba pertencen a mariñeiros sen dedos, brazos, pernas. Tipos accidentados logo de setenta días sen ver terra. Homes arroutados que deixaron unha parte do corpo no camarote da Estela Maris, o barco do Apostolado do Mar. Carne humana conxelada no frigorífico mariño de Terranova. Atlántico Noroeste: inferno de cen mil galegos, toda a solidariedade e a saña do mundo. E os filos destes choran porque os bancos están pechados. “Agora pódense contar media ducia escasa de parellas”, dí Joseba.

“Coñecin a cada ún daqueles homes, cómo se chamaban e de ónde eran”. Polo menos, que alguén os teña no seu recordo.

XAIME CALVIÑO

Unha marea no mar de Labrador Fotos Roxelio Vilas

O RIXINAL DA DECLARACIÓN DO NAUFRAXIO.

“Pasou en agosto de 1983. Zarpamos no Virxe de Pastoriza da Coruña coa idea de que tiñamos unha licencia para patuxa na Illa dos Osos, ó norte de Noruega, e ibamos antes cargar as caixas a Vigo pero xa na canal da Torre nos dixeron que tirabamos para Groenlandia, pola cara, e xa vimos os embalaxes eses de cartón para o camarón.

Daquela collemos dereitos para a baía de Baffin, doce días tardamos. E foi chegar e poñerse cando ó soltar as portas de arrastre, unha deu un xiro raro e levóulle a perna a ún de Marín. Alí, claro non podíamos estar, e non podiamos tocar porto ningún,ou sexa que houbo que coller ruta cara Terranova.Tardamos oito ou dez horas en chegar a Saint Pierre et Miquelón, unha illa que pertence a Francia onde tivo Al Capone a guarida para o alcol, e había un vello que non paraba de decir todo o camiño, “vámonos a fartar de foder”. Chegamos e o que había era unha chea de vascos e un tugurio, o Star, con catro vellas desas de muelle. Estivemos dous días facendo combustible e víveres e volvemos a Baffin.

Puxémonos a pescar, agachados detrás dun iceberg para que non nos viran os pesqueiros daneses, uns rampleros deses pequenos, pero claro, non había maneira de agachar un barco así. Levabamos doce horas cando nos víu un avión e botou unha bengala. Logo chegou unha patrullera cun observador da CEE, amarránonos o pao ó seu, e para Godthab. É un portiño que os nativos lle chaman Nûk, metido en xeos eternos, cunha factoría de camarón, outra de balea e catro casas, só para o verán. O medio ano de noitetodos ían pasar o inverno a Copenhage e só quedaban os esquimais. A baía estaba chea de baleas e os esquimais pescaban con liña bacallaos máis grandes ca os de Terranova. O primeiro que fixeron foi soltar as carretelas da maquinilla, os aparellos, as portas de arrastre, e a carga. En 12 horas pescaramos 20 toneladas de camarón, e houbera que tirar moito porque os túneles de conxelación non daban feito.

Alí estivemos presos. no barco, 18 días á espera de que pagaran a multa. Pero non nos aburrimos. Resulta que Dinamarca, para reforzar o dominio sobre Groenlandia, daba subvencións ás mulleres que tiveran fillos con europeos. Había doce anos que non viña unha tripulación europea, e nós chegabamos cun mundo de viño no barco. Foi como co camarón, chegar e encher. En canto amarramos, xa apareceu un tipo nun taxi con tres tías, a cambio de duas botellas de Torres 10. Á media hora xa tiñamos o barco cheo de mulleres. Ós 5 días xa había un mínimo fixo de 16. O gobernador sacóunos do porto e as tías viñan no chinchorro da patrulleira. Novas, vellas, con dentes e sen eles, trincábante polo pasillo ou donde fora. O último día, ó contramaestre de cuberta, que tiña 64 anos e era a última vez que se embarcaba, antes de xubilarse, tiráronlle a porta do camarote abaixo, porque se pechara. A intérprete dixéranos que moitas tiñan un venéreo canino, case incurable, (e o segundo de máquinas pillouno), pero a 40º baixo cero que facía...Acabaron pagando a multa, se é que a pagaron, e saimos cara os bancos de Terranova, supostamente para darlle parto do gasoil á parella da casa.

A primeira noite houbo un apagón de máquinas, pola mañá outro, e xa vimos ó capitán polo pasillo decindo que o barco afundía, así que botamos as lanchas salvavidas e nós a elas. Estivemos sete horas nos botes, acojonados, porque non avisaran por radio, xunto ó barco, que tardou 15 horas en afundir.

Acabounos por recoller unha parella de arrastreiros de Pasajes, que ó primeiro nos confundiron cos portugueses que pescan en lanchas, así que non recolleron os aparellos.

Botaron unha rede e nós enganchámonos a ela. ó día seguinte, transbordáronos na lancha á parella da casa nosa, que levaba catro meses sen pescar, sen poder entrar nos límites porque non tiña licencia. Estaban tan desesperados que cando subimos a bordo, en vez de botarnos unha man a nós, botáronlla ás botellas que nos deran os vascos.

Con eles volvemos outra vez a Saint Pierre, e estábanos esperando a televisión e todo. Os armadores creo que declararon ó seguro que o barco levaba 150 toneladas de peixe, déronnos 100.000 pesetas a cada ún e firmamos a declaración do naufraxio. Todo foron dous días, e logo fixemos Halifax -Montreal -Madrid -Santiago en avión. Ó chegar déronme outras 300.000 pesetas”.

Alfredo Pardo (este é o verdadeiro nome do protagonista desta historia. O do barco, non)

I. Romero

NA BEIRA DO INDICO

Había dous tipos acodados na barra, diante da cadasúa caña, en actitude evidente de quen rematou o traballo e tenta matar o tempo. No medio deles, unha chea de Marcas dos que, de cando en vez, botaban man para reforzar un argumento ou basear un comentario. “Non sei que tanto decían de Madar, e aí o tés”. “Efectivamente aí o tés, ¿ónde?”. Un deles, o pro-Madar, chamábase Tajes e coido que era de Noia. Do outro non me acordo, pero sí do bar. O Biques, unha pallota de Nas crónicas e lendas da conquista galega dos mares está xa escrita a descuberta, aló luxo, con billar e todo, dun polos 60, dos primeiros mares do sul. As costas do cabo de Africa onde, segundo a voz zimbabuano (branco, que corría polos portos, “había pescadas coma homes”. En poucos anos, Cape Town pasou a ser Capetón, e os representantes consulares españois non daban feito para sacar dos claro), no cabo da praia de cárceres sudafricanos a mariñeiros detidos por infrinxir a lei contra as relacións sexuais entre Beira, na metade da razas. Cando volvían (os mariñeiros), impoñían respeto nos bares falando de que nas ribeiras inmensa costa de de Walvis Bay había “caníbales de verdade”.

“Cos senegaleses teño traballado coma se fosen un calquera de nós. Os angolanos só trabaMozambique, fronte a llan en ver cómo te foden”. Ramiro, un noiés cociñeiro dun conxelador que faena en augas Madagascar. namibias impoñíase con este e outros comentarios políticamente moi incorrectos á despedida megafónica do piloto do avión da TAP que se dispoñía a facer escala en Luanda, a capital de Angola, camiño de Maputo, Mozambique.“Sempre foron ricos e teñen de todo menos necesidade de traballar, e ben que se lles nota”, rosmou mentres collía a maleta.

Mozambique é outra historia. É un enorme país no que non había, nin hai, moito que expoliar, apenas poboado por unha xente máis que afable, de tan e tan distintos sustratos étnicos que ata o idioma portugués que impuxeron os colonizadores lles veu ben para darse entendido entre eles. Así que alí todo o mundo chegou máis tarde, desde o colonialismo ata os conxeladores galegos.

Aló polo final dos 60 achegáronse a botar un ollo e unha rede algúns daqueles primeiros conxeladores de Pescanova (entre eles o Lemos e o Andrade, como os dous clans nobiliarios que se repartían Galicia na edade media). E tamén “case subían os peixes sós polas ramplas”, como se decía daquela.“Aquí houbo moitas flotas. Vinte e pico barcos de Pescanova, os catro dos Notos, tamén había de Amador Suárez, de Basoco, outra ducia duns de Huelva..., medio cento de buques e case 600 homes, dos que o 80% eran galegos”, recorda Xosé Cabaleiro, un sorrinte e pillabán home de Rande que daquela tiña 36 anos.

Agora ten 56 e aquí sigue pese a que case o leva definitivamente a segunda malaria que pillou.

19

“ Houbo quen chegou a ter unha familia aquí e outra alá, e todos contentos ”

I. Romero

OS ANOS NOS QUE PESCAMOS PERIGOSAMENTE

“ Algunha vez ún dí ´espérovos en Vigo´e salta pola borda coa maleta” FAÇA O AMOR CON JEITO Hoxe, pouco máis de catro anos logo de que unha operación da ONU deu amigado ós contendentes (convencéndoos de que cun sistema parlamentario hai para todos) e aprendido ós pacificados que a prostitución é unha excelente fonte de ingresos cando hai extranxeiros con cartos, Beira é unha cidade que ainda ten -pero non conserva- fermosos edificios de cando foi capital colonial. Ten tamén un hotel de luxo ocupado por centos de familias que se quentan como poden prendendo lumes no que foi a piscina, unha inmensa estación ferroviaria tipo Le Corbusier da que só saen trens de cercanías con horarios de longo recorrido e un clube náutico no se bota de menos á pantasma de Marcello Mastroianni cun traxe de liño branco.

Nas farmacias non hai case máis nada que condóns marca Jeito (“Faça o amor con jeito”), pero hai un par de discotecas onde para todo o mundo (que pode) e unha emisora de televisión que emite películas que pillan no videoclube. E tamén a pesqueira dos galegos.

As oficinas centrais non aparentan moito máis que unha cooperativa de mensaxeiros. O edificio dos talleres e sala de operacións parece unha chapistería de pouco fiar. Sin embargo, Pescamar levou varios anos o premio do goberno de Mozambique á empresa con máis volume de exportacións, e incluso agora, (cando o capital sudafricano tenta convertir ó país veciño no paraíso do negocio fácil que foi o seu) a sua facturación supón arredor do 17 % de todo o que vende o país. Mesmo eses mariñeiros que chegan polo aire ceo despotricando do seu destiño no mar, son o dous por cento da clientela total que teñen os tres avións que constitúen as Linhas Aéreas Moçambicanas (LAM).

D ESCARGANDO CAMARÓN NO PORTO DE B EIRA .

I. Romero

20

Mozambique era daquela posiblemente a máis tranquila das colonias de Portugal. Media ducia de fermosas cidades nas que os negros aparecían para servir o almorzo e desaparecían pola noite, camiño de non importaba ónde. Mesmo cando comezou a guerrilla anticolonialista da Frelimo, e logo cando controlou case a totalidade da zona rural, a vida seguíu prácticamente igual.

Ata que a revolución dos caraveis do 1974 lles deu o goberno do país a aqueles revoltados do mato, tan de golpe que colleu por sorpresa ós dous bandos. Os da Frelimo aplicáronse a contruir unha república popular medio tipo chino e os portugueses (estrictamente, mozambicanos brancos na súa maioría) a fuxir por milleiros, algúns mesmo agachados en contedores. Con eles fóronse empresas, capitais e inversións extranxeiras.

Pescanova limitouse a constituir unha sociedade mixta coas novas autoridades, Pescamar, e seguíu.

Pouco despois, Rhodesia (hoxe Zimbabwe) fixo unha guerra.

Logo Sudáfrica, en funcións de vixiante xurado da orde occidental e cristiana, armou unha guerrilla, a Renamo, que pouco a pouco se foi facendo co rural, estragou todo o que poido e aillou outra vez ás cidades. Ata chegaron a poñer duas bombas no porto. Os galegos seguiron ó langostino.

Xosé Manuel Sieira, que é de Covelo (Ribeira), estivera xa no 71 e volveu, daquela, no 81, por un mes.“Recordaba o Hotel Mozambique da época colonial, e aló me levaron. Ó tipo que estaba cunha vela no mostrador díxenlle que tiña unha reserva e díxome que fora ó séptimo piso. “Xa no primeiro empecei a ver as portas rebentadas e xente amoreada nos pasillos, a escuras, e din a volta. Había un mes con enerxía eléctrica en todo o ano. Fóronse indo case todos menos nós e unha pesqueira xaponesa, Maruha “.

B ENASIRA E M ARIAMO, GALEGOMOZAMBICANAS COAS SUAS CAMISETAS DO X ABARÍN .

MEDIO ANO ENTEIRO Na sala de operacións de Pescamar hai un poster do Celta que trouxo o director xerente, David Troncoso García-Cambón, un economista vigués de 32 anos que se desenvolve no ambiente mozambicano con igual soltura que se desenvolvía hai anos no Kremlin (a discoteca), e respira cariño polo país e pola xente. O poster está enmarcado, pero riba dunha mesa, como un plano máis. Os da oficina son maioritariamente do Depor, como Tajes ou Manuel Negreira, de Ribeira, que leva oito anos en Beira. Aquí gobernan ó cento escaso que queda deses mariñeiros que arrenegan dun oficio “que morre, e cómo non vai morrer, se gañas o mesmo que un barrendeiro municipal” pero asexan pola ventaniña do avión a ver se ven o seu barco amarrado aló abaixo, no porto.

Non lles falta razón nin para arrenegar do choio nin para botar de menos o lugar de traballo. Pasan nel seis meses, sen máis relación con terra que o mercante que cando se precisa lles leva comida e correo e lles recolle as capturas. Medio ano enteiro embarcados, a pesar de que os caladoiros, a un paso nos mapas de Madagascar, das Comoress ou dunha illa pequerrecha que se chama A Galega (Agalega, na Enciclopedia Británica), están a un día de navegación. “Polo menos non vai frío”, sorrí Cabaleiro,“pero hai que estar atentos ós que non aguantan e se poñen tolos. Teño visto sair a cuberta a algún coa maleta, decir ‘espérovos en Vigo’ e saltar pola borda antes de lle poder botar man”.

Así que Beira, e Mozambique enteiro, é polo xeral para as tripulacións un trampolín para desfogarse unhas horas antes de saltar cara a casa ou cara o barco. Hai casos particulares.

MIRáMONOS EN ALCAMPO “Houbo un de Cangas, dos primeiros que chegaron, que Agostinho Gamandanhe é agora contínuo (ordenanza ou recadeiro) nas oficicolleu muller e tivo fillos coela. Tiña familia aquí e alá. nas, pero hai trinta anos, foi dos primeiros que traballaron para aqueles branChegou a levalos a Cangas para que se coñeceran, e contaccos que non eran portugueses.“Fun tripulante no Lemos, que agora está a apotaron divinamente. A muller, a legal, entendía que pasando drecer”. Agostinho, que o mesmo pode ter 50 que 70 anos, contesta poñéndose tanto tempo aquí, o home en algo se tería que entreter”. firme dentro do seu uniforme máis que folgado, como se o único que pasara no O fillo de aquel de Cangas é o único branco que traballa nos seu mundo neses dez trienios en nómina (colonialismo, independencia, réxime talleres (onde, ó contrario das actuais tendencias empresaparamaoísta, guerra civil, mandados do FMI) fora que a empresa cambiou de riais da subcontratación auxiliar, mesmo fan redes que amanome. “A diferencia que vía entre nós e os patroes é que os mozambicanos a ñan coches). Na flota, de contramaestre para abaixo, son case veces non pensan e gostan de beber. O senhor capitao gostaba de min porque todos mozambicanos.“A xente é igual en todas partes, se lles eu non bebía, só fumaba”. Ramilo estaría encantado de coñecelo. exixes, cumpre.Tamén antes había que ir buscar á forza ás triOutro dos históricos é Luis, o xefe de carpinteiros, que de tanto trato con galepulacións polos bares e polas casas de putas dos portos”. gos desenvolveu unha figura e un xeito como si se alimentara de porco e pata-

cas. Leva 20 anos facendo as comportas de arrastre, adaptándoas ás sucesivas técnicas de pesca, pero agora anda nervoso porque foi o traballador premiado neste ano. Dentro duns días viaxará ata Vigo, o país do que todos falan e poucos viron, onde vai o langostino e de onde veñen as xentes e as cousas da empresa. Botará alí unha semana, e cos aforros e os cartos que lle dean a maiores irá a ese sitio, Alcampo, onde hai de todo.

Posiblemente, na sección de chandals ou de calzado deportivo se cruce con algún deses compañeiros que van e veñen en avión, arrastrado ata alí pola familia, pero coa cabeza posta no estreito de Madagascar, xunto ó Trópico de Capricornio, onde as augas están inzadas de camaraos tigre e as noites son quentes e cheas de estrelas que se ven xusto ó revés que aquí.

I. Romero

XOSÉ MANUEL PEREIRO

D OMINGOS , COCIÑEIRO NA FLOTA GALEGA , MARCANDO P ELEGRÍN

21

Vari CaramĂŠs

23

Miguelanxo Prado

AS LIGAS GALEGAS CONTRA O FUTBOL VIRTUAL 24

¿Existe realmente Ronaldo ou é tan só un holograma multimillonario capaz de inventar hoxe un gol imposible, vestir mañá de choqueiro no antroido de Rio e bicar calquera día a unha moza loira xunto ó ventanal dun aeroporto?. ¿Están feitos Davor Suker e Ana Obregón de carne e oso ou serán máis ben una chea de datos informáticos entrecruzados na rede que goberna o fútbol mundial. Todos podemos dar fe da presencia humana de Arsenio, Caneda, Lendoiro, Fran, José Ramón e a mascota con cornos do Celta. ¿Pero coñece vostede alguén que teña probas da existencia de Robson, Mourinho, Gil y Gil, a dona de Ruiz Mateos, a tal Ronaldinha, o gol de Abreu ou os xogadores de alcumes novelescos como “La Brujita” Verón?. Nestes tempos nos que sen un lugar no ciberespacio quedas reducido a un don nadie, o fútbol está a trocar tamén en pura realidade virtual.

Se queremos preservalo espíritu e a nosa particular interpretación dese xogo que os ingleses desembarcaran en Arousa hai un século, compre, pis, volver ás esencias, ás vellas certezas do fútbol popular, incontaminado polo balbordo dos medios de comunicación. Xa non se trata soamente de fundala selección galega, hai que acometer con urxencia a tarefa de constituila Confederación Galega de Ligas de Fútbol e deixarse de lerias dixitais, adestradores fachendosos de traxe e garabata italianos ou equipos con camisetas horteras de deseño prentedidamente vangardista. Reclamamos un campeonato nacional galego que manteña vivo o antigo e fermoso sabor do fútbol: as batallas sobre a lama, a selva de paraugas entre o público, as rifas e a empanada, os buratos nos ladrillos que permitían axexala caseta do árbitro, os defensas de bandullo abultado e os adestradores fedorentos de viño de matute.

Non hai tantos anos que a verdadeira Liga dás Estrelas, vivida en directo e á porta da casa, era, por exemplo, a Liga do Sar. Os grandes derbies que se agardaban con ansia durante días e mobilizaban festivas caravanas de vehículos poñian a Sporting de Lampón e Boiro fronte a fronte sobre a implacable area do campo da Mina. O equipo máis temido viña de Palmeira e vestía de amarelo, igualiño que a selección do Brasil. Os heroes dos rapaces gastaban nomes de sonoridade aristocrática, como Montenegro, aquel porteiro do Ulla que o paraba todo cunha man á que lle faltaban tres dedos. Nunca te podías fiar do Laíño, do Unión de Asados ou do Deportivo Sar, de Extramundi, conxuntos que chegaban en plan de víctimas pero acababan arrepañando case sempre algún puntiño.

Daquela ninguén permitiría sair ó campo a un xogador co pelo engominado, ninguén deixaba de adestrar así caeran raios infernais e por suposto ninguén se poñía no ridículo de celebrar un gol co baile de “Macarena”. Neses tempos non tan lonxanos os futbolistas eran xente normal, o teu primo ou o mozo da túa veciña, tipos que tomaban tazas, xogaban ó tute e ían á sala de festas, traballaban de carpinteiros ou estudiaban en Santiago, pero

Para ter selección primero temos que ter unha liga

non por iso deixaban de vestir cada domingo a aureola mítica dos magos do balón. Agora só vemos uns fulanos moi ben mantidos que aparecen unha vez ó día para adestrar fugazmente, recitar tópicos ante os micrófonos, asinar catro autógrafos con desgaña e esvaecerse logo nas súas fortalezas de cristais afumados e milleiros de cabalos de potencia na compaña dalguna loira de frasco. A súa vida tanto pode ser un desenfreo de vicios ocultos como un remanso de paz familiar; nunca o saberemos de seguro.

Tanto ten: son xente inalcanzable, estrelas efímeras do cosmos mediático.

Nos tempos dos que falamos o fútbol entraba polos cinco sentidos: tiña o tacto dos balóns perdidos que os nenos se pelexaban por recuperar do monte inmediato ó campo, o cheiro mesturado de tabaco e linimento que delataba a proximidade do banquiño, o son dos remates pola escadra, o gusto dalgún cacho de lama que saía despedido cara ó público. O fútbol de hoxe é un simple obxecto televisual, imaxe adornada de palabrería, un cruce entre unha película de Van Damme, un desfile de modelos masculinos, unha bronca tertulia de Hermida e un “show” lacrimóxeno tipo “Sorpresa, sorpresa”. Unha falacia con moito envoltorio emotivo que por dentro agacha unha corazón xélido, mercenario e cibernético.

Para ter selección temos que ter antes una Liga. Un, humildemente, propón o modelo brasileiro: unha confederación de Ligas comarcais (cos nomes de sempre: a da Costa, a do Sar, a das Mariñas, a das Rías Baixas, e da Montaña ...) que devolva o protagonismo que nunca deberon perder equipos como o Choco de Redondela, o Xuventude de Aguiño, o Torino de Altamira, o Obrero de Oleiros, o Mercurio de Iñás, o Peñarol de Lañas, o Celta Barreiros, o Atlético Arnoia, o Céltiga da Illa, o Once Caballeros, o Peñasco e o célebre Rápido de Bouzas. Un campeonato no que os xogadores se chamen Pataqueiro, Cheíño, Mundito, Pepiño ou Kubalita, e as cantinas dos campos sirvan “Veterano” no descanso, que xa está ben de tanta cervexa sen alcohol.

Desas ligas confederadas sairía, non o dubiden, una rexa selección de valentes, de homes afeitos a ducharse en auga fría e a gomitalos cubatas pola ventanilla do autobús para depuralo estómago camiño dos partidos. Esa selección elevaría a autoestima nacional e nos mediría con dignidade a países como Illas Feroe, San Marino, Malta, Moldavia ou Kazaxistán, os últimos resistentes ó gran imperio futbolístico do planeta. Sería a Liga do Sar a escala internacional.

XOSÉ HERMIDA

Pepe Ventureira

digno da tribu herculina e cascarilleira si, nun momento de debilidade, decide botar unha novia/novio do Celta.

O propio e natural de Galicia –o que define a súa dubidosísima existencia– é, para entendérmonos, a permanente loita das tribus que a malhabitan polo reparto das universidades, os aeroportos, as circunvalacións, os museus, as orquestras e, a non tardar moito, as casas de lenocinio (sempre que estean subvencionadas). Todo iso ten naturalmente a súa metáfora nos estadios de Balaídos e Riazor, que é onde se xoga pola vía interposta dos balcánicos e dos brasileiros a honra e mailo prestixio das dúas principais forzas étnicas do país.

Rendidos á imitación estranxeira –vasca e catalana, maiormente–, os argallantes da selección galega pretenden atacar agora a esencia mesma da galeguidade, que é outra que a tribu, a parroquia, o paisano e

certa suave forma de caos que se deriva de todo iso.

Como andamos nas vísporas do fin de milenio, ata é posible que lles fagan caso e algún día asistamos á aberración de ver xogar xuntos a turcos e portugueses nunha única selección impropiamente chamada galega. Galicia, naturalmente, deixará de ser un habitable ente de ficción coas fronteiras marcadas polo Castromil para se convertir nunha adocenada rexión española do tipo do País Vasco, Aragón ou Cataluña.

De ahí a que nos constrúan prazas de touros en tódalas capitais de provincia non hai máis que un paso.

Eu, no caso dos siareiros –que son xente nova e, por tanto, disculpable– pensaríao moito antes de seguir adiante. Para seleccións paveras xa están as do Reader’s Digest.

ANXEL VENCE

CONTRA A SELECCIÓN TURCO-PORTUGUESA

Lalo R. Villar

Teiman algunhas xentes de fe en formar, seica, unha selección galega de fútbol, e non vai ser ún quen os afaste de tan fondas e sentidas creencias. Fe, a fin de contas, é crer naquelo que non existe, e unha selección galega (de fútbol ou de criadores de cogumelos) implicaría necesariamente a existencia previa de Galicia, algo que, moito me temo, aínda está por demostrar dun xeito científico e incontrovertible.

Galicia, como ninguén ignora, é un ente de ficción ideado a medias entre Alvaro Cunqueiro e a empresa consignataria do Castromil co ladino por máis que lexítimo propósito de vender libros e billetes de autobús (según qué caso). Axudaron a conforma-lo mito o apóstol Santiago subido no seu branco cabalo; San Castelao que en alba de gloria esté; o criptogaleguismo histórico; o galeguismo-leninismo; o excelso cocido de Lalín; o semiclandestino Parlamento galego; Don Manuel I, restaurador do vello Reino de Galicia; e últimamente, polo que vexo, os siareiros galegos, coa súa trela da selección nacional da nación de ningures.

Ignoran os siareiros en cuestión que si a algo lle podemos chamar Galicia –coas reservas propias do caso, claro está– é precisamente a esa desagrupación de tribus que cifra a súa existencia no esmagamento e aniquilación do enemigo. Pudera parece-lo contrario, pero estamos a falar dunha Galicia multiétnica na que caben os turcos da Coruña e mailos portugueses de Vigo, sempre e cando non se esqueza o fundamental, a saber: que un celtista nunca poderá hermanarse (¿cómo se dí eso en galego?) cun do Deportivo, nin un coruñés será

25

Vari CaramĂŠs

...xa está. Xa estou aquí. Non teño que pensar. Soamente correr e xogar como facía nas leiras ou no patio do colexio. Teño que xogar sen máis. Xogaría moito mellor se poidese facelo con música nos cascos, cun pouco de “house”, co algo dos DJ´S. Deixaría ó público flasheado, faría os regates cunha marcha que nin o Rivaldo. Pero estoy moi tenso. Xogar coa selección galega é moi forte, teño diante de min a Fran co brazalete, imaxínate o máximo para mín. Pensa que eu son de Crendes, o filo do Pepiño o da casa encarnada, e pa mín esto da selección galega é moito máis cun partido. Certo é que tampouco son un cheiñas. Xa levo tempo na Primeira Rexional e esta tempada estou no Negreira. Para os que non controlan destas categorías, que sepan que imos de líderes destacados, que arrasamos e que a mín ninguén me move da banda dereita. Eu pegadiño a cal como dí o mister. Supoño que a chamada de Arsenio foi porque non tiña a ninguén para xogar nese carril. A gripe de Mauro o do Compos como Dios. En Crendes están que flipan. Cando saiu o tema nos periódicos quedaron atontados.

Pero agora xa estou aquí, a punto de saltar o campo, no túnel de vestiarios de Riazor. Xogamos contra a selección de Euskadi, moito mais ca un partido, é un hermanamento, un cruce de sangues, tripustelak e esas cousas, buen rollo, colegas e todo o demáis. Por iso estou aínda máis nervioso. O máximo foi cando o zorro, o Arsenio, faloume no

vestiario. Foi tan solemne como a peregrinación do meu pobo, cando moven a Virxe e iso. Tremendo.

Díxome moi despaciño, subraiando o que falaba con eses dous párrafos que ten por cexas,“ti, o teu, ti, neniño, xogando como sabes, ti, xogando como sabes”. Máis claro imposible.

Pensei para mín “este tipo é un xenio, fala coma unha fonte de auga limpa”.

Despois enfundei a camisola coa bandeira e notei tanta enerxía no meu corpo como cando a meu irmán pequeno chegoulle a Crendes a camiseta do Xabarín Club, esa que ten máis colores que un polo novo de Frigo. Menuda pinta que tiña o rapaz co manoxo de grelos na man e vestido coa camiseta esa de rapeiro do metro de Nova-Iorque. Así de ledo estaba eu coa bandeira xa no peito. Pensei no tipo ese dos Diplomáticos, un dos que moveu o do partido. Pensei nunha cousa que dixo pola radio, que escoitei mentras terminaba co furgón o reparto de donuts en Santiago,“os xogadores da Selección Galega vailles a arde-lo peito, é unha honra para eles”. Xa coa camisola posta, aínda nos vestiarios e co son de fondo do público que enche o estadio, iso era o que sentía, unha calor no peito caseque como cando miña nai dábame sopas de cabalo canso pa matar o catarro.

Pero agora xa está. Xa estou aquí. Xa temos o noso lado os da selección de Euskadi. Ostia, o do brazalete é Julen. Ai, mi madriña. Pena de

cascos para relaxarme cun pouco de DJ´S. Isto é moi forte. Fran e Julen o meu lado. Ademáis vexo o final do túnel moitas luces de cámaras e alcachofas de cores dos xornalistas. Ai, mi madriña. Teño que saír ben desta historia.

Non tódolos días debuta un do Negreira coa selección galega e menos no primeiro partido da equipa. Agora Xosé Ramón díme que tranquilo, que tire pa diante. Supoño que me veu nervioso. ¿Cómo non o vou a estar? O meu maior éxito profesional foi o gol que marquei na final da copa da Costa da Morte, cando o Fisterra nos fixo un catro os do Cee e agora esto aquí no estadio de Riazor.

Xa estamos no campo. Xa estamos no campo. Foi tremendo o aplauso do público.

Hai que ver como soan as palmas de máis de trinta mil persoas. Pa cagarse. Estoy tan excitado como o día que pensaba que enganaba por primeira vez a unha moza despóis da festa. Toma flashes. Os da prensa coa a súa luz branca.Tio, isto é historia, historia de verdade, da que queda nos libros. Síntome con tanta foto como a Ana Obregón nos aeroportos do Qué me dices. E eu estou aquì, un tipo de Crendes co Fran, co Buyo, co Xosé Ramón, co David, co Viqueira, co Vicente, co ...a ostia. E agora o himno.

Vou morrer. “Co escuro arume arpado, foogar de Breooogán, de Breoogán”.

Fran pón a man no peito. Seguro que é para apagar o fogo. Eu non sei que facer cos brazos. Vou levitar. Teño que suxetarme a Xosé Ramón para non

sair voando como unha cometa. Toda a xente cantando o himno xunta. É tremendo. Case mellor que escoitar “Los cerdos” do DJ Pepo. Vai a empezar o partido. Xa non sei se a pelota é redonda... ...Monchiño, que non chegas o reparto.

Esperta, qué che pasou. Estás todo empapado e tes a cama desfeita. Con quén pelexaches. Veña levanta e a traballar que para non pegar nin pao xa está o teu pai.

Moncho é de Crendes e reparte donuts na zona de Santiago. Xoga a fútbol no Negreira. Van líderes destacados na Primeira Rexional. Podería xogar uns minutos na selección galega, porque Mauro, o do Compos, está con gripe. Raúl Nieto o seu míster ten certa man co Arsenio e o de Arteixo tiña pensado levalo. Para él sería o máximo.

Leva días dándolle voltas, pero o parte que escoitou das noticias na radio da cociña esa mesma mañán non puido ser máis claro:“Eu como presidente da Xunta que son pola vontade de tódolos galegos, que seguramente ven na miña persoa un pai, un home bó e xeneroso, un home traballador e honrado coma poucos, eu, dicía, teño ben claro que o da selección galega non ten sentido ningún.

Selección xa temos unha e que, por certo, o está a facer moi ben polos campos do mundo adiante. E sobre isto non teño nada máis que decir”. A Moncho quedoulle cara de gatillazo. Pensou “terei que seguer a velo Fran pola televisión”.

CÉSAR CASAL

I.Romero. POSTER MARGEN FOTOGRAFÍA

TREMENDO GATILLAZO

“Ai, mi madriña.

Non tódolos días debuta un do Negreira coa Selección”

Carlos Lago

OS DE DAQUELAS, OS DE ANTES E OS DE DESPOIS História complicada da seleción galega de fútbol

A Nosa Terra

Daquelas, en 1922, o lexendário Real Fortuna de Vigo convertíase en campión de Galiza. Segundo afirma Enrique Acuña en O Fútbol, espello da sociedade (A Nosa Terra), “o seu once titular reunia, sen dúbida, o millor do fútbol daquela época”. Os seus eternos rivais (unha eternidade de só algúns anos) eran o Vigo Sporting, o Deportivo da Coruña e o Atlético Pontevedra. Daquelas, tamén unha rópia de mozos comezaron a cavilar nunha idea: formar unha selección galega de fútbol.

A idea andaba despendolada por tabernas, paseos, festas e baiucas. Pero andar, andaba. Só agardaba un soporte amigo que puidese lanzala, como Brancaneves en a harpa becqueriana que durmia no recanto escuro. A saída dun novo periódico vigués, Faro de la Tarde, serviu para patrocinar un inquérito entre os seus leitores. Elixirían por votación aos millores futbolistas do país. Para os moitos participantes no inquérito estes eran os millores: Isidro, Otero, Clemente, Querelat, Torres, Balbino, Moncho Gil, Ramón González, Posada, Polo e Pinilla. Aínda que o periódico era de Vigo, no inquérito apareceron o millorciño das equipas galegas.

Nese mesmo ano reuníanse en Vigo a Asemblea de Clubes de Fútbol do Estado español, decidindo a criación dun torneo entre as distintas Federacións afiliadas á Federación Española de Fútbol.

En Novembro de 1992 tiñan lugar os primeiros entrenamentos da selección no campo de Bouzas. Existían alguns problemas porque cada localidade e cada equipa pretendía impoñer aos seus xogadores.Antes do debut oficial celebrarian tres encontros amigábeis de escolla e compenetración.

Ao fin, para este inagural enfrontamento contra a selección Centro, escollerian unha equipa que diferia moi pouco da votada polos leitores do Faro de la Tarde. Sairian ao campo, vestidos con camisola branca e panta-

1922. G ALICIA ( CAMISOLA BRANCA , PANTALÓN AZUL ) 4 - C ENTRO 1

Daquelas non era como despois. Daquelas, nos tempos do galeguismo, as mentes máis lúcidas e lucidas do país, as únicas con pensamento próprio, non rexeitaban dos deportes que xa comezaban a ser un pouco deporte-espectáculo-importado. Daquelas os galeguistas fundaban equipas e poñíanlles Celta, como fixo Xoan Valiño.

Losada dieguez, o Eiriña, convertíndoa na millor equipa de Pontevedra.

Bóveda e Castelao eran siareiros desta equipa. Castelao ia ao fútbol e facíalles caricaturas aos xogadores e comentaba nos periódicos os partidos.

lón azul, Isidro, Otero, Pasarín, Queralt, Balbino, Hermida, Moncho, Ramón, Chiarroni, Polo e Pinilla.

A selección galega non podia comezar millor a andaina e vence por un contundente 4-1. Segundo recolle Enrique Acuña das crónicas da época “o trunfo foi forxado nunha defensa pechada e un gardarredes ben seguro, mentres que os dianteiros souberon aproveitar practicamente todas as ocasións”. Precisamente na defensa estaban xogadores míticos como Otero e Pasarín.

PA R T I D O C O N T R A P O R T U G A L O primeiro partido contra unha equipa non afiliada á Federación Española, o que se chamaria no argot ao uso, internacional, celebraríase o 7 de Xaneiro no campo vello de Coia. Neste partido os reperesentantes galegos venceron á seleción de Lisboa por 3-1. Se no primeiro partido marcara Polo dous goles, e un Pinilla e outro Ramón González, neste segundo partido Pinilla voltaria a marcar un gol e Polo dous.

Estes encontros amigábeis servíronlle á nosa seleción de preparación para o torneo interfederativo. A selección galega deu chegado ás semifinais que se ian celebrar en Sevilla. O primeiro partido xogaríao precisamente contra a selección andaluza. Formaria a selección a escadra xa coñecida e vencerian por 4-1. Din as crónicas que “foi o ambiente más afervoado que se recorda nun espectáculo deportivo”. Vigo recibiria aos xogadores con foguetes e música na estación á sua volta.

Estaban na final e era preciso seguir a prepararse. Os clubes, ao revés de agora, puxaban por incluir aos seus xogadores na selección. A final do torneo interfederativo íase celebrar no campo de Coia o 25 de Febreiro. O opoñente Astúrias. A equipa de Bar, o adestrador galego, apresentaba a baixa de Ramón González, que era cuberta por Hermida. Polo abriria o marcador, pero tanta era a eufória galega que xa deron o partido por gañado, deixando que Astúrias remontara. Gañarian os nosos viciños por 1-3. Luis Otero, seria o grande heroi galego.

29

30

Houbo tal decepción que comezaron a cavilar. Pensaban que o fútbol galego era o millor, pois estabamos moi perto dos ingleses que o refundaron. A percepción dos siareiros non se correspondeu coa realidade no terreo de xogo. Matinaron que as equipas galegas debian de unirse, facer un grande clube. Asi, deuse unha concentración de equipas. En vigo o Fortuna e o Real Vigo fusionáronse baixo o impulso dos galeguistas, nascendo o Real Clube Celta de Vigo. Na cidade departamenteal uniríanse Racing e Ferrol. Na Coruña o Deportivo sobranceaba converténdose xa anos antes na “equipa representativa”, despois de várias fusións.

Comezaba a loita Celta-Deportivo. A rivalidade fixo descender o entusiasmo pola selección proxectando o localismo nos clubes.A etapa de Ditadura de Primo de Rivera acentuou o sentir localista en detrimento do galego. As dictaduras son reducionistas, por definición. A competición ligueira no estado facíalle perder peso aos seleccionados en detrimento das equipas, que eran impulsadas desde o Governo central ou desde a própria Coroa. As seleccións ollábanse como “disgregadoras da pátria española”.

Os xogadores profesionalizábanse, os clubes arrebatábanlle o protagonismo ás selección e as ideas galeguistas tiñan problemas de censura.

Os partidos amigábeis tamén case desaparecerian e os torneos interrexionais serian suprimidos. A selección galega voltaria a aparecer en 1930, xogando en Chamartín contra a seleción do Centro. Os galegos vencerían por 4-1 nun partido que foi a benefício da catástrofe mariñeira de Bouzas. Galiza seguia a ser unha poténcia no fútbol estatal. E xa comenzaba a exportar xogadores.

A Olimpiada Popular, a resposta progresista para facerlle fronte aos ventos olímpicos de carácter autoritário que se ian celebrar en Berlín, puxo a andar de novo á selección galega. O 4 de Xuño reuníanse en Pontevedra representantes dunha dúcia e clubes. Desta reunión sae unha comisión organizadora. Comezaron os partidos de preparación de selección galega de contado. O primeiro en Vigo, o 1 de Xullo. O 12 de Xullo de 1936, teria lugar o último partido da Selección Galega de Fútbol. Xogaron en Vigo o combinado nacional contra o Celta-Unión. A sublevación fascis-

ta atopariaos en Barcelona. A maioria dos integrantes desta selección loitarian no bando republicán. Derrotados, cada un foi buscando sobrevivir, mesmo nos campos de concentración alemáns e franceses, e, logo, asentaron como millor puideron. Oito lograron voltar a Galiza nos anos cuarenta pése ás represións. A barbárie galloupando no cabalo de Atila amamantado no Ferrol, cortaria no só calquer esperanza, senón moitas vidas, entre elas a de moitos futbolistas. Ainda así, Lister lograria formar unha seleción galega para xogar representando ao seu V Reximento. Os galegos, ao non ter ainda Governo propio coma bascos e cataláns, non puideron manter a sua seleción xogando polo mundo adiante como embaixada de boa vontade e denúncia da represión fascista.

Despois veu o que veu. A negra sombra, os anos escuros e as novas mentes que ían abrindo horizonte entre a tépeda néboa da uniformidade oficial e a calima da OJE e máis de Educación e Descanso, rexeitaban o ópio do povo, que era toda disposición que saía da luciña do Pardo. E, sen

se decatar, deixábanlle á dictadura o campo deportivo todo para ela, para modelar, usar e disfrutar. Nen a ollada ao Leste na percura de alimento ideolóxico lles facia tragar co deporte. Non eran capaces de asimilalo, vomitaban pestes.

Haberia que agardar a 1979 para que voltase agromar a idea da selección galega de fútbol.Teria, como en 1922, que ser de novo un periódico, A Nosa Terra, que voltaba do exílio, a que puxera a andar a idea.

Falamos cos millores xogadores da época: con Pousada, con García, con Miguel Anxo, con Iglésias, con Suso Santomé, con Marque, con Xosé, treinador do Compostela e con Luis Suárez na rúa dos viños de A Coruña.

Puxémonos en contacto con Iribar, que chamou tamén aos seus coñecidos. A idea estaba coallada. Os xogadores aceitaban e os treinadores estaban ilusionados. Decidimos que o primeiro partido seria contra a selección de Euskadi. Todo un significado político. Os bascos xa xogaran contra Irlanda ese mesmo ano e os cataláns contra a URSS en 1976. A seleción de Euskadi xa tiña o seu organizador oficial, Sustriak.

Todo estaba disposto para o mes de Xullo de 1980. Ia ser en Compostela, pero a organización técnica galega non sabía moito de deportes. Fixou a data do 24 de Xullo pensando no Día da Pátria. Non se deron conta que, para daquelas, os xogadores estaban na sua maioria de vacacións. Houbo que aprazar o partido até o ano seguinte.

O golpe de estado do 23-F botou por terra moitas esperanzas e trouxo leis como a LOHAPA e a Lei de Defensa da Constitución e proibiron a celebración de encontros de fútbol oa máximo nível entre seleccións das “nacionalidades españolas”. Houbo que seguir agardando.

Agora os ventos das ideas sopran de novo rexuvenecidos pola conciéncia nacional, dándolle lentura ás sementes caidas en terra nova.

Tamén aqueles dos tempos despois xa se emocionan co Celta, o Compostela ou o Deportivo. Os progres chegaron, tarde, da man de seus fillos, ao deporte espectáculo. E, ouh!, agora cavilan que tamén se pode facer algo polo país desde o fútbol. Como sempre, opóñense os “apolíticos”, capitaneados por Fraga Iribarne.

ALFONSO EIRÉ

GUILLERMO AYMERICH GOYANES

31

O FUTBOL TAMEN ENT “Esta comarca sempre foi como os Estados Unidos: unha terra de oportunidades, pero mal aproveitadas. Cando o mar escupía marisco, non

32

Na concorrida taberna todo cheiraba a futbol: retratos de vellas glorias, copas de latón, bufandas, camisetas dedicadas, carteis rabuñados polo tempo... E un balón asinado pola plantilla do Celta ye-yé coroando o televisor. Ata a banda sonora que viña das mesas do fondo tiña sabor a bancada.

-”Cando os mariñeiros da Armada inglesa arribaron a Vilagarcía por primeira vez quedaron asombrados de que aquí xa souberan xogar ó futbol”, espetou coa mán na mesa Cosme O Roncón de Carril, un cuco de 83 anos que sabía máis da historia do balón que Sarmiento Birba”.

-”Eso que usted dice no puede ser verdad. Mi tatarabuelo formaba parte de aquella expedireparamos. E lojo, cagámola. Cando o tabaco, o mesmo. Aquí so fumaron ción de la Armada que trajo el football a España, y jugó el primer partido en uns poucos e remataron sementando fariña. E co futbol pasounos outro Villagarcía”, defendeuse Ron con rabia, deixantanto: nós xogamo-lo partido e outros saíron na foto”. do a pinta de rubia sobre a mesa mentres da mochila sacaba un enrrugado recorte de prenMichelle Rancio. sa:“Esta crónica prueba lo que digo”, e comenSocióloga francesa filla de arousá. zou a ler:“La segunda parte del match demostró un dominio total y absoluto de los ingleses que metieron tres goals, o sea que ganaron por cinco contra dos...... Próximo al final del encuentro, el eleven local hizo gala de un juego sucio y violentísimo. Comportamientos de esta índole no favorecen el arraigo de este nuevo sport.”. ¡Así se fala, machiño! Animados polos efluvios do lúpulo que dende había horas caía nos seus buches, os contertulios celebraron como un gol o speach de Ron. O vello Cosme non acougaba na banqueta, revolveuse e fíxose escoitar: “Meu querido rapaz, o futbol entrou en España tamén pola ría e chegou a Vilagarcía antes co tren.Trouxérono os ingleses é verdade, pero non fóron os mariños da Royal Navy non...” e deixou a palabra no ár como un maesO barullo non impediu que Ron MacDanniels V quedara noqueado co que tro do suspense. Levantouse e arrastrou os pés ata a ringleira de barrís.“O viña de escoitar. Ron, un metro noventa de inglés licenciado en filoloxía papel con papel se mata”, boreaba mentras collía unha gran carpeta e volhispánica, chegara a “Arosa Bay” en festas, por Santa Rita, na procura de taba á tribuna improvisada. ecos lonxanos: O seu antepasado, o contramestre Ron MacDanniels I era un O Roncón sabía con certeza que a chegada do futbol a España estaba reladaqueles mariños que, segundo contaba o seu abó Ron MacDanniels III, cionada co arrendamento das minas de Rio Tinto a unha compañía inglefixera historia futbolística naquelas terras españolas preñadas de mar. sa en 1873. Tamén coñecía, e tiña documentos para probalo, que o priMedrou ensanchando o mito e, no que tarda en baixar un grolo, un vello meiro partido celebrouse no campo de Santa Rita (Vilagarcía) entre a tricon nariz de clarete tiráballe pola borda o seu épico pasado familiar. A el, pulación do buque “Go go”, que transportaba o material necesario para a Ron V, que sempre preferiu Fisterra a Benidorm.

ROU POLA RIA “Cando os da Royal Navy explotación das minas. Para a historia oficial, a idade de pedra do futbol español ficaba en Huelva. Pero aqueles ingleses que gustaban pelotear na explanada onde secaba o mineral e que despois fundarían o Huelva Recreation Club xa pasaran pola Ría.

Cosme arrancou con seguridade:“O Go go recalou tres días en Vilagarcía, camiño de Huelva, e os enxeñeiros e o persoal da mina aproveitaban o tempo libre para “practicar ese sport escandaloso por lo amoral del atuendo que difícilmente llegará a cuajar por estos pagos”, según contaba El Vigía, un periódico de 1783 que rescatei do arquivo familiar”.

Na taberna, agora só se escoitaba o cu dos vasos contra o mármore. Non era doado saber se o abaneo dos contertulios era culpa do insólito relato ou da marexada de cerveza.

O Roncón continuou co maxisterio:“O Go go afundiuse na Barra de Huelva antes de descargar. Este feito provocou a chegada do buque Don Hugo, que tamén faría escala en Vilagarcía. Entre a súa tripulación e un grupo de estudiantes e homes avanzados da Vila celebrouse o primeiro partido xogado por españois. Esa e non outra é a verdadeira historia do futbol en España”.

Cun movemento certeiro, Cosme sacou un exemplar de El Vigía: “El balón era de quien lo zapaba y todos, locales y foráneos, intentaban marcar goal sin contar con sus compañeros... Tuvieron que utilizarse dos balones: uno salió del campo y no apareció porque los chavales, siempre a la expectativa, tan pronto agarraban el esférico, salían como centellas a esconderlo”.

Todos botaron a rir. “Con ese balón comezaron a xoga-los antergos e así ata hoxe, uns campións”, espetou Ramón, o taberneiro, xa máis preocupado da charla que de atende-lo local. O rostro de Ron V era un rictus infinito. Non era deste mundo nin ficaba nel. O contramestre Ron MacDanniels I apropiárase do espíritu do seu tataraneto, que soñaba con se converter en beneficiario da Lei Bossman. Co peito ardendo e sinalando ó televisor, Ron V explotou:“por qué no cogemos el balón y lo echamos

arribaron a Vilagarcía

a rodar”. Ramón atravesouno con pensamento: “darlle patadas a eses monumento é un sacrilexio”...

Na escuridade do areal, as pupilas desorbitadas dos trouladores eran toda a iluminación. As risotadas deron paso ós bramidos. O partido tornou competente, mentes o ár recibía máis patadas das regulamentadas. Todos atacaban sen cuartel e corrían tra-lo coiro, rememorando a gloriosa T inglesa, aquel 1-19 que practicaran os pioneiros de Vilagarcía en 1873. “Ahora entiendo porqué también les dicen ingleses”, atinou o espíritu de Ron I mentres o corpo de Ron V pagaba no chan unha fault pouco diplomática.

“Los ingenieros británicos lograron ganar el partido por doce goals, otros dicen trece. Doce o trece tanto da, pero parece ser que sólo fueron doce después de todo”, remataba aquela crónica que O Roncón rescatara do dique seco da historia.

por primeira vez

quedaron asombrados de que aquí xa

souberan xogar ó

football”, espetoulle

Cosme O Roncón a Ron MacDanniels V.

JOAQUÍN PEDRIDO

A ESCUADRA IMPOSIBLE

os que fixeron grande o noso fútbol e non han poder xogar na selección

34

Todo se acaba. Galiza é unha grande rocha de granito e ata o o granito se termina. Segundo os expertos da pedra milenaria só hai reservas para 50 anos. Á canteira do fútbol galego quédalle moito menos. Nestes días tristes de fútbol mercenario precisamos con urxencia da Selección para que siga habendo enxebreza nos campos. E, inmensa paradoxa, os alicerces da mellor peneda, os que fixeron grande o noso E a canteira deu boapedra. Xogadores poderosos, de punteira e fungueirazo, tipo Tomás ou Quique Costas, rudeza castrexa. E o toque de Luis Suárez, Fran ou Pichi Lucas, preciosismo barroco, requintado como a fachada da Azibechería.

A laxe máis dura ainda é repescable. Vicente Alvárez Núñez, Vicentuco. Naceu en Ourense. Dende o 79 ata o 96 rachou o peito e os xoenllos polo Celta. Tiña cualidades dabondo para xogar en calquer posto e sobre todo peito como un cabalo para dalo todo polo equipo. Recibiu estopa a eito, pasou 5

veces polo quirófano e foi quen de seguir adiante. En pleno proceso de recuperación saíu xogar porque o Celta o precisaba, rachou, operouse e volveu xogar. Duro como o pau do zócalo, Vicente chantado no corazón dos bons siareiros de Balaídos. Media ducia de xogadores como el e o Mundo todo había tremar coa nosa Selección.

Nunca tivo oportunidade de ser internacional. Galiza está ben lonxe da Meseta. Tras tanta entrega ao Celta, a actual directiva só lle ofrece boas palabras. Vicente ocupa o tempo no que máis lle presta, traballar a terra e falar de sementes nas feiras cos paisanos. Ogallá que na terra atope mellores froitos. O máis grande puntal da canteira deixámolo marchar pola porta de atrás. Canta ingratitude.

UN XOGADOR PARA OS TRES EQUIPOS

UN FOUCELLAS INFILTRADO NO MADRID

Ramón Allegue, da mesma pasta apaixoada. Xogou vinte anos antes, porteiro inmenso, o Tigre de Padrón. O único xogador que levou a camiseta do Celta, do Deportivo e tamén da entón recén refundada S.D. Compostela (Ramón Castromil, o dos coches de liña, fundou a S.D Compostela en 1928. O equipo desapareceu tras a Guerra Civil. Nos anos 40 o propio Ramón refundouna.

Volveu a desaparecer a finais desa década, ata que no ano 62 cheogou a refundación definitiva). Ramón é da Pobra do Caramiñal, (fillo do panadeiro de Padrón de aí o alcume). . Agora non volve a Balaídos, está desencantado.“No Celta non che hai un xogador galego”. Prefire choutar por Fisterra que se amargar no campo. Acaba de publicar un magnífico libro sobre a Costa da Morte.

A Arsenio tamén lle tira a Fisterra. Convencímolo para participar nun video-arroutado, e o mestre falou, diante do mar da Torre de Hércules, ao pé do Mar Exeo:“Aquí vese o sentimento da traxedia dos galegos. Somos como o mar da Torre, bravos, arroutados. Mais elegantes e cabaleiros somos”.

Comezou a xogar no Penouqueira de Arteixo, un campo de croios, tiña que ser bon canteiro. Cando lle rompían moito a cabeza o que máis lle prestou sempre foi tirar pola Costa da Morte adiante.

Nas campañas que seguiron ao ascenso parez que trouxo canda el a forza toda do Océano. O Deportivo, o equipo pequechiño, viña da Fin do Mundo, a lle zoupar aos xigantes. Foron anos de ilusión, de revolta dos pequenos.

Doutro lado do mar chegaba unha consigna poderosa: “El ejército zapatista despertó al México Bronco”. Mollada na salitre de Riazor, o conto quedou:“O deportivo da Coruña despertou á Galiza arroutada”. Agora o Deportivo din que é un grande. Perdeuse a ilusión, viva a macro-economía. Fútbol mercenario con protagonistas que só aspiran a encher ben os petos e marchar. Hai sitio e cartos para calquer nome exótico. Mais fixeron marchar a Xosé Ramón tamén pola porta pequena.

No léxico enxebre do balompé ( “a fume de carozo,“lume de biqueira”, “levar o pé ao ferreiro”), o vello Pontevedra deixounos a consigna clave:“hai que roelo”. Expresión ideal do espíritu humilde e testán do noso mellor fútbol. Naceu nos campóns, nas ligas de modesto e non se enruga nas grandes competicións. Pregunteille a Buyo polo medo escenico aos grandes estadios e contestou:“Mira neno, en Betanzos víñanme as vellas cos paraugas, a ver que fas porteiriño, ese si que che era medo escénico”.

Ao mellor, esta clave xustifica tanto gran porteiro: Buyo betanceiro, Pereira, Agustín ou Miguel Angel, un de Ourense,“galleguista peligroso”, un foucellas infiltrado no Real Madrid.

Cos xogadores da canteira, cos que quedaron, repetiuse sempre o mesmo axioma. Idolatrados polos seus veciños,“sableados” polo club. Con iso de “como é da casa”tiraron sempre a baixa nos seus contratos. Hermidita, o máximo goleador do Celta de todos os tempos, 107 goles celestes no seu haber. Comezou xogando no Berbés.Tras doce anos no Celta, (do 44-56) tivo que marchar amolado ao Córdoba. Como pago a tanta fidelidade celtista a directiva deixoulle unha débeda de 65.000 pesetas daqueles tempos. Nunca máis cheirou os cartos.

Manolo Rodríguez Alfonso, outro mito celeste. Aos 15 anos comezou a xogar nos xuvenís, abandou o Celta con 34 anos e o alcume de “O Gran Capitán”. Máis de 30.000 siareiros axuntáronse en Balaidos no seu partido-homenaxe de despedida nun encontro Celta-Selección de Polonia.A directiva do Celta entregoulle a insignia de ouro e brillantes, un reloxio de ouro e unha bandexa de prata.

Tomou en serio o da bandexa, agora traballa de camareiro nunha xeladería. 19 anos no Celta non o retiraron de traballar.

Dos primeiros anos do fútbol, antes da Guerra Civil, quédanos lembranzas de nomes épicos, como Isidro ou Luis Otero “o coloso de Rande”. E unha incipiente estética enxebre. O deportivista Fariña, saía a xogar con pucha na cabeza, así o debuxou Castelao nos seus anos no Eiriña de Pontevedra. Manuel Copena “Nolete” do Celta levaba un pano branco na testa atado con catro nós. Misís verdadeiros eran os seus remates de cabeza. Tamén destes tempos parte a proverbial marxinación dos nosos xogadores na Meseta, simplemente por iso, por galegos.

No Pepe da Costa, unha tasca da rúa da Torre vivín un dos toques máis emocionantes da miña infancia. Díxome o meu pai, “aí tés a Acuña”. Erguín o ollos e vin a un patrón inmenso, a man de gran porteiro a soster unha taza de viño. Fútbol bonito no que atopabas

Castelao

“Non choréi ao nacer, nacín berrando ¡Selta, Selta, Selta!! ” (Ramón Allegue)

A MANCIO E LUIS S UÁREZ ¿ MORRIÑA DEPORTIVISTA ?

35

Arquivo Municipal da Coruña

“En Betanzos víñanme as vellas cos paraugas, a ver que fas porteiriño, ese si que era medo escénico ” (Buyo) aos ídolos nas tascas. “Xanetas”Acuña, o porterio máis mítico do Deportivo.“Xa che teño sucesor”, dixo o propio Zamora cando o viu parar.

Acuña sufriu nas súas catro cuartas de lombo os estigmas escuros que nos dedicaron tradicionalmente aos galegos. Ofrecéronlle xogar no Madrid, non lles quixo ir, pecado imperdonable. Galiza está moi apartada, tamén da Selección Española. Cando por fin o chamaron para o Mundial do Brasil, a lenda di que ao chegar á concentración algún figura comentou: “Gallego, ponme ahí las maletas”. Acuña non lle puxo as maletas pero si catro golpes na cara que o deixaron ben aviado.

Xa non o querían levar, os xogadores bascos negáronse a ir ao Brasil sen Acuña. Ainda alí tivo que soportar o ostracismo do adestrador, e só xogou nun partido amistoso cando se lesionou o porteiro suplente e España xa estaba eliminada do Mundial. Xanetas Acuña, un talento superior, tampouco puido xogar na Selección Enxebre.

A canteira galega é boa, é grande, é variada. É seixo, é granito é lousa de Valdeorras. Deu grandes xogadores que triunfaron fóra Quique Costas, Marcelino, Tomás Reñones. Mesmo parece increíble dun país tan pequecho saísen dúas figuras verdadeiras do futbol mundial: Amancio e Luis Suárez. Aquí pouco disfrutamos da súa arte. Marcharon por dous patacóns, granito do Porriño, e nolos venderon despois requintandos, como granito rosado de Carrara.

E X ó T I CO S E S I M P á T I CO S Traspasados na primeira xuventude a equipos inmensos, a súa condición de galegos tiña o aquel de exotismo simpático co que se acolle agora aos xogadores das máis remotas latitudes. Luis Suárez, foi o primeiro en recibir o alcume de “il divino” no fútbol italiano,tras o seu breve paso polo Barcelona,cos cartos do seu trapaso comezouse a construir o Nou Camp, triunfou no Calcio, no Inter de Milán, ata o mango como din por Malpica.“Il divino” foi antes “o peseto” en Monte-Alto, porque era pequecho como unha peseta, segundo a versión máis amable.O seu acento enxebre empastou ben co italiano e Luis soubo desenvolverse entre Sofías e Ginas Lollobrigidas. Nos veráns voltaba a Coruña, Riazor enchíase para velo adestrar.

Amancio, un dos Mallos, representa o ideal do asimilado, pero non deu perdido o acento.Talento tan inmenso, a quen se lle permitiu todo (excepto beber gaseosa, disque baixaba moito o rendimento), ata ser galego. A maxia de Amancio era tal que mesmo colaborou a alonxar do mundo a ameaza da destrución nuclear. Nos peores anos da Guerra Fría, Henry Kissinguer o secretario de Estado dos Estados Unidos ten collido avións ex proceso para ver a Amancio facer caneos no Bernabeu.

A pesar do radical caleado madrileño en Amancio Amaro, ás veces, aparecía inesperadamente a enxebreza. Tras un gol in extremis no Mundial de Inglaterra, Amancio declarou á prensa “metí el gol con el queso”. Non lle deron entendido, na Coruña todos sabemos dicir “queixo”,“quijada” xa non tantos.

Unha tese afirma que os galegos aprenderon a xogar ao fútbol a fins do século pasado nas invernadas da Frota Inglesa na ría de Arousa. O primeiro lugar da Península, moito antes que en Huelva comezasen a lle dar couces ao balón. A canteira galega trouxo unha copada fecunda de bons peixes:Dende Chacho (“ai, Chachiño, se ti quixeras”,decían daquela), o céltico Pahiño, Veloso a Vicente Celeiro,ou Mandiá,que ainda reparte bravura na distancia dende Toledo.Ogallá que,nestes días de tanto fletán,as redes sigan vindo cheas de robalizas.

1 8 0 E S P E C TA D O R E S En Decembro do 88 Arsenio deixaba o Compostela camiño da Coruña. Ninguén podía pensar daquela que a S.D estaba a piques de comezar tamén a súa propia revolución. Da 3ª División á 1ª en cinco anos. O estoupido máis poderoso de todos os tempos. O adestrador, Fernando Castro Santos, un de Lourido, antigo xogador do Pontevedra dis que tivo moitas dúbidas para aceptar o posto. Antes de fichar fora a un partido no Santa Isabel e contou exactamente 180 siareiros na grada.

Axiña o campo ía quedar pequeno para tanto poder.

A canteira compostelá xa che dera bons elementos, o lateral Bravo, ou Gabriel “o Chatarras”, central poderoso que repartiu bravura no Pontevedra. No hiperascenso, nesta odisea increible, o máximo protagonista tamén che foi da canteira, Suso Moure, un de San Lázaro. Fútbol forza, versión santiaguesa de Vicente, grande xogador de equipo. Comezou no Victoria, o clube modesto do seu barrio, botou 6 tempadas no Compostela en 2B, marchou ao Pontevedra, e voltou a Santiago, en Terceira División, para prender a malladora do Compos. Como el di “pasei do fútbol de pensión aos hoteis de cinco estrelas”. Da súa primeira época no Compostela, fútbol-pensión, garda aventuras épicas. Velaí unha: Voltaban en micro bus dun periplo Figueres (liga)-Burgos (copa). Comezouller a chover pola Meseta adiante e non funcionaban limpaparabrisas. “Chuco” Barreiro, “utillero” eterno, ánimo

dinámico, armou a solución de urxencia. Atoulle unha corda ao limpa do conductor e a plantilla toda foi tirando por turno do cordel. Estaban desfeitos. En Villalón, provincia de Palencia, estoupou o motín no micro-bus. O adestrador Dagoberto Moll, daquela xa ben maior, apoiou aos xogadores fronte ao delegado e conseguiu que parasen un pouco a descansar. Os rapaces tiñan boas pernas pero non era cuestión desfacerlles a condición física cun sobre esforzo de biceps.

Xa na súa segunda etapa en Santiago, Moure apunta un elemento gastronómico, ata o momento pouco analizado, como grande segredo do Compostela: as tortillas de pataca do Bar Periquillo de San Lázaro. O costume nos adestramentos era xogar os sábados unha “pachaga” entre os propios xogadores do Compos. Os que perdían tiñan que pagar pinchos, tortillas e refrescos no Periquillo. A motivación que puñan por vencer nestes encóntros traducíase logo en victorias na competición oficial. Fernando Castro ao comezo oficiaba de árbitro, pero despois dáballe o asubio a algún lesionado e xogaba el tamén cun equipo. Tal era o poder das tortillas do Periquillo.

Na campaña de ascenso a primeira viñeron xogadores de fóra tipo fino deses que non lles prestan as tapas. Empezouse coa repugnancia das dietas e acabáronse os pinchos. O fútbol de élite tenche grandes deficiencias.

XURXO SOUTO

Panaderas, 50 A Coruña

SE O FUTBOL FOSE MúSICA, A pesares de que “os de

SERíA ROCK&ROLL

sempre” -curioso término que permite faltarlle a todo o mundo sen quedar mal con ninguén- tentan desprestixiar, ou enfrentar, ós dous grandes espectáculos de masas do noso século, o certo é que fútbol e rock teñen moitísimas cousas en común. Por exemplo as moitas cancións que tratan sobre este deporte, as adaptacións que se

CRóNICA DUN CONCERTO (¿OU ERA DUN PARTIDO?)

fan nas gradas de temas populares, etc.

Para tratar todas elaas faría falta unha revista enteira (léase máis disposición ó traballo por parte do que escribe isto).

Ainda así, aí van tres pequenos apuntes sobre esta amorosa ? relación.

Chegou o día esperado. Centos de mozos agardan impacientes que o reloxo marque a hora prevista para botar a andar o espectáculo. Mentres, fan a espera máis agradable tomando unhas cañas nos seus bares habituais,ou ben ciscados pola chan bebendo kali motxo de supermercado. Por aí vense unha chea de postos que comercian co logotipo do grupo (¿ou era coas cores do equipo?).

Abren as portas e a xente busca con rapidez o mellor sitio segundo os seus propósitos. A espera faise interminable, pero todo se olvida cando se escoita un bruído impresionante de ánimo e aprobación e o conxunto sae ó escenario (¿ou era o céspede?).

Durante aproximadamente hora e media, centos e centos de persoas viven un orgasmo de emoción colectiva con especial repercusión entre os máis entusiastas que ocupan as primeiras filas (¿ou estaban tras da portería?). ó remate, os protagonistas reciben unha estourante ovación dun público agradecido que se suma a todas as que se sentían cada vez que interpretaban un dos seus temas (¿ou era cada vez que facían unha boa xogada?).

A multitude abandona o recinto e diríxese cara as tascas do lugar disposta a prolongar a festa unhas cantas horas máis, mentres comentan as apaixoadas sensacións que viviron gracias a ese magnífico concerto (¿ou foi un partido?).Fose o que fose,tratouse de algo grande, moi grande.

FUTBOL NO ESCENARIO (unha alineación de rock&roll) Unha das fotos mais famosas dos Beatles foi aquela na que aparecían os catro ensarillados nunha xigantesca bufanda coas cores do Liverpool F.C., algo que a John Lennon non lle fixo moita gracia, xa que el era hincha do outro equipo da cidade, o Everton (despois fíxose jipi e supoñemos que deixaría de interesarlle o fútbol).

Por certo, o Liverpool non lles correspondeu ó detalle, e colleu como himno oficial unha canción, You´ll ner walk alone, duns rivais, Gerry & the Peacemakers Satatus Quo declaráronse sempre supporters do outro gran equipo inglés, o 2 Manchester united, ó que lle adicaron unha canción na que coreaban os nomes dos grandes mitos dos Red Devils: Bobby Charlton, George Best (que sacou discos), Eric Cantona...

Como bós irlandeses, The Pogues son seguidores do Celtic de Glasgow (o 3 equipo dos emigrantes católicos de Irlanda a Escocia). Nun dos seus concertos foi duramente agredido un grupo que acudíu levando distintivos do Glasgow Rangers, irreconciliable adversario deportivo e social (e protestante) do Celtic.

(Curiosamente, tanto en Irlanda como en Escocia, a camiseta verde distingue ós equipos católicos).

Vellos rockeiros dos 70/80 sinten unha especial predilección polo Atlético de 4 Madrid, quizais por terse riado cando era o equipo pupas que representaba ós barrios

1

Debuxoos: César Fernández Arias

madrileños e non co clube chulapón e fascistoide actual de Gil y Gil. Entre os mais coñecidos rockeiros atléticos están os Burning, Rosendo ou Joaquín Sabina .Incomprensiblemente,Miguel Ríos simpatiza co Real Madrid.

O noso querido Manu Chao é un gran 5 afeizoado do Olympique de Marsella e do fútbol en xeral, como desmostra a sua enorme colección de camisetas ou ese himno futboleiro que é Santa Maradona .

No chamado rock radical vasco atopá6 monos cos M.C.D., incondicionais do Athletic de Bilbao, do que chegan a versionar o himno en clave punk.Tamén en Bilbo, membros da coñecida peña “Tripustelak” forman o grupo reggae Ke no Falte.

Se existe algún grupo de rock relacionado co deporte rei é Queen. Por unha parte 7 We are the champions é sen dúbida o tema co que as hinchadas lembran os momentos máis emocionantes das grandes victorias (nun bar coruñés chegaron a pinchala -e a xente a coreala sen acougomáis de trinta veces seguidas o día despois da victoria na Copa).Tamén o comezo de We will rock you foi adopatado pola meirande parte das afeizóns do mundo, especialmente pola do Aston Villa, que a ten como himno oficial. Memorable foi tamén o intercambio de camisetas das seleccións inglesa e arxentina que fixeron Freddy Mercury e esa maravillosa mistura dos Sex Pistols e Pelé que se chama Diego Armando Maradona.

(A custión do dueto de Mercury con Montserrat Caballé para Barcelona 92 é iso,outra custión).

Rod Stewart exerce de bó escocés e, ademáis de apoiar ó londinense 8 Arsenal,ten viaxado polo mundo acompañando á selección do seu país. De rapaz, chegou a xogar no Brentford F.C., de segunda división.

No lado negativo da relación fútbolrokanrol non hai máis remedio que 9 mencionar a Los Nikis e á sua canción Enrique el Ultrasur. Xa se sabe que sempre ten que haber algún baboso polo medio tentando, sen conseguilo, foder a historia.

Unha das dúbidas metafísicas máis 10 importantes da historia da humanidade presentóuselle a Steve Harris, o baixo de Iron Maiden, cando tivo que escoller entre un brilante futuro no West Ham ou un non menos esperanzador porvir no rock duro.¿Fútbol ou Heavy Metal?. Decidíuse polo segundo pero,¿vós que fariades?.

Pechamos este equipazo coa canteira.

11 Coas paixóns deportivistas de grupos da casa como Os Diplomáticos (que lle adicaron un tema ó Mestre Arsenio e Romúlo, o acordeonista, foi xugador do Deportivo nas categoría inferiores, e tamén do Penouqueira de Arteixo) ou Los Suaves (o logotipo do gato é un dos símbolos máis utilizados polos Riazor Blues).

ROCK NA BANCADA (ritmo propio) Hai unha arte, peculiar pero prodixiosa, que xurdíu ó mesmo tempo que o rock & roll se fixo a música do

noso tempo: os coros das bancadas, as cancións de apoio ós equipos.

Foron duas hinchadas as que alcanzaron os máis altos rexistros dentro deste peculiar universo musical: a sudamericana e a británica. E curiosamente fixérono con estilos inversos ó tipo de xogo característico de cada sitio.En Sudamérica,cun fútbol de toque curto e tranquilo, as barras bravas berran cunha velocidade digna do mellor ska de Los Fabulosos Cadillacs. Pola contra, nas illas británicas xógase con toque longo e rápico, mentres os supporters cantan lenta e emocionadamente, como a canción máis sentida dos Dubliners. Hai que recoñecer sin embargo que as maiores desmostracións deste podería vocal británico non se producen no fútbol, senon no rugby cando -especialmente no prestixioso torneo das Cinco Nacións- as afeizóns cantan de vez os seus himnos nacionais. A quen, escoitándoos, non se lle poñan os pelos crespos, e que nunca se lle porán na vida.

No estado español, aparte de importar todo o que se ve noutros campos do mundo, hai casos patéticos de intentos de adaptación, como os de certos grupos “ultrillas” que fan interpretacións de temas tan casposos como Que viva España (ridiculez da que se dan conta ata os seguidores dos rivais europeos de equi pos españois, que a utilizan para cachondearse), o Cara al sol, e mesmo o tarareo tipo chan-chan-chan da melodía -letra non hai- do himno español. Máis agradables e divertidas resultan as adpatacións de temas populares que se dan nas gradas galegas como, no caso de Riazor,Vivir na Coruña ou o universalmente galego Miudiño.

RODRI SUÁREZ.

I Mostra de Turismo Xuvenil - 2 ó 7 de Xuño de 1997Información e asesoramento para deseñar e planificar as túas viaxes coa VIAXETECA do CMIJ EXPERIENCIAS VIAXEIRAS: sesións monográficas sobre viaxes reais MESAS REDONDAS 5 temas de Turismo alternativo VIDEO-VIAXE sesión continua de reportaxes audiovisuáis INTERCAMBIOS DE INFORMACIÓN Tablón de contactos e anuncios CINE Filmes e documentáis viaxeiros

“Guía del joven viajero. En ruta” Se tes de 14 a 29 anos, infórmate

CENTRO MUNICIPAL DE INFORMACIÓN JUVENIL

Río Monelos.1.(981 18 42 94)

¡Todo pola patria!

Siareiros 7 - Persoeiros 2 Os Siaieros amosaron desde un primeiro momento a perfecta planificación do encontro, que reflectía unha semana intensa de traballo estudando vídeos dos seus contrincantes -especialmente dos do Xabarín Club- e moitas pizarras esborranchadas. Representantes dos Celtarras de Vigo, Os Fendetestas de Compostela, Grei Xentalla da Coruña, Radikais Vermellos de Ourense e Muralla Norte de Lugo, souberon manterse perfectamente ordeados nun 4-4-2, que deixou ás claras a súa eficacia fronte a unha escuadra desnortada.

Isabel Romero

40

Isabel Romero

O DESTEMIDO EQUIPO S IAREIRO.

O S P ERSOEIROS , MOI ENTEIROS ( ANTES DO PARTIDO ).

Os Persoeiros improvisaron a súa disposición no terreo de xogo e o único que parecía ter un pouco claro o seu papel no campo, seguro que porque llo explicaron antes, foi Pereiro, O Gato de Lemos, -recén chegado de Bratislava, onde xoga actualmente, para a ocasión-, que se colocou baixo os paos coa máis loubable das intencións -defender o indefendible, e agachar unha petaca de augardente para os desmaios-; secundado eficazmente por Reixa e Cid Cabido, que xa no patio do colexio aprenderon que xogar de defensa permite correr menos e reservar un cigarro na base dun dos postes para botarlle man nos ataques do equipo propio. ó final, como soen facer os intelectuais, acabaron por xuntarse en roldiñas de debate e ensaio; o que, sen dúbida, explica o resultado final.

O rosario de goles siaeiros principou co que marcou Carlos ós cinco minutos de xogo, foi un tiro a traición e a dar, contra o que nada sirviu a espléndida estirada de máis de dous metros quince que fixo Pereiro, esfolando de paso unha perna, como non se cansou de contar de alí en quince días.

A partir de aí foron entrando un trás doutro, cuns ataques rápidos dos carrileiros de Siaeiros, que permitían que os balóns chegasen axeitadamente colocados para o remate dos seus habilidosos puntas; exhibindo este conxunto un perfecto coñecemento dos rudimentos e dos desenrolos do fútbol control.

Siaeiros Galegos, 7: Suso; Johnny, Carlos, José Ramón, Marcos, Juanchu, Santiago Ante iso nada puido facer Xurxo Souto, entregado en defensa e cubrindo eficazmente a súa banda, Jaureguizar, Toni, Lois, Manolete e Tato. Algúns deles, -non sei cales- deixaron o seu pero impotente ante a ineficacia de Reixa e Cid Cabido, que parecían máis preocupados polo cigarro que pola pelota. Alfonso Eiré, que agachaba baixo a sua ficha de director de A Nosa Terra, ó antigo lugar ó longo do encontro a Davo, Esquelete, Kinla e Mianda, que corrían ainda máis. crack Pucheiro, multiplicábase en van.

Persoeiros do País, 2: X. M. Pereiro; Antón Reixa, Alfonso Eiré, Cid Cabido, Moncho No medio campo, Moncho Víñas e Lolo Gantes demostraban que non por moito falar de fúbol nos Viñas, Lolo Gantes, Manuel Rivas, Xurxo Souto, Paco Lodeiro, Rómulo Sanjurjo e micrófonos se xoga millor, ainda que mostraron tamén boas maneiras, sobre todo ó comentar co Falque. público as sucesivas incidencias que ían mermando o seu físico. Mentres, Rivas e Rómulo, abandoArbitro: Souto Budiño, do Colexio da Coruña. Non tivo que tirar do tarxeteiro porque ados á súa sorte de dianteiros virulillas nas antípodas do campo, reclamaban algún balón, aínda que os xogadores souberon comportarse e bisbisearon cando lles entraron as gañas de fora dos que se usan para adestrar. Afortunadamente, Paco Lodeiro (dianteiro potente tipo iugoslavo) saudar ás familias dos rivais. e Falque, posuido polo espírito de Bebeto, aproveitando dous despistes da retagarda siaeira permitiIncidencias: Terreo de xogo en fodido mal estado, nunha tarde desapacible e ron ós Persoeiros salvar a pouca dignidade que semellaba quedarlles. No segundo tempo, o pase de choivosa que non paraba. Máis de cen mil persoas abarrotaban os graderíos do Eiré á portería deulle máis orde e seguridade á zaga persoeira, pero desgraciadamente, levou apareEstadio Cabo dos Intitutos da Estrada. A Marcha do Antigo Reino de Galicia, llado que Pereiro se sumara á tertulia dos defensas.

A pesar de todo, poideron facer gala da súa creatividade nos vestiarios, onde argumentaron toda sorte interpretada á gaita por Xan, e o Miudiño, vociferado polos xogadores, serviron de de excusas para a súa escasa forma -”é que, ¡me cago en diola!, hai quince anos que non tocaba unha limiar ó acto reivindicativo dunha selección nacional galega. pelota”, “o tabaco, é todo culpa do puto tabaco; que me ten escarallado”. O nerviosismo cundiu cando A Guarda Civil colaborou eficazmente na espectacularidade e no morbo do acto se filtrou que tiña habido olladores de clubes galegos entre os asistentes. pedindo permisos, carnés, libros de familia e certificados de boa conducta ós que A festa continuou nun concerto no que participaron Os Diplomáticos de Monte Alto, Joxe Ripiau e peor pinta tiñan, tanto antes do partido como á volta á casa Skatalá; durante o que se reclamou de novo a recuperación da selección galega de fútbol, pero, como dixo alguén,“sen nengún deses impresentables”.

me ta Non má is gol en pro pia o xog de a for Nun ca má is pen alty Nin me do do por teir o ó ó fra cas o iro nte dia do ico Nin pán cil É difí cil, difí cil, mo i difí libe rta rio Per o ago ra un pan tas ma his tor ia da o adi est o á rer cor Per al En azu l nac ion al e dia gon tra l cen a áre na al tot Pac han ga , est rat exi a dia gon al Atu rux os pol as ban das em pan ada ant i-d opp ing Toq ue de pun ta- tac ón e par sen ón a libe rda de tici par é non O imp ort ant e ro lad o Aín da que mir es par a out Asu bía , asu bía , asu bía to asu bia ndo Gal ega s e gal ego s por xun ban cad as da vid a as de Bar íton o fun gar des o asu bío arb itra l Asu bío nac ion al con tra l dos que dec ide n por nós itra arb bío Con tra o asu Pen alty de gol é gol Sel ecc ión Gal ega Na mo vio la da his tor ia Gal icia , a nos a nac ión ANT ÓN REI XA Nac ión Rei xa

¿Qu é din os siar eiro s na grad a efer vesc ente ao rest o da xen te da prá cida afic ión? ¿Qu é din os das ban cad as dos pre zos mái s bar atos co seu ben com pas ado pat riót ico berr ar? o ¡Xa che ga de segu ir trag and os astr ós rar e de ado con fía nos dos Cas tros , nos do vale roso cha n!

Non des a esqu enc eme nto da inxu ria o rud o enc ono desp erta do teu sono ¡Sel ecci ón Gale ga xa! (¡Se lecc ión Gale ga xa!) bis (que veñ a xaa aa!)

O MER S ROS ROT RING + Rad io Océ ano

himnos

Os galegos temos queimada Mariñeiros de Galicia, non chorés nin teñás noxa, e estamos queimados de tanto queimar se perdestes a regata, non vos foi por culpa vosa. temos fermosas paisaxes e vacas que pacen Non vos foi por culpa vosa, nin tampouco do patrón... e señoritos que nos mandan pacer foron as meigas do Castro por andar de procesión.

Os nosos porcos sabrosos, ben aproveitados Ti segue bogando, tí segue treinando, pois o mar mansiño está... e porcos grosos que se aproveitan de nós Pro vindeiro ano, se é que hai regata, Galicia vai gañar. e pensamos: “polo menos sempre nos queda o fútbol” Vai gañar Galicia, vai gañar Galicia, Galicia vaai gañar, sí señor. e pensamos: “se é noso, mellor” Pro vindeiro ano, se é que hai regata, Galicia vai gañar. ¡SELECCIóN GALEGA, XA! Futbolistas de Galicia, non laies, ti segue a loita, IMOS BERRANDO SEN PARAR se perdéstelo partido, non vos foi por culpa vosa. ¡SELECCIóN GALEGA, XA! Non vos foi por culpa vosa e menos do adestrador: ¡XA XA XA XA XA! foi a fada dunha meiga quen vos trouxo esta door.

Os galegos non somos parvos Corre regatea; pasa de cabeza, o dianteiro vel`alí está... ainda que parvos non nos queren escoitar Pro vindeiro ano, se andades lixeiros, a Liga ides gañar. non temos ave pero temos paxaros varios Vai gañar Galicia, vai gañar Galicia, Galicia vaina gañar, si señor; non temos metro pero tomamos medidas Pro vindeiro ano, a Liga de España, Galicia vaina gañar.(Ó futbolista) porque imos revolucionar as galaxias carozo de Seguide xogando, seguide treinando: os goles xa chegarán; e m fu A MANUEL SEIXAS eira!

Pro vindeiro ano, se vos atufades, Galicia vaina gañar. lume de biqu Korosi Dansas redes Vai gañar Galicia, vai gañar Galicia, Galicia vaina gañar, xa cho sei.

Dentro das peixe Pro vindeiro ano, se vos arrichades, por Galicia ides gañar. (Ó futbolista) copada da océano POPULAR (recollido no Mintireiro Verdadeiro) Deítase no o sol cada noite e vermello de an gr así, noso gol!! o r ha de se eira lume de biqu ga!! le ga n ió selecc TO XURXO SOU icos.

Os Diplomát

41

O ANO QUE GAÑA AMO-

Jesús Fernández

44

A súa derradeira disposición gubernamental foi liberar ós munidalistas brasileiros da penosa obriga de sua-la camisola por eses mundos de Deus (do Deus que figura no reverso do dólar), otorgándolles o rango vitalicio de ministros (con carteira) cada vez que superasen os oitavos de final. Foi unha boa e relaxante nova para os dez tirulares canarinhos (Romualdo, Ricaldo, Runildo, Resgualdo...) dun Desportivo de Copacabana que precisaba da-lo callo e meterse dunha vez na Champions League despoins dunha longa crise que xa se tiña cobrado trinta adestradores (un galés e 29 brasileiros).

Nono foi tanto para o presidente (do clube, do goberno interprovincial, do Académico de Hockey-Sala e da Sociedade de Amigos do Futbolín) César Angustio, que aínda soñaba co úneca presidencia que se lle resistía: a da FOFA, en mans dun tal Paco, tamén paisano por certo. Os estadios -Riazor máis que ningún- padeceron a seca brasileira ata ficar valeiros e César Angustio, xa se sabe como lle van os desafíos, emprendeu unha cruzada que ía revolucionar o mundo do fútbol ( o pouco que quedaba). Asi foi como chegou a Lei Trosman.

A ERA TROSMAN Trosman (Artemio Trosman, O Científico, Arteixo, 1940) foi un astuto artesano da pelota que tivo a precaución de investi-los seus aforros nuns apañados cursiños de informática do INEM para maiores de 45 anos. Contan que Artemio atopou na súa reconocida divisa ¡Que duda cabe, hombre! unha chave metafísica para resolver peludos desafíos do soft-ware cos que nin o propio Bill Gates se atrevera. E foi precisamente unha vez esgotado o filón brasileiro e con media ducia de Plataformas Dixitais camiño da bancarrota cando o noso sabio -hoxe con busto de bronce ás portas da FOFA en Bruxelas- sentou as bases do novo xogador de fútbol: namorado das cores (non só dos verdes billetes verdes), obediente, sacrificado e, a poder ser, de poucas palabras. Unha xoia, coma quen di... ¿pero onde se atopaba a canteira duns tales diamantes?. Contan tamén (a xente moito conta, ho, que diría Artemio) que o foi encontrar nada menos que nun vello patrón de corte e confección usado pola súa muller -o clásico Sistema Pampín de contrastada eficacia-, que o avisado Artemio transformaría co primeiro programa de futbolista androide. A Lei Trosman simplificou bastante o papel dos adestradores a quen, lonxe de obrigalos a domina-la complexa psicoloxía do crack dun millón de dólares - el fútbol es así... e outras máximas de inextricable fondura-, abondáballes agora coa táctica máis directa de ¡Baixa, carallo!. E baixaban a fume de carozo. Nin que decir ten que a Lei Trosman abriu un mercado de sofisticados androides futboleros made in Japan ou Germany, pero ningún deles conseguiu facerlle sombra ó pioneiro modelo Trosman: un robot da terra que atendía ó nome de Fran Kstein e mestruraba maxistralmente o mecanismo dun reloxio suizo cun laconismo moi galego.

Pitón

Señoras e Señores. Hoxe pode ser un día histórico. A Selección Galega pode proclamarse campiona do mundo e nós estamos aquí para retransmitirlle-lo en directo. Pero antes ímoslles ofrecer un reportaxe do noso servicio de documentación no que se resumen os paso dados ata chegar a este momento histórico.

MORREU O BRASIL Vémonos despois da “Deus xa lle alumeou o pé; era moito pediren que tamén lle alumeara a publicidade: cabeza”, podíase ler no ano 2023 no epitafio de ex-presidente Pelé.

UN MUNDO VIRTUAL Coa explosión do fútbol dixital impúxose tamén unha nova orde. O mundo real deixou paso ó virtual. Os estadios trocáronse en macrotecnodiscos -A Revolta Blues-,onde, previo paso por taquilla, ún podía tomarse unhas copas e confraternizar cos hologramas dos seus xogadores favoritos e mesmo darlle unhas labazadas á representación virtual dalgún crack do Madrid sen medo a que lle pecharan o chiringuito.

Tamén os presidentes se tornaron virtuais e nos palcos lucían o estilizado cuello de cisne de Angustio César, a brillante retórico de Cañeda Brava ou o rexuvenecido palmito de Patrón Fraga, entre outras presidencias. E as novas sancións axeitáronse ós novos tempos virtuais: César Angustio penaba uns meses reconvertido nun programa IBM de contabilidade mentres Cañeda Brava pasaba un tempo transformado nun CDROM de corrección lingüística ou GiliGili era condenado a se transfomra nun videoxogo SEGA. Así andaban as cousas cando o mundo escoitou falar por primeira vez dunha tal Selección Galega.

¿ A CO PA D O M U N D O É N O S A ?

A Lei Trosman devolveulle o esplendor perdido á pelota e a Galicia transformouna nunha potencia dixitofutbolística. Nun país redondo que pisaba forte (con tres pés) na primeria división. Ademáis do Desportivo de Copacabana, o fútbol era o que máis mandaba nas terras do Comproestrellas (líder absoluto no mercado de segunda man) e do Celta Revivo (cunha pequena axuda do todopoderoso Yhavé). O Celtiña, amparado na tradición intercambista do seu porto de sona mundial, especializouse na montaxe de prototipos robóticos contrabandeados do Leste, especialmente rusos e yugoslavos, procedentes na súa maioría do malparado programa espacial da extinta URSS. E aínda que o acabado non daba para ecesivas filigranas, sí resultaban ser férreos androides duros de pelar e máis difíciles aínda de derrotar. Os alcumes daban toda a medida do espíritu do equipo: Machiño, Revivator ou Motorboi. O pior de todo era o Baberl no que viñan as instruccións e uso, que volvían tolo ó pobre do adestrador Fernando Prantos, daí ese aire aqueixumado que arrastraba polas roldas de prensa.

A terceira pata do banco estaba en Comproestrellas, capital cunha marcada puxanza industrial do sector concesionario de automóviles.

Desas tripas mecánicas naceu o inxenio do presidente Cañeda Brava, inventor dun kit futbolístico de baixo coste -a mellor relación precio/calidade do mercado- montado a ase de pezas da máis diversa procedencia -desde Nixeria a Bulgaria, pasando polo desguace do Calderón- dinamizadas por un incansable motor made na casa. O prototipo Cañeda, coñecido coma O Nachonalismo balompédico, pouco aparente pero do máis resultón, vai camiño de emular nos estadios ó revolucionario Dous Cabalos na historia do automóvil.

A Plataforma Dixital Obreira Unificada (un rebumbio de exexecutivos de televisión que quedaron fóra do negocio do fútbol, líderes radicais coñecidos cantantes de rock&roll) deu ó golpe. En forma de selección galega de fútbol. Don Manuel mostrouse bastante reacio nun principio, pero a súa condición virtual xogoulle unha mala pasada: a oposición conseguiu instalarlle un virus informático que o bloqueaba cada vez que intentaba rexeita-la selección. O país viviu mil primaveiras máis do merchandising. As camisolas da nosa escuadra foron popularizados vía satélite ata o derradeiro rincón do planeta, esponsorizadas pola puxante firma de embutidos bergantiñá Vara. (“Dálles á vara” era o seu slogan).

A denominación de orixe Selección Calidade espallou os productos da terra polo mundo ¡e a que precios!. Galicia deixou atrás o seu atraso económico. O orgullo da raza quedou restqablecido. Xa podemos ir coa cara ben alta por aí fóra, escóitaselle decir hoxe ós paisanos nas tabernas, coas miradas fixas no televisor que pasa o partido final da Copa do mundo.

Jesús Fernández

Pitón

SOMOS UNHA POTENCIA

Pero xa está ben de historia, señoras e señores, agora é o momento de voltar coa emoción do fútbol. E coa Selección Galega, que está a un paso da gloria... Aqui estamos novamente en directo retransmitindólles o final da Copa do Mundo. O resultado é de empate cando flatan só uns segundos para o remate do partido, pero coidado... xoga Fran Kstein... intérnase na área e...¡penalti!!!. O árbitro acaba de pitar un penalti a favor da selección galega no derradeiro minuto. A tensión é caseque insoportable. Imos ver quen será o responsable do lanzamento. (E lémbrolles que van poder asistir en directo a este momento histórico gracias á xentileza de Vara. Vara, Vara, ¡Dálles a Vara!). Parece que a posibilidade de erguela Copa do Mundo vai quedar nas botas dun novo androide altamente especializado na execución de penaltis... Un androide que, por certo, acaba de chegar de fábrica e aínda non deu tempo sequera a poñer-lle nome. Ala vai o noso nome, perdón, androide... que empeza a tomar carreiriña (o zoom da cámara vai pechándose sobre o infalible tirador de penaltis, e mostra un empliadísimo primeiro plano das pernas do androide, descubrindo unha inscripción a medio borrar nunha das súas pernas, seguramente unha peza procedente dun modelo de xeneración anterior, algo por outra parte frecuente. As letras, sen embargo, provocan un incómodo Deja Vu en moitos espectadores. Incomprensible, xa que o nome Djukic non lles di absolutamente nada no ano 2023).

ARREGO SACCHO

Jesús Fernández

-L LA COPA DO MUNDO

wh is de le c hea dib

Matrícula e escudo

Ba nd er ín

da

Co pa ,

co n

au tó gr af os

cin Pet aca da sor te.

Imp res

delj. de Gu Co 10 seta.

Cami

“Son de Vigo, e o Celta é a miña vida, a miña paixón, coma unha droga”. Kiko empezou a chutarse celtismo ós 14 anos, pasando a Balaídos amosando un calendario de man do Celta, “o porteiro era miope”.

Desde entón, recorda especialmente viaxes como o ascenso na tempada 91/92 logo de gañar ó Sestao a domicilio por 3-0.

Define como “a noite máis longa e máis fermosa” a que pasou no tren a Madrid para a final da Copa. Tamén garda no armario un anaco do céspede de Riazor sobre o que o Celta venceu 1-2. No capítulo de malos rollos, as despedidas de Gil e de Vicente.

Entrada d a final da Copa e co rtte de pelo Celta

Celtista.

27 anos.

Mensaxeiro.

FOTOS Pepe Ferrín (compostelanistas), Santi Rodríguez e Markos Mendiguren (celtistas) e Marta Capote (deportivistas) INFORMACION Miguel Fernández

Na Na televisión televisión saen saen como como unha unha masa masa unánime. unánime. Chegan Chegan ós ós estadios estadios ou ou se se van van deles deles en en grupo, grupo, unidos unidos pola pola alegría alegría ou ou para para ser ser máis máis fortes fortes na na desgracia. desgracia. Tanto Tanto os os directivos directivos como como os os gurús gurús dos dos medios medios chámanlles chámanlles aa voz voz da da afición afición para para manexala manexala mellor, mellor, colléndoos colléndoos pola pola sua sua parte parte noble: noble: aa fidelidade fidelidade ás ás colores colores do do clube. clube. Aquí, Aquí, sin sin embargo, embargo, presentamos presentamos unha unha mostra mostra desa desa xente xente que que leva leva no no peito peito un un corazón corazón que que latexa latexa en en branco branco ee azul azul (ainda (ainda que que sexan sexan distintos distintos azuis). azuis).

ky

KIKO.

Gorro . ascen Sustitúe a so at unha a do, e p logo que se fo eluca hi stóric mand i Beb a e éilla por c to. Púxen : “Levein a des orreo lla n o últ ” imo de o parti -

para no idos b a v le art que a ós p ó a do a d b s ufan leva pa, da b Antes os a Co o c “ a . m n an aña eira a cu a prim que g t i e F e ata: Desd enso Corb do asc tintas. s tido ndas di a f . u ” l b rpoo Live

88 o s n lo u r le do se ul tó . O m a a él to” lo on ule l xo c m Fí vai u a l. . e ua lá la de que o mn ig i é e rs e a , “ n u Xe des dos te e rti eno pa qu pe

Pin . pra espe Tam cia én t a fun , q n i da ue s lev os p do lle a un arti res c do edeu pin dos sR JOHNNY. iaz ún d de or o Blu s Deportivista. e

26 anos.

Cristaleiro.

PEPE GOL. Deportivista.

38 anos.

Hosteleiro

47

orque lentes p etas sup iais, como vo camis spec xeral, le asións e piazu. a. “Polo . Nas oc Camiset ceu a Az o todas” e perten egaland acabo r unha qu to, leva para a fo

Comezou ir ó fútbol hai 31 anos.

Simpatizou co Real Madrid, “pero iso xa morreu”. O de Pepe Gol (que el escribe, como pon na esfera do seu reloxo, PPGoal) vénlle de cando foi empregado do Clube, entre o 78 e o 82. Asegura que só faltou a un partido do Depor, e recorda con máis emoción “o gol de Vicente que evitou que baixaramos a 2ªB, o ascenso e o partido de Birmingham”. Non só el, precisamente nesa viaxe de volta logo de que o Deportivo eliminase ó Aston Villa, recorreu ofrecido de xoellos todo o pasillo do avión, “mentres as azafatas non sei que me decían en inglés”. O seu fillo “víu o carné do Deportivo antes que ó seu pai”.

Está a favor da Selección Galega, “si se fai de verdade, sen caralladas”.

Empezou a ir ó futbol “co meu tío, sen pagar. Logo xoguei 5 anos no Orzán, e regalábannos un carné”. O seu segundo equipo é o Barÿa “porque nacín en Barcelona”. Os seus recordos históricos son o gol de Vicente, o ascenso e as finais da Copa”.

Só na época de Boronat, o adestrador que case devolve a Segunda ó equipo que ascendera Arsenio “cheguéi a decirme, non volvo máis”.

Arsenio (“son de cerca del”) e Donovan, un inglés negro (“que era máis rapeiro que futbolista”) son os seus heroies deportivistas.

De estudiante, xa fundara cun fillo de Beci uha peña, Ultramarinos, logo estivo en Fraguel Rock, nos Riazor Blues e “agora fúnme á mellor, Grei Xentalla”.

“Selección Galega sí, gracias”

Om me egáf nte ono de proh , ten , lam sde ibi da a súa entab o en le en <ob pa ano xec sad pas San trad a o a L t d á en o co á ca o, p zaro tón ntu teg o r Fon , fo nde oría ter nte i do de > N op him orte ortav . Ata , o no s c berra z do om o e ndo ste :

As buf andas de foron <bend Miguel e Je ecidas z polos > en O abel x Compo ogadores q viedo ue lev stela a ar prime ira div on ó isión.

OSCAR SAN MIGUEL Compostelanista.

28 anos.

Fotógrafo.

Pese os seus 28 anos é un dos socios máis veteranos do compostela, e unha cara coa que seguramente toparás en calquera recanto do mundo onde xogue o seu equipo. Non entende que clase dee atrancos impide aínda a existencia dunha selección galega de fútbol.

MIGUEL ANGEL <TRANQUILO> SOLAR Compostelanista.

40 anos.

Hosteleiro.

48

ENRIQUE POSE “QUICO” Compostelanista.

47 anos.

Soldador.

Presidente da peña Compostolos. Non concibe a vida sen a paixón dunha peña: por iso mesmo pasou por case todas, desde as Brigadas Radikales ata os Compostolos.

Non lle importaría engadir á colección outra máis: a da Seleción Galega.

Miguel, traballador de Fenosa, é propietario do bar <Tranquilo>, unha das catedrais do fútbol compostelanista. Pensa que <os galegos temos tanto direito a unha selección de fútbol coma os vascos ou os cataláns>. Jezabel é socia do Compostela desde hai cinco anos, cando aínda estaba na segunda división A. O seu xogador preferido é Penev.

los osto p m í a Co peñ e por a a d x a a t i v o . de asc tela a m é irse pos é m e > o C qu rro <Cu sabe o imar ó n a a x a e nte adia

JEZABEL SOLAR. Compostelanista.

13 anos.

Estudiante.

ALEJANDRO GARCÍA MARINO Compostelanista.

70 anos.

Militar.

Socio número 47 do Compostela. Alejandro, un dos pioneiros paracaidistas profesionais en España, leva unha vida enteira defendendo as cores do Compostela. Comezou a facelo xa alá polos anos 40, cando o Compostela atravesaba un dos seus guadianas, e Alejandro facía unhas tremendas palomitas na portería do Estados Unidos, curioso nome do equipo e do barrio compostelano coñecido hoxe como Rúa de San Pedro. O Estados Unidos _unha portentosa canteira da que sairon xogadores coma Chancho, que xogaría en primeira división co Elche ou Basteiro, que xogou en segunda coa Unión Popular de Felguera_ e mailo Arenal _do que Alejandro foi tamén porteiro_ foron os pilares da refundación do Compostela, alá polo ano 66. Alejandro viviu na súa mocedade acontecementos históricos do fútbol en Galicia, como unha final de Copa disputada no ano 1945 na Coruña polo Español e o Real Madrid de Huete, Alday ou Pruden. Da selección galega pensa que <debería ir para adiante, pero aquí sempre deixemos marchar todo. En Galicia sempre houbo unha boa canteira de fútbol, non entendo que precisamente agora que temos tres equipos en primeira división sexa unha das épocas na que hai menos futbolistas galegos>.

Alejandro asegur a ter na súa casa (o ca so é saber en que ca ixón) unha entrada do primeiro Trofeo Tere sa Herrera, xogado nos anos 40, e gaña do polo Atlético de Bilbao ó Vasco de Gama.

lla . on dar r cá an er a m tou eu s ri o au e b n, o L u de a q Ohe da o dí or n p fa s a ito. bu ai d A us p rma avor se tá fi or f Es gad xo

LAURA GARCÍA ÁLVAREZ. Compostelanista.

2 anos.

Socia do Compostela desde o seu nacemento.

Pode verse cada domingo nas bancadas do Fondo Norte de San Lázaro.

Pensa que todo aquel que leva algunha prenda de cor azul é do Compostela, mesmo que sexan do Celta ou do Deportivo (ou da Policía Nacional)

49

ROI FERNANDES Celtista.

23 anos.

Estudante de Filoloxía Inglesa.

Supónse que é ún dos desta basca. Non quixo aparecer el só “por motivos de seguridade”.

Comezou moi novo co do fútbol, xa ós sete anos xogaba no Galicia de Alcabre. Colgou as botas cando deu en fumar porros. Entre as anécdotas que lle pasaron, quédase con algunhas malleiras que recibíu con outros compañeiros de foto, e tamén “cando entramos en San Lázaro pola porta de bombeiros, sen pagar entrada, por suposto”. Entre os recordos felices está, tamén por suposto, a final da Copa do 20 de abril de 1994. É de Siareiros Galegos.

O seu equipamento para ir a Balaídos ou onde xogue o Celta segundo conta -e terémonos que fiar- é unha camisola coa inscripción “Gudelj-skin Celta”, bufanda, bandeira galega e unha pucha escocesa. Ademáis, leva como fetiche un gnomo que lle saíu non ovo kinder, “ó que lle frego os collóns para estimular ó equipo”.

PABLO JUSTO

50

Celtista.

18 anos.

Estudante de Enxeñería.

Páxina Web. . geocities.

Se tecleas www lm /4212/main. ht Com/Colosseum lego e ga no m hi o , eiro Celta. escoitarás, prim do s ceder ás páxina logo poderás ac

A pesar de ter nacido no Ferrol, os seus primeiros recordos futbolísticos son de Balaídos, un amistoso entre o Celta e unha selección internacional na que xogaba Maradona. Desde entón, os fitos celtistas que máis recorda son a final da Copa contra o Zaragoza e o 1-2 contra o Deportivo en Riazor hai dous anos. Polas suas obrigas académicas, non pode asistir moito a Balaídos, pero intercambia información con todo o mundo a través de Internet.

“Decidí crear unha páxina web non oficial do Celta porque non tiña ningunha e o Deportivo sí” (creada por certo por un residente en Vigo). Ten recibido mensaxes de todo o mundo, desde o cónsul de Islandia en Porto Rico, Antonio Ruíz Ochoa, que lle deu as gracias pola sorpresa de atopar ó Celta en Internet, xa que fora seguidor do equipo nos anos 4050, e recordaba históricos como Simón Venancio ou Del Pino.

Tamén un tal Richard Ulloa, un ourensán que vive en Panamá mandoulle un recado: “o Depor que vaia ó carallo”.

“Recibo tamén moitas mensaxes desde Israel preguntando por Revivo, pero algunhas están en hebreo”.

Deportivista.

23 anos.

Pon copas no Parrús e no Heysel.

“A primeiravez que fun a Riazor foi a un Fabril-Finisterre, e extrañeime de que non se retransmitira o partido polos altavoces “. Tiña oito anos e desde entonces foi a todos os encontros na casa e a casi todos fora. Era, como Johnny, ún deses “neniños descamisados” quelle tocaron o corazón a Arsenio cando viaxaron para un partido contra o Levante. “Hai que viaxar, como fan os británicos”. Foi, naturalmente ás duas finais da Copa contra o Valencia. A primeira, uns Ultrasur déronlle uns trompazos antes do partido, “e tiven que armar un cristo no hospital para que me deixaran ir, ata que unha enfermeira de Lugo colóume e volvín ó Bernabeu, co brazo roto, xusto cando empezou a chover e empatou o Valencia”. Por iso seguramente lle gustan xogadores como Traba, “que era de Fisterra, como meu pai”, ou Uralde, é decir: “barandas e que loiten”.

Séntase cos Riazor Blues e está a favor da Selección Galega, “pero non de Siareiros, porque é todo política”.

Carné. O de socio infantil.

“As do Depor e o balón foron un regalo duns amigos polo noso cumpreanos.”

RODRI Camisetas(as postas). As da selección de Eire, “comprámolas no noso pobo”.

Naturais de Dealgan, un pobo de 30.000 habitantes xusto no medio entre Dublín e Belfast, “xusto na fronteira con Irlanda do Norte”.

Mamaron fútbol xa de pequenos, porque o pai era semiprofesional da liga de Irlanda do Norte. “Os nosos primeiros recordos son ver ó Manchester de Gerge Best e Bobby Charlton pola tele. Eramos do Manchester porque era onde ían dar os futbolistas emigrantes de Irlanda. ó estadio da nosa vila viñeron desde o Glasgow Rangers (que case desfán todo, é o equipo dos protestantes escoceses) ata o PSV Eindhoven, o Totenham Spurs, o Liverpool,... e o Celtic, a noite máis memorable”. Fionbara chegou á Galicia hai dez anos, para ver uns amigos, “e gustoume tanto que volvín, recollín todo e viñen para quedar”. O seu irmán veu para tres meses, “e ós sete case me vou, porque non entendía nada”.

“Góstanos ver o fútbol en directo, e fixémonos socios cando o Depor estaba en segunda, hai seis anos. Parecíanos increíble que houbera xente que apoiara ó Real Madrid ou ó Barÿa tendo un equipo local, incluso xa cando estabamos en primeira. Esa xente non está ó nivel do equipo, deberían facer un curso, porque o Madrid e o Barcelona están onde están porque a maioría da xente quere que gañen”. Ser ou non ser. Cando veu xogar a Riazor o Aston Villa, ún dos xogadores, Steve Stauton, era veciño seu.

“Estivemos con el no hotel e ofrecéunos unhas entradas, pero cando lle dixemos que nós ibamos polo Depor, recomendóunos que foramos ós nosos sitios de sempre”. “ ¿Selección galega?, ¡Of course!”(Fionbara). “Home claro que a hai que ter. Se hai unha de Irlanda do Norte...”(Déaglán)

Entrada. A do PSG-La Corogne. O resto da colección está nos dous bares.

Deportivistas.

37 anos.

Dan clases de inglés.

Camiseta. Só a leva en par tidos especiais, como a final da Copa.

A última vez foi no partid o contra o PSG en París. Está chea de furados de navalla das.

FIONBARA e DÉAGLáN óMAITIU

MORRAZO terra brava Polo monte de piñeiros arriba faise bastante xa bastante tarde. A cita é nun lugar indeterminado “nada mais chegar ó alto das fragas á man dereita baixando; ó coller a carretera de Marin, ¿sí?; a cen (sen) metros á esquerda...(mmm).

E certo,damos co sitio polo chimpín aparcado na entrada en batería.

Cheira moito a madeira mollada (¡co que choveu eses días atrás non é para menos!).

O lado do megatractor hai leña apilada para quentar a un par de parroquias.

Luis,que se saiba,é o que se encarga de bater na mesa para defende-los montes de todos “e mais agora, que tamén os queren privatizar; pero vannos ter sempre de frente, ai, iso sí”..

A Luis e ós seus comuneiros, gústalle organizar jolgorios populares e convocar cada ano por San Martiño no Outeiro do Cruceiro ós desertores do machado para que non se olviden de cando ó que antes chegaba coa leña a Vigo ou a Bouzas ou a Cangas era o que mais ganaba.

Agora, os homes traballan no mar, na canteira ou na batea, e o de cortar un tronco de trinta centímetros de ancho en menos de cinco minutos é pura chulería.

Son as festas do leñador de Moaña.

“Por mín que veñan os vascos todos, que aquí non avergonzaban a ninguén”.

Luis sabe de que fala.

“Os vascos,por moito que digan,limítanse a cortar un tronco de haia,que ten a madeira mais blanda, e nós, eucalipto seco e ¡veña!, a darlle hasta que abra”.

Pin- pan, pin-pan..O mellor, casi cinco minutos. O peor dos bós, mais de quince ou dezaseis “.

Un carneiro para o mellor, un cabrito para o menos mellor e un par de galos, por compensar, para o terceiro.E tamén un trofeo:leñador baixo boina,polo que parece moi codiciado por un cirurxán de Vigo, Ramón, un dos fixos do concurso.O galeno gosta de darlle ó machado nos seus ratos libres.

Tal detalle non fai mais que confirmar que o dos deportes de botar peito non é só cousa dos vascos ou dos de Berducedo,ou de Paradela,sitio éste último onde por certo residen os mellores cortadores do Morrazo:José,que xa está retirado; e Roberto, a promesa, que cando colga o soplete na canteira practica a relaxación metendo remos ó mar na traíña de Meira

C A L LO S N O M A R Do mar de Tirán, á noitiña, veñen rumores de sudor e pala.

Son os pequenos do clube de remo.

Os grandes, os trece forzudos da traíña campeona do mundo, libran no ximnasio una dura batalla contra do ergómetro, diabólico aparello capaz de poñer a un home en situación de estoupar por facer seis mil metros en menos de oito minutos.

“Sufrir en los entrenamientos para disfrutar en las regatas” repiten as paredes do local. Tamén se recomenda encarecidamente non comer pipas no recinto aínda que nada se dice de fumar, liar, beber ou blasfemar.

Fora, Luis, aproveita a auga do club dándolle unha enxuagadela ó coche antes de entrar a sufrir.“Esto é tan fodido que non che sabería explicar por qué vimos aquí ”.

E Javier, ós bateles.“Esto é como unha droga, tódolos días dices que o vas deixar pero cando chegan as oito da noite xa non sabes qué facer e volves caír”.

Os do remo, como os da droga, empezan de noviños, polos amigos ou por especialización xenética.“Aquí competimos para quedar por diante dos de Meira, Cangas ou Chapela”.

“O dos callos no cú e nas máns é algo tan natural para nos como para Indurain” Mentras reman non doi nada “porque vas tan a tope que non sintes mais que ganas de reventar dando paladas aínda que estés sangrando e ardendo por varios sitios”.

Pero cando baixan a cousa cambia moito. Na ducha, a xente berra.

53

S. D. T IRÁN . A MARRADOS Ó DURO BANCO.

A L E R X I A D O M E X I LO N

Miguel Caavero

M ORRAZO M ETÁLICO (C ONCERTO DE S U TAR G AR ).

A STAROT, O HEAVY É O QUE MÁIS ORDENA .

X OSÉ A BAL C HAPELA E R OBERTO G ARCÍA R IOS , NON TODOLOS CAMPIÓNS DO TRONCO SON BASCOS .

No peirao vai bastante frío.No kiosko de Jorge e de Ana, xúntanse ós que veñen da batea ou de botalas redes, Mentres falan de Mitjatovic e de Mazinho baixan litronas de veterano, pura casta, licor café e caña brava.

“Eu son como un irmán para éses do remo, e cando terminan de entrenar veñen aquí a repoñerse”.

Jorge tamén pasou moitos anos clavando no cú o banco da traíña.

O taberneiro xa se mosquea con tanta pregunta pero como ten intuición comercial sigue co palique Empeza a falar do seu particular encontro co Hortensia nunha das bateas do seu patrón, agora amigo.

No medio dun vento a mais de cen por hora, él achicaba a agua que entraba a mares na cabina porque a batea estaba indo para abaixo e había moitos metros cúbicos de mexilón en xogo. “¡Hai que comer, amigo!, e non che queda outro remedio que estar alí” A nai de Jorge e a muller do patrón, estaban na area mirando para dentro, para o negro do mar.“A miña nai xa pensou que morrera”.

As bateas caían como moscas. Un mercante que estaba no medio da ría perdeu á ancla e foise metendo para dentro e afundía todo o que ía atopando a flote.

Foi una noite no inferno e Jorge pasou mais medo do que pode recordar.

Agora xa ten toda a confianza do patrón. Cando lle peta pode queda no porto limando cordas pero cando veñen os camións ten que chimparse na batea outra vez e a bascular kilos de mexilón.

A misión de Jorge e bater as cordas que casi chegan ó fondo. Miden trece metros de largo e cada unha como pouci pesa trescentos kilos.

Botando contas por arriba, en tres horas carga vinte ou trinta toneladas de mexilón pata negra.

“Machiño, é o que hai, e non me queixo, que podemos ir ganando unha peseta”.

As mans de Jorge son gordas como o sal.

Antes de despedirse entreténse en dar detalles dun descubrimento que fixo hai ben pouco: tenlle alerxia o mexillón.

Sábeo por unhas postillas que lle saliron últimamente. Agora nin o proba.

B ALONMÁN NO G ATAÑAL , A MAIOR AFICIÓN DE E UROPA .

N O P R I N C I P I O, A S A R D I Ñ A

A SOMBRA DOS TURCOS

S A B I N A E O S H E AV Y S

O Porrón está pechado porque é domingo e por iso hai que acomodarse nunha terraza que xusto enfrente do palmeiral que deixou como herencia o Bocho, un rapaz de Vigo que, con moita pena, tivo que marchar do concello escoltado pola Garda Civil porque fixo mal as contas da contribución.

A mañán está de sol e a xente anda ociosa.

O melenudo do botellín foi un dos mais rápidos tirando eucaliptos na carretera de Pontevedra cando o jaleo dos mariñeiros.

Agora parece que Cangas xa non está tan movida.

“Pode ser”. Manolo é un dos históricos e aínda agora, en tempos de calma, conta as horas por reunións Para vivir aquí con garantías de éxito hai que ter sempre claro que hai que faltar a quen sexa e o que non esté preparado xa sabe o que lle queda, a foderse. E a mesma lei para todos.

Mentras fala mira para un lado e para ouro e bota contas sin decir de qué ata que se para en seco.

“Hoxe deberon andar na descarga que anda a cousa revolta”. O mar do Morrazo é rico e trae de todo: peixe, chocolate, fariña e tamén moito cabalo de dios.

Manolo, que é un concienciado algo radical, dos poucos que quedan en Galicia e, precisamente, moitos deles compartindo poucos kilómetros.

“O bo que ten a xente aquí e que é capaz de xuntarse si o motivo o merece”.

A culpa de todo téñena os cataláns, que cando no século pasado acabaron coa sardiña do Meditrerráneo viñérona buscar ó Morrazo.Os cataláns trouxeron os copos e veña, a rodear as sardiñas e a metelas no saco ata que non quedara unha.

As batallas contra eles foron tan grandes que deixaron sangue no mar.

Naturalmente, ós da casa perderon, convertírnse en obreiros dos de fora e tiveron que empezar a se embarcar para Africa ou para mais lonxe.

E as mulleres a gobernar a casa, a atende-la facenda, ós nenos e ós vellos.

“Por eso mandan tanto, porque o que pasa en terra e cousa delas” e, por eso,“cando pintan bastos sempre son as primeiras en botar peito e en faltarlle a quen faga falta”.

Don Eugenio, cronista excepcionalmente documentado, non quere falar sen datos e remexe no medio de fardos e fardos de papel que marelea.

“María Soliña... hai que buscar na invasión dos “turcos”.

Das estanterías de don Eugenio, van saindo fotocopias de declaracións de frades e abades e mulleres e homes que vivían no Morrazo en 1.617, cando a armada otomana, vencida na batalla de Lepanto polos barcos españois e do Vaticano, buscou refuxio nas suaves praias da ría de Vigo.

Dous mil homes desembarcaron en Rodeira e Punta Balea con fame de ouro, de sangue, e de mulleres e nenos para vender en Tánger.

Queimaron todo e arrasaron con todo.

María Soliña foi unha das que quedou sen home, se fillos, sen casa e sen nada despois de ser una persona de sona.

Xa daquela, a xente era ruin e avariciosa e para lle poder sacar as terras e os dereitos que aínda lle quedaban acusárona de meiga e de deitarse co demo na praia de Rodeira. Acabaron con ela.

Outras trouxeron ó mundo fillos dos invasores e por eso está extendida a teoría de que teñen algo no cráneo que os fai distintos do resto. Trapalladas, dice Don Eugenio.

E a dos turcos foi só a primeira das ofensas á tribu.

A última foi a do antedito Bochechón.

Don Eugenio, que foi corenta anos secretario municipal e por tanto persona de orde, considera desmedida a reacción da autoridade contra o lexítimo dereito a protestar por un incremento da contribución a razón do dous mil por cento.

A “Competensia”está casi valeira e mais nova que nunca despois de dez anos.Nas paredes siguen Barón Rojo e Indurain pero tamén está o Frigoríficos e Metálica.

Falta Lolo, que agora ten un bar novo, o “Rolos”, que vai do mesmo, de bar dos rockeros.

O do heavy morreu de morte natural e os chinorris agora pasan de todo, tiran para Vigo ou para Bueu, que en Moaña tamén está de capa caída.

“Din que somos duros pero si botas contas o que pasa aquí non pasa en lado ningún. Estamos castigados, colega, dice Gus, cinco anos de experiencia na mesma barra.

“A nada que nos meneamos, xa nos mandan ós cucarachas eses de León e a dar hostias a diestro e siniestro.

En Bueu, por exemplo, fan a vista gorda á hora de pechar os bares, pero aquí en plenas festas do Cristo apareceron a pecharnos as tres da noite, cando estabamos empezando e eso non se fai”.

Hai tres vendo un partido.Cantan un gol da Real.

Dous deles son de Astarot, que están a punto de grabar o seu terceiro disco en catorce anos.

Carlos, guitarra e letra, quere chegar a pintar a vida 55

O R E B O LO D E B U E U En Bueu, no Aturuxo, o bar a medio camiño entre garaxe e taberna-teatro que abriu hai tres anos o colectivo Rebolo (nove) para lle queita-lo muermo ó pobo actúan uns radicais vascos que se chaman Sutagar.

No mostrador hai litronas de cola e de viño con tapa de plásico. Calimocho básico e litros de cervexa.

Nas paredes as mensaxes son claras: insumisión da man dos Tropalleiros, escrito en tódalas linguas de país sen estado ou estado sen país , ou como sexa.

Na entrada, un posto da distribuidora Lingoreteira, que vende camisolas, libros, tebeos, chapas ou os discos de tódolos que actúaron no bar (todos en domingo pola noite): Xenreira, Kaos, Eskacha, E tí que dís, Ruinbois, Nabarraka, Jotaskaen, Simplemente María, Amais e Lagoados ou Chouteira.

Leiro explica que polo Aturuxo pasa todo o que ten algo que soltar.

sexo, leiras & rock`roll

En xeral, ser de aldea ou de vila era andar ó ridículo de que o teu mundo o representaran musicalmente canzonetistas que destragaban as cancións dos teus abós, ou ainda peor, que o fixeran uns tipos finos e ociosos que se calzaban unha boina coidando que facían rir. Ata hoxe, en que xente do campo, que vive nel ou del, chanta diante dos fuciños e nas orellas outra alternativa. The Clash bramaban: ”Brand new cadillac” (O cadillac do trinque) e os Blues Brothers queixábanse de que ”She caugth the caddy” (Ela pilloume o cadillac). Estes tipos son quén de facer temas como “John Deere do trinque” ou “Ela colleume o Kubota”.

En Lugo os tractores non son amarelos tampouco os submarinos o son-; en Lugo a xente do campo non ten medo a que lles pisen as chanclas, máis que nada porque chove que nin diola e ninguén vai ser tan parvo como para andar por aí con elas. A Richi, batera do grupo chantadino Rastreros, blelle o sangue cando se lle (Emilio, Os Skornabois) pregunta por Zapato Veloz -”son un esperpento, son extraterrestres, non teñen nada que ver coa aldea”-. Para o seu compañeiro Killo ese tipo de msica “axuda a que se sigan rindo de nós. O do tractor amarelo parece que ten moita gracia; nós poderamos facer unha canción sobre un tractor violeta e que a xente dixera que que simpaticos somos e vender moitos discos, pero non nos vai esa historia” . Emilio, cantante de Os Skornabois de Lourenzá, incide en que “eses grupos manteñen o típico de rirse dos que somos de aldea; amólame que o fagan porque eu o son e vivo do campo e, sobre todo, que sexa xente da cidade, que non sabe o que “ e propón un manteo público para os integrantes do combo asturiano.

De feito, Emilio participou na última tractorada co Same do seu pai; de feito, Emilio tense erguido co amencer para munxir despois de ter voltado dun concerto ás tres ou catro da mañá. Pero a Emilio non lle gusta que se saliente iso. “Atender ó gando ou recoller fabas é o meu traballo, como para outra xente o é entrar nunha fábricas ás seis da mañá.

Nada excepcional”. Pode que sexa un dos bravús galegos que saiba mellor do que fala, dentro desa particularidade

”atender ó gando ou recoller fabas é o meu traballo, como entrar ás seis nunha fábrica.

Nada excepcional”

que distingue ós dous grupos lucenses do movemento de falar do agro e non do mar.

O voceiro de Os Skornabois ten claro que el fala do rural porque “infleche calquera cousa que afecte á túa empresa, é túa explotación, porque afecta ó concello no que vives. Cando vai mal o leite, de seguido se nota nas tendas, que non venden”. Richi, estudiante de v eterinaria, recoñece que el non traballa a coto nas leiras, pero argumenta que “Chantada -onde residen Rastrerosé unha aldea; aqu todos sementamos, matamos porcos, temos unha horta e picamos leña”. Recorda tamén que “Julio -o baixista- está empregado nunha cooperativa e tanto Killo -o guitarrista- como Heléctrico -o cantante- axudan ós pais no campo as fins de semana”.

SKORNABOIS: SEN CONCESIONS “viaxar, a nós interesanos moito, porque todas as experiencias que adquires son fundamentais á hora de facer letras”. Recoñece que “antes soamente falabamos de caralladas nas cancións, pero descubrir a Negu Gorriak foi algo que cambiou os nosos conceptos a ese respecto”.

Nin se prantexa que o viaxar, que Pío Baroja receitaba para curar o que el entendía como sarampión nacionalista, lles aparte da liña de reivindicación e compromiso “sempre estaremos do lado do máis flebe, que, como di, Jose Afonso, o que máis ordena” e pensa seguir movéndose e escoitando e lendo para que non lle pase como “a unha vella do meu pobo, que tiña unha fotografía de Felipe González a carón da cama e aseguraba que a tiña alí porque era o que a mantiña e quen lle pagaba a pensión”.

Richi entende que “o bravú ten que estar relacionado co entorno, pero non ten por que ser agrario; sinxelamente falar do sitio no que vives. Non vas falar dunha Harley Davidson correndo a douscentos por hora polo deserto de Arizona. O Bravú é reivindicar de onde es e onde vives, somos a aldea global e todos vivimos, directa ou indirectamente do agro”. Killo insiste en que “vivir na aldea condiciónate”, ó tempo que constata que “nós estamos nun entorno, o da zona centro de Galicia, moi fodido porque hai moita ignorancia na xente, que teñen mentalidade de escravos; viven para traballar, e iso é a mentalidade de servinte que lles vén do franquismo”.

O guitarrista de Camporramiro (Chantada) apunta que os seus veciños “cren todo o que sae nos medios, sobre todo na televisión” ; Emilio apunta como solución a iso Tono Arias

JAUREGUIZAR

” o rock bravú non ten por qué ser agrario, é sinxelamente falar do sitio no que vives” (Richi, dos Rastreros)

A brosa (o machado, en nortelugués) do verdugo xa está sobre nós. Os Skornabois veñen de editar a súa primeira maqueta, O verme homicida, que foi gravada nos estudios Area Master, de Vigo, con producción de Anxo Maciel.Contén oito cancións, algunhas que compuxeran hai tempo -e que non tiñan rexistradas- e outras novas. Malia o paso dun período longo de tempo -que tanto fai evolucionar ós grupos que levan poucos anos de andaina- os temas non desentonan entre sí, están todos perfectamente integrados nun conxunto que soa harmónico, potente e espectacular.

Quizais o que máis sorprende sexa a penúltima canción,que se sae dun feixe de temas de rap-core que recordan -e mesmo os achegan en calidade- ós Negu Gorriak, ós Red Hot Chili Peppers e mesmo ós Rage Against the Machine. Ninguén que tivera escoitado hai soamente un ano un tema tan básico -pero tan anunciador dunha banda a ter en conta no futuro- como A nova Fifí, será quen de pechar a boca ante a remestura de A brosa de verdugo.

Pasando esta canción pola programación e as posibilidades da informática, Os Skornabois saltan de ofrecer amables revoltallos a poñer un pé no século XXI, seguindo o ronsel de Senser ou Marilyn Manson.

Tanto o que vén antes como a canción que vai detrás non teñen desperdicio.Non hai lugar ás concesións:a brosa dos de Lourenzá golpea coas guitarras de Xermán, o alumno de Body Count máis avantaxado de todo o oriente galego; Villano evidencia moitas horas de traballo suxeitando as baquetas; Iván -a nova incorporación- amosa unha creatividade impresionante, tanto co baixo como coa programación, e Emilio reflexa nas voces todo o seu salvaxe instinto escénico e transmitindo integramente a súa forza como poucos cantantes poden presumir de facelo.

Todo iso fai que O verme homicida non teña flecos nin sobras, forma un bloque sólido e fresco. A maqueta, non podera ser doutra forma, é producto duns rapaces fieis a si mesmos, que son quen de manter o compromiso coa súa ideoloxía independentista e socialista, un compromiso que fai que Os Skornabois vaian deixando caer a súa brosa sobre os cínicos e os explotadores,vaia usando o fío da denuncia contra os que venden o seu irmán por un prato combinado. Se son impresionantes en gravación, nunca te perdoarás a ti mesmo non telos visto antes en directo.

¡Carallo con Juan Ramón e carallo con eles!. Toñito, Tuchiño, Fran, Medín e Javieriño. Sempre o tiveron claro. O seu destino: ¡chegar a ser uns fenómenos de moito carallo!. Estou seguro que de cativos xa o eran para os seus pais na casa.

Pois nada, con S.T. sen facer testamento, estes heredeiros veñen e collen nos 90 o testigo da primeira punkitude siniestra. Derónlle voltas coa agulla de marear do seu jevi de cabeceira, maila gheada e o seseo caseiro de toda a súa vida, a aquelo de ante todo, mucha calma e así. Con

choque. Se cadra non demasiado cómplices elas do seu tronchante machismo-onanismo.

Unha pena, chico, este cruce de mensaxes.

Porque o certo é que as fábulasveritá que asina Tuchiño (sobre todo él, pero tamén Toñito e cía.) semellan feitas de cartón-

“o conto é pasalo ben, ter sentidiño, e non mancarse”

Falaría de primeiros bicos e derradeiras tardes con Paquita bailando o ajarrao. E dos sebollones iniciáticos cos colejas ó saíres do Insti sempre pensando en jichar. Ou de cómo fundi-la furjoneta do reparto nas curvas da C-550. Habería baladas in memoriam dunha chaqueta de lá. Unha chaqueta perdida nas silvas coma Jesusiño perdeu a inocencia entre as feroses ellaculasiones de calquera febre de sábado noite. Soños lúbricos ó volver do Jran Sol... Nin porno-rock, nin música

qué jallos son!), sen complexos na banda sonora do Xabarín. Se cadra levan a moita honra o de se-la edición correxida e amplificada daqueles paiasos da tele (vid. foto). Non disimulan a vena de rock & circus que lles caracteriza sobre o escenario. Facían streeptease antes de que se desbordara polas noites o Mississippi de marras. E aínda que declaren coma última vontade a de morrer empalmados cunha botella na man , pasan por políticamente correctos. Polos insubmisos

Heredeiros da Crús:¡¡Trátase de dicir carallo!!

E non lles faltou avoa. Xa a tiñan no seu disco de debut. Naquela portada (aínda non lles dera pola cutrez escatolóxica) saía unha avoa -creo que era a de Toñito- feita unha fera e enloitada blueswoman coa jitarra. A muller agardaba sentada -e cun pito nos beizos- o cantado triunfo de seu neto mailo resto da Cuadrilla de Pepa a Loba. Así foi. Uns fenómenos. Xa o dín eles: O conto é pasalo ben, ter sentidiño, nunca levar un <jolpe> na <cabesa> ou mancarse .

“hai moitos mundos, pero todos están en Riveira ou en Boiro”

Siniestro coincidiron no gusto polas mil parodias da galeguidade, a procura do japening, o espectáculo total... Pero chegaron máis lonxe do intercambio de consignas e merchandising. A verdade é que Siniestro lles prestou máis ca ideas para vender camisetas. Por coller, colleron prestado deles ¡ata o manager!, ademais de colaboracións e consellos de producción dos seus membros. Pero non lles deu por rematar ós posibles jipis supervivintes daquela matanza nas Cíes. Por bandeira puxerónse un calendario cunha jicha neumática tipo Firestone, así que tampouco é que tiveran problema de cancro mamario. E moito menos toparon claro- co ayatollah de garda: foi cun cura -de Padrón, creo- coa única igrexa que toparon. E quen lles tocou a pirola a estes, foi a sempre alporizada e vixiante unidade feminista de

pedra. Pero -xuróvo-lo- son de verdade, aínda que parezan mentira.

Non teñen remite de Seattle ou do Bronx.

Pasan aí ó lado, nese Barbansa que tantas veces sae polos capos nos telexornais.

Tranches de vie, coma a vida mesma.

Compoñen unha desparramada versión rockeira á galega das viñetas da casa aquela na que mirabas e ríaste a través das paredes, no 13 rúe do Percebe. A narrativa histérica dos Heredeiros daría unha delirante ópera-rock ou unha histriónica posta ó día, daqueles exemplares episodios de Crónicas de un pueblo dun tal Antonio Mercero. Cos contos estes -de cidade que se sabe aldea- dos Heredeiros, ún imaxina un musical rodado nalgún verán azúl deses de Arousa: razzias etílicas nun R-7 esquivando alixos de Juinston de contrabando e jachís de batea.

liguera. Sonche cousas da vida, coa venia de Castelao e a inspiradora colaboración de Rosendo. Para algún (e algunhas) son os Heredeiros... ¡qué crús!. Pero eles ó seu aire.

Botáronlle peito e corasón á súa particular cruzada e ata o de agora nin se lles cruzaron os cables, nin se confunden coa Tuna. No seu provocador repertorio, amáis de venerables churras-churras, porquiños e luras, vellas que rosman ó sol nas tardes da lonxa e demais clichés da rura-Lex, atopamos moi sentidas homenaxes a Dyango ou Pimpinela, rancheras de tapadillo, recortes dos Suaves e unha chea de amateurismo, carretera e manta.

Pero nin pegada de inhumanos, chanclas pisoteadas, toureiros mortos, zapatos veloces, agro-rock ou porno-pop. Moita carallada sí, moito ruído tamén ¡pero noces hainas dabondo!.

A fin de contas son o jrupo de rock en galego que máis discos vende. Xa postos, aprenderon a toca-las jitarras (ou están nelo) así, sobre a marcha. Cantan para nenos (¡pero

queiman a jarjanta se fai falla. E epatan ós modernos fóra de Galicia nos circuitos enrollados. Dan a nota entre os indies alternativos (no Espárrago Rock de Granada) e tamén cando caen polos locais dos enteraos (Fun Club en Sevilla, Revólver en Madrid, Celeste en Barna).

Ajarrarse ás orellas para non derrapar nas curvas.Tal ben sendo o manual de sirculasión todo terreo destes motosicleta-men que andan a toda ostia pola beira -non sei se máis salvaxe ou máis bestia- da vida. Jrupo revelasión de Galicia para o mundo -non contra o mundo por moito que insista (digo, predique) o bó de Xurxo Souto. Estes jichos teñen corda para rato e co mérito especial de non ter inventado nada do outro mundo. Hai moitos mundos, pero todos están en Riveira ou en Boiro, fillo. Gastan a receta jevi de sempre. Para eles se trata de dicir ¡carallo!. E dito e feito. Foi no recente miniconcerto umplujed que saíu en directo polos micros de Radio-3 dende o local da FNAC en Madrí. Ata alí foran

Pepe Ferrín

presenta-lo último dobre disco do Xabarín.

Daquela venderon ben o peixe no Foro.

Tratase de ¡dicir carallo! dicían eles polo micro e todos contentos a berrar carallocarallo, pedíndolles máis bises. En Madrí sempre nos coleccionan así ós galegos.

Estivemos aí atrás -dixeron no Interviú- co queixo de tetilla en promoción... Os Heredeiros son o natural complemento desa denominación de orixe. Con aquelo de pirola na cona e polo cú-polo cú-polo cú e outros

proverbios e cantares ancestrais seus. En fin.

Se trata de dicir carallo. Non sei se estes heredeiros de Siniestro e de O’Xestal durarán moito no rockbusiness. Nin canto botarán en remata-lo COU ou o jraduado sosial. Se algún deles casará e terá fillos (e se o fará coa moza que gasta hoxe). Por sorte ademais das de Isabel-premio, sorpresas te da la vida. Para mín unha delas, foron Os Heredeiros. A outra sorpresa levareima o día en que aquí non se trate xa -somentes- de dicir ¡carallo!.

O JARBANZO NEGRO “G AITEIROS OKUPAS EN A MSTERDAM” Nacho e Vías, músicos libertarios da Coruña armaron un conxunto poderoso na Okupa de Amsterdam. Antigos compoñentes dos míticos Verjalhudos, seguen bourando por Europa adiante. A base de gaita , batería , guitarra eléctrica e acordeón espallan a súa mensaxe festeira e libertaria. A lista toda de novos paises centro-europeos está na súa ruta. Tocaron en Sarajevo, mesmo chegaron ao Cáucaso. En Moscú un velliño chorou ao escoitar a gaita, e quitou un punteiro de foles tipo eslavo. En Antuerpe , que é como lle din os mariñeiros a Amberes, unha rapaz que os viu na rúa reclamounos para facer festa nas vodas de prata dos seus pais.

Cantan en galego, inglés, italiano, español e alemán. Teñen gravada unha maqueta ao vivo. Simplemente brutal.

O TEMPORAL DE BUDIÑO “D E B URELA A M OAÑA” O grande gaiteiro moañés Manuel Budiño está a piques de editar o seu primeiro CD “ Paralaia”. Non é unha decisión súa, é un mandato dos elementos.

En Xaneiro deste ano Budiño e os seus quedaron incomunicados tras unha actuación en Burela. Había temporal, as estradas todas cubertas de neve e xelo. Botaron tres días, acollidos na sala Zaranda.Tocaron a eito, ensaiaron ben ensaiadiños e acabaron de aquelar. Falta lles facía, Budiño xuntou ao seu redor a un lote de virtuosos nacidos todos ben lonxe de Moaña: un baixista de Madrid, un acordeón asturiano e un da Cañiza que toca o bouzuki.

Non estiveron en Burela pero tamén andan no Cd os bretóns Jacky Molar, violín, Soig Siveril, guitarra, a trikitritxa de Kepa Junkera e Mercedes Peón, gaiteira, gorxa poderosa, raíña do bravú.

Paralaia é un monte de Moaña, e ha ser un grandísimo traballo. Carnocho, escóitao, non se pode loitar contra os elementos.

TODA UNHA VIDA

60

É o seu primeiro disco, pero non o parece. O grupo chantadino Rastreros, fiel a si mesmo, recolle na súa primeira gravación de longo percorrido temas que marcan sete anos de traballo.

Así incluen cancións que xa rexistraran hai cinco anos para Can Records -”Vida de Xan” e “Rozando nos toxos”-, xunto a outras como o “Sacristán de Basán” -incluído no primeiro compacto dobre de “A cantar con Xabarín”ou “Tractorada” -que aparecía no compilatorio “Unión Bravú”-.

A banda mantense tamén fiel a unha actitude que xa anunciaba naquel pequeno vinilo de catro temas, tanto nos temas, con continuas referencias -explícitas- ó sexo e a problemas sociais e mesmo económicos -”Jet(a) set”-, como o bilingüísmo á hora de expresalo, que, cun tema cantado en inglés -”Hate song”-, pasa a ser trilingüísmo.

O son do disco, gravado nos estudios Fussión de Vigo coa producción de Xabier Abreu, está perfectamente definido na portada, na que se ve a un descamisado londinense con cresta de galo inchando as meixelas para facer soar unha gaita escocesa: punk e rock, acompañados polo instrumento tradicional, que Rastreros saben acomodar entre as súas guitarras con abraiante naturalidade. Se queres cuarenta minutos de forza, mala hostia e letras que non poderás escoitar no programa de Ana Kiro, xa sabes o que tes que facer.

EN PÉ!

“Guerra a nosa” di Ramón Otero Pedrayo no comenzo de “Érguete”, o primeiro disco de Xenreira, que contén doce temas rexistrado ás ordes de Kaki Arkarazo -ex Negu Gorriak e actual Nación Reixa-. Guerra a de Xenreira, guerra a da clase traballadora -”O pobo é quen máis ordena”, chámase unhas das cancións- e a de Galicia ”galegos que somos, galegos que seguiremos”, canta Davide coa súa singular voz lixeiramente áspera-.

Xusticia social e reivindicación galega son as dúas traves reivindicativas que vertebran a gravación, na que o grupo da Estrada amosa varias das mellores caras de como se debe facer ska do xeito máis sinxelo e máis efectivo posible,creando melodías elementais e de grande harmonía.

Tampouco deixan de amosar o que pode ser o seu crecemento musical con composicións como “Alalás” ou “Ozono” , coas que deixan claro que saben entrar e mesmo asentarse con seguridade nas últimas tendencias do rock sen esquecer a Fuxan os Ventos nin a José Afonso ou instrumentos coma a gaita ou o pandeiro -co que abren e pechan o disco, semellando querer evidenciar a súa intención de ser un paso máis na andaina de manifestacións musicais do pobo no que se encardinan. O xermolo está crecendo e trae moi boas trazas, espero que o tempo axude.

xenreira x xenreira Nós somos Balbinos, uns rapaces de aldea. Mais non uns ninguéns.

Só nós sabemos escoita-lo silencio das fragas, o vento do norte que peta na terra, entende-las cores do Xílgaro ou a forza do Lobo. Mais tamén sabemos entender que a forza dunha guitarra leva ese vento do norte, que o son caribeño e negro leva na súa mensaxe as cores do Xílgaro e que os samplers e o rap expresan a forza dun lobo.

Porque agranda-la música da nosa terra leva un dobre traballo, o coñecemento e gosto pola música foránea, xunto co amor e cultura da túa terra. Así callan dúas sustancias máxicas que dan o que tendes ante vós. Un froito duns mozos que entenden que o sufrimento e ledicias dun pobo están na súa música e que todas as músicas de pobo son o resultado do mesmo, a luita.

A defensa de universalidade pasa pola suma das diferencias. Soio o coñecemento, compartimento e o espalla-la nosa cultura, pódenos achegar á dos demais. Tócanos ser transmisores culturais que tenten unir xeracións que non se coñecen no tempo pero que comparten mesma identidade, asumida ou non. Xa que non podemos falar de normalización da nosa cultura ou do noso idioma, tócanos a misión de botar unha man, antes de adicarnos a outros temas. Non podemos facer letras de cancións sen non temos lingua en que facela, ou se non nos entende ninguén. Por iso vai o primeiro buxele de futuro para cos grupos galegos que utilizan cun afán de normalización a nosa lingua, repetimos “cun afán de normalización”.

Porque os Mau-Mau tamén falaban na mesma lingua e o que tivo que pasar, pasou.

Falar disto e falar de música de combate, é falar de Rock Irmandiño.

SÍ!

RH NEGRO

CULTURA POPULAR

A banda de Vilagarcía de Arousa Korosi Dansas empezou na música “por protestar e revolver, non tiñamos idea de gravar porque cada un tiña a súa vida, pero a cousa tomou entidade musical” e xa van no seu segundo disco -Non-. O anterior, de hai dous anos, nomeábase Cordura. O grupo está formado hoxendía por Josito -baixo, Xurxo -guitarra-, Manuel -guitarra-, Roberto -batería- e Santi -teclados-; eles engaden a Paco que toca de manager, “e é un membro máis”.

Expoñen a súa proposta con toda a claridade:“o disco ten música arriscada, non se fixo nada como isto en Galicia. É música moi seria, moi traballada”. Aínda que poida soar pretencioso non hai nada que obxectar e pode dicirse sen comiñas: o disco ten música arriscada, non se fixo nada como isto en Galicia.

O conxunto de Vilagarcía consigue saír sen mazaduras da proba á que decidiu someterse. Xogan, experimentan, revolven e protestan desde a madurez e en galego, algo que non deixa de sorprender. Hai momentos sublimes -Así está mellor, Gran Vía, Hoy y ayer y también mañana- e outros -Queridos irmáns, Non- que quedan por baixo da alta media de gravación.

Eles non ocultan nada e recoñocen que Non podería incluirse “nunha onda dura e escura, pode que non se venda moito, pero estamos contentos porque era o disco que queríamos facer”. Abrete de orellas porque non é doado de escoitar e porque vai pasar tempo antes de que se publique algo tan interesante en Galicia. Pode que Korosi Dansas nolo dean de novo, pero non o teñen nada claro; advirten de que “non sei se seguiremos nesa onda, polo de agora divertímonos tocando soul”.

Beltza da (é negro) o rh de Nación Reixa, e amósano no seu segundo disco, Safari mental; no que o conxunto continúa a súa incursión nas terras das mil danzas negras. NR non deixa de insistir no acid-jazz -cada vez máis no jazz-, pero tamén se achegan ó funky e mais ó soul; buscan asemade complicidades na non sempre ben valorada música de discoteca dos setenta.

A novidade máis salientable deste novo traballo de NR é a incorporación do batería Mikel Pintza, que consegue que a música do grupo gañe en furia, suor e máis en presencia. A aposta polo baile está tamén clara en que o conxunto abre pistas de gravación ás interesantes aportacións de Javi Pez, animador inquedo da cultura de clube donostiarra.

Pero non todo é secreción axilar jamesbrowniana e desencaixe de músculos, o disco contén algúns temas que cambian o rexistro; experiencia que a banda aproveita tan ben como na súa primeira gravación, Alivio rápido, e que dá unha idea das posibilidades da creatividade e a versatilidade do ex Negu Gorriak Kaki Arkarazo coma músico. Exemplos delo son a forma na que retoman o Psychokiller dos Talking Heads, a homenaxe a Anestesia ou as dúas visións de Safari mental.

As letras de Antón Reixa -para ler ademais de para escoitar, pola súa riqueza- convírtense noutra das grandes aportacións de NR a ese novo territorio musical, o a terra vascogalega das mil ideas. Reixa desplega ó longo do seu disco a súa visión particular do cotián, das enfermidades comúns e das conversas comúns e dos lugares comúns, que, como el sabe contar, semellan bolas de espellos das discotecas, que son todas iguais pero que amosan todas cousas diferentes.

Cultura popular foi o espectáculo co que se abriu o curso 96/97 da Universidade de Compostela, del hai unha versión en disco e outra en vídeo.

Nel Siniestro Total aposta pola vangarda científica. En Cultura Popular clonan e clonan coa escusa de dar un repaso -cunha escolma explícitamente subxectiva feita na discoteca de Julián Hernández- a trinta anos de rock ibérico. Os integrantes ST consagran esta gravación ó que sempre lle gustou facer: recrear as cancións doutros grupos e levar a discos unha diversión que outras bandas deixan para o local de ensaio ou para as actuacións en directo.

Temas clonados, que van dende homenaxes Miña terra galega, Somos Siniestro Total- a exercicios de diversión pura -¡Nocilla, que merendilla!-, están entre as cancións do combo vigués que tiveron unha maior repercusión.Tamén son estes temas que reelaboraron os que permiten apreciar as súas posibilidades coma instrumentistas, porque sempre consiguen que parezan propias.

Un dos grandes acertos de Cultura popular é o persoal da escolma, que vai permitir que se lle dea unha nova oportunidade a cancións que pasaron desapercibidas no seu tempo por perteneceren a grupos pouco coñecidos, como é o caso de Gelito (1992) de Los del Páramo, Cultura Popular (1987) de Moncho e mai-lo Sapoconchos ou de Alimaña (1988) de Los Cafres.

A carón elas están os tributos a conxuntos que acadaron unha maior popularidade -Los Salvajes, Cucharada, Os Resentidos, Los Ilegales o Los Enemigos-, nas que o salientable é a execución. Composicións que ST dignifican son sabiduría rocanleira forman tamén parte do disco. Pode que a transformación de Es muy fácil de Los Mitos non lles teña custado moito, pero facer audible o Rómpeme, mátame co que un inconsciente Juan Carlos Calderón enviou a Trigo Limpio a un festival da OTI ten mérito, e moito.

O que lle sobra a Cultura popular son os incisos nos que se vai contando a historia dun rexidor televisivo -que personifica Josito de Korosi Dansas-, que aparte de carecer de interese e razón de aparecer no disco, escasean en gracia e van levando cara ó aburrimento nas sucesivas escoitas.

Velaí o grande problema de ST, un grupo que leva anos nos que semella non atreverse a dar o paso da intrascendencia para festas de fin de curso que cultivaron ó interese que poden suscitar coma músicos dotados que son.

61

(Ou ¿quén quere ser Hollywood?)

POR UN CINE PERRALLEIRO

Cando Ingrid Bergman, no seu momento de máximo esplendor, abandonou Hollywood para casar cun estraño director de cine italiano, moitos pensaron que estaba tola. E cando veu como traballaba o tal director, probablemente ela pensase o mesmo.Rosellini, quen sempre afirmou que non creía no guión (se escribía un guión, xa sabía o que ía rodar, e se xa o sabía, ¿para que rodalo?) colocou á sua muller diante dun campesiño analfabeto que, por non saber, non sabía o que era o cine, e puxo ós dous a actuar. A grandísima Ingrid Bergman, procurou facelo o mellor posible (era unha estrela de cine), e o coitado campesiño deixou que Rossellini lle atase unha corda ó dedo gordo do pé, e cando este tiraba, el dicía o texto que antes aprendera de memoria, ou algo parecido. ¡Perralleirismo de primeira división! ¿Profesionais ou afeccionados?, ¿mamalóns ou perralleiros?. A industria do cine en Galicia que, dito sexa de paso, cada vez vai a máis, sempre foi raquítica e, probablemente por moito que medre, sempre seguirá séndoo. Pero isto non é malo en si mesmo.

Non é preciso facer cine como en California, nin como en Madrid,

nin sequera como na India. As comparacións producen monstros.

O límite das nosas posibilidades está aínda moi lonxe, e por moito que podamos producir, xamais seremos unha potencia precisamente. Pero, ¿quen quere ser unha potencia?. O cine danés non é unha potencia, e aí está Lars Von Triers, rodando coa cámara ó ombro (estupendo sentido do perralleirismo) e vendendo a súa película nos recunchos máis agochados do planeta (xa foi estreada en case tódalas cidades galegas). O cine belga non é unha potencia, e aí está Jaco Van Dormael facendo “Totó, el héroe”. E mesmo en industrias máis desenroladas como a francesa, a revolución chegou cando os directores do famoso movemento dos anos sesenta, a “nouvelle vague”, empezaron a boicotear o festival de Cannes e a facer películas con catro pesos, como “Os catrocentos golpes”, onde tiveron que botar man dos metros de negativo que lles sobrara a outras produccións, ou “Alphaville”, onde Godard montou unha parafernalia futurista de papel albal e pijamas de Todo a 100, na que o termo “perralleiro” resulta sofisticado de máis.

Ata o brutal cine americano ten os seus pequenos cineastas que, cuns orzamentos ridículos en comparación cos de calquera producción de Hollywood, consiguen que as súas películas se vexan en todo o mundo, que gañen premios e que dean o bendito elixir que todo productor sensato desexa: ¡Pasta!

PAISÀ , DE R OBERTO R OSELLINI (1946) E L A M ATANZA C ANIBAL ... DE A NTONIO BLANCO (1993) DOUS EXEMPLOS OPOSTOS DUN MESMO CINE PERRALLEIRO

Contaba Jim Jarmusch que recibira ofertas dos grandes estudios de Hollywood. Foi falar cun productor e escoitou tranquilamente o que aquel home lle tiña que dicir; debeu de ser algo así: “O que eu lle propoño é que faga cine de verdade. Sei que vostede ten talento. Xa o demostrou o que el entendía por “afeccionado”. “As películas que custan menos de mil millóns de pesetas”.

Jarmusch, grandísimo perralleiro e con máis sentidiño que ninguén, decidiu seguir facendo cine “afeccionado”.

Como el hai centos de cineastas polo mundo adiante: desde exquisitos absolutos como Víctor Erice ata modernos rompedores como Hal Hartley, que se negan a facer cine como chourizos (non sei se esta comparación é máis axeitada, debido á mña paixón descontrolada por esta deliciosa comida) e que non teñen intención de crer en criterios como o de Hollywood, onde se considera que un director de “Categoría A” é aquel que sabe levar a cabo unha superproducción de oito mil millóns de pesetas, onde unha casa, unha persoa ou un cadelo estoupan cada cinco minutos, e, sobre todo, que ten un guión faciliño (é igual que non sexa especialmente coherente)e completamente previsible. ¡Contra a mamonada, que viva o perralleirismo!. Non é cuestión de pasta, non é un tipo de cine, nin unha postura anti-profesional, é simplemente a cinematización dunha paixón tremenda pola vida, porque eso si, sen máis historias, o cine precisa da vida e a vida, se é que alguén quere entendela, precisa do cine.

JORGE COIRA

Primitivo Lareu: o home que lle da forma ó seu mundo

De pequeno non lle deixaban ver a televisión. Había que xogar, subirse ás lámpadas, facer unha caseta nun castiñeiro; tamén había que botar unha man na casa...

Primitivo era unha persoa introvertida que tirou moitos anos sen falar máis co imprescindible. Un día todo aquelo estoupou nun arrouto, nun pulo, mais que nun plano premeditado para unha obra.

Primitivo Lareu, escultor e pintor, autodidacta e investigador -se tropeza, pois érguese e segue andando-, pensa que o futuro do arte está na aldea, que na cidade hai máis limitacións por modas e tendencias,“mentres que a aldea é salvaxe”. Lareu entende que “en Galicia hai moitos artistas que fan arte como se estiveran en Nova York, deixando aparte o mundo no que viven, comen e respiran”. A súa obra queda definitivamente marcada polo rural, polo entorno de Sabadelle, a parroquia de Chantada onde vive e traballa.

A escultura de Lareu sofriu unha evolución importante a través dos anos desde os seus inicios, aqueles nos que aproveitaba as formas naturais e das cepas de madeiras autóctonas -castiñeiro, carballo, bidueiro e nogueira- para facer figurativismo.

Agora segue utilizando esas madeiras, pero para sacar bustos, corpos mutilados ou mesmo máscaras. O devalar do tempo vaino levando cara a unha preocupación meirande pola esencia do que quere transmitir e menor pola técnica. Ultimamente vai incorporando a policromía e escomenza a utiliza-la pedra.

O Lareu pintor tenta expresar a paisaxe, a cor que rodea o seu taller -unha casa en ruínas que pertenceu ós seus antergos-. Os motivos dos seus cadros cunha influencia pagana, como poden ser a Santa Compaña, un anxo degolado ou elementos de contos populares; cousas que él sente e pensa, porque mantén que “hai que ser sinceiro, non lle podes vender á xente algo artificial, prefabricado”.

Para o artista chantadino esa sinceridade é falar “do momento e do lugar nos que se vive, teñen que influír en ti”, e iso relacionao co bravú, que considera importante porque “hai moita xente facendo cousas e se comenza a avaliar o seu traballo”.

RICHI RASTRERO

M ARADENTRO 1994

A CORUÑA

Ilustraciones: Vicente Roura

O TIMO DA ENCICLOPEDIA BRAVú Posiblemente chegue á tua casa mediante un folleto no buzón ou un contratado en precario que chama á porta, nos dous casos coa excusa de ensanchar o teu mundo cultural, axudar nos estudos ós rapaces ou calquera outra coartada criminal. O obxectivo real é malmeter, difundir os tópicos disfrazados como información.

Atentos á xogada, adiantámonos publicando de balde unha mostra representativa desas insidias. Míraa, pásmate e logo destrúea antes de que caia en máns inocentes e mentes sen criterio.

I.INTRODUCCIóN

64

“Unha especie interesante” (Bronislaw Malinowsky) As máis recentes investigacións mostran que a especie bravú xurde a través dunha complicada mestizaxe entre o terón e o asfalto, entre a gaita e a Stratocaster, entre Castelao e Jack Kerouac. De ríxidos rituais de organizacións colectivas, aspecto fero e forte senso da independencia, móvense nos arredores da sociedade branca movidos pola firme idea de que resistir é vencer, se é que realmente existe algunha guerra na que participar. Caste de xoves guerreiros, dispóñense ó combate con carraxe e sen medo, e por iso gozan dunha grande reputación e provocan respeto e medo entre outras tribus máis pacíficas e acomodadas.

O bravú galego espállase por toda a xeografía do noso país, desde as bravas costas do Norte ata as rías do Sul, pasando polas penínsulas do Barbanza e o Morrazo, pasando polas chairas do interior e as montañas das fronteiras, sen esquecer ós grandes grupos das cidades-estado. O profesor de Etoloxía e Premio Nobel, Konrad Lorenz, sostén que o bravú enxebre é un producto vencellado estreitamente á proximidade do mar, e que a súa expansión téno levado a terras interiores de recolectores agrícolas e coidadores de gando, ainda que hai quen lle leva a contraria e argumenta que foi ó reves.A pesar desta diversidade de implantación xeográfica, e de certas liortas menores, os bravú autóctonos posúen unha certa unidade social, estética e cultural da que a nosa revista, preocupada como ningunha pola arte da divulgación antroplóxica, quere ofrecer ós seus queridos e intelixentes lectores unha primeira sistematización rigorosa e fiable.

II. APARIENCIA FíSICA E VESTIMENTA “Algo informal e moderno, válido tanto para o campo como para a cidade” (Karl Lagerfeld) Os estudiosos soen definir o fenómeno bravú como unha manifestación básicamente masculina, na qiue o papel das femias ocupa un lugar asimilable ó das antigas groupies de rock. á espera de pescudas máis completas, estas fichas coleccionables da Enciclopedia Bravú refírense casi estrictamente ás características do varón.

Herdeiros lonxanos da bronca punk e os aguerridos skins, os bravús gostan levar un pelo moi corto, parente ás veces do rapado patibulario, ainda que algúns non rexeitan algo máis de demostración pilosa ou mesmo o vistoso look rasta. Son os menos, e frecuentemente recén chegados. O negro é a cor dom,inante nos seus adovíos, mestura das clásicas e sempre apreciadas Lonsdale, con vaqueiros sometidos ás mais duras probas de fregado e lavado, botas negras de apariencia castrense ou zapatillas deportivas cada cal máis fascinantes e sempre de última xeración (de oferta de Alcampo). Non se ten información fiable e contrastada sobre calcetíns e roupa interior. Sen menospreciar unha boa chupa de coiro, teñen especial querencia por camisetas e gorros de lá impresos cos máis variados símbolos da súa cultura: prantes e cultivos narcolépticos, líquidos espiritosos, fazañas futbolísticas ou proclamas políticas.

III. NUTRICIóN “¿Comida?, ¡Bebida!”

(Malcolm Lowry) Os bravú desprecian abertamente as pautas da tradiconal dieta mediterránea e os modernos avandes dietéticos. Ignorantes dos perigos ós que levan tan malas costumes, adícanse á inxestión masiva e habitual de alimentos en estado líquido, ás veces con certo contido de cebada, pero sempre basedos no alcol. Cervexa do país en lata ou botella -nada de mariconadas de vasos- o emblemático calimocho, o rústico pacharán introducido polas tribus irmás de Basconia, e a caña paisana que os vellos tran da aldea. Se non hai diso, val calquera cousa.

Amantes das grandes celebracións relacionadas con eventos musicais e deportivos, utilizan en ocasións productos importados doutras terras, desde a auténtica tequila de Coaxacán ata a ambarina auga de vida das Terras Altas, sen esquecer os zumes de caña de azúcar. Este líquidos teñen o seu complemento ideal en sementes e prantas traídas de lonxanos continentes ou en inventos diseñados en laboratorios, que aguilloan a capacidade neuronal e proporcionan relax vital nusn casos, e ánimos para a batalla (a que sexa) noutros.

No apartado de sólidos, que non forma parte esencial dos habitos do bravú, estando como están en posesión de grandes reservas de enerxía física e espititual, destaca un evidente desprezo pola nouvelle cuisine galega e as notorias irregularidades nos horarios. E o trunfo final dos bocatas de chouriza e salchichón, de Matutano e Bonilla, dos callos Louriña e os alcriques Escurís sobre os decadentes xeitos gastronómicos de Toñi Vicente e Paco Feixó. Acéptase pulpo e churrasco, paradigmas da cultura popular, para as grandes ocasións, e evítanse no posible MacDonalds e Burger Kings, símbolos da colonización cultural, o imperialismo e (ainda peor) a pijería.

65

COSTUMES SEXUAIS

V. CULTURA E POLíTICA

VI. O FúTBOL

“¡A follar, que acaba o mundo”! (Shere Hite)

“Os Reis Católicos eran uns bós fillos de puta” (Javier Pusell)

“A esfera e o principio e o fin de tódalas cousas” (Jorge Valdano)

A pesar de constituir esencialmente unha cultura belixerante baseda na acción, os bravú teñen aficións e producción cultural propia.

Gostan de botar un ollo a vellos manuais que contan os grandes feitos do seu país e gaban as grandes fazañas (derrotas) dos seus heroes favoritos. Exprésanse a través de manuscritos chamados fanzines nos que caben as máis variadas expresións literarias e plásticas, e afánanse en manifestacións de arte alternativo a través do uso masivo do sprai.

Este fondo sentimento tribal lévaos a posturas políticas totalmente democráticas: cáenlles todos igual de mal. Polo xeral, teñen fervor pola independencia das terras que habitan, a ocupación de unmobles e a sana bronca nas rúas. Por suposto, nada de madeiros, curas e militares, de perto ou de lonxe.

A música acompaña sempre a vida do bravú. Diplomáticos, Heredeiros, Xenreira, Túzaros, Mano Negra son os nomes dos combos favoritos, e dan idea de que gustos teñen.. Música de combate, nacida nos seus propios territorios, enrqiuecida pola electricidade e a amplificación.

De tódalas actividades que definen ós bravú, o fútbol é, por definición, o alfa e omega dos seus sentimentos e creenzas. Non se trata do acto máis ou mrenos físico de darlle patadas a un balón, non. É o emblema e as cores, o estadio como fortaleza amurallada, os estandartes e as tribus enemigas. Alí, no campo de batalla elevado sobre o outro campo de batallas de herba, ou en lugares cubertos presididos por un tótem dixital dunha chea de pulgadas, clans de carácter case relixioso como Riazor Blues, Grei Xentalla, Kompostolos, Birras Bravas, Celtarras, Muralla Norte, Comando Burgas ou Radicais Vermelhos son e médula espiñal do bravú futboleiro, separados polos seus ídolos e unidos por un soño que redimirá a tódalas tribus: a Selección Galega.

(Estes son, queridos lectores, os primeiros apuntes dunha fonda investigación en marcha, patrocinada por esta revista, arredor dun fenónemo que a todos nos atinxe e a todos compromete. En entregas posteriores trataremos de ofrecervos novas claves sobre a insondable e misteriosa natureza do nos país.

(Vladimir Harkkonnen. Profesor subaxudante emérito de Antropoloxía na Universidade da Coruña- Meilan IV) edición a cargo de ANTONIO LODEIRO

A combinación de hormonas en perfecto estado e efervescenvia e a cantidad requerida de testoesterona, dan nos bravú unha intensa e seguramente gratificante vida sexual. Practicantes convictos e confesos da poligamia (ou polo menos da monogamia cambiando con frecuencia de mono), teñen como bon e moi abogoso o rito sexual, superando vellas creenzas que o relacionaban coa reproducción e a unidade familiar. O carácter tribal dos bravú e a carencia de hábitats privados lévaos a practicar decote ritos de apareamento de tipo forestal, arreiro (nas praias), automobilístico ou urbanístico (portais, escaleiras e solares), entre outros.

As rapazas bravú, categoría ainda en estudio (e que algúns autores negan que exista), acompañan de forma un tanto pasiva e de arrecú a caste dos varóns nas súas actividades. Sin embargo, téñense descrito casos en que a femia bravú, logo de emparellada, leva a dominar completamente ó seu compañeiro, facéndolle perder os atributos de fiereza que o distinguen, afastándoo en ocasións do grupo totémico e nuclear do que saca a sua forza. Isto consíguen mediante unha danza ancestral que executan poñendo os brazos en xarras, abaneándose mentres entoan:“¡Qué!,¿Outra vez por aí cos amigachos?”.

Se unha palabra como radical non soara hoxe a marca de pantalón vaquero sería o adxectivo que mellor lle cadraría á vida e á obra de LOIS PEREIRO. Mulleres é o segundo capítulo da sua única obra narrativa, “Náufragos do Paradiso”, publicada póstumamente no número 27 da revista Luces de Galiza.

FRAN ALONSO e MANUEL SEIXAS son uns rapaces (ainda que sobradamente recoñecidos literariamente, con premios como o Blanco Amor 91 e o Xerais 96 respectivamente) que deben atravesar un mal momento para publicar aquí . Dunha chea de contos de ALFONSO PATO, porriñés e letrista da banda “Ollo ó can”, botamos o que máis gracia nos fixo.

Por último atacamos cun fragmento da novela por sair de SANTIAGO JAUREGUIZAR, un escritor que os xornalistas lacazáns saen do paso describindo como alguén que perpetra os relatos como se fosen guións de Tarantino.

MULLERES LOIS PEREIRO Un día, xa moi lonxe, Helena, Lisania e a triste anestesia da tenrura.

Chovía sen pausa, e un día baixóu un refrexo de trasparencia luar, deixando nas cousas menos líquidas unha aparencia acuática. Todos os disfarces cos que se cobre a auga, caían e chovía, nevaba, orballaba, baixaban e subían nun xogo xeométrico. A auga esbaraba, penetraba, consumía.

Lisania estaba con Helena aquiles días na casa que esta tiña perto dun xardín que se podía ver en toda a súa extensión desde a galería.

Escura, sólida, resoante, o mobiliario escuro, o espacio meso, un pouco táctil, e atmósfera intensa coma incenso. Ela mesma era así. A intensa, sabia, sentimental Helena, e a liviana, fráxil Lisania.

Non saían máis que unha hora ou dúas pra un paseio constante: sempre o mesmo traxecto polo xardín explorado, asumido. Dispóis voltaban á casa e ollaban o xardín, sintindo as súas presencias aló onde estiveran

pouco inantes. E, ás veces, algún home solitario siguía alí ca súa ollada obscena.

Molladas e brilantes, Helena vía en Lisania a viva copia, a sombra mortal de “Morte de Ofelia” de Millais. E, cando lle deu a Lisania, diante do espello onde se sorría a sí mesma, o papel satinado da copia do cuadro, bicóu o refrexo de Helena no espello e sorríu, brilante e aberta, sintindo os seus bezos nos cabelos húmidos.

Esa noite, baixo os corpos núos, os máxicos ollos de tinta de Ofelia afogada nas frores da morte, vixiaban as sombras do seu acto carnal lento.

“Nos actos máis estranos, Lisania entende, Helena sabe”, canta a voce eterna.

De certo, Lisania tiña, coma Aián, unha maxia especial.

A rede segreda de amor e de odio, na que cai sempre un misterio. Lisania resistía, e sempre era unha víctima.

Lisania era crara, Aián era escuro. Onde se unen os opostos, nasce os simbólico cósmico.

Non se vían. Desfacíanse entre sí, na oposición. Cecáis Aián nascera cunha estrena posición de estrelas, coma unha vez dixera un tal Alexo, aficionado a istes temas.

E Lisania veu ó mundo unha noite de vrao, mentres un cris de lúa escurecía as sombras. Mais o certo é que Aián estaba inquedo na presencia de Lisania. O que il vía era que “unha” Lisania tiña ollos torturados.

Cando falaba dalgunha experiencia, cando crebaba a casca do seu silenzo vivo, pra contar algo concreto da súa vida, espíao de siñáis. Aián ollos pardos, vixiante mudo, lagoa de augas duras. A súa lenta historia, o seu pasado, coberto dunha sombra, esvaída silueta. Sempre fíos soltos no tecido da súa vida. E sempre agardaba a escea apetecíbel pra decobrerse un pouco. Facía cair lentamente, cruzando a escuridade da orella curiosa pra chegar á lús que se anuncia, a súa voce forte e flexíbel.

Soltaba de súpeto, con forzada indiferencia, estranas

67

68

historias. Africa, Australia, viaxes perdidos, nomes sen límite. Cando voltóu, corenta anos e moita vida. Algo ferve no sangue que saí desta terra cando outra vez se pisa.

Sabíase que vivira un tempo en Kenia, amante dunha inglesa. Tiña un retrato de face longa e pálida naris reuto e ollada envellecida, senarmonía cas demáis faciós. A pálida beleza de morte prematura. A eterna historia do que vence. A repetida derrota baixo unha maldición: o sangue enfermo dos fillos de Europa a se afogar na fevre de razas menos húmidas.

Casada cun escuro diplomático, caíndo pouco a pouco na gris enfermedade da súa lóxica europea, enviudóu cando il se suicidóu, en negro, dun xeito ritual. O ar africano, a vitalidade rítmica, o xigantismo inerte dunha terra máis enérxia e crudel que a súa.

Esí, ela fíxose máis inmaterial, máis lenta.

Coñecéu a Aián, que xurdíu na súa vida coma o demo ca pruma de sangue preparada, máxi-

camente oportuno, escuramento necesario.

Falóu dises dous anos con ela, emocionado: anos húmidos, durmidos. Un dises amoros que se namoran de sí mesmos.

Ela morreú tamén; a fevre e a locura. E, coma proba, coma reliquia, siñalóu unhas figuras de madeira escura, case pétrea, sexualmente ambíguas, duras e frías no seu coor de noite fósil. Eran dúas formas humanas encollidas unha noutra. As mans fundidas no corpo e a ollada fixa nun punto invisíbel, coma se viran a morte penetrar no seu corpo e sintiran o desexo de dar un salto e viaxar con ela. Na escuridade, de ises ollos de pedra azul, escintilaban, sen límites.

Eran a imaxe revelada dunha vida anterior ás nosas formas, unha chamada do pasado incerto.

Africa, onde o son grave da terra érguese baixo os pés, e respira o seu ritmo. E Aián, a esfinxe con segredos, na terra dos Massai.

Era certo?

COUSAS DO Á xente de Cymdeithas Yr Iaith Gymraeg e do Cwps Hotel

H

ai certas cousas que non recordo ben. Chovía moito, diso non me esquezo.Viaxaramos a Llandeilo porque se celebraba alí o Eisteddfod. Como pasa sempre no Eisteddfod, non había unha soa cama libre en toda a vila e daquela durmiamos nesa grande esterqueira en que se converte o terreo que habilitan para camping. Unha grande

merda onde se amontonaban a feixes as latas de cervexa. Ademais, a herba, por moi mesta que sexa, non ten aquel para soportar tantos centos de persoas. Lembro que esa noite chovía de carallo, pero eu sentía unha calor inmensa que non me permitía distinguir se o que me esvaraba pola cara eran gotas de chuvia ou de suor. A min, a dicir verdade, calquera líquido me sabía a cervexa. Todo, esa noite, me sabía a cervexa. Estabamos alí para montar farra, divertirnos, sentirnos libres e reivindicar. Eu estivera ben cedo no concerto de Dafydd Iwan, e fora sensacional. Primeiro actuou Gwenda Owen A’r band, que quentaron bastante o ambiente. Logo, con Iwan, acabamos todos enriba das mesas berrando coma tolos a favor da independencia de Gales. Iwan é un tipo sensacional. Faiche estremecer as neuronas, prendéndolles lume ata que sobes cos demais ás cadeiras e ás mesas e levantas os puños e berras, berras e berras porque levas Gales no corazón. Cando o concerto remata estás extenuado, esgotado; tódalas forzas do corpo se che van pola boca para fóra mentres bailas sobre os manteis coma un elefante ferido. Neses momentos todo o mundo se lle entrega. E digo todo o mundo porque nos seus concertos hai público de tódalas idades: mozas, mozos, nenos, vellos, adolescentes... todos quixeramos arrincarlle o corazón para disolvelo entre o lúpulo da cervexa e fundilo co noso sangue. A forza que bate a auga contra as rochas bate no meu sangue vermello, como diría o vello Thomas.

INTESTINO FRAN ALONSO

Cando deixamos o concerto xa caeran dez ou doce cervexas e ardíanos o corpo. Saímos á rúa competindo por ver quen arrotaba con máis forza, pero pillounos unha arroiadora tromba de auga que descargaba naquel momento. A chuvia, fría e dura malia ser agosto, non nos molestou. A min, mesmo me fixo ben. Aliviábame sentir a auga chorreándome pola pel, precipitándose desde o meu pelo curto e esmagado ata caerme coma unha cortina sobre os ollos enfebrecidos. Alguén, non lembro quen, propuxo que podiamos continuar a farra no Atlhetic Club, porque alí actuaba Sobin A’r Smaeliaid nun concerto organizado por Cymdeithas Yr Iaith Gymraeg, os dragóns da nosa lingua. E alá fomos, sen cues-

tionarnos máis o asunto, cara ó Althetic Club mentres gozabamos daquel baño natural que o clima quixera depararnos.

As rúas estaban inzadas de xentío, sobre todo ás portas dos pubs e dos locais improvisados para a ocasión, e nas beiras amontoábanse as latas de cervexa baleiras, esmagadas, machucadas, desfeitas. A peña berraba e cantaba sen lle importar a chuvia, embebeliz. Tamén había xa algúns caídos na batalla, esbarroados sobre un portal ou diante dun escaparate, empapados coma pitos e ausentes da realidade terrena. Polo demais, a chuvia non só non nos molestaba en absoluto senón que actuaba como euforizante. Cando estás de farra todo vale.

E, desde logo, non sería a min precisamente a quen o mal tempo fose privar dos benditos desafogos do verán e, sobre todo, dos indescritibles días do Eisteddfod. Bastante tiña con pasar a maior parte da miña vida baixo terra, naquel furado das minas de Sygun. A excitación traíame á mente os versos do meu venerado poeta: Eu coñecín a mensaxe do inverno, as flechas de sarabia, a neve inocente, e o vento foi a miña irmá pretendente.

De camiño ó novo concerto, o cheiriño dun fish & chips desconcertou os nosos narices e, aproveitando a ocasión, fixemos unha escala técnica para lle botar cousa ó estómago: máis nada ca unhas pataquiñas con vinagre. Devorámolas coma quenllas, pois a mediodía a penas comeramos nada. Nada máis ca cervexa, quero dicir.

Finalmente chegamos ó Atlhetic Club, non lembro como, pero chegamos, pois do que estou certo é de que ningún de nós estaba xa en condicións de enfiar o camiño correcto. Se cadra guiounos a luz da poesía, a luz que penetra nos solares secretos polas puntas do pensamento, onde os pensamentos arrecenden na chuvia.

Non sei se foi gracias á música dos Sobin A’r Smaeliaid ou gracias ós militantes de Cymdeithas, o caso é que no local non entraba unha palla e o ambiente fervía, vitrocerámico.

A xente rebulía dentro, coma nun formigueiro, bamboleábase dun lado para outro, cos rebordantes vasos de cervexa na man, ciscando boa parte do líquido sobre a moqueta e regando a quen atopase ó seu paso. O estilo da música era ben distinto ó de Iwan. Á chamada do pop rock dos rapaces que actuaban no improvisado escenario acudira sobre todo xente nova; a media de idade baixara considerablemente con respecto ó concerto de Dafydd Iwan e os carrozóns desapareceran do mapa. A peña estaba cargada de carallo e as cabezas parecían flotar ó son da música entre a escuma da cervexa. Semellaba que todos navegabamos nun barco á deriva. Víase ben que os rapaces de A’r Smaeliaid non quedaban atrás no de enfebrecer o público co seu ritmo cardíaco corazónico, e os chíos da súa voz non tardaron en traspasar as fibras sensibles das nosas células nerviosas. Mirade –repetía eu mentalmente–. As parellas bailan enriba dos mortos, verdes de fragas e neve, libres á luz da lúa coma unha bandada de pombas.

Apañamos unhas pintas e cando demos conta delas dirixinme á barra na procura de novo aprovisionamento. Tiven que esperar cola e cando por fin retornaba albisquei a Siân nunha esquina, bailando en solitario. Fun onda ela e saudeina. Parecía moi alegre. Quedei de pali-

69

70

que un anaco e acabamos bailando os dous, freneticamente.

Era o que mellor podiamos facer, porque, ben pensado, falar xa non eramos quen de falar moito. A verdade é que o que fixemos foi flirtear, máis que nada. Coma dous imbéciles.

Debemos comportarnos coma nenos. Se cadra ela estaba excitada polo alcohol, non o sei. Ben pensado, pareciamos parvos, alí, os dous, falando e bailando coma se levasemos un feixe de anos sen vernos cando aínda estiveramos xuntos o día anterior. Non lembro de que falamos, ledos coma perdices. Lembro, iso si, o momento en que lle verquín media cervexa por entre as tetas. Estabamos a rir, que era o único que fixeramos desde que topara con ela, e sen me decatar fixen un movemento estraño e tireille a cervexa. Se cadra déronme un golpe ou así. O suxeitador debín enchouparllo ben, e mailo corpo, pero ela botouse a rir coma se non soubese facer outra cousa. E como a risa é contaxiosa, xa se sabe, zarandeámonos coas gargalladas e deixámonos caer ó chan, case inconscientemente, enriba das zamarras, un sobre o outro, chorando de tanto rir. Levado pola euforia da situación aínda lle verquín o outro medio vaso da cervexa, o que me quedaba, por enriba das tetas, esta vez moi a propósito, facendo que xogaba. Como non sabía se ela o ía tomar a mal, adianteime ós acontecementos e púxenme serio. Díxenlle: —Que o cheiro do verán prenda en ti coma na moqueta.

E de seguido eliminei aquela finxida rixidez da miña expresión e boteime a rir esaxeradamente, con forzatroz, coma se quixese darme ante ela unha importancia que non teño. Non debeu ser moi natural.

Estivemos os dous así, a rir, porque ela me seguía o xogo, eu cada vez máis bébedo e ela con aquelas tetas puntiagudas enchoupadas no lúpulo pegañento, que lle debeu deixar perfumegante a lencería e a súa pel de cerva. Desde aquel momento xa non puiden sacarlle a vista dos peitos, aínda coa risa que me daba de seguido, porque o que de verdade tiña ganas de facer era comerllos alí mesmo, lamberlle ata rebentar a cervexa nos pezóns de cereixa que debe ter. Pero naquel sitio estabamos rodeados de xente bailando e con seguridade non sería procedente. O lume dos músculos quenta a xuventude e a semente, vello Thomas.

Bailamos e bebemos cervexas, unha tras outra. Ela movíase con soltura, coma se acabase de chegar. Ora, moi nas súas non debía estar, e dígoo polo que fixo de alí a un pouco. Afastouse cun sorriso pícaro e dirixiuse á parede contra a que un tipo descoñecido durmía a borracheira estomballado na moqueta. Siân achegouse onda el, bicouno nunha orella e logo sentou ós seus pes. O tipo nin se decatou. Ela desamallooulle os cordóns dos zapatos e entrela-

zou os do pé esquerdo cos do dereito, atándoos con forza.

A desinhibición que Siân mostraba aquela noite tíñame absolutamente alucinado. Excitábame en extremo e non podía deixar de pensar no lúpulo amargo que adozaba a pel delicada dos seus peitos.

Cauteloso, permanecín a certa distancia observando absorto como espertaba ó individuo aquel e lle mostraba a lingua, provocativamente. El abriu os ollos nun estado de semi-consciencia e mirou para ela sen saber que pasaba.

Logo tentou incorporarse para seguila, porque se ía retirando a modiño para atrás. El fixo por se erguer, sen dicir palabra, pretendendo poñerse en pé. Así que tentou dar un paso, bébedo como estaba, os amallós entrelazados dos zapatos impedíronlle o movemento e provocaron que se precipitase de fuciños contra o chan, estrondosamente, desplomándose con torpeza e chantando o seu nariz vermello na moqueta. Siân estaba radiante. O seu rostro parecía iluminado polos versos. A alba rompe por detrás dos ollos: desde a cabeza ata os pés o vendaval do sangue esténdese como un mar. Ó seu redor todo o mundo riu e aplaudiu, celebrando a broma.

Logo volveu onda min, feliz, triunfante, querendo recuperar o ritmo do baile. Pero eu xa non puiden bailar. Non sei se quizais foron as gargalladas ininterrumpidas ou a excitación que me induciu o seu comportamento e o arrecendo dos seus peitos perfumegantes, pero o caso é que por un intre a penas puiden conter as ganas de mexar que me golpearon salvaxemente a uretra. Mesmo creo que algo de líquido quente e amarelo se me debeu ir polo pantalón abaixo, se ben non son moi consciente. Cousa involuntaria, claro, fóiseme, de súpeto, que tamén debeu influír algo a cantidade de cervexas que levaba engulidas, digo eu, pois se no concerto de Iwan lle metera unha ducia, alí non lle levaba metidas menos.

Para evitar males maiores, precipiteime cara ós baños, escaleiras abaixo, onde o estrondo da música e as voces afogan un tanto e a cargación da atmósfera diminuía considerablemente. No silencio a música resoábame aínda máis nos oídos, tradeándomos cuns pitidos agudos que semellaban furarme os tímpanos ata esnaquizalos.

Velocísimo, empuxei cunha patada a porta dun dos váteres e entrei, apurado e apretando as pernas. Todo estaba sucio, repugnante, diría eu, pero non era momento de ser escrupuloso. Sentei sobre a taza sen contemplacións, pois a presión dos meus intestinos fixérase descomunal e sentía unhas ganas irrefreables de expulsar toda a merda que levaba dentro. E non me explico cal, a verdade, pois á parte das patacas fritidas non comera nada desde o xantar.

O corpo, mal que ben, é así, caprichoso; xa se sabe.

Percibín o tacto húmido da louza sucia, sórdida, enfriándome o cu. En cinco segundos descarguei un intenso e disperso bombardeo sobre o fondo do váter, aliviando por fin a maldita presión estomacal que me atenazaba.

Un calafrío percorreume as costas, apoderándoseme do corpo suoroso. Sentín un fondo malestar. A humidade comíame os pés: tíñaos sobre diversos charcos dun líquido escuro, pedramolento, que se apropiaran do chan. Viñéronme as náuseas. Descubrín os peitos de Siân diluíndose entre a escuma sucia que flotaba baixo os meus zapatos.

Logo deixeime estar, alí sentado, abandonándome ó relax e ó alivio que supuxo a liberación dos meus intestinos. Paréceme que foi así como fun adormecendo, ós poucos, tan de vagar, sobre a taza.

Pero nin sequera o sei con certeza, de verdade, non o lembro nada ben. Debín quedar durmido naquela posición fetal, debeu ser así.

E o tempo arroxou a miña mortal criatura a derivar ou afogar nos océanos, que diría o meu querido Thomas, o dono da Palabra.

Non sei canto tempo despois espertei. Non acordei de súpeto.

Máis ben foi ós poucos, tal e como quedara a durmir. Cando abrín os ollos víao todo neboento e malamente distinguía os contornos das cousas. Non sei se era o fume que procedía do piso superior ou o alcohol que embotaba o meu cerebro. Parecíame estar soñando.

Eu atopábame alí pero era coma se non estivese. Toda a escuma da cervexa caíame como chumbo sobre as pálpebras.

Devolveume á realidade o son indescriptible das arcadas que procedían do váter contiguo. Alguén estaba a vomitar de forma noxenta. Quen se atopaba alí parecía botar a vida pola boca para fóra: enchíao todo cos seus ruídos vomiturais, estremecedores. Por debaixo do panel que separaba o meu váter do seu, atravesaba un auténtico río de augamerda. Unha masa líquida, húmida e pegañoxenta, avanzaba cara ó meu territorio. Aquel ghicho anónimo non daba parado de trousar.

Sentín unhas náuseas terribles. Os intestinos contraéronse, brutalmente. Tiña o estómago encollido e invadíame un malestar visceral. A cabeza xirábame coma un tiovivo entolecido. Doíame.

Entre a nebulosa, viñéronseme outra vez ó pensamento os peitos de Siân. As arcadas non cesaban. Sentilas, oílas, presenciando os

restos de comida e cervexa a aboiar no río de augamerda, provocou que eu tamén vomitase, ceibando un líquido escumoso sobre as miñas propias pernas. A humidade, penetrándome os zapatos, apoderándoseme dos pés, fíxose insoportable. Cada vez tiña máis calafríos. As palabras do vello Thomas afogábanme entre aquela brétema de papel: A miña gorxa tivo sede antes da estructura da pel e a vea que envolven a cisterna onde palabras e auga fanse unha mestura infalible ata que o sangue corre turbio; o meu corazón sentiu amor e o meu ventre fame: e adiviñei o verme das feces.

Pouco máis lembro. Se cadra foi un impulso visceral. Dos meus intestinos, pero non meu. Non o sei. Lembro a penas que me erguín a modo, así como estaba, coas pernas enchoupadas na miña bile e os pantalóns baixados, e entrei no váter contiguo movéndome dificultosamente.

O individuo permanecía axeonllado sobre o chan, cos pantalóns empapados na auga escumosa e pedramolenta e a cabeza torcida sobre a boca da taza. Levaba o peliño curto, coma min, e respiraba dificultosamente, sen interés, coma se estivese farto de loitar contra a serpe de mil brazos en que se lle convertera a docemente amarga cervexa. Axeonlleime á súa beira e nin sequera se volveu. Se cadra non se decatou da miña presencia. Collinlle a cara entre as mans e volvina para min. Sentín sobre os meus ollos a súa mirada amarela, sucia, ensanguentada. Suaba. Tiña a fronte enchoupada en suor.

A taza do váter estaba chea de auga ata arriba e aínda rebordaba, precipitándose sobre o chan. Víanse os restos dos vómitos, flotando. Aparteinos coa man e apañei unha pouca auga entre as palmas.

Suavemente, laveille o rostro, refrescándolle a suor. Logo acariñeille o peliño todo, querendo sentir como a súa respiración se relaxaba. Agradeceumo coa ollada. Creo que lle acalmei o sufrimento.

Volvín a coller unha pouca auga e fíxenlla beber. Seguro que o aliviaba. Ademais, el non era quen de facer as cousas de seu. Tiña moitísima sede. Bebeu dúas ou tres veces.

Logo, saquei o meu xersei e boteillo sobre os ombreiros.

Tremaba. Entón volveuse, cravando os seus ollos nos meus. Tíñaos brancos, baleiros. Arrepiaba velos. Desaparecéralle o iris. Foi coma se a morte me estivese a mirar cara a cara. Non o puiden resistir. Presentín que era a única forma de axudalo. Agarreille a cabeza e afundinlla con forza naquela auga azafranada. A penas fixo resistencia. Moveu os pes un par de veces e máis nada. Impulsivamente. Si, creo que o fixo impulsivamente.

Te l é f o n o : 9 8 2 2 0 9 0 2 5 980 31 88 40 LUGO

ESQUEIT ALFONSO PATO

J

72

ohnatan é esqueit. Johnatan non quere saber de carrilanas nin de carros de bolas e, ás veces, nin de bicicletas (se acaso dar unha voltiña coa de mountain-bike que mercou no Alcampo). El é esqueit e ten un pendiente enriba do ollo, coa cella furada. Cando a avoa o mirou case morre do disgusto, pero el di que é esqueit e ó carallo. E non hai quen o faga cambear.

El non é mal rapáz. Se ten que ira apaña-la herba para a becerra, vai.

Como se ten que ir a arrendar ou a botarlle unha man ó pai a dar sulfato.

El nunca di que non. Pero agora, o de ser esqueit aí si que non o fai moderar ninguén. El escoitoulle a alguén que ser esqueit era unha filosofía de vida e agora só fai repetilo coma os loros. Se hai que facerlle un regalo, ou unha táboa, unhas xeonlleiras, un casco, ou unha gorra dos Chicago Bulls.

Coa Enebeá alucina. Xa ten a gorra dos Bulls, a camiseta de Shaquille O`Neal e os Air Jordan.

E iso que a nai, cos cartos que cobrou do leite do mes, mercáralle en Zara unhas camisas preciosas a raias, pero el di que nada, que non pode poñelas porque é esqueit, e senón os outros riranse del.

El prefire ter na habitación un poster dos Rockets que un do Celtiña, como Dios manda, e como ten o Marquiños o irmán, un firmado por Ratkovic. O Marquiños tira máis para o fútbol. Ata garda unha foto firmada que ten o pai con Fenoy e Ademir ¡que equipazo aquel!.

Pero o Johnatan, o Johny nada. Que é esqueit, que é esqueit e non hai dios que llo saque da cabeza.

Teimudo coma el solo. Enebeá, enebeá e máis enebeá.

Na casa, temos que estar todo o día a escoita-lo Ramón Trecet. Xa nos sae a enebeá e mailo Trecet polo carallo.

A última foi a que fixo o día da confirmación, cando veu o Cerviño, o Bispo de Tui. Fóronlle todos a bica-lo anel, ben vestidiños como ten que ser na confirmación, e el coa camiseta do Shaquille O´Neal. Alucina co Shaquille O`Neal. O primeiro dixo na casa que non ía bicarlle o anel ó Bispo. O pai meteulle así de entrada xa un soplamocos. Logo agouchou a cabeza e dixo que ía bicarllo. Pero só porque o anel era moi semellante ó anel de campión de enebeá que tiña Shaquille O`Neal. E que cando o bicara ía pensar só en Shaquille e non ía pensar nada en Dios nin en Vuecencia o señor Bispo.

A nai, que de pequena aprendeu de memoria o catecismo do Padre Astete, é moi creente e vai tódolos domingos á misa. Por iso está desesperada con el.

As veces ata ten que ir a algunha misa de difuntos pola semana- desas que hai de compromiso- ou a algún enterro e non lle queda máis remedio que ir, porque non o van mandar a el. Quen vai mandar a un compromiso un tipo con aquela pinta.

Gorra dos Bulls, camiseta de Shaquille, pantalóns rachados nos xeonllos e, por se iso non fora pouco, o aro na cella. Que é esqueit, que é esqueit e ó carallo. Pero alomenos seica aínda lle fai algo na casa, que os hai piores. ¡Mentres sexa esqueit e non se lle dea pola droga!.

A INCRIBLE HISTORIA DE XELíS “O FERO” E CARMELA “A MANSA”

calada, oficinista, administrativa de primeira, ¿non estará morta?, ¡ha, ha!, o da caixa 3 escarállase e xa cheira a morta, ¡ha, ha, ha!, foi a interventora que botou un bo peido e escacha de risa mentres disimula e vaia festa no banco ata os clientes se contaxian do bo humor e MANUEL SEIXAS o caco aproveita para “palearlle” a carteira á señora grosa que chora coa risa mentres abanea a bolsa de plástico chea de grelos e que bo ¡ha, ha, ha!

Todas as xentes do urbano, como Carmela, tan parvas, tan sen raíces, urbano noxento de Galiza que non temos clase media nin tivemos burguesía, elís, Xelís “O Fero”, que así lle chamaban, era unha máquina. Un “puntazo” de tío. paisaxes de ocres e cementos que non teñen migalla de xeito, non regatos, non fontes, o mal aire é depresión científica tranquilizantes dúas con cada comida, aire cheo de malos fumes Vinteún o mes que vén e xa unha máquina, “destroyer”, cago ata en... contaminación, vou chorar de tristura, ai que mágoa, xente mala malísima parvas, parváns Ten un grupazo, o grupazo. “Os Feros de Vimianzo”, que así se chaman. Ensaian, cando supostos das supostas cidades medio urbano do noso pobo, que non vale para nada o urbano, cadra, alí nos arredores da súa vila e son os reis das festas do verán do inverno outono e pricon que vas comparar ti a imperfección merdenta dos uisquis discoteca “bacalao” tendas mavera. Son a hostia. El é o cantante, o letrista, do rural, el é do rural, como non, rural ferluxosas de discos e cousas rechamantes xente parvísima con que vas comparar ti iso, co rural moso do noso pobo cheo de xentes tan fermosamente duras, a esencia da terra, boas xentes non será. ¿Estás tolo ou que? que se matan polas partillas dun cacho de merda de leira que é dos nosos devanceiros, que “Os Feros de Vimianzo” tiñan un gran espectáculo, e ata as parvas e parvos “pijos” señoriche digo que o regato non linda co teu valado, rural fermoso de Galiza con regatos pequenos tos do urbano caían de xeonllos ante a súa frescura Galiza fonda e profunda chea de grandes adeus ríos adeus fontes ¡que é meu, carallo!, ¡vouche queimar a colleita!, que paisaxes que valores eternos valores. O gran número era o da peza “Animais do cortello. Dende Galiza para cores, ai que bonito, vou chorar de ledicia, onde vas ti comparar a perfección máxica néboo Universo”, unha frenética interpretación con gran lucimento de Xelís, e sobre todo das estreas brétemas queimadas aire puro mal do aire xente boa boísima onde vas comparar ti iso con las invitadas, o mono e a galiña, que facían unha fornicación fabulosa en todas as vilas e cidacalquera outro espacio posible. ¡Por favor! des e sempre o milagre o estoupido da nosa conciencia, que goce ver as nosas galegas puchas Xelís “O Fero”, triunfa. Non hai quen lle chíe. Métese cos curas e coas monxiñas, é un polos aires do rural e as velliñas tan felices coas saias ao aire, que goce ver as gorras da NBA salvaxe, ¡di uns xuramentos!, que pecadento, é un autor un músico inclasificable, é a hostia, ou da NFL ou do que fora polos aires do noso urbano e os mozos e as mozas xoves tan felices é que non o entenden, é a mestura apócema fantástica buscada pola terra nosa galega de vercoas camisetas de deseño ao aire, que goce ver a irmandade profunda dos sentimentos, ai vou dade co berro arroutado noso galego calidade de verdade. chorar de emoción, pensar que todos temos tanto que ver alá no fondo, no abismo.

Carmela, Carmela “A Mansa”, que así lle chamaban, era unha máquina. Unha máquina O caso é que hoxe venres once, Xelís e o seu grupo van tocar na cidade, vila grande tal fría e calculadora sen sentimentos aparentes sen vida sen sangue como todas as máquinas que vez, de Pontevedra. E Susana, que é moi moderna, pero non “pija”, ¡eh!, que ela viste como a rodean na oficina do Banco Principal, delegación de Pontevedra cidade. Vinteún en decemos de Nirvana e Pearl Jam ela é “grunge” ata nas clases de matemáticas aínda que “catee” bro e xa é unha máquina. Vive no mesmo centro, a carón do traballo, coa súa irmá pequena, porque o porco de Don Anselmo, o moi facha, que se non vén vestida como unha señorita Susana, que tamén está convencida de que aquilo que vive con ela é o becho máis manso que non vai aprobar, fillo puta, fascista educador, ela é “grunge” de principios e moda, ela ten que nunca coñeceu coñecerá. Os clientes abren cartillas, sacan cartos, ingresos moi suculentos, ver ao grande grupo da nosa Galiza rural e urbana que a ela esas cousas impórtanlle ben transferencias xeitosas, e os compañeiros de Carmela “A Mansa” séntense intrépidos, cheos pouco, ao grande grupo que fai barbaridades e que leva ao mono e á galiña, que “destroyer”, de vida e emocións só por comparación con aquilo que semella muller, sempre gris, sempre

(Fábula sobre as aparencias)

X 74

meu deus, por favor, xa teño a entrada, estou salvada, estarán todos os colegas, vaia tralla, que felicidade, pero a mansa da súa irmá a máquina fría calculadora que non ve máis que números e obrigas de pagamento e caralladas semellantes a moi beata, que non debes ir soa a semellante espectáculo, que son a túa irmá maior, que teño unha responsabilidade contigo, que se non estiveran mortos os nosos pais, que é que nunca falou tanto a fodida. E alá mercou outra entrada, e alá vai con ela, ¡que non me collas da man, que non son unha nena!, e o garito está ateigado, ¡¡que pintas no exterior, guahhh!!, Susana con ganas de matar á súa gris protectora, e xa está dentro e ¿¡como que non podo tomar cervexa!? e Carmela que claudica e Carmela alí nas primeiras filas sendo estrullada por todos os mozos urbanos e rurais que se mesturan noutro milagre fantástico e que fago eu aquí e como doen os oídos con tanto ruído e agora a xente que berra frenética porque alí saen dous pobres animaliños, non, non é posible que vaian facer o que se supón que...

Pois mira ti que o cura de Vimianzo é un galego do rural rural rural, de toda a vida, como toda a súa familia, como moitas familias da Galiza rural que representan á igrexa pequena, esa que se cabrea cos grandes detalles, como as fornicacións en público de animais. Ata chamou ao bispo -contestou por cortesía- e á Santa Sé -non contestaron-, a Igrexa grande que está de volta desas merdiñas e sabe ben que os problemas serios son outros como incrementar o rabaño aínda que sexa esburacando os condóns incrementar os ingresos aínda que sexa esburacando os petos dos que sexa para logo facer cristiáns investimentos en viaxes papais por eses territorios infieis que pronto renderán culto ao deus da pobreza, digo ao deus do amor, perdón meu señor polo erro, foi a lingua malsana. Pois mira ti que o cura galego rural galegos rurais que son a base científica da moralidade do noso país, a base xunto coa burguesía inexistente, ¡ouh, outro milagre nos

VIGO

N ID

A

l II

AV E

n ti n a

G AR C

IA

AL U RU

FO

GUA Y

BARBON NS

O

XI

da

TE

x

top

ista

Co rtín

RV AN

Ma

CE

U

Au

II

S

Rep.

A rg e

Is a b e

Irmandiñ

R

Lep

os

Auto

anto

pista

Z

ESTACION FERROCARRIL

I Z

AN

VIA

A

GR

aires, que mestura perfecta!, a base de que teñamos un pobo tan revolucionario tan marxista-leninista tan anarquista tan progresista tan ateo tan fermoso rural urbano cheo de ideoloxía, pois mira ti que o cura en vista de que cos trámites relixiosos normais non lle facían nin caso, pois contactou coa Galiza profunda do seu contorno que tiña grandes contactos coa Galiza profunda de Pontevedra, e non é posible que vaian facer o que se supón que van facer eses dous animais..., pensan as cabezas benpensantes dos dous enviados “tarantinos” galegos profundos negra sombra caciques séculos matóns, entre o bulicio do público ao tempo que berran: “¡¡Todos quietos!!”, pero ninguén escoita pola barbaridade de decibelios, e un deles un disparo ao aire, e todo dios alucinado e a xente que comeza a berrar, e o outro, outro disparo e: “!Todos a calar!”, e todos calan, silencio sepulcral, só o mono segue con cara de vicioso dándolle e dándolle á galiña que pon cara de circunstancias, e os dous homes apuntan cara aos animais e cara a Xelís, o líder, o anticristo que se caga polos pantalóns e a peste é insoportable e Susana mira a Carmela “A Mansa”, por se fora ela, igual que farían os seus ausentes compañeiros de traballo, e Carmela percibe aquela mirada da que está farta farta farta, e coma un foguete sobe ao escenario e os rurais fermosos músicos da hostia todos apestan cheos de merda de medo e a urbana gris e mecánica racha as súas roupas heroína da nosa gran nación e berra ela si arroutada: “¡Aquí me tedes, hostias!”, e os dous homes fascismo riquiño dubidan uns segundos, pero xa que estamos aquí tira para diante, e ¡boom, boom, boom!, bo ollo, bo tino, Carmela “A Mansa” derrúbase e tamén o mono e tamén a galiña, os tres animaliños poñen cara de circunstancia de morte, sangue fermoso de regatos e montes e mal de aire e cemento e depresión e contaminación e máquinas de bebidas refrescantes e o seu tabaco, gracias, e adeus ríos, adeus fábricas, non sei cando nos veremos.

Xelís “O Fero”, triunfa. Foi caralluda a publicidade. Agora ata cantan en inglés e xa lle dan ao noruegués, que alí hai un gran mercado, di o mánaxer francés da multinacional. Teñen dous matóns gardacostas quenindios, aínda que sempre lles soaron as súas caras de algo. Ademais o hipopótamo e a cabuxa son máis profesionais có mono e a galiña, que o facían por pracer e xa estaban medio liados, non coma estes que o fan por traballo, e logo cada un ao seu. O hipopótamo ten a súa familia e a cabuxa é liberal, pero decente.

Susana casou co batería do grupo. Xelís pensa que é parva, unha urbana escrava da moda grunge, pero á xente gústalle pensar que teñen algo de conciencia, como todos os bos rapaces boa xente boísima do rural como non repartades ben os cartos desta xira dígolle ao hipopótamo que vos deixe o cu fino. ¡Que riquiño es, Xelís! ¡¡Es unha máquina!!

Carmela saíu tres días na prensa, tres días contados. O nicho pagouno un cura benfeitor descoñecido que bebe moito viño sacro para esquecer as miserias do mundo, mentres no Banco Principal sucursal Pontevedra cidade, unha explosiva loura ocupa o posto de administrativa gris e os empregados masculinos están encantados e non cheira a morta nunca e Galiza hoxe ten un referendo para decidir dunha fodida vez se é certo que as aparencias enganan se é certo que a paisaxe e os regatos e as fontes e as fábricas e os berros e arroutadas e os parváns e apapahostiadas non son máis que palabras se é certo que debaixo das roupas e os decorados hai xentes non rurais non urbanas, xentes.

Só xentes.

Di un conselleiro na tele que o resultado é un empate técnico.

A L F O N S O X I I I , 3 2 .

B a i xo . 3 6 2 0 1 .

T E L F. ( 9 8 6 ) 2 2 5 0 4 7 .

C AT R E SANTIAGO JAUREGUIZAR

C

al é a tumba de Occidente por excelencia? Pois agora que avanza por unha das naves laterais da catedral de Compostela, Ricardo non ten dúbida de que a ten aí diante, á esquerda. Aquel templo sempre lle recordou á torre de Babel, seguro que Deus se despistou ó deixar tamén ó facer aquilo; pro linguae germanorum, pro linguae nonseiqu, non sei se aquí se falan máis linguas que nas Nacións Unidas, pero polo menos tantas como na maioría dos puticlubs de Amsterdam.

Na terraza, soe sentirme tamén coma unha puta holandesa, sempre á espera dalgún cliente. Agora, durante a invernía, vai dentro; de todos os xeitos, prefire o verán, leva menos roupa e pode insinuarse sen ter que recurrir tanto ó descaro, que sempre resulta máis soez.

“Onde non se atrevería mirar a pasma? Eses, por non mover a panza, son capaces de nin prantexarse se se atreven mirar. Supoamos que chega un comisario con ganas de facer méritos e contentar a Mayor Oreja. É moito supoñer, pero vale. Son capaces de mirar no cemiterio municipal como moito. Pode que ata, cun sopro tremendamente fiable, se atreveran a pedir permiso para levantar as lápidas do Panteón de Galegos Ilustres para botar unha ollada - non máis, que se cabrea Fraga-, pero o sartego do apóstolo Santiago nin de coña. A que lles podera montar a Conferencia Episcopal! Seguro que baixaba unha lexión de anxos que non os paran nin os antidisturbios do batallón de reserva de Valladolid!”

O sartego dalgún dos dous santiagos -ou do santiago Prisciliano?- está nun corredor baixo o altar maior.

Como se pode ser tan hortera cómo para filmar unha tumba? Estes turistas franceses pásanse de refinados!.

Malia que a ten moi vista estes días, sigue pensando que non é como a lembraba. É un cofre de prata moi pequeno para que un nacho coma Miguel estea aí dentro. O apóstolo debía de ser un anano dos do Bombeiro Toreiro, non lle estraña que a balsa de pedra frotara se era así de pequeno.

Debe ser a quinta vez nesta semana que vén ver o sartego, pensarán que é todo fe e caridade... pero se todo é unha broma de Fátima para vingarse... non a ten por tan revirada, tamén pode ser que interpretara mal o que lle conta no vídeo, pero é que o tenno posto mil e unha veces!

Pensa, pensa un pouco, Ricardiño. Como vai meter aquí, coa xente que hai durante o día e as medidas de seguridade que debe ter pola noite, un cadáver? Non puido ser quen de facelo para que ía arriscarse? É parva, pero non tanto. Ademais, se tivera acadado o morto non estaría limpando cabalos en Irlanda. Gustaríalle saber o que pensan os pais dela; co pailáns que son, estarán alporizados co traballo da súa filla, pero contar án que está facendo prácticas nun laboratorio de moita sona.

Aínda quedan tres horas para voltar ó cárcere. Outra noite nunha habitación con vistas a un milleiral e compartida cun puto sudaca que se embarazou de cocaína en Colombia e pariu en Barajas, un xitano noxento que cumpriu unha vinganza familiar e un rapaz de Padrón que non sei qué marabillas facía coa contabilidade dunha sucursal de Caixa Ourense e non fai máis que ler libros deusto -deses de como mellorar un balan-

77

ce financieiro ou como ser un líder social- mentres rebusca co dedo maimiño no nariz.

Outro día perdido sen se facer un cliente. Pode ser a falla de preparativos, pero é que non deu pasado dos compañeiros de cela cando se metían con el por darse loccións e ter un pouco de coidado coa roupa. É conscente de que tivera que ter aguantado. ¡Eles non te ñen pranchar a sa roupa porque visten os vaqueiros e camisetas recortadas polo colo e os ombros! Unha prancha non daría avanzado entre tanta roña. ¿E se realmente o meteu no sartego do apóstolo? Non correrá moito risco por asegurarse. Ten que se facer cuns planos e buscar un par de socios que o axuden. Un para vixiar e conducir a furgoneta e outro para mover a tumba e sacar ó morto; porque para Ricardo só é complicado, o brazo non me quedou moi ben despois da operación. Non debe pesar moito, así que é posible que nin teña que intervir el.

“O conductor pode ser Andrés, o amigo autobuseiro de Pancho; seguro que sabe dalgún colega disposto a axudar no pao. O Viquingo? Ten un pub. Os hosteleiros acaban ateigándose do que venden coa excusa de probar o xénero e anda moi fumado de diola sempre; non é de fiar. Logo terá que darlles Ricardo a eles o pao, porque tres seríamos demasiados a repartir. Outra cousa é que eu quede co corpo e eles co cofre. Pensarán que é parvo, ha, ha! Pero esa arca ten que valer tamén un pastón. Xa vera.

“Non sei, non o vexo moi claro -dubidaba Ricardo-; mellor desbotar esa idea: ninguén vulgarmente intelixente vai querer traballar sen ter algo por adiantado para levantar o sartego máis visitado do mundo civilizado -supoño que máis que o de Elvis ou o de Jim Morrison. Haberá que agardar a que morra Michael Jakcson-; aínda que hai algún que me debe un par de favores. Verei de cobrarllos. Apetéceme un crêpe. Vou onde ó outro día, o sitio ese da parte nova onde non poen cara de como dixo? cando lles pido unha nube de leite para o té. De paso recollo o coche. A ver o que me queda... cincocentas, setecentas, setecentasvintecinco... e con isto... pasa pouco mil, pode que chegue”. É curioso, pero, por primeira vez en dez anos, Ricardo vai ter que pedir axuda á súa nai. A última vez que fora vela regalaralle un chapeu cor burdeos. A nai comentou que era como os que levaban na voda de Lady Di. A el non lle gustou moito porque eran de bastante mal gusto, pero calou, que a facer?

Nunca llo recoñeceu ó seu fillo Ricardo, pero está máis feliz dende que morreu o seu home. Nótallo na pel: tena máis tersa. Agora usa hidratantes - logrou convencela de que voltara facelo, porque había anos que estaba abandoada-. Cando o vello morreu a nai pasouno mal. O alcohol deformarao moito, e non só na cara - marcaronselle moito as veas nas meixelas e no nariz-, tamén na actitude para con ela, parecía unha broma de mal gusto comparalos co brillo pastoril da foto da voda que puxera a nai no dormitorio.

Baixando pola praza das Praterías, viu unha furgoneta da Policía e non puido evitar o arrepío. Dentro, habería dous o tres axentes. Distinguíu unha faciana que lle soaba moito -un pouco gorda, con bigote-, era un dos que o custodiou a principios do ano pasado no hospital, o do Logroñés. Malia que era un madeiro, caeulle ben porque era amable. Agora non ten nada que temer, está pagando polo que fixo, pero, por se acaso, camiña con máis folgos.

ESTUDIOS DE TURISMO NA UNIVERSIDADE DA CORUÑA A Universidade da Coruña e a Secretaría Xeral para o Turismo da Xunta de Galicia colaborarán na organización de cursos sobre a calidade no sector turístico e o turismo en xeral e a publicación de libros de interese para o sector turístico galego.

A Universidade incorporará no seu momeento a titulación de turismo ós estudios universitarios.

FANZINES/PUBLIC ACIÓNS Alas de Papel. 3 números. Rúa Bda.a Ríos 75, 36200 Vigo. Ensaios, artigos e creación literaria amater (poesía e prosa). Castelán e galego. Impreso, capas en cores.

Andando Correndo pola Chaira. 3 números. Anxo Cuba, Rúa Sofía Casanova 82ºdta., 15007 A Coruña. Reseñas, artigos e banda deseñada.Galego.Fotocopias; capas en cores segundo o número. De Anxo Cuba son tamén: Fanzines Galegos e Rock D’Akí (ambos 1 número).

Bambán. 8 números. Apdo. 8153, 36200 Vigo. Música e actualidade cultural. Castelán e galego.Impreso; capas en cores.

O Berro Novo.12 números. Asoc. Xuvenil Lagares.Avda Santa Mariña 95, 36318 Cabral-Vigo.Traballos de temática local e tamén de información xeral. Inclúe cómics.

Galego.

La Carallada. 1 número. Apdo. 1430, 15080 A Coruña.(981) 63 93 05. Internet: caralla@encomix.es. Banda deseñada e artigos sobre cómic. Castelán e galego.

Impreso; capas en cores.

Em Pé De Guerra. 1 número. Apdo 354, 36202 Vigo. Artigos revindicativos e en favor da Selección da Galega. Galego. Fotocopias.

Falcatruada. 1 número.Ramiro Vidal Alvarinho, rúa do Viouteiro 5, 15179 Lians, A Coruña. Artigos libertarios.Galego.

Fotocopias.

O Fanzine das Xornadas. 3 números.

Colectivo Phanzynex, Rúa Manuel Murguía 15-5ºD, 32005 Ourense. Fax: (988) 24 99 30.

Banda deseñada e artigos de cómics.Galego.

Impreso; capas en cores. O Colectivo tamén edita o catálogo da Expofanzines (7 números), enderezos e comentarios duns 700 títulos de todo o mundo. Galego.

Impreso; capas a dúas cores.

O Gharabato do Rato. 2 números. Miguel

Harguindey, Rúa García Bayón 1-7ºC, 15960 Ribeira. Banda deseñada e música. Galego, portugués e español.Fotocopias.

Gor e Nar.8 números.Miguel A.Robledo, Rúa Coruña 28-4ºD, 32005 Ourense. Banda deseñada.Sen palabras. Fotocopias.

A Goteira. 1 número.Colectivo Kantraba, Foz. Poemas, textos literarios e letras de cancións de grupos da Mariña. Galego.

Impreso.

Malfeito. 1 número. Apdo. 670, 15080 A Coruña. Banda deseñada e artigos. Castelán e galego. Fotocopias.

Morrerás esganado. 2 números. David Facal Mayo, Pol. Elviña 2ª Fase, Bloque 12, port. 9-8ºD, 15008 A Coruña. Banda deseñada.Fotocopias. David Facal editaba Diario Apache (1 número), de artigos sobre cómic.

Nicasso. 4 números. Manuel Pena Villar, Rúa Comercio 13-5º, 15010 A Coruña.Banda deseñada.Castelán. Fotocopias. Manuel Pena (“Manel Cráneo”) editou tamén Craneografía (1 número), de ilustracións.

Nova Línea. 2 números. Marcos Paz-R. Navas, Gran Vía 72-3º esq. 36203 Vigo. Banda deseñada.Castelán e galego. Fotocopias.

DISTRIBUCION ALTERNATIVA Lixo Urbano. Apdo. 304, 15700 Compostela.

Trapo Negro. Apdo. 660, 32080 Ourense Treboada. Apdo.259, 15080 Compostela.

ASOCIACIÓNS/COLECTIVOS

Semanario Corsario. 18 números. Apdo.

228, 36600 Vilagarcía de Arousa. Artigos e reseñas. Galego e castelán. Fotocopias.

Sgñack-Date por fodido. 1 número. Xosé Manuel Moxón, Rúa da Inmaculada, 5-2ºD, 32005 Ourense. Banda deseñada de humor.

Galego. Fotocopias.

Soy tan feliz que me cortaría las venas.

17 números. Gonzalo Novoa, Avda. Santiago 67-5ºD, 32001 Ourense. Música pop-rock.

Castelán. Fotocopias.

Xénese. 5 números. J. Ángel Callón, Sanjurjo Badía 183-1º, 36207 Vigo. Banda deseñada.

Castelán. Fotocopias.

Xofrango. 1 número. O Brote, Celso Emilio Ferreiro 27, 32004 Ourense. Artigos sobre ecoloxía. Impreso. Capas en cores.

Zona Zero (antes Z for Zero). 56 números.

Avda.das Camelias 28-2ºC, 36202 Vigo.

Xogos de aventura gráfica, rol, literatura fantástica. Castelán. Fotocopias. Con versión en disquete para PC. Vibraciones pop. 16 números. Apartado de Correos 409, 3600,Vilagarcía de Arousa, 986 50 45 88 . Cultura rock e pop. Castelán e galego. Impreso, portada en color.

Asociación Demos Xosé Lameiras, telf. 988.235219 Asociación Musical Muntenrohi Folk . Ourense. Xan Carlos Fasero, telf.

988.230879 Asociación de Acordeóns de Ferrolterra Virginia, 981.39011100 Aula de Gaiteiros Gomes Mouro Ourense. Xabier Paz, telf. 988.250737 Cofradía da Dorna Fundada en 1948 en Ribeira co único fin de armar festa e que as dornas sigan navegando. Agora andan en tratos cunha tribu keniata para lles axudar a facer unha embarcación.

Contacto: Marcelo Valeiras, telf. 981.838540 Colectivo Irmandinho Apartado de correos nº 3242,Vigo.Telf.

986.434533 Colectivo Estadea Apdo 125 .A Estrada Irmandade Galiza-Bretaña Apdo. 1176, 15080 , A Coruña Xevale grupo ecoloxista .

Anxo Moure. 982/16.25.82. ou 982/44.02.75.

Kantraba.

Charlas, publicacións -entre as que está A Goteira-, axitación. Xabier Campos 982/13.07.27. Foz.

79

cias... inclusións,suxerencias,ausenruña 08 A Co Rafael Dieste 1, 8º esquerda. 150 e-mail:lua@lcg.servicom.es

GAITEIROS DA PONTE VELLA P.V.P.:1.000 PTAS. Pedidos ó 981 28 24 84

ASALTO ROCK

ESCORNABOIS

Varios grupos de Arousa P.V.P.:500 PTAS. Pedidos ó 986 50 70 83 ou ó Apdo. 228 36600 Vilagarcía

P.V.P.:1.000 PTAS. Pedidos ó 982 12 10 49

SÍ

PAPAQUEIXOS P.V.P.:1.000 PTAS. Pedidos ó 981 28 24 84

Desexo recibir o pedido, ó prezo indicado, maís gastos de envío,impor te que abonareí da forma que de seguido indico: Tarxeta VISA

Contra-reembolso

c u p ó n CANT.

Nº Válida ata:Mes

Tarxeta 6000

COUSA

d e

p e d i c h a r TALLA

Ano

Nome e apelidos

Enderezo

Código postal Teléfono

Poboación Sinatura

TOTAL

COR

CARTOS

Estas 6 camisetas poderalas atopar en negro ou brancas, nas tallas S, M, L, XL

ARROUTADAS

TROPA DA TRALLA

SELECCIÓN XA!

P.V.P.:1.600 PTAS.

P.V.P.:1.600 PTAS.

P.V.P.:1.600 PTAS.

Envía o cupón de pedichar a EDICIÓNS XER AIS DE GALICIA, R/DOUTOR MARAÑON,12.36211 VIGO

BRAVÚ

PERCEBES?

RASPAS

P.V.P.:1.600 PTAS.

P.V.P.:1.600 PTAS.

P.V.P.:1.600 PTAS.

se tes algo que vender e nos espacio...REVISTA BRAVÚ r/Rafael Dieste, nº1-8º esquerda, 15008 A CORUÑA

81

82

DIN MATAMORO

“Mirou o reloxio, xa eran as nove. Había que ir mandando pasar aos que aínda non entraran no claustro e seguían no portal. Fregou as mans no mandilón azul e deu logo unhas palmadas fortes.

-¡Veña, mozos e mozas! ¡Hai que ir pasando! As aulas de primeiro, entrando á esquerda.”

“O próximo día, se non teñen inconveniente, e se o teñen tamén, comezaremos a dar o que é propiamente materia da asignatura. Falando en prata, materia de exame. É dicir, esas pequenas cousas que os pacientes agradecen que saibamos para que non se nos morran chegada a ocasión.

Dixen. Moi bos días, donas e cabaleiros universitarios.”